You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
JOZEF TISCHNER<br />
trzeby. "...ksztaltowanie czlowieka bogatego w potrzeby jest produkow~miem<br />
podstawowego bogactwa spolecznego". (s. 460).<br />
Zrozumiale staje si~ na tym tIe odrzucenie przez Marksa koncepcji<br />
materializmu mechanistycznego. Koncepcja ta zamykala bowiem<br />
w spos6b ostatec2lllY caly materializm w granicach logiki dedukcji.<br />
Z mad{sowskiej idei pracy bierze .rowniez poczqtek draga<br />
w stron~ ateizmu. Powiedziano na ten temat wiele, a wit;c przypomni:jmy<br />
jedynie to, co zasadnicze. Aterzm ma'I'ksows'ki jest<br />
"ateizmem rewolucyjnym", nie negujqcym wprost istnienia Boga,<br />
gloszqcym jedyn:,a to, ze Bog jest niepotrzebny: nie ma potrzeby<br />
przyjmowania Boga jako racji wyjasniajqcej powstanie swiata, ani<br />
jako racji wyjasniajqcej powstanie i rozw6j czlowieka. Istnieje jednak<br />
rzeczywista potrzeba negacji Boga. Potrzeba negacji Boga winna<br />
zapanowac nad potrzebq religii. Wtedy to bowiem, na zasadzie<br />
teonii, "rozszerzonej repl10dukcji potrzeb ", otworzy sit; w czlowieku<br />
szczeg6lna moinosc autokreacji a zarazem kreacji swiata otaczajqcego<br />
czlowieka. Wolnosc uwolniona od ci~iaru wiary w Boga staje<br />
s i~ ci~iarnq nadziejq nowego czlowieka i lepszego swiata na ziemi.<br />
Odzyskuje zarazem moe do podjt;cia tego dziela. Marksizm formuluje<br />
postulat, by istotnej prawdy czlowieka szukac posrod przejaw6w<br />
jego mocy. L. Seve znow swiadczy 0 tym dobitnie: "To, co<br />
jednostka potrafi, nie tylko najglt;biej jq charakteryzuje, ale dostarcza<br />
iklucza do zrorumienia tendencji jej rozwoju". (s. 497).<br />
Ateizm i materializm staly si~ integralnq cz~sciq skladowq tej<br />
szczegolnej nadziei czlowieka pracujqcego w nieludzkim systemie<br />
spolecznym, ktorq marksizm poddal artykulacji i 0 realizacj~ kt6<br />
rej zaczql walezyc. W perspektywie poj~tej radykalnie idei pracy<br />
tworczej, w perspektywie materializmu i ateizmu, zjawisko wyzysku<br />
ukazalo calq przepastnosc swego zla. Wyzysk to ontologiczna<br />
skaza na tworezym proeesie praey i na calej jej dialektyce. Praca<br />
wyalie:now ana, zamiast tworzyc - zabija, zamiast odslaniac pierwotnq<br />
rozumnosc materii - rodzi fetysze, zamiast przybliiac realne<br />
szcz~ci e czlowieka n a tej ziemi, staje sit; zr6dlem religijnego mitu<br />
- opium dla ludu. Stawiajqc problem wyzysku praey, Marks<br />
czyni to radykalnie: traktuje go nie jako epizodyczny problem pewnej<br />
epoki, czy pewnej pohltytki, ale jako problem ontologii. Chodzi<br />
o uchwycenie choroby ludzkosci u jej zr6dla, tam gdzie mroki przenikajqce<br />
ludzkq prac~ okazujq sit; blt;dem tworzenia.<br />
ISTOTA CZtOWIEKA<br />
Cale dzielo L. Seve'a daje sit; pojqC jako komentarz do VI-tej tezy<br />
K. Marksa 0 L. Feuerbachu: "..:istota czlowieka to nie abstrakcja<br />
tkwiqca w poszczegolnej jednostee. J est ona w swej rzeczywistosci<br />
656
Change language