Schwerpunktthema: - Fraktion DIE LINKE im Sächsischen Landtag

serbska strona
Zachować,
štož je
zachowanja
hódne
Za Serbow bě to wulke wudobyće, zo so w
lěće 1952 Serbski ludowy ansambl załoži, a
wopokaza so tež bórze jako prawe, zo so w
lěće 1948 załožene Serbske ludowe dźiwadło
w samsnym lěće ze statnym jewišćom sta.
(Pozdźišo bu serbske dźiwadło z Budyskim
měšćanskim dźiwadłom do Němskoserbskeho
ludoweho dźiwadła zjednoćene.)
Lěto 1952 běše přełamk w serbskich
dźiwadłowych stawiznach, ale tež po wšej
Europje jasny signal: Serbske dźiwadło
je so po lětstotku lajskeho dźiwadźelenja
zběhnyło na nowu, powołansku – a statnje
spěchowanu – runinu.
Wšo běžeše přez lětdźesatki, jónu mjenje,
jónu bole wuspěšnje, hač do lěta 1990.
Zamołwići akterojo němskeje jednoty
njewědźachu sej praweje rady ze serbskim
ludom a jeho zarjadnišćemi a z tym, kak je
zaručeć a kak serbsku kulturu a rěč hajić
a spěchwać. Z tym je přišło wotwiwanje
někotrych – kaž Domu za serbske ludowe
wuměłstwo abo Centralneje rěčneje šule
– a přetworjenje tamnych, kaž Ludoweho
nakładnistwa Domowina, Serbskeho ludoweho
ansambla a Němsko-serbskeho ludoweho
dźiwadła z rukow stata do nowych
rukow rozdźělneje formy kaž drustwa abo
swójskeho zawoda wokrjesa. Nade wšěm
steji Załožba za serbski lud, kotraž ma so
skoro lětnje z pjenjezami za institucije a
projekty bědźić.
Lutowanja substancu pomjeńšuja, nic jeno,
zo so z personalom lutuje a zo so pjenjezy
za nadawki wobmjezuja, ně, a to wosebje, zo
so poprawny zmysł załoženja potrjechenych
zarjadnišćow podrywa a zo so škody profilej
a koncepcijam načinja. Tute wuwiće so
pokročuje, najbóle widźomnje pola serbskeju
jewišćow: pola Serbskeho ludoweho ansambla
a pola Němsko-serbskeho ludoweho
dźiwadła.Dobra rada zda so być droha a
rozumne namjety bywaju dźeń a mjeńše.
Wulka studija za spěchowanje serbskeje
rěče a kultury wozjewi jako jednu móžnosć:
redukowanje zarjadnišćow a dospołne
změny profila domow. Druha warianta by
była fuzija wobeju jewišców. Někotři wupraja
so za „sensibelnu integraciju Serbskeho
ludoweho ansambla do Němsko-serbskeho
ludoweho dziwadla“, ličo z tym, zo takle
wobeńdu nastaće małuškeho orchestra
a małuškeho chóra, spóznajo pak, zo
„njehodźi so bohaty repertoire Serbskeho
ludoweho ansambla hižo pokročować a
scyła hižo dale njewuwiwać“
Serbski ludowy ansambl ma lětnje něhdźe
sto předstajenjow we Łužicy a sto zwonka
njeje w tukraju a wukraju. Je hotowy turnejowy
ansambl. A ma tuž wšě ćeže tajkeho
domu nabrěmjenjene.
Nichtó prawje njewě, hač so předwidźana
fuzija z nadawkami wobeju domow znjese,
mnozy sej jeno přeja, zo „móhłoj z toho wobaj
partneraj wumělsce wužitk měć“. Kak so
to scyła hodźi, wostanje wulke hódančko,
čim bóle, hdyž někak 40 z dotalnych 107
městnow šmórnu a hdyž by z tym najwjetši
dźěl dotalneho repertoira wotpadnył. Mocy,
kotrež so raznje přećiwo wotstronjenju
samostatnosće wobeju ansamblow wupraja
a před stratami wuměłstwoweje substancy
warnuja, su drje snadne. Symjo po
wšěm kraju rozsypaneje mysle, zo maja
wšitcy lutować, saha tež do kulturneho pola.
Zwjazk serbskich wuměłcow je so pak jasnje
za dalše wobstaće serbskich zarjadnišcow
wuprajił, a runje tak jasnje su so zastupjerjo
etniskich mjeńšinow w Lěwicy přećiwo
kóždemužkuli zlikwidowanju institucije abo
dźělneho zarjadnišća wuprajili. Zo su reformy
trěbne a móžne, to runje přiwisnicy
dalewobstaća ansambla najjasnišo zwuraznjeja,
ale reformy nic na kóšty serbskeho
wuměłstwa, kultury a rěče, nic cyłkownje a
nic w jednotliwym.
Solidarita ze Serbskim ludowym ansamblom
je dźeń a šěrša, a bywaju to fachowcy,
kotřiž ćežko wažace argumenty do debaty
dadźa. „Chór je nošer rěče a njeparujomny
wobstatk kulturneho zarjadnišća“, měni
Zwjazk serbskich spěwarskich towarstwow.
Spěwny cyłk je po jeho měnjenju najwažniši
wobstatk ansambla a bjez njeho njemóhła
so serbšćina na jewišću prezentować. Druha
stronka z tym zwisuje. SLA je so po tradiciji
sobu wo to postarał, zo dostawaja ludowi
wuměłcy na wsach fundowany nawod.
W najhubjeńšim padźe po předwidźanym
přetwarje wuměłcy ansambl wopušća a
serbske lajske chóry zhubja nawodow.
„Tuž njeje jenož ansambl wot skrótšenjow
potrjecheny, ale tež naše čłonske cyłki“,
podšmórny Zwjazk serbskich spěwarskich
towarstwow. Tež tomu so wobaraja.
Lěwica je wote wšeho spočatka wobstaća
Swobodneho stata Sakska na tym wobstała,
zo so Serbja na tym wobdźěluja, swójske
naležnosće sobu zrjadować. Kulturna a
kubłanska awtonomija je była a wostanje
jeje zaměr. Strukturnu debatu měli Serbja a
Němcy hromadźe, nic preciwo sebi wjesć, a
nic za zawrjenymi durčkami.
Lěwica žada sej nowy model financowanja
spěchowanja serbskeje rěče a kultury, zo
móhli unikatne serbske kulturne zarjadnišća
dale wobstać a so bjez lubeje pjenježneje
nuzy w trěbnej měrje reformować.
Štož so tuchwilu w Serbach stawa, hrozy pak
wšej Sakskej. Dźiwadłowu krajinu spytaja
pod płašćiku přetwara wottwarjeć. Lěwica
w Sakskim krajnym sejmje je tuž namjet
předpołožiła k zachowanju dźiwadłow,
něhdy pycha kraja a regionow, dźensa dźen
a bóle syrotka w kulturnej krajinje.
Hajko Kozel
Zapósłanc Sakskeho krajneho sejma
Rěčnik za europsku, měrowu a mjeńšinowu
politiku
22 pvl 2/2010
Foto: Heinz Brauer