Browse publication

Stanisław Dziedzic
którymi dysponowało imperium sowieckie, Kościół – zgodnie z tamtejszym
prawem miał być w całości uzależniony od władz. Jakakolwiek
próba posłuszeństwa czy kontaktu ze Stolicą Apostolską była bezwzględnie
tępiona i karana, jako „szpiegostwo Watykanu”.
Według sowieckiego prawa właścicielem majątku kościelnego,
zarówno w odniesieniu do nieruchomości, jak i majątku ruchomego,
w tym sprzętu liturgicznego, było państwo, które mogło go wydzierżawić
poprzez zarejestrowanie się parafii, jako gminy wyznaniowej,
w urzędzie ds. kultu. Istnienie gminy warunkowane było ukonstytuowaniem
komitetu parafialnego składającego się z dwudziestu osób.
Członkowie tego komitetu pełnili różne funkcje, a główne zadania należały
do przewodniczącego komitetu, jego zastępcy i sekretarza oraz
trzyosobowej komisji rewizyjnej. Najczęściej członkami komitetu były
osoby starsze, w mniejszym stopniu podlegające restrykcjom zawodowym
i ideologicznym. Komitet posiadał formalną zwierzchność nad
parafią, on kierował jej sprawami finansowymi. Takie były wymogi
formalne w państwie, które uzurpowało sobie prawo do pełnej kontroli
nad Kościołami i związkami wyznaniowymi, a światopogląd religijny
uznawało za ułudny i wrogi nauce, jako wyraz zanikającej już fałszywej
świadomości, w którym osobom duchownym miały być odebrane,
poza zawężoną wysoce sferą kultu, wszystkie istotne kompetencje.
Te uprawnienia można było duchownym bez podania powodów
cofnąć, bądź odebrać je na podstawie byle pretekstu. Uzyskanie
tzw. „sprawki”, wydawanej przez wyjątkowo wrogie Kościołom
urzędy ds. kultu było, w warunkach dotkliwego braku księży, nacechowane
okrutną perfidią i niechęcią oraz zazwyczaj nieskrywaną
wrogością. Podobnie było z rejestracją komitetów kościelnych.
Bez takiej rejestracji wspólnota katolicka nie mogła oficjalnie podejmować
działalności, sprawować czynności związanych z funkcjonowaniem
parafii, nie wolno było odprawiać mszy świętej ani
nabożeństw paraliturgicznych. Ale urzędowa rejestracja komitetu
kościelnego nie dawała jakiejkolwiek gwarancji na odzyskanie
świątyni, choćby nawet pozostawała ona pusta i nie służyła innym
celom, nie gwarantowała też zgody na funkcjonowanie parafii.
Różnie w praktyce było z przestrzeganiem tych wymogów,
bo choć na ogół współpraca komitetów kościelnych z duchownymi
była bliska i ścisła, to jednak ten model funkcjonowania wspólnot
184