Głos Polonii w USA | The Voice of Polonia in the USA | Październik 2020

More documents

Recommendations

Info

10 PAŹDZIERNIK2020NAUKAStarożytna wiedza astronomicznaIndian Pueblo z KoloradoRadosław PalonkaW pierwszym numerze Głosu Poloniistarałem się przedstawić Państwu ogólneinformacje o badaniach projektu archeologicznego,który prowadzę z ramieniaInstytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiegow osadach prekolumbijskiejkultury Pueblo i położonych w kanionachpołudniowo-zachodniej części Kolorado,w tzw. regionie Mesa Verde. Badania polskiegoprojektu przyniosły kompleksowąrekonstrukcję systemu osadniczegow tych kanionach oraz analizę architekturyobronnej z XIII wieku n.e., czyli nadługo przed przybyciem Krzysztofa Kolumbado Ameryki. System ten w dużejmierze polegał na komunikacji i przekazywaniuna odległość sygnałów dymnychi ogniowych pomiędzy poszczególnymikamiennymi wieżami i osadami. Widać,że był to świetnie funkcjonujący organizmsprzymierzonych ze sobą wiosek i osadpołożonych w trudno dostępnych miejscachkanionów, dopóki pogarszające sięwarunki środowiskowe i eskalacja konfliktów,najprawdopodobniej wewnątrzkultury Pueblo nie doprowadziły do jegoupadku. Oprócz tych analiz i badań naszedziałania skupiły się także na próbie odczytaniasztuki naskalnej umieszczanejprzez Indian Pueblo oraz później przezhistorycznych Ute i Nawahów na ścianachkanionów, pojedynczych głazach i w jaskiniach/schroniskachskalnych w tymregionie.Do badań, oprócz tradycyjnych wykopalisk,używamy również różnych metodnieinwazyjnych i wykorzystujących nowetechnologie, takich jak badania geofizyczne,skanowanie laserowe 3D, fotogrametrięi nowoczesne techniki wizualizacjipozyskanych danych. Jednocześniewspółpraca z potomkami prekolumbijskiejkultury Pueblo, dzisiejszymi IndianamiHopi z Arizony, przyniosła nam dużąpomoc w interpretacji funkcji i znaczeniaw przeszłości różnych odkrywanychprzez nas zabytków, w tym właśnie sztukinaskalnej. Wszystkie te wyniki rzucajązupełnie nowe światło na funkcjonowaniei tajemniczą migrację Indian Pueblow XIII wieku n.e. z terenu dzisiejszegopogranicza Utah i Kolorado do północnejArizony i Nowego Meksyku, co od ponadstu lat badań tego regionu stanowi jednąz wciąż nierozwiązanych i fascynującychzagadek archeologicznych.W przynajmniej piętnastu badanychprzez nas stanowiskach dokumentowaliśmytakże sztukę naskalną (starożytnemalowidła i ryty), a w trzech osadachpołożonych w schroniskach skalnych nastokach kanionów odkryliśmy w wynikunaszych prac petroglify, które najprawdopodobniejsłużyły jako markery lubrodzaje zegarów słonecznych związanychz przesileniami letnimi lub zimowymioraz równonocami wiosennymi i jesiennymi.Te trzy osady położone są w 11-kilometrowejdługości kanionie Sand Canyon,a poniżej opisane są główne wnioskiz naszych badań i odkryć, odnośnie tylkosztuki naskalnej i jak się okazuje zdumiewającodokładnej wiedzy astronomicznejstarożytnych Indian Pueblo, mieszkającychw tym regionie w XII i XIII wieku n.e.Pierwsze stanowisko to osada nazwana5MT129, w której zaraz na zachód odschroniska skalnego z budynkami kulturyPueblo znajduje się duży panel z petroglifami,skierowanymi prosto w kierunkupołudniowym. Znajdują się na nim trzyduże wyryte spirale i inne motywy. Spiralama różnorakie znaczenie w kulturze Puebloi jak twierdzą współcześni Indianiez tej grupy może być oznaczeniem symbolicznejwędrówki i miejsca skąd migrowaliich przodkowie, ale też źródła wody;ma też znaczenie astronomiczne: możebyć symbolem słońca lub jako „marker”,który pomagał wyznaczać te wspomnianepowyżej charakterystyczne dni w roku.Najbardziej spektakularne zjawiskozaobserwowaliśmy na tym stanowiskupodczas przesilenia zimowego dwa latatemu, 22 grudnia 2018 roku. Zjawisko topotwierdziliśmy także rok później. Wtedyto blisko momentu zachodu słońca, promieniesłońca i cień przesuwają się pocałej środkowej części panelu z petroglifami,przechodząc m.in. dokładnie przezśrodki poszczególnych spiral. Zjawisko tojest w dużo mniejszym stopniu widocznepodczas równonocy wiosennej i jesiennej,ale kulminacja i najbardziej widoczne jaskraweprzesuwanie się światłocienia jestwłaśnie podczas przesilenie zimowego(i ewentualnie w odstępie kilku dni odtego momentu).Na innym stanowisku 5MT261, zaobserwowaliśmyz kolei niesamowite zjawisko,ale widoczne tylko podczas przesilenialetniego, czyli zupełnie odwrotnie niżw tym pierwszym przypadku. Miejsceto położone jest w niezwykle obronnymi ukrytym przed wzrokiem obcych miejscu,do tego stopnia, że nawet lokalnimieszkańcy oraz służba parku Canyonsof the Ancients National Monument, gdzieznajdują się te stanowiska ma często trudnośćw jego odnalezieniu. 30 metrów odjaskini z budynkami kamiennymi, znajdujesię głaz pokryty petroglifami skierowanymiprosto na wschód. Są one niezwykletrudne do zaobserwowania, do tego stopnia,że pracując na tym stanowisku przezprawie dwa tygodnie przechodziliśmy codziennieścieżką obok tego głazu i nie zobaczyliśmypetroglifów, ponieważ w pełnymsłońcu są praktycznie niewidoczne;amerykańscy badacze i służba parku niezarejestrowali ich w ogóle.Pewnego razu, gdy szliśmy na to stanowiskodużo później niż zwykle, słońce padałow ten sposób, że w końcu zobaczyliśmy,że ten "zwykły" głaz ma wyryte różnesymbole, z których udało się na początkudobrze zaobserwować tylko dużą spiralę.Natomiast po dokładnej dokumentacjiskanerem laserowym oraz za pomocą fotogrametrii(serii nakładanych na siebiewielu zdjęć) i później w specjalnym oprogramowaniuna komputerze udało się teżustalić, że obok spirali są wyryte przynajmniejtrzy stopy z ukazanymi palcami(jedna z nich to być może sandał); jednak„gołym” okiem są one już praktycznie niewidoczne.Obserwacje dokonane podczasprzesilenia letniego w 2019 roku ujawniłyspektakularne "przejście" promieni słońcapo całym głazie (od godziny 10.00 ranodo mniej więcej godziny13.30/14.00).Podczas, gdy rano cały głaz był ukrytyw cieniu, od godz. 10.00 stopniowo słońceprzesuwało się po kamieniu i petroglifach,niejako „odsłaniając” poszczególne częścipanelu: najpierw spiralę, a później kolejnestopy/sandały i inne motywy. Nasiwspółpracownicy w projekcie, IndianieHopi z Arizony, których przodkowie dawnotemu wybudowali osady w kanionachi umieścili te petroglify zgodnie twierdzą,że spirale mogły służyć ich przodkom dooznaczania obserwacji astronomicznych,będąc swego rodzaju kalendarzami. Wedługnich zjawiska takie mogą być obserwowanepodczas wschodu i zachodusłońca, jak też często mogło się to odbywaćpomiędzy godziną 10.00 a 14.00 (coidealnie pokrywa się z naszymi obserwacjamize stanowiska 5MT261).Trzecie stanowisko, 5MT1803 nazywanejest przez okolicznych mieszkańcówSunDial Ruin, co, jak wskazuje już samajego nazwa, było od dawna podejrzewane,że mogło być swego rodzaju „obserwatoriumastronomicznym”. W niszy skalnejznajdują się tam wyryte i półkuliście usytuowane74 małe zagłębienia, zapewnewyryte także przez starożytnych IndianPueblo, które mogły służyć również jakokalendarz słoneczny lub być może księżycowy(takie także były znane w kulturzePueblo, choć były dużo rzadziej stosowane).Udało nam się potwierdzić, że miejsceto było związane z obserwacjami astronomicznymipodczas przesilenia zimowegolub równonocy wiosennej, ale tu badaniawciąż jeszcze trwają.Po co starożytnym Indianom były tekalendarze słoneczne? Otóż, wydajesię, że wyznaczały one zarówno rytuałyi uroczystości oraz pewne okresy związanez rolnictwem, w tym zasiewamii zbiorami kukurydzy, dyni i fasoli, czylipodstawowych roślin uprawianych w tejkulturze już dawno temu, na długo przedprzybyciem Kolumba do Ameryki. Obserwacjasłońca była także znana wśródhistorycznych i współczesnych IndianPueblo, ostatnie osoby (tzw. sky watchers)zajmujące się obserwacjami słońca i innychciał niebieskich żyły jeszcze i praktykowałyte obserwacje w latach 50. XXwieku wśród Indian Zuni (grupa Puebloz Nowego Meksyku) i także Hopi, wyznaczającerytm zmian religijnych i początkilub końce danych uroczystości lub całych,trwających kilka tygodni cyklów ceremo-Dokończenie na stronie 22Radosław Palonka pokazuje panel z petroglifami, który służył najprawdopodobniej jako kalendarzsłoneczny. Stanowisko 5MT129 w Sand Canyon (fot. Michał Znamirowski).Osada 5MT129 z budynkami w niszy skalnej oraz panelem z petroglifami, położonym na lewo od niszypodczas zachodu słońca w dniu przesilenia zimowego, 22 grudnia 2018 roku (fot. Ross Gralia).Obronna osada 5MT261, położona w trudno dostępnej części Sand Canyon, gdzie znajduje się głazz rytami służącymi niegdyś za „kalendarz słoneczny”; w tle widoczni studenci i doktoranci InstytutuArcheologii UJ pracujący na tym stanowisku (fot. Michał Znamirowski).Widok na część osady 5MT261 z niektórymi budynkami wzniesionymi na samym skraju niszy skalnej(fot. Robert Słaboński).Maiya Gralia dokumentuje ryty umieszczone na głazie na krótko przed obserwacją przesuwania siępromieni słonecznych podczas przesilenia letniego (fot. Ross Gralia).Dr hab. Radosław PalonkaAdiunkt w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Od kilkunastu latuczestniczy w badaniach kultur indiańskich Ameryki Północnej, m.in. realizujących programywspółpracy archeologów i antropologów ze współczesnymi społecznościami indiańskimi.Od 2011 roku kieruje pierwszym polskim projektem badawczym w regionie Mesa Verde (Kolorado,USA), analizującym osadnictwo oraz sztukę naskalną kultury Pueblo oraz innych grup indiańskichz Południowego Zachodu, m.in. Nawaho i Ute. Popularyzuje historię Indian w Polsce i Europie,ale także historię Polski w USA.R. Palonka konsultuje z Indianami Hopi z Arizony funkcje i znaczenie starożytnej architektury oraz sztukinaskalnej kultury Pueblo badanej przez polski zespół (fot. Radosław Kozłowski).
PAŹDZIERNIKFELIETON 2020 11W takim razie rozwódEwa W. SobelPamiętacie grę w niebo i piekło?Gdy spotyka się w życiu dwoje ludzii rodzi się między nimi coś wyjątkowego,gdy chwilę potem jestmoment oświadczyn, zaręczyn, deklaracji,obietnic, składania przysięgi– niebo wydaje się kołysać nad ichgłowami, śpiewają chóry anielskie,a motyle w brzuchach zakochanych,zdają się mieć bal. Takie wspaniałeemocje. Uczucia są wyszeptywanealbo wykrzyczane ze szczęściai oczywiście plany na przyszłość…A przyszłość, no cóż - sama piszescenariusz i nie zawsze mamywpływ na to, jaki. To, co wydarzasię po drodze w życiu – radości,uniesienia, szczęście do łez, czasamiprzeplatane jest też trudnościami.Mówi się wtedy, że „los rzucanam kłody pod nogi”. Jedni radząsobie z nimi lepiej, są przygotowanina zmiany, wynieśli sporo naukiz domu, rodzice niektórych, przygotowywaliich na zdobywanie wieluumiejętności służących przetrwaniu,inni zadbali o to sami, ale są teżtacy, którzy sobie nie radzą.Najmniejsza przeciwność losu,najmniejsza zmiana planów, zdarzenialosowe czy tak jak obecnie,wymuszona zmiana trybu życiai funkcjonowania w przestrzenizawodowej, społecznej, towarzyskiej…rodzinnej i jest problem.Problem, który wydaje się otwierać„puszkę Pandory”. Wybrzmiewająsłowa, które nigdy wcześniejnie były wypowiedziane, pretensje,żale, oskarżenia… Ludzie zaczynająbyć wobec innych bardziej niżdo tej pory, krytyczni, nie dostrzegającjednocześnie tego, jak bardzozmienili się sami. Bezkompromisowo,bez próby nawiązania dialogu,krótko i ostatecznie. Tak rodzą siędecyzje o rozstaniu.Bez dwóch zdań, obecne okolicznościsprzyjają temu, że niektórezwiązki, które do tej pory uchodziłyza wzorowe, przeżywają kryzys.Wyostrza się widzenie drugiej osoby.Rozrzucane do tej pory skarpetkiczy bielizna, otwarte na umywalcekrem czy pasta do zębów, nieumytykubek i niewyrzucone na czasśmieci, już nie są taką sobie indywidualnącechą, przywarą, do którejpodchodzimy z wyrozumiałością,a nawet z sympatią. Teraz to już jestprawie zbrodnia. Tak, tak, właśnieteraz widzimy wyraźnie, jak naszewyobrażenia o drugiej osobie, rozmijająsię brutalnie z rzeczywistością.Czy możliwe, że tak bardzo sięmyliliśmy, czy naprawdę byliśmytacy ślepi? Poznajemy siebie nawzajemz innej, niekoniecznie tejnajlepszej strony… siebie nawzajem,ale też sami siebie. Nawet nieprzypuszczaliśmy, że możemy byćtak wybuchowi, bezkrytyczni, małostkowi…co się z nami dzieje?Raz wyrzucamy z siebie słowajak karabin maszynowy, innym razemmilczymy jak grób. Powstajeściana, bariera, barykada. I co teraz?Sposób, w jaki rozwiązujemynieporozumienia, konflikty, jestzazwyczaj odzwierciedleniem naszegocharakteru, stylu zachowania,temperamentu, ale w bardzodużym stopniu samoświadomościczy inaczej stopnia samopoznania.Jeśli znamy siebie na tyle, żewiemy w jaki sposób reagujemyw konkretnych sytuacjach, to jeżelichcemy uniknąć konsekwencji naszegozachowania, bo na przykładbardziej niż na porządku w domu,zależy nam na obecności w naszymżyciu tej drugiej osoby i spokoju, towarto mimo wszystko zastanowićsię czy dawać upust chwilowymnegatywnym emocjom.To podobnie jak w życiu zawodowym– nie zawsze jesteśmyzachwyceni warunkami pracy, naszymszefem i klimatem jaki tampanuje czyli innymi słowy, kulturąorganizacyjną. Jednak są wartościnadrzędne, które podpowiadająnam, aby powściągnąć emocje i wykonywaćswoją pracę najlepiej jakto możliwe i zagwarantować sobienp. stałe źródło dochodu. Powstajezatem pytanie, czy to co obserwujemyw naszym związku teraz, jestodium specyficznych okoliczności,ograniczeń, zakazów i nakazóww przestrzeni ogólnospołecznej,a tym samym zmianą naszej psychikii reagowania na innych, czy może,właśnie te okoliczności jedyniewzmocniły obraz naszego związkui to co było milczane, zamiatane poddywan, właśnie wybrzmiało?Zapytana podczas wywiadu dlakobiecego portalu „ czy w takimrazie ratować taki związek, a jeśli,to jak?” odpowiedziałam – „ Jeżelispokojna rozmowa, przeprowadzonasamodzielnie lub przy udzialemediatora, wyjaśni, co tak naprawdęsię dzieje i w którym momenciejest związek, jeżeli możliwe jestustalenie zasad funkcjonowania naokoliczność czasu trwania pandemii,np. większej dozy zaufania, dawaniasobie przestrzeni do pobyciasamemu, obniżenie progu pretensjido poziomu spraw i rzeczy naprawdęważnych, przeorganizowanieobowiązków domowych, bo częśćz nas pracuje zdalnie, a to oznaczaobecność w domu, ale niekoniecznieczas na porządki domowe… jeżelito i wiele innych aspektów życiarazem, jest możliwe do ustaleniai oboje czujemy się z tym lepiej, tozwiązek ma szansę przetrwać kryzys.Jeżeli dialog jest utrudnionyi nawet obecność dobrego zawodowegomediatora, a za takiegosię uważam, nie stanowi wsparciaw zbliżeniu dwóch osób i ich stanowiskdo siebie, to warto spokojnieprzygotować się do rozstania.Temu między innymi służą właśniemediacje rozwodowe. Zajmujęsię tym od wielu lat i wiem, że prawidłowopoprowadzone oszczędzająemocje, czas i pieniądze.Stare powiedzenie mówi – „zgodabuduje, niezgoda rujnuje”. Każdegodnia docierają do nas informacje,w których mówi się o sytuacji naświecie, mówi się o sytuacji w poszczególnychpaństwach, codzienniesłyszymy doniesienia co, gdziei komu się wydarzyło, a przecieżczasami warto się na chwilę zatrzymaći … zastanowić, jaki wpływ nanasze życie mają te doniesienia, dlaczegozajmujemy się nimi i obchodząnas bardziej, niż to co dzieje sięw naszym życiu, z nami, w relacjach,które budujemy z innymi ludźmi,które każdego dnia sprawiają, żeczujemy się bezpiecznie, dobrze, żeczujemy się akceptowani, kochanii potrzebni? A może jednak wartozacząć od siebie, od poznania siebie,swoich emocji, potrzeb, preferencji,od samopoznania, od zbudowaniasamoświadomości. Wtedy i asertywnośćnie jest taka trudna, a pamiętajmy,że nie oznacza jedyniemówienia stanowczo słowa NIE.To coś znacznie więcej, to szacunekdo siebie i do innych, to konstruktywniewypowiadana krytyka czyformułowana informacja zwrotna,np. przy pomocy zmienionego komunikatuz typu UFO (uczucia –fakty – oczekiwania) na komunikatw układzie FUKO (fakty – uczucia –konsekwencje – oczekiwania).W życiu codziennym przeważająte pierwsze: zaczynamy od emocji,często na tzw. wysokim C, a to rodziich eskalację, tym samym częstospiralę konfliktu, bo nasz rozmówcarównież reaguje okazywaniememocji, a jak powszechnie wiadomo,nie służą one rozwiązywaniukonfliktów. Więc zgodnie z powiedzeniem,weź proszę głębokioddech, policz do dziesięciu, alboprześpij się z problemem i dopierowtedy podejmuj polemikę.Życzę Wam drodzy Czytelnicy, abyto, co do tej pory wydawało się niedo rozwiązania, nie do uratowania,po tej lekturze i zastanowieniu się –pokazało Wam się w innym świetle,a decyzje były przemyślane i dobre.I oczywiście do następnego razu,kiedy to być może zmierzymy sięze stereotypami w postrzeganiumęskości, a następnie stereotypamiw postrzeganiu kobiecości,i ich wpływem na funkcjonowaniew obecnej rzeczywistości. Ja wracamdo mediacji rozwodowych,planów rodzicielskich, ustalaniaalimentów i kontaktów z dziećmi,a także podziałów majątków. Tejzłotej polskiej jesieni, nie tylko grzybyrosną, jak po deszczu…Ewa W. SobelTrener relacji, zawodowy mediator sądowy i pozasądowy, międzynarodowymentor personalny i biznesowy, wykładowca MBA,ceniony ekspert z zakresu ADR - współpraca z MinisterstwemSprawiedliwości, Ministerstwem Gospodarki, Kancelarią PrezydentaRP, były członek Rady Społecznej ds. ADR przy MinistrzeSprawiedliwości, stały mediator Centrum Mediacji KonfederacjiLewiatan w Warszawie, właściciel Kancelarii Mediacyjnej Ewa W.Sobel w Krakowie, wyróżniona za markę osobistą w Top PolishBrands 2020 i w publikacji „Zwykli Niezwykli Historie biznesoweludzi sukcesu i polskich marek”. Kobieta sukcesu.Szlachetne zdrowieSylwia StarzyckaJesienna pora to czas abyuzbroić swój organizm na zimę.Często w tym okresie stajemy się"pociągający" i "smarkaci". Zwyklewtedy przypominamy sobie,że odporność organizmu wymagawspomagania. Jak zapobiec więcprzeziębieniom lub ograniczyćich częstotliwość oraz maksymalniewspomóc swój organizm?Ruch to zdrowie: Podczas całegoroku, również i w chłodnychmiesiącach jesieni i zimy, powinniśmydbać o to aby przebywać nazewnątrz, na świeżym powietrzu.Spacery nawet przy niższych temperaturachwpływają zbawienniena dobrobyt naszego ciała, pobudzająkrążenie, generują endorfiny(hormony szczęścia). Aktywnośćfizyczna, co jest udowodnione,utrzymuje w zdrowiu naszeciało ale i ducha.Wypoczynek i sen: W dzisiejszymzabieganym świecie, częstozapominamy przystanąć, zregenerowaćsię, naładować baterie.Przy wyczerpaniu jesteśmy narażenina wszelkie patogeny i atakwirusów. Regeneracja to bardzoistotny element naszego życia.Sen jest swojego rodzaju ładowarkądla naszych baterii. Podarujmysobie zatem więcej snu lubrelaksu. Choć może brzmieć to jakstrata czasu, wręcz przeciwnie,jest to inwestycja w nasz organizmoraz budowanie odpornościna zimowe miesiące.Dieta: Zadbajmy równieżo urozmaiconą w witaminy i minerałydietę, wprowadzając dotego naturalne antybiotyki jakmiód, czosnek czy rozgrzewającyimbir.-Miód rozpuszczony w schłodzonejwodzie jest kopalnią wartościodżywczych i łatwo przyswajalnychwęglowodanów. Działaprzeciwzapalnie, chroni gardłoi wzmacnia odporność. Sposobówna miodowe lekarstwo jest wiele.Niektórzy spożywają miód z ciepłymmlekiem, inni z sokiem z cytryny.Pamiętajmy jednak o tym,że miód traci swoje właściwościodżywcze w temperaturze 40 st.C. Często można spotkać miódz propolisem. Podwójna siłauzdrawiająca. Ta cudowna wręczmieszanka dostarcza organizmowiogromną ilość wartościowychskładników, mikro i makroelementów,białka, witamin, aminokwasówegzogennych, kwasóworganicznych i enzymów. Propolisz miodem wzmacnia odporność,poprawia metabolizm i obniżanapięcie psychiczne. Ogólniecud miód!Uwaga! Dzieci do pierwszegoroku życia nie powinny spożywaćmiodu gdyż ten może zawieraćmałe ilości bakterii Clostridiumbotulinum (laseczka jadu kiełbasianego).To niezwykle trującatoksyna, która może doprowadzićdo botulizmu. Niemowlęta,z uwagi na brak w pełni wykształconejmikroflory naturalnej jelitoraz niedojrzałe komórki układuimmunologicznego są szczególnienarażone na tę chorobę.-Czosnek, oprócz flawonoidów,aminokwasów, witamin, saponin,polisacharydów i związkówmineralnych zawiera równieżorganiczne związki siarki. Allinaw wyniku zmiażdżenia lub rozdrobnieniaząbka czosnku ulegaprzekształceniu do aktywnejformy o charakterystycznym zapachu– allicyny. To właśnie onaodpowiada za antybakteryjnewłaściwości czosnku, dzięki którymuznawany jest za „naturalnyantybiotyk”. Śmiało dodawajmyduże ilości czosnku do potraw,czy nawet na kromkę chleba (mójulubiony sposób). Jeżeli komuśprzeszkadza czosnkowy oddech,garstka surowej naci pietruszkirozprawi się z tym problemem.Pamiętajmy, aby nie łączyć czosnkuz niesteroidowymi lekamiprzeciwzapalnymi (np. kwasemacetylosalicylowym, ibuprofenem,naproksenem, ketoprofenem),ze względu na nasileniedziałania przeciwzakrzepowego.-Imbir który posiada właściwościprzeciwzapalne i przeciwbólowejest kolejnym moimulubieńcem w zestawie na zimowąpluchę. Zawiera zingiberolskładnikolejku eterycznego orazsubstancje żywicowe m.in. ginge-Dokończenie na stronie 18Sylwia StarzyckaPoszukuje wewnętrznej harmonii przez życie w zgodziez naturą. Wierzy w uzdrawiającą moc jedzenia.Propaguje zdrowy i świadomy styl życia.
Page 1 and 2: GŁOS POLONII W USAthe voice of pol
Page 3 and 4: HISTORIAPAŹDZIERNIK20203Jan Paweł
Page 5 and 6: Polski Klub w DenverPAŹDZIERNIKPOL
Page 7 and 8: PAŹDZIERNIKPOLONIA W WASZYNGTONIE
Page 9: PAŹDZIERNIKTERAZ POLSKA 2020 9Pię
Page 13 and 14: PAŹDZIERNIKPORADY 2020 13Nie taki
Page 15 and 16: PAŹDZIERNIKKULTURA 2020 15Mecenat
Page 17 and 18: PAŹDZIERNIKKULTURA 2020 17Ameryka
Page 19 and 20: PlenerowniaPAŹDZIERNIKWYPOCZYNEK -
Page 21 and 22: PAŹDZIERNIKDLA DZIECI 2020 21Co je
Page 23 and 24: Informacje konsularneAMBASADA RZECZ

Głos Polonii w USA | The Voice of Polonia in the USA | Październik 2020

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?