8-Bırınçzer : Şeker ile su karıştırılıp şerbet yapılır. Ateşe konulup kaynatılır. İçine pirinçatılıp pişir<strong>ili</strong>r. Biraz tarçın ve sarı boya katılır. Ateşten indir<strong>ili</strong>p soğuk olarak servis yapılır.9-Mahmılatık: İnce bulgur küpe bırakılır. Şalgam kaynadıktan sonra, soğutulur ve süzülerekküpe bırakılır. Biraz su ve biraz hamur üzerine katılır (mayalı hamur olmalıdır). Ağzınıkapatıp örttükten sonra çamurla kapatılır. Kırk gün bekletildikten sonra açılır ve turşu gibikullanılır.10-Fıreydin: Saç ekmeği ince açılır. Dövülmüş ceviz ile toz şeker karıştırılıp ekmek olacakhamurun üzerine ser<strong>ili</strong>r. Güzelce kıvrıldıktan sonra, simit gibi yuvarlak yapılıp dolanır.Fıreydin kızgın yağda kızartılır ve şıra dökülür. Soğuyunca servis yapılır.11-Suryaz : Suryaz otu kıyılır ve yıkanır. Suda kaynatılır. Sonra süzülüp sıkılır. Kızgın yağdaufaltılmış soğan kızdırılır. Üzerine suryaz otu eklenerek karıştırılır. İçine kavurma atılır.Karıştırılıp servis yapılır.Şırnak İlinde Giyim ve KuşamŞırnak il ve ilçelerinde genel olarak erkeklerin giysisi Şal-Şepik, kadınlarınki ise fistan(Entari)’dir. Ancak gün geçtikçe bu giysilerin yerini, takım elbiseler ile diğer kadın giysilerialmaktadır. Yaşlı erkekler ile orta yaşlılar daha çok şalvar ve ceket giyerler. Fakat yine deŞırnaklıların vazgeçemediği giysi Şal-Şepik tir. Şal-Şepik, çok ince tiftik ipliğinden, Şırnak ve<strong>çevre</strong>sindeki ustalarca dokunmakta ve özel bir stilde diktir<strong>ili</strong>p giyilmektedir. Şal-Şepik, yelekve şelema olmak üzere dört parçadan oluşur. Ancak altta giyilen ve fanila yerine geçen kırastagiy<strong>ili</strong>p bunun kol ucuna <strong>ili</strong>ştirilmiş levendi denilen bir parçası daha bulunmaktadır. Şal, genişboru paçalı olup, pantolon yerine giy<strong>ili</strong>r. Gömleğin üstüne şapik denilen parça giy<strong>ili</strong>p, beleşeleme denilen geniş ve kalın bir kuşak bağlanır. Daha sonra yelek giyilerek kıras(Fanila)’nınkol ucuna bağlı levendi (Bilek Kuşağı) bilek üzerine sarılır, başa yada kefi veya şapka giy<strong>ili</strong>r.Yöresel kıyafetleri ile halkoyunlarını sergileyen gençler- 88 -
Kadının genel giysisi ise fistan (Entari) olup, paçası ayak bileklerine kadar uzanır. Genelolarak kadife, çemçem denilen kumaş veya diğer değerli ithal kumaşlardan dik<strong>ili</strong>r. Göğüskısmı hafif açık olup, alta giyilen ön kapama kısmı fistolu ve ucu nohut büyüklüğündebağlanmış rengarenk kumaş parçaları ile bezenmiş bir yelek giy<strong>ili</strong>r.Yine alta giyilen ve kırasdenilen uzun alt eteğin koluna <strong>ili</strong>ştirilmiş levendiler, fistan üzerinden kol bileklerine sarılır.Bele ise ince kumaş bağlanır. Kadınlar başlarına kıtan denilen uzunca bir tülbent bağlarlar.Kıtan denilen tülbentte boncuk ve fistolarla süslenir. Bundan başka göğüs üzerine çeşitli altınçerçeveli süs taşları takarlar. Kulaklarına bergahar denilen, boğazdan birbirine bağlı küpeler,tetreme veya semek denilen gerdanlık ve diğer ziynet eşyalarını takarlar. Burunlarına isehızma takarlar. Kadınların kullandığı hicol, serkezi, hırhal gibi diğer takılar da vardır.Şırnak İli El SanatlarıHer yörenin olduğu gibi, <strong>ili</strong>mizin de kendine has özellikleri bulunan güzel el sanatlarıbulunmaktadır. Bunlar; Şal-Şapik, k<strong>ili</strong>m, keçe k<strong>ili</strong>m, halı el yapısı yastık yüzleri, dantelçeşitleri, heybeler, sırt çantaları, buğday sapından yapılma tepsiler, sepet çeşitleri, tahtakaşıklar, seccadeler, battaniye ve perde gibi örnekler sayılab<strong>ili</strong>r. Bunlardan Şal-Şapik kumaşdokumacılığı ve Şırnak k<strong>ili</strong>minin ünü, yurdumuzun birçok yerinde b<strong>ili</strong>nmektedir.Şal-Şapik : Çok eski tarihlerden bu yana bölgemizde el tezgahlarında dokunan bir kumaştır.Kumaş ipi saf tiftik olup, evvela güzel yıkanıp, kuruduktan sonra yumak haline getir<strong>ili</strong>r veyün tarakları ile homojen bir hale getir<strong>ili</strong>r. Tekrar yumaklar haline getir<strong>ili</strong>p, teşi denilen birnevi saplı topaçlarla çok ince pürüzsüz olarak kadınlar tarafından iplik haline getir<strong>ili</strong>r. Buiplikler kollu dolaplara sarılır, daha sonra ayaklı çubuklar üzerine serilerek, sıtırhık denilenbitkisel yapışkan sürülür. Böylece dokumaya hazır hale gelen iplik çok ince ve maharetledokunur.K<strong>ili</strong>mc<strong>ili</strong>k: Yine yöremize has desenleri ve dokunuş biçimi ile kendisini kabul ettirmiş bir elsanatıdır. Esas adı Jirki k<strong>ili</strong>mi olup, özellikle <strong>ili</strong>mizin Uludere ve Beytüşşebap İlçelerindebayanların kendi evlerinde tezgahlarda dokudukları k<strong>ili</strong>mlerdir. Her desenin ayrı bir öyküsüolan k<strong>ili</strong>mlerimiz yüzyıllardan bu yana otantik yapısını muhafaza ederek günümüze kadargelmiştir. El sanatlarımızın seçkin örneklerinden olan bu k<strong>ili</strong>mler, aynı zamanda birer kültürhazinesidir.Yöremizde dokunan k<strong>ili</strong>mler hakkında çok kapsamlı bir araştırma yapılmamakla beraberadları öğrenilen başlıca k<strong>ili</strong>m çeşitleri şunlardır:1-Yayla Gülü,2-Küpeli Gül,3-Sariya Gülü,4-Temiz Parmak,5-Rus Benzetmesi (Rusların işgalinden <strong>etki</strong>lenip yapılmış)6-Kurbağa,7-Diz<strong>ili</strong> Yaprak,8-Goyani (Goyan Aşireti Benzetmesi),9-Bezarın Canı,10-Sinan,11-Kırkağaç Bastonu,12-Değiştirme Bastonu,13-Zilli Hamail,14-Zilli Emanet,- 89 -