TuarascailEarnailnaMeanGhaeilge

Ról na meán Gaeilge i sochaí na hÉireann
Tuigtear gurb é an téama is coitianta agus is láidre i scríbhneoireacht na Gaeilge ná
díláithriú cultúir (Nic Eoin). Más amhlaidh atá áfach, d'imir an scríbhneoireacht úd
mar aon le struchtúir oideachasúla go príomha, ról tábhachtach in athláithriú teanga le
breis agus céad caoga bliain anuas. Go bunúsach bhí an t-athláithriú cultúir seo ar na
céimeanna tosaigh in athbheochan na Gaeilge (McMahon, Uí Chollatáin). Is cuid
riachtanach de seo mar sin na córais oifigiúla oideachasúla agus shóisialta a cuireadh i
bhfeidhm, mar aon leis an reachtaíocht a chruthaigh struchtúir oifigiúla shóisialta don
athláithriú teanga. Mar sin féin de thoisc go mbíonn struchtúir shóisialta ag athrú de
shíor, is céim leanúnach den athláithriú cultúir é seo agus is gá monatóireacht agus
athbhreithniú a dhéanamh air i gcónaí. Ní féidir tic a chur le céim agus ansin na cinn
deireanacha a shroichint - tá gach céim fite fuaite i gcur i bhfeidhm athláithriú an
chultúir, go háirithe siocair gur cuid de phobal beo é.
Cinntíonn an mhonatóireacht agus an t-athbhreithniú a ghabhann le leanúnachas mar
seo áit agus stádas na teanga sa phobal. Dheimhnigh ceapachán an Choimisinéir
Teanga go ndéanfar an mhonatóireacht, a réiteoidh an bealach d'fhorbairt dá réir do
gach ball den phobal. Tá céim na monatóireachta luaite cheana mar cheann de
phríomhghnéithe de ról Fhoras na Gaeilge i leith na straitéise seo. Mar sin tuigtear gur
gné leanúnach de chur i bhfeidhm straitéise í an mhonatóireacht, ach ní féidir an
chéim sin a chur i bhfeidhm go dtí go bhfuil na struchtúir eile curtha i gcrích agus ag
feidhmiú ag leibhéal áirithe ar a laghad. Is é sin go díreach bunús na réasúnaíochta do
leagan straitéise mar seo. Pléann Bianchi an tábhacht a bhaineann le treoirphlean
ionas go n-aithnítear na bearnaí sna meáin agus gur féidir tógáil orthu dá réir. Tá sé
seo níos tábhachtaí fós i soláthar seirbhíse do phobal teanga atá ag feidhmiú faoi
choinníollacha chóras oifigiúil atá ar fáil go príomha i dteanga eile:
There is no print medium for breaking news. And there is no
development capacity to exploit online opportunities or to help fill the
gap left by English-language press in Wales which is less and less
committed to news content. How to make good these deficiencies?
This can only be done through identifying key development points and
supporting them in ways which take into account the interests of the
sector as a whole.
(Bianchi 2008: 41)
12