You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
КРЕЗЬГУРО ФЕСТИВАЛЬ<br />
4<br />
№ 54 (<strong>25767</strong>)<br />
2019-тӥ ар 23-тӥ пӧсьтолэзь<br />
№ 54 (<strong>25767</strong>)<br />
2019-тӥ ар 23-тӥ пӧсьтолэзь<br />
5<br />
«Тангыра» куноосты ӧтча<br />
Богдан АНФИНОГЕНОВ,<br />
Алина ЧЕРНОВА<br />
Вашкала удмуртъёс, тангырае жугыса, Инмарлы вазиськылӥзы,<br />
пӧртэм учыръёс сярысь, кылсярысь, тылпу потэм сярысь,<br />
ивортылӥзы. Нош туала «Тангыра» анай кылынызы кырӟась рокгруппаосты,<br />
рэп но поп быдэстӥсьёсты Ижкаре ӧтчалоз. Фестивале<br />
Удмуртиысь, Башкириысь, Марий Элысь, Мордовиысь, Чувашиысь,<br />
Татарстанысь артистъёс пыриськозы.<br />
МОRТ (Удмуртия)<br />
Аслыз кушем ним бырйыкуз,<br />
Алексей Пикулев<br />
вакчи но меӵ удмурт<br />
кыл утчаз. «Мурт» кыллэн<br />
2 пуштросэз: огласянь,<br />
со адями, мукет ласянь,<br />
ӟуч сямен вераса,<br />
«чужой». Алексейлэн «чужой»<br />
луэмез ӧз поты, соин<br />
ик та кыллэсь вашкала<br />
туссэ бырйиз, МОRТ луиз.<br />
Удмурт эстрадаын аслаз<br />
творчествоеныз висъяське,<br />
крезьгуро дуннеямы<br />
рэп но хип-хоп жанръёсты<br />
пыртэ. Бадӟым саклык<br />
висъя кырӟанлэн пуштросэзлы, кылбур крезьгурен огъя суред<br />
кылдытыны кулэ, шуэ. Азьло МОRТ-лэн творчествоез<br />
философской, малпаськытӥсь текстъёсын тырмемын вал,<br />
али со дуннеысь трендъёслы матынгес луыны выре: поп<br />
жанр пала берыктӥське. Озьы кырӟанъёсыз тросгес адямилы<br />
тунсыко потыны кутскизы. Алексейлэн возьматэмез<br />
потэ, удмурт крезьгур быдэс дуннеысь крезьгур модалэсь<br />
бере уг кыльы шуыса.<br />
bobolenin (Удмуртия)<br />
bobolenin - 11-тӥ классын дышетскись<br />
пияшлэн йыраз кылдэм кыл. Со огазеяз<br />
малпанъёссэ, но нокыӵе пуштросэн ӧз<br />
тырмылы. Али та кылын ассэ быдэс рокгруппа<br />
нима, солэн азьветлӥсез - Кирилл<br />
Кириллов. Валтӥсь вормонзы - группаын<br />
но, кылзӥсьёс пӧлын но эшлыко омыр.<br />
Крезьгурзылэн шӧмыз сярысь малпаськыны<br />
кутскид ке, соку ик тодад ваёд Сиэтлысь<br />
гранжез но «Нирвана» группаез.<br />
«Зэмзэ ке, ми малпаськомы, музыкантъёс<br />
сярысь трос вераськыны кулэ<br />
ӧвӧл шуыса, соосты кылзоно, - верало<br />
bobolenin-ёс. - Соин ик крезьгурмы сярысь<br />
тӥ тросгес валалоды, милемыз<br />
улэпкын кылзӥды ке».<br />
Катерина Кенjали (Удмуртия)<br />
Екатерина Самоделко<br />
Кенjали кушем нимзэ тазьы<br />
валэктэ: «Мон ас поннам<br />
кытын ке турын пӧлын,<br />
кенӟали сямен, ватӥськыса<br />
улӥсько, кырӟан гожъясько,<br />
берло ини кылзӥсьме<br />
паймытӥсько». Зэм но, Катерина<br />
сцена вылэ ӵем ик уг<br />
пота, соин ик котькуд концертэз<br />
учкисезлы дуно луэ.<br />
Солэн кырӟанъёсаз удмурт<br />
фольклорез но буддистъёслэсь мотивъёссэс шӧдыны луэ. Творчествозэ<br />
Катерина импровизация шуэ: «Кылзӥсьёсылы кельше,<br />
куке мон сцена вылын куараеным шудыны кутскисько».<br />
Ольга Ипатова (Удмуртия)<br />
Оля вордӥськиз Юкаменск<br />
ёросын. Удмурт кылын<br />
уг ке но вераськы,<br />
сюлмыз кырӟаны удмурт<br />
сямен куриське. Со сярысь<br />
тросэз тодӥзы 2014-<br />
тӥ арын «Элькуновидение»<br />
вожвылъяськонэ пыриськемез<br />
бере. Отын нылаш<br />
«Кӧня пол» кырӟанзэ<br />
быдэстӥз. Капчи мылкыдо<br />
шулдыр гур егитъёслэн<br />
йыръёсазы пыриз. Собере<br />
Оля «Эктоника» проектэн ӵош кӧня ке кырӟанзэ гожтӥз<br />
на. Берло вакытэ MORT-эн ӵош кырӟалля.<br />
Евгения Аркова (Удмуртия)<br />
Женя Удмурт кун<br />
университетысь Удмурт<br />
кылосбуръя, финно-угроведениея<br />
но<br />
журналистикая институтын<br />
дышетске. Школаысен<br />
ик сцена вылысь<br />
ӧз кошкылы.<br />
2016-тӥ арын «Шунды»<br />
огазеяськонлэн<br />
«Куарагур» вожвылъяськоназ<br />
пыриськиз,<br />
со нылашлы аслэсьтыз<br />
кырӟанзэ гожтыны луонлык<br />
сётӥз. Женялэн<br />
ненег куараез но лэйкатӥсь гуръёсыз капчи, романтичной<br />
мылкыд кылдыто.<br />
2018-тӥ арын Женя «Мисс студенчества финноугрии»<br />
вожвылъяськонын вормиз, отын жюриез удмурт<br />
сям-йылолъёсты ӟеч тодэменыз, чебер кырӟаменыз<br />
паймытӥз.<br />
Богдан Анфиногенов (Удмуртия)<br />
Богдан Анфиногенов<br />
аслаз быгатонлыкъёсыныз<br />
котыр ласянь ушъяськыны<br />
быгатэ. Финляндиысь<br />
М. Кастрен нимо<br />
обществолэн литературая<br />
премиезлэн лауреатэз<br />
луиз, «Айшет будущего»<br />
кылбур бичетсэ поттӥз.<br />
Вотэс бамъёсын MTV<br />
Udmurtia, «Удмурт кылбурчи»<br />
огинъёсты нуэ.<br />
Amiso Wott, «Малыми»<br />
удмурт рок-группаосын кырӟалляз. Со сяна, аслаз но 2<br />
бадӟым крезьгуро проектэз вань. Россиын но быдэс дуннеын<br />
тодмо кырӟанъёсты удмурт сямен Ullapalla Boy кушем нимын<br />
быдэсъя. Нош Мурӝол Underground проектэз удмурт<br />
хип-хоплы сӥземын.<br />
Shoner Paul (Татарстан)<br />
Павел Александров -<br />
Татарстанысь Бавлы ёросын<br />
вордӥськем удмурт<br />
пияш. Йылпумъяз Альметьевскысь<br />
Ф. Яруллин<br />
нимо крезьгуро училищеез,<br />
Казаньысь Н. Жиганов<br />
нимо консерваториез.<br />
Нырысьсэ Паша аслэсьтыз<br />
кырӟанзэ 2013-тӥ арын<br />
«Эль ныл» фестивальын<br />
быдэстӥз. 2017-тӥ арын<br />
ӧжыт лыдъем калыкъёслэн «Евровидениязы» 3-тӥ инты<br />
басьтӥз «Ваньмыз ортче» кырӟанэныз. Кырӟанъёссэ гожтыкуз,<br />
пӧртэм крезьгуро стильёсты кутэ: транс, world music, этнопоп,<br />
огазея соосты удмурт калык гуръёсын. Кырӟанъёсаз<br />
бавлы диалектысь кылъёсты пыртэ. Нош Shoner Paul ассэ<br />
нима, малы ке шуоно озьы ас вакытаз песятайзэ шуо вылэм.<br />
«Аргымак» (Башкирия)<br />
Группа 2009-тӥ арын Башкир филармониын<br />
кылдӥз. Репертуараз пӧртэм<br />
амалъёсын быдэстэм башкир калык<br />
кырӟанъёс, гуръёс, кубаиръёс (башкир<br />
кылбуретлэн жанрез), эпосъёс, легендаос.<br />
Сцена вылын башкир крезьгуро инструментъёсын:<br />
кураен, думбыраен, кубызэн,<br />
кыл-кубызэн - валче гитараос,<br />
барабанъёс шудо. Пӧртэм элькунъёсы<br />
концертъёсын потаса, группаын шудӥсь<br />
воргоронъёс аспӧртэм крезьгуро инструментъёсын<br />
тодматскизы, берло асьсэ<br />
концертъёсазы но соосты кутӥзы. «Аргымак»<br />
быдэс дуннелы тодмо ини: Россиын<br />
сяна, со Великобританиын, Германиын,<br />
Франциын, Чехиын, Австриын, Испаниын, Турциын, Казахстанын но мукет<br />
кунъёсын концертъёс сётъя.<br />
OYME (Мордовия)<br />
Эрзя кылысь берыктыса<br />
ойме - со лул. Группа 2011-тӥ<br />
арын кылдӥз. Крезьгурзэ электрофолк,<br />
арт-рок но world music<br />
амалъёсын шудэ. Группалэн<br />
азьветлӥсез но кырӟасез - Ежевика<br />
Спиркина.<br />
OYME, калыккуспо фестивальёсы<br />
пыриськылыса,<br />
туж ӝог тодмо луиз. Кылсярысь,<br />
вуылӥз «WOMAD», «Дикая<br />
мята», «Сотворение мира»,<br />
«Движение» фестивальёсы.<br />
Эрзяослэн но мокшаослэн крезьгур фольклорзы вылэ пыкиськыса, группаысь<br />
крезьгурчиос котьку но мар ке выльзэ кылдыто, пӧртэм стильёсты куто.<br />
Со сяна, OYME эрзяослэсь но мокшаослэсь сям-йылолъёссэс, возь выл шудонъёссэс<br />
возьматэ на. Та сям-йылолъёсты группаысь шудӥсьёс, экспедициосы<br />
потаса, люкало, вашкала фольклорлэсь улонзэ азьланьто.<br />
«ЯлАр» (Чувашия)<br />
Чебоксарыысь «ЯлАр» группалэн<br />
кылдытӥсез - Николай Пыркин. Солэн кемалась<br />
потэ вал ини крезьгурлэсь пӧртэм<br />
ӧръёссэ, пӧртэм инструментъёсты, кылъёсты<br />
огазеямез.<br />
2014-тӥ арысен со малпанзэ зэматыны<br />
басьтӥськиз. Баян но электрогитара, чуваш<br />
гуръёс но рок, блюз, heavy metal - тани<br />
мар со «ЯлАр». Группалэн нимыз 2 кыллэсь<br />
пӧрме: ял - гурт, ар - воргорон. Озьы крезьгурчиос<br />
пусъё, соос гуртысь потэмын шуыса.<br />
Асьсэ кырӟанъёссэс, чуваш калык гуръёсты<br />
но чуваш эстрадаысь кырӟанъёсты,<br />
ӟуч группаослы каверъёсты быдэсъяло.<br />
Baradj (Татарстан)<br />
Baradj метал группа<br />
вордӥськиз Татарстанысь Елабугаын<br />
2003-тӥ арын. Группалэн<br />
аспӧртэм шӧмыз - вашкала булгар<br />
калыклэн мотивъёсыз бордысь.<br />
Крезьгурчиос таӵе жанръёсты<br />
куто: progressive metal,<br />
art metal, post metal, death metal,<br />
ambient metal, post-rock. Кырӟан<br />
гожтыкузы, бигеръёслэн мифолологизы<br />
вылэ ӵемысь пыкъясько.<br />
Группаын шудӥсьёс творчествозы<br />
пыр егит бигеръёсты выжыосынызы<br />
тодматыны тыршо. Ас<br />
жанрзэс bulgar folk metal нимало. 2005-тӥ арысен кутскыса, группа бӧрсьысь бӧрсе концертъёс<br />
сётъя. Али 4 адями гинэ шудэ ке но, оглом группаязы 12 адями шудыны вуиз.<br />
Ondrei (Карелия)<br />
Карел театрысь артист<br />
Андрей Горшков Олонец<br />
карын вордӥськиз. Пичи<br />
дырысеныз семьяяз ӟуч<br />
но карел кылъёсын вераське.<br />
Анай кылыныз<br />
рэп лыдӟе. Нырысетӥ<br />
альбомез - «Karelication» -<br />
югыт дуннеез адӟиз ини.<br />
Соин Андрей Карелиетӥ<br />
но Финляндиетӥ гастрольёсын<br />
ветлӥз.<br />
Альбомез копак карел кылын. Вашкалазэ но туалазэ,<br />
пӧртэм крезьгуро инструментъёсты кутыса, огазеяз. Озьы<br />
кырӟанъёсысьтыз кылыны луэ гитараез, удмурт крезь<br />
тусъем кантелеез, кубызлы укшась йоухиккоез но крезьгур<br />
поттӥсь бычкыез (пила). Кырӟанъёсаз сюлмаськытӥсь юанъёсты<br />
ӝутэ, «Калевала» эпоссы вылэ но ӵем пыкъяськылэ.<br />
«КУАТ» (Марий Эл)<br />
Пор кылысь берыктыса<br />
куат - со кужым. Группа<br />
Йошкар-Олаын кылдэмын.<br />
Отын кырӟа Марина Садова<br />
- ӧжыт лыдъем калыкъёслэн<br />
«Евровидениязы» пыриськем<br />
пор ныл. «КУАТ»-лэн<br />
крезьгурез - аутентичной,<br />
вашкала пор кырӟанъёсты<br />
пӧртэм стильёсын быдэстонэн<br />
герӟаськемын. Мариналэн<br />
яркыт чылкыт куараез<br />
но калык крезьгуро инструментъёс<br />
контрабаслэн тулкымъёсыныз<br />
пӧлэстӥсько.<br />
Ӵемысь «КУАТ»-лэн крезьгуръёсаз гитарной фингер-стайл но кутӥське, ӵапак<br />
со ик та группалы аспӧртэм шӧм пыртэ. Удмурт учкисьёслы группа «Палэзян»<br />
фестивале пыриськеменыз тодмо. Со сяна, поръёс Эстониетӥ бадӟым турен<br />
ветлӥзы.<br />
Егитъёслэн этнокультуразылы<br />
сӥзем «Тангыра» фестиваль<br />
Ижысь Киров нимо паркысь<br />
фан-зонаын 9-тӥ гудырикошконэ<br />
ортчоз. Со улсын этнофутуристической<br />
перформансъёс,<br />
кино адӟытонъёс, мастер-классъёс<br />
радъяськозы. (12+)