ud#18 (25633)

73-33-42, 33 8-951-195-37-65
195 3765
ВАЛТӤСЕЗ
¹ 18 (25633)
3
2018-òž àð 7-òž þæòîëýçü
ВАЗИСЬКОН
Нырысетӥ интыын -
калык сярысь сюлмаськон
Êûçüû àçèíñêîç ñòðàíàìû
ìàòûñü àðú¸ññý?
1-òž þæòîëýçå Ðîññèëýí
Ïðåçèäåíòýç Âëàäèìèð
Ïóòèí Ôåäåðàë
Ñîáðàíèëû âàçèñüêîíýí
ïîòžç.
Улонэз ӟечомытон
Ðîññèëýí Ïðåçèäåíòýç
áàäœûì ñàêëûê âèñúÿç êàëûêëýñü
óëîíçý óìîÿòîíëû,
ýêîíîìèêàåç àçèíòîíëû
íî îáîðîíàëû.
- Ðîññèÿ àëè òûï-òûï
ïûä âûëàç ñûëý íè, îçüû
êå íî òðîñýç óæïóìú¸ñìû
ñýðòòûìòý-ïåðò÷ûìòý íà, -
êóòñêèç Âëàäèìèð Ïóòèí. -
Ðîññèÿ - ñî íûðûñü èê àäÿìèîñ,
ñîîñëýñü óëîíçýñ óìîÿòûíû
êóëý. 2000-òž àðûí
42 ìèëëèîí àäÿìè - ñî 30
ïðîöåíò - êóàíåð óëžç. Àëè
òà ëûäïóñ - 20 ìèëëèîí. Ñî
òðîñ íà. Àäÿìèîñëû óìîé
íî êåëüøèñü óæ äýìëàíî,
óæäóíçýñ éûëòîíî, ñîîñ
àñüñýçûñ ñþäûíû ìåä áûãàòîçû.
1990-òž àðú¸ñû ïèíàëú¸ñ
ќæûò âîðäñêèçû
áåðå, àëè óæàñü êàëûêëýí
ëûäûç è÷è¸ìèç.
Íî øќäžñüêèç, àíàé¸ñëû
þðòòîíúÿ ïðîãðàììàîñëýí
ïàéäàçû áàä-œûì øóûñà.
Ñîèí èê òà óæ àçèíòýìûí
ëóîç. Ìàòûñü 6
àðú¸ññý àíàé¸ñòû íî íûëïèîñòû
óò¸íëû, ñîîñëû
þðòòžñüêîíëû 3,4 òðèëëèîí
ìàíåò âèñúÿñüêîç.
- 2017-òž àðûí âûëü
ïàòåð áàñüòžç 3 ìèëëèîí
àäÿìè, 2024-òž àðîçü âûëü
óëîí èíòû àðëû áûäý
áàñüòûíû êóëý 5 ìèëëèîí
àäÿìè, - øóèç Âëàäèìèð
Ïóòèí. - Òà óæïóì
áûäýñòûìîí! Ñî ïîííà íûðûñü
èê êóëý óæäóíýç áóäýòûíû,
ñîáåðå èïîòåêàëýñü
äóíçý óñüêûòûíû íî
òðîñãåñ êîðêàîñ ïóêòûëûíû.
Àçüëàíÿç èïîòåêàåç
7-8 ïðîöåíòýí ñ¸òúÿíî,
íîø ïóêòîíî 120 ìèëëèîí
êâàäðàò ìåòð þðòú¸ñ, àëè
ìè šóòžñüêîì 80 ìèëëèîí
êâàäðàò ìåòð.
МЫЛКЫДЪЁС НО МАЛПАНЪЁС
Бадӟым но туж кулэ ужпумъёс
Àëåêñåé Ïðàñîëîâ, Êóí
Êåíåøëýí Òќðîåç:
- Âëàäèìèð Ïóòèí âåðàç,
êûçüû àçèíñêûíû êóëý ñòðàíàìû
2024-òž àðîçü. Ýêðàí
âûëûí àäœûòýìûí âàë
âîðìîíú¸ñìåñ âîçüìàòžñü
ëûäïóñú¸ñ, íîø ñîîñ òóæ
áàäœûìåñü. Âåðàñüêîíçý
éûë-ïóìúÿñà, Ïðåçèäåíò
øîíåðàê âàçèñüêèç ñòðàíàìåñ
êóàøêàòûíû âûðèñü
òóøìîíú¸ñìûëû. Âåðàìûí
kremlin.ru
Городъёсты но
гуртъёсты азинтон
Óìîé óëîí áàäœûì ãîðîäú¸ñûí
ãèíý ëóûíû êóëý
ќâќë, òóàëà àìàëú¸ñòû
óæå êóòûñà, àçèíòîíî ïè-
÷èîññý íî, ïàëýíý êåëüòîíî
ќâќë ãóðòú¸ñòû. Ñî âàêûòý
èê ãóðòú¸ñ, êàðú¸ñ àñüñýëýñü
òóññýñ ûøòûíû êóëý
ќâќë.
- Ôåäåðàë ñþðåñú¸ñ
óìîé ëýñüòýìûí êå, ãóðòú¸ñûí
ñîîñ íîìûðëû ëýñÿíòýìåñü.
Ñþðåñú¸ñëýñü
œå÷ëûêñýñ êîòüêó íî ñèí
àçüûí âîç¸íî, - âàçèñüêèç
óëîñ êèâàëòžñü¸ñëû Âëàäèìèð
Ïóòèí. - Ñþðåñú-
¸ñòû òóïàòúÿíû ìàòûñü
àðú¸ñû ìè 2 ïîëëû òðîñãåñ
óêñ¸ âèñúÿíû êóòñêîì.
Êóëý óëîñ àýðîïîðòú¸ñòû
êóæìîÿòûíû. Àëè áóñêåëü¸ñ
äîðû íî êóääûð Ìîñêâà
ïûð ëîáîíî ëóý. Àçüëàíÿç
þãäóðåç âîøòîíî,
šûíûûñüòûç àýðîïîðòú-
¸ñûñü ìóêåò ãîðîäú¸ñû
ìåŸàê ëîáûíû ìåä ëóîç.
Ãóðòú¸ñû âóòòîíî Èíòåðíåò,
îïòîâîëîêíî, íîø
Äàëüíèé Âîñòîêûñü, êûä¸êûñü
Óéïàëàñü êàëûê âîòýñý
ñïóòíèê ïûð ïûðûíû ìåä
áûãàòîç.
âàë: ýí ìåðñêå Ðîññèÿ âûëý.
Ðîññèÿ - êóæìî, ñî íîêèí
âûëý ќç îìûðñêûëû, óã íî
ìàëïà, íî ñî äûðå èê êîòüêó
íî àñëýñüòûç äàíçý óò¸ç.
Âëàäèìèð Íåâîñòðóåâ,
Êóí Êåíåøëýí Òќðîåçëýí
íûðûñåòž âîøòžñåç, «Îãúÿ
Ðîññèÿ» ïàðòèëýí øàåðûñüòûìû
¸çýçëýí ñåêðåòàðåç:
- Óäìóðòèûñü îãúÿ êîìàíäà
áûäýñòý Ïðåçèäåíòëýñü
Â. Ïóòèí: ñþðåñú¸ñòû òóïàòúÿíû
ìàòûñü àðú¸ñû 2 ïîëëû
òðîñãåñ óêñ¸ âèñúÿñüêîç.
- Âîòýñûí àäÿìèîñ îãàçåÿñüêûíû
áûãàòîçû, œå÷ óæú-
¸ñ, ïðîåêòú¸ñ áûäýñúÿëîçû,
- ïóñéèç Âëàäèìèð Ïóòèí.
Лулчеберет
Óëîñú¸ñûí ëóë÷åáåðåòúÿ
êîìïëåêñú¸ñ ïóêòžñüêîçû.
Îò÷û ïûðîçû êîíöåðò âîçüìàòîí
çàëú¸ñ, òåàòðúÿ,
êðåçüãóðúÿ, ýêòîíúÿ øêîëàîñ,
ìóçåé¸ñ óñüòûëîçû
àäœûòîíú¸ññýñ.
- Ìàëû ÷åáåðëûêåç øûêûñú¸ñûí
âàòûñà âîçüûíû
êóëý, - øóèç Âëàäèìèð Ïóòèí.
Íûðûñåòž öåíòð óñüòžñüêîç
Âëàäèâîñòîêûí, ñîáåðå
- ìóêåò èíòûîñûí íî.
Экономика
2025-òž àðîçü Ðîññèÿ äóííåûñü
5 òóæãåñ àçèíñêåì
êóíú¸ñ ïќëû ïûðûíû êóëý.
Ñî ïîííà ïќðòýì óäûñú¸ñûí
âîøòžñüêîíú¸ñ îðò÷ûòîíî,
óãî óæàí àìàëú¸ñìû âóæìåìûí
íè. Êóëý ќâќë ëþêåòûíû
óæáåðãàòžñü¸ñëû íî, ìàòûñü
äûðå ñîîñ 25 ìèëëèîí
àäÿìèëû óæ ñ¸òûíû êóëý.
Êûñêîíî èíâåñòèöèîñòû.
ïóêòýì óæïóìú¸ññý. Ñî îáîðîíà
íî, ãóðò óäûñ íî, òàçàëûêåç
óò¸í íî… Âàíü òà àðú-
¸ññý ñòðàíàìû àçèíñêèç, ïûä
âûëàç ñóëòžç. Âàë÷å óæàñà,
ìè óëîíýç ýøøî íî œå÷ãåñ êàðîìû.
Âàëåðèé Áóçèëîâ, Êóí
Äóìàûñü äåïóòàò:
- Âåðàñüêîíçý ìûòûêóç
èê, Âëàäèìèð Ïóòèí
ïóñéèç, Ðîññèûí íûðûñü
- Âûëü òåõíîëîãèîñ òóæ
šîã àçèíñêî, ìè ñîîñòû ќì
ñóòý, óæå ќì êóòý êå, áåðå
êûë¸ìû, - ïóñéèç Âëàäèìèð
Ïóòèí.
Ðîññèÿ øóíäûšóæàí íî
øóíäûïóêñ¸í ïàëú¸ñûñü
ñòðàíàîñòû ãåðœà. Îçüûåí,
òðîñýç âóçú¸ñ ìè ïûð
ïîòî. 2024-òž àðîçü ÁÀÌ
íî ÒÐÀÍÑÑÈÁ ÷óãóí ñþðåñú¸ñ
180 ìèëëèîí òîííà
âóç âóòòûíû êóëý. Àëè âóòòî
120 ìèëëèîí òîííà. Áûäýñ
ñòðàíàìû ïûð òà âóçú-
¸ñ 7 íóíàë êóñïûí ïîòûíû
êóëý.
Êќíÿ êå òîëýçü îðò÷ûñà,
óñüòžñüêîç íè Êðûìåí
ãåðœàñü âûæ. Ñî Ñüќä çàðåçü
êîòûðûñü óëîñú¸ñòû çîë
àçèíòûíû þðòòîç.
Армия
Àðìèìû áåðëî äûðå
óçûðìèç 300-ëýñü ÿòûð
ïќðòýì ïóìî âîåííîé òåõíèêàåí,
80 âûëü áàëëèñòè-
÷åñêîé ðàêåòàîñûí, ïîäâîäíîé
ëîäêàîñëû ÷àêëàì
102 áàëëèñòè÷åñêîé ðàêåòàîñûí,
3 «Áîðåé» ðàêåòíîé
êðåéñåðú¸ñûí íî ìóêåò.
Àñüìåëýí îæ òžðëûêìû
äóííåûñü îäžãåç êóæìîåíûç
ëûäúÿñüêå, ñî
øќäžñüêèç Ñèðèûí ïóðîìåì
îæìàñüêîíýç áóéãàòîí
äûðúÿ íî.
Кунмес утён
Âëàäèìèð Ïóòèí òîäìàòžç
âûëü îæ òžðëûêåí
- êûä¸êå ëîáèñü áóðäî ðàêåòàîñûí,
«Ñàðìàò», «Êèíæàë»
êîìïëåêñú¸ñûí íî ìóêåòú¸ñûíûç.
Ñîîñ áûãàòî
Àìåðèêàëýñü ðàêåòàîñòû
óò÷àñü-øåäüòžñü ñèñòåìàîññý
ýðåê÷àíû. Âàíüìûç òà
ëýñüòžñüêå ñòðàíàìåñ óò¸í
ïîííà.
- Äóííåëû êûøêûòëûê
êûëäûòûíû êóëý ќâќë,
êóëý ïóêñüûíû êîòûðåñ
šќê ñüќðû íî âåðàñüêûíû,
Ÿîøåí ìàëïàñüêûíû, êûçüû
óò¸íî íî àçèíòîíî öèâèëèçàöèåç.
Ìè âåñÿê ñî ñÿðûñü
âåðàñüêîìû, - øóèç Âëàäèìèð
Ïóòèí.
èê óò¸íî êàëûêåç, ñîëýñü
óëîíçý óìîÿòîíî. Êóëý óëîí
ãóìûðåç êóç¸ìûòûíû, óæäóíýç
áóäýòûíû. Ìàòûñü
äûðå òà þàíú¸ñòû ñýðòòîíî-ïåðò÷îíî.
Ìîí ìàëïàñüêî,
Ïðåçèäåíòýí ïóñúåì
óæïóìú¸ñòû, âàíüìû
Ÿîøåí òûðøèìû êå, áûäýñòûíû
áûãàòîìû. Ìàòûñü
äûðå ìèëåìëû áàäœûì íî
òóæ êóëý óæ áåðûêòîíî
ëóîç.
ПУМИСЬКОН
Адямиез ужезъя
дунъяло
Ìàðèÿ ÂÅÊØÈÍÀ
Åãèòú¸ñûí
ïóìèñüêûëžçû
Ðîññèûñü Îáùåñòâåííîé
ïàëàòàåí
êèâàëòžñüëýí
íûðûñåòž
âîøòžñåç, Ðîññèûñü
Ãåðîé Âÿ÷åñëàâ
Áî÷àðîâ.
Âÿ÷åñëàâ Áî÷àðîâ
òðîñ àðú¸ññý âîåííîé
âàë. Ïåíñèå ïîòûñà, ñî
âàçèñüêå ÔÑÁ-å, òåððîðèñòú¸ñûí
íþðúÿñüêîíúÿ
¸çý ìåä êóòîçû
øóûñà. Îçüû ýøøî 12
àð êàëûêëýñü óëîíçý óòå
íà, Ÿàïàê ñî âàêûòý, êóêå
Ðîññèÿ âà÷å âóèç òåððîðèçìåí.
Ñќñûðìûíû ñþðèç,
Áåñëàíûñü øêîëàåç
òåððîðèñòú¸ñëýñü ìîçìûòûêóçû.
Òà ó÷ûð áåðå
èê âîðãîðîíëû ñ¸òýìûí
Ðîññèûñü Ãåðîé íèì.
- Àçüâåòëžñü¸ñòû, âîëîíò¸ðú¸ñòû
óòèñü çàêîí
ќé âàë, íîø àäÿìèîñ
àñ ìûëêûä êàðåìçûÿ
òûëïóýç êûñî, âó óëûñü
àäÿìèîñòû ïîòòàëî…
Êûøêûò ó÷ûðú¸ñûí
ñîîñ ñќñûðìûíû íî áûãàòî
óê. Òà ñÿðûñü ìîí âåðàé
Âëàäèìèð Ïóòèíëû.
Òàáåðå çàêîí íî âàíü,
âîëîíò¸ðëýñü íóíàëçý
íî ïóñéèñüêîì, íîø òóý
áûäýñ àð ñžçåìûí âîëîíò¸ðú¸ñëýí
äâèæåíèçûëû,
- øóèç Âÿ÷åñëàâ
Àëåêñååâè÷.
Åãèòú¸ñ ãåðîéëûêî
àäÿìèëû ïќðòýì þàíú-
¸ñ ñ¸òúÿçû. Êûëñÿðûñü,
êèí ñî - ïàòðèîò?
Êóæìûñü ÿðàòûíû óã
ëóû, íîø ïàòðèîò ëóîí
- ñî íûðûñü èê øàåðåç
ÿðàòîí. Ñîèí èê, êûçüû
ÿðàòîä âîðäñêåì
øàåðäý, ñî ñÿðûñü íîìûð
íî ќä òîäû êå, ïóñéèç
êóíî.
- Òž òîäžñüêîäû-à Óäìóðòèûí
âîðäñêåì Ðîññèûñü
Ãåðîé¸ñòû? - þàç
Âÿ÷åñëàâ Áî÷àðîâ. ×óñëûêåç
à÷èç èê ñќðèç:
- Âàëåðèé ×óõâàíöåâ.
2008-òž àðûí ñî àñëàç
âåðòîë¸òýíûç ×å÷íÿûñü
ñïåöíàçìåñ ïîòòûíû
êóëý âàë. Íîø ïóêñüûíû
íîêûò÷û - êîòûð
òóøìîíú¸ñ ûáûëî.
Âàëåðèé âåðòîë¸òñý
âàñüêûòžç èê, îìûðûí
âîçèç, êàëûê îò÷û
ïóêñüûíû ìåä áûãàòîç
øóûñà. Îçüû êàëûêåç
óòüûíû áûãàòžç.
Âåðàñüêîíýç éûëïóìúÿñà,
Âÿ÷åñëàâ Áî-
÷àðîâ ïóñéèç: Ðîññèûñü
Ïðåçèäåíòëýí 2 óæïóìåç.
Íûðûñü èê, óòüûíû
àñüìå ñòðàíàìåñ, ñîáåðå
- àçèíòûíû ýêîíîìèêàìåñ.
Âåðàíû ëóîç, Ôåäåðàë
Ñîáðàíèëû âàçèñüêûêóç,
Ïðåçèäåíò Ÿàïàê
òà 2 âàëòžñü òåìàîñòû
èê óñüòžç.