Szczecin

WYDARZENIA
problemy z dostępem do rosyjskich archiwów. Mimo
że w latach 90. XX wieku władze rosyjskie oficjalnie
potwierdziły, że zbrodni katyńskiej dopuścili się oficerowie
NKWD na rozkaz ówczesnych przywódców ZSRR,
nie spowodowało to otwarcia wszystkich archiwów
i udostępnienia dokumentów źródłowych. Do tej pory
nie odnaleziono np. tzw. listy białoruskiej, zawierającej
nazwiska 3870 Polaków zamordowanych przez NKWD.
Lista ta jest jedną z największych tajemnic zbrodni
z 1940 roku.
Rezultaty pracy Polsko-Rosyjskiej Grupy do spraw
Trudnych
Znaczną część wykładu prelegent poświęcił na
przedstawienie publikacji wydanej w języku polskim
i rosyjskim, dotyczącej historii w XX wieku: Białe plamy
– Czarne plamy. Sprawy trudne w relacjach polsko-rosyjskich
1918-2008 pod redakcją Adama D. Rotfelda i Anatolija
W. Torkunowa, obejmującej okres od odrodzenia
państwa polskiego do czasów najnowszych. Wykorzystano
w niej nieznane wcześniej materiały źródłowe
i najnowsze prace naukowców. Na książkę składają się
artykuły polskich i rosyjskich uczonych (m.in.: Darii i Tomasza
Nałęczów, Wojciecha Materskiego, Sławomira
Dębskiego, Andrzeja Przewoźnika, Natalii S. Lebiediewej,
Walentiny S. Parsadanowej, Nikołaja I. Bucharina
czy Leonida B. Wardomskiego), w których dokonują oni
oceny najtrudniejszych problemów w stosunkach między
naszymi państwami na przestrzeni ostatnich 90 lat.
W publikacji zastosowano dwugłos narracyjny – opinie
polskich i rosyjskich badaczy są przedstawione na zasadzie
lustrzanego odbicia. Jak zauważył profesor Stępniak
– każdy historyk ma swoją interpretację historii,
tak samo i Polska, i Rosja ją mają. Dlatego też zasadnym
było ukazanie wydarzeń historycznych z punktu widzenia
obu zainteresowanych stron. Wstęp do książki był
wspólnym dziełem wspomnianych wyżej współprzewodniczących
grupy – Adama D. Rotfelda i Anatolija W.
Torkunowa.
Celem wykładów organizowanych w ramach cyklu
„Szczecin Humanistyczny” ma być propagowanie treści
i kultury humanistycznych w duchu tolerancji i dialogu.
Bez wahania można stwierdzić, że wykład profesora
Władysława Stępniaka stanowił doskonały przykład realizowania
tego zamierzenia.
Świat społeczny
według fizyka
Nieciekawe doświadczenia z socjobiologią czy behawioryzmem, które całą złożoność
społeczeństwa i kultury fałszywie redukują do spraw najprostszych, każą mi ostrożnie
podchodzić do wszelkich prób przykładania biofizycznych ramek do społecznej rzeczywistości.
Widząc tytuł wykładu prof. Katarzyny Sznajd-Weron, „Jaki może być powód rewolucji?
Czyli o układach społecznych oczami fizyka” (w cyklu „Szczecin Humanistyczny”, 4 kwietnia
2011), od razu wyobraziłem sobie wzory na „gęstość sytuacji rewolucyjnej”, w których podnosi
się do kwadratu społeczne zasoby i dzieli przez ilość dni.
Rewolucja jako układ złożony
Autorce udało się w sposób nieodrzucający humanistów
odnieść się do takich pytań, jak: dlaczego rewolucje
dają się przewidywać tak dobrze dopiero w kilka
dni po ich wybuchu? Czy rewolucje można rozpatrywać
jako zjawiska „trudno przewidywalne”? Od jakich
mikroczynników mogą zależeć takie makrozjawiska jak
opinia publiczna? W odwołaniu do modeli fizycznych
i ustaleń psychologii społecznej prof. Sznajd- -Weron
wskazywała, w jaki sposób poziom grupowego andr
Maciej
Kowalewski
Podejrzliwość „twardych” humanistów wobec
prób zawłaszczania „naszego” terytorium przez przyrodników
jest przypadłością powszechną, szedłem
więc na ten wykład nastawiony niezbyt przychylnie.
Spodziewałem się w najlepszym razie czegoś w rodzaju
modnych teorii Malcolma Gladwella, (a więc
mieszanki teorii ruchów społecznych, epidemiologii
i psychologii społecznej), a w najgorszym opowieści
fizyka, który naciąga swoje teorie tak, by wyjaśniały
wszystko. Ale było zupełnie inaczej.
adiunkt w Zakładzie
Socjologii Ogólnej
Instytutu Socjologii US
23