modele i formuła

MODELE I FORMUŁAPOKOLENIE OKIENTACJI(Wstęp do opisu)1Dwa cytaty muszą tu wystarczyć za wstęp. Pierwszy: „[...] najmłodszym pokoleniemliterackim jest w Polsce pokolenie nazywane Pokoleniem 56 [...] ludzie urodzeni między1930 a 1940 rokiem (z pewnymi odchyleniami), którzy debiutowali po roku 1955 [...] zPokoleniem 56 jako najmłodszym będziemy mieli do czynienia dopóty, dopóki dokrwiobiegu literatury nie wejdzie pokolenie, którego dzieciństwo nie przypada na lata wojny,a na pierwsze lata Polski Socjalistycznej [...]. Wydaje mi się [...], że główną falę talentów,najsilniejszą falę pokolenia mamy już za sobą” 10 . Drugi: „Pokolenie 1960 wystartowało wcztery lata po umownej dacie startu Pokolenia 56. Oba te początki są całkiem różne. Poeci1956 roku debiutowali, demonstrując swoje oryginalne indywidualności artystyczne. PoeciPokolenia 60 zaczynali, jak sami chętnie o tym piszą, zgoła inaczej. Oto pewnego marcowegodnia 1960 roku około stu adeptów poezji zgromadziło się w warszawskim klubie Hybrydy.Taka jest różnica pomiędzy poezją tworzoną przez krystalizujące się osobowości poetyckie apoezją jako zorganizowanym ruchem kulturalnym. [...] Model wiersza pokolenia 60 zaważyłna rozwoju najmłodszej poezji w ostatnich dziesięciu latach. [...] Pokolenie 60 odpowiada zastworzenie swoistej atmosfery, która z młodej poezji uczyniła marginalny prąd myślowy,pretensjonalny w ambicjach i żałosny w odkryciach. [...] Porażka «pokolenia 60» jest ważnąlekcją nie tylko dla debiutantów” 11 .Obie te wypowiedzi dzieli od siebie dziesięć lat. Dzieli je także coś więcej. I właśnie owo„coś więcej” sprawia, że – zestawione razem – mogą być doskonałym argumentem nakorzyść twierdzenia, że kategoria pokolenia jest dla zrozumienia sytuacji w poezji polskiejostatnich lat dziesięciu kluczowa. Aby jednak wypowiedzi te ujawniły swoje dodatkowesensy (czy podteksty), konieczne wydaje się wprowadzenie dodatkowych informacji.Autorem pierwszej z nich jest Sławomir Kryska (ur. 1935), w momencie pisania artykułuredaktor działu poezji „pokoleniowej” wówczas „Współczesności”, autorem drugiej –urodzony w roku 1945 – członek grupy poetyckiej Teraz, deklarującej wielokrotnie nie tylkosprzeciw wobec poetyki kręgu Orientacji, ale także występującej jako reprezentacja nowegopokolenia. Co więcej, wypowiedź Kryski sformułowana została po rozpoczęciu przezOrientację Poetycką Hybrydy cyklu spotkań. Pokolenie, które wstępuje („długi ciąg nazwisktyle mówiących, co nazwiska na chybił trafił wybrane z książki telefonicznej” – pisze wcytowanym wyżej artykule Kryska). Artykuł drugi powstał po ogłoszeniu przez grupę Terazmanifestu 12 , został zaś opublikowany obok wypowiedzi dwóch innych członków grupy Teraz10 S. Kr. [Sławomir K r y s k a], A więc jednak „Pokolenie 56”, „Współczesność”, 1961, nr 22, s. 2.11 Stracone pokolenie, „Życie Literackie”, 1971, nr 9, s. 712 Magiczne zaklęcie, które wyzwala metafora, „Współczesność”, 1970, nr 18, s. 4.10