bfdlF ny ieiqhfs isrijaf - Punjab Times
bfdlF ny ieiqhfs isrijaf - Punjab Times
bfdlF ny ieiqhfs isrijaf - Punjab Times
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 13, Issue 10, March 10, 2012 pMjfb tfeImjL sfl 13, aMk 10, 10 mfrc 2012 (22)<br />
inrblqf aqy swiBafcfrk ivÈyÈqf dI isafsq<br />
ijAuN hI myrI jfg KuwlHI, afly-duafly<br />
jMgl ‘c hfly vI zUMGI rfq CfeI hoeI sI.<br />
mYN afpxy <strong>ny</strong>Vy pey sfQIaF dy ÈFq sfhF<br />
dIaF afvfËF ƒ sux skdf sI. Auh sB<br />
suwqy hoey sn. iek sMqrI Éymy dy <strong>ny</strong>Vy jMgl<br />
‘c jf irhf sI. mYN tfrc dI GuMm rhI loa<br />
dyK skdf sI.<br />
mYN suwqf ipaf lyK ilK irhf sI. mYN<br />
iliKaf: svIzn ivc ijwQy keI sdIaF qoN<br />
aiDkfrq ivcfrDfrf AuWpr pRotYstYNt<br />
igrjfGr df Êlbf sI aqy ÊrIb iksfnF<br />
leI vI bfeIbl pVHnf lfËmI bxf idwqf<br />
igaf sI, AuWQy sqfrvIN sdI qoN (mrd)<br />
vsoN afm hI pVH-ilK geI. asIN jo<br />
bfeIbl dy dOr dI bfhrI hwd (awsI sfl)<br />
huxy hI twpy sF, ƒ awgy mfVy idn hI dyKxy<br />
pYxy sn. kI mYƒ swcmuwc ieh jicaf<br />
hoieaf sI?<br />
ies svfl dy awD-ivcfly hI myrI<br />
jfg KuwlH geI ikAuNik mYƒ pyÈfb af igaf<br />
sI. ieh hYrfnIjnk nhIN hY. jdoN qusIN<br />
jfn imrzl<br />
anuvfd: bUtf isMG,<br />
Pon:91-94634-74342<br />
awsIaF ƒ twp jFdy ho qF rfq ƒ do-do<br />
vfr pyÈfb jfx leI AuWTxf pYNdf hY. Gr<br />
hovo qF aOK nhIN huMdI. mYN vwKI Bfr ho<br />
jFdf hF, PrÈ AuWpr pYr itkf lYNdf hF,<br />
ikqfbF dy rKxy ƒ hwQ pf ky AuWT KVHdf<br />
hF qy qur pYNdf hF. mYN cuwp-cupIqy aijhf<br />
krdf hF qF jo myrI pqnI dI nINd Érfb<br />
nf hovy; pr aYs vkq mYN jMgl aMdr<br />
ËmIn AuWpr ivCfey momjfmy AuWpr ipwT<br />
Bfr lyitaf hoieaf hF. mYƒ iÉafl afAuNdf<br />
hY ik mYN Xog krn vfilaF vFg cOkVI<br />
mfr ky AuWT skdf hF. ieh mYN kr skdf<br />
hF; pr Pyr?<br />
myry <strong>ny</strong>Vy hwQ pf ky KVHf hox qy qurn<br />
leI koeI shfrf dyx vflI cIË nhIN hY. jy<br />
mYN vwKI pr<strong>ny</strong> vI ho jfvF aqy goizaF Bfr<br />
rINgx vI lwg pvF, Pyr vI mYN EdoN qwk<br />
KVHf nhIN ho skdf jdoN qwk mYN ËmIn qoN<br />
nf AuWT jfvF aqy icwkV ivcoN dI lMG ky<br />
ruwK ƒ hwQ nf pf lvF.<br />
acfnk mYƒ lMGy isafl df Auh idn<br />
cyqy af igaf jdoN myrI pqnI <strong>ny</strong> agly<br />
idn mYksIko ‘c afpxy pyky jfx leI<br />
hvfeI jhfË PVnf sI. mYN Bory ‘c clf<br />
igaf sI. ieh svIzn ivc bfÊ dy Qwly<br />
imwtI df Borf hY ijsƒ mYN Guwt lfAux<br />
leI vrqdf hF. hunfl ‘c ieh kdy vI<br />
100 sYlsIas qoN vwD grm aqy isafl<br />
dI TMZI qoN TMZI rfq ƒ ieh 40 sYlsIas<br />
qoN vwD TMZf nhIN huMdf. ÈurU ‘c 19vIN sdI<br />
dy awD ‘c iksy smyN ieh Borf aflU rwKx<br />
leI puwitaf igaf sI. hux mYN aMgUrF dI<br />
Èrfb dI boql lY ky AuWDr igaf hoieaf<br />
sI. TMZf mOsm sI. ipCly iqMn hÌiqaF<br />
qoN brÌ pY rhI sI. Gr ƒ jFdf rfh gË<br />
qoN vI vwD AuWcIaF brÌ dIaF kMDF ‘c<br />
iGiraf hoieaf sI. acfnk myrf pYr<br />
jfn imrzl svIzn (jnm 19 julfeI 1927) df nfmI lyKk hY. hfl<br />
hI ivc Aus dI crcf BfrqI mfEvfdIaF dy gVH ivc jf ky AunHF bfry Auh<br />
qwQ kwZ ky ilafAux kfrn hoeI hY ijnHF bfry afm krky lokF nMU bhuqI<br />
jfxkfrI nhIN sI. Auh mfEvfdIaF dy jMglI itkfixaF ivc AunHF dy nfl<br />
ivciraf, AunHF dy muKI gxpqI aqy cotI dy hor afgUaF nfl mulfkfq<br />
kIqI. mfEvfdIaF dy Gol bfry Auh<strong>ny</strong> ipCly mhI<strong>ny</strong> luiDafxy lYkcr vI<br />
idwqf sI. mfEvfdIaF bfry Aus <strong>ny</strong> hfl hI ivc ikqfb CpvfeI hY: rYWz<br />
stfr Evr ieMzIaf. ies ikqfb ivc Aus <strong>ny</strong> mfEvfdI lihr dy nfl-nfl<br />
hor smfijk, siBafcfrk, isafsI aqy afriQk srokfrF bfry gwl<br />
kIqI. ies ikqfb df iek aiDafie sfzy sfQI bUtf isMG <strong>ny</strong> anuvfd<br />
krky sfnMU Byijaf hY. ies lyK ivc imrzl <strong>ny</strong> bËurgF, Kfs krky svIzn<br />
dy bËurgF bfry bVy mfrimk vyrvy drj kIqy hn. -sMpfdk<br />
iqlk igaf, qy mYN ËmIn ‘qy jf ipaf. mYN<br />
ipwT Bfr izwigaf hoieaf sI qy boql mYN<br />
hwQF ‘c GuwtI hoeI sI. mYN brÌ dIaF kMDF<br />
‘c iGry rsqy AuWpr izwigaf ipaf sI qy<br />
myry pYr isr qoN AuWcI QF ‘qy itky hoey<br />
sn. jy mYN gwBrU huMdf qF vwKI Bfr ho ky<br />
AuWT KVHdf. jy lMGy hÌiqaF ‘c lgfqfr<br />
aYnI TMZ nf peI huMdI aqy jMmI hoeI brÌ<br />
ipGl ky PhuVI ijhI bxI huMdI qF vI mYN<br />
iesƒ hwQ pf ky AuWT KVHdf. ies smyN mYN<br />
pfsf lY ky iZwz Bfr lytx dI vfh lfeI<br />
pr mYN aijhf nf kr sikaf. acfnk<br />
mYƒ Auh inwkf ijhf mgrmwC cyqf af igaf<br />
jo 1939 ‘c nYlsn <strong>ny</strong> mYƒ Ploirzf qoN<br />
vfps af ky idwqf sI. jdoN Ausƒ ipwT<br />
Bfr iltf ky Ausdy iZwz ‘qy QpkI mfrI<br />
jFdI sI qF Aus qoN ihwilaf nf jFdf.<br />
mYN cIikaf. myrI afvfË pqnI dy<br />
kMnIN pY geI. Aus<strong>ny</strong> af ky myry hwQ PV ky<br />
mYƒ AuTfieaf.<br />
‘ijMnf smF mYN mYksIko `c hovF,<br />
`kwly Bory `c nf jfieE`-Aus <strong>ny</strong> qfkId<br />
kIqI. ‘iewQy jMgl `c quhfzI hflpfhiraf<br />
iksy ƒ nhIN suxygI. jy qusIN<br />
mobfeIl Ìon vrq ky ishq syvf jF puils<br />
ƒ mwdd leI bulfEgy, qF vI Auh aY<strong>ny</strong><br />
mIlF dy Ìfsly `qy hoxgy ik iewQy phuMcx<br />
qoN pihlF pihlF qusIN kulÌI vFg jMm ky<br />
rwb ƒ ipafry ho jfvogy.`<br />
hF, buZfpy dIaF afpxIaF smwisafvF<br />
hn. mYN afpxy <strong>ny</strong>Vy suwqy pey ‘lok mukqI<br />
Cfpfmfr ÌOj’ dy nOjvfn afidvfsI sfQI<br />
ƒ jgfAuNdf hF. Auh smJ jFdf hY aqy<br />
iek hor sfQI ƒ afvfË idMdf hY. mYN AunHF<br />
vwl afpxIaF bfhvF PYlfAuNdf hF aqy<br />
Auh myry hwQ PV ky mYƒ AuTf idMdy hn.<br />
jdoN mYN KVHf hovF qF afp qur ky<br />
pyÈfb krn jf skdf hF pr mYN pYrF Bfr<br />
bYT ky hfjq nhIN kr skdf. gozy ies dI<br />
iejfËq nhIN idMdy; Bfv jy mYN pYrF Bfr<br />
bYT igaf qF dubfrf afpxy-afp AuWT nhIN<br />
skdf.<br />
‘qusIN myry dfdy vFg ho’, iek nOjvfn<br />
sfQI kihMdf hY-‘Ausdy gozy vI jvfb dy<br />
gey hn.`<br />
Pyr Auh kuhfVI lY ky myry leI Ausy<br />
qrHF df pÉfnf bxf idMdy hn ijs qrHF df<br />
svIizÈ ÌOj bxfAuNdI, KflI KfeI AuWqy do<br />
ruÉF dy dosFg AuWpr lMmy ruÉ itkfey moty<br />
tfhx dI sIt.<br />
bfad ‘c dMzkfrxIaF ‘c pVfa<br />
krn dy vyly sfQI nhfAux smyN myrI mwdd<br />
krdy rhy. lMmIaF vftF gfh ky muVy gOqm<br />
nvlwKf <strong>ny</strong> mYƒ dwisaf ik Aus KUhI ‘qy jf<br />
ky pfxI dI bfltI Br ky QoVHf prHF jf ky<br />
ipMzy ‘qy pfxI pf lYxf ikMnf arfmdfiek<br />
sI jo sfQIaF <strong>ny</strong> AuWQy puwtI hoeI sI pr<br />
myry leI ieh aYnf suKflf nhIN sI.<br />
myry leI buZfpy df koeI iKJfAU vyrvf<br />
jfxn vfsqy iksy ikqfb dI loV nhIN hY<br />
ik ijhVIaF cIËF bhuq sfDfrn ijhIaF<br />
huMdIaF hn, Auh awsIaF ƒ pfr krn ‘qy<br />
ikMnI musIbq bx jFdIaF hn. imsfl vjoN<br />
jdoN qusIN sÌr ‘qy gey hovo qF pÉfnf jfx<br />
mgroN hwQ Doxf. Gr qF mYN Éud hI nhf<br />
lYNdf hF hflFik pqnI ƒ ieh dwsy bÊYr<br />
mYN twb ‘c nhIN vVdf ik jy kuJ ho igaf<br />
qF Auh mYƒ AuTfAux leI iqafr rhy.<br />
byÈwk, mYN aYsI CFdfr QF lwB skdf<br />
hF ijwQy bhuqy kIVy-mkOVy nf hox. QoVHI<br />
Kycl krky mYN pfxI dI bfltI Br ky afp<br />
hI AuWQy iljf skdf hF pr myry buwZy goizaF<br />
‘c qklIÌ hox kfrn mYN aYnf qrwdd nhIN<br />
kr skdf aqy ipMzy ‘qy pfxI pf ky afp<br />
nhIN nhf skdf. mYƒ shfrf cfhIdf hY.<br />
iewQy dMzkfrxIaF dy jMgl ‘c mYN nOjvfn<br />
sfQIaF dI mwdd leI.<br />
[[[mYN ieh sB ikAuN ilK irhf hF;<br />
ies dI swcIEN isafsI vjfH hY. afm qOr<br />
‘qy “Kwby” khfAux vfly lyKk ieh kMm<br />
nhIN krdy. isrÌ ies krky nhIN ik ieh<br />
bhuq hI inwjI mfmlf lwgdf hY, sgoN ies<br />
krky vI ik bhuq hI hkIkI swiBafcfrk<br />
vKryivaF ƒ nËraMdfË krky ajoky<br />
afriQk aqy smfijk msilaF ‘qy kyNdrq<br />
krnf asfn kMm hY. asIN ies krky vI<br />
nËrF curfAuNdy hF ikAuNik “swiBafcfrk”<br />
vKryivaF df pUrf muwdf swjypwKIaF <strong>ny</strong><br />
sFiBaf hoieaf hY-XUrp ivc, nfl hI<br />
jpfn, Bfrq aqy dwKxI aÌrIkf sB<br />
QfeIN; pr asl ivc iesy qwQ kfrn sfƒ<br />
iesƒ vwD nIJ nfl GoKxf cfhIdf hY.<br />
afiÉr swiBafcfrk aqy kOmI vKryvyN aqy<br />
ÉfsIaqF mOjUd hn.<br />
jy qusIN iesy qrHF dI imsfl cfhuMdy<br />
ho qF “swiBafcfr” bolIaF vFg hn.<br />
afiÉr ieh <strong>ieiqhfs</strong>k qOr `qy smfjI rUp<br />
aÉiqafr krdy hn; ieh dyKxf sMBv hY<br />
ikvyN smfjI irÈqy, ipwCoN jf ky jmfqI<br />
irÈqy, ienHF ƒ bxfAuNdy hn pr ieh qwQ<br />
kfÌI nhIN hY. bolIaF dy ivkfs ƒ smJx<br />
aqy awj leI drusq nIqIaF GVn vfsqy<br />
BivwK-nkÈf sfzy mOjUdf jmfqI smfj dy<br />
dOr dy BivwK-nkÈy nfloN vwD lMmf rwKxf<br />
hovygf. jdoN jMgl ivc nOjvfn sfQIaF <strong>ny</strong><br />
twtI jf ky hwQ Dox `c myrI mwdd kIqI,<br />
AudoN mYƒ iesdf iÉafl afieaf.<br />
ibrD Aumr dy ivcfr dI imsfl lY<br />
lE. Bfrq aqy svIzn ivc buwZy hox dy<br />
mfmly qwkVI dy pwliVaF vFg hn. jy qusIN<br />
Bfrq dI bjfey svIzn ‘c jnm lYNdy ho<br />
qF aOsq iËMdgI qkrIbn vIh sfl vwD<br />
huMdI hY. hflFik bwicaF dI mOq dr vwzy<br />
ho ky buZfpy qwk phuMcx dI qsvIr ƒ<br />
Ault-pult kr idMdI hY. Bfrq ivc<br />
ibmfrI qy BuwKmrI aqy dfby nfl vI bhuq<br />
sfry bËurgF dI hflq qrsXog bx jFdI<br />
hY pr ieh pUrI khfxI nhIN hY.<br />
svIzn aMdr ieh ivafpk ivÈvfs<br />
hY ik bIqy ‘c jdoN lok iËafdf buwZy ho<br />
jFdy sn qF aksr hI ienHF bËurgF dy<br />
pirvfr dy jIa AunHF ƒ iksy KVHvIN ctfn<br />
dI tIsI ‘qy lY jFdy sn. Auh jF qF afp<br />
Cfl mfr ky mOq ƒ gly lgf lYNdy sn jF<br />
pirvfr dy jIa AunHF ƒ Dwkf dy idMdy sn.<br />
ikAuNik Dwkf dyx vfly zMzy ƒ pirvfr dy<br />
sfry jIaF <strong>ny</strong> hwQ pfieaf huMdf sI, ies<br />
leI koeI vI ivakqIgq qOr ‘qy aprfD-<br />
Bfvnf mihsUs nf krdf. ies QF leI<br />
lÌË attestupa vriqaf jFdf hY ijsdf<br />
AulQf nhIN ho skdf. qusIN iesƒ “kuxby<br />
dI Éqrnfk ctfn” kih skdy ho. sfihq<br />
ivc 13vIN sdI dy smyN qoN “gOtirk<br />
bIrgfQf” ‘c iesdf iËkr imldf hY. ieh<br />
sQfnk dMd kQfvF keI imQhfsk nF<br />
vflIaF phfVIaF nfl juVIaF hoeIaF hn,<br />
muwK qOr ‘qy dwKxI svIzn ivc.<br />
iesy khfxI df iek hor rUp ieh hY<br />
ik jdoN buwZf jF buwZI kMm krn jogy nf<br />
rihMdy, pr hfly vI Kfx dI iewCf rwKdy qF<br />
Ausdf pirvfr vfhvf lMmy muwTy vflf zMzf<br />
lY afAuNdf ijsƒ “kuxby df zMzf”<br />
(atteklubba) kihMdy sn. pirvfr dy<br />
sfry jIa muwTy ƒ PV lYNdy qF jo iksy ƒ<br />
ivakqIgq aprfD-Bfvnf mihsUs nf<br />
hovy, qy iPr zMzf bËurg dy isr `qy jf<br />
vwjdf, KopVI Pyh idMdf aqy AusdI iËMdgI,<br />
mOq `c bdl jFdI. dwKxI svIzn `c Auh<br />
igrjfGr mOjUd hn ijwQy aijhy zMzy sFB<br />
ky rwKy jFdy sn.<br />
ikhf jFdf hY ik bËurg ƒ ies qrHF<br />
mfrn dI vjfH ÊrIbI sI, ipMz Gor ÊrIbI<br />
‘c gRsy hoey sn aqy ËmIn dy inwky-inwky<br />
tukVy muMzy dy twbr df iZwz vI muÈikl<br />
nfl Brdy sn ijsdy isr hux iËMmydfrI<br />
afx peI huMdI. byÈwk, sdIaF qoN pyNzU<br />
svIzn dI Gor ÊrIbI lokF, ievyN hI<br />
bËurgF dIaF jfnF lYNdI rhI hY. kuJ ƒ<br />
“icwtf” pfAUzr dy idwqf jFdf, AudoN sMKIey<br />
ƒ iehI nF idwqf jFdf sI. jdoN iksy<br />
kbrsqfn dI QF bdlI jFdI hY qF purfxI<br />
QF ‘qy iewDr-AuWDr aijhIaF KopVIaF<br />
iml jFdIaF hn ijnHF ivc lohy dIaF ikwlF<br />
TokIaF huMdIaF hn.<br />
ieh “anuvMiÈk” jF “kudrqI”<br />
burfeI df ieËhfr nhIN sI. bËurgF aqy<br />
inqfixaF ƒ mfrn dI ieh swiBafcfrk<br />
rIq XUrp dy bfhrvfr AuWqrI Druv vfly<br />
ielfikaF ivc sdIaF qwk Gor pyNzU<br />
ÊrIbI, Kfxy dI QuVH aqy AuWproQlI kfl<br />
dy dOr aqy swcIEN BuwKmrI dI hflq bxI<br />
rihx kfrn ÈurU hoeI sI (svIzn ivc<br />
afÉrI kfl 1866-67 `c ipaf sI).<br />
sMBv qOr `qy iesƒ smfijk dsqUr vjoN<br />
dyiKaf jf skdf hY ijs dI bdOlq afbohvf<br />
dy bfvjUd myry puriKaF df iËMdf rihxf<br />
sMBv hoieaf. hflFik ies<strong>ny</strong> sfzI mOjUdf<br />
iËMdgI AuWpr zUMGy swiBafcfrk Pwt vI<br />
Cwzy hn.<br />
(agly sPy `qy jfrI)