งานออกแบบสถาปัตยกรรมไทย เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์

ซ้ายและขวา สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
ในช่วงมัชฉิมวัย
Left and Right Somdej Chao Phraya Krom Phra
Ya Narisara Nuwatiwongs during his middle age
พระโรค
พระโรคสำคัญที่เป็นศัตรูคู่พระวรกายของสมเด็จครูมาโดย
ตลอดก็คือ “โรคบรองไคติส” (Bronchitis) หรือโรคหลอดลมอักเสบ
หรือหลอดลมโป่งพองนั่นเอง โดยอาการนั้นจะมีเสมหะแห้งอยู่
ในช่องหลอดลม ทำให้มีอาการไอเรื้อรัง ดังที่ทรงตรัสเล่าถึงอาการ
ของโรคนี้ว่า
“...ร่างกายอันไม่สมประกอบมีโรคมองคร่อ (บรองไคติส)
ประจำตัวอยู่แล้ว ถูกเปลี่ยนระดูเข้า หวัดก็มาช่วยคุ้ยเอาอ้ายโรค
มองคร่อกำเริบขึ้น มีน้ ำมูกไหลน้ำลายไหลแลไอเปนกำลัง...” 23
ซึ่งพระโรคนี้ถือเป็นโรคประจำพระองค์ที่สร้างปัญหาให้เสมอ
ในทุกครั้งที่พระวรกายอ่อนแอลง รวมทั้งมักกำเริบในทุกครั้ง หาก
ถูกละอองฝนหรืออยู่ในที่ชื้นนานๆ จนเป็นเหตุให้ทรงกลัว “ฝน”
และ “ความเย็น” อย่างมาก ดังที่ทรงมีพระปรารภกับสมเด็จฯ
เจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิตว่า
“...ขอประทานกราบทูลให้ทรงทราบไว้ว่า เกล้ากระหม่อม
สู้ฝนไม่ได้เลย เพราะถ้าถูกฝนก็เปนหวัด เปนหวัดแล้วโรคบรองไคติส
ก็ตามติดมา ที่กราบทูลนี้หมายถึงตากฝนถูกละอองฝน หรือฝ่าไป
ในอากาศชื้นแฉะ ถ้าอยู่แต่ในห้องถึงฝนตกก็หาเปนไรไม่...” 24
ซึ่งด้วยพระโรคที่คอยรบกวนอยู่บ่อยครั้งนี่เอง ที่ทำให้
พระองค์ทรงต้องถนอมพระอนามัยในช่วงฤดูฝนหรือในที่ๆ มี
อากาศหนาวเย็น นอกจากนี้แล้วใน พ.ศ. 2452 ก็ทรงเกิด
พระโรคพระหทัยโตขึ้นอีกอย่างหนึ่ง ทำให้ไม่สามารถจะสนอง
ราชการให้บริบูรณ์ได้ดี จึงทรงกราบบังคมทูลลาออกจากตำแหน่ง
หน้าที่เสนาบดีกระทรวงวัง ซึ่งพระพุทธเจ้าหลวงก็ทรงพระกรุณา
โปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาต อีกทั้งยังทรง
โปรดเกล้าฯ พระราชทานเบี้ยบำนาญตอบแทนความดีความชอบ
สืบมา อย่างไรก็ตามในช่วงรัชกาลถัดมาแม้ว่าจะยังมีพระโรคคอย
เบียดเบียน หากแต่ก็ยังทรงอุตสาหะช่วยเหลืองานทั้งในส่วนของ
38 งานออกแบบสถาปัตยกรรมไทย ฝีพระหัตถ์สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์