Szczecin

KULTURA
mogą służyć jako (paradoksalnie) zasłona dla słabości
przedstawienia, skoro same mogą dla części widzów
stanowić wystarczająco atrakcyjny element widowiska.
Z drugiej natomiast strony, krytykując spektakl,
w którym na scenie ganiały „golasy”, krytykujący naraża
się na opinię „konserwatysty”, który nie dostrzega
nowych trendów w sztuce i w ogóle jest pruderyjny.
KONTRAPUNKT transgraniczny
Pisząc o boomie festiwalowym w Europie wspomniałam,
że narodził się on z potrzeby odbudowania
wspólnoty kulturowej. W ten nurt wpisuje się także
KONTRAPUNKT, który od 2001 roku odbywa się nie
Zdarzeniowość i widz albo czy można gadać
w teatrze
Teatr jest zdarzeniem i jako taki bywa nieprzewidywalny.
Z ową nieprzewidywalnością zderzyliśmy się
w Berliner Ensemble, kiedy okazało się, że z powodu
choroby aktorki grającej tytułową rolę, zespół nie jest
w stanie zagrać Lulu w reż. Roberta Wilsona. Na scenę
wyszli jednak wszyscy pozostali wykonawcy i zaproponowali
nam zamiast przedstawienia koncert songów ze
spektaklu – (autorem muzyki jest legendarny Lou Reed).
Znów zachwycili mnie berlińscy aktorzy, którzy nieodbyty
spektakl bardzo gładko zamienili w koncert. Po
pierwsze, znakomicie odnaleźli się w rolach wokalistów,
„Między nami dobrze
jest”
Doroty Masłowskiej
w reż.: Grzegorza
Jarzyny (TR
Warszawa)
Fot. Dominika
Odrowąż
72
tylko w Szczecinie, ale także po drugiej stronie granicy.
Ta współpraca, która może być widziana jako
kontynuacja budowy kulturowej wspólnoty Europy,
zaowocowała w tym roku dwoma ciekawymi zdarzeniami
teatralnymi. „Dzień berliński” to dla mnie
przede wszystkim Powrót Odysa (reż. David Marton)
z Schaubühne am Lehniner Platz i spektakl... którego
nie było, czyli „Lulu” Berliner Ensemble.
Powrót Odysa (który „małą formą” trudno byłoby
nazwać) to przede wszystkim rewelacyjne aktorstwo
– „zdarzeniowe”, odpsychologizowane, a równocześnie
bardzo precyzyjne i czytelne. W tym
spektaklu scena też pełna była przedmiotów –
„umeblowana”, prezentująca miejsce zdarzeń z dużym
pietyzmem. Jednak tu każdy element budował
spektakl, a nie służył jedynie za wypełniającą scenę
„dekorację”. Nie znam niemieckiego, ale w pewnym
momencie złapałam się na tym, że nie czytam już
tłumaczenia, tylko dałam się wciągnąć we wnętrze
scenicznego świata. Uważam, iż w pełni zasłużenie
to właśnie ten spektakl zdobył główną nagrodę
jury, zdumiało mnie jedynie, że zdobył zaledwie kilka
głosów widzów.
a sądząc po tym, że niektóre piosenki śpiewali trzymając
w rękach kartki z tekstem, występ ten zaaranżowano ad
hoc (miał to być drugi spektakl po premierze). Co więcej,
tak jak wykonawcy rockowi potrafili nawiązać bezpośredni
kontakt z widzami, a widzowie (w dużej części
rówieśnicy Wilsona i Reeda) bardzo łatwo podchwytywali
ten kontakt (np. zagadywali z pierwszego balkonu).
Można w tym dopatrywać się odległego echa tradycji
Brechta i Weila.
Przełom performatywny, jaki dokonuje się w teatrze
od lat 60., pozwalający widzieć w „przedstawieniach” nie
tyle obrazy iluzji scenicznej, a właśnie przygotowane
„zdarzenia”, przemodelował m.in. relację artysta – „widz”.
Ową zmienioną relację czasem wykorzystują w spektaklach
twórcy, wchodząc z widzami w bezpośredni kontakt.
Ten chwyt teatralny wykorzystali aktorzy O północy
przybyłem do Widawy, czyli Opis obyczajów III (na podstawie
tekstów ks. Jędrzeja Kitowicza, Henryka Rzewuskiego
i cudzoziemców odwiedzających Polskę w czasach
Stanisława Augusta; reż. Mikołaj Grabowski) Teatru Imka
z Warszawy oraz Intymności (Hanif Kureishi, reż. Iwona
Kempa) Teatru im. Słowackiego z Krakowa. To, w jaki
sposób aktorzy „przechodzą przez rampę” wiele mówi