Yeni Ümit Sayı 95 - yeni_calisma.indd

kitap kaleme aldı. Ayrıca halife ve talebelerine gönderdiğive bir cilt hâlinde toplanan mektupları dabulunmaktadır.Vasiyeti üzerine Şeyh Seyda’nın yerine oğluŞeyh Muhammed Nurullah geçti. Şeyh SeydaHazretleri’nin Şeyh Muhammed Nurullah’tanbaşka halifeleri şunlardır: Şeyh Fahreddin el-Arnasî, Muhammed Beşir el-Alkemşî, Hasan eş-Şeyh Hasenî, Halil el-Bacırmanî, Yûsuf el-Vezerkî,Cemil ed-Danışmânî, Cemil el-Antakî, Seyyid Aliel-Fındıkî, İbrahim el-Karsî, Muhammed Emined-Diyarbekrî, Abdullah el-Filfilî, Mustafa ed-Doğubeyazıtî, Muhammed Üveys el-Mardinî, Abdurrahmanes-Sarûhî.Şeyh Seyda Hazretleri Nakşibendiyye yolununHalidiyye koluna mensuptu. Ayrıca Kâdiriyyeve Rufâiyye yollarından da ders veriyordu. Tarikatsilsilesi Şeyh Hâlid-i Cezerî yoluyla MevlânaHâlid-i Bağdâdî’ye ulaşmaktadır. Mevlâna Hâlid-iBağdâdî’ye kadar olan silsilesi şöyledir: Şeyh MuhammedSaid Seyda el-Cezerî, Mevlana ŞeyhMuhammed Nûri ed-Dırşevî, Şeyh MuhyiddinZekâî, Şeyh Abdülhakim ed-Dırşevî, Şeyh Ömerez-Zenganî, Şeyh Hâlid-i Zibarî, Şeyh MuhammedAynî, Şeyh Salih Subkî, Şeyh Halid el-Cezerî,Mevlâna Halid-i Bağdadî.Bazı HususiyetleriŞeyh Seyda’dan söz eden kişiler şu özellikleriüzerinde âdeta ittifak etmişlerdir:*Medreselerde okutulan İslâmî ilimlerin hementamamında derin bir bilgiye sahip olmasının yanında,Arap edebiyatına ve diline olan vukûfiyetiylede meşhurdu. Talebe ve müritlerine yazdığı bazımektuplardaki belâgat, edebî sanat ve ilmî derinlikbunun açık bir delilidir. Bu özelliği vaaz ve sohbetlerineayrı bir seviye kazandırmakta ve en muannitkişilerin bile hidâyet yoluna girmelerine vesile olmaktaydı.Avam halk üzerinde derin bir tesire sahipti.Adam öldürme, hırsızlık yapma, yol kesmevb. günahlar işleyen kişiler bile onun irşadıyla bukötü fiillerden kaçınır hâle gelir ve ibadetlerine devamederlerdi.*Adeta kemiksiz denecek kadar yumuşak birvücuda sahip olmasının yanında yüzüne bakılamayacakkadar heybetli ve nurlu bir simaya da sahipti.Şeyh Seyda etrafına toplanan her seviyedeki insanınsevgisine mazhar olmuştu, öyle ki ziyaretçilerisaatlerce huzurunda kaldıkları hâlde sıkılmaz, onupürdikkat dinler veya sessizce otururlardı.* Teheccüd namazı başta olmak üzere, bütünnafileleri eda etmeye dikkat ederdi. Ancak bunubir üstünlük olarak görmez aksine bu ibadetleriCenâb-ı Hakk’ın kendisine verdiği ve şükrünü edaetmekten âciz olduğu birer nimet olarak görürdü.Farz namazlardan sonra saatlerce dizüstü oturarakAllah’ı zikrederdi; öyle ki etrafındakiler bir dahakalkamayacağını zannederlerdi.*Söz ve davranışları yapıcı ve yumuşaktı. Sohbetlerindeen çok vurgu yaptığı hususların başındatakva, birlik-beraberlik, kardeşlik, sıla-ı rahim gibikonular gelmekteydi.*Sayıları yüzleri bulan talebelerine sadece ilimöğretmiyor, onları mânevî açıdan da eğitiyordu.İlme olan aşkı, onca zikir, irşad, mücahede ve ibadetinyanı sıra ömrünün sonuna kadar okuma veokutma ile meşgul olmasına vesile olmuştu.*Asla ümitsizliğe kapılmaz, en azgın kişileri bileirşad etmekten çekinmezdi.*Cömertliğiyle nâm salmıştı. Çevreden gelenonlarca âmâ, sakat ve düşkün kişiyi barındırıyor veonların geçimlerini sağlıyordu. Zayıf ve düşkünlerbaşta olmak üzere her insana merhametli davranırdı.Bu merhametinden hayvanlar da nasibini alırdı.*Kendisini ziyaret eden bir hamalın yük taşımakiçin yanında bulundurduğu ipi öpecek kadarmütevazıydı. Bu davranışıyla emeğe olan saygısınıortaya koyduğu gibi her insanın değerli olduğunuda göstermiş oluyordu. Ancak tevazuu sadece budavranıştan ibaret değildi, sık sık etrafındakilere;‘Sizler benim büyüklerimsiniz, bense sizin enküçüğünüzüm.’ der, halkın en fakiri veya en çokhorlananı ile oturup yemek yer ve bunu etrafındakilerede tavsiye ederdi.*Mümeyyiz vasıflarından birisi de gıybete olannefretiydi. Aleyhinde konuşan ve hasetlerindenötürü iftira eden kişilerin bile gıybetini etmez,hattâ onlara iyilik yapmak için fırsatlar araştırır veyanında kimsenin gıybette bulunmasına müsaadeetmezdi.*Şeyh Seyda kerametleriyle de meşhurdu. 3EserleriBilindiği gibi tasavvufu tenkit eden kişilerindile getirdiği konulardan birisi de tasavvuf ehlinin,başta müspet ilimler olmak üzere, ilmin hemenher çeşidinden uzak kaldıklarını, dünya ile pek ilgilenmediklerinive kendi köşelerine çekilerek sadeceibadet ve zikirle meşgul olduklarını söylerler.Tarihte bu münekkitleri haklı çıkaran örnekler olmaklabirlikte, tersini ortaya koyan âlimlerin de azolmadığını, aslında gerçek tasavvufun bu olduğunu44 | YENİ ÜMİT DERGİSİ