Pedagogika tariyxı

Davlat standarti va kontseptsiyalar asosida yaratilgaan dastur va darsliklarda, ayniqsa
gumanitar fanlarga doir barcha dastur va darsliklarda milliy va umuminsoniy qadriyatlar o’z aksini
topdi.
Ma’lumki, istiqlol mafkurasining asoslarini yaratish avvalo, ta’lim-tarbiya zamini bulgan
oila va maktabgacha tarbiya muassasalaridan boshlanadi. Ularda tarbiyalanayotga va maktabda
uqiyotgan bolalar vatan, jamiyat, xalq haqida muayyan tasavvurga ega blishlari, ularning qalbida
Vatan tuyg’usi, ulug’ allomalarimiz va ular qoldirgan ma’naviy meroslar bilan faqrlanish kerrak.
Ana shu talablardan kelib chiqqan olda tibbiy kasbga, muallimlik va murabbiylik kasb,
malakaga ega bulgan ayollar istiqomat qilayotgan oilalarda uy bog’chalarida aniq dasturlar
asosida pedagogikadan milliy va umuminsoniy qadriyatlar ifodalangan darslik v qullanmalar
yaratishga kirishildi. Bu ishda o’quvchi va talabalar hamda bulgusi o’qituvchilarning ummiy
madaniyati va ma’naviyatini, pedagogik bilim va pedagogik madaniyatini, pedagogik tafakkurini
ustirish asosiy maqsad qilib quyildi. Bu maqsad pedagogik fikrlashga doir bilim va axloqiy,
tarbiyaviy g’oyalar, umumbashariy va milliy madaniy qadriyatlarni puxta urganish bilan amalga
oshirilmoqdi.
O’zbek tiliga davlat maqomi berilishi bilan ona tilini chuqur urganish-umumiy o’rta maktab
va boshqa o’quv yurtari ta’limining asosi qilib quyildt. Ona tilida beriladiigan bilimlarni o’lashtirish
jarayonida o’quvchilarning mantiqiy tafakkurini ustirish, ularda ona tilidan kunikma va
malakalarni shakllantirish, ularni o’zbek adabiy tilining yozma va og’zaki shaklini puxta
o’zlashtirgan madaniyatli va savodli qilib etishtirish nazarda tutiladi.
Shuro davrida {SSSR tarixi} deb nomlangan, aslida Rossiya tarixidan iborat bulgan
darslikka ilova hisoblangan {O’zbekstan xalqlari tarixi} tubdan qayta ishlandi. (V, VIII, IX sinflar)
{Inson va jamiyat}, (XI sinf) fanlarini o’qitishga soat ajratildi {Iqtisod alifbossi} (boshlangich
sinf) , {Iqtisodiy bilim asoslari} (V-IX) ishlab chiqildi. X-XI sinf o’quvchilari o’z hoxishlariga kura
{Huquqshunoslik}, {Menejment va marketing asoslari}, {Din tarixi} ni fakul:tativ kurslarida
egallomaqdolar.
Ta’limda test usuli qullandi, iqtidorli bolalarni aniqlashga o’qitishga katta ahamiyat
berilmoqda. Mingdan ortiq iqtidorli bolalar Amerika, Angliya, Shvetsiyada ta’lim olib mustaqil
Respublikamiz xalq :xo’jaligi uchun zarur bo’lgan bilim va kasblarni egallashmoqdalar.
Maktab-ta’lim uzluksiz ta’lim tizimining markaziy bo’limidir.. Ana shu bosqiichda
o’quvchilar bilimlarning asosini egallaydilar, ulardaa ijodiy qobiliyat, mustaqil fikrlash, Vatan,
jamiyat, shaxs axloq-odob haqidagi tushunchalar shakllanadi, takkomillashadi.
Boshlangich bosqich (q-r sinf) dda asosiy e:tibor o’quchilar savodini chiqarishga, ularda
mustaqil fikrlash o’z fiikrini ifodali bayon qilish malakasini shakllantirish va rivojlantirishga
yunaltiriladi.
Bu bosqichda ta’lim jarayonida o’quvchilarda mantiqiy tafakkur qila olish va
kommunikativ savodxonliikni oshirishsh, o’z-o’zini anglash ssalohityalarini moddiy borliq,
go’zallikni his qilish, undash zavqlanish va uni yanada go’zallashtirish ishtiyoqini ustirishga,
milliy urf odatlarni sevish va o’z hayotlarida ulardan foydalonish malakalarini tarkib toptirishga
e:tibor berildi.
V_IX sinflarda ma’naviy qadriyatlarni shakllantirishga samarali ta’sir ko’rsatuvchi sana’t
turi bulgan adabiyotni o’qitishda sog’lom, e:tiqodli, milliy va umumbashariy qadriyatlarini
anglaydigan barkamol shaxsni shakllantirish asosiy maqsad qilib qo’yildi. O’quvchilarda badiy
adabiyotga havas, mehr uyg’otish badiy asarlarni o’qib tushunadigan va tahlil qila oladigan va o’z
fikrin og’zaki va yozma ravishda tug’ri, erkin ifodalay oladigan qilib tarbiyalash orqali amalga
oshirilmoqda. Keyingi yillarda tashkil etilgan pedagogikadan ixtisoslashtirilgan kurslarda Vatan
tarixi va madaniyati, qadimiy urf-odatlarimizni har tomonlama urganish va tatbiq etish asosiy vazifa
qilib qo’yildi. Shunga kura, hozirgi davr talabi asosida o’zbek tili jadallik bilan o’rgatilmoqda.
Maktabgacha tarbiya muassasalari uchun to’zilgan sana’t dasturida bolalarni tevarakatrofida,
tashqi muhitda sodir bulayotgan voqea va hodisalar bilan oshno qilish, turli tasvirlar
vositasida bu voqealar haqidagi tasavvurlarini rivojlantirishga e:tibor berildi. Jismoniy tarbiya
dasturida bolalarni jismonan kuchli, chaqqon, tetik qilib tarbiyalash asosiy maqsald qilib quyildi.