F.5.11. Su Ürünleri Üretim Sahaları Çevresindeki Kıyılarİl genelinde avlanmanın tamamen yasaklandığı iç sular bulunmamaktadır.F.5.12. Endemik Bitki ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan AlanlarEndemik bitki ve hayvanların listesi ve yaşama alanları F.3. ve F.4. bölümlerinde verilmiştir.F.5.13. Koruma Altına Alınan Yabani Flora-Faunanın Yaşama Ortamı Olan Alanlarİlde koruma altına alınan yabani flora ve fauna türleri bulunmamaktadır.F.5.14. Akdeniz’e Has Nesli Tükenmekte Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve BeslenmeAlanlarıİlin denize kıyısı bulunmamaktadır.F.5.15. Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma AlanlarıG.Turizm bölümünde ayrıntılı olarak incelenmiştir.F.5.16. Sit AlanlarıF.5.16.1. Kentsel SitŞırnak <strong>ili</strong>ndeki korunması gerekli (tescilli) kültür varlıkları:MerkezİdilCizreSilopi: Mehmet-i Ağa-İ Sor Kasrı: Meryem Ana K<strong>ili</strong>sesi: Kent SurlarıBelediye BinasıHamidiye Kışlası (Askeriye Alan İçinde)Kayseriye KapısıKöprüCizre Ulu CamiiMir Avdesi CamiiNuh Peygamber Türbesi ve İsmail Ebuliz El Cezeri yatırı(Kesikbaş yatırı)Abdaliye Medresesi ve Mem-u Zin TürbesiKırmızı Medrese: Yeşiltepe Mahallesi 176 ada, 1 nolu parseldeki HöyükF.5.16.2. Tarihi sitCudi Dağı: Bir söylenceye göre Şırnak’ın güneyindeki Cudi Dağı, Nuh’un Gemisinin karayaoturduğu yerdir. Şırnak’ın güneyindeki dağdan inen Nuh Peygamber ve oğulları buradayeniden yaşama başlamışlardır. Kuran’ı Kerimin Hud Suresi 44. Ayet’inde ve Tevratın Aremid<strong>ili</strong>ndeki eski tefsirlerinde, pek çok gezgin, tarihçi ve tefsircinin yapıtlarında Nuh’ungemisinin Cudi üzerinde durduğu yazılmaktadır. Nuh’un mezarının Cizre’de bulunması,Şırnak’a bir zamanlar Şehr-i Nuh denmesi, Cizre Surlarının gemi biçiminde olması da bunakanıt olarak gösterilmektedir.- 76 -
Zirvenin altında 500 m 2 lik bir düzlük Sefine(Gemi) adıyla anılmakta ve Nuh’un gemisininburada olduğuna inanılmaktadır. Bu durak yerinin etrafı bir-iki metrelik taş bir duvarlaçevr<strong>ili</strong>dir. Çeşitli kaynaklarda buranın Nuh’un yaptırdığı bir ibadet yeri olduğu ve dahasonra Hıristiyanlığın yayılmasıyla burada Deyr-El Cudi diye anılan bir k<strong>ili</strong>senin bulunduğuyazılmaktadır.Sefine’den batıya doğru ilerlendiğinde iki taş örgü sarınç ve doğal kuyular görülmektedir.Sefine’nin güneydoğusuna gidildiğinde Çılmire adı verilen yerde çeşitli kabartmalar, taşheykeller ve Asur kralı Sanherib’e ait bir kitabe mevcuttur. Doruğa yakın noktadakimağarada at ve hayvan kabartmalarıyla yerli ve yabancıların ilgisini çekmektedir. Her yılCizre, İdil, Şırnak, Silopi, Uludere ve Eruh ile civar köylerden gelenler, haziran ve temmuzaylarında Cudi Dağı’na çıkıp ibadet etmektedirler.F.5.16.3. Arkeolojik SitYörenin tarih öncesi dönemlerine <strong>ili</strong>şkin bilgiler yetersizdir. 1963 yılında İstanbulÜniversitesi Prehistorya Kürsüsü ile Şikago Üniversitesi Doğa B<strong>ili</strong>mleri Üniversitesi’ninbirlikte yürüttüğü Güneydoğu Anadolu Tarih Öncesi Araştırmaları Karma Projesi kapsamındayörede 46 buluntu yeri saptanmış ve incelenmiştir. Buluntu yerlerinde Neolitik, Kalkolitik,Tunç ve Helenistik, Roma, Bizans, İslam ve yakınçağı kapsayan dönemlere ait çanakçömlekler ortaya çıkartılmıştır.Cizre’ye yakın bir noktada bulunan Damlarca ve eski yapı köyleri arasındaki Finik Ören Yeriİ.Ö.4000 yıllarına aittir. Dağlık bir bölgede yer alan kentte saray, zindan, sarnıç yerleri vebeyaz kalker taştan oyulmuş çok sayıda mağara ev bulunmaktadır. Finik Kalesinin kuzeyinde‘’Borzana Sitiya’’adı verilen yerde kayaya işlenmiş bir kadın kabartmasıyla, köyünkuzeydoğusunda yan yana duran bir kadın ve bir erkek kabartması bulunmaktadır. DicleNehrine inen gizli su yolu su sarnıcı bugün hala mevcuttur.Cizre’nin kuzeydoğusunda, Çağlayan köyündeki Şah Ören Yeri, Cudi Dağı’nın en sivrinoktasının eteğindedir. Yerleşmenin kuzeyi, doğusu ve batısı tamamen dağlıktır. Bu dağlıkkesimlerde Düşe, Çeko, Hırabe, Kayzer, Hırd Kale harabeleri yer almaktadır.Köyün kuzeyinde, güneye doğru inen kayalar oyularak görkemli bir su bendi yapılmıştır.Bugün de bu bentten su akmaktadır. Yörede pek çok tarihi eşya, para ve heykellerçıkmaktadır. Ayrıca köyün etrafında, kayalara oyulmuş birkaç mağara ev vardır.Cizre’nin 20 km Güneybatısında Suriye sınırı üzerindeki Kebeli Köyünde yer alan, BabilÖren yerinin <strong>çevre</strong>si dikdörtgen biçiminde surlarla çevr<strong>ili</strong>dir. Dış kaleyi oluşturan bu surlardayaklaşık 30 adet burç vardır. İç Kale ise daire biçimindedir. Surlar yontulmamış bazaltkayalardan yapılar ise beyaz kalker taştan yapılmıştır. 1992 de yapılan bir kazıda bulunanAsur Hükümdarına ait heykel Ankara Arkeoloji Müzesinde korunmaktadır. Burada yapılacakkazılarda tarihi para, heykel ve tabletin bulunacağı söylenmektedir.Şırnak-Cizre kara yolunun 30.km si üzerinde yer alan Kasrik Ören yeri, Gutiler döneminde‘’Sarizka’’ olarak anılmaktaydı. Bir boğaz içinde yer alan yerleşmede tarihi subentleri,heykeller ve kent kalıntıları bulunmaktadır.Cizre ve Finik Beylerinin bu yöreyi yazlıkolarak kullandıkları b<strong>ili</strong>nmektedir.Cizre’nin 2 km doğusunda Dicle Nehri kıyısında yer alan Bazebde Ören yeri, zamanla DicleNehri yatak değiştirdiği için Suriye topraklarında kalmıştır. İlk çağlara ait kent kalıntıları veünlü bir köprüsü vardır.Yörede ilginç buluntulardan biriside Dev evleridir. Dev evleri üçü dördü bir arada, birbirinikoruyabilecek yakınlıkta, yol üstünde kayalara oyulmuş, dev boyutlu yapılardır. BunlaraBeytüşşebap Feraşin yaylasında rastlanmaktadır. Bunların Asur saldırılarına karşı haberkuleleri ya da yaylaya çıkarılan sürüleri korumak ve yayla güvenliğini sağlamak için yapılmışsavunma kuleleri olduğu düşünülmektedir.- 77 -