Yeni Ümit Sayı 95 - yeni_calisma.indd

temeldir. Bu ihtimal, Tevbe Sûresi’nde bazı müşrikkabilelerle yapılan antlaşmaların sona erdiğininilân edilmesi emredilirken, antlaşma yapıldıktansonra “şartları hiçbir şey eksiltmeksizin tamamenyerine getiren ve sizin aleyhinize hiç kimseye destekvermeyen” (Tevbe, 9/4) müşriklerin bile istisnaedilmesi anlayışıyla teyit edilebilir.Bu verilere göre Peygamberimiz’in (sallallahüaleyhi ve sellem) maddî ve askerî açıdan zayıf olduğuzamanlarda gayrimüslimlerle anlaştığı, maddîve askerî bakımdan güçlü olduğu zamanlarda isesavaştığı yorumu tarihî vakaya uygun değildir.Zaten böyle bir siyaset uyguladığını varsaymak,hiçbir zaman Peygamberimiz’in şahsiyetiyle degetirdiği mesajla da bağdaşmaz. Zîrâ PeygamberEfendimiz’in (sallallahü aleyhi ve sellem) yaptığı bütünsavaşlar müdafaa eksenlidir.Bu mânâda Peygamberimiz’in bidayeti ile nihayetiarasında fark olmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz.Bu hususta Fethullah Gülen Hocaefendi’ninmuhteva açısından Medine Vesikası ile Veda Hutbesiarasında irtibat kurması oldukça önemli veorijinaldir: “Hoşgörü, diyalog veya bizim vazettiğimizıstılah ile herkesi kendi konumunda kabul etme düşüncesive bunun hayata intikali İslâm tarihinde bizimle ortayaçıkmış bir şey değildir. Sadece Medine Vesikası’nıbu gözle incelemeye alın; insanın hangi din, hangi ırk,hangi milletten olursa olsun din, hayat, seyahat, teşebbüsve mülk edinme hakkının olduğunu ‘İnsanlığın İftiharTablosu’ o mübarek sesini yükselterek âleme duyuruyormu duyurmuyor mu? Bu hakların dokunulmaz ve aynızamanda mukaddes olduğu Vesika’da var mı yok mu?Aynı hakikatler başka bir dille, başka bir anlatma üslûbuve edası ile Veda Hutbesi’nde tekrar ediliyor mu edilmiyormu? Medine Vesikası ile Veda Hutbesi arasında yaklaşıkon yıl var. Demek bu on yılda bir çizgi değişikliği yok;aksine tahşidat var, tahkim var.”(F.Gülen, Ümit Burcu,206)Veda Hutbesi’nde Peygamberimiz (sallallahüaleyhi ve sellem) şöyle buyurmaktadır: “Ey insanlar!Bugünleriniz nasıl mukaddes bir gün ise, bu aylarınıznasıl mukaddes bir ay ise, bu şehriniz (Mekke) nasıl mukaddesbir şehir ise, canlarınız, mallarınız, namuslarınızda öyle mukaddestir, her türlü tecavüzden korunmuştur.”25 Hitabın “Ey insanlar!” diye başlaması, ilgilihükümlerin inanan-inanmayan herkese şamil olduğunugösterir ve evrensel insanî değerler olduğunuilân eder.NeticeMedine Vesikası’nın ruhu; farklı inanç ve ırktaninsanlarla savaşsız barış içerisinde bir arada yaşama,sosyal münasebetlerde hayırhahlığı ve iyi davranışıesas alma, iç ve dış güvenliğin sağlanmasında işbirliğiyapma şeklinde özetlenebilir. Bu ruh; iletişimaraçlarının dünyayı küçülttüğü, büyük ölçekli nüfushareketlerinin gerçekleştiği ve sınırların eskideğerini kaybettiği günümüz dünyasında daha daönem kazanmaktadır.*Atatürk Üniv. İlâhiyat Fak. Öğretim Üyesiagunes@yeniumit.com.trDipnotlar1. bkz. İbn Hişam, es-Siretü’n-nebeviyye, byy. ts. I, 289, 295,298, 344, 382.2. Buharî, Cihad, 181, Müslim, İman, 235.3. Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, çev. SalihTuğ, İstanbul 1993, I, 183.4. Hamidullah, İslâm Peygamberi, I, 195.5. Şafiî, Muhammed b. İdris, el-Ümm, Beyrut ts. IV, 181.6. Şeybanî, Muhammed b. el-Hasan, Kitabi’s-siyeri’l-kebir,Beyrut 1997, (Serahsi’nin şerhi ile birlikte), V, 3.7. İbn Hişam, III, 51.8. İbn Hişam, II, 501-504; Ebu Ubeyd, Kasım b. Sellam,Kitabu’l-emval, Kahire 1975, 260-264.9. Vesika muhtevasının hukukî-siyasî analiziyle ilgili olarakbkz. Hamidullah, İslâm Peygamberi, I, 191-201; Tuğ, s. 43-46; Bulaç, Ali, “Asr-ı Saadet’te Bir Arada Yaşama Projesi:Medine Vesikası”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadet’te İslâm,Editör: Vecdi Akyüz, İstanbul 1995, II, 169-195.10. İbn Hişam, III, 51.11. İbn Hişam, III, 199 vd.12. İbn Hişam, III, 244 vd.13. İbn Hişam, III, 199 vd.14. Ebu Davud, Cihad, 142.15. Şeybanî, IV, 192.16. Bkz. Şeybanî, V, 3.17. Şeybanî, V, 18, 30.18. Debusî, Ebu Zeyd Abdullah b. Ömer, Takvimu’l-edille fiusuli’l-fıkh, Beyrut 2001, s. 249-252.19. Krş. Sönmez, Abidin, Rasulullah’ın Diplomatik Münasebetleri,İstanbul 1984, s. 97.20. Vakidî, Muhammed b. Ömer, Kitabu’l-megazi, Oxford1966, II, 634, 635, 637.21. Vakidî, II, 684.22. Buharî, Cihad, 89; Tirmizî, Buyu’, 7.23. Fayda, Mustafa, Hz. Ömer Zamanında Gayr-ı Müslimler, İstanbul1989, s. 115.24. Hamidullah, Muhammed, Mecmuatü’l-vesaiki’s-siyasiyye li’lahdi’n-nebeviyyive’l-hilafeti’r-raşide, Beyrut 1987, s. 150 vd.25. Buhari, Diyat, 6; Müslim, Kasame, 25.YENİ ÜMİT DERGİSİ | 37