Investimet e Jashtme Direkte në Kosovë - Riinvest

Ndonëse skema tatimore e Kosoves dhe instrumentet e saj, krahasuar me vendet në rajon
dhe vendet e tjera nuk mund të konsiderohen të larta po të krahasohen veç e veç, por edhe pse
përgjithësisht ngarksa fiskale sipas pjesëmarrjes së të ardhurave nga tatimet në GDP nuk janë të
mëdha, prap se prap komuniteti i biznesit ka vërejtje serioze në strukturën e tatimeve në aspektin
se ato nuk i nxisin investimet duke i taksuar një lloj paisjen dhe të mirat kapitale si dhe inputet e
prodhimit. Në këto kushte disa vende fqinje kanë lehtesira dhe duke ekspotuar në Kosovë, mund të
krijojnë perparësi konkurruese duke e çrregulluar tregun në Kosovë dhe veshtirësuar pozitën për
eksportet Kosovare.
(iv) Tregu
Në tri vitet e fundit në Kosovë ka qenë prezent një treg emergjent që kishte të bënte me
servisimin e kërkesave për sigurimin e ushqimit, strehimit të të shperngulurëve dhe të rindërtimit të
shtëpive, infrastrukturës dhe të shërbimeve publike në përgjithësi. Kalimi nga peiudha e rindërtimit
në zhvillim të qendrueshëm është i kushtëzuar edhe me ristrukturimin e tregut të Kosovës. Regjimi
tregtar në Kosove ështe plotësisht i liberalizuar pa kufizime për import dhe export, por edhe pa
nxitje dhe stimulime të eksportit. Të gjitha këto kushte janë relevante me rastin e vendosjes së
investitorëve potencial për transferet e tyre në Kosovë dhe në këtë drejtim në aspektin e regjimit
tregtar në Kosovë gjërat duket se janë në rregull. Mirëpo, sipas rezultateve të anketës, 37% të
ndërmarrjeve tregun e kufizuar e konsiderojnë si pengesë serioze, 24% e konsiderojnë pengesë
mesatare, ndërsa të tjerët e konsiderojnë pengesë të vogël ose të pa ndikim relevant.
Nëse marrim parasysh madhësinë e tregut të Kosovës, atëherë është e kuptueshme se
ekspansioni i biznesit domosdo do të kërkonte nga investitorët të penetrojnë në tregun rajonal e më
gjërë. Mirëpo për këtë krahas vëllimit dhe strukturës modeste të produkteve dhe shërbimeve për
eksport janë paraqitur edhe një sërë pengesash serioze. Së pari, IRJM, Serbia dhe Mali i Zi nuk
ofrojnë trajtim të barabartë për eksportuesit Kosovar, të cilët paguajnë të gjithat tarifat dhe tatimet
për eksportet e tyre, ndërsa Kosova aplikon norma zero ndaj këtyre vendeve. Përveq kësaj,
importuesit Kosovarë janë duke paguar një taksë specifike për tranzit gjatë kalimit nëpër territoret
e vendeve fqinje (në IRJM 100 € për kamion, në Mal të Zi 3% nga vlera e importit dhe në Serbi
5%).
(v) Stabiliteti politik
Situata politike në një vend ka ndikim qenësor për qëndrimin e investotirëve të jashtëm.
Kosova ka filluar të ndertojë institucionet e veta dhe ka mbajtur zgjedhjet e lira në nivel lokal dhe
qendror. Institucionet e dala nga këto zgjedhje janë në konsolidim e sipër dhe në periudhën e
ardhshme këto institucione do të bëhen të qëndrueshme, dhe me transferin e kompetencave do të
ngritet kredibiliteti dhe përgjegjësia e tyre për menaxhimin e zhvillimit ekonomik të vendit.
Siguria e vendit ka shënuar një trend përmirësimi, në aspektin e rënies së krimeve politike dhe të
atyre që rrezikojnë jetën dhe pronën. Kosova nuk është më në faqet e para dhe në titujt e lajmeve
kryesore në botë. Mirëpo stabilitieti dhe përmirësimi nuk kanë arritur qëndrueshmërinë e duhur.
Pikërisht kohëve të fundit vërehet ngritje e tensioneve, në formë të protestave që nganjëherë marrin
formë të dhunshme apo rrezikim të jetës. Integrimi i pamjftueshëm i pakicave, veçanërisht i asaj
24