kATAR-KSIAZKA-POLSKI.. - Ambasada Państwa Kataru

zintegrowanej analizy czynników na poziomie subpaostwowym. Kompleksowe ukazanie
odgrywających kluczową rolę sił wymagad będzie przedstawienia związku tych czynników ze
sferą transnarodową. Aby osiągnąd postawione zamierzenia, rozważania należy rozpocząd
prezentacją geopolitycznych sił, a dopiero potem przejśd do analizy procesu podejmowania
decyzji.
Regionalny geopolityczny i historyczny kontekst
Geopolityczne położenie Kataru stanowi historyczny element wpływający na ocenę
zagrożeo i wyzwao przed jakim stał i stoi ten kraj. Ponieważ uwarunkowania te w naturalny
sposób kształtowały politykę bezpieczeostwa, uzasadnione wydaje się rozpoczęcie od
nakreślenia odpowiedniego kontekstu. Geograficzny i demograficzny rozmiar odróżnia Katar
od sąsiadów – Iranu oraz Arabii Saudyjskiej – którzy są mocarstwami regionalnymi. W
pewnym okresie historii również Indie stanowiły centrum geopolityczne, które w znaczący
sposób kształtowało wewnętrzną i zewnętrzną politykę Kataru. Dotyczy to głównie okresu
1916-1971, w którym Katar stanowił brytyjski protektorat i w nieformalny sposób częśd Indii
Brytyjskich 191 . Przeniesienie w 2001 r. sił z bazy lotniczej Prince Sultan w Arabii Saudyjskiej
do Kataru sprawiło, że podobną rolę w polityce bezpieczeostwa zaczęły pełnid Stany
Zjednoczone. Położenie Kataru sprawia, że kraj jest zmuszony szukad przeciwwagi w postaci
sojuszu obronnego lub parasola ochronnego. Można to wyraźnie dostrzec obserwując
niektóre działania przywódców Kataru w relacjach z imperium osmaoskim, a przede
wszystkim w relacjach z Wielką Brytanią aż do 1971 r. Zapewnienie Stanom Zjednoczonym
dostępu do bazy powietrznej Al Udajd wpisuje się w tę samą logikę.
Historycznie to właśnie Arabia Saudyjska może byd postrzegana jako poważne
zagrożenie dla bezpieczeostwa Kataru. Już od 1851 r. emir Fajsal Ibn Turki as-Saud wyrażał
aspiracje do rozszerzenia wpływów paostwa wahabbickiego. Chciał to uczynid wykorzystując
pretekst, jakim było zbieranie rocznego podatku (zakat) z Bahrajnu, który w tym czasie
sprawował kontrolę nad Półwyspem Katarskim. W późniejszym okresie, już pod rządami
rodu Al Sani, obawa przed aneksją ze strony Arabii Saudyjskiej zajmowała kluczową rolę we
wszystkich kalkulacjach na temat bezpieczeostwa. To właśnie ta obawa doprowadziła do
podpisania w 1916 r. traktatu z Wielką Brytanią, który czynił z Kataru specjalny
„protektorat” 192 . Umowa ta dawała Katarowi pewien poziom bezpieczeostwa, jakże
niezbędny dla przetrwania dojrzałego paostwa. Porozumienie z Wielką Brytanią było
momentem zwrotnym w historii Kataru i stanowiło punkt odniesienia w polityce zagranicznej
aż do uzyskania niepodległości w 1971 r. Co więcej, poczucie zagrożenia było tak duże, że
nawet po podpisaniu traktatu władca Kataru, szajch Abd Allah Ibn Jassim Al Sani wielokrotnie
Korany, A.E. Hillal Dessouki, The Foreign Policies of Arab States: The Challenge of Globalization, American
University of Cairo Press 2008.
191
J. Onley, The Arabian Frontier of the British Raj: Merchants, Rules, and the British in the Nineteenth-Century
Gulf, Oxford University Press 2007.
192
Traktat pomiędzy Wielką Brytanią a Katarem został podpisany 3 listopada 1916 r. Brytyjczycy ratyfikowali go
jednak dopiero 23 marca 1918 r.
Strona 55 z 201