Investimet e Jashtme Direkte në Kosovë - Riinvest

• rrethina stabile financiare (inflacioni i ultë, deficiti vogël fiskal, polika monetare e
cila nuk është në favor të ekapansionit kreditor)
• liberalizimi dhe ristrukturimi (tregu i lirë, duke përfshirë edhe tregun e punës,
transparenca e statistikës makroekonomike)
• liria në riatdhesimin (repatriation) e profitit
Griffits mendon gjithashtu se edhe mjedisi i mirë tregtar është më rendësi të posaçme duke
nënkuptuar këtu evitimin e kontrollit të importit, heqjen e subvencioneve për eksport dhe
restrikcioneve në tregti, formimin e lirë të çmimeve, privatizmi, sigurimi i standardeve
ndërkombëtare të kontabilitetit të cilat i bëjnë kompnitë transparente. Por rendësi vitale ka
gjithshtu edhe qendrushmëria dhe konsekuenca e qeverive që të zbatojnë politikat e proklamuara
(Economic Reform Today, CIPE, nr. 4, 1997).
Oda Ekonomike e SH.B.A-ve ka bërë një përmbledhje të përvojave të saj se “çka i shtyen
firmat Amerikane për të investuar jashtë?” Këtu ajo ka potencuar atributet e ngjashme që nxisin
IJD në një vend në zhvillim, siç është madhësia dhe qasja e lirë ndaj tregut, konkurrenca,
mundësitë për të eksportuar në vendet tjera në atë rajon janë të rendësishme, pastaj, kualiteti i
fuqisë punëtore, mbrojtja e të drejtave pronësore, shpenzimet dhe ngargesa rregullative, tatimet,
rreziku i vogël politik, Qeverisja e Parashikimeve Makroekonomike, mbështetja e sigurtë nga
infrastruktura. (Për më shumë detaje shiko Aneksin 2).
4. INVESTIMET E JASHTME DIRKETE NE PERIUDHËN E PASLUFTËS
NË KOSOVË
Menjëherë pas luftës, në fazën emergjente të rindërtimit të Kosovës frekuentimi i vizitave
të afaristëve dhe investitorëve potencial ishte mjaft i madh. Vështrimi i situtës dhe trendeve të
përgjithshme dhe të ringjalljes ekonomike dhe mundësive për të zhvilluar biznest e tyre në punët
emergjente për evitimin opasojave të luftës , kryesisht furnizimi me materiale ndërtimi dhe artikuj
të konsumit të gjërë dhe angazhimi në punët ndërtimore ishte motivi kryesor. Hulumtimi i
mundësive potenciale për aktivitete më serioze afariste siç janë IJD ishte një motiv shtesë.
Kontakte intesive ka pasur sidomos me pjesëtarë të Diasporës Kosovare e cila pas shumë viteve
ishte në pozitë të njifet me rrethanat e reja politike dhe ekonomike, dhe vizionet lidhur me krijimin
e një partneriteti me fimrat e vendit.
Fatkeqësisht këto vizita dhe iniciativa e gjetën Kosovën në një situateë të papregatitur për
t’iu përgjegjur këtij interesimi: Mungesa e institutcioneve, mungesa e infstrukturës ligjiore dhe
autoriteteve për komunikim në administratën publike, vështirësitë e mëdha në sherbimet publike,
mungesa e sistemit financiar e në atë kohë sidomos mosekzistenca e bankave kanë pasur një
ndikim të shprehur dekurajues.
Edhe tri vjetë pas luftës është shumë vështirë të analizohet dhe vlerësohet gjendja e
pikrishme lidhur me IJD në Kosovë. Ende nuk është siguruar një evidence cilësore e cila do të
bënte të mundur të vlerësohen permasat dhe vëllimi i IJD dhe struktura e tyre. Enti Statistikor i
Kosovës (ESK) mban një evidencë nga e cila mund të nxirren fare pak informata. Kjo e
vështirëson analizën mbi trendet dhe problemet me të cilat shoqërohet fenomeni i IJD në Kosovë.
15