Cinedergi 63

n “Zincirbozan” ve “Büyük Oyun” gibi hatırı sayılır
filmlerle tanıdığımız Atıl İnaç’ın son filmi “Daire”,
20. Adana Altın Koza’da seyirciyle ilk buluşmasını
gerçekleştirdi. Hayat, insanoğlu, ölüm, kader,
ilişkiler, çaresizlik, belirsizlik gibi olguları derin
felsefi gözlemlerle harmanlayan oldukça güçlü bir
filmdi “Daire”. Ama ne yazık ki, jüri tarafından es
geçildi.
Kısaca şöyle özetlenebilir film… Üç karakterin
kullanılmayan bir havaalanı etrafında gelişen
trajikomik hikâyesi olan “Daire”, üniversitedeki
öğretim görevini kaybettikten sonra kasabasına
dönen ve babasından kalan araziyi satmaya
çalışırken havaalanında güvenlik görevlisi olarak
çalışmayı seçen Feramus ile çalıştığı taşra belediye
tiyatrosu kapatılınca hayatla inatlaşmak adına
bir camide ölü yıkayıcı olmayı kabul eden Betül’ün
fırsat bulamadıkları hüzünlü aşkları etrafında
gelişiyor.
Film öyle güçlü alt metinlerden oluşuyor ki,
ana karakterlerin hepsi için ayrı ayrı filmler çekilse
zevkle izlenir. Felsefi ve sosyolojik gözlemlerle
kurulmuş sağlam bir çatı altında başta Feramus’u
oynayan Fatih Al, Betül’ü oynayan Nazan Kesal
ve Arif’i oynayan Erol Babaoğlu olmak üzere tüm
oyuncular övgüyü hak ediyor.
Felsefenin ana sorularından biridir, ‘İyi bir ölüm
nasıl olmalı?’… Her dinin, her düşüncenin ve
özelinde her insanın cevabı elbette farklıdır.
Kendine has ve belki de dışa kapalı bu cevaplar,
insanoğlunun yaşamla ölüm arasındaki kafa
karışıklılığına çoğu zaman ışık tutamaz kanımca.
Hele bir de işin içine kader girince içinden
çıkılmaz bir hal alır bu durum. Bu gibi sorular
yumağının içinde nefes almaya çalışan Feramus
karakteri, kendi kaderini yönlendirmeye çalıştıkça
içine düştüğü labirentin, sınırları olmayan ama
bir o kadar keskin ‘daire’nin içinde hapsolur.
Feramus, gerçek hayatta bir türlü yüzleşemediği
ölmüş babası, umursamaz eski karısı ve kendi
hayatını kurarak yurtdışına çıkan ilgisiz oğluyla
rüyalarında mücadele eder, yüzleşir. Kendine hayrı
yokken etrafındaki insanların sorunlarını çözmeye
kalkışır. İki çocuğuyla hayata tutunmaya çalışan
Betül’ün ‘daire’si Feramus’un ilgisini çekmiştir.
Feramus’un ilgisini yetersiz bulup ondan daha
fazlasını isteyen Betül ise kızının hastalığı ve maddi
sorunların baskısıyla kendisiyle hiçbir alakası olmayan
bir işe, gassallığa yönlenir. Betül’ün ‘daire’si
Feramus’unkinden çok daha acı, dikenli ve dardır.
Birahanede kendini iple tavana asarak ölümle adeta
dans eden ve bunu en çok da ego için yapan, filmin
en renkli ve vurdumduymaz karakteri olan Arif bile
‘daire’sinin içinde evinin yıkılabileceği korkusunu
yaşamaktadır. Ve her biri ölümle bir şekilde ilintilidir.
Hani bir laf vardır ya, insanlar plan yaparken, tanrı
yukardan onlara gülermiş, diye. Hepimizin başına
gelen bu trajikomik hal, filmin karakterlerinin adeta
alınyazısı. Aslen tanrıtanımaz olan Feramus’un
söylediği “Bazen yokluğundan şüphe ediyorum!”
repliği bile filmi özetlemeye yeterli.
“Daire”, finaline doğru artan sürreal rüya sahneleri
daha az olsaydı eminim ki çok daha iyi bir film
olacaktı. Umarım film vizyona girerken yeniden revize
edilecek, az da olsa kısaltılacaktır. Ancak şurası
kesin ki, iyi film izlemeyi tercih eden sinemaseverleri
ziyadesiyle mutlu edecek, günlerce üstüne kafa yordurtacak
bir film “Daire”…