Download (8Mb) - Süleyman Demirel Üniversitesi
Download (8Mb) - Süleyman Demirel Üniversitesi
Download (8Mb) - Süleyman Demirel Üniversitesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Bunda Avrupalı devletlerin ve gayrimüslim tebaanın rolü büyüktür. 19. yüzyılın<br />
başından beri gayrimüslimler, müslümanlarla eşit haklara sahip olmak istemişler ve<br />
bunun için de Avrupalı devletlerin desteğini almaya çalışmışlardır. Zor durumda kalan<br />
Osmanlı yönetimi, Avrupa’yı memnun etmek, müslümanlarla gayrimüslimler arasındaki<br />
eşitlik ilkesini kabul etmek ve yönetimin her kademesinde kanun hâkimiyetini sağlamak<br />
için 1839 yılında Gülhane Hatt-ı Hümayunu’nu kabul etmiştir. Böylece Osmanlı Devleti<br />
siyasi, idari ve sosyal içerikli bir değişim sürecine girmiştir. 3<br />
Gülhane Hatt-ı Hümayunu’nda mali ıslahata öncelik verilmiş, özellikle yerel<br />
yönetim sistemi açısından bir yenilik öngörülmemiştir. Bu konudaki ilk düzenleme<br />
1856 yılında Tanzimat Fermanı’nda yapılarak vilayet düzeninin oluşturulmasında<br />
önemli bir adım atılmıştır. Bu düzenlemede vilayet ve nahiye meclislerine seçilecek<br />
Müslüman ve gayrimüslim üyelerle, bunların seçimlerine ilişkin hususlar yer almıştır. 4<br />
Bugünkü İ.Ö.İ.nin yasal temeli 1864 tarihli Teşkil-i Vilayet Nizamnamesi ile<br />
atılmıştır. Ancak, 1864 yılına kadar geçen süre içerisinde Muhassıllık Meclisleri ve<br />
Tuna Vilayeti uygulaması girişimlerinde bulunulmuştur. Bu uygulamalar sayesinde<br />
1864 tarihli Nizamname ile getirilmek istenen düzene ortam hazırlamıştır. 5<br />
Gayrimüslim tebaa, Müslümanlarla birlikte 1864 tarihli Teşkil-i Vilayet<br />
Nizamnamesi’nin kabulüne kadar merkezi ve mahalli düzeyde oluşturulan meclislerde<br />
temsil edilmiştir. Bu meclisler, halkın yönetime katılmasını sağlamak amaçlı değildi.<br />
Bunlar, reformların benimsenmesinin sağlanması ve özellikle vergiler gibi tepki<br />
uyandıran konularda sorumluluğun halk temsilcilerine yayılmasını amaçlamışlardır. 6<br />
Osmanlı Devletinde, Beylerbeyliği ve Sancak bölümlenmesine dayalı taşra<br />
yönetim sistemini değiştirmeye yönelik ilk önemli düzenleme Lübnan topraklarında<br />
denenmiştir. Lübnan’da yaşanan olaylar neticesinde, dış devletlerin de (İngiltere,<br />
Fransa) müdahalesi ile hükümet bölgedeki egemenliğini korumak için 1861’de Cebel-i<br />
Lübnan Nizamnamesiyle Lübnan’a özerk statü vermek zorunda kalmıştır. Bu<br />
3<br />
Bilal ERYILMAZ, Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılanması, Birleşik Yayıncılık, İstanbul, 1997,<br />
s.126<br />
4<br />
Halil NADAROĞLU, Nezih VARCAN, Yerel Yönetimler, Anadolu <strong>Üniversitesi</strong> İktisat Fakültesi Ders<br />
Kitapları, Yayın No:20, Eskişehir, 2002, s.146<br />
5<br />
İlber ORTAYLI, Tanzimat’tan Sonra Mahalli idareler, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi<br />
Enstitüsü Yayını, Ankara, 1974, s.13<br />
6<br />
Bilal ERYILMAZ, Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme, 1.Baskı, İstanbul, İşaret Yayınları, 1992,<br />
s.112.<br />
3
Change language