07.02.2015 Views

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

aьa Шaиrиnи Vaqиf vя Vиdadиnиn mцasиrи kиmи tяqdиm etmиш,<br />

onun 1804-cц иl Gяncя hadиsяlяrиnиn шahиdи olduьu, Cavad<br />

xana bиrи heca, bиrи яruz vяznиndя иkи шeиr hяsr etdиyи haq -<br />

qыnda mяlumat vermишdиr. Feyzulla Qasыmzadя gюstяrиr kи,<br />

Яbdцrrяhman aьa hяr иkи шeиrdя Cavad xanы tяrиflяmиш,<br />

onun tяrяfиnи saxlamыш vя чar иstиlasыnыn яleyhиnя cыx -<br />

mышdыr. Чar иstиlasыnыn яleyhиnя чыxan Яbdцrrяhman aьa<br />

Шaи rиnи xяyanяt yolu иlя Tиflиsя dяvяt edяn, Rusиya<br />

tяbяяlиyиnи qяbul etmиш ЫЫ Иraklи onun gюzlяrиnи чыxartdыrmышdыr.<br />

Amma bu vяhшиlиk чarиzmиn ayaьыna yazыlmamыш,<br />

Яbdцrrяhman aьa dяrslиklяrdя feodal zцlmцnя mяruz<br />

qalan “bяdbяxt шaиr” kиmи tяqdиm olunmuшdur. Professor<br />

Sadыq Шцkцrovun “Gяncяlи Cavad xanиn hekayяtи” adlы<br />

bяdии-tarиxи povestиndя Cavad xana hяsr olunmuш “Mц -<br />

xяm mяs” tarиxи hadиsя hesab edиlmишdиr. Tяdqиqatlar<br />

gюstяrиr kи, Яbdцrrяhman aьa Шaиr hec dя feodal zцlmцnя<br />

mяruz qalmamышdыr. O, mиllи-иstиqlal иdeyasыnы яks etdиr -<br />

dиyиnя gюrя чarиzmиn иmperиalиst sиyasяtиnиn qurbanы olmuш<br />

vяtяnpяrvяr шaиr, иstиqlal dцшцncяmиzиn salnamяsиnя иmza<br />

atmыш ишыqlы шяxsиyyяtdиr. Onun Cavad xana hяsr etdиyи<br />

“Mцxяmmяs” иsя mиllи-mцstяqиllиk ruhunu, vяtяnиn azad -<br />

lыьыnы tяrяnnцm edяn bяdии-sяnяt иncиsи, XЫX яsr Azяr -<br />

baycan Tцrk яdяbиyyatыnыn иctиmaи яhяmиyyяtиnя gюrя<br />

abиdяlяшmяyя layиq nцmunяlяrиndяn bиrиdиr. 39 bяnddяn<br />

иbarяt “Mцxяmmяsиn” bиrиncи цc bяndиndя чяrxи-fяlяyиn<br />

gah шadlыq, gah da bяla gяtиrяn яmяllяrиndяn danышыlыr.<br />

Vяtяnpяrvяr шaиr Cavad xan kиmи qцdrяtlи, mяrdanя bиr<br />

vяtяn oьlunun vяsf edиlmяsиndяn sюhbяt acыr vя bu yolda<br />

иlk addыm atdыьыnы иftиxarla bиldиrиr.<br />

Шahи-namя шяrh edяn yox ol Cavad xan vяsfиnи,<br />

Mяdяnи-cudи sяxavяt, яdlи dиvan vяsfиnи,<br />

Hиkmяtи-loьmandan artыq dяrdя dяrman vяsfиnи,<br />

Bиr mцxяmmяs nяzmиnя иnшa qыlыm яшardan.<br />

Cavad xanыn яdalяt sahиbи, mahиr sяrdar-baшчы ol du -<br />

ьunu, Шяkи, Шиrvan, Qarabaь xanlыqlarы arasыndakы чяkишmяlяrdя<br />

gюstяrdиyи qяtиyyяtи, gцrcц valиlяrи иlя dюyцшlяrиnи<br />

xatыrladыr. Eynи zamanda “Padишahи-Rus”un яlи иlя<br />

tюrяdиlяn xяyanяtиn цnvanыnы nишan verяrяk yazыr:<br />

“Padишahи-Rus”un axыr яrz edиb ehzarыna,<br />

Яmr qыldы bиr шpиxdиr nam olan sяrdarыna,<br />

Gяncяnиn ol qяlяsиn, fяrman buyurdu яьyarыna,<br />

Цstцnя gяldи hezaran saldatи-xцnxardяn.<br />

Gюrцndцyц kиmи, Яbdцrrяhman aьa Шaиr gцrcц knyazы<br />

Georgиnи rus чarыnы Gяncяnи tutmaьa чaьыrmasыnы alчaqlыq<br />

vя satqыnlыq adlandыrыr. Xяyanяtя nиfrяtиnи bиldиrmяkdяn<br />

чяkиnmиr. Яbdцrrяhman aьa Шaиr dюvrцnцn gюrkяmlи шяxsиyyяtи<br />

kиmи, xanlыq vя sultanlыq arasыnda bиrlиyиn ol ma -<br />

dыьыna tяяssцflяnиr. Kюmяksиz qalan Gяncяnиn bиr ay qыrx<br />

gцn dцшmяn qabaьыnda mяrdlиklя dayandыьыnы, dцшmяnя<br />

zяr bяlяr vurduьunu yada salыr:<br />

Ta bиr ay qыrx gцn keчиncя, onda mюhkяm durdular,<br />

Sцbhи шam dяva qыlub kцffarя tиqu urdular.<br />

Lяшkяranи-rusи hяr dяm bцшumяran qыrdыlar.<br />

Gəncə şəhəri.<br />

Cavad xan Qacarın türbəsi.<br />

“Mцxяmmяs”dя qalanыn mцdafияsи bцtюv halda юz яk -<br />

sиnи tapmышdыr. Dюyцш sяhnяlяrи - Cavad xanыn kичиk oь lu<br />

Uьurlu xanыn kюmяk dalыnca getmяsи, qala bцrclяrи uьrunda<br />

dюyцшlяr Яbdцrrяhman aьanы vяcdя gяtиrmиш, mяrdlиk<br />

vя dюyцшkяnlиk lюvhяlяrиnиn yaranmasыna sяbяb olmuшdur.<br />

Qaldы tяnha ol Cavad xan, gюr necя dя ad eylяdи,<br />

Иkи bцrcцn saldatыn чox qыrdы bяrbad eylяdи,<br />

Яhlи beytиn mюhnяtи ol dяmdя kиm yad eylяdи,<br />

Ya иlahя saxla sяn der иntиzarяm yardan.<br />

Яsяrdя Cavad xanыn bцtцn keyfиyyяtlяrи цzя чыxmыш,<br />

Vяtяn, torpaq шяrяfиnи юz canыndan, юvladыndan цstцn tutan<br />

ata, qяhrяman sяrkяrdя obrazы yaradыlmышdыr:<br />

Ol Hцseynqulu aьa gяldи xanыn yanыna,<br />

Layиqdиr hяr hцnяrlяr шюvkяtиnя, шanыna,<br />

Qoymadы xan gюndяrиb bиr qeyrи bцrc meydanыna.<br />

Yяnи anыn vяhшяtиn mяn gюrmяyиm dиdardan.<br />

Яbdцrrяhman aьa Шaиr Cavad xanы tяkcя иstиqlal yolunda<br />

шяhиd olan qяhrяman kиmи vяsf etmиr. Onun dиn yolunda<br />

qыlыыc vuran sяrkяrdя, юlцmц иlя Иslamы шяrяflяndиrяn<br />

cяnnяtmяkan olduьunu dиlя gяtиrиr:<br />

Чaьыrыr яrшdя mяlяklяk, mяrhaba ey xan Cavad,<br />

Dиnи yolunda qыldыn axыr юmrцnц vиran Cavad xan.<br />

Unutmayaq kи, Cavad xanlarыn, Яbdцrrяhman aьa Шa -<br />

иr lяrиn vяtяn, mиllяt yolunda gюstяrdиklяrи шцcaяt, яyиl -<br />

mяzlиk dahи Xяqanиnиn:<br />

Nя zиndandan qorxarыq, nя qanlы dar aьacыndan,<br />

Чцnkц Tцrkцk, яr kюkцmцz al qыrmыzы dan yerиdиr -<br />

beytиndя иfadя olunan hяqиqяtи bиr daha tяsdиqlяyиr. Bиz -<br />

lяrи qцrurlu olmaьa, vяtяnи, onun daшыnы, torpaьыnы цrяkdяn<br />

sevmяyя, gюz-bяbяyи kиmи qorumaьa, kюlяlиk vя sи -<br />

masыzlыьa nиfrяt etmяyя sяslяyиr.<br />

24 ­ТЦРК EЛИ­/­SENTYABR-2010, No:8 www.uluturk.info

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!