24.06.2018 Views

qronika+237

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

294 69 77; qronikaqronika@gmail.com<br />

saqarTvelos istoriis<br />

mixeil basilaZe<br />

24<br />

mixeil basilaZe<br />

gagrZeleba. dasawyisi<br />

ix. „qronika+”~##3-15.<br />

ruseTis imperiaSi dawyebulma<br />

uzarmazarma politikurma ryevebma<br />

1917 wlis noembris gazeTeb-<br />

Si TiTqmis mTlianad mospo sxva<br />

saxis informacia. SeiaraRebuli<br />

gadatrialebis Sedegad xelisuf-<br />

lebis saTaveSi bolSevikebi damkvidrdnen;<br />

daemxo ruseTis droe-<br />

biTi mTavroba; amierkavkasiaSi<br />

gaCnda damoukidebeli saxelmwi-<br />

fos pirveli niSnebi; erovnuli<br />

interpartiuli sabWos iniciativiT<br />

saqarTveloSi Seiqmna erovnuli<br />

sabWo. mokled, 1917 wlis noem-<br />

bris ambebs Tu Tvals gadavavl-<br />

ebT naTlad gamoCndeba, rom es<br />

iyo gadamwyveti momenti ara mar-<br />

to ruseTis imperiisTvis, aramed<br />

kavkasiis regionisTvisac.<br />

mivyveT yvelafers Tanmimdev-<br />

robiT:<br />

bolSevikuri gadatrialeba<br />

1917 wlis 25 oqtombers bolSevikurma<br />

partiam petrogradSi SeiaraRebuli<br />

amboxi moawyo da zam-<br />

Tris sasaxle aiRo. partiuli aqtivis<br />

garda amboxSi monawileobdnen<br />

sajariso nawilebic. bolSevikuri<br />

agitaciiT jariskacebi imdenad<br />

iyvnen mowamlulebi, rom SeiaraRebuli<br />

gadatrialebis dros<br />

leninis partiis mowodebaze quCa-<br />

Si mTeli polkebi gamovida. jariskacTa<br />

mxardaWera gadamwyveti aRmoCnda.<br />

omis Sewyvetisa da demobilizaciis<br />

perspeqtiviT moxiblulma<br />

jariskacebma advilad daZlies<br />

samTavrobo Zalebis susti winaa-<br />

Rmdegoba da zedized daikaves qalaqis<br />

yvela sakvanZo da strategiuli<br />

obieqti. janyis dawyebidan<br />

sul ramdenime saaTSi, amboxebulebi<br />

zamTris sasaxlis garda, ukve<br />

akontrolebdnen fosta-telegrafis<br />

Senobas, sarkinigzo sadgurs,<br />

samxedro sawyobebs, xidebs, qalaq-<br />

Si Sesasvlel magistralebs.<br />

qarTul presaSi bolSevikuri<br />

gadatrialebis Sesaxeb pirveli<br />

cnobebi noembris dasawyisSi, anu<br />

petrogradSi datrialebuli movlenebidan,<br />

daaxloebiT, erTi<br />

kviris Semdeg gaCnda.<br />

2 noembris gazeTi „saqarTvelo”<br />

pirvel statias aqveynebs, romelsac<br />

saxelad „revolucia da<br />

bolSevikebi” hqvia: „ramdenime<br />

dRea, rac Cveni qveyana mowyvetilia<br />

ruseTze, ar viciT ra xdeba petrogradSi.<br />

viciT mxolod, bolSevikebma<br />

zarbaznebis da Tofebis<br />

saSualebiT aiRes sazamTro sasaxle,<br />

sadac scxovrobs uzenaesi mxedarTmTavari<br />

da sadac droebiT<br />

mTavrobis ministrebi saTaTbirod<br />

ikribebian.<br />

telegrafis saagentom mxolod<br />

moaswro ecnobebina, rom bolSevikebma<br />

daatusaRes ministrebi da<br />

kerenski, romelic im dros jarSi<br />

yofila, jars miuZRveba petrogradis<br />

asaRebaTo da amaze Seswyda<br />

cnobebi saagentosi, merme mavTuli<br />

gadagviWres”.<br />

amave nomerSi gazeTi vrcel mimoxilvas<br />

uZRvnis leninis partias<br />

da im mizezebs mimoixilavs, romelmac<br />

xeli Seuwyo bolSevikebis<br />

SeiaraRebul gamosvlasa da quCa-<br />

Si xalxis gamoyvanas. statiaSi aRniSnulia,<br />

rom komunistebi omisa<br />

da gaWirvebisgan daRlil mosaxleobas<br />

yvela problemis mogvarebas<br />

hpirdebodnen. am dapirebebs<br />

Soris ki pirveli adgili msoflio<br />

omidan ruseTis gamosvla da Raribi<br />

mosaxleobisTvis miwis darigebas<br />

ekava: „zavi didi koziria leninis<br />

xelSi, ise mosZulda yvelas<br />

omi, ise moabezra man yvelas Tavi,<br />

rom iginic ki, vinc ar TanaugrZnoben,<br />

uneblieT gahyveba lenins,<br />

oRond man zavi Camoagdos da mSier<br />

ojaxs marCenali daubrunos.<br />

leninma daamtkica, rom igi niWieri<br />

meamboxea, man kargad icis rogori<br />

mimzidvelia gauTavebel omisgan<br />

damSvral xalxisTvis misi lozungi:<br />

zavi, zavi da kidev zavi! mkiTxvels<br />

exsomeba, ra siswrafiT moedva<br />

leninis moZRvreba mdabio xalxs<br />

da ra TanagrZnoba gamoiwvia misma<br />

dapirebam kerZo mesakuTreebis<br />

uZrav-qonebis glexebze usasyidlod<br />

gadasacemad. leninma da misma<br />

megobrebma mdabio xalxs mada<br />

gauxsnes. „Tu Cven gviwamebT da gamogvyvebiT,<br />

_ eubneodnen isini<br />

glexebs da jaris kacebs, _ Tqveni<br />

iqneba ruseTis Tvaluwvdeneli<br />

velebi da mdinareebi da masTan<br />

dauyovnebeli zavio”. leninis mopirdapireni<br />

ki uqadagebdnen xalxs:<br />

„Tqvengan mopovebuli Tavisufleba<br />

bednierebas daamyarebs ruseT-<br />

Si, magram am bednierebis SesarCenad<br />

saWiroa omi bolomdis miviyvanoT,<br />

rom mtrebi vaiZuloT miiRos<br />

zavis is pirobebi, romelic<br />

CvenTvis sasurveliao”.<br />

leninis lozungebi da misi dapirebebi<br />

xalxisTvis ufro mimzidveli<br />

iyo, „raT minda bedniereba,<br />

Tu me ar viqnebi, an ra bednierebaa,<br />

romelsac me ver vigrZnob”, _<br />

hfiqrobda igi da myisve ubruna<br />

zurgi mTavrobas da gahyva lenins...”<br />

2 noembers gazeTi aqveynebs informacias,<br />

romlis mixedviTac<br />

kargad Cans, rom petrogradSi qu-<br />

Cis brZolebi mimdinareobda. 29<br />

noembers iunkerTa saswavleblis<br />

kursantebma telegrafis sadguri<br />

daikaves, ris Semdegac bolSevikebma<br />

Senobis Sturmi gadawyvites.<br />

iunkerTa Senobidan gamodevna wiTlebma<br />

mxolod artileriis daxmarebiT<br />

SeZles. mTel qalaqSi<br />

zarbaznebis gamayruebeli kanonada<br />

da tyviamfrqvevTa kakani ismoda.<br />

pirvel rigSi, leninis partia<br />

im samxedro saswavleblebis damorCilebas<br />

cdilobda, romlebmac<br />

bolSevikebs Ria winaaRmdegoba<br />

gauwies: dabombes vladimiris samxedro<br />

saswavlebeli, brZola midioda<br />

pavles saswavlebelTan. petrogradi<br />

danarCeni ruseTisgan<br />

mowyvetili aRmoCnda. ar muSaobda<br />

fosta-telegrafi, ar muSaobda<br />

maRaziebi. xelisufleba aRar<br />

arsebobda. ruseTSi xangrZlivi<br />

qaosisa da samoqalaqo dapirispirebis<br />

epoqa daiwyo.<br />

gazeTi „saqarTvelo”. 1917 wlis<br />

9 noemberi: „dilis 7 saaTze vladimiris<br />

samxedro saswavlebels<br />

jarma da wiTel gvardielebma alya<br />

Semoartyes da iunkerebs winadadeba<br />

misces danebebuliyvnen.<br />

ultimatumi iunkerebma ar miiRes.<br />

astyda mkacri srola, romelic 4<br />

saaTs gagrZelda. wiTel gvardielebs<br />

tyviis mfrqvevelebic hqoniaT.<br />

Tavs damsxmelebma 3 diumiani<br />

zarbazani moitanes. zarbaznebis<br />

ramdenime gasrolis Semdeg iunkerebma<br />

srola Seswyvites. Tof momarjvebuli<br />

wiTel gvardielebi<br />

maSinve gaeqannen saswavleblis Sesavalisken,<br />

magram, Casafrebuli<br />

iunkerebi mkacri sroliT Sexvdnen.<br />

amis Semdeg rogorc erT mebrZols<br />

ganucxadebia, wiTel gvardielebs<br />

„qariSxliseburi” srola<br />

autexiaT”. mesame saaTze iunkerebma<br />

TeTri bairaRi aRmarTes. danebebulT<br />

wiTel gvardielebi dahpirdnen,<br />

rom maT daicaven brbos<br />

TviT gasamarTlebisgan, magram<br />

gauyenes Tu ara iunkerebi petrepavles<br />

cixis gzas, TviT kanvoirebma<br />

daiwyes iunkerebis TviT gasamarTleba<br />

da ar daindves. mokluli<br />

da daWrili 200-mdea. brbom<br />

gacarcva vladimiris saswavleblis<br />

sawyobebi”.<br />

1917 wlis<br />

amierkavkasiis komisariati<br />

ruseTSi bolSevikebis mosvlisa<br />

da droebiTi mTavrobis damxobis<br />

Semdeg yofili imperiis periferiebSi<br />

Zalaufleba dakarges droebiTi<br />

mTavrobis warmomadgenlobebma.<br />

ra Tqma unda, es cvlileba Seexo<br />

amierkavkasiis regionsac. 19<br />

noembers gazeT „saqarTveloSi”<br />

gamoqveynebuli cnobis mixedviT,<br />

tfilisSi SeCerda ozakomis, igive<br />

amierkavkasiis sagangebo komitetis<br />

muSaoba.<br />

moyvanilia ozakomis sagangebo<br />

sxdomis dadgenileba am organos<br />

gauqmebis Sesaxeb: „radganac petrogradTan<br />

da droebiT mTavrobasTan<br />

urTierToba Seswyda, Sesdga<br />

amier kavkasiis saolqo mTavroba.<br />

davadgineT: mxedvelobaSi viRebT<br />

politikur momentis mZime pirobebs,<br />

agredve gauqmebas ruseTis<br />

centralur mTavrobisas, romlis<br />

rwmunebulebiTac Cven vmoqmedobdiT,<br />

da Cven, amier kavkasiis sagangebo<br />

komitetis wevrebma davadgineT<br />

xeli aviRoT Cvens Tanamdebobaze,<br />

vinaidan ukve Sesdga amierkavkasiis<br />

saolqo axali mTavroba.<br />

amier kavkasiis sagangebo<br />

komitetis wevrni: Cxenkeli, papajanovi<br />

da jafarovi”.<br />

amierkavkasiaSi axali mTavroba<br />

Camoyalibda, romelsac amierkavkasiis<br />

komisariati erqva. 11 noembers<br />

TbilisSi sagangebo TaTbiri<br />

Sedga, romelmac amierkavkasiaSi<br />

droebiTi mTavrobis mowyobis sakiTxi<br />

ganixila. gazeTis informaciiT<br />

es TaTbiri dilis 11 saaTze<br />

saxalxo saxlSi daiwyo, romelsac<br />

evgeni gegeWkori xelmZRvanelobda.<br />

TaTbirSi monawileobda regionSi<br />

moqmedi yvela woniani politikuri<br />

partia: social-demokratebi,<br />

bolSevikebi, social-revolucionerebi,<br />

daSnakebi, socialfederalistebi,<br />

mahmadianTa demokratiuli<br />

organizaciebi. maT garda<br />

TaTbirs eswrebodnen agreTve<br />

profesiul kavSirTa da kooperativebis<br />

warmomadgenlebi, kavkasiis<br />

armiis deputatebi, muSaTa da<br />

jariskacTa deputatis sabWos aRmasrulebeli<br />

komitetis wevrebi.<br />

sxdoma kavkasiis mxedrobis komisar<br />

donskois sityviT gaixsna,<br />

romelmac aRniSna, rom bolSevikebis<br />

SeiaraRebuli gamosvlis Semdeg<br />

ruseTi anarqiam moicva da<br />

qveynis momavali metad bundovnad<br />

gamoiyureboda. amierkavkasia centrs<br />

mowyda da amitom donskoim winadadeba<br />

wamoayena regionSi droebiTi<br />

mTavrobis Camoyalibebis Sesaxeb.<br />

donskois sityva bolSevikma<br />

filipe maxaraZem gaaprotesta da<br />

ganacxada, rom ruseTSi araviTari<br />

qaosi da samoqalaqo dapirispireba<br />

ar arsebobs da iq mxolod kontrrevolucias<br />

uswordebiano. Semdeg<br />

sxdomaze sityva noe Jordaniam<br />

aiRo da social-demokratiuli<br />

partiis saxeliT gancxadeba gaake-<br />

Ta, rom misi partia iziarebs donskois<br />

winadadebas amierkavkasiis<br />

mTavrobis Seqmnis Sesaxeb. Jordanias<br />

azriT es iqneboda droebiTi<br />

mTavroba da is regionSi gadaWrida<br />

finansur, sasursaTo da sxvadasxva<br />

sakiTxs. Jordanias sityvas<br />

sxdomaze taSiT Seegebnen.<br />

18 noembers gazeT „saqarTveloSi”<br />

ukve amierkavkasiis droebiTi<br />

mTavrobis, igive amierkavkasiis komisariatis<br />

sruli Semadgenloba<br />

gamoqveynda. aqve mocemuli iyo komisariatis<br />

brZanebac: „kavkasiis<br />

komisariatma giorgobisTvis 15-is<br />

TariRiT Semdegi brZaneba gamosca:<br />

politikur momentis gansakuTrebul<br />

pirobebis da central saer-<br />

To saxelmwifo mTavrobis uqonlobis<br />

gamo giorgobisTvis 15-dan<br />

Cven amisa qvemoxelis momwerni komisariatis<br />

wevrebi SevudeqiT<br />

TavTavianT Tanamdebobis asrulebas.<br />

kavkasiis komisariats eniWeba<br />

sruli saxelmwifoebrivi ufleba<br />

mosileba amier-kavkasiis sazRvrebSi.<br />

xsenebul komisariats emor-<br />

Cilebian yvela samTavrobo dawesebulebani<br />

da amier-kavkasiis sxva da<br />

sxva moxeleni. winadadebas va-<br />

24 N16 (237) 15.05-21.05.2018 w.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!