Istraga

nici u njoj odnosi se kao atribut prema
svojoj imenici ili zamjenici”. 12 Odnosne
rečenice smatraju se zasebnima.
Gramatika srpskog jezika ne spominje
niti atributske niti apozicijske, iako se,
kada se govori o odnosnim rečenicama,
napominje da one “najčešće imaju atributsku
službu”. 13
Npr. Nikada ni od koga nisam čuo toliko
oštrih riječi, toliko prezira prema ljudima
na vlasti, toliko ludog slobodoumlja,
kao te večeri, slušajući vatrenog alazharskog
studenta, koji nije znao šta je strah, ili nije
znao šta je vlast. 14
(Složena rečenica sa nerestriktivnom
atributskom klauzom.)
Pamti put kojim smo prolazili... 15
(Složena rečenica sa restriktivnom atributskom
klauzom.)
S obzirom na veznička sredstva kojima
se atributske klauze uvrštavaju u složenu
rečenicu, razlikujemo odnosne (relativne)
i objekatske atributske klauze.
Odnosne (relativne) atributske
klauze uvrštavaju se po svim supstan-
tivnim riječima i za osnovnu se klauzu
vežu odnosnim zamjenicama: koji, ko,
što, čiji, kakav, kolik. 16
17
Vjera je zakon koji uređuje cijeli život.
Za razliku od Gramatike bosanskoga
jezika, Hrvatska gramatikaa
i Gramatika
srpskog jezika, odnosne (relativne)
rečenice ne svrstavaju u atributske, već se
smatraju zasebnima.
Hrvatska gramatika 18 odnosne
rečenice smatra rečenicama koje se
pridružuju imenicama, imenskim skupinama,
zamjenicama, prilozima i
prijedložnim izrazima u glavnoj rečenici i
cijelim svojim sadržajem proširuje njihov
sadržaj i to tako da se svojim vezničkim
riječima priključuje gramatičkim oznakama
onih riječi kojima se pridružuje.
Vezničke riječi odnosnih rečenica
jesu:
• odnosne zamjnice: tko, što, koji,
čiji;
• odnosni pridjevi: kakav, kolik;
• odnosni prilog: što. 19
Nigdje se nisu vidjela čudesa koja sam
20
joj obećavao. (A. Šoljan)
Gramatika srpskog jezika 21 odnosne
rečenice definira kao rečenice koje
se odnose na pojedine riječi neke druge
rečenice (ili cijelu rečenicu) i koje ih bliže
određuju. Odnosne rečenice se za one na
koje se odnose vežu odnosnim zamjenicama
i prilozima: koji, čiji, kakav, kolik,
ko, što, gdje, kako i dr.
Po svojoj službi u jeziku odnosne
rečenice mogu biti različite. One
najčešće označavaju osobinu pojma što ga
označava riječ na koju se odnose, najčešće,
dakle, imaju atributsku službu. 22
Na našoj strani je pravda i hrabrost,
koja će izvojevati tu pravdu. (razg.)
Kao i atribut, i atributska rečenica
uveliko doprinosi u kreiranju slikovitosti
našeg izraza, a ta slikovitost najilustrativnija
je kod naših pisaca koji u
svojim književnim djelima obilno crpe
sintaksičke mogućnosti našeg jezika i
na taj način oblikuju književnu stvarnost
Literatura:
1. Barić, Eugenija; Lončarić, Mijo; Malić, Dragica; Pavešić, Slavko; Peti,
Mirko; Zečević, Vesna; Znika, Marija: Hrvatska gramatika, Školska
knjiga, Zagreb, 1997.
2. Čedić, Ibrahim: Osnove gramatike bosanskog jezika, Institut za jezik,
Sarajevo, 2001.
3. Jahić, Dževad; Halilović, Senahid; Palić, Ismail: Gramatika bosanskoga
jezika, Dom štampe, Zenica, 2000.
4. Stevanović, Mihailo: Gramatika srpskog jezika, Zavetno slovo, Beograd,
1998.
Izvori:
1. Meša Selimović, Tvrđava, Oslobođenje, Sarajevo, 2000.
2. Abdulah Sidran, Sarajevska zbirka, Dani, Sarajevo, 2004.
Bilješke
1. Jahić, Dževad; Halilović, Senahid; Palić, Ismail: Gramatika bosanskoga
jezika, Dom štampe, Zenica, 2000, str. 356.
2. Isto, str. 356.
3. Jahić, Dževad; Halilović, Senahid; Palić, Ismail: Gramatika bosanskoga
jezika, Dom štampe, Zenica, 2000, str. 410.
4. Stevanović, Mihailo: Gramatika srpskog jezika, Zavetno slovo, Beograd,
1998, str. 308.
5. Barić, Eugenija; Lončarić, Mijo; Malić, Dragica; Pavešić, Slavko; Peti,
Mirko; Zečević, Vesna; Znika, Marija: Hrvatska gramatika, Školska
knjiga, Zagreb, 1997, str. 463.
6. Jahić, Dževad; Halilović, Senahid; Palić, Ismail: Gramatika bosanskoga
jezika, Dom štampe, Zenica, 2000, str. 419.
7. Isto, str. 421.
8. Čedić, Ibrahim: Osnove gramatike bosanskog jezika, Institut za jezik,
Sarajevo, 2001, str. 208. - 224.
9. Barić, Eugenija; Lončarić, Mijo; Malić, Dragica; Pavešić, Slavko; Peti,
Mirko; Zečević, Vesna; Znika, Marija: Hrvatska gramatika, Školska
knjiga, Zagreb, 1997, str. 467.
10. Stevanović, Mihailo: Gramatika srpskog jezika, Zavetno slovo, Beograd,
1998, str. 313. - 322.
11. Jahić, Dževad; Halilović, Senahid; Palić, Ismail: Gramatika bosanskoga
jezika, Dom štampe, Zenica, 2000, str. 440.
12. Isto, str. 471.
13. Stevanović, Mihailo: Gramatika srpskog jezika, Zavetno slovo, Beograd,
1998, str. 321.
14. Meša Selimović, Tvrđava, Oslobođenje, Sarajevo, 2000.
15. Abdulah Sidran, Sarajevska zbirka, Dani, Sarajevo, 2004., str.28
16. Jahić, Dževad; Halilović, Senahid; Palić, Ismail: Gramatika bosanskoga
jezika, Dom štampe, Zenica, 2000, str. 441.
17. Meša Selimović, Tvrđava, Oslobođenje, Sarajevo, 2000.
18. Barić, Eugenija; Lončarić, Mijo; Malić, Dragica; Pavešić, Slavko; Peti,
Mirko; Zečević, Vesna; Znika, Marija: Hrvatska gramatika, Školska
knjiga, Zagreb, 1997, str. 472.
19. Isto, str. 472.
20. Navedeno prema: Barić, Eugenija; Lončarić, Mijo; Malić, Dragica;
Pavešić, Slavko; Peti, Mirko; Zečević, Vesna; Znika, Marija: Hrvatska
gramatika, Školska knjiga, Zagreb, 1997, str. 472
21. Stevanović, Mihailo: Gramatika srpskog jezika, Zavetno slovo, Beograd,
1998, str. 319.
22. Isto, str. 320.
16. decembar - 21. muharrem
63