Acrobat PDF (1.55mb)

srpske zajednice, uključujući i donošenje pokrajinskih zakona, treba predvideti da
se odluka ne može valjano doneti ako za nju ne glasa i većina poslanika srpske
nacionalnosti“, kaže se u Predlogu. 65
Slični predlozi nalaze se i Planu Vlade Srbije za političko rešenje na
Kosovu i Metohiji usvojenim 29. marta 2004. 66 (koji je skupština potvrdila u aprilu
2004.) kao i u drugim dokumentima koji se tiču Kosova. Vladin plan iz aprila
2004. predviđa podelu na entitete po ugledu na rešenja iz Bosne i Hercegovine,
kojim je zaustavjen rat, ali praktično priznati rezultati etničkog čišćenja. 67 Područja
buduće autonomije činile bi opštine, delovi opština i naselja, u kojima su Srbi pre
izgona 1999. godine bili većina stanovništva. Te teriotrije bi obuhvatile i
poljoprivredno zemljište i ostale površine koje su bile u vlasništvu Srba pre rata 1999ʺ
(Plan za rešenje sadašnje situacije na Kosovu i Metohiji, Odeljak II, tačka 2.2). Iz
Plana se naslućuje i da zvanični Beograd ne računa na povratak Srba u velike
gradove: 68 „S obzirom da je većina prognanih Srba živela u gradskim centrima u
kojima ih danas nema ili se njihov broj svodi na stotine (Priština, Peć, Gnjilane,
Prizren, Uroševac, Istok, Lipljan, južni deo Kosovske Mitrovice) kao i da njihov
povratak u te gradove u dogledno vreme nije moguć, neophodna je pravedna
nadoknada (compesatio lusatum). To bi značilo da Srbi imaju pravo na delove
teritorije koja prirodno povezuje srpska većinska naselja, u kojima oni nisu
prethodno bili u većini, ali na koje se vraća stanovništvo prognano prilikom
etničkog čišćenja.ʺ (Plan za rešenje sadašnje situacije na Kosovu i Metohiji,
Odeljak II, tačka 2.2.) Uređenje Regiona, prema Planu podrazumevalo bi
zakonodavnu, sudsku i izvršnu vlast.
Srpska strana insistira na teritorijalnoj organizaciji kosovskih Srba još od
završetka NATO intervencije i to po ugledu na Republiku Srpsku u Bosni i
Hercegovini. Takvi planovi podele Kosova na entitete postojali su i ranije, pre
svega u srpskim akademskim krugovima uticajnim u vladi, a prema nekim
65
Novosti 25. novembar 2005.
66
Skupština Srbije usvojila je 20. aprila 2004. jednoglasno Plan za političko rešenje
situacije na Kosovu i Metohiji. Taj plan predvidjao je podelu na entitete po ugledu na
rešenja iz Bosne i Hercegovine. Taj plan kritikuje i Ustav iz 1974. po kome je Kosovo imalo
najviši stepen autonomije - Vlada smatra da to rešenje «nije bilo racionalno i pravedno».
67
Plan je objavljen je u Službenom glasniku, godina LX – broj 47 od 29. 4. 2004.
68
Sanda Rašković – Ivić je, dok je bila na funkciji predsednice Koordinacionog
centra za KiM tvrdila da je realnije da se Srbi vrate u Gračanicu „koja je u blizini Prištine,
da ona postane srpski centar i da se ojačava postojeći intelktualni i ljudski potencijal koji
tamo postoji“.
22
pokazateljima na tome se konkretno i radilo. 69 Nakon 17. marta 2004. Srbi su
uspeli da nametnu pitanje decentralizacije, koja bi bila zasnovana na etničkom
principu, kao deo pregovaračkog procesa o statusu Kosova 70 . U posleratnom
periodu, Srbi nastoje da legalizuju enklave i da ih povežu u kompaktnu teritoriju
koja bi praktično formirala entiet.
Sanda Rašković Ivić u vreme kada je bila predsednica Koordinacionog
centra za Kosovo i Metohiju govorila je da „službeni Beograd na severni deo
Kosovske Mitrovice gleda kao na model mogućeg opstanka i života Srba“ te da je
„cilj plana Vlade Srbije da sistemom teritorijalnih celina zaštiti preostalo srpsko i
drugo nealbansko stanovništvo u pokrajini. 71
Zajednica srpskih opština na Kosovu 72 (Srpsko nacionalno veće severnog
Kosova i Srpsko nacionalno veće Kosova i Metohije) predložila je 2005. koncept
po kome bi Srbi bili predstavljeni u 18 novoformiranih opština na 38 odsto
teritorije Kosova, odnosno sa onim procentom koliko je, po njihovim tvrdnjama, u
privatnom vlasništvu Srba. Od toga 16 opština bi bile isključvio srpske dok bi
preostale dve činili predstavnici goranske i muslimanske zajednice. Ove opštine
bile bi medjusobno povezane. Sve opštine bile bi povezane sa Srbijom i ne bi bile
više enklave. Planirana je i izgradnja puteva koji bi povezivali novoformirane
opštine.
Zagovornik stvaranja dva entiteta, i u konačnom ishodu podele Kosova,
poslednjih godina je i G17 Plus. Čedomir Antić, dok je bio funkcioner G17,
predlagao je da se Albancima ponuditi autonomija, a ako to ne prihvate –
nezavisnost u tri koraka: prvi korak je stvaranje dva entiteta, drugi procena
standarda u oba entiteta u narednih pet godina, a treći – pridruživanje srpskog
entiteta Srbiji i proglašenje nezavisnosti drugog entiteta. 73
69
Kosovski službenici nakon NATO intervencije zatekli su u Direkciji za puteve,
koja je godinama bila pod srpskom kontrolom, karte na kojima je planirana izgradnja
puteva isključivo korz Metohiju i koji bi povezivali delove u kojima žive Srbi.
70
Savetnik premijera Slobodan Samardžić: „Pitanje decentralizacije usko je vezano
za status. Mi želimo da odredimo položaj Srba u pokrajini pre odredjivanja statusa. Zato
Unmik i kosovska vlada čine sve da nas zaobidju u pregovorima oko decentralizacije i
utvrdjivanja položaja Srba. Mi nismo u razgovorima ne zato što ne želimo, nego što nam
Unmik ne da. A ne da nam jer se na pitanju decentralizacije lomi cela stvar. Unmik ne sme
da popusti pod pritiskom Albanaca.“. („Unmik u panci“, Novosti, 17. mart 2005)
71
„U potrazi za modelom opstanka Srba na Kosovu“, Danas, 24. septembar 2005.
72
Zajednica srpskih opština formirana je u januaru 2003. Jedan od njenih osnivača
Marko Jakšić izjavio je za B92 20. januara 2003.): „Albanci neka grade svoj entitet, mi ćemo
graditi naš, ali taj albanski entitet ne može da izlazi iz okvira Srbije“.
73
Novosti, 20. novembar 2005.
23