Please click for download - Türkiye

GAZ‹ANTEP’E GENEL BAKIfi / 12
Gaziantep Ad›n›n
Kayna¤›
Cumhuriyet öncesi y›llara kadar
“Ay›ntap” (Ay›ntab) ad›yla an›lan
kent ad›n›n benzerine ilk kez Haçl›
seferlerine iliflkin kronolojilerde
rastlanmaktad›r. Urfal› Mateos ve
Papaz Griro’nun, 1124 – 1155
y›llar› aras›ndaki seferlerde,
Araplar›n “parlak p›nar ” anlam›na
gelen “Ay›ntab” ad›n› verdikleri
flehirden “Hantap” (Hamtap)
diye söz etti¤i anlat›lmaktad›r.
Gaziantep ad›n›n kayna¤› ile ilgili
pek çok söylenti bulunmaktad›r.
600 y›l önce yaflam›fl olan tarihçi
Aynî’nin eserinde, bu flehre Antep
denilmesinin sebebi flöyle anlat›l›r.
Vaktiyle burada “Aynî” ad›nda
bir hükümdar yaflarm›fl. Zulmü ile
meflhur olan bu hükümdar, günün
birinde, yaflad›¤› müddetçe iflledi-
¤i günahlar› için tövbe etmifltir.
Bunu duyan halk “suçundan temizlenen”
anlam›na gelen
“AYINTAP” kelimesini kullanm›flt›r.
fiehirdeki bütün yap›lar›n beyaz
tafltan yap›lm›fl olmas› ve sonucunda
güneflin, yap›lar›n üzerinde
daha fazla yans›ma yapmas› nedeniyle
Gaziantep’te güneflin di¤er
tüm yerlerden daha parlak oldu¤u
söylenmifltir. Farsça’da; Aynî: t›pk›,
Tap: ziya, ›fl›k ve hararet verici
anlam›n› tafl›d›¤› için “Ayîntap”,
günefl gibi parlayan flehir
anlam›nda kullan›lm›flt›r.
Bir di¤er rivayette ise; “Ay›ntap”
ad›n›, suyunun güzelli¤inden ve
bollu¤undan dolay› ald›¤› söylenir.
“AYIN” p›nar, kaynak, suyun gözü;
“TAP” iyi ve güzel anlamlar›n›
tafl›maktad›r. Bu iki kelimenin
birleflmesiyle Ay›ntap; güzel kaynak,
iyi p›nar manas›n› tafl›maktad›r.
Ay›ntap; su bollu¤u anlam›na gelir.
Tap sözü ise Farsça da; takat,
kudret manas›n› tafl›maktad›r.
fiehrin bir di¤er ad› “Entap”d›r.
Geldani lisan›nda “güzel” anlam›na
gelen “Tap” kelimesi “en güzel”
anlam›nda “Entap” olarak
kullan›lm›flt›r.
Frans›z kuvvetlerine karfl› flehrin
savunmas›n› bu u¤urda verdi¤i
6317 flehide ra¤men y›lmadan,
cesaretle sürdürmesi ve eflsiz bir
direnifl göstermesi nedeniyle 8 fiubat
1921 tarihinde T.B.M.M. taraf›ndan
“Gazilik” unvan›na lay›k
görüldü¤ünden “Gaziay›ntab” olmufltur.
1928 y›l›nda ise, flehrin
ad› Gaziantep olarak de¤ifltirilmifltir.
GAZ‹ANTEP’E GENEL BAKIfi / 13
Gaziantep Tarihi
Gaziantep'in tarihi ile ilgili kaynaklarda
erken dönemler için bir
belirsizlik vard›r. Yap›lan arkeolojik
araflt›rmalara göre yöre,
Anadolu’nun ilk yerleflilen alanlar›ndan
biridir. Yöredeki ilk yerleflimler
M.Ö. 10.000’lere Paleolitik
Ça¤’a tarihlenmektedir. Yine
bu araflt›rmalar Dülük, Zincirli,
Sakçagözü, Tilmen Höyük, Gedikli
ve Kargam›fl gibi bölgenin en
eski yerleflme yerleri, bölgede tarih
öncesi ça¤larda yerleflimin oldu¤unu
ortaya koymufltur.
Gaziantep’in tarih devirleri; Paleolitik,
Kalkolitik, Neolitik dönemler,
Tunç Ça¤›, Hitit, Med, Asur,
Pers, ‹skender, Selevkoslar, Roma
ve Bizans, ‹slam-Arap ve ‹slam-Türk
devirleri olarak s›ralanabilir.
M.Ö. 5000-3000’lerde yaflanan
Kalkolitik dönemi, yörede Sakçagözü
yada Coba Höyük diye bilinen
yerleflme temsil etmektedir.
M.Ö. 3000-2000 Erken Tunç Ça-
¤›, Gaziantep yöresinde Kalkolitik
döneme oranla daha geliflmifl bir
yerleflmeyi temsil eder. Yap›lan
kaz›larda tafl temelli, kerpiç üst
yap›l› ve s›k›flt›r›lm›fl toprak tabanl›
yap›larla karfl›lafl›lm›flt›r.
(Gedikli, Tilmen Höyük, Sakçagözü
ve Zincirli kaz›lar›).
M.Ö. 2000-1400 tarihlerinde Orta
Tunç Ça¤› (Güneydo¤u Anadolu
Küçük Kent Devletleri). Bu dönemde
yörede iç ifllerinde ba¤›ms›z,
d›fl ifllerinde Babil’e ba¤l›
olan küçük kent devletleri bulunmaktad›r.
M.Ö. 1550 de Mitanniler
devlet üzerinde egemen olmufltur.
Mitanniler’in egemenli¤i,
M.Ö. 1400
de Anadolu’da kurulan Hitit yönetimi
ile son bulmufltur.
M.Ö. 1400-1200, Geç Tunç Ça-
¤›nda Gaziantep Hitit Devleti’nin
bir kenti olmufltur. Bu dönemde
Gaziantep merkez konumunda
olup Dülük, Kargam›fl, Zincirli,
Coba Höyük bölgedeki di¤er
önemli flehirlerdi. Anadolu’da
Frigya Devletinin kurulmas›yla
Hitit Krall›¤› sars›lm›fl ve bu tarihte
Gaziantep ba¤›ms›z Hitit
Kent Devleti durumuna gelmifltir.
Daha sonra Mezopotamya’da kurulan
Asur Devleti, M.Ö. 850 de
yöreye egemen olmufltur. M.Ö.
612 ye kadar Asur egemenli¤inde
kalm›flt›r. Medler’in bu yöreye
girmesiyle ‹ran kültürünün a¤›r
bast›¤› yeni bir kültür egemen olmufltur.
M.Ö. 539-533 y›llar› aras›nda
Perslerin eline geçen yöre Kapadokya
Satrapl›¤›’na ba¤lanm›fl,