Skript në lëndën Gazetari e televizionit (e përmirësuar). - Gazetaria

huazimeve, kur dihet që historikisht huazimi për të ka qenë një nga rrugët më frytëdhënëse të
pasurimit të saj. Unë pyetjen do ta shtroja me ndryshe se ajo e mësipërmja: A është ky ndryshim
gjuhësor i një shkalle të tillë sa të krijojë një barrierë të fortë mes shqipes së intelektualëve e
politikanëve dhe asaj të zakonshme A ka nevojë sot shqipja apo a do të ketë në të ardhmen e afërt
të përkthejë libra nga shqipja e itlelektualëve në atë të zakonshme sikurse e shtron kërkesën Lewiss
për turqishten moderne (Lewiss: 1999)
Purizmi favorizon shfrytëzimin e burimeve natyrore të gjuhës dhe përpiqet të ndalojë ato
jonatyroret dhe është i rëndësishëm në periudha të caktuara historike ku gjuha mund të rrezikohet
ashtu sikurse identiteti kombëtar i një bashkësie gjuhësore. Për shqipen përmendim këtu periudhën
e Rilindjes Kombëtare Shqiptare kur shqipja pastrohej nga elementet turke e arabe, ndërkohë që
turqishtja pastrohej nga fjalët arabe dhe persiane nën teorinë e Gjuhës Diell (turqishtja konsiderohej
gjuha e parë në botë dhe elementet e huazuara nga gjuhët europiane, konsideroheshin fillimisht të
huazuara nga vetë turqishtja). Ide të ngjashme u hodhën nga rilindasit shqiptarë edhe për shqipen, si
gjuha më e vjetër e Ballkanit etj. E gjithë kjo lidhet fuqimisht me forcimin e ndjenjës nacionale ku
gjuha shihej si njësia më e fuqishme për ta shtyrë përpara këtë proces dhe ndodhi në shumë vende
veçanërisht pas Luftës së Parë Botërore me qëllim të lindjes së nacioneve të reja.
Periudhë tjetër e purifikimit është ajo kultivimit dhe modernizimit të gjuhës - faza pas përcaktimit të
standardit me reformat gjuhësore në formë të shkruar, përcaktimin e standardit ortografik,
përpilimin e gramatikave, fjalorëve etj.
Mbajtja e pastër e gjuhës u kthye në detyrën më të rëndësishme të akademive shkencore në Europë
gjatë shekullit të shtatëmbëdhjetë dhe tetëmbëdhjetë duke pasur si model kryesor akademinë
franceze. Reforma të tjera gjuhësore përsëriten kohë pas kohe në vende të ndryshme pasi ky
purifikim lidhet direkt me ruajtjen e identitetit etnik të pastër nga grupe të caktuara shoqërore. Edhe
në ditët e stome është shumë i përhapur besimi se është diçka e keqe që gjuha ndryshon madje
konsiderohet edhe më tragjike kur burime të këtij ndryshimi janë pikërisht ndërhyrja e elementeve
të huaja, pasi ato konsiderohen si gjuhë e keqe. Elementet e huaja shihen si një kërcënim për
gjuhën.
Për gjuhë të ndryshme kërcënimet janë të ndryshme, për Francezët është anglishtja, për dutchet në
Belgjikë është frëngjishtja, për shqipen e folur në Shqipëri dy dhjetëvjeçarët e fundit ishte italishtja
17