01. - Śląska Izba Aptekarska

STANOWISKA, OPINIE, INFORMACJEpolekowych działań niepożądanych, któremogą stanowić czynnik ryzyka ich ponownegowystąpienia. Zamiana leku oryginalnego na generycznymusi odbywać się w oparciu o gruntownąwiedzę o farmakokinetyczno-farmakodynamicznychuwarunkowaniach skutecznościi bezpieczeństwa farmakoterapii.Nieracjonalne z punktu widzenia optymalnejfarmakoterapii chorób przewlekłych jest proponowaniepacjentowi przy każdej wizycie u lekarzalub w aptece innego leku zawierającego tę samąsubstancję aktywną, gdyż utrudnia to, a w niektórychprzypadkach może nawet uniemożliwiać,monitorowanie prowadzonej farmakoterapii.Obecnie uznaje się, że zastępowanie lekóworyginalnych generycznymi może być brane poduwagę tylko pod warunkiem dokładnej kontrolirównoważności biologicznej leków [4]. Lekiuznaje się za biologicznie równoważne, jeżelizawierają tę samą substancję leczniczą, a ichdostępność biologiczna po podaniu takiej samejdawki molowej jest podobna w takim stopniu,że ich działanie w odniesieniu do skutecznościi bezpieczeństwa jest zasadniczo zbliżone. Jakwynika z przytoczonej definicji, istotnym elementemskuteczności leków jest ich dostępnośćbiologiczna, tj. szybkość i stopień wchłanianiasubstancji leczniczej z postaci leku do krążeniaogólnego. Charakteryzują ją 3 parametry farmakokinetyczne- maksymalne stężenie leku(Cmax), czas po jakim osiągane jest Cmax(tmax) oraz pole powierzchni pod krzywą zależnościzmian stężenia od czasu (AUC), któreopisuje obserwowany w klinice efekt terapeutycznyleku [5]. A zatem każda zmiana jegopowierzchni może powodować zmianę efektuterapeutycznego oraz zmianę częstości występowaniadziałań niepożądanych.Prawdziwa biorównoważność oznacza, że 2różne leki zawierające tę samą substancję lecznicząwywierają ten sam wpływ na konkretnegopacjenta. Jednak w praktyce klinicznej zwyklenie jest to mierzone [6]. Problem może wystąpićtakże w przypadku, gdy lek ma wpływać naredukcję zachorowalności i śmiertelność w grupiepacjentów, którzy go przyjmują, a w trakcietrwania terapii nie ma dostępnych obiektywnychmetod monitorowania skuteczności farmakoterapii.FDA zatwierdza do stosowania w celachregulacyjnych leki generyczne na podstawiebadania biorównoważności z udziałem 24-36zdrowych ochotników.Nie można pominąć faktu, że niejednokrotniecharakterystyka farmakokinetyczna populacji,w której stosowany jest lek, różni się od tej,w której wykonano badanie biorównoważności.A zatem decyzja o zamianie leku może budzićwątpliwości, szczególnie w grupach pacjentówo zmiennej farmakokinetyce. Do tej grupy pacjentównależą przede wszystkim: niemowlęta,dzieci, kobiety ciężarne oraz osoby w podeszłymwieku. Znaczną ostrożność należy zachowaćtakże w przypadku pacjentów z upośledzeniemwydolności wątroby i/lub nerek, gdyżstany te mogą modyfikować farmakokinetykęstosowanych leków. Warto pamiętać, że jednorazowepodanie leku nie dostarcza informacjina temat ewentualnego kumulowania się czynnychmetabolitów.Jak już wspomniano, biodostępność jestustalana na podstawie pomiaru parametrów farmakokinetycznych,takich jak Cmax, tmax orazAUC, przy czym akceptuje się odchylenia przedziałuufności w granicach -20 proc. +25 proc.Z punktu widzenia terapii zawrotów głowyzmiany w zakresie -20 proc. +25 proc. mogąw niektórych grupach pacjentów powodowaćzmniejszenie skuteczności terapii lub wzrostryzyka wystąpienia działań niepożądanych.Dotyczy to głównie 2 grup pacjentów. Dopierwszej z nich zaliczamy pacjentów, u którychdo osiągnięcia skuteczności leczenia koniecznejest stosowanie wysokich dawek leków.W grupie tej ewentualny dopuszczalnywzrost biodostępności leku o 25 proc. zwiększaprawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych.Grupa druga to pacjenci przyjmującyniewielkie, podtrzymujące dawki leków,u których obniżenie biodostępności o 20 proc.może spowodować zmniejszenie skutecznościprowadzonego leczenia.Niektórzy autorzy sugerują, aby oceniającbiodostępność leków, posługiwać się także innymiparametrami farmakokinetycznymi, takimijak procent fluktuacji i spłaszczenie krzywejzmian stężenia leku w stanie stacjonarnym, czasplateau oraz średni czas obecności leku w organizmie[7]. Parametry te są ważne dla ocenyskuteczności terapeutycznej leków oraz występowaniadziałań niepożądanych, jakie mogą towarzyszyćstosowanej farmakoterapii. Postulatten jest coraz istotniejszy ze względu na to, żejak wskazuje praktyka kliniczna, leki generycznew stosunku do oryginalnych mogą charak-48www.katowice.oia.pl