Kudowski

More documents

Recommendations

Info

WSPOMNIENIA Denver. Moi krewni byli zaskoczeni takim programem pobytu w Ameryce. W kurii księdza biskupa w Denver otrzymałem prawo do pracy w Ameryce i wydaje mi się, że misje nie wypadły źle. Trwały cały tydzień, z każdym następnym dniem było coraz więcej słuchaczy. Była też liczna spowiedź i bardzo uroczysty czas samych świąt zmartwychwstania. W Wielkanoc, matki różańcowe przygotowały dla Polaków obiad świąteczny i wszyscy obecni na ostatniej mszy świętej korzystali z tego obiadu. Po polską kiełbasę − która była na gorąco przy drugim daniu − ktoś z Polaków jeździł do Chicago. Była polska kapusta kiszona ze słoików i barszcz czerwony z uszkami z grzybów zbieranych w Górach Skalistych. Przemiłe spotkanie z Polakami trwało do wieczora. Na zachodzie Ameryki znajdowali się Polacy, głównie emigranci po II wojnie światowej. Szli często przez Sybir do Polski i doszli do Ameryki. Na mszę świętą, z miejsca zamieszkania dojeżdżali nawet 150 mil. Wykorzystałem też doświadczenia z Lewina Kłodzkiego. A było to tak. Poproszono mnie kiedyś do chorego Szarycza z Jeleniowa. Zaopatrzyłem go, a po krótkim dziękczynieniu usiadłem z nim na rozmowę. Potem specjalnie przyjeżdżałem do niego, by słuchać jego przeżyć. Były bardzo wzruszające i bogate. W 1939, na wiosnę skończył służbę wojskową. Wrócił do domu i zawarł ślub ze swoją narzeczoną. Po kilku miesiącach żona spodziewa się dziecka. Młody żołnierz rezerwista, gdy szedł do cywila otrzymywał kartę wcielenia do konkretnej jednostki na wypadek wojny. 1 września 1939 r. wybuchła wojna światowa. Zostawił młodą żonę i poszedł na front. 17 września front poszerzył się z sąsiadem wschodnim. Dostał się do niewoli radzieckiej. Był zwykłym szeregowym, więc Rosjanie przeznaczyli go do pracy przy regulacji jakiejś rzeki. Kopali i brzeg wykładali drewnem. Nie otrzymali żadnych gwoździ, tylko wiercili dziury i wbijali kołki. Gdy spadł dość duży deszcz, przybyło wody i ta zniszczyła prace przy regulacji. Rosjanie uznali to za wrogą robotę i skazali tych żołnierzy na zsyłkę, na Sybir. I tak znalazł się na Sybirze. Kiedy powstała armia polska, zgłosił się do niej. Tak pan Szarycz znalazł się w Armii Andersa. Z tym wojskiem przemierzył cały szlak, włącznie z Monte Cassino. Myśl o żonie i dziecku pozwalała mu znosić trudy wojenne i żyć. Kiedy skończyła się wojna, poszukiwał swojej żony przez Czerwony Krzyż i dziw, znajduje ją. Z pierwszym transportem z Anglii wrócił do Polski. W Polsce wita ich władza z orkiestrą, jako bohaterów. Z żoną odnajdują się natychmiast. Wnet żona spodziewa się drugiego dziecka, ale Szarycz nie ma spokojnego życia. Władze uznały, że jest szpiegiem, został aresztowany i otrzymał drugi wyrok − zsyłkę na Sybir. Drugi raz wywożą go na Nieludzką Ziemię. Wrócił z Sybiru, dopiero gdy Chruszczow doszedł do władzy. Powrócił do żony w Jeleniowie, ale z gruźlicą płuc. Niedługo, pochowałem go skromniutko na cmentarzu na Ziemiach Zachodnich. Na pogrzebie recytowałem wiersz Marii Konopnickiej „A jak poszedł król na wojnę”. Wielu Polaków miało podobną drogę życiową. Takie jest ludzkie życie. • Po mszy świętej wielkanocnej w parafii polskiej był obiad dla wszystkich obecnych w kościele i bardzo długa rozmowa o ojczyźnie. Tam zobaczyłem jak Polacy tęsknią za ojczyzną i żyją w nostalgii za krajem. Bardzo mały procent asymiluje się z miejscową ludnością. Dopiero następne pokolenia są już u siebie w domu. • W stanie Colorado, w mieście Bolder odwiedziłem polską rodzinę, państwa Kawuloków. Pan Kawulok pochodził z Istebnej. W roku 1939, w maju zdał maturę. Zaraz po maturze poszedł do szkoły podchorążych. Wypadła wojna i jako podchorąży poszedł na front. Z dużą grupą kolegów dostał się do Anglii. Wyznaczono go do jednostki zajmującej się wywiadem i kontrwywiadem. Wojnę zakończył w stopniu porucznika, ale jako żołnierz wywiadu nie mógł wracać do Polski. W Anglii zakończył kurs budowlany, wyjechał do Stanów Zjednoczonych i założył firmę budowlaną. Stał się już właścicielem średniej wielkości hotelu, oprócz firmy, w której też zatrudniał kilka osób. Przeżyłem tam szczególną sytuację. Po posiłku wszyscy udaliśmy się do basmentu na drinka. W czasie pobytu tam pan Kawulok zaczął śpiewać. Ponieważ były to piosenki góralskie i mało różniły się w tekście od tych, które ja znałem, szczerze śpiewałem razem z nim. Po pewnym czasie błysnęły mu łzy w oczach. Po chwili milczenia zaczął mówić : − Założyłem tu za granicą rodzinę, mam żonę Polkę, Sybiraczkę, mam przedsiębiorstwo i dorobiłem się już znacznego majątku. Żyje nam się dobrze. Ale jednak przychodzą takie dni na mnie, że wolałbym zjeść ziemniaki z żurem i być między swoimi, aniżeli tu, w tym dobrobycie, bo tam jest moja ojczysta ziemia. Nikt z Polaków nie komentował tych słów, bo wielu, uważam, myślało podobnie. Dopiero, przy następnym spotkaniu rzekłem mu, że Polska jest już nieco inna i już nic nie stoi na przeszkodzie, żeby Polskę odwiedził, ale jako obywatel Stanów Zjednoczonych. Po kilku latach rzeczywiście to zrealizował. • Prezeska Polonii w Colorado, żyjąca w przyjaźni z rodziną gubernato- 12
WSPOMNIENIA ra, uczestniczyła też w rekolekcjach i mszy świętej wielkanocnej. Pod koniec obiadu złożyła mi zaskakującą propozycję, że osobiście poprosi gubernatora o to, bym pozostał w Stanach Zjednoczonych do pracy. Zwykle takiej prośbie polskie służby dyplomatyczne ulegają. A oni by się cieszyli, gdybym pozostał. Jednak, wyjeżdżając z Polski obiecałem księdzu kardynałowi Kominkowi, że wrócę na pewno z powrotem. Podziękowałem kurtuazyjnie i oświadczyłem, że jest to niemożliwe. • Stany Zjednoczone to zupełnie inny kraj niż Polska i nawet kościół żyje inaczej. Tam nawet grupa ludzi, czy jeden osobnik może kupić sobie kościół. Polacy w Denver kupili głęboko w Górach Skalistych niewielki kościółek i dano mi propozycję odprawienia tam mszy świętej za poległych żołnierzy z Armii Andersa i to do odprawienia w języku łacińskim. Nie ma żadnych przeszkód. Przyjechała duża grupa osadników. Serdecznie modliliśmy się za tych, co oddali życie za ojczyznę. Wspólnie śpiewamy po łacinie „Ojcze Nasz”. Po mszy świętej rozmawiamy między sobą o łacinie w kościele i padło zdanie, że sobór watykański uczynił właściwie wprowadzając do liturgii języki ojczyste. Pater noster nie uratuje zrozumienia liturgii. Czujemy się przekonani, że Bóg doskonale nas rozumie w języku polskim. • Będąc w Colorado zwiedziłem kościół wojskowy w Colorado Springs. Ciekawie zbudowany, miał trzy kondygnacje. Każda dla innego wyznania. Dolną część mieli Żydzi, parter katolicy, a piętro protestanci. Tam też mieściła się jedyna szkoła lotnicza amerykańska. Wszystko na wysoki standard i wysoki połysk. Zobaczyłem także lodowiska, na których odbywały się mistrzostwa świata w łyżwiarstwie. Byłem również w hotelu multimilionerów. Do stołu podawał nam profesor z Budapesztu, jako kelner. Zapytałem go, by zechciał mi przedstawić racje takiego postępowania. Odpowiedź była prosta: mam już dość dużo lat, a pensja kelnera tutaj jest trzykrotnie wyższa od wynagrodzenia profesora uniwersyteckiego. Do tego hotelu mogłem wejść tylko dlatego, że wprowadził mnie pracownik tamtejszego hotelu, jako prywatnego gościa. Stany Zjednoczone poznawałem jako kraj piękny i bardzo ciekawy. • Z Colorado poleciałem samolotem do Chicago, do siostry mojego ojca. Ciocia już nie żyła, ale zostało po niej jedenaścioro dzieci. Pięciu synów i sześć córek. W Chicago miałem już znajomych, którzy tam się urządzili. I znowu spędziłem miesiąc czasu. Na południu miasta, w polskim kościele wikariusz został proboszczem i znalazłem miejsce do odprawienia mszy świętej. Byłem potrzebny. Czas jednak szybko uciekał. Po miesiącu wróciłem do cioci, w stanie Connecticut i tam dokładnie poznałem swoją rodzinę. Poznałem kuzyna, który ukończył uniwersytet w Montrealu, tam w czasie studiów poznał Rosjankę i z nią się ożenił. Rodzice jej, w czasie rewolucji uciekli z Rosji do Ameryki. Były to jednak dusze słowiańskie i żyli ze sobą nadzwyczaj dobrze. Rodzice tej Rosjanki żyli na obrzeżach Montrealu. Zostałem zaproszony do Montrealu, gdzie znów miałem pobyt zapewniony i gdzie mogłem zaokrętować się w drogę powrotną. Przed tym wyjazdem miałem jeszcze ciekawe spotkanie z polskim statkiem „Zawiercie” na jeziorze Michigan. Jeden z moich kuzynów, u którego mieszkałem, był w Chicago policjantem. Chciał mi pokazać port. Przy wjeździe do portu zobaczyłem polski statek, stojący na kotwicy. Kuzyn nie mógł wprost uwierzyć, że to okręt polski. Jako policjant sprawdził jak jest naprawdę. Okazało się, że wchodząc na okręt jakiegoś państwa, wchodzi się równocześnie na obce terytorium. Spotykam bosmana, rozmawiamy serdecznie, a w końcu przynosi nam polskie piwo, cały kartonik. Wynagrodziłem dolarami, bo już nie byłem biedny. Sprawdzaliśmy, czy to naprawdę w Polsce zbudowany okręt i czy to jest piwo wyprodukowane w Polsce. Wszystko zgadzało się. W tej konkretnej sytuacji, Polska zyskiwała dodatkowe punkty. • Zbliża się czas powrotu do Polski. Tak, jak było uplanowane odwiedziła mnie ciocia Ryczkowska, a krewna Rosjanka prowadziła samochód do Montrealu. Na granicy USA-Kanada okazało się, że w stanie Quebek mówią wszyscy po francusku. Z Chicago do Montrealu jechaliśmy cały dzień. Nasza miła Rosjanka czuła się na drogach Kanady, jak u siebie w domu. Zawiozła nas do swoich rodziców. Poznałem ich, żyli skromnie, a niegdyś byli to bogaci Rosjanie. Byli wyznania prawosławnego, ale wnet znaleźliśmy wspólny język i przez kilka nocy były to bardzo długie rozmowy. Oglądałem wiele ich zdjęć, wykonanych jeszcze w Rosji, na których nie brakowało dostojników kościelnych. W ciągu dnia zwiedzałem Montreal. Duże wrażenie zrobiła na mnie Bazylika św. Józefa. Dostrzegłem też na rzece św. Wawrzyńca nasz statek Stefan Batory. Zaokrętowałem się i wnet droga powrotna. Rzeka do Atlantyku, przez Atlantyk do Europy. Już w Polsce, będąc u swojego kuzyna w Wejherowie zadzwoniłem do Lewina i od mojej matki dowiedziałem się, 13
Page 1 and 2: Pamiętnik Kudowski kwartalnik spo
Page 3 and 4: WSPOMNIENIA ▶ prof. zw. dr hab. J
Page 5 and 6: WSPOMNIENIA ▶ prof. zw. dr hab. J
Page 7 and 8: HISTORIA ▶ Zbigniew Kopeć Zbigni
Page 9 and 10: HISTORIA ▶ Zbigniew Kopeć W dniu
Page 11 and 12: WSPOMNIENIA a także pełnomocnikie
Page 13: WSPOMNIENIA ducha. Ojciec dzieci, z
Page 17 and 18: WSPOMNIENIA cezji tarnowskiej miał
Page 19 and 20: SZAFRAŃSCY kudowscy ▶ Bronisław
Page 21 and 22: ich ziemię w Jaworznie, ale miasto
Page 23 and 24: MALARSTWO ANTONIEGO SZAFRAŃSKIEGO
Page 25 and 26: HISTORIA ▶ Leszek Skrzypczak zem
Page 27 and 28: świrzańskie noce i dnie ▶ Józe
Page 29 and 30: ZWYCZAJE i OBRZĘDY LUDOWE ▶ Krzy
Page 31 and 32: UNIA EUROPEJSKA ▶ Bronisław MJ K
Page 33 and 34: Wydarzenia kulturalne ▶ Wojciech
Page 35 and 36: Wydarzenia kulturalne ▶ Wojciech
Page 37 and 38: ROZMOWY Z UCZNIAMI MAJĄCYMI PASJE
Page 39 and 40: Życie Kudowy na starych fotografia
Page 41 and 42: Życie Kudowy na starych fotografia
Page 43 and 44: sjonalnie, bowiem teatr amatorski p

Kudowski

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?