You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Éilíonn iriseoirí Gaeilge chomh maith go gcuireann úsáid na Gaeilge sna meáin<br />
chlóite le húsáid téarmaíocht nádúrtha a mbíonn blas níos dúchasaí uirthi, ná Gaeilge<br />
na leabhar. Déanann Máirín Ní Ghadhra pointe an-tábhachtach i gcomhthéacs úsáid<br />
nádúrtha na Gaeilge sna meáin chraolta, cuir i gcás. De thoisc go bhfuil cuid mhaith<br />
cainteoirí dúchais ag plé leis an bhfóram seo, is cosúil go gcuireann úsáid laethúil<br />
nádúrtha na teanga mar sin, le cothú agus le caomhnú struchtúir dhúchais na teanga ar<br />
bhonn neamhchomhfhiosach. D'fhéadfaí a áiteamh mar sin gur fianaise<br />
dheimhnitheach é seo, go pointe áirithe cibé, ar luach seachas díluacháil na meán in<br />
athneartú teanga. Deir Ní Ghadhra gur minic, siocair gné bheo na meán cumarsáide,<br />
nach mbíonn deis ag pobal na meán clóite, craolta agus ar líne, 'to consult a<br />
committee or policy group'. Leanann sí ar aghaidh ag rá de thoradh úsáid na cainte<br />
laethúla sna meáin: 'the choice that we often need to make is between a turn of phrase<br />
which will convey our news to people or a strange new term (Ní Ghadhra 2008: 58-9).<br />
Caithfear a bheith airdeallach áfach nach gcuirtear barraíocht béime ar luach na meán<br />
i gcruthú phobail teanga. Téann cuid de na tuiscintí seo, cuir i gcás, i gcoinne taighde<br />
acadúil áirithe a éilíonn gur mó an dochar ná sochar a dhéanann na meáin<br />
mhionteanga i gcúlú an aistrithe teanga mar a luadh cheana [reversal of language<br />
shift]. Cuireann Fishman tairbhe úsáid na meán in aistriú teanga taobh thiar d'úsáid na<br />
teanga sa bhaile, sa phobal, sa sfeár oibre agus fiú sa sféar oideachais. Cáineann sé<br />
fosta luach na meán i gcoitinne i leathnú úsáid na teanga. Bíodh sin mar atá (agus ní<br />
luann sé aon taighde coincréideach a chuireann leis an téis seo i 2001), tá gá le<br />
cothromaiocht i dtaobh na ceiste seo.<br />
Ar an gcéad dul síos, ní féidir a shéanadh gur cuid lárnach de shaol nua-aimseartha an<br />
lae inniu iad na meáin chumarsáide, agus bheadh sé fáillíoch mar sin gan iad a chur<br />
san áireamh mar uirlisí i bpleanáil teanga nó in athbhreithniú teanga. Ní fios ach an<br />
oiread go baileach (toisc easpa taighde ceart air seo), cén tairbhe a bhain leis na meáin<br />
chumarsáide Gaeilge in athbheochan na Gaeilge le beagnach céad caoga bliain anuas,<br />
ach ní dhearna siad aon dochar don teanga ach an oiread. Go deimhin, léiríonn taighde<br />
ar na meáin go nuige seo go raibh ról suntasach acu i gcruthú na nualitríochta, gné antábhachtach<br />
do phobal teanga agus ábhar léitheoireachta de dhíth chun úsáid na<br />
teanga a leathnú agus a fhorbairt (Nic Pháidín 1998). Tá gá le taighde ceart ar an ngné<br />
38
Change language