Untitled - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

10któremu towarzyszy zmiana kategorii wyrazowych. Polega ona na oddaniu partii tekstuczy wyrażenia w języku oryginału za pomocą ekwiwalentnej partii tekstu w językudocelowym, różniącej się jednak pod względem kategorii wyrazowych i struktur. Modulacjaobejmuje zmiany podyktowane docelowym kontekstem sytuacyjnym, o charakterzesemantycznym lub syntagmatycznym. Ekwiwalencja to wprowadzenie zmiangwarantujących osiągnięcie celu komunikacyjnego porównywalnego z celem oryginału,z uwzględnieniem docelowych norm syntagmatycznych. Oznacza ona osiągnięcieodpowiedniości sytuacyjnej, przy której tekst oryginału i tekst docelowy dotyczątej samej sytuacji, ale opisują ją innymi środkami stylistycznymi i strukturalnymi.Adaptacja to zmiany w warstwie syntaktycznej i semantycznej dostosowane do celutłumaczenia. W przypadku adaptacji dochodzi się do granic przekładalności ze względuna to, że w języku przekładu nie występuje sformułowanie opisujące sytuację, którąodzwierciedla oryginał. W przekładzie należy więc wyrazić analogiczny globalny sensprzez odniesienie tekstu translatu do sytuacji uznanej za podobną. Określanie szóstejz wymienionych tu procedur przekładowych mianem ekwiwalencji nie jest zbyt trafne,gdyż w każdym procesie przekładu – bez względu na rodzaj stosowanej strategii – dążysię do osiągnięcia ekwiwalencji tekstu przekładu w stosunku do tekstu oryginału 18 .Pierwsze cztery typy procedur przekładowych w klasyfikacji zaproponowanej przezVinaya i Darbelneta mają charakter lingwistyczny, natomiast trzy pozostałe – interpretacyjno-kulturowy19 .Taka systematyka strategii translatorskich budzi jednak wiele zastrzeżeń i wątpliwości.Przedmiotem krytyki jest przede wszystkim druga grupa strategii translatorskich,dotycząca tłumaczenia niedosłownego i mająca charakter interpretacyjno--kulturowy. Pojawiające się wątpliwości odnoszą się przede wszystkim do ekwiwalencjii adaptacji. Ekwiwalencja, definiowana jako porównywalność komunikacyjna tekstuoryginału i transatu, dotyczy ogółu czynności przekładowych, które zawsze zmierzajądo komunikatywnego i zrozumiałego przedstawienia sytuacji wyjściowej w językudocelowym. W każdym procesie przekładu dąży się do osiągnięcia ekwiwalencji zapomocą wybranej w konkretnym przypadku strategii translatorskiej. Ekwiwalencjęnależałoby zaliczyć raczej do kategorii związanych z krytyką przekładu, a nie procedurtranslatorskich 20 . Także adaptacja dotyczy ogółu działalności przekładowej i możezostać zaaplikowana w procedurze oceny przekładu. Wolfram Wilss proponuje własnązmodyfikowaną klasyfikację procedur translatorskich, w której procedury natury semantycznejsą łącznie określane mianem modulacji. Dzieli on procedury przekładowena dwie główne grupy: tłumaczenie dosłowne (substytucję) i tłumaczenie niedosłowne.W ramach pierwszej grupy procedur translatorskich Wilss wyróżnia: zapożyczenie(kalkę), tłumaczenie słowo w słowo oraz tłumaczenie. Natomiast strategie obejmującetłumaczenie niedosłowne to: transpozycja i modulacja. Istnienie określonych proceduri strategii stosowanych przez tłumaczy w praktyce translatorskiej jest też dostrzeganew innych pracach dotyczących teorii przekładu. Tłumacz rozwiązując trudności18B. Kielar: Tłumaczenie i koncepcje translatoryczne..., s. 46–47.19L. Wille: Uniwersalistyczne implikacje teorii przekładu..., s. 114.20W. Wilss: Übersetzungswissenschaft..., s. 115–120.