MİNTAN-3 (Dijital Dergi)

49
viye bulunca, esaretten muhakkak kurtulur.
Hatta kuvve-i müselleha meselesi,
birtakım yerlerde de milliyet için milliyet
nazariyesini çiğnemiştir. Bu suretle oralar,
on dokuzuncu asırdan daha eski zamanlara
doğru irticaa mahkûm olmuş demekti.
Binaenaleyh Avrupa’da milliyet, kuvvetin
ilm-i siyasette pek müstamel âletinden
ibaret kalmıştır.
-4-
1870’ten beri, Norveç’le Balkan’dan
başka her yerde milliyet cereyanı inkıtaa
uğradı. Artık, devletlerle milletlerin
haritaları da -şekl-i idareleri gibi- sâbit
kaldı. Bu sükûn ise, bir eser-i tesâdüf değildi.
Çünkü hükûmetler, eslihanın tekâmülü,
vesait-i muharebenin terakkisi ve inzibat-ı
umuriyenin tekâmülü sâyesinde her türlü
ihtilâli itfa edebilecek [söndürebilecek] bir
derece-i kuvvet ihraz etmişlerdi. Siyasî de
olsa, millî de olsa herhâlde her hareket bu
kânuna tâbiydi. Bundan dolayı mutemedin
yerlerde bugün artık 1848 İhtilâli’ne
benzer bir kıyam olamaz. Bugünkü ihtilâlciler
kılıçtan ziyade kalem kullanmak mecburiyetindedirler.
Çünkü yegâne vâsıta-i
muvaffakiyetleri, teşebbüsât-ı kânunîyyedir.
İhtilâlciler ekseriyet[le], milliyetperverlerde
tatlı söz ve güler yüzle muhtariyet
istiyorlar. Binaenaleyh bugün milliyetin
gayesi, istiklâl ile devlete inkılâp etmek
şekl-i kadimden muhtariyet ve imtiyazât-ı
millîye iddia ve istidasına tenezzül etmiştir.
Yirminci asrın siyasetinde emperyalizmin
istilâsı bu neticenin husûlünde pek müessir
oldu.
Bugün Avrupa’nın her tarafında birçok
mesail-i millîye var. Bunları, seciye-i tarihîyyelerine
nazaran üç zümreye tefrik
edebiliriz:
1- Çara tâbi ve düşman dört millet:
Lehler, Finler, Litvanyalılar ve Ukraynalılar
yahut küçük Ruslar
2- Haritadan mahrum Makedonya
milletçikleri
3- İrlanda ve Katalonya
Bunların hepsi, kırk altı senedir sâde
muhtariyet istiyor. Araziden mahrum olan
Musevîler bu silsilenin dördüncü zümresini
teşkil edemez. (İtalya İrredenta) İtalyanları
da onlar gibidir. Çünkü gayeleri müphemdir.
Hülâsa mecmuu on beş milletle on üç
memleket eder.
Bunların birtakım şerait-i müşterekeleri
vardır: Evvelâ, ecnebi hâkimiyet istememek;
sâniyen, hükûmetlerle millet-i hâkime
zadegânından şikâyet etmek… Herhâlde
sui-idareden değil, ecnebi idaresinden
müştekidirler. Ve hususiyle istiklâl ihraz
etseler bile daha mükemmel bir idareye
mahzar olmaları pek şüphelidir. Hatta bu
noktayı takdir eden bir Lombardiyalı “memleketimizi
hiss-i idare etsinler değil, hiç
idare etmesinler!” demiş. Zadegân adavetine
ise, Land Lordlarla İrlandalıların vaziyet-i
mütekâbilesi misal olabilir.
Herhâlde bunca amâl-i millîyenin böyle
beyhude kalması yalnız silâha ve inzibata
ait bir tekâmül değildir. İkinci sebep
de, her millet-i hâkimenin meşrutiyetle
idare edilmesidir. Bu, Avrupa’nın küçük
milletlerini büsbütün mağlûp etti. Çünkü
ekseriyetle akliyyetin hissiyat-ı millîyesi
tearuz etmişti [birbirine zıtlaşmıştı]. Meselâ
Duma, mahiyet-i temsiliyesi ne derece
olursa olsun, mutlaka her kararını Lehlerle
Finnilerin aleyhinde vermiştir.
Bugün bu zabıta-i manevîyeye karşı,
aynı vâsıta ile mukabeleden başka çâre
kalmamıştır. Bu sebeple asrımız milliyet
meselesinde (mücadele-i teşrie) devrini
açtı. Artık hemen her mesele-i millîye bir
ekseriyet meselesidir. Ecnebi silâhı da eskisi
kadar müsmir [faydalı] olmaz. Çünkü her
büyük devlet bir heyet-i düveliyeye dâhil
ve her heyet de muvazenet-i beynelmilele
riayetle mükelleftir. Bu sebeple artık milliyetperverlerin
elinde vesait-i manevîyeden
başka bir şey kalmamıştır. Bu da milletin
bekasına, fakat adem-i istiklâline müncer
olur. Yâni, netice-i tabiîye, dolaşa dolaşa
yerini bulmuş demektir. Bugün istiklâl
meselesi, bir vahdet-i coğrafya meselesidir.
.
MINTAN - 3