LIBRO GORBEIA OK.QXD 2/1/07 17:51 Página 31Udaletxea (XIX. mendea) daude. Zulaibar auzoan Lanbide HeziketakoIkastetxea dago; 1965ean eraiki zen, Italiako joera arkitektonikoari jarraituz.Halaber, interesgarria da Olabarri errotaren instalazioak bisitatzea.Zeanurin baserri ederrak daude, Bizkaiko baserririk antzinakoenetarikoak,eta horietan herri arkitekturak erabili izan dituen estilo guztiak daudeadierazita. Baserririk antzinakoenen artean, zurezko zutoinen egiturarekin,Ugarka baserria dago (XVI. mendea). Ozerin baserriak (XVI. mendea) karrerapeadauka eta goiko solairuak zurezkoak dira. Halaber, aipagarria daAltzusta auzo osoa (<strong>Gorbeia</strong>ren ikuspegi bikaina), Bizkaiko talderik aberatsenetarikoabaitauka, salbuetsitako egitura eta zurezko itxiera duten baserrieidagokienez. Zulaibar eta Emaldibekoa baserrien estiloa Arratiakoa da (XVIII.mendea), eta, baserri neoklasikoaren adibidetzat (XIX. mendean), Arregiaetxea aipa daiteke, izen bereko plazan.Bi zutoin Zeanuri udalerrian eta beste bi Zuian dituelarik,<strong>Gorbeia</strong>ganako gailurrean elementurik ospetsuena dago: XX. mende hasieraneraikitako gurutzea.Ubide (Z.A.)UbideUbide udalerri txikia da eta Bizkaiko hego-ekialdean kokaturik dago,Arabako mugan, Zubizabala errekak zeharkatzen du eta horren eskuinaldeanSan Joan auzoa dago, hiriguneko auzo nagusia.Ubide Zeanuriko elizatekoa izan zen, harik eta XVI. mendean (1540)bertatik irten arte. Mugan egotean, aduana izan zuen. Hurbileko beste herribatzuen kasuan ez bezala, hirigintza trinkoagoa dauka, batik bat San Joanen,eta etxeak Gasteizerako bidearen albo bietan kokatuta daude.Lurralde txikikoa izan arren, Ubide udalerri garrantzitsua izan zen, jarduerametalurgikoari esker. Lau burdinola eta hogeita hamar sutegi bainogehiago izan zituen, burdineria eta iltzeteria egiteko.Bertako ondare artistikoaren barruan, aipagarrienak San JoanBataiatzailea parrokia-eliza, estilo barrokoa eta neoklasikoa nahasita dituena,eta Magdalena baseliza dira; azken hori Erdi Arokoa da, baina XVIII. mendeanberreraiki zuten.Halaber, Erdi Aroko galtzadaren aztarnak kontserbatu dira eta galtzadahori XVIII. mendean berritu zuten; bertatik igaro zen Fernando Katolikoaerregea Bizkaiko Foruen zina egitera, 1476an.Badira beste eraikin aipagarri batzuk ere, esaterako, Udaletxea, estiloneoklasikokoa (XIX. mendea) eta antzinako aduana (XX. mendea), etahorrek euskal estilo berria Ingalaterrako arkitekturaren eraginekin konbinatzendu. Landa arkitektura oparorik egon ez arren, San Joan eta Magdalenaauzoetan baserri interesgarriak daude, XVII. mendekoak.superiores de madera. Asimismo, hay que destacar el barrio de Altzusta ensu conjunto –desde donde se disfruta de unas magníficas vistas del<strong>Gorbeia</strong>–, ya que posee uno de los grupos más ricos de Bizkaia en caseríosde estructura exenta con cerramiento de madera. Los caseríos deZulaibar y Emaldibekoa son de estilo arratiano (siglo XVIII), y, como ejemplode caserío neoclásico (siglo XIX), se puede citar la casa Arregia, en la plazadel mismo nombre.Con dos pilares en el municipio de Zeanuri y otros dos en Zuia, en lacumbre del <strong>Gorbeia</strong>gana se encuentra el elemento más característico: lafamosa Cruz, construida a principios del siglo XX.UbideDe reducidas dimensiones, el municipio de Ubide se encuentra en elextremo sureste de Bizkaia, en el límite con Araba. Está atravesado por elarroyo Zubizabala, en cuya margen derecha se asienta el barrio de San Juan,que es el principal núcleo urbano.Ubide perteneció a la anteiglesia de Zeanuri hasta que se separó en elsiglo XVI (1540). Su situación fronteriza le hizo contar con una aduana. Adiferencia de otros pueblos cercanos posee un urbanismo más compacto,sobre todo en San Juan, con sus casas ordenadas a los lados del caminoque se dirige a Vitoria-Gasteiz.A pesar de lo reducido de su territorio, Ubide fue importante por suactividad metalúrgica. Tuvo cuatro ferrerías y más de treinta fraguas parafabricar herraje y clavazón.31
LIBRO GORBEIA OK.QXD 2/1/07 17:51 Página 32ARABA<strong>Gorbeia</strong> mendigunearen hegoaldean Arabako Lurralde Historikoadago: Zuia, Zigoitia eta Urkabustaiz udalerriak eta Amurrio udalerrikoBarandio udal mugartea.ZuiaZuia izen bereko kuadrillako udalerririk handiena da. Bertako gunenagusia Murgia da. <strong>Gorbeia</strong> mendiguneko lurralderik handiena dauka. Izanere, gailur nagusiak eta <strong>Gorbeia</strong>ganako gurutzea bertako lurraldean daude.Zuia etxebizitza eta turismo zona garrantzitsua da gaur egun, ingurunatural ikusgarriak eta ondare artistiko garrantzitsua izatearen ondorioz; bertan,batez ere, aipagarria da elizen eta baselizen erromanikoa.Entre lo más destacable de su patrimonio artístico está la iglesia parroquialde San Juan Bautista, en la que se mezclan los estilos barroco y neoclásico,y la ermita de la Magdalena, de origen medieval, aunque reconstruidaen el XVIII.Se conservan también los restos de la calzada medieval, reformada enel siglo XVIII, por la que pasó el rey Fernando el Católico a jurar los Fuerosde Bizkaia en 1476.Otros edificios reseñables son la casa consistorial de estilo neoclásico(siglo XIX) y la antigua aduana (siglo XX), que combina el estilo neovascocon influencias de la arquitectura inglesa. Aun no habiendo una profusaarquitectura rural, en los barrios de San Juan y La Magdalena quedan algunoscaseríos de interés, construidos en el siglo XVIII.Zuiaren ingurua ezagutzera emateko, Murgiako turismo-bulegoa etaSarriako Parkearen Harrera eta Interpretazio Zentroa (Parketxea) daude, etabertan <strong>Gorbeia</strong> mendiguneko alderdi nagusiei buruzko erakusketak egitendira. Murgian Eztiaren Museoa dago.Zigoitia32Zigoitiako gune nagusiak Murua eta Gopegi dira. Zuiako Kuadrillakoudalerrien artean beronek izan du hazkunde demografikorik handienaazken urteotan.Sarria (Z.A.)Gopegiko Goicoechea dorrearen armarria (Z.A.)Escudo de la torre de Goicoechea de Gopegi (Z.A.)