tekst mgr inż. arch. Dagmary Milczyńskiej - Hajdy - Lublin

21.3. Lista światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczegoUNESCO, proces wpisywania na listę oraz uwarunkowaniaformalne i organizacyjnePodstawą działań związanych ze Światowym Dziedzictwem jest Konwencja wsprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego[Konwencja]. Dokument ten został przyjęty na 17 sesji Konferencji GeneralnejOrganizacji Narodów Zjednoczonych w 1972 r. w ParyŜu, a następnieratyfikowany przez 20 państw wszedł w Ŝycie w 1975 r.Organem wykonawczym Konwencji jest Międzyrządowy Komitet OchronyDziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego o Wyjątkowej Powszechnej Wartości,zwany "Komitetem Dziedzictwa Światowego" [Komitet].Pierwsza sesja Komitetu miała miejsce w ParyŜu w 1977 r., kiedy to rozpoczętotworzenie Listy Światowego Dziedzictwa [Lista]. Sygnatariuszami Konwencji jestobecnie 186 państw. Polska złoŜyła dokument ratyfikacyjny 29 czerwca 1976 r.Polski tekst Konwencji został opublikowany w Dzienniku Ustaw nr 32 z 30września 1976 r., poz. 190. 2W myśl art. 1 Konwencji, za dziedzictwo kulturalne uwaŜa się:-zabytki: dzieła architektury, dzieła monumentalnej rzeźby i malarstwa,elementy i budowle o charakterze archeologicznym, napisy, jaskiniei zgrupowania tych elementów mające wyjątkową, powszechną wartość zpunktu widzenia historii, sztuki lub nauki;-zespoły: budowli oddzielnych lub łącznych, które ze względu na swojąarchitekturę, jednolitość lub zespolenie z krajobrazem mają wyjątkowąpowszechną wartość z punktu widzenia historii;-miejsca zabytkowe: dzieła człowieka lub wspólne dzieła człowieka i przyrody,jak równieŜ strefy, a takŜe stanowiska archeologiczne mające wyjątkowąpowszechną wartość z punktu widzenia historycznego, estetycznego,etnograficznego lub antropologicznego.Według stanu na 1 września 2010r. na Liście znajduje się 911 obiektówzlokalizowanych w 151 krajach (w tym: 704 to obiekty dziedzictwa kulturowego,Tekst Konwencji w języku polskim dostępny w zasobach Internetu, pod adresem:http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Konwencja_o_ochronie_swiatowego_dziedzictwa.pdf180 to obiekty dziedzictwa przyrodniczego, a 27 to obiekty o cechachmieszanych kulturowo-przyrodniczych). Lista stanowi deklarację ochronyobiektów o rozpoznanej unikatowej, uniwersalnej wartości, a Komitet podejmujeraz w roku decyzje o wpisie na Listę kolejnych obiektów, rozpatrująckandydatury i nowe wnioski skierowane przez poszczególne kraje -sygnatariuszy Konwencji.Na terytorium RP znajduje się 13 obiektów światowego dziedzictwa kulturowegoi przyrodniczego, których lista ułoŜona chronologicznie wg kolejności wpisu nalistę znajduje się poniŜej.1.Historyczne centrum Krakowa2. Zabytkowa kopalnia soli w Wieliczce3. Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady.4. Puszcza Białowieska (wspólnie z Białorusią).5. Historyczne centrum Warszawy.6. Stare Miasto w Zamościu - przykład renesansowej zabudowy miejskiej.7. Średniowieczny zespół miejski Torunia.8.Zamek KrzyŜacki w Malborku.9.Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektonicznyi krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy z XVII w.10. Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy.11. Drewniane kościoły południowej Małopolski - Binarowa, Blizne, DębnoPodhalańskie,Haczów, Lipnica Dolna, Sękowa.12. Park MuŜakowski nad rzeką Nysą (wspólnie z Niemcami).13. Hala Stulecia (Hala Ludowa) we Wrocławiu.Jak dotąd, w państwach sąsiadujących z RP, ochroną poprzez wpis na Listęobjętych zostało wiele obiektów, i tak odpowiednio: w Czechach 12, w Słowacji7, na Ukrainie 3, na Białorusi 2, na Litwie 4, w Niemczech 33.Dwa podstawowe i zasadnicze wymogi, które musi spełniać kaŜdy obiektaplikujący o ochronę poprzez wpis na Listę, to autentyczność i integralność.Przyjęto, Ŝe kryterium autentyczności odnosi się zarówno do projektu,Strona 6 z 74