Puszcza Kampinoska (OSO i SOO) Adam Olszewski Rozległy kompleks leśny z dużymi <strong>po</strong>łaciami łąk w pradolinie Wisły, który od wschodu bez<strong>po</strong>średnio graniczy z Warszawą. Charakterystyczną cechą krajobrazu ostoi jest kontrastowość suchych wydm i wilgotnych obniżeń terenu. Powierzchnia: 376,40 km 2 Województwo: mazowieckie Mezoregion: Kotlina Warszawska Powiązania i sąsiedztwo z wybranymi obszarami <strong>Natura</strong> <strong>2000</strong>: OSO: Dolina Środkowej Wisły SOO: Ostoja Kampinoska, Kampinoska Dolina Wisły, Łąki Kazuńskie, Forty Modlińskie, Las Bielański Liczba gatunków ptaków: 240 gatunków, w tym 135 lęgowych 67
68 Fot. 1. (następna strona) Puszcza Kampinoska stanowi ważny w skali kraju obszar gniazdowania bociana czarnego fot. Cezary Korkosz Fot. 2. (<strong>po</strong>niżej) Ols w Puszczy Kampinoskiej fot. Adam Olszewski Warto zobaczyć: � miejsca pamięci narodowej: Mogiła Powstańców z 1863 r. w Zaborowie Leś nym, Dąb Powstańców 1863 r., Sosna Powstańców 1863 r. oraz cmentarze, mogiły i <strong>po</strong>mniki <strong>po</strong>ległych z okresu II wojny światowej (Granica, Izabelin, Kampinos, Kiełpin, Kwirynów, Laski, Leszno, Opaleń, Palmiry, Sieraków, Śladów, Truskaw, Wiersze, Wiktorów, Zaborów) � zabytki architektury znajdujące się w otulinie parku: kościoły w Zaborowie, Lesznie i Brochowie, dwory i pałace w Kampinosie, Zaborowie i Tułowicach � w otulinie parku Muzeum Kolei Wąskotorowej oraz Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą w Sochaczewie, a także dworek, w którym urodził się Fryderyk Chopin, w Żelazowej Woli Charakterystyka i walory przyrodnicze ostoi: Ostoja praktycznie <strong>po</strong>krywa się z Kampinoskim Parkiem Narodowym (KPN), drugim co do wielkości parkiem w Polsce. Kompleks przyrodniczy KPN składa się z tarasu zalewowego oraz ułożonych naprzemiennie dwóch pasów wysokich i zalesionych wydm oraz dwóch pasów obniżeń bagiennych. Wydmy Puszczy Kampinoskiej tworzą jeden z najbardziej interesujących zes<strong>po</strong>łów wydm śródlądowych w Europie. KPN <strong>po</strong>siada 22 obszary ochrony ścisłej, które stanowią 12% <strong>po</strong>wierzchni parku. Najciekawsze z nich to: − Debły − <strong>po</strong>w. 318 ha. Fragment <strong>po</strong>łudniowego pasa wydmowego oraz <strong>po</strong>łudniowego pasa bagiennego. Bory mieszane, grądy niskie i łęgi. Na Grabowym Grądzie zgru<strong>po</strong>wanie 28 Ławskich Dębów − okazałych dębów szypułkowych o obwodzie 200−470 cm. Ostoja łosi, dzików, saren, bobrów, borsuków, lisów i ptaków sz<strong>po</strong>niastych; − Kalisko − <strong>po</strong>w. 119 ha. Fragment większej kotliny na <strong>po</strong>łudniowym pasie bagiennym. Rozlegle łąki, turzycowiska, łozowiska, olsy i łęgi, roślinność szuwarowa na torfowisku niskim. Ostoja łosi i dzików, żerowisko ptactwa wodno-błotnego, bociana czarnego, żurawia oraz ptaków sz<strong>po</strong>niastych − głównie myszołowa i jastrzębia; − Krzywa Góra − <strong>po</strong>w. 1071 ha. Tereny wydmowe z częścią najdłuższego wału wydmowego (18 km), graniczącego z fragmentem pasa bagiennego z licznymi grądami. Na wydmach bory mieszane, grądy i dąbrowy świetliste, w zagłębieniach i kotlinach międzywydmowych bory wilgotne i olsy. Na bagnach olsy, łęgi, turzycowiska, <strong>po</strong>między nimi grądy niskie i wysokie. Obszar stanowi wielką ostoję zwierzyny, m.in. łosi, dzików i borsuków, jest także dogodnym siedliskiem lęgowym żurawia, bociana czarnego, muchołówki małej, licznych ptaków sz<strong>po</strong>niastych, m.in. trzmielojada; − Sieraków − <strong>po</strong>w. 1205 ha. Największy i najbardziej wartościowy przyrodniczo obszar ochrony ścisłej w KPN. Klasyczne wydmy paraboliczne. Na wydmach bory mieszane, grądy i fragmenty dąbrowy świetlistej. Na bagnach bory wilgotne, olsy i łęgi, <strong>po</strong>śród bagien wyniesienia grądowe. Największą osobliwością przyrodniczą jest rozmarynek − chamedafne północna, relikt e<strong>po</strong>ki <strong>po</strong>lodowcowej (jedno z 9 stanowisk w Polsce!). Tu też najliczniej występuje brzoza ciemna – endemit