Browse publication

Stanisław Dziedzic
W czasach chruszczowowskich zmieniły się metody walki
z religiami, ale nie cele. To właśnie w tych czasach liczba czynnych
świątyń różnych wyznań z ZSRR zmniejszyła się z 22000 do
7000. Księży atakowano w prasie, odbierano im prawo sprawowania
działalności duszpasterskiej, podstępnie wymeldowywano. Zarzuty
mogły być najbardziej absurdalne, ale stawały się powodem do
represji. Ze szczególną zaciekłością prześladowano osoby niepoddające
się urzędowym zakazom uczestnictwa i angażowania dzieci
i młodzieży do lat 18. W zapowiedzi Nikity Chruszczowa problem
religii miał zniknąć w ZSRR do 1980 r. Młodym ludziom nie wolno
było uczestniczyć w nabożeństwach, nawet jeśli rodzice pragnęli
swoje dzieci wychowywać po chrześcijańsku. Funkcje kształtowania
formacji duchowej dzieci i młodzieży przejmować musiał, z zachowaniem
konspiracji, dom rodzinny. Przygotowywano też młodych
ludzi, w sposób mniej lub bardziej zorganizowany, ale każdorazowo
tajny, do sakramentu bierzmowania, udzielanego przez upoważnionych
księży, głownie wikariuszy generalnych. Wraz z końcem lat 60.
pierwsi kandydaci do kapłaństwa zaczęli studiować w ryskim seminarium,
początkowo nieformalnie, a w kilka lat później – już legalnie,
choć w liczbach ściśle limitowanych i wysoce niewystarczających.
W latach 60. ustaliła się zasadniczo liczba czynnych świątyń
oraz sieć parafialna na Białorusi. Około 1970 r. istniało tam zaledwie
60 parafii katolickich. Ogromnie rozbieżne są dane dotyczące liczby
katolików, w rzeczywistości trudne do zweryfikowania. W tym czasie
w całej republice pracowało 64 księży, których średnia wieku wynosiła
w 1970 r. 63 lata. Sytuacja stawała się zatem niebezpieczna, bo
seminarium ryskie, któremu władze zgodziły się w latach 70. nadać
status międzyrepublikański, nie było w stanie podołać – wobec limitów
przyjęć – potrzebom. Przyjazdy księży z zagranicy, zwłaszcza
z Polski, mogły być akceptowane teraz sporadycznie, pozostało
sięganie do metod kultywowanych w tym czasie w innych republikach
sowieckich. Ta trzecia droga przygotowania młodych ludzi do
kapłaństwa polegała na konspiracyjnym kształceniu. Po 1975 r., kiedy
ZSRR podpisał dokumenty Konferencji Helsińskiej, nastąpiła pewna
liberalizacja w odniesieniu do wolności religijnych w imperium
sowieckim. Rekordzistą w tym względzie okazał się ks. Wacław Piątkowski
z parafii Niedźwiedzica, który zorganizował takie studia dla
188