MİNTAN-3 (Dijital Dergi)

16
Çerkes, Kürd, Laz, Gürcü gibi milletlere
ayrılmış. Ayrıca B. Atalay, Tatarların
Türklerden farklı bir millet olarak
açıklanılmasına tepki göstermiştir.11
Yazarın buradaki çıkarımı, Balkan
Harpleri’nin yaşandığı günlerde “millet
şuuru oluşturmak” adına okullarda
etnik bir bölünmenin doğru olmayacağı
kanısındadır. 12
B. Atalay, ayrıca Osmanlı Sancağı’nın
merkezinin yanlış işaretlendiğini
yazmıştır. Anadolu’daki vilayet isimlerinin
yanlış verildiğini düşünmektedir.
Atalay’a göre Silifke diye bir vilayetin
olmadığını bölgenin adının İçel
olduğunu söylemektedir. B. Atalay’a göre,
İçel gibi Türkçe bir isim varken , Silifke
gibi yabancı bir ismin kullanılmasına
karşıdır. Bu da savaş yıllarında “Türk
Milleti” yaratma noktasında önemli bir
vurgudur. 13
B. Atalay, coğrafya kitaplarını
hazırlayan Saffet Bey’in Aksaray ili
hakkında verdiği malumatın tamamiyle
yanlış olduğunu yazmıştır.Ders kitabında
Aksaray ile ilgili ormanları ve madenleri
bakımından zengin bir memlekettir
ancak nakliye (yükselti nedeniyle) problemleri
vardır diye yazılmıştır. B. Atalay’a
göre Saffet Bey Aksaray ile Lazistan’ı
ka-rıştırmaktadır. Aksaray’da çalılık bile
yoktur. 14
Ulucanlar Mektebi müdürü Midhat
Bey bu kitapların “ dünkülerle ” muhteva
yönünden aynı olduğunu söylemiştir.
Dilde sadeleşme tartışmalarının
yaşandığı günlerde B.Atalay, beşinci
sınıfların ders kitaplarında şu cümleye
dikkat çekmektedir : “ Meşağıl-ı beşeriye
ve tarz-ı maişet tabiatın te’sir ve tahakkümü
tabidir.” 15 Filhakika, yakın bir
dönemde Talimatname hazırlanılmış ve
tetkik heyeti tarafından kitaplar elden
geçmiştir. Buna rağmen yapılan heyetin
eğitim alanında yeterli donanıma ve birikime
sahip olmadığını göstermektedir.
2.2. Ulus-Devlet İnşasında Milli
Terbiye
Toplu Tedris kavramını literatüre
sokan Ali Haydar Bey, talebeye verilecek
eğitimin milli olmasını hatta Türklük
şuurunu içermesi gerektiğinden bahsetmektedir.
Ona göre masallar milli
olmalı,aile terbiyesi anlatan masallar
sevdirilmelidir. Türk masallarının
tedvin edilmesini ve Arap,Fars ve Hint
edebiyatının tesirinden kurtarılması ge-
MINTAN - 3
.
11 Tatarların,Türklerin Kıpçak Boyu’ndan gelmesi hasebiyle tenkit etmiştir.
12 B.Atalay, “Bir Tenkit: Mektep Kitapları”, Muallimler Birliği,9/1,1925.
13 Özellikle dilbilimi alanındaki çalışmaları ile tanınmış olan Besim Atalay, Uşak Rüştiyesi’ni
bitirdikten sonra Uşak’ta medrese eğitimi gördü. 1905’te İstanbul’a giderek Şehzadebaşı Camii’nin
ünlü hocası Hacı Ahmet Efendi’nin derslerini izledi, 1909’da medrese diploması aldı. 1912’de
Yüksek Öğretmen Okulu’nu bitirdi. Konya Öğretmen Okulu’nda öğretmenlik; Trabzon, Ankara
Öğretmen okullarında müdürlük; İstanbul Darüşşafaka Lisesi’nde öğretmenlik yaptıktan sonra
Konya Öğretmen Okulu Müdürü oldu. Maraş, İçel ve Niğde’de millî eğitim müdürlüğü yaptı.
Kurtuluş Savaşı sırasında siyasete atıldı. Silifke’de Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti’ni kuranlar
arasındaydı; Kurtuluş Savaşı’nı destekleme çalışmalarını Uşak’ta sürdürdü. 1920’de Kütahya
bağımsız milletvekili olarak TBMM’ne girdi ve sonra Aksaray ve Kütahya milletvekillikleri ile
toplam yedi dönem bu görevi sürdürdü.Millî Eğitim Bakanlığı’nda Kültür Müdürlüğü görevi yaptı
ve bu görev sırasında halk ağzından söz derleme çalışmaları yürüttü.Türk Dil Kurumu’nda 19 yıl
yönetici olarak çalıştı (1932-1951). Aynı zamanda Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde ve Polis
Enstitüsü’nde Farsça dersleri verdi (1937-1942).
14 “Sultan Abdulhamid Döneminde Rusya’ya kaptırılsa da Lazistan ünvanı verildi. Orası zaten
Rize’dir. Orada yaşayan halk Laz değil Türk’tür.”
15 Atalay, “Bir Tenkit: Mektep Kitapları”.