Yeni Ümit Sayı 95 - yeni_calisma.indd

lacak bir şeydi. Amerikan Etnoloji Topluluğu’nunkâtiplerinden biri olan Theodore Dwight’a göreçoğu köle sahibi, Müslüman Afrikalıların okumayazma bilmelerinin beyaz ırkın üstünlüğünü ve Afrikalılarınyaratılıştan yetersiz olduğunu savunan fikirlerinbekâsı için risk teşkil ettiğini düşünmekteydi.Bu tehlikenin önünün alınabilmesi için yapılanfaaliyetler Amerika’ya getirilmiş olan Müslümanlarınköklerinin aslında Afrika’ya değil Arap yarımadasınadayandığını iddia etmeye kadar gitmiştir.İZ BIRAKAN MÜSLÜMAN AFRİKALILARAmerika kıtasına ayak bastıklarında köle statüsündebulundukları hâlde Afrika’dan getirdiklerihayat stillerine bağlılıkları ile dikkati çeken bazıMüslümanlar, zamanla şartları kendi lehlerine çevirmesinibilmiştir. Bazıları Amerika’da siyasî, dinî,ticarî ve askerî alanlarda lider statüsüne yükselirkenkimileri de hürriyetlerini kazanarak Afrika’yageri dönmüştür. Yazımızın ikinci kısmında bu insanlardanöne çıkan bazılarının hayat hikâyelerinikısaca anlatmaya çalışacağız.Eyüp Süleyman Diallo (1701-1773)Zengin ve soylu biraileden gelen Eyüp SüleymanDiallo, 29 yaşındaköle tâcirleri tarafındanyaka lanarak A.B.D’ninMayland eyaletinin Annapolisşehrine getirilir.Çok zor şartlarda çalışmakmecburiyetinde bırakıldığıiçin ilk fırsattabulunduğu yerden kaçar;ama kısa bir süre sonratekrar yakalanır. Thomas Bluett isimli Amerikalıavukat bir hücrede alıkonulan Eyüp’ün basit birköle olmadığını fark eder. Bluett Eyüp’ün Arapçaokuyup yazmasından etkilenir ve para karşılığındaözgür bırakılmasını sağlar.Eyüp 1733 yılında Bluett ile İngiltere’ye gider.Bu süre zarfında İngilizceyi akıcı bir şekildekonuşmayı öğrenmiş olan Eyüp, Bluett vasıtasıile, içinde İngiliz kraliyet ailesinin de bulunduğu,çok önemli şahıslarla görüştürülür. 1734 yılındaevi olan Senegal’a dönen Eyüp’ün Amerika’da başındangeçenleri anlatan hatıraları Thomas Bluetttarafından İngilizce ve Fransızcaya çevirilip yayımlanmıştır.Kırk dört sayfalık bu kitapçık, Amerikalıbir zencinin ortaya koymuş olduğu, bilinen en eskiyazılı eserdir.İbrahim Abdurrahman (1762-1829)Gine’deki bir suvari birliğindesubay olan İbrahim Abdurrahmanyakalanıp BirleşikDevletler’in Missisipi eyaletininNatchez şehrine götürülür.Çalıştığı çiftliğin sahibiThomas Foster çok geçmedenİbrahim’in yeteneklerinin farkınavarır ve onu çitfliğininyöneticisi olarak atar. İlerleyenyıllarda İbrahim’in Afrika’daki akrabalarına yazdığıbir mektup yerel bir gazeteci tarafından keşfedilir.Oldukça hissî bir üslûpla yazılmış mektup 1826yılında Fas Sultanı tarafından zamanın AmerikaBaşkanı John Adams’a iletilir ve bu noktadan sonraİbrahim Abdurrahman özgür bırakılır. Yaklaşık40 yıl aradan sonra hürriyetine kavuşan İbrahim’inyaptığı ilk iş köle olan çocuk ve torunlarını kurtarabilmekiçin bir kampanya başlatmak olur. Ömrününsonuna yaklaştığını fark ettiğinde ise, uzunzamandır ayrı kaldığı vatanı Afrika’ya döner ve buradabaşından geçenleri anlatan iki adet otobiyografiyazar. Geride bıraktığı Amerika’da ise İbrahim’inefsanesi uzunca bir süre devam eder: İbrahim’inbir portresi Amerikan Kongresi’nin kütüphanesinde‘Kölelerin Prensi’ adıyla sergilenir.Ömer bin Said (1770-1864)Senegal’de dünyayagelen Ömer binSa id, yaklaşık 25 seneboyunca devrinö nem li âlimlerindenİslâmî ilimler öğrenir.1807 yılında yakalanıpAmerika’nın GüneyKa ro lina eyaletine getirilir.Ömrünün sonlarınayaklaştığında köleliksistemini açık birşekilde eleştirmektençekinmeyen Ömer, ileride Amerikalı tarihçiler tarafındançokça tartışılacak otobiyografisine, sadeceAllah’ın (celle celâlühü) bütün insanlık üzerindemâlik olduğunu bildiren Mülk Sûresi ile başlar.Bu eserde hayatındaki önemli dönüm noktalarınıanlatan Ömer, ayrıca İslâmiyet’e olan bağlılığın yanındaAllah’tan korkan Hıristiyanlara da hoşgörülüolmanın gerekliliğinden bahseder.YENİ ÜMİT DERGİSİ | 15