qronika+249
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
294 69 77; qronikaqronika@gmail.com<br />
dRemde mniSvnelovnad azianebs<br />
is, rom 30 wlis winaT partiis<br />
sawyisebTan neonacistur dajgufebebTan<br />
dakavSirebuli adamianebi<br />
idgen, xolo partiis<br />
pirveli xazinadari, gustav eqstriomi,<br />
axalgazrdobaSi saer-<br />
Tod „vafen esesSic” ki msaxurobda.<br />
partiis amJamindel Tavmjdomare<br />
iimi okesons, romelic<br />
mas 2005 wels Caudga saTaveSi,<br />
seriozuli Zalisxmeva dasWirda<br />
„gvirilis” imijis gamosasworeblad.<br />
partiis lozungebi, ideologiuri<br />
platforma, politikuri<br />
mesijebi mniSvnelovnad<br />
daiwminda odiozuri Sinaarsisa<br />
da formebisgan da SeZlebisdagvarad<br />
miuaxlovda evropuli<br />
politikuri normalurobis<br />
standartebs. miuxedavad amisa,<br />
„Svedi demokratebi” mainc inar-<br />
Cuneben mkveTrad gamoxatuli<br />
nacionalistebis, radikalebisa<br />
da populistebis imijis da,<br />
garkveulwilad, arssac.<br />
unda iTqvas, rom is, rac xdeba<br />
SvedeTSi, zogadad, evropuli<br />
tendenciis nawilia. safrangeTSi,<br />
magaliTad, iseTi<br />
memarjvene radikaluri partiis<br />
reitingis stabiluri zrda<br />
SeiniSneba, rogoricaa mari le<br />
penis „nacionaluri fronti”.<br />
partia qadagebs nacional-konservatizms,<br />
antiglobalizms,<br />
evroskepticizms, proteqcionizms,<br />
etatizmsa da frangul nacionalizms.<br />
is „Svedi demokratebis”<br />
msgavsad mkveTrad upirispirdeba<br />
liberalur migraciul<br />
politikas da sakmaod<br />
maRal Sedegebs aRwevs bolo<br />
drois yvela donis arCevnebSi.<br />
erovnuli krebis arCevnebis<br />
pirveli turebis mixedviT, Tu,<br />
magaliTad, 2007 wels „nacionalurma<br />
frontma” xmebis mxolod<br />
4.3% miiRo, 2012 da 2017 wlebSi<br />
misi maCvenebeli 13%-s aRemateba.<br />
Tavad mari le penma 2017<br />
wlis saprezidento arCevnebSi<br />
miiRo monawileoba da STambeWdavi<br />
Sedegebic dado _ pirvel<br />
turSi is meore adgilze gavida<br />
21.43%-iT, xolo meoreSi xmebis<br />
33.9% aiRo. roca frangebis 34%<br />
radikal memarjvenes aZlevs<br />
xmas, es udavod seriozuli tendenciis<br />
maCvenebelia.<br />
axali memarjvene tendencia<br />
metad sainteresod viTardeba<br />
germaniaSi. iq am trends, Ziri-<br />
Tadad, warmoadgens 2013 wels<br />
daarsebuli partia „alternativa<br />
germaniisTvis”. partia imdenad<br />
uCveulo da radikaluria<br />
germaniis realobisTvis, rom<br />
amJamindel kancler angela merkelis<br />
memarjvene centristuli<br />
koaliciis warmomadgenlebi acxadeben,<br />
rom Tu „alternativam”<br />
momavalSi konservatiuli amomrCevlebis<br />
kritikuli raodenoba<br />
gadaqaCa Tavisken, maT mouwevT<br />
koaliciis gakeTeba memarcxene-centristul<br />
social-demokratiul<br />
partiasTan.<br />
„alternativa germaniisTvis”<br />
ideologiuri platformis komponentebia<br />
nacional-konservatizmi,<br />
evroskepticizmi, antifeminizmi,<br />
pirdapiri demokratia<br />
da populizmi. niSandoblivia,<br />
rom axali germaneli memarjvene<br />
radikalebis politikuri<br />
partia qveynis inteleqtualuri<br />
elitis warmomadgenlebis mier<br />
aris dafuZnebuli. mis xelmZRvanelobaSi<br />
gvevlinebian wamyvani<br />
germaneli ekonomistebi,<br />
iuristebi, biznesmenebi da publicistebi.<br />
STambeWdavia partiis<br />
eleqtoruli warmatebis<br />
swrafi dinamika. dafuZnebis welsve<br />
man bundestagis arCevneb-<br />
Si xmaTa 4.7% moipova, xolo<br />
ukve 2017 wlis arCevnebSi man es<br />
maCvenebeli 12.6%-mde gazarda<br />
da parlamentSi 709 adgilidan<br />
94 moipova.<br />
cxadia, „alternativisTvis”<br />
damaxasiaTebelia gamokveTili<br />
nacionalizmi, romelic zogjer<br />
skandalur formebsac ki iRebs.<br />
magaliTad, skandaluri gamonaTqvamebiT<br />
ganTqmulma partiis<br />
TanaTavmjdomare aleqsander<br />
gaulandma 2017 wlis seqtember-<br />
Si didi xmauri gamoiwvia Tavisi<br />
gancxadebiT imis Sesaxeb, rom<br />
germanias SeuZlia iamayos Tavisi<br />
jarebis simamaciT meore<br />
msoflio omSi.<br />
Tu dasavleT evropaSi radikali<br />
memarjvene konservatorebi<br />
ikreben Zalas da mzard reitings<br />
gviCveneben, aRmosavleT<br />
evropaSi isini bevrgan ukve mmarTveli<br />
politikuri Zalis saxiT<br />
gvevlinebian. poloneTSi<br />
mmarTvel politikur Zalas<br />
warmoadgens iaroslav kaCinskis<br />
TavmjdomareobiT moqmedi memarjvene<br />
konservatiuli partia<br />
„samarTali da samarTlianoba”.<br />
misi ideologiuri fundamentia<br />
nacional-konservatizmi, evroskepticizmi,<br />
ekonomikuri nacionalizmi,<br />
socialuri konservatizmi<br />
da antikomunizmi. partiaSi<br />
aseve seriozulad figurirebs<br />
klerikalizmis elementebi.<br />
is mWidrod TanamSromlobs<br />
kaTolikur eklesiasTan da ka-<br />
Tolikur organizaciebTan.<br />
kaCinskis „samarTali da samarTlianoba”<br />
Zalze mkveTrad<br />
upirispirdeba poloneTis memarcxene<br />
politikur frTas. is da<br />
N28 (249) 18.09-24.09.2018 w.<br />
misi partia acxadeben, rom aucilebelia<br />
politikaSi moralis<br />
dabruneba da winamorbed, memarcxene<br />
mTavrobebs, praqtikulad,<br />
ukidures korufciasa da<br />
erovnul RalatSi adanaSauleben.<br />
Tu poloneTma sabWoTa diqtatisgan<br />
ganTavisuflebis Semdeg<br />
dairqva „me-3 rJeC pospolita”<br />
(rJeC pospolita _ tradiciuli<br />
damoukidebeli polone-<br />
Tis saxelmwifos istoriuli<br />
saxelwodeba), „samarTlisa da<br />
samarTlianobis” partia poloneTis<br />
realobis imdenad Rrma<br />
memarjvene gardaqmnebs gulisxmobs,<br />
rom es procesi maT „me-4<br />
rJeC pospolitas” dafuZnebadac<br />
ki gamoacxades.<br />
„samarTalsa da samarTlianobas”<br />
axasiaTebs iseTi Taviseburebebi,<br />
rogorebicaa, magali-<br />
Tad, e. w. araliberaluri demokratiis<br />
principebi, xisti damokidebuleba<br />
aratradiciuli seqsualuri<br />
orientaciis pirebis<br />
mimarT, korufciasTan brZolis<br />
radikaluri meTodebi da a. S.<br />
radikaluri memarjveneobis<br />
naTel da gamokveTil magaliTs<br />
warmoadgens dRevandeli ungre-<br />
Tis xelisufleba. qveyanaSi wamyvani<br />
politikuri Zala aris<br />
ungreTis premier-ministris,<br />
mkveTri memarjnene politikosis,<br />
viqtor orbanis TavmjdomareobiT<br />
moqmedi partia „fides<br />
_ ungruli samoqalaqo kavSiri”,<br />
romelic ungreTis sxva memarjvene<br />
ZalasTan, qristian-demokratiul<br />
saxalxo partiasTan<br />
erTad gvevlineba mmarTveli<br />
koaliciis saxiT.<br />
niSandoblivia Tavad sitva<br />
„fidesis” arsi, rac laTinurad<br />
rwmenasa da erTgulebas niSnavs.<br />
partiis ideologiuri fundamenti<br />
aseve tradiciul ultramemarjvene<br />
„bukets” warmoadgens:<br />
nacionalizmi, nacionalkonservatizmi,<br />
evroskepticizmi,<br />
socialuri konservatizmi,<br />
ekonomikuri internacionalizmi<br />
da a. S.<br />
ungreTis orive umaRlesi<br />
saxelmwifo piri ultramemarjvenea<br />
_ „fidesis” warmomadgenlebi,<br />
premierministri viqtor<br />
orbani da prezidenti ianoS<br />
aderi. gasakviri ar aris, rom<br />
ungreTis dRevandeli mTavroba<br />
metad xisti saimigracio politikis<br />
mimdevaria. premier-minstrma<br />
viqtor orbanma, praqtikulad,<br />
ungreTis kari dauketa<br />
evropisken uwyvetad momdinare<br />
migrantTa da ltolvil-<br />
Ta nakads muslimuri qveynebidan.<br />
ungreTis dRevandeli xelisuflebis<br />
mier gatarebul<br />
mkveTr memarjvene politikaze<br />
metyvelebs, magaliTad, is faqti,<br />
rom mis mier 2012 wels miRebul<br />
axal konstituciaSi naTqvamia,<br />
rom „ungrel xalxs aerTianebs<br />
RmerTi da qristianoba”,<br />
`SemTxveviTi ar aris is, rom 2006 da 2010 wlebSi SvedeTis<br />
mosaxleobam qveynis sadaveebi ukve memarjvene centristul Zalas<br />
`aliansi SvedeTisTvis~ gadasca. marTalia, 2014 wels social-<br />
demokratebma ukve sxva memarcxeneebTan aliansSi daibrunes mTavrobis<br />
dakompleqtebis ufleba, magram memarcxeneebis es gamarjveba<br />
paradoqsulad isev memarjvene ganwyobebis zrdas ukavSirdeba. saqme<br />
isaa, rom `aliansi SvedeTisTvisSi~ gaerTianebulma tradiciulma<br />
memarjveneebma ar gaamarTles mosaxleobis konservatiuli<br />
molodinebi, maTnairive globalistebi aRmoCndnen da<br />
imedgacruebulma mosaxleobam upiratesoba isev Cveul social-<br />
demokratebs mianiWa~<br />
saxelmwifos umTavres valdebulebad<br />
gamocxadebulia sicocxlis<br />
dacva da naTqvamia, rom<br />
es sicocxle iwyeba Casaxvidan,<br />
rac, praqtikulad, abortebis<br />
akrZalvas niSnavs. konstitucias<br />
clsaxad Semoaqvs qorwinebis<br />
definicia, romelic mkafiod<br />
gansazRvravs rogorc kav-<br />
Sirs mamakacsa da qals Soris.<br />
partia „fidesis” lideri da qveynis<br />
premier-ministri viqtor<br />
orbani Tavis umTavres politikur<br />
amocanad Riad acxadebs<br />
liberaluri demokratiis modelis<br />
demontaJs da „mSromelTa<br />
saxelmwifos” dawesebas.<br />
sainteresoa, rom dRevandel<br />
ungreTSi mmarTveli aliansis<br />
Semdeg siZlieriTa da raodenobiT<br />
mesame politikur Zalas ara<br />
memarcxene, aramed ukve mTlad<br />
odiozuri ultramemarjvene<br />
partia „iobiki” warmoadgens. partiis<br />
meore saxelwodebaa „uke-<br />
Tesi ungreTisaTvis”. sakuTar<br />
Tavs partia axasiaTebs, rogorc<br />
„principuls, konservatiuls,<br />
radikalur-patriotuls da<br />
qristianuls”, eqspertebis SefasebiT<br />
ki „iobiki” warmoadgens<br />
neofaSistur, neonacistur, antisemitur,<br />
antiboSur da homofobiur<br />
politikur Zalas.<br />
metad mniSvnelovania, rom ase-<br />
Ti profilis partia sulac ar<br />
aris marginaluri moTamaSe ungreTis<br />
politikur scenaze,<br />
aramed rigiT meore subieqtia<br />
ungreTis parlamentSi, miRebuli<br />
aqvs amomrCevlebis xmaTa<br />
19%, rac Seesabameba milionze<br />
met amomrCevels da rac patara<br />
ungreTisTvis Zalze didi ricxvia.<br />
amdenad, Tamamad SeiZleba<br />
iTqvas, rom ungeTis politikur<br />
scenasa da saxalxo ganwyobaSi<br />
ultramemarjveneoba, praqtikulad,<br />
gamefebulia.<br />
amdenad, evropaSi memarjveneobis<br />
axali, mZlavri talRis<br />
aRmoceneba TvalnaTelia. es exeba<br />
ara marto evropas, aramed,<br />
zogadad, dasavlur samyarosac.<br />
SeiZleba iTqvas, rom aSS-Si moulodnelad<br />
iseTi uCveulo da<br />
Taviseburi prezidentis mosvla,<br />
rogoric aris donald trampi,<br />
aseve am trends unda mivakuTvnoT.<br />
praqtikulad, misi da<br />
misi gundis mier gamocxadebuli<br />
da gatarebuli konservatiuli<br />
saSinao da sagareo politika<br />
axlosaa im principebTan,<br />
romlebsac axali talRis memarjveneebi<br />
misdeven evropaSi.<br />
cxadia, axali memarjvene<br />
talRa da realoba SemTxveviTi<br />
araa. is gamowveulia im Rrma<br />
krizisiT, romelSic bolo aTwleulebis<br />
manZilze Sevida liberaluri<br />
demokratia dasavlur<br />
samyaroSi rogorc ekonomikuri,<br />
aseve politikuri da moraluri<br />
TvalsazrisiT da roca<br />
am kriziss zed daerTo imigraciuli<br />
Semotevis talRa, situaciam,<br />
SeiZleba iTqvas, ifeTqa.<br />
mniSvnelovania aRiniSnos,<br />
rom axali talRis memarjveneebi<br />
seriozulad gansxvavdebian<br />
im Cveuli da klasikuri memarjvene<br />
Zalebisgan, romlebic<br />
evropaSi meore msoflio omis<br />
Semdeg Camoyalibda. SeiZleba<br />
iTqvas, rom maT Soris xSirad<br />
Zlieri antagonizmicaa. Tavisi<br />
arsiT axali memarjvene Zalebi,<br />
rogorc wesi, aerTianeben tradiciul<br />
RirebulebiT ideologiur<br />
principebs da saxalxo, socialistur<br />
midgomebs. isini amiT<br />
Zalian axlos arian im fenomenTan,<br />
romelic XX saukunis<br />
pirvel naxevarSi warmoiSva fa-<br />
Sizmisa da nacional-socializmis<br />
saxiT.<br />
amdenad, Tanamedroveobis<br />
erT-erTi umTavresi politikuri<br />
kiTxva Semdegia: gvaqvs saqme<br />
raRac fundamentur ZvrasTan,<br />
romelic didi xniT daafu-<br />
Znebs dasavlur politikaSi axal<br />
memarjvene realobas, Tu es<br />
yovelive mainc garkveuli droebiTi<br />
reaqciaa mravalmxriv krizisze<br />
da liberaluri demokratia<br />
SeZlebs sirTuleebis gadalaxvasa<br />
da ganaxlebuli da modernizebuli<br />
saxiT ganagrZobs<br />
Tavis funqcionirebas, rogorc<br />
dasavluri samyaros ZiriTadi<br />
da wamyvani politikuri modeli?<br />
37
Change language