Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
GAZ‹ANTEP’E GENEL BAKIfi / 14<br />
ard›ndan Büyük ‹skender'in Persleri<br />
yenmesiyle M.Ö. 333’te Büyük<br />
‹skender'in hâkimiyetine girmifltir.<br />
M.Ö. 312-69’da Selevkoslar Dönemi<br />
takip etmifltir.<br />
M.Ö. 69 ve M.S. 72’de kurulan<br />
Kommagene Krall›¤›n›n k›sa süreli<br />
yönetimlerinden sonra bölge<br />
M.S. 72’de Roma’n›n Suriye eyaletine<br />
ba¤lanm›flt›r.<br />
M.S. 395’e kadar Roma dönemi<br />
egemen olmufltur. Roma egemenli¤inin<br />
sa¤lad›¤› güvenlik ortam›nda<br />
Dolikhe (Dülük), Kiliza (Kilis),<br />
Karus, Belk›s gibi kentler geliflmifltir.<br />
Roma ‹mparatorlu¤unun<br />
Do¤u ve Bat› Roma olarak ikiye<br />
ayr›lmas›ndan sonra Gaziantep<br />
bölgesi Do¤u Roma s›n›rlar› içinde<br />
kalarak Bizans’›n egemenli¤ine<br />
girmifltir. Bu dönemde Hristiyanl›k<br />
yay›lm›flt›r.<br />
Her dönem kültür ve ticaret merkezi<br />
olma özelli¤ini koruyan Gaziantep,<br />
Hz.Ömer'in halifeli¤inde<br />
639 y›l›nda ‹slam ordular›n›n<br />
eline geçer<br />
ve bu tarihte yöre<br />
halk› Müslümanl›-<br />
¤› kabul eder.<br />
Abbasiler döneminde<br />
Gaziantep s›n›rda<br />
kurulan askeri bölgelerden<br />
biridir.<br />
Yap›lan savafllarla<br />
Bizans ve ‹slam<br />
toplulu¤u aras›nda<br />
el de¤ifltirmifltir.<br />
782’de Harun-ür<br />
Reflid dönemindeböl-<br />
ge yeniden Bizansl›lardan geri<br />
al›nm›flt›r.<br />
Türkler buraya 11.yy. sonlar›na<br />
do¤ru yerleflmeye bafllam›fllard›r.<br />
1067’de Alparslan’›n komutanlar›ndan<br />
Emir Afflin, Dülük Kalesini<br />
ele geçirerek buras›n› karargâh<br />
olarak kullanm›flt›r.<br />
1071 Malazgirt Savafl›’ndan sonra<br />
bölgede Selçuklu ‹mparatorlu-<br />
¤u’na ba¤l› bir Türk Devleti kurulmufltur.<br />
Bu dönemlerde bilhassa<br />
Halep, Urfa ve Marafl yollar›n›n<br />
birleflti¤i noktada, kervanlar›n<br />
u¤rak yerinde bulunan Dülük ve<br />
Tilbaflar gibi kentlerin kontrolü<br />
için Haçl›lar (Franklar) ile sürekli<br />
egemenlik savafllar› olmufltur.<br />
1150 tarihinde Franklar ve Türkler<br />
aras›nda gerçekleflen meydan<br />
muharebesi sonucu, kent, Anadolu<br />
Selçuklu Sultan› I. Mesut’un damad›<br />
Nural-din Mahmut taraf›ndan<br />
teslim al›nm›flt›r.<br />
Melik Salih Ahmed bin Melik Zahir<br />
Gazi zaman›nda çok ilerleyen<br />
Gaziantep 1270 y›l›nda Mo¤ollar›n<br />
istilas› ile y›k›lm›flt›r. M›s›r<br />
Hükümdar› Baybars taraf›ndan<br />
1273’de Mo¤ollar›n elinden kurtar›lan<br />
kent daha sonra Dulkadiro¤ullar›n›n<br />
(1389) ve Memlûklular›n<br />
(1471-1515) eline geçmifltir.<br />
1516 y›l›nda Yavuz Sultan Selim<br />
taraf›ndan Memluklulara karfl›<br />
yap›lan Mercidab›k (Kilis yak›n›nda)<br />
Meydan Savafl›’ndan sonra<br />
Gaziantep ve yöresi resmen Osmanl›<br />
‹mparatorlu¤u’nun yönetimine<br />
girmifltir. Osmanl›n›n yükselme<br />
devri, Gaziantep için de yük-<br />
GAZ‹ANTEP’E GENEL BAKIfi / 15<br />
selme devri olmufltur. Bu devirde<br />
yap›lm›fl cami, mescit, medrese,<br />
han ve hamam say›s› oldukça fazlad›r.<br />
Kent yaln›zca imar yönünden<br />
de¤il üretim, ticaret ve el sanatlar›<br />
yönünde de ilerlemifl<br />
ve Avrupa’ya dokuma<br />
satar duruma<br />
gelmifltir. Bu<br />
ürünlerin sat›fl›<br />
Halep tüccarlar›<br />
arac›l›¤›<br />
ile olmufltur.<br />
Kentin ticaret<br />
yollar›<br />
üzerinde olmas›,<br />
çeflitli<br />
ürünlerin ve<br />
halk›n ticaretle<br />
u¤raflmas› nedeniyle<br />
Gaziantep,<br />
Osmanl›lar devrinde<br />
bölgesel bir merkez durumuna<br />
gelmifltir. Osmanl›lar idaresinde<br />
önce Zulkadriye (Marafl)<br />
eyaletine ba¤l› bir sancak merkezi<br />
halinde örgütlendirilen Gaziantep,<br />
1818’de Hurflit Ahmed Pafla’n›n<br />
valili¤i s›ras›nda Marafl vilayetinden<br />
al›narak Halep Eyaleti Merkez<br />
Sanca¤›’na ba¤l› kaza merkezi<br />
olmufltur.<br />
1839’da Gaziantep, Osmanl› yönetimine<br />
baflkald›ran M›s›r Valisi<br />
Kaval› Mehmet Ali Pafla güçlerinin<br />
Osmanl› Ordusu’nu Nizip’te<br />
yenilgiye u¤ratmas› üzerine kent<br />
bir süre M›s›rl›lar›n istilas› alt›nda<br />
kalm›flt›r. 1913’de müstakil<br />
sanca¤a dönüflmüfltür.<br />
I. Dünya Savafl› sonunda; Osmanl›<br />
Devleti’nin yenilgiyi kabul etmesi<br />
üzerine imzalad›¤› Mondros Mütarekesi<br />
sonucunda; 1918 y›l›nda<br />
önce ‹ngilizler, daha sonra da<br />
1919’da Frans›zlar taraf›ndan iflgal<br />
edilen Gaziantep halk›; hiçbir<br />
destek almadan 1 Nisan 1920’de<br />
iflgalci güçlere karfl› kentin savunulmas›<br />
ve ba¤›ms›zl›¤› için 11 ay<br />
süren bir mücadeleye bafllam›flt›r.<br />
20 Ekim 1921'de Ankara ‹tilafnamesi<br />
ile Frans›zlar flehri terk<br />
etmeyi resmen kabul ederler. 25<br />
Aral›k 1921’de Ankara'ya ba¤l›<br />
kuvvetler Gaziantep'e girmifllerdir.<br />
Bu nedenle her y›l 25 Aral›k Gaziantep'in<br />
kurtulufl günü olarak<br />
kutlanmaktad›r. 8 fiubat 1921’de<br />
T.B.M.M. taraf›ndan kente “GA-<br />
Z‹” lik unvan› verilmifltir.<br />
Türk Kurtulufl<br />
Savafl› esnas›nda<br />
iflgal<br />
güçlerine<br />
karfl› sergilenen“GaziantepSavunmas›”,<br />
Türk tarihindeyi¤itlik,kahramanl›k<br />
ve fedakârl›¤›nsembolü<br />
ve abidesi olmufltur.<br />
6.317 flehidin<br />
verildi¤i, dost düflman herkesin<br />
hayranl›k ve takdirini kazanan<br />
Gaziantep Savunmas› yaln›z Gaziantep’i<br />
de¤il ayn› zamanda Güneydo¤u<br />
Anadolu’yu düflman iflgalinden<br />
kurtaran halk›n zaferi olarak<br />
tarihin sayfalar›na alt›n harflerle<br />
yaz›lm›flt›r.
Change language