You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
10. Zasady dynamiki<br />
Newtona<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Przypomnij sobie<br />
Oddziaływania otaczających nas ciał omawiane w szkole podstawowej podzielono na<br />
oddziaływania, w których niezbędny jest bezpośredni kontakt ciał, oraz oddziaływania<br />
„na odległość”, niewymagające bezpośredniego kontaktu ciał (grawitacyjne, elektrostatyczne<br />
i magnetyczne).<br />
Obserwowanymi skutkami tych oddziaływań są odkształcenia ciał, takie jak np. zgniecenia,<br />
rozciągnięcia, ugięcia (tzw. skutki statyczne), oraz zmiany wartości, kierunku lub<br />
zwrotu prędkości ciał (tzw. skutki dynamiczne).<br />
Fizycy opisują nie tylko oddziaływania makroskopowe, obserwowane na co dzień<br />
między otaczającymi nas ciałami, ale także oddziaływania mikroskopowe między najmniejszymi<br />
znanymi cząstkami materii.<br />
Domyślasz się zapewne, że obserwowane skutki oddziaływań ciał makroskopowych są<br />
efektem oddziaływań między cząstkami materii tworzącymi te ciała. Nasuwa się więc<br />
pytanie, czy oddziaływania makroskopowe po prostu „odtwarzają” oddziaływania mikroskopowe,<br />
czy też opisy oddziaływań w makro- i mikroświecie istotnie się różnią.<br />
Będziemy mówić o tym dokładniej w podręcznikach do kolejnych klas. Teraz wspomnimy<br />
tylko, że przykładem oddziaływań, które opisujemy tak samo dla ciał mikroskopowych<br />
i makroskopowych, są oddziaływania grawitacyjne. Natomiast wszystkie<br />
pozostałe obserwowane w przyrodzie efekty oddziaływań makroskopowych (np. tarcie,<br />
sprężystość ciał, parcie cieczy i gazów) są wynikiem elementarnych oddziaływań elektrycznych<br />
i magnetycznych (ściślej mówiąc – elektromagnetycznych) między cząstkami<br />
materii.<br />
<br />
O ruchu ciała decydują (zwykle wspólnie) różne, zawsze wzajemne oddziaływania. Jeśli<br />
podczas opisu oddziaływań i ich skutków posługujemy się tylko słowami, opisujemy<br />
oddziaływania jakościowo. Natomiast w celu ilościowego opisu oddziaływań posługujemy<br />
się pojęciem siły, wektorowej wielkości fizycznej, która jest miarą oddziaływań.<br />
80
Change language