Ma`muriy huquq

Bundan tashqari wsha vaqtda Vitse-prezident lavozimi ham ta`sis etilgan edi. Lekin wzini oqlamaganligi sababli
1992 yil 4 yanvardagi qonun bilan tugatilib, Wzbekiston Respublikasining Bosh vaziri lavozimi ta`sis etildi. 4 U
Vazirlar Mahkamasiga rahbarlik qiladi va uning ishini tashkil etadi, deb belgilandi.
Respublikamizda prezidentlik institutining yuzaga kelishi va takomillashuvida 1991 yil 18 noyabrida
qabul qilingan «Wzbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi twg`risida»gi qonun jiddiy ahamiyatga ega bwldi. 5
• Uchinchi bosqich - Wzbekistonning mustaqillik Konstitutsiyasi bilan boshlanadi.
Yangi Asosiy qonunga binoan Prezidentning huquqiy maqomi yanada takomillashdi va ma`lum darajada
kengaydi.
Wzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining XIX bobi 89-97-moddalarida Wzbekiston Respublikasi
Prezidentining huquqiy maqomi kwrsatib wtildi. Unga kwra Wzbekiston Respublikasining Prezidenti Wzbekiston
Respublikasida davlat va ijro etuvchi hokimiyat boshlig`idir.
Wzbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga wttiz besh yoshdan kichik bwlmagan, davlat tilini yaxshi
biladigan, bevosita saylovgacha kamida 10 yil Wzbekiston hududida muqim yashayotgan Wzbekiston Respublikasi
fuqarosi, saylanishi mumkin. Ayni bir shaxs surunkasiga ikki muddatdan ortiq Wzbekiston Respublikasining
Prezidenti bwlishi mumkin emas.
Wzbekiston Respublikasining Prezidenti Wzbekiston Respublikasining fuqarolari tomonidan umumiy, teng
va twg`ridan-twg`ri saylov huquqi asosida yashirin ovoz berish ywli bilan etti yil muddatga saylanadi.
Prezident wz vazifasini bajarib turgan davrda boshqa haq twlanadigan lavozimni egallashi, vakillik
organining deputati bwlishi, tadbirkorlik faoliyati bilan shugullanishi mumkin emas.
Prezidentning shaxsi daxlsizdir va qonun bilan muhofaza etiladi.
Wzbekiston Respublikasining Prezidenti:
1) fuqarolarning huquqlari va erkinliklariga, Wzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlariga
rioya etilishining kafilidir;
2) Wzbekiston Respublikasining suvereniteti, xavfsizligi va hududiy yaxlitligini muhofaza etish, milliydavlat
tuzilishi masalalariga doir qarorlarni amalga oshirish yuzasidan zarur chora-tadbirlar kwradi;
3) mamlakat ichkarisida va xalqaro munosabatlarda Wzbekiston Respublikasi nomidan ish kwradi;
4) muzokaralar olib boradi hamda Wzbekiston Respublikasining shartnoma va bitimlarini imzolaydi,
respublika tomonidan tuzilgan shartnomalarga, bitimlarga va uning qabul qilingan majburiyatlariga rioya etilishini
ta`minlaydi;
5) wz huzurida akkreditatsiyadan wtgan diplomatik hamda boshqa vakillarning ishonch va chaqiruv
yorliqlarini qabul qiladi;
6) Wzbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik va boshqa vakillarini tayinlash uchun
nomzodlarni Wzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatiga taqdim etadi;
7) Wzbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga har yili mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotining, ichki va tashqi
siyosatining eng muhim masalalar yuzasidan ma`ruzalar taqdim etadi;
8) ijro etuvchi hokimiyat devonini tuzadi va unga rahbarlik qiladi; respublika oliy hokimiyat va boshqaruv
organlarining bahamjihat ishlashini ta`minlaydi; vazirliklar, davlat qwmitalari hamda davlat boshqaruvining boshqa
organlarini tuzadi va tugatadi, shu masalalarga doir farmonlarni keyinchalik Wzbekiston Respublikasi Oliy
Majlisining palatalari tasdig`iga kiritadi;
9) Senat Raisi lavozimiga saylash uchun nomzodni Wzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatiga
taqdim etadi;
10) Wzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari kwrib chiqishi va tasdiqlashi uchun Wzbekiston
Respublikasi Bosh vaziri nomzodini taqdim etadi;
11) Wzbekiston Respublikasi Bosh vazirining taqdimiga binoan Wzbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasi a`zolarini tasdiqlaydi;
12) Wzbekiston Respublikasi Bosh prokurori va uning wrinbosarlarini tayinlaydi va ularni lavozimidan ozod
qiladi, keyinchalik bu masalalarni Wzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati tasdig`iga kiritadi;
13) Wzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatiga Konstitutsiyaviy sud raisi va sud`yalari, Oliy sud
raisi va sud`yalari, Oliy xwjalik sudi raisi va sud`yalari, Wzbekiston Respublikasi Markaziy banki boshqaruvining
raisi, Wzbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qwmitasining raisi lavozimlariga nomzodlarni
taqdim etadi;
14) viloyat, tumanlararo, tuman, shahar, harbiy va xwjalik sudlarining sud`yalarini tayinlaydi va
lavozimlaridan ozod etadi;
15) viloyatlar hokimlarini hamda Toshkent shahar hokimini tayinlaydi va lavozimidan ozod etadi,
keyinchalik bu masalalarni tegishli xalq deputatlari Kengashlarining tasdig`iga kiritadi. Konstitutsiyani, qonunlarni
buzgan yoki wz sha`ni va qadr-qimmatiga dog` tushiradigan xatti-harakat sodir etgan tuman va shahar hokimlarini
Prezident wz qarori bilan lavozimidan ozod etishga haqli;
16) respublika davlat boshqaruv organlarining, shuningdek hokimlarning qabul qilgan hujjatlarini twxtatadi,
bekor qiladi;
17) Wzbekiston Respublikasining qonunlarini imzolaydi va e`lon qiladi; qonunga wz e`tirozlarini ilova etib,
uni takroran muhokama qilish va ovozga qwyish uchun Wzbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga qaytarishga haqli;
18) Wzbekiston Respublikasiga hujum qilinganda yoki tajovuzdan bir-birini mudofaa qilish yuzasidan
tuzilgan shartnoma majburiyatlarini bajarish zaruriyati tug`ilganda urush holati e`lon qiladi va qabul qilgan qarorini
uch kun ichida Wzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining tasdig`iga kiritadi;
19) favqulodda vaziyatlar (real tashqi xavf, ommaviy tartibsizliklar, yirik halokat, tabiiy ofat, epidemiyalar)
yuz bergan taqdirda fuqarolarning xavfsizligini ta`minlashni kwzlab, Wzbekiston Respublikasining butun hududida
yoki uning ayrim joylarida favqulodda holat joriy etadi va qabul qilgan qarorini uch kun ichida Wzbekiston
Respublikasi Oliy Majlisining palatalari tasdig`iga kiritadi. Favqulodda holat joriy etish shartlari va tartibi qonun
bilan belgilanadi;
20) Wzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining Oliy Bosh qwmondoni hisoblanadi, Qurolli Kuchlarning
oliy qwmondonlarini tayinlaydi va vazifasidan ozod qiladi, oliy harbiy unvonlar beradi;
21) Wzbekiston Respublikasining ordenlari, medallari va yorlig`i bilan mukofotlaydi, Wzbekiston
Respublikasining malakaviy va faxriy unvonlarini beradi;
22) Wzbekiston Respublikasining fuqaroligiga va siyosiy boshpana berishga oid masalalarni hal etadi;
23) amnistiya twg`risidagi hujjatlarni qabul qilish haqida Wzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatiga
4 Халє сўзи. 1992 йил, 8 январ.
5 Ўзбекистон овози. 1991 йил, 23 ноябр.
16