Zoran Sulejmanov - Sudija Izvestitel - kniga I (p.1194)
21.11.2015 • Views
Share Embed Flag

Zoran Sulejmanov - Sudija Izvestitel - kniga I (p.1194)

Studija

Studija

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
zoransulejmanov

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

Prof. d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong><br />

sudija na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

SUDIJA IZVESTITEL<br />

1

2

ZORAN SULEJMANOV<br />

SUDIJA IZVESTITEL<br />

prva <strong>kniga</strong><br />

Skopje, 2006<br />

3

4

P R E D G O V O R<br />

Da se napi{e <strong>kniga</strong> za rabotata na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija e predizvik {to motivira od pove}e pri~ini. Edna od niv<br />

e sekako onaa deka na na{ive prostori ne postoi nitu eden trud vo koj<br />

se pretstaveni site procesni stapki pri donesuvaweto na odlukite na<br />

Sudot, po~nuvaj}i od referatot, re{enieto za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na opredelen propis, pa se do<br />

kone~nata odluka po takviot predmet. Faktot deka toa ovde se pravi e<br />

opredeleno od potrebata stru~nata javnost, a osobeno onie koi za prv<br />

pat }e se najdat vo ovoj sud, u{te na samiot start, bez kakvo i da e sopstveno<br />

iskustvo, da imaat celosen uvid vo prirodata na rabotata {to<br />

gi o~ekuva.<br />

Vtorata, ne pomalku va`na pri~ina e povrzana so `elbata da se<br />

bide transparenten - na javnosta da í se dade celosen uvid vo rabotata<br />

na eden sudija na Ustaven sud. Vo konkretniov slu~aj stanuva zbor za<br />

100 moi odluki doneseni vo tekot na prvite tri godini rabota vo<br />

Sudot. Da, to~no pro~itavte - stanuva zbor za predmeti koi gi re{il<br />

Sudot, a toa zna~i za predmeti po koi prethodnata postapka zaedno so<br />

sudijata ja vodel dr`aven sovetnik i po koi naj~esto raspravale i zaedni~ka<br />

odluka donele site devet sudii na Ustavniot sud, a za koi sepak<br />

tvrdam deka se i produkt na li~en trud, odnosno deka imaat svoj poedine~en<br />

avtor. Vo ovoj slu~aj toa se 100 predmeti {to sum gi dobil po<br />

slu~aen izbor (sekoj osmi predmet oformen po podnesena inicijativa<br />

do Sudot), predmeti po koi sesrdno sum go branel sopstvenoto pravno<br />

stanovi{te i po koi sum dal predlog za nivno re{avawe - nakratko,<br />

site predmeti po koi sum bil opredelen za sudija izvestitel.<br />

Tretata i posledna pri~ina e povrzana so fenomenot li~ana<br />

odgovornost pri kolektivnoto odlu~uvawe. Vo situacija koga odlukite<br />

na sudot se donesuvaat so mnozinstvo glasovi, so siot respekt kon za~uvuvaweto<br />

na tajnosta na stavot na onie koi po oddelni predmeti poinaku<br />

se izjasnile, smetam deka za eden sudija na Ustaven sud e od golemo<br />

zna~ewe javnosta - sogleduvaweto na negoviot li~en stav po oddelni<br />

pravni pra{awa. Na toa ramni{te, vpro~em, e izgradena i smislata na<br />

izdvoenite mislewa na sudija na Ustaven sud, koi blagodarenie na niza<br />

povolni okolnosti, barem koga bea vo pra{awe odlukite po moite predmeti,<br />

nema{e potreba da gi koristam. Ottamu, vo ovoj trud poinakvite<br />

viduvawa na kolegite sudii po ovde navedenite predmeti se iznese-<br />

5

ni ne samo vo vid na sprotivno glasawe od mojot kone~en predlog, 1 tuku<br />

i vo vid na nivno izdvoeno mislewe. 2 Patem re~eno, od analizata na<br />

site prilo`eni predmeti, po raspravata {to be{e vodena na sednicite<br />

na Sudot, samo vo tri slu~ai smetav za potrebno da go promenam svojot<br />

predlog od onoj {to bil zasnovan vo referatot. Toa e slu~aj samo<br />

so predmetite pod reden broj 12, 15 i 78.<br />

Vo prilog na transparentnosta postavena kako edna od celite<br />

na ovoj trud, vpro~em, govorat slednive podatoci.<br />

Tabela 1<br />

Primeni inicijativi za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta spored nivniot podnositel<br />

Podnositeli na inicijativi<br />

1. Gra|ani 83<br />

2. Advokati 4<br />

3. Politi~ki partii -<br />

4. Vlada na Republika Makedonija -<br />

5. Pretprijatija i drugi organizacii i zaednici 5<br />

6. Organi na edinici na lokalna samouprava -<br />

7. Zdru`enija na gra|ani 4<br />

8. Drugi organi i organizacii -<br />

9. Sopstvena inicijativa na Sudot 1<br />

10. Ostanato 3<br />

Vkupno: 100<br />

- Vo vkupno 100 re{eni predmeti vo koi se rabote{e za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta za periodot<br />

juni 2003 - juni 2006 godina, koi naj~esto bea podnesuvani od gra|ani,<br />

me|u koi 29 od samo eden gra|anin gospodinot Stamen Filipov poznat<br />

po svoeto ~esto obra}awe so razli~ni inicijativi do Sudot.<br />

- Strukturata na primenite inicijativi, spored vidot na aktot<br />

~ija ustavnost i zakonitost be{e osporuvana i oblasta na koja se odnesuvaat<br />

vo navedeniot period se jasno prika`ani na slednite tabeli i<br />

od tie pri~ini nema posebno da gi komentiram.<br />

1<br />

Vo najgolem broj slu~ai predlozite na sudijata izvestitel bea usvojuvani<br />

ednoglasno, a samo vo sedumnaeset (17) slu~ai, takviot predlog (vo celost<br />

ili samo del od nego) bil uvojuvan so mnozinstvo glasovi.<br />

2<br />

Samo za dva (2) predmeti izlo`eni vo ovoj trud (predmetite pod reden<br />

broj 2 i 41) bilo napi{ano izdvoeno mislewe od strana na trojca sudii na<br />

Ustavniot sud.<br />

6

Tabela 2<br />

Strukturata na primenite inicijativi, spored vidot na aktot ~ija<br />

ustavnost i zakonitost be{e osporuvana vo navedeniot period<br />

Vid na osporeniot akt<br />

1. Zakoni 56<br />

2. Statuti 3<br />

3. Kolektivni dogovori 4<br />

4. Propisi na Vladata i ministerstvata 6<br />

5. Akti na javni pretprijatija 4<br />

6. Akti na javni slu`bi 8<br />

7. Akti na edinicite na lokalnata samouprava 14<br />

6. Za{tita na osnovnite slobodi i ~ovekovi prava 1<br />

8. Drugi akti 4<br />

Vkupno: 100<br />

Tabela 3<br />

Struktura na primeni predmeti spored pravnata oblast koja ja<br />

tretiraat<br />

Vid na pravna oblast<br />

1. Finansii, nadomestoci, pridonesi i samopridonesi,<br />

6<br />

2. Urbanizam 11<br />

3. Komunalni dejnosti 2<br />

4. Rabotni odnosi 18<br />

5. Prava od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe 1<br />

6. Socijalno-zdravstveni odnosi 10<br />

7. Imotno pravni pra{awa (pravna za{tita na sopstvenosta)<br />

14<br />

8. Stopanstvo 7<br />

9. Lokalna samouprava 3<br />

10. Odbrana i bezbednost 5<br />

11. Obrazovanie i kultura 2<br />

12. Sudstvo 11<br />

13. Javno informirawe -<br />

14. Javni dava~ki -<br />

15. Drugo 10<br />

Vkupno: 100<br />

7

Tabela 4<br />

Struktura na akti na Sudot spored nivnata priroda<br />

Priroda na aktite<br />

1. Odluki za poni{tuvawe 1<br />

2. Odluki za ukinuvawe 15<br />

3. Odluki za odbivawe -<br />

4. Re{enija za nepoveduvawe 42<br />

5. Re{enija za otfrlawe na inicijativata/baraweto 36<br />

6. Re{enija za zapirawe na postapkata 1<br />

8. Predmeti zavr{eni na drug na~in 5<br />

Vkupno: 100<br />

Zaradi pojasnuvawe na podatocite od poslednata tabela smetam<br />

ovde treba da se ka`e deka, toga{ koga vo soodvetna odluka na Sudot se<br />

rabotelo za pove}e razli~ni re{enija po oddelni ~lenovi od nekoj ili<br />

nekoi propisi, od takvite re{enija vo tabelata se vneseni samo onie<br />

koi se prioritetni po svoeto zna~ewe. Imeno, vo zbirot na prika`anite<br />

odluki treba da se ima vo vid deka se sodr`ani tri (3) predmeti<br />

vo koi se rabotelo za poveduvawe postapka i otfrlawe na inicijativata,<br />

dva (2) predmeti vo koi se rabotelo za poveduvawe postapka i za<br />

nepoveduvawe postapka, i edinaeset (11) predmeti vo koi se rabotelo<br />

za nepoveduvawe postapka i otfrlawe na inicijativata.<br />

Skopje, 26. 11. 2006<br />

Avtorot<br />

8

S O D R @ I N A<br />

1. U. br. 11/2003 ............................................................................................ 13<br />

2. U. br. 18/2003 ............................................................................................ 15<br />

3. U. br. 101/2003 .......................................................................................... 51<br />

4. U. br. 90/2003 ............................................................................................ 55<br />

5. U. br. 86/2003 ............................................................................................ 59<br />

6. U. br. 148/2003 .......................................................................................... 67<br />

7. U. br. 67/2003 ............................................................................................ 83<br />

8. U. br. 43/2003 ............................................................................................ 93<br />

9. U. br. 130/2003 ........................................................................................ 101<br />

10. U. br. 38/2003 ........................................................................................ 109<br />

11. U. br. 114/2003 ...................................................................................... 113<br />

12. U. br. 128/2003 ...................................................................................... 117<br />

13. U. br. 190/2003 i U. br. 194/2003 ........................................................ 125<br />

14. U. br. 110/2003 i U. br. 1/2004 ............................................................ 135<br />

15. U. br. 79/2003 ........................................................................................ 151<br />

16. U. br. 117/2003 ...................................................................................... 161<br />

17. U. br. 193/2002 ...................................................................................... 169<br />

18. U. br. 206/2003 ...................................................................................... 181<br />

19. U. br. 104/2003 ...................................................................................... 193<br />

20. U. br. 166/2003 i U. br. 196/2003 ........................................................ 199<br />

21. U. br. 158/2003 ...................................................................................... 205<br />

22. U. br. 82/2004 ........................................................................................ 213<br />

23. U. br. 68/2004 ........................................................................................ 225<br />

24. U. br. 147/2003 ...................................................................................... 231<br />

25. U. br. 40/2004 ........................................................................................ 239<br />

26. U. br. 96/2004 ........................................................................................ 247<br />

27. U. br. 185/2003 ...................................................................................... 251<br />

28. U. br. 33/2004 ........................................................................................ 261<br />

29. U. br. 170/2003 ...................................................................................... 269<br />

30. U. br. 56/2003 i U. br. 100/2003 .......................................................... 307<br />

31. U. br. 26/2004 ........................................................................................ 319<br />

32. U. br. 89/2004 ........................................................................................ 323<br />

33. U. br. 176/2003 i U. br. 9/2004 ............................................................ 327<br />

34. U. br. 200/2003 ...................................................................................... 349<br />

35. U. br. 208/2003 ...................................................................................... 355<br />

36. U. br. 167/2004 ...................................................................................... 371<br />

37. U. br. 174/2004 ...................................................................................... 379<br />

38. U. br. 103/2004 ...................................................................................... 387<br />

39. U. br. 139/2004 ...................................................................................... 393<br />

40. U. br. 124/2004 ...................................................................................... 397<br />

41. U. br. 195/2003 ...................................................................................... 407<br />

42. U. br. 19/2004 ........................................................................................ 419<br />

43. U. br. 110/2004 ...................................................................................... 425<br />

9

44. U. br. 160/2004 ...................................................................................... 439<br />

45. U. br. 195/2004 ...................................................................................... 447<br />

46. U. br. 47/2004 ........................................................................................ 461<br />

47. U. br. 153/2004 ...................................................................................... 467<br />

48. U. br. 146/2004 ...................................................................................... 471<br />

49. U. br. 218/2004 ...................................................................................... 479<br />

50. U. br. 181/2004 ...................................................................................... 483<br />

51. U. br. 54/2004 ........................................................................................ 489<br />

52. U. br. 61/2004 ........................................................................................ 497<br />

53. U. br. 117/2004 ...................................................................................... 527<br />

54. U. br. 202/2004 ...................................................................................... 515<br />

55. U. br. 132/2004 i 190/2004 ................................................................... 521<br />

56. U. br. 73/2003 ........................................................................................ 563<br />

57. U. br. 133/2003 ...................................................................................... 569<br />

58. U. br. 75/2004 ........................................................................................ 573<br />

59. U. br. 57/2005 ........................................................................................ 589<br />

60. U. br. 1/2005 .......................................................................................... 593<br />

61. U. br. 25/2005 ........................................................................................ 597<br />

62. U. br. 188/2004 ...................................................................................... 605<br />

63. U. br. 17/2005 ........................................................................................ 617<br />

64. U. br. 18/1998 i 235/1997 ..................................................................... 631<br />

65. U. br. 9/2005 .......................................................................................... 633<br />

66. U. br. 33/2005 ........................................................................................ 647<br />

67. U. br. 90/2005 ........................................................................................ 655<br />

68. U. br. 114/2005 ...................................................................................... 665<br />

69. U. br. 106/2005 ...................................................................................... 675<br />

70. U. br. 73/2005 ........................................................................................ 685<br />

71. U. br. 122/2005 ...................................................................................... 699<br />

72. U. br. 49/2005 ........................................................................................ 711<br />

73. U. br. 46/2005 ........................................................................................ 725<br />

74. U. br. 179/2006 ...................................................................................... 733<br />

75. U. br. 178/2005 ...................................................................................... 739<br />

76. U. br. 186/2005 ...................................................................................... 751<br />

77. U. br. 194/2005 i 232/2005 ................................................................... 759<br />

78. U. br. 65/2005 ....................................................................................... 793<br />

79. U. br. 130/2005 ...................................................................................... 819<br />

80. U. br. 82/2005 ........................................................................................ 837<br />

81. U. br. 226/2005 ...................................................................................... 875<br />

82. U. br. 202/2005 ...................................................................................... 891<br />

83. U. br. 138/2005 ...................................................................................... 903<br />

84. U. br. 170/2005 ...................................................................................... 917<br />

85. U. br. 234/2005. ..................................................................................... 937<br />

86. U. br. 218/2005 ...................................................................................... 941<br />

87. U. br. 24/2006 ....................................................................................... 949<br />

88. U. br. 32/2006 ........................................................................................ 971<br />

10

89. U. br. 64/2006 ........................................................................................ 979<br />

90. U. br. 154/2005 ...................................................................................... 987<br />

91. U. br. 162/2005 .................................................................................... 1009<br />

92. U. br. 40/2006 ...................................................................................... 1015<br />

93. U. br. 112/2006 .................................................................................... 1027<br />

94. U. br. 8/2006 ........................................................................................ 1033<br />

95. U. br. 16/2006 ...................................................................................... 1043<br />

96. U. br. 210/2005 .................................................................................... 1061<br />

97. U. br. 80/2006 ..................................................................................... 1081<br />

98. U. br. 120/2006 ................................................................................... 1169<br />

99. U. br. 96/2006 ...................................................................................... 1179<br />

100. U. br. 128/2006 .................................................................................. 1187<br />

11

12

1. U. br. 11/2003 (9. 07. 2003)<br />

Osporen akt<br />

^len 391 st. 3, 392 st. 1, 393, 395 st. 1, ~l. 403, 406, 411 st. 1-4, 413,<br />

414, st. 1, 3 i 4 od Zakonot za krivi~nata postapka (SV RM, 15/1997 i<br />

44/2002)<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

I. Podnositelot na inicijativata najprvin po komparacija na<br />

stariot i noviot Zakon za krivi~nata postapka (vo natamo{niot tekst<br />

ZKP), naveduva deka Ustavot od 1991 predvidel pogolem krug na prava<br />

i slobodi koi se povredeni so odredbite na ZKP vo delot {to gi regulira<br />

vonrednite pravni lekovi taka {to obvinetiot, o{teteniot i<br />

javniot obinitel (vo natamo{niot tekst JO) nemale ednakva polo`ba<br />

vo postapkata {to bilo sprotivno na ~l. 9 st. 1 i 2 od Ustavot.<br />

II. Natamu, vo odnos na vonredniot praven lek (vo natamo{niot<br />

tekst VPL) - povtoruvawe na postapkata (vo natamo{niot tekst PP),<br />

podnositelot na inicijativata go osporuva ~l. 391 st. 3, 392 st. 1, 393 i<br />

395 st. 1. Pokonkretno, toj go osporuva samo ~l. 391 st. 3 koj se odnesuva<br />

na pravoto na poveduvawe na krivi~nata postapka (vo natamo{niot<br />

tekst KP) - KP zavr{ena so pravosilno re{enie za zapirawe na postapakata<br />

do glavniot pretres, koja mo`e da se povtori po dva osnovi:<br />

po osnov na novi dokazi, i po osnov na izvr{eno krivi~no delo na JO.<br />

Zaedni~ki navod na podnositelot na inicijativata e deka ~l.<br />

391 st. 3 i ostanatite ~lenovi ne bile vo soglasnost so ~l. 9, 12, 13, i 14<br />

od Ustavot, ottamu {to spored osporenite odredbi ne bi mo`elo da se<br />

smeta deka o{teteniot se otka`al od natamo{noto gonewe bez da dade<br />

pismena izjava za toa.<br />

III. Po odnos na VPL - barawe za za{tita na zakonitosta (vo natamo{niot<br />

tekst BZZ) podnositelot na inicijativata go osporuva ~l.<br />

403 i 406 ZKP so slednive tvrdewa: 1. ottamu {to zakonot mo`e da<br />

bide povreden ne samo na {teta na obvinetiot, tuku i na {teta na o{teteniot<br />

- JO trebalo da podnesuva BZZ i koga zakonot e povreden na<br />

{teta na o{teteniot, 2. deka osven JO pravo na podnesuvawe na ovoj<br />

VPL treba da imaat i obvinetiot i o{teteniot.<br />

IV. Po odnos na VPL - barawe za vonredno preispituvawe na<br />

pravosilna presuda (vo natamo{niot tekst BVPPP) podnositelot na<br />

inicijativata gi osporuva ~l. 411 st. 1-4, 413, 414, st. 1, 3 i 4 ZKP, so<br />

13

uka`uvawe deka ne bile vo soglasnost so Ustavot, ottamu {to: 1. na<br />

o{teteniot ne mu e dozvoleno da podnese BVPPP, i 2. so ZKP ne e<br />

predvideno da se podense BVPPP koga postapkata e zavr{ena so re-<br />

{enie, a ne so presuda.<br />

V. Slednoto osporuvawe na podnositelot e deka komentarite na<br />

ZKP vo delovite koi se odnesuvale na VPL ne bile dovolno jasni.<br />

VI. Najposle, vo dopolnuvaweto na inicijativata se osporuva i<br />

odredbite na ZKP, bez da se poso~i koi gi povreduvaat ~l. 12, 13 i 14<br />

od Ustavot, za{to zakonot ne predvidel ednakva pravna polo`ba na<br />

obvinetiot i o{teteniot. Vo ovaa smisla se poso~uva deka i o{teteniot<br />

trebalo da ima pravo na odgovor na podnesenoto obvinenie, da<br />

ima pravo na `alba protiv odlukata na sudot, kako i pravo da podnesuva<br />

vonredni pravni lekovi i da prigovara na istite.<br />

14<br />

Pravno mislewe<br />

Ad. I Odnos: obvinet - o{teten - JO. Vo vrska so navodot na podnositelot<br />

na inidijativata deka se raboti za povreda na ~l. 9 st. 1 i 2<br />

od Ustavot, so toa {to obinetiot, o{teteniot i JO nemale ednakva polo`ba<br />

vo postapkata, na{e mislewe e deka: vo ~l. 139 ZKP se dadeni<br />

legalnite definicii za strankite i u~esnicite vo postapkata so toa<br />

{to vo al. 7 to~no e precizirano deka stranki se tu`itelot i obvinetiot.<br />

Soglasno taa odredba, sistemot i na~elata na na{ata KP (koja<br />

vo toj pogled celosno se ureduva so ZKP, bez kakvi i da e nalozi i<br />

ograni~uvawa od Ustavot), polo`bata na procesnite stranki i u~esnici<br />

vo KP, nu`no e razli~na, za{to zavisi od nivnite ovlastuvawa<br />

opredeleni od ZKP. Ottamu, nivnite prava vo KP ne se, i ne mo`at da<br />

bidat korelativni.<br />

Ad. II Pravni pretpostavki. Po odnos na ovoj naod vo inicijativata,<br />

nu`no e u{te edno kratko doobjasnuvawe. Vo ~l. 58 ZKP e dadena<br />

pravna pretpostavka so op{to zna~ewe. Pravnite pretpostavki<br />

postojat koga odredeni pravni fakti se izveduvaat od drugi poznati<br />

pravni fakti, i se smetaat za vistiniti, taka {to ne mora da se doka-<br />

`uvaat. So niv se otstranuva tovarot na doka`uvaweto na pravno relevantnite<br />

fakti od onoj koj se povikuva na pravnite pretposatvki.<br />

Pritoa, zna~ajno e da se spomne i toa deka spored pravnoto dejstvo pravnite<br />

pretpostavki se delat na soborlivi i nesoborlivi<br />

Vo konkretniot slu~aj se raboti za nesoborlivi pravni pretpostavki<br />

(praesumptio iuris ac de iure), kaj koi zakonodvacot zabranuva doka-<br />

`uvawe deka pravniot fakt ne postoi. Takov e slu~ajot so pravnata<br />

pretpostavka od ~l. 58 ZKP i osporeniot ~l. 391 st. 3 ZKP, kako i so<br />

drugi odredbi od ZKP vo koi tie se predvideni so terminot - "}e<br />

smeta deka." Primer, ~l. 49 st. 2 i 3, 54 st. 21, 164 st. 4, 169 st. 3, 255 st 3,<br />

256 st. 2, 261 st. 3 i 273 st. 4 ZKP.

Inaku, {to se odnesuva do soborlivite pravni pretpostavki<br />

(praesumptio iuris tantum), kaj niv pravno zainteresiranite lica mo`at<br />

da go doka`uvaat sprotivnoto, deka vo konkretniot slu~aj se otstapilo<br />

od redovniot tek na rabotite, odnosno deka pretpostaveniot praven<br />

fakt ne postoi. Takvi, na primer, se pretpostavkata na nevinost od ~l.<br />

2 st. 1 ZKP, pretpostavkata deka obvinetiot e du{evno zdrav, pretpostavkata<br />

na ~esnost kaj krivi~oto delo kleveta od Krivi~niot zakonik<br />

i sl.<br />

Ad. III Barawe za za{tita na zakonitosta.<br />

Osnov: povreda na zakonot (pravnite nedostatoci so koi se naru{uva<br />

zakonitosta), odnosno pogre{na (nepravilna) primena na KZ<br />

ili ZKP, i sekoe procesno dejstvo (bez razlika dali dovele ili ne<br />

dovele do pravosilna odluka na sudot).<br />

Pobivawe: se pobivaat pravosilni odluki na sudot (presuda,<br />

re{enie, naredba) i negovite procesni dejstvija prezmeni vo tekot na<br />

postapkata.<br />

Cel, smisla: Kontrola na zakonitosta na pravosilnite odluki<br />

kako i na sudskata postapka {to í prethodela na taa odluka. Negova<br />

smisla e da se vlo`uva samo vo slu~aj koga povredata na zakonot imala<br />

zna~ajno vlijanie na odlukata ili koga povredata e od na~elno zna~ewe<br />

za ednoobrazna i pravilna primena na zakonot.<br />

Otuka i negovata cel da slu`i kako sredstvo za: 1. spre~uvawe<br />

na idni povredi na pravoto, i 2. obezbeduvawe pravilna i ednoobrazna<br />

primena na zakonot.<br />

Spored toa, JO nema da go vlo`i ovoj praven lek ako: povredta e<br />

bezna~ajna i ako za takva povreda po BZZ, Vrhovniot sud na RM ve}e<br />

ima zazemeno stav<br />

Ovlasten subjekt: edinstveno JO, vo korist ili na {teta na osudeniot.<br />

Zna~ajno e da se spomne i toa deka BZZ ne e vrano za rok<br />

Vo pogled na vlo`uvaweto JO ne e vrzan za soglasnost nitu na<br />

edna stranka no, mo`e da dobie uka`uvawe od drugi dr`avni organi, od<br />

obvinetiot, o{teteniot i sekoj zainteresiran gra|anin. Pritoa e<br />

bitno:<br />

1. Deka JO vo ovoj slu~aj nastapuva kako dr`aven organ, a ne<br />

kako stranka {to e sosema opravdano, osobeno od pri~ini {to edna od<br />

negovite funkcii e gri`a za zakonitosta. So drugi zborovi, ispituvaweto<br />

na povredata na zakonot (pravnite nedostatoci) mu e dovereno na<br />

dr`aven organ - JO. Ottamu JO, go koristi BZZ vo jave interes (za<br />

razlika od BVPPP koe obvinetiot go koristi vo privaten interes).<br />

2. BZZ po svojata priroda go isklu~uva negovoto stavawe vo racete<br />

na obvinetiot (ili o{teteniot). BZZ se zasnova na pravno mislewe<br />

na JO koj go koristi i tvrdi deka e povreden zakonot, za razlika od<br />

misleweto formirano vo sopstvenata rabota (vo sopstven inteers)<br />

koe, po pravilo, ne e objektino i podle`i na ~esti promeni.<br />

15

3. Od pri~ini {to na obvinetiot ne mo`e da mu se priznae BZZ<br />

(vidi: diskusija od donesuvaweto na ZKP - 1976) e konstruirano i<br />

vovedeno BVPPP.<br />

4. I kone~no (a toa ima op{to zna~ewe) vlo`uvaweto na BZZ ne<br />

e edinstveno pravo koe go ima JO, a go nema obvinitelot i o{teteniot.<br />

Takva korelacija ne e nu`na, za{to ovlastuvawata se razli~ni spored<br />

polo`bata na strankata ili u~esnicite vo postapkata.<br />

Ad. IV Barawe a vonredno prispituvawe na pravosilna presuda<br />

Osnov: povreda na zakonot (no, za razlika od BZZ) ne za site povredi,<br />

tuku samo za nekoi povredi na KZ i ZKP to~no navedeni vo ~l.<br />

413 ZKP.<br />

Pobivawe: BVPPP e mo`no samo protiv pravosilna presuda so<br />

koja e izre~ena pravosilna kazna zatvor, bez ogled na dol`inata na<br />

izre~enata kazna.<br />

Uslovi: Podnesuvaweto na ovoj VPL ne e mo`no ako obvinetiot<br />

ne koristel redoven praven lek.<br />

Rok: BVPPP mo`e da se podnese vo rok od 1 godina od priemot<br />

na pravosilnata presuda.<br />

BVPPP e nepovtorlivo.<br />

Ovlasten: samo obvinetiot i negoviot branitel<br />

1. Po odnos na navodot na podnositelot na inicijativata deka<br />

na o{teteniot ne mu e dozvoleno da podnese BBPPP, va`i seto ona<br />

{to ve}e be{e izneseno: deka polo`bata na procesnite stranki i u~esnici<br />

vo postapkata zavisi od ovlastuvawata {to im se dadeni vo<br />

ZKP. Osven toa: o{teteniot, o{teteniot kako supsidijaren tu`itel<br />

o{teteniot kako privaten tu`itel, ne mo`at da go koristat ovoj praven<br />

lek, no JO mo`e da go koristi BZZ koga zakonot e povreden na nivna<br />

{teta, kako {to mo`e da go vlo`uva i koga e povreden vo nivna korist,<br />

ili na {teta ili vo korist na obvinetiot - nevrzano za rok.<br />

2. Po odnos na vtoriot naod na podnositelot na inicijativata<br />

deka vo ZKP ne e predvideno podnesuvawe na BVPPP koga postapkata<br />

e zavr{ena so re{enie na mislewe sme deka:<br />

- idejata na zakonodavecot bila konstituirawe na VPL so koj<br />

}e se napa|a samo pravosilna sudska presuda so koja e izre~ena kazna<br />

zatvor i maloletni~ki zatvor, i<br />

- deka Ustavniot sud ne e nadle`en da ocenuva {to treba da sodr`i<br />

zakonot, nitu da se vpu{ti vo teoretski dilemi dali BVPPP e<br />

pandan ili redoven praven lek i ottamu dali e potreben ili e vi{ok<br />

vo ZKP.<br />

Ad. V Komentari na ZPK<br />

Spored ~len 110 od Ustavot, Ustavniot sud ne e nadle`en da ja<br />

ceni soglasnosta na komentarite na konkretni zakoni.<br />

Ad. VI Na{e mislewe e deka osporenite odredbi ne bi mo`ele<br />

da se stavat pod somnenie po odnos na nivnata soglasnost so ~l. 12 od<br />

Ustavot, od pri~ini {to ne go reguliraat pra{aweto za uslovite pod<br />

16

koi edno lice mo`e da bide li{eno od sloboda, kako i uslovite za<br />

opredeluvawe na pritvorot i negovoto vremetraewe. Ovie odredbi,<br />

isto taka, ne mo`at da se stavat pod somnenie po odnos na nivata soglasnost<br />

so ~l. 13 i 14 od Ustavot, za{to spored nivnata procesna sodr`ina<br />

ne gi dopiraat ustavnite principi za prezumpcija na nevinosta i<br />

predvidenosta na krivi~nite dela vo zakonot, kako i zabranata za povtorna<br />

osuda za isto krivi~no delo na isto lice.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na navedenite<br />

~lenovi od ZKP.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenot 71 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 9 juli 2003 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na:<br />

~lenot 391 stav 3, ~lenot 392 stav 1, ~lenot 393, ~lenot 395 stav 1, ~lenot<br />

403, ~lenot 406, ~lenot 411 stav 1 do 4, ~lenot 413 i ~lenot 414 stav<br />

3 i 4 od Zakonot za krivi~nata postapka ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 15/1997 i 44/2002).<br />

2. Dragan Petru{evski od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

ustavnosta na odredbite od Zakonot za krivi~nata postapka<br />

ozna~eni vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata najnapred se pravi komparacija pome|u odredbite<br />

od Zakonot za krivi~nata postapka, {to prestana da va`i i Zakonot<br />

za krivi~nata postapka {to sega e vo sila. Potoa podnositelot<br />

na inicijativata naveduva deka Ustavot od 1991 godina predvidel pogolem<br />

krug na ~ovekovi prava i slobodi, no tie bile povredeni so odredbite<br />

na Zakonot za krivi~nata postapka, {to sega e vo primena, a vo<br />

delot {to gi regulira vonrednite pravni lekovi. Povredata bila napravena<br />

na na~in {to obvinetiot, o{teteniot i javniot obvinitel nemale<br />

ednakva polo`ba vo postapkata, {to bilo sprotivno na ~len 9<br />

stav 1 i 2 od Ustavot.<br />

Taka, po odnos na vonredniot praven lek, povtoruvawe na postapkata<br />

se naveduva deka vo slu~aj koga postapkata povedena po privatna<br />

tu`ba ili obvinitelen akt na o{teteniot, zavr{ila so otfrlawe<br />

zaradi krivi~no delo "zloupotreba" od strana na sudijata, na barawe<br />

na o{teteniot za povtoruvawe na postapkata, ne bi mo`elo da se smeta<br />

deka se otka`al od ve}e iznesenite fakti i dokazi, bez da dade pismena<br />

izjava, a toa ne bilo predvideno vo Zakonot.<br />

17

Bidej}i zakonot mo`el da bide povreden ne samo na {teta na<br />

obvinetiot tuku i na {teta na o{teteniot, spored podnositelot na<br />

inicijativata, javniot obvinitel trebal da podnesuva barawe za za{tita<br />

na zakonitosta i koga zakonot e povreden na {teta na o{teteniot,<br />

a isto taka smeta deka osven javniot obvinitel pravo da go podnesat<br />

ovoj vonreden lek trebale da imaat i obvinetiot i o{teteniot.<br />

Spored podnositelot na inicijativata na o{teteniot ne mu<br />

bilo dozvoleno da podnese barawe za vonredno preispituvawe na pravosilna<br />

presuda, a isto taka ne bilo predvideno da se podnese vakov vonreden<br />

lek koga postapkata bila zavr{ena so re{enie, a ne so presuda.<br />

Na krajot se istaknuva deka vo komentarite na Zakonot, vo delovite<br />

{to se zanimavaat so registarot na poimi nemalo dovolno jasni<br />

objasnuvawa {to se podrazbira pod odredeni poimi, me|u koi spa|al i<br />

poimot "vonreden praven lek".<br />

Vo dopolnenieto na inicijativata se naveduva deka odredbite<br />

od Zakonot, bez da se poso~i to~no koi, gi povreduvaat ~lenovite 12, 13<br />

i 14 od Ustavot, bidej}i Zakonot ne predvidel ednakva pravna polo`ba<br />

za obvinetiot i o{teteniot. Vo ovaa smisla se poso~uva deka i o{teteniot<br />

trebal da ima pravo na odgovor na podnesenoto obvinenie, da<br />

ima pravo na `alba protiv odlukata na sudot, kako i pravo da podnesuva<br />

vonredni pravni lekovi i da prigovara na istite.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored sodr`inata na osporeniot<br />

~len 391 stav 3 od Zakonot za krivi~nata postapka ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 15/1997 i 44/2002), ako postapkata e<br />

zaprena poradi toa {to o{teteniot kako tu`itel se otka`al od goneweto<br />

ili spored zakonot se smeta deka se otka`al, o{teteniot kako<br />

tu`itel ne mo`e da bara povtoruvawe na postapkata.<br />

Vo ~lenot 392 stav 1 od Zakonot e predvideno pod koi uslovi<br />

mo`e krivi~nata postapka, zavr{ena so pravosilna odluka, da se povtori<br />

vo korist na osudeniot.<br />

Spored ~len 393 stav 1 od Zakonot, barawe za povtoruvawe na<br />

krivi~nata postapka mo`at da podnesat strankite i branitelot, a po<br />

smrtta na osudeniot barawe mo`at da podnesat javniot obvinitel ako<br />

postapkata se vodela po negovo barawe ili licata navedeni vo ~len<br />

351 stav 2 na ovoj zakon (licata {to mo`at da izjavat `alba vo korist<br />

na obvinetiot). Vo stavot 2 na ovaa odredba e predvideno deka, barawe<br />

za povtoruvawe na krivi~nata postapka mo`e da se podnese i otkako<br />

osudeniot ja izdr`al kaznata i bez ogled na zastarenosta, amnestijata<br />

ili pomiluvaweto. Vo stavot 3 od ovaa odredba e predvideno deka, ako<br />

sudot {to bi bil nadle`en za odlu~uvawe za povtoruvawe na krivi-<br />

~nata postapka (~len 394) doznae deka postoi pri~ina za povtoruvawe<br />

na krivi~nata postapka }e go izvesti za toa osudeniot, odnosno liceto<br />

koe e ovlasteno da go podnese baraweto.<br />

Soglasno ~len 395 stav 1 od Zakonot, sudot so re{enie }e go<br />

otfrli baraweto ako vrz osnova na samoto barawe i na spisite od po-<br />

18

ane{nata postapka utvrdi deka baraweto go podnelo neovlasteno<br />

lice ili deka nema zakonski uslovi za povtoruvawe na postapkata, ili<br />

deka faktite i dokazite vrz koi se zasnova baraweto ve}e bile izneseni<br />

vo porane{noto barawe za povtoruvawe na postapkata {to e<br />

odbieno so pravosilno re{enie na sudot, ili deka faktite i dokazite<br />

o~igledno ne se podobni vrz osnova na niv da se dozvoli povtoruvawe,<br />

ili deka podnositelot na baraweto ne postapil spored ~len 394 stav 2<br />

od ovoj zakon.<br />

Protiv pravosilni sudski odluki i protiv sudskata postapka<br />

{to im prethodela na tie pravosilni odluki Javniot obvinitel na Republika<br />

Makedonija mo`e da podnese barawe za za{tita na zakonitosta<br />

ako e povreden zakonot, soglasno ~len 403 od Zakonot.<br />

Vo ~len 406 stav 1 od Zakonot e opredeleno deka, pri re{avaweto<br />

na baraweto za za{tita na zakonitosta sudot }e se ograni~i samo na<br />

ispituvawe na povredite na zakonot na koi se povikuva podnositelot<br />

vo svoeto barawe. Vo stav 2 od ovaa odredba e predvideno, ako sudot najde<br />

deka pri~inite poradi koi ja donel odlukata vo korist na osudeniot<br />

postojat i za nekoj od soobvinetite vo pogled na koj ne e podignato<br />

baraweto za za{tita na zakonitosta, }e postapi po slu`bena dol`nost<br />

kako da postoi takvo barawe. Spored stav 3 od istata odredba,<br />

ako baraweto za za{tita na zakonitosta e podignato vo korist na osudeniot,<br />

sudot pri donesuvaweto na odlukata e vrzan so zabranata propi{ana<br />

vo ~len 369 od ovoj zakon (reformatio in peius).<br />

Spored sodr`inata na ~len 411 stav 1 od Zakonot, obvinetiot<br />

{to pravosilno e osuden na kazna zatvor ili maloletniki zatvor mo`e<br />

da podnese barawe za vonredno preispituvawe na pravosilna presuda<br />

poradi povreda na zakonot vo slu~aite predvideni so ovoj zakon. Vo<br />

stavot 2 na ovaa odredba e opredeleno deka, barawe za vonredno preispituvawe<br />

na pravosilna presuda se podnesuva vo rok od eden mesec od<br />

koga obvinetiot ja primil pravosilnata presuda. Spored stavot 3 na<br />

ovaa odredba, obvinetiot {to ne koristel redoven praven lek protiv<br />

presudata ne mo`e da podnese barawe za vonredno preispituvawe na<br />

pravosilnata presuda osven ako so presudata na vtorostepeniot sud namesto<br />

osloboduvawe od kazna, sudska opomena, uslovna osuda ili pari-<br />

~na kazna e izre~ena kazna zatvor, odnosno namesto vospitna merka -<br />

kazna maloletni~ki zatvor. Vo stavot 4 od ovaa odredba e opredeleno<br />

deka, barawe za vonredno preispituvawe na pravosilna presuda ne<br />

mo`e da se podnese protiv presudata na Vrhovniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

Vo ~lenot 413 od Zakonot decidno e nabrojano poradi koi povredi<br />

na odredbite na Zakonot za krivi~nata postapka mo`e da se podnese<br />

barawe za vonredno preispituvawe na pravosilnata presuda.<br />

Spored sodr`inata na ~lenot 414 stav 1 od Zakonot, vakov vonreden<br />

lek mo`at da podnesat osudeniot i negoviot branitel. Vo stavot<br />

3 od ovaa odredba e opredeleno vo koi slu~ai }e dojde do otfrlawe<br />

19

na podnesenoto barawe i koj e nadle`en da donese takvo re{enie. Spored<br />

stavot 4 od ovaa odredba, sudot nadle`en za odlu~uvaweto po baraweto<br />

{to dostavil primerok od baraweto so spisite do tu`itelot<br />

{to postapuva pred toj sud, koj mo`e vo rok od 15 dena od denot na priemot<br />

na baraweto da podnese odgovor na baraweto.<br />

4. Soglasno ~len 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata<br />

na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite pred<br />

Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

^lenot 12 stav 1 od Ustavot opredeluva deka slobodata na ~ovekot<br />

e neprikosnovena. Vo stavot 2 se opredeluva deka slobodata na ~ovekot<br />

mo`e da se ograni~i samo so odluka na sud i vo slu~ai i postapka<br />

utvrdena so zakon, a stavovite 3, 4, 5 i 6 go razrabotuvaat pra{aweto za<br />

priveduvawe i li{uvawe od sloboda i vremetraeweto na merkata pritvor.<br />

Vo ~len 13 od Ustavot e opredeleno deka, liceto obvineto za<br />

krivi~no delo }e se smeta za nevino se dodeka negovata vina ne bide<br />

utvrdena so pravosilna presuda, (prezumpcija na nevinost), kako i toa<br />

deka liceto nezakonito li{eno od sloboda, pritvoreno ili nezakonito<br />

osudeno ima pravo na nadomest na {teta i drugi prava utvrdeni so<br />

zakon.<br />

Spored ~lenot 14 od Ustavot, nikoj ne mo`e da bide kaznet za<br />

delo koe pred da bide storeno ne bilo utvrdeno so zakon ili so drug<br />

propis kako kaznivo delo i za koe ne bila predvidena kazna. Nikoj ne<br />

mo`e povtorno da bide suden za delo za koe ve}e bil suden i za koe e<br />

donesena pravosilna sudska odluka (ne bis in idem).<br />

Vo ~lenot 98 stav 2 od Ustavot e opredeleno deka, sudovite se<br />

samostojni i nezavisni i sudat vrz osnova na Ustavot, zakonite i me|unarodnite<br />

dogovori ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot. Spored<br />

stavot 5 od ovaa odredba, vidovite, nadle`nosta, osnovaweto, organizacijata<br />

i sostavot na sudovite, kako i postapkata pred niv, se ureduvaat<br />

so zakon, {to se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od<br />

vkupniot broj pratenici.<br />

Vo ~lenot 139 od Zakonot za krivi~nata postapka dadeno e zna~eweto<br />

na oddelnite izrazi {to se upotrebeni vo zakonot. Spored ovaa<br />

odredba, poimot "osomni~en" zna~i: lice protiv koe se vodi pretkrivi~na<br />

postapka. Poimot "obvinet" zna~i: lice protiv koe se vodi istraga<br />

ili protiv koe e podignat obvinitelen akt, obvinitelen predlog<br />

ili privatna tu`ba i ovoj poim e op{to prifaten za upotreba vo praktikata.<br />

Poimot "osuden" zna~i: lice za koe so pravosilna presuda e<br />

utvrdeno deka e krivi~no odgovorno za opredeleno krivi~no delo.<br />

Poimot "o{teten" zna~i: lice ~ie {to nekakvo li~no ili imotno<br />

pravo e povredeno ili zagrozeno so krivi~noto delo, pritoa pod<br />

poimot lice se podrazbira kako fizi~ko taka i pravno lice.<br />

20

Spored ovaa odredba, poimot "tu`itel" zna~i: javen obvinitel,<br />

privaten tu`itel i o{teten kako tu`itel, a koj od niv ja ima ulogata<br />

na tu`itel vo postapkata i pod koi uslovi e opredeleno so odredbite<br />

od Zakonot za krivi~nata postapka i Krivi~niot zakonik.<br />

Poimot "stranki" gi opfa}a tu`itelot i obvinetiot.<br />

5. Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~lenot 139 od Zakonot za krivi~nata<br />

postapka, kako i od sodr`inata na ostanatite odredbi od Zakonot,<br />

Sudot utvrdi deka obvinetiot, o{teteniot i javniot obvinitel<br />

vo krivi~nata postapka imaat to~no opredelena pravna, polo`ba so jasno<br />

opredeleni prava i obvrski za prezemawe na procesni dejstvija vo<br />

celokupnata postapka, vklu~uvaj}i gi i vonrednite pravni lekovi.<br />

Ottuka, odredeni dejstvija vo postapkata mo`at da bidat prezemani od<br />

site u~esnici vo postapkata, spored zakonskoto re{enie, a pak drugi<br />

samo od oddelni u~esnici. Isto taka od zna~ewe e faktot {to obvinetiot<br />

sekoga{ e postaven na sprotivnata strana od javniot obvinitel<br />

i o{teteniot i se dodeka javniot obvinitel ima uloga na tu`itel vo<br />

postapkata interesite na o{teteniot se za{titeni so dejstvijata {to<br />

gi prezema javniot obvinitel. Isto taka, spored odredbite na Zakonot,<br />

se do zavr{uvaweto na postapkata so pravosilna odluka, obvinetiot,<br />

javniot obvinitel, o{teteniot, o{teteniot kako tu`itel i privatniot<br />

tu`itel se izedna~eni vo pravata da prezemaat procesni dejstvija<br />

naso~eni kon utvrduvawe na materijalnata vistina. Pritoa, soglasno<br />

~len 59 stav 1 od Zakonot, o{teteniot kako tu`itel gi ima istite<br />

prava {to gi ima javniot obvinitel osven onie {to mu pripa|aat na<br />

javniot obvinitel kako dr`aven organ, {to vpro~em proizleguva i od<br />

negovata ustavno opredelena pol`ba.<br />

Ottuka, spored Sudot ne bi mo`elo da stane zbor za povreda na<br />

ustavniot princip za ednakvost na gra|anite vo slobodite i pravata<br />

pred Ustavot i zakonite, garantiran vo ~lenot 9 od Ustavot. Do povreda<br />

na ovoj princip bi mo`elo da dojde koga pome|u gra|anite so ista<br />

pravna polo`ba, vo osporeniot zakon ili drug akt, e napraven razli-<br />

~en praven tretman po odnos na prava i slobodi, a kako rezultat na razlikite<br />

pome|u gra|anite po odnos na: polot, rasata, bojata na ko`ata,<br />

nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto uveruvawe,<br />

imotnata i op{testvenata polo`ba.<br />

6. Bidej}i inicijativata sodr`i navodi za nesoglasnost na<br />

odredbite od Zakonot {to se odnesuvaat na razli~ni vonredni pravni<br />

lekovi od razli~ni aspekti, Sudot pristapi kon analiza na navodite<br />

po odnos na sekoj od oddelnite vonredni pravni lekovi.<br />

Za vonredniot praven lek povtoruvawe na postapkata ili sporenite<br />

~lenovi: 391 stav 3, 392 stav 1, 393 i 395 stav 1 od Zakonot, zaedni~ki<br />

navod na podnositelot na inicijativata e deka ne bile vo soglasnost<br />

so ~lenovite 9, 12, 13 i 14 od Ustavot, od pri~ina {to spored<br />

osporenite odredbi ne bi mo`elo da se smeta deka o{teteniot se otka-<br />

`al od natamo{no gonewe bez da dade pismena izjava za toa (se misli<br />

21

posebno na ~lenot 391 stav 3 ).<br />

Po odnos na ovoj navod, spored ocena na Sudot odredbite ne mo-<br />

`at da se stavat pod somnenie po odnos na nivnata soglasnost so Ustavot,<br />

bidej}i vo ~lenot 58 od Zakonot e regulirano koga }e se smeta<br />

deka o{teteniot se otka`al od gonewe i na koj na~in treba da bide dadena<br />

ili manifestirana takvata izjava.<br />

7. Nesoglasnosta na ~lenovite 403 i 406 od Zakonot so ustavnite<br />

odredbi podnositelot na inicijativata ja sogleduva vo toa {to zakonot<br />

mo`el da bide povreden ne samo na {teta na obvinetiot tuku i<br />

na {teta na o{teteniot, pa javniot obvinitel trebal da podnesuva barawe<br />

za za{tita na zakonitosta i koga zakonot e povreden na {teta na<br />

o{teteniot, a isto taka smeta deka osven javniot obvinitel pravo da<br />

go podnesat ovoj vonreden lek treba da imaat i obvinetiot i o{teteniot.<br />

Javnoto obvinitelstvo, spored ~lenot 106 od Ustavot kako edinstven<br />

i samostoen dr`aven organ gi vr{i svoite funkcii vrz osnova<br />

na Ustavot i zakon. Eden od tie zakoni e i Zakonot za krivi~nata postapka,<br />

a vo ~len 403 vo nadle`nosta na javniot obvinitel e predvideno<br />

da mo`e da podigne barawe za za{tita na zakonitosta ako e povreden<br />

zakonot, bez da se akcentira dali toa e vo slu~aj na povreda na zakonot<br />

na {teta ili vo korist na obvinetiot. Od druga strana, inicijativa za<br />

pokrenuvawe na ovoj vonreden lek mo`at da dadat kako obvinetiot<br />

taka i o{teteniot, odnosno o{teteniot kako tu`itel ili privaten tu-<br />

`itel.<br />

Ottuka, ekskluzivnoto pravo na javniot obvinitel da go pokrene<br />

ovoj praven lek, spored mislewe na Sudot ne zadira vo pra{aweto<br />

za ednakov tretman na obvinetiot i o{teteniot, bidej}i ~lenot 403 od<br />

Zakonot ne pravi razlika po odnos na pravecot vo koj e napravena povredata<br />

na zakonot na {teta ili vo korist na to~no opredelen u~esnik<br />

vo postapkata.<br />

Po odnos na ovoj vonreden praven lek od posebno zna~ewe e okolnosta<br />

{to javniot obvinitel ne nastapuva kako stranka vo postapkata<br />

tuku kako dr`aven organ koj ima objektivna mo`nost da sledi dali se<br />

napraveni povredi na zakon. Vo slu~aj koga takva konstatacija na javniot<br />

obvinitel }e bide potvrdena od Vrhovniot sud na Republika Makedonija,<br />

efektot od uva`uvaweto na ovoj vonreden lek }e se odrazi<br />

preku: sogleduvaweto vo pravilnata primenata na zakonite, voedna~uvaweto<br />

vo primenata na zakonite i otstranuvaweto na idni takvi povredi,<br />

{to vo krajna linija e vo funkcija na ustavniot princip za vladeewe<br />

na pravoto (~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot).<br />

8. Spored podnositelot na inicijativata osporenite ~lenovi<br />

411 stav 1 do 4, 413 i 414 stav 1, 3 i 4 od Zakonot ne bile vo soglasnost<br />

so Ustavot, bidej}i na o{teteniot ne mu bilo dozvoleno da podnese barawe<br />

za vonredno preispituvawe na pravosilna presuda, a isto taka ne<br />

bilo predvideno da se podnese vakov vonreden lek koga postapkata<br />

22

ila zavr{ena so re{enie, a ne so presuda.<br />

Po ocena na Sudot, vakvata pravna polo`ba proizleguva od karakterot<br />

na ovoj vonreden lek i pravnata cel {to bi trebala da se postigne<br />

so negovoto podnesuvawe. Imeno, ovoj vonreden lek, spored ~lenot<br />

411 stav 1 od Zakonot e rezerviran samo za obvinetiot od pri~ina<br />

{to e povrzan so izre~ena kazna zatvor ili maloletni~ki zatvor, a so<br />

cel osudenoto lice da bara preispituvawe na presudata kako bi se<br />

otstranile mo`nite povredi na zakonot storeni na negova {teta. Toa<br />

zna~i deka vakov vonreden lek ne mo`e da podnese ni javniot obvinitel<br />

ni o{teteniot. Toa {to e predvideno vakov vonreden lek da se podnese<br />

za preispituvawe na pravosilna presuda, no ne i za pravosilno<br />

re{enie, proizleguva od faktot {to osudata na kazna zatvor i na maloletni~ki<br />

zatvor se izrekuva edinstveno vo forma na presuda.<br />

Isto taka, treba da se naglasi deka baraweto za vonredno preispituvawe<br />

na pravosilnata presuda e vovedeno zaradi zasiluvawe na<br />

pravata na gra|anite, me|utoa kako takov ovoj vonreden lek mo`e da go<br />

koristi samo obvinetiot, no ne i o{teteniot, o{teteniot kako tu`itel,<br />

privatniot tu`itel i javniot obvinitel. Nasproti ovoj vonreden<br />

lek, obvinitelot mo`e da go koristi baraweto za za{tita na zakonitosta,<br />

koga zakonot e povreden na {teta ili vo korist na site gorenavedeni<br />

lica.<br />

Vo sekoj slu~aj, spored odredbite na Zakonot, dokolku nekoj od<br />

spomenatite vonredni lekovi bide usvoen i dojde do ukinuvawe na pravosilnata<br />

odluka, vo novata postapka site navedeni lica ja zazemaat<br />

istata prava polo`ba {to ja imale kako pred ukinuvaweto na odlukata.<br />

9. Od navodite na podnositelot na inicijativata proizleguva<br />

deka se uka`uva na nesoglasnost na osporenite odredbi od Zakonot so<br />

~lenot 9 od Ustavot, no po odnos na toa vo {to se sostoi nesoglasnosta<br />

na odredbi so ~lenovite 12, 13 i 14 od Ustavot nema konkretni navodi.<br />

Vo sekoj slu~aj po ocena na Sudot, osporenite odredbi ne bi mo`ele da<br />

se stavat pod somnenie po odnos na nivnata soglasnost so ~lenot 12 od<br />

Ustavot, od pri~ina {to ne go reguliraat pra{aweto za uslovite pod<br />

koi edno lice mo`e da bide li{eno od sloboda, kako i uslovite za<br />

opredeluvawe na pritvorot i negovoto vremetraewe. Isto taka, ovie<br />

odredbi ne mo`at da se stavat pod somnenie po odnos na nivnata soglasnost<br />

so ~lenovite 13 i 14 od Ustavot, bidej}i spored nivnata procesna<br />

sodr`ina ne gi zasegaat ustavnite principi za prezumpcija na nevinosta<br />

i predvidenost na krivi~nite dela vo zakonot, kako i zabranata za<br />

povtorna osuda za isto krivi~no delo na isto lice.<br />

Od druga strana soglasno ~len 98 stav 5 od Ustavot, postapkata<br />

{to se vodi pred sudovite se ureduva so zakon, {to zna~i deka Ustavot<br />

ne ja regulira sodr`inata na postapkite {to se vodat pred sudovite,<br />

pa zakonodavecot ima celosna sloboda vo ramkite na Ustavot, da gi<br />

uredi postapkite.<br />

23

10. Zaedni~ko za navodite od inicijativata po odnos na site vonredni<br />

pravni lekovi predmet na ovaa ustavnosudska ocena e deka podnositelot<br />

na inicijativata poso~uva na otsustvo na odredeni zakonski<br />

re{enija i naveduva {to bi trebalo da sodr`at osporenite odredbi<br />

spored negovata zamisla. Po odnos na ovie navodi, se trgna od okolnosta<br />

{to vo nadle`nost na Ustavniot sud, spored ~len 110 od Ustavot,<br />

ne spa|a ocena na ustavnost i zakonitost na odredbi ili delovi od<br />

odredbi {to bi trebalo da bidat sodr`ani vo osporenite akti, tuku<br />

ocenuvawe ustavnost i zakonitost na odredbi {to se sodr`ani vo aktite<br />

predmet na ustavnosudska ocena. Ova od pri~ini {to Sudot nema<br />

pozitivna normativna dejnost i takvata dejnost pripa|a vo nadle`nost<br />

na Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

Isto taka, spored ~len 110 od Ustavot, Ustavniot sud ne e nadle`en<br />

da ja ceni soglasnosta na komentarite na konkretni zakoni, bidej}i<br />

komentarite na zakonite nemaat pravno obvrzuva~ko dejstvo, tie<br />

ne se kreacija na organite nadle`ni za donesuvawe na zakoni i slu`at<br />

za olesnuvawe vo primenata na zakonite. Spored istata ustavna odredba<br />

Sudot ne e nadle`en da ja ceni i me|usebnata soglasnost na odredbite<br />

od zakonot {to prestanal da va`i i zakonot {to e vo sila.<br />

11. Od iznesenite pri~ini Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

12. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova - Trajkovska, Ixet Memeti, d-r Bajram Polo`ani,<br />

Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

Re{enieto za nepoveduvawe na postapka za ocenuvawe ustavnosta<br />

na ~lenot 403 od Zakonot za krivi~nata postapka, Sudot go donese<br />

so mnozinstvo glasovi.<br />

24

2. U. br. 118/2003 (16. 06. 2003)<br />

Osporen akt<br />

^len 1, 2 i 4 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za Republi~kiot sudski sovet (SV RM, 43/200)<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

1. Vo inicijativite najprvin se osporuva ~l. 1 Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot za Republi~kiot sudski sovet (vo<br />

natamo{niot tekst ZidZRSS), taka {to se naveduva deka so nego se regulira<br />

materija koja neposredno e regulirana so samiot Ustav (Amandmanot<br />

XIV) so {to se derogirale (se stavale nadvor od sila) ustavnite<br />

normi, {to }e re~e - samiot Amandman XIV.<br />

Vo taa smisla se naveduva:<br />

- deka Sobranieto na RM izborot za ~lenovite na RSS go vr{elo<br />

vrz osnova na ustavnite odredbi (~l. 104) - so negova neposredna<br />

primena - a ne vrz osnova na Zakon, za{to uslovite i postapka za izbor<br />

~lenovite na RSS ne bila zakonska tuku ustavna materija.<br />

- deka samiot ~in na zakonsko regulirawe na ustavna materija<br />

bil ustavno zabranet (ne e dozvoleno so zakon da se reguliraat<br />

pra{awa koi prethodno se regulirani so zakonski normi) i deka ne<br />

mo`el da bide vo soglasnost so ustavot, propis koj regulira identi~na<br />

materija so Ustavot (bila isklu~ena mo`nosta isto pra{awe da se<br />

regulira so Ustavot i so zakonot, a dokolku toa se slu~i, takviot<br />

zakon bil neustaven).<br />

Ottamu, proizleguvalo deka Sobranieto ja nadminalo svojata<br />

nadle`nost so toa {to so zakon reguliralo pra{awe koe prethodno<br />

ve}e e regulirano so Ustavot:<br />

- za{to pri eventualna promena na osporenata odredba vo zakonot,<br />

prakti~no mo`elo da se vr{i promena na Ustavot,<br />

- i za{to pri kolizija na edna ustavna i edna zakonska norma do<br />

koja do{lo zatoa {to tie imaat identi~en predmet na regulirawe,<br />

prednost imala ustavnata norma i deka ottuka osporeniot ~l. 1 nema<br />

nikakvo pravno dejstvo.<br />

2. Vo inicijativata natamu se osporuva i ~l. 2 od ZidZRSS. Toa<br />

se pravi so istaknuvawe na slednata teza: Zakonot, sprotivno na ~l.<br />

104 st. 3 od Ustavot, vostanovuva nov uslov za izbor na ~lenovite na<br />

RSS, a toj uslov bil neispolnuvawe na uslovi za penzija, i ottamu se<br />

25

izvlekuvaat slednive zaklu~oci:<br />

- deka ~l. 2 od ZidZRSS e neustaven, za{to so samoto toa {to<br />

Ustavot vo ~l. 104 ne ja propi{al izre~no mo`nosta so zakon da se reguliraat<br />

uslovite za izbor na ~lenovite na RSS, Ustavot go zabranuval<br />

takvoto zakonsko regulirawe, ili poinaku, postoela implicitna<br />

ustavna zabrana so zakon da se propi{at uslovi za predvremen prestanok<br />

na mandatot (osven za slu~aite koga toa Ustavot izre~no go<br />

dozvoluval) i,<br />

- deka so osporeniot ~len se povreduvale odredbite na Ustavot<br />

za ~ovekovite prava, odnosno se vr{ela diskriminacija sprema istaknati<br />

pravnici koi ispolnile uslovi za starosna penzija da bidat<br />

izbrani za ~lenovi na RSS. So toa se povreduvale ~l. 23 (se naru{uvalo<br />

pravoto sekoj gra|anin da u~estvuva vo vr{eweto na javnite funkcii)<br />

i ~l. 54 st. 1 od Ustavot (se naru{uvalo na~eloto spored koe<br />

slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot mo`at da bidat ograni-<br />

~eni samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot).<br />

3. Podnesitelite na inicijativata go osporuvaat i ~l. 4 od<br />

ZidZRSS, so toa deka bil vo direktna sprotivnost so ~l. 104 st 3, ~l.<br />

51 st. 1 i 133 od Ustavot. Vo taa smisla vo inicijativite se iznesuva<br />

deka:<br />

- So ~l. 4 od ZidZRSS nedopu{teno se prekinuval ustavno utvrdeniot<br />

mandat na ~lenovite na RSS, poradi {to istiot ne bil vo soglasnost<br />

so ~l. 104 st. 3 od Ustavot. Vremeto na koe se izbiraat ~lenovite<br />

na Sovetot opredeleno so Ustavot, ne mo`elo da se menuva so<br />

zakon. Ili poinaku, Amandmanot XIV ne sodr`el osnov za donesuvawe<br />

zakon so koj }e se regulira negovata primena, {to zna~elo deka toj se<br />

primenuva direktno i vo celost. Ottuka proizleguvalo deka na~inot<br />

na koj treba da se izberat trojca od ~lenovite na Sovetot propi{an so<br />

Amandman XIV na Ustavot, mo`el da se primenuva samo po istekot na<br />

mandatot na postojniot sostav: bidejki so ovoj Amandman samo se dopolnuva<br />

st. 2 na ~l. 104 od Ustavot koj se odnesuval na na~inot na<br />

izbor, a ne i na mandatot (vremeto na izbor) na ~lenovite na Sovetot.<br />

- Vo inicijativite, isto taka, se veli deka, osporeniot ~len 4<br />

od Zakonot, bil postaven vo pozicija na norma koja ima primat vo<br />

odnos na ustavnite normi, poradi {to bil vo direktna sprotivnost so<br />

~l. 104 st. 3 vv. so ~l. 51 st. 1 od Ustavot, zatoa {to so ovaa ustavna<br />

norma se propi{uvalo skratuvawe na ustavno utvrdeniot mandat na postojnite<br />

~lenovi na RSS, a voedno i nastapuvawe na pravni posledici<br />

koi Ustavot ne gi propi{al.<br />

- I kone~no, deka so osporeniot ~l. 4 od Zakonot se prekr{uva<br />

~l. 133 od Ustavot, vo koj e propi{ano deka samo so Ustaven zakon mo-<br />

`elo da se regulira sproveduvawe na Ustavot.<br />

26

Pravno mislewe<br />

Ad. ~l. 1<br />

vo ~l. 7 se dodava nov stav koj glasi:<br />

Trojca ~lena na Sovetot se izbiraat so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj<br />

pratenici, pri {to mora da ima mnozinstvo glasovi od vkupniot broj<br />

pratenici koi pripa|aat na zaednicite koi ne se mnozinstvo vo Republika<br />

Makedonija<br />

Kako {to spomnavme, ~l. 1 od ZidZRSS, podnositelite na inicijativite<br />

go osporuvaat so naodot: so zakon ne e dozvoleno da se reguliraat<br />

pra{awa koi prethodno se regulirani so ustavni normi,<br />

odnosno deka ne mo`e da bide soglasen so Ustavot zakon koj regulira<br />

identi~na materija - vo takov slu~aj zakonot bil neustaven.<br />

1. Na{e mislewe e deka so osporuvaweto na navedeniot ~len se<br />

nastojuva da se otvori ve{ta~ka dilema: dali odredeni odredbi od<br />

Ustavot mo`at da se prenesuvaat vo zakon. Za nametnuvaweto na takva<br />

dilema, i ottamu za obidot da se osporuva navedeniot ~len, ednostavno<br />

nema nikakva pravna logika nitu osnova. Imeno, nepobiten e faktot<br />

deka vo zakonodavnata praktika ima brojni slu~ai na prenesuvawe vo<br />

zakon na sodr`inata na tektovi od ustavni odredbi. Toa se pravi od<br />

niza pri~ini: zaradi podobruvawe na sistemati~nosta na zakonot, na<br />

negovata jasnost i preglednost, zaradi istaknuvaweto na zna~eweto na<br />

prezemenata ustavna odredba, zaradi potenciraweto na odredeni na-<br />

~ela, koi kako ustavni postulati i ottamu kako su{testveni vrednosti<br />

na na{iot op{testven i praven sistem, dobivaat posebno mesto i zna-<br />

~ewe tokmu vo konkretniot zakon, itn.<br />

Kako primer za poslednoto, dovolno e ako gi sporedime ~l. 13<br />

st. 1 od Ustavot so ~l. 2 st. 1 ZKP (prezumcija na nevinost), ili ~l. 14.<br />

st. 1 Ustav so ~l. 1 KZ (na~elo na zakonitost). Ako se sledat apodikti~nite<br />

tvrdewa od inicijativata i ovde mora da se izvle~at istite<br />

zaklu~oci, a tie ednakvo vodat kon slednive apsurdni rezultati:<br />

- deka neposrednoto prezemawe na ovie na~ela vo KZ i ZKP od<br />

Ustavot e ustavno zabraneto,<br />

- deka so samiot toj fakt so niv se derogiraat ustavnite normi,<br />

- odnosno deka ovie na~ela ostanuvaat bez kakvo i da e pravno<br />

dejstvo.<br />

Ili, so drugi zborovi, samo zaradi prezemaweto od Ustavot,<br />

prezumcijata na nevinost i na~eloto na zakonitost se ustavno zabraneti,<br />

go derogiraat ustavot i nemaat nikakvo pravno dejstvo.<br />

Vo toj kontekst, za odbele`uvawe e i toa deka st. 1 od ~l. 7<br />

ZRSS (koj inaku ne se osporuva so podnesenata inicijativa), isto taka<br />

e prezemen od ~l. 104 st. 1-3 od Ustavot, dodeka pak vo inicijativata se<br />

osporuva samo sega st. 2 od istiot ~l. 7, poradi toa {to bil prezemen<br />

od Amandmanot XIV od Ustavot. Ova e go podvlekuvame ottamu {to vo<br />

27

edna od inicijativite se tvrdi deka tokmu ZRSS (SV RM, br. 80/1992)<br />

bil primer so koj se potvrduvalo praviloto {to go zastapuva podnositelot:<br />

deka so zakon ne e dozvoleno da se regulira ustavna materija, i<br />

toa ottamu {to vo toj zakon navodno ni{to ne bilo prezemeno od Ustavot.<br />

Iako mo`at da se naveduvaat i brojni drugi vakvi primeri, smetame<br />

deka se sosema dobvolni ve}e iznesenite dva. Ovde, me|utoa, e zna-<br />

~ajno da se naglasi deka vo ~l. 1 ZidZRRS (koja stanuva st. 2 od ~l. 7 na<br />

Zakonot), se raboti, isto taka, za edno su{testveno na~elo, so op{t<br />

karakter - ovde za tn. Badinterovo na~elo, koe, tokmu zaradi negovata<br />

primena se pomestuva vo zakon vo koj mo`e da ja ima svojata delotvornost.<br />

So drugi zborovi, kako {to prezumcijata na nevinost i na~eloto<br />

na zakonitost dobivaat delotvorno zna~ewe vo KZ, ZKP i so niv<br />

sli~ni zakoni, sosema ednakov e slu~ajot i so pomestuvaweto na Badinterovoto<br />

na~elo vo ZRSS, vo koj{to, vpro~em, ova na~elo ja nao|a<br />

svojata smisla, svojot ratio legis i konkretna realizacija.<br />

Od navedenoto, kako i od faktot deka vo na{iot praven sistem<br />

nikade nema izri~na ili kakva i da e druga zabrana deka odredbite od<br />

Ustavot ne mo`at da bidat i zakonska sodr`ina (deka so zakon ne mo`e<br />

da se regulira ona {to ve}e e regulirano so Ustavot), smetame deka ne<br />

se osnovani navodite od inicijativata deka so ~l 1 od ZidZRSS se stavat<br />

nadvor od sila ustavnite normi koi neposredno ja reguliraat ovaa<br />

materija. Nakratko, samoto prezemawe na ustavnite odredbi vo osporeniot,<br />

nitu vo koj i da e drug zakon, ne gi pravi zakonite avtomatski<br />

protivustavni.<br />

2. Spored toa smetame deka osporeniot ~l. 1 od ZidZRSS ne e vo<br />

sprotivnost so ~l. 104 od Ustavot, odnosno ne mo`e da se postavi pra-<br />

{aweto za negovata soglasnost so Ustavot.<br />

Ad. ~l. 2<br />

vo ~l. 9 se dodava nov st. 3 koj glasi:<br />

^lenot na Sovetot se razre{uva ako gi ispolnuva uslovite za starosna<br />

penzija<br />

^l. 2 od ZidZRSS se osporuva so tezata deka Zakonot, sprotivno<br />

na ~l. 104 st. 3 od Ustavot, vostanovuva nov uslov za izbor na ~lenovite<br />

na RSS - uslovot neispolnuvawe uslovi za penzija.<br />

1. Pritoa interesno e deka eden od podnositelite:<br />

a) najprvin go negira sopstveniot stav (stavot deka ovde se raboti<br />

za nov uslov za izbor na ~lenovite na RSS) so sosema ispravno<br />

tvrdwe: "Nevozmo`no e da se izbere na funkcija lice, koe duri i pred<br />

da bide izbrano, gi ispolnuva uslovite za da bide razre{eno od nea."<br />

Ako e toa taka, a taka e, od ovoj zaklu~ok, na podnositelot na<br />

inicijativata trebalo da mu bilo jasno deka ovde ne se raboti za zakonski<br />

uslov za izbor, tuku za zakonski uslov za prestanok na mandatot.<br />

28

) no, podnositelot na inicijativata lesno se otka`uva od prethodno<br />

iznesenoto i zaradi osporuvawe na ~l. 2 od ZidZRSS, natamu<br />

tvrdi i isklu~ivo opstojuva vrz doka`uvaweto na sprotivnata teza -<br />

deka ovde se rabotelo za uslov za izbor na ~lenovite na RSS, a ne za<br />

uslov za nivno razre{uvawe.<br />

Takvata teza se podr`uva so slednoto tvrdewe: "Uslovot od ~l.<br />

2 ZidZRSS bil formuliran negativno, vo forma na uslov koj edno<br />

lice ne treba da go ispolnuva, za da mo`e da bide izbrano za ~len na<br />

RSS." Otamu proizleguvalo deka navodniot uslov za izbor na ~lenovi<br />

na RSS (neispolnuvaweto na uslovi za starosna penzija) mo`el da se<br />

formulira sekako, pa i na sledniov na~in: "Za ~len na Sovetot ne<br />

mo`e da se izbere lice koe ispolnuva uslovi za penzija". Takva formulacija<br />

spored podnositelot na inicijativata, bila mo`na, ne pre~elo<br />

da se iskoristi vo zakon, odnosno: "Seedno bilo kako }e se postavi<br />

formulacijata na zakonskata odredba, za{to nejzinoto pravno dejstvo<br />

bilo identi~no i (sprotivno so ~l. 104 st. 3 Ustav) zna~ela vostanovuvawe<br />

nov uslov za izbor na ~lenovite na RSS.<br />

Do kakvi posledici doveduva ovoj stav, lesno mo`e da se zabel`i<br />

ako se primeni i vrz ostanatite uslovi za razre{uvawe na ~lenovite<br />

na RSS. Imeno spored ovaa apsurdna logika i uslovite za razre-<br />

{uvawe od ~l. 9 st. 1 i 2 ZRSS, kako i od koj bilo drug zakon, od uslovi<br />

za razre{uvawe stanuvaat uslovi za izbor so samoto toa {to zakonodavecot<br />

ili koj i da e drug, ima volja da gi preformulira, pa duri i bez<br />

toa (kako {to se tvrdi vo inicijativata), i toa na sledniov na~in:<br />

- za ~len na Sovetot, ili nekoja druga funkcija ne mo`e da se<br />

izbere lice, koe i pred da e izbrano, podnese ostavka, ili<br />

- namerno preteruvam (kako {to toa, vpro~em, se pravi i vo inicijativata),<br />

ako pretpostavime deka smrtta vo nekoj zakon e predvidena<br />

kako uslov za prestanok na mandatot, toga{ za ~len na taa funkcija<br />

ne mo`e da bide izbrano lice koe umrelo.<br />

Pri doka`uvawe na ova teza, namerno ili slu~ajno, se koristi<br />

vo naukata poznatata gre{ka na irelevantnost (logi~ka gre{ka). Ovde<br />

ne stanuva zbor za metod na tolkuvawe na zakonskite normi, tuku za<br />

tehnika na polemizirawe vo logikata nare~ena metabazis eis allogenos.<br />

Taa se primenuva toga{ koga ne se saka da se doka`e ili pobie spornata<br />

teza, tuku druga od nea razli~na - prevrtena teza. Ovde, vsu{nost,<br />

se raboti za drasti~en oblik na zamena na tezi, a za da se uspee vo toa<br />

na pomo{ se povikuva i logi~kopravnata tehnika na tolkuvawe argumentum<br />

a contrario, koja patem re~eno, ovde nema nikakva smisla, ottamu<br />

{to ne samo {to doveduva do sosema sprotivni, tuku i do apsurdni rezultati<br />

od onie {to bi se dobile so primena na - tehnikata na tolkuvawe<br />

nare~ena argumentum a simile.<br />

Navedenoto najprvin ne obvrzuva sosema nakratko da potsetime<br />

vo {to se sostoi razlikata me|u argumentum a contrario i argumentum a<br />

simile.<br />

29

Argumetum a simile, dokaz (zaklu~uvawe) po sli~nost, dozvolena<br />

analogija, analogija intra legem pretstavuva popolnuvawe na pravna praznina<br />

na edna norma so druga norma vrz osnova na sli~nost (za konkreten<br />

slu~aj se re{ava vo ramkite na zakonot - intra legem). Argumentum<br />

a simile ili analogija, zna~i dozvoluvawe edna pravna norma, primenliva<br />

vrz eden slu~aj, da mo`e da se primeni vrz drug slu~aj, koga ovoj su-<br />

{tinski e sli~en (se poklopuva) so prviot, ili poinaku primenuvawe<br />

vrz eden slu~aj koj ne e reguliran so op{ta pravna norma (pravna praznina)<br />

na pravna norma koja e predvidena za nekoj drug slu~aj koj so<br />

nego e sli~en, tokmu zaradi taa sli~nost.<br />

Pritoa, poznato e deka postoi: zakonska analogija (analogia legis)<br />

- smislata na normata se izvlekuva od opredelena norma regulirana<br />

na drug sli~en na~in, i pravna analogija (analogia iuris) - smislata<br />

na normata se izvlekuva od pravniot poredok vo celina (od duhot na<br />

celokupnoto pravo).<br />

Obratna tehnika na tolkuvawe na pravnite normi na analogijata<br />

e tehnikata na tolkuvawe nare~ena argumentum a contrario, ottamu<br />

{to slu`i za popolnuvawe pravna praznina na na~in sprotiven od analogijata.<br />

Argumentum a contrario, dokaz (zaklu~uvawe) od sprotivnost<br />

(razli~nost) se koristi ako edna norma pretstavuva isklu~ok od op{tite<br />

pravila. Toga{ takvata norma ne se primenuva nadvor od toj isklu-<br />

~itelen slu~aj. Ovde, za razlika od analogijata, se raboti za nedozvoluvawe<br />

edna pravna norma primenliva vrz eden slu~aj, da se primenuva<br />

vrz drug slu~aj, koga vtoriot slu~aj su{tinski ne e sli~en (se razlikuva,<br />

ne se poklopuva) so prviot.<br />

Po ovie uka`uvawa mo`eme da se vratime kon utvrduvawe na<br />

odnosot me|u analogijata i agrumentum a contrario<br />

Ovoj odnos e prili~no slo`en i ottamu ~esto pogre{no se sfa-<br />

}a. ^estopati se veli deka toa se paralelni tehniki na tolkuvawe i<br />

deka podednakvo mo`e da se upotrebi ednata ili drugata od niv i deka<br />

toa e sî edno, odnosno podednakvo opravdano. Za{to, ako dva slu~ai se<br />

sli~ni, a od niv edniot pretstavuva pravna praznina, toa zna~i deka<br />

me|u niv ima i istovetni i razli~ni elementi. Ottamu, istovetnite<br />

elementi mo`ele da bidat pri~ina za primena na analogijata, a razli-<br />

~nite za primena na argumentum a contrario. Ova gledi{te, me|utoa e pogre{no,<br />

ottamu {to ne e sî edno dali }e se primeni edniot ili drugiot<br />

vid na logi~ko-pravno tolkuvawe. Ako se raboti za su{tinska sli~ni<br />

slu~ai, doa|a predvid samo primenata na analogijata, i obratno ako se<br />

raboti za slu~ai koi se razli~ni, se primenuva samo argumentum a contrario.<br />

Spored toa, od primenata na argumentum a contrario, na ponositelot<br />

na inicijativata, vo konkretniot slu~aj proizleguva: "So samoto<br />

toa {to Ustavot vo ~l 104 ne ja propi{al izre~no mo`nosta so<br />

zakon da se reguliraat uslovite za izbor na ~lenovite na RSS, Ustavot<br />

zabranuva zakonsko regulirawe za izbor na ~lenovite na RSS."<br />

30

Me|utoa, primenata vrz ovoj slu~aj na logi~kiot metod argumentum<br />

a simile (analogija) vodi kon sosema sprotiven rezultat: "So samoto<br />

toa {to Ustavot vo ~l 104 ne ja propi{al izre~no mo`nosta so<br />

zakon da se reguliraat uslovite za izbor na ~lenovite na RSS, Ustavot<br />

ne zabranuva, tuku dopu{ta zakonsko regulirawe za izbor na ~lenovite<br />

na RSS."<br />

Vo vakvi slu~ai najdobar kriterium za proverka na vistinata e<br />

argumentum ad absurdum, koj se koristi za da se doka`e neispravnosta na<br />

eden zaklu~ok so apsurdnosta na rezultatot {to bi se dobil so negovoto<br />

prifa}awe. So negova primena vo konkretniot slu~aj se ovozmo-<br />

`uva da se proveri ispravnosta ili besmislenosta na rezultatot {to<br />

proizleguva od primenata na prvata, odnosno vtorata logi~kopravna<br />

tehnika. Ottamu, po logikata na rabotite, do ispraven rezultat ovde<br />

doveduva samo primenata na analogija. Spored nea, ako so ~l. 2 od<br />

ZidZRSS se dodava u{te eden uslov za razre{uvawe na ~len na Sovetot,<br />

pokraj postojnite uslovi, proizleguva deka e pravo na zakonodavecot<br />

so zakon da utreduva i drugi uslovi za razre{uvawe na ~lenovite<br />

na Sovetot.<br />

Vo prilog na zaklu~okot deka ispolnuvaweto na uslovite za<br />

starosna penzija e uslov za razre{uvawe na ve}e izbrani ~lenovi na<br />

Sovetot, a ne uslov za niven izbor, i ottamu deka e pravo na zakonodavecot<br />

so zakon da utreduva i drugi uslovi za razre{uvawe na ~lenovite<br />

na Sovetot, govori i odredbata od ~l. 32 st. 5 od Ustavot. Soglasno, taa<br />

odredba ostvaruvaweto na pravata na vrabotenite i nivnata polo`ba<br />

se utreduvaat so zakon i so kolektivni dogovori.<br />

I kone~no, takviot stav vo celost e podr`an i od ustavnosudskata<br />

praktika.<br />

Imeno, Ustavniot sud so Re{enie 23/1999 od 12. 05. 1999, ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 31 st. 1 t. 3 od Zakonot<br />

za javnoto obvinitelstvo (SV RM, br. 80/1992, 19/1993 i 9/1996).<br />

Vo ovoj predmet spored navodite vo inicijativata imenuvaweto<br />

na nositelite na javnoobinitelskata funkcija soglasno Ustavot go<br />

vr{elo Sobranieto na RM za vreme od {est godini. Me|utoa, so osporenata<br />

odredba od ZJO, eden od osnovite za razre{uvawe na nositelite<br />

na javnoobvinitelskata funkcija e koga se ispolneti uslovite za<br />

starosna penzija, {to zna~elo deka javniot obvinitel i negovite zamenici<br />

mo`ele da bidat razre{eni od funkcija i pred istekot na mandatot<br />

za koj se izbrani, odnosno pred istekot na {est godini.<br />

Spored misleweto na Sudot, ne e sporno deka so Ustavot e ureden<br />

mandatot na javnite obviniteli za vreme od {est godini, me|utoa<br />

Ustavot ne go uredil i pra{aweto za negoviot prestanok {to zna~i<br />

deka prepu{til ova pra{awe da se uredi so zakon.<br />

Trgnuvaj}i od ustavnata opredelba deka javnoto obvinitelstvo<br />

svoite funkcii gi vr{i vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakon i<br />

vo ovaa smisla so Zakonot za javno obvinitelstvo, me|u drugoto se utv-<br />

31

duvaat uslovite i postapkata za imenuvawe i razre{uvawe na obvinitelite<br />

i nivnite zamenici, spored misleweto na Sudot, mandatot od<br />

{est godini za vr{ewe na ova funkcija predviden so Ustavot ne go<br />

ograni~uva zakonodavecot so zakon kako osnov za razre{uvawe da go<br />

utvrdi i osnovot ispolnuvawe na uslovite za starosna penzija.<br />

So ogled na toa {to so Ustavot ne e uredeno pra{aweto za razre{uvaweto<br />

na javnite obviniteli i nivnite zamenici, odnosno Ustavot<br />

toa pra{awe go prepu{til na zakonot, Sudot oceni deka ne mo`e<br />

da se postavi pra{aweto za neustavnosta na osporenata odredba od zakonot<br />

so ~l. 106 od Ustavot.<br />

Soglasno navedenoto, nesporno e deka so Ustavot ne se predvideni<br />

uslovi za razre{uvawe na ~lenovite na RSS, nitu pak drugi uslovi<br />

pod koi mandatot na ~lenovite mo`e da prestane pred istekot na<br />

mandatot od {est godini utvrden so Ustavot, {to zna~i deka Ustavot<br />

prepu{til ovie pra{awa da se uredat so zakon. Ottuka, iako mandatot<br />

na ~lenovite na Sovetot soglasno Ustavot e {est godini, smetame deka<br />

nema pre~ki so zakon, vo konkretniot slu~aj so ZRSS da se reguliraat<br />

uslovite za prestanok na mandatot, odnosno za razre{uvawe na ~lenovite<br />

na Sovetot, me|u koi kako uslov za razre{uvawe na ~lenovite na<br />

Sovetot e i ispolnuvaweto na starosna penzija.<br />

2. Vrz osnova na iznesenoto smetame deka ne mo`e osnovano da<br />

se postavi pra{aweto za soglasnosta na ~l. 2 od ZidZRSS.<br />

32<br />

Ad. ~l. 4<br />

Postapkata za izbor na noviot sostav na site ~lenovi na<br />

Sovetot, soglasno so odredbite na ovoj zakon, }e otpo~ne vo rok od 15<br />

dena od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon<br />

Izborot na ~lenovite na Sovetot, soglasno so odredbite na ovoj<br />

zakon, }e se izvr{i najdocna vo rok od 60 dena od denot na vleguvaweto<br />

vo sila na ovoj zakon<br />

So denot na izborot na ~lenovite na sovetot, soglasno so<br />

stavoite 1 i 2 na ovoj ~len, im prestanuva mandatot na ~lenovite na<br />

Republi~kiot sudski sovet od postojniot sostav na sovetot.<br />

[to se odnesuva do ~l. 4 od ZidZRSS, podnesitelot na inicijativata<br />

go osporuva so tvrdeweto deka bil vo sprotivnost so Ustavot,<br />

od ve}e iznesenite pri~ini.<br />

1. So osporeniot ~l. 4 od Zakonot, se precizira rokot vo koj<br />

treba da zapo~ne postapkata za izbor na noviot sostav na site ~lenovi<br />

na Sovetot i rokot vo koj }e se izvr{i izborot na ~lenovite na Sovetot.<br />

So ovoj ~len se opredeluva i deka so denot na izborot na ~lenovite<br />

na Sovetot, im prestanuva mandatot na ~lenovite od postojniot<br />

sostav na Sudot.<br />

^lenot 4 ima karakter na preodna odredba koja {to e potrebna

zaradi usoglasuvawe na zateknatata sostojba so ~lenovite na Sovetot<br />

so ustavniot Amandman XIV ~ija sodr`ina e prezermena i vo ~l. 1 od<br />

ZidZRSS. Ova e osobeno potrebno so ogled na toa {to pri usvojuvaweto<br />

na ustavnite amandmani ne e donesen Ustaven zakon za nivno sproveduvawe,<br />

taka {to mo`e da se pretpostavi deka zateknatite pravni<br />

sostojbi mo`at da se odr`uvaat neopravadano dolgo vreme.<br />

Inaku, ~l. 4 ima vremen karakter, taka {to po izborot na noviot<br />

sostav na RSS, toj nema pravno dejstvo.<br />

Ako celta na Zakonot, me|u drugoto, e operacionalizacija na<br />

ustavniot Amandman XIV, odnosno ovozmo`uvawe trojca ~lenovi na<br />

Sovetot da se izberat so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici,<br />

pri {to mora da ima mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici<br />

koi pripa|aat na zaednicite koi ne se mnozinstvo vo RM, vo toj slu-<br />

~aj proizleguva deka osporeniot ~len 4 od Zakonot e vo funkcija na<br />

primena na soodvetnite zakonski odredbi.<br />

2. Vrz osnova na iznesenoto smetame deka ne mo`e osnovano da<br />

se postavi pra{aweto za soglasnosta na ~lenot 4 od Zakonot so Ustavot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l.<br />

1, 2 i 4 od ZidZRSS.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 16 juli 2003<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 1, ~len 2 i ~len 4 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Zakonot za Republi~kiot sudski sovet ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 43/2003).<br />

2. Ova re{enie }e se objavi vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija."<br />

3. Republi~kiot sudski sovet preku pretsedatelot Jordan Deskoski<br />

i Vera Terzieva Troja~anec od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnesoa inicijativi za poveduvawe postapka<br />

za ocenuvawe ustavnosta na odredbite od zakonot ozna~en vo to~kata 1<br />

od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata na Republi~kiot sudski sovet se naveduva<br />

deka so ~lenot 1 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za Republi~kiot sudski sovet, se regulira materija koja e neposredno<br />

regulirana vo samiot Ustav (Amandman XIV), so {to se derogiraat<br />

33

(stavaat nadvor od sila) ustavnite normi koi neposredno ja reguliraat<br />

ovaa materija, i toa: Amandman XIV, koj e sostaven del od ~len 104 stav<br />

2 od Ustavot. Zna~i, osporeniot ~len 1 od Zakonot, ima identi~en<br />

predmet na regulirawe kako i Amandmanot XIV.<br />

So ~lenot 1 se propi{uva postapkata za izbor na trojca od ~lenovite<br />

na Republi~kiot sudski sovet. Taa materija e ve}e vo celost regulirana<br />

vo samiot Ustav, vo ~lenot 104, ~ij sostaven del e Amandman<br />

XIV. ^lenot 104 od Ustavot, i Amandmanot XIV, se vo neposredna primena<br />

i Sobranieto na Republika Makedonija go vr{i izborot na ~lenovite<br />

na Republi~kiot sudski sovet vrz osnova na ovie ustavni odredbi,<br />

a ne vrz osnova na Zakon.<br />

Postapkata i uslovite za izbor na ~lenovite na Republi~kiot<br />

sudski sovet ne se zakonska materija, tuku se ustavna materija. Poradi<br />

toa, isklu~ena e mo`nosta ovaa materija da bide predmet i na zakonsko<br />

regulirawe.<br />

Osnovno pravno na~elo e, a toa e utvrdeno i vo ~len 51 stav 1 od<br />

Ustavot, deka pri kolizija na edna ustavna i edna zakonska norma, do<br />

koja do{lo zatoa {to tie imaat identi~en predmet na regulirawe,<br />

primat (prednost) ima ustavnata norma. Ottuka, osporeniot ~len 1 od<br />

Zakonot nema nikakvo pravno dejstvo, zatoa {to na materijata koja vo<br />

ovoj ~len od Zakonot e regulirana, neposredno (direktno) se primenuva<br />

Amandmanot XIV od Ustavot.<br />

Isto taka, ne postoi ustaven osnov za donesuvawe na zakon, so<br />

koj }e se regulira primenata na Amandmanot XIV. Ustavnite amandmani<br />

od 2001 godina za ~ie sproveduvawe i primena e potrebno da se<br />

donese zakon, samite toa izre~no go propi{uvaat, na primer, Ustavnite<br />

amandmani V, XVI i XVII.<br />

Kone~no Amandmanot XIV na Ustavot, voop{to ne proizveduva<br />

pravni posledici po odnosite koi se regulirani so Zakonot za Republi~kiot<br />

sudski sovet, zatoa {to Amandmanot regulira sosema druga<br />

pravna materija. Amandmanot XIV direktno i neposredno go nadopolnuva<br />

stavot 2 od ~len 104 na Ustavot. Ili, poinaku re~eno, Amandmanot<br />

XIV ne e vo nikakva korelacija so Zakonot za Republi~kiot sudski<br />

sovet.<br />

So ~lenot 2 od Zakonot, sprotivno na ~len 104 stav 3 od Ustavot,<br />

se propi{uva (vostanovuva) nov uslov za izbor na ~lenovite na<br />

Republi~kiot sudski sovet, a toj uslov e: "neispolnuvawe na uslovi za<br />

starosna penzija."<br />

Imeno, dokolku osnov za razre{uvawe od funkcijata ~len na<br />

Republi~kiot sudski sovet pretstavuva ispolnuvaweto na uslovi za<br />

starosna penzija, toa zna~i deka, isto taka, za ~len na Sovetot ne mo`e<br />

da se izbere lice koe ispolnuva uslovi za starosna penzija. Nevozmo`no<br />

e da se izbere na funkcija lice, koe duri i pred da bide izbrano,<br />

gi ispolnuva uslovite za da bide razre{eno od nea.<br />

Zakonskata odredba, zna~i propi{uvawe (vostanovuvawe) na<br />

34

nov uslov za izbor na ~lenovite na Republi~kiot sudski sovet, sprotivno<br />

so ~len 104 stav 3 od Ustavot. Toa e taka, zatoa {to ~len 104 od<br />

Ustavot gi propi{uva (vo celost) uslovite za izbor na ~lenovi na Republi~kiot<br />

sudski sovet, a samo so izmena na Ustavot e dozvoleno da se<br />

propi{uvaat novi uslovi.<br />

Sekoja zakonska odredba so koja se propi{uvaat novi uslovi za<br />

izbor na ~len na Republi~kiot sudski sovet, koi uslovi ne se izre~no<br />

propi{ani vo Ustavot, e neustavna. Ottamu, i osporeniot ~len 2 od Zakonot<br />

e neustaven, zatoa {to so nego se propi{uva (vostanovuva) nov<br />

uslov za izbor na ~len na Republi~kiot sudski sovet.<br />

So samoto toa {to Ustavot vo ~lenot 104 ne ja propi{al izre-<br />

~no mo`nosta so zakon da se reguliraat uslovite za izbor na ~lenovite<br />

na Republi~kiot sudski sovet, Ustavot zabranuva zakonsko regulirawe<br />

na uslovite za izbor na ~lenovite na Republi~kiot sudski sovet.<br />

Ottuka ne postoi ustaven osnov, so zakon da se propi{uvaat osnovi za<br />

predvremen prestanok na funkcijata na ~lenovite na Republi~kiot<br />

sudski sovet, nitu, pak, nivno razre{uvawe od funkcija.<br />

Ustavot ne propi{al prestanok na funkcijata na ~lenovite na<br />

Republi~kiot sudski sovet poradi ispolnuvawe na uslovi za starosna<br />

penzija, i sekoj zakon koj }e go propi{e toa, e sprotiven na Ustavot.<br />

^lenot 2 preku voveduvawe na novi uslovi za izbor na ~len na<br />

Republi~kiot sudski sovet, ima pravno dejstvo koe direktno gi povreduva<br />

~ovekovite prava zagarantirani vo Ustavot na Republika Makedonija,<br />

i toa povreda na pravoto na gra|anite da u~estvuvaat vo vr{eweto<br />

na javni funkcii od ~len 23 v.v. ~len 54 stav 1 od Ustavot, zatoa<br />

{to voveduva zabrana za izbor za ~len na Republi~kiot sudski sovet za<br />

istaknatite pravnici koi ispolnile uslovi za starosna penzija.<br />

Zna~i, ~lenot 2 od Zakonot ima trojno dejstvo: 1) propi{uva<br />

osnovi za predvremen prestanok na mandatot na ~lenovite na Republi~kiot<br />

sudski sovet koi se ve}e izbrani na funkcijata; 2) voveduva nov<br />

uslov za izbor na ~len na Republi~kiot sudski sovet; i 3) voveduva zabrana<br />

za izbor za ~len na Republi~kiot sudski sovet za istaknatite<br />

pravnici koi ispolnile uslovi za starosna penzija, odnosno po stapuvaweto<br />

vo sila na osporeniot ~len 2 od Zakonot, istaknatite pravnici<br />

koi ispolnuvaat uslovi za starosna penzija pove}e ne smeat da bidat<br />

izbirani i da ja vr{at funkcijata ~len na Republi~kiot sudski sovet.<br />

So toa, ~len 2 od Zakonot direktno e sprotiven na na~eloto na ednakvost<br />

i ramnopravnost.<br />

So ~lenot 4 od Zakonot se povreduva ~len 104 stav 3 od Ustavot<br />

kako i ustavniot Amandman XIV i ~len 133 od Ustavot.<br />

Toj e vo kolizija so ~len 104 od Ustavot, koj neposredno (direktno)<br />

i vo celost go regulira izborot na ~lenovite na Republi~kiot<br />

sudski sovet. ^lenot 104 od Ustavot, ne ostavil mo`nost so zakon da se<br />

doreguliraat odredeni pra{awa svrzani so na~inot i uslovite za<br />

izborot na ~lenovite na Sovetot, tuku ovaa materija ja reguliral vo<br />

35

celost. Postapkata i uslovite za izbor na ~lenovite na Republi~kiot<br />

sudski sovet se regulirani so ~lenot 104 od Ustavot, ~ij sostaven del e<br />

Amandmanot XIV, i izborot na ~lenovite na Sovetot, Sobranieto gi<br />

vr{i vrz osnova na ovie ustavni normi, odnosno so nivna neposredna<br />

primena.<br />

Vo stavot 3 od osporeniot ~len 4 na Zakonot, so zakon se propi-<br />

{uva nastapuvawe na pravnata posledica - prestanok na funkcijata na<br />

~lenovite na Republi~kiot sudski sovet od postojniot sostav na Sovetot,<br />

pred istekot na nivniot ustavno utvrden mandat od 6 godini.<br />

Postojniot sostav na Republi~kiot sudski sovet e izbran so direktna<br />

primena na Ustavot, na na~in i postapka utvrdeni vo ~lenot<br />

104 od Ustavot. Pri izborot na Republi~kiot sudski sovet voop{to ne<br />

do{ol vo primena Zakonot za Republi~kiot sudski sovet. Isto taka, i<br />

pri izborot na nov Sovet, toga{ koga }e im prestane ustavno utvrdeniot<br />

mandat na postojnite ~lenovi na Sovetot, izborot }e se vr{i so<br />

primena na ustavnite odredbi, a ne vrz osnova na zakon.<br />

Osporeniot ~len 4 od Zakonot e postaven vo pozcija na norma<br />

koja ima primat vo odnos na ustavnite normi. Poradi toa, osporeniot<br />

~len 4 od Zakonot e vo direktna kolizija so ~len 104 stav 3 v.v. ~len 51<br />

stav 1 od Ustavot, zatoa {to so ovaa zakonska norma se propi{uva<br />

skratuvawe na ustavno utvrdeniot mandat na postojnite ~lenovi na Republi~kiot<br />

sudski sovet, a voedno i nastapuvawe na pravni posledici<br />

koi Ustavot ne gi propi{al.<br />

Iako sproveduvaweto na nekoi od ustavnite amandmani e usloveno<br />

so donesuvawe na poseben zakon, kako na primer Amandmanite V<br />

(za slu`beniot jazik i pismo), XVI i XVII (za lokalnata samouprava),<br />

toa e izre{no propi{ano vo ovie amandmani. Amandmanot XIV ne propi{uva<br />

deka za negovo sproveduvawe treba da se donese zakon, {to zna-<br />

~i, deka toj se primenuva direktno. Poradi istata pri~ina, se zaklu-<br />

~uva deka Ustavniot amandman XIV ne sodr`i osnov za donesuvawe na<br />

zakon so koj }e se regulira negovata primena.<br />

Osporeniot ~len 4 stav 3 od Zakonot propi{uva predvremeno<br />

prestanuvawe na mandatot na ~lenovite na postojniot Sovet. Me|utoa,<br />

funkcijata na ~lenovite na Republi~kiot sudski sovet prestanuva so<br />

istekot na posledniot den od nivniot ustavno utvrden mandat od 6 godini.<br />

Novite ~lenovi stapuvaat na funkcija na prviot den po istekot<br />

na mandatot na prethodnite ~lenovi na Sovetot. Proizleguva deka, so<br />

toa {to osporeniot ~len 4 stav 3 od Zakonot, propi{uva nastapuvawe<br />

na predvremen prestanok na mandatot na postojnite ~lenovi na Republi~kiot<br />

sudski sovet, poradi izvr{eniot ~in na izbor na novi ~lenovi,<br />

ovaa zakonska odredba e vo sprotivnost so ~len 104, stav 3 od Ustavot,<br />

koj propi{uva deka mandatot na ~lenovite na Republi~kiot sudski<br />

sovet trae 6 godini.<br />

So osporeniot ~len 4 od Zakonot se prekr{uva, isto taka i<br />

~len 133 od Ustavot, vo koj e propi{ano deka samo so Ustaven zakon<br />

36

mo`e da se regulira sproveduvaweto na Ustavot.<br />

Na krajot, vo inicijativata se bara Ustavniot sud da donese re-<br />

{enie za zapirawe na izvr{uvaweto na poedine~ni akti ili dejstvija<br />

vrz osnova na osporeniot Zakon, poradi te{ko otstranlivite posledici<br />

koi bi mo`ele da nastapat.<br />

Vo inicijativata na Vera Terziva-Troja~anec se naveduva deka<br />

~lenot 2 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za Republi~kiot<br />

sudski sovet ne e vo soglasnost so ~lenot 104 od Ustavot, so<br />

koj e utvrden edinstveniot uslov za izbor na ~lenovite na Republi~kiot<br />

sudski sovet - istaknati pravnici bez ograni~uvawe na vozrasta na<br />

licata koi mo`at da bidat izbrani za ~lenovi na Sovetot i e utvrden<br />

mandatot i imunitetot na ~lenovite na Sovetot.<br />

Toa zna~i deka uslovite za izbor i vremeto na koe se izbiraat<br />

~lenovite na Republi~kiot sudski sovet se uredeni so Ustavot i deka<br />

so zakon ne mo`e da se menuvaat. So propi{uvaweto deka ispolnuvaweto<br />

na uslovite za starosna penzija pretstavuva zakonski osnov za razre{uvawe<br />

~len na Sovetot nezavisno od vremeto na koe e izbran, poso-<br />

~enata odredba od Zakonot se doveduva vo nesoglasnost so ~len 104 od<br />

Ustavot zatoa {to implicira voveduvawe nov uslov za izbor na ~len<br />

na Sovetot - opredelena vozrast na liceto {to mo`e da bide izbrano<br />

za ~len na Sovetot {to e sekako nadvor od ustavnoto re{enie.<br />

So ~len 4 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za Republi~kiot sudski sovet nedopu{teno se prekinuva ustavno utvrdeniot<br />

mandat na ~lenovite na Republi~kiot sudski sovet (6 godini)<br />

poradi {to istiot ne e vo soglasnost so stav 3 na ~len 104 od Ustavot.<br />

Vremeto na koe se izbiraat ~lenovite na Sovetot opredeleno so Ustavot<br />

ne mo`e da se menuva so zakon. Na~inot na koj treba da se izbiraat<br />

trojca od ~lenovite na Sovetot propi{an so Amandmanot XIV na<br />

Ustavot mo`e da se primenuva samo po istekot na mandatot na postojniot<br />

sostav; bidej}i so ovoj amandman samo se dopolnuva stav 2 na ~len<br />

104 od Ustavot koj se odnesuva na na~inot na izbor, a ne i na mandatot<br />

(vremeto na izbor) na ~lenovite na Sovetot. Toa zna~i deka so Amandmanot<br />

XIV ne se menuva re{enieto sodr`ano vo stav 3 na ~len 104 od<br />

Ustavot, {to ponatamu zna~i deka nema ni ustavna osnova za izvr{enata<br />

promena. Toa ponatamu zna~i deka ne mo`e ni da se propi{uva<br />

rok za otpo~nuvawe na postapkata na izbor (~len 4 stav 2) nitu za<br />

izbor na nov sostav na site ~lenovi na Sovetot (~len 4 stav 2) nezavisno<br />

od istekot na mandatot na postojniot sostav.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka so osporeniot ~len 1 od Zakonot,<br />

vo ~lenot 7 se dodava nov stav 2.<br />

Spored ~lenot 7 noviot stav 1 od Zakonot, Sovetot go so~inuvaat<br />

sedum ~lenovi {to gi izbira Sobranieto na Republika Makedonija<br />

od redot na istaknati pravnici.<br />

Spored ~l. 7 stav 2 od Zakonot, trojca ~lenovi na Sovetot se<br />

izbiraat so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici, pri {to<br />

37

mora da ima mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici koi pripa|aat<br />

na zaednicite koi ne se mnozinstvo vo Republika Makedonija.<br />

So ~len 2 od Zakonot, vo ~lenot 9 se dodava nov stav 3.<br />

Spored ~len 9 stav 1 od Zakonot, na ~len na Sovetot, funkcijata<br />

mu prestanuva ako podnese ostavka.<br />

Soglasno stavot 2 na ovoj ~len, ~lenot na Sovetot }e bide razre{en<br />

ako bide osuden za krivi~no delo na bezuslovna kazna zatvor od<br />

najmalku {est meseci, ili koga trajno }e ja zagubi sposobnosta da ja<br />

vr{i svojata funkcija, {to go utvrduva Sovetot vrz osnova na naod i<br />

mislewe na nadle`nata zdravstvena komisija.<br />

Spored noviot stav 3 na ovoj ~len, ~lenot na Sovetot se razre-<br />

{uva ako gi ispolnuva uslovite za starosna penzija.<br />

Soglasno osporeniot ~len 4 stav 1 od Zakonot, postapkata za<br />

izbor na noviot sostav na site ~lenovi na Sovetot, soglasno so odredbite<br />

na ovoj zakon, }e otpo~ne vo rok od 15 dena od denot na vleguvaweto<br />

vo sila na ovoj zakon.<br />

Spored stavot 2 na ovoj ~len, izborot na ~lenovite na Sovetot,<br />

soglasno so odredbite na ovoj zakon, }e se izvr{i najdocna vo rok od 60<br />

dena od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon.<br />

Spored stavot 3 na ovoj ~len, so denot na izborot na ~lenovite<br />

na Sovetot, soglasno so stavovite 1 i 2 na ovoj ~len, im prestanuva mandatot<br />

na ~lenovite na Republi~kiot sudski sovet od postojniot sostav<br />

na Sovetot.<br />

5. ^lenot 104 od Ustavot utvrduva deka Republi~kiot sudski<br />

sovet go so~inuvaat sedum ~lenovi koi gi izbira Sobranieto od redot<br />

na istaknati pravnici za vreme od {est godini so pravo na u{te eden<br />

izbor, deka ~lenovite na Republi~kiot sudski sovet u`ivaat imunitet<br />

i deka funkcijata ~len na Republi~kiot sudski sovet e nespojliva so<br />

vr{ewe na drugi javni funkcii i profesii ili so ~lenuvawe vo politi~ki<br />

partii.<br />

So Amandmanot XIV se dopolnuva stavot 2 na ~lenot 104 od Ustavot<br />

i spored nego, trojca od ~lenovite se izbiraat so mnozinstvo glasovi<br />

od vkupniot broj pratenici, pri {to mora da ima mnozinstvo<br />

glasovi od vkupniot broj pratenici koi pripa|aat na zaednicite koi<br />

ne se mnozinstvo vo Republika Makedonija.<br />

So ~lenot 105 od Ustavot, utvrdena e nadle`nosta na Republi~kiot<br />

sudski sovet. Taka Republi~kiot sudski sovet, na Sobranieto mu<br />

predlaga izbor i razre{uvawe na sudii i utvrduva predlog za razre-<br />

{uvawe od sudiska funkcija vo slu~aite utvrdeni so Ustavot, odlu~uva<br />

za disciplinska odgovornost na sudiite, ja ocenuva stru~nosta i<br />

sovesnosta na sudiite vo vr{eweto na nivnata funkcija i predlaga<br />

dvajca sudii na Ustavniot sud na Republika Makedonija.<br />

So Zakonot za Republi~kiot sudski sovet, se ureduva organizacijata<br />

na Republi~kiot sudski sovet i ostvaruvaweto na rabotite od<br />

negoviot delokrug utvrden so Ustavot.<br />

38

Ovoj Zakon sodr`i pet dela i toa: I Osnovni odredbi, II Organizacija<br />

i delokrug na rabota vo koj spa|a predlagawe, izbor i razre-<br />

{uvawe na sudii; utvrduvawe na predlog za razre{uvawe na sudijata od<br />

sudiskata funkcija; odlu~uvawe za disciplinskata odgovornost na sudiite;<br />

ocena na stru~nosta i sovesnosta na sudiite vo vr{eweto na funkcijata;<br />

predlagawe sudii na Ustavniot sud na Republika Makedonija,<br />

III Stru~na slu`ba na sovetot, IV Sredstva za rabota i V Preodni i<br />

zavr{ni odredbi.<br />

Vo delot od Zakonot koj se odnesuva na organizacijata i delokrugot<br />

na rabotata se i ~lenovite 7 i 9 koi se dopolnuvaat so osporenite<br />

~lenovi 1 i 2 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za Republi~kiot sudski sovet.<br />

Vo odnos na ~lenot 7 od Zakonot, za odbele`uvawe e deka, stavot<br />

1 na ovoj ~len koj ne e osporen so podnesenata inicijativa e isto<br />

taka prezemen od ~lenot 104 od Ustavot, dodeka, pak, stavot 2 na ovoj<br />

~len se osporuva to~no poradi toa {to bil prezemen od Amandmanot<br />

XIV na Ustavot.<br />

Ottuka se nametnuva pra{aweto dali odredeni odredbi od Ustavot<br />

mo`at da bidat i zakonska sodr`ina, odnosno dali mo`at da se<br />

prenesuvaat vo zakon. Vo zakonodavnata praktika vo na{ata dr`ava<br />

ima brojni slu~ai koga ustavni odredbi bukvalno se prenesuvaat vo tekstovite<br />

od zakonite. Fakt e deka nikade nema izri~na zabrana deka<br />

toa ne mo`e zakonodavecot da go pravi.<br />

Ottuka, vo vrska so navodite sodr`ani vo inicijativata deka so<br />

zakon ne mo`e da se regulira ona {to ve}e e regulirano so Ustav odnosno<br />

deka so ~lenot 1 od Zakonot se stavaat nadvor od sila ustavnite<br />

normi koi neposredno ja reguliraat ovaa materija, Sudot smeta deka ne<br />

se osnovani, bidej}i samoto prezemawe na ustavnite odredbi vo zakonite<br />

ne gi pravi zakonite avtomatski sprotivni na Ustavot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto Sudot oceni deka osporeniot ~len 1<br />

od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za Republikiot<br />

sudski sovet ne e vo nesoglasnost so ~lenot 104 od Ustavot, poradi {to<br />

ne mo`e da se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so Ustavot.<br />

6. Vo vrska so pra{aweto dali mo`e so zakon da se predvidat<br />

uslovi za razre{uvawe na ~len na Sovetot, kako {to predviduva Zakonot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za Republi~kiot sudski<br />

sovet vo osporeniot ~len 2, nesporno e deka vo Ustavot e ureden izborot<br />

i traeweto na mandatot na ~lenovite na Republi~kiot sudski sovet,<br />

no ne se predvideni uslovi za razre{uvawe na ~lenovite na Republi~kiot<br />

sudski sovet, nitu pak drugi uslovi pod koi mandatot na ~lenovite<br />

mo`e da prestane pred istekot na mandatot od {est godini utvrden<br />

vo Ustavot, {to zna~i deka Ustavot prepu{til ovie pra{awa da<br />

se uredat so zakon. Vo sprotivno, mandatot na ~lenovite na Republi-<br />

~kiot sudski sovet bi bil apsoluten i ne bi mo`el da prestane po nieden<br />

osnov {to te{ko mo`e da se prifati kako koncept na Ustavot.<br />

39

Naprotiv, vo ~lenovite 65, 82, 87, 93, 94 i 99 od Ustavot se predvideni<br />

uslovi za prestanok na mandatot na pratenicite vo Sobranieto na Republika<br />

Makedonija, na pretsedatelot na Republika Makedonija, na<br />

Vladata na Republika Makedonija vo celina i posebno na sekoj ~len na<br />

Vladata, kako i na sudiite. Okolnosta {to vo Ustavot ne se predvideni<br />

takvi uslovi za prestanok na funkcijata pred istekot na mandatot<br />

i na ~lenovite na Republi~kiot sudski sovet ne pretstavuva ustavna<br />

pre~ka tie da se utvrdat so zakon, dokolku se odnesuvaat na pravni<br />

i prirodni okolnosti koi vlijaat na kapacitetot za vr{ewe na funkcijata.<br />

Sudot konstatira deka i dosega, pred donesuvaweto na osporenata<br />

odredba, vo ~lenot 9 od osnovniot tekst na Zakonot za Republi-<br />

~kiot sudski sovet e predvideno, prvo, deka na ~len na Sovetot funkcijata<br />

mu prestanuva ako podnese ostavka i vtoro deka ~lenot na Sovetot<br />

}e bide razre{en ako bide osuden za krivi~no delo na bezuslovna<br />

kazna zatvor od najmalku {est meseci ili koga trajno }e ja zagubi sposobnosta<br />

da ja vr{i svojata funkcija {to go utvrduva Sovetot vrz<br />

osnova na naod i mislewe na nadle`nata zdravstvena komisija {to<br />

uka`uva, ako ne pove}e, na opstojuvawe na pravniot koncept za nadle-<br />

`nosta na zakonodavecot za regulirawe na pra{awa za koi Ustavot<br />

mol~el.<br />

Vrz osnova na iznesenoto, Sudot oceni deka ne mo`e osnovano<br />

da se postavi pra{aweto za soglasnosta na ~lenot 2 od Zakonot so ~len<br />

104 od Ustavot od aspekt na nadle`nosta na Sobranieto so zakon da<br />

propi{uva uslovi za prestanok na funkcijata ~len na Republi~kiot<br />

sudski sovet pred istekot na mandatot.<br />

Sudot go razgleduva{e osporeniot ~len 2 od Zakonot i od aspekt<br />

na toa dali ispolnuvaweto na uslovite za starosna penzija mo`e voop{to<br />

da se predvidi kako uslov za prestanok na funkcijata pred istekot<br />

na mandatot.<br />

Vo odgovor na ova pra{awe, Sudot najprvo konstatira deka<br />

odredena starosna doba e legitimen kriterium za regulirawe na ~ove-<br />

~kata rabotna aktivnost {to e generalno prifaten ne samo vo na{iot<br />

praven sistem. Starosnata doba na lu|eto e priroden i objektiven<br />

fakt za koj se vrzuva prestanokot na rabotniot vek i ostvaruvaweto na<br />

pravoto na penzija, po pravilo za site poedinci i pod ednakvi uslovi<br />

predvideni so zakon, izzemaj}i gi od ovoj kontekst, se razbira, vr{itelite<br />

na slobodni profesii ili dejnosti. Isklu~ocite od ova op{to<br />

pravilo se mo`ni i ~esti koga se raboti za nositelite na opredeleni<br />

javni funkcii, dokolku ustavotvorecot ili zakonodavecot sepak ne<br />

opredelile deka starosnata doba odnosno ispolnuvaweto na uslovi za<br />

starosna penzija e relevantno za prestanok i na nivnite funkcii.<br />

Deka i Ustavot go prifa}a ispolnuvaweto na uslovi za starosna penzija<br />

kako osnova za prestanok na funkcijata, dokaz e i ~lenot 99 stav 3<br />

alineja 3 od Ustavot, spored koj sudijata se razre{uva ako gi ispolni<br />

uslovite za starosna penzija.<br />

40

Ottuka, ostvaruvaweto na starosna penzija kako uslov za prestanok<br />

na funkcijata na ~lenovite na Republi~kiot sudski sovet pred<br />

istekot na mandatot, utvrden vo ramkite na ovlastuvawata na zakonodavecot,<br />

pretstavuva eden objektiven, priroden nediskriminatorski i<br />

vo Republika Makedononija pravno etabliran kriterium za krajnata<br />

starosna granica na vr{eweto na edna javna funkcija, koj, osven toa, e<br />

izre~no prifaten so samiot Ustav, poradi {to Sudot oceni deka ne<br />

mo`e osnovano da se postavi pra{aweto za soglasnosta na ~lenot 2 od<br />

Zakonot so ~len 104 od Ustavot nitu od ovoj aspekt.<br />

Pritoa, Sudot go ima{e predvid i faktot deka ispolnuvaweto<br />

na uslovite za starosna penzija e uslov za razre{uvawe na ve}e izbrani<br />

~lenovi na sovetot, a ne uslov za niven izbor poradi {to ne gi prifati<br />

naodite sodr`ani vo inicijativite i oceni deka osporeniot<br />

~len 2 od Zakonot ne e vo sprotivnost so Ustavot i od ovoj aspekt.<br />

7. So osporeniot ~len 4 od Zakonot, se precizira rokot vo koj<br />

treba da zapo~ne postapkata za izbor na noviot sostav na site ~lenovi<br />

na Sovetot i rokot vo koj }e se izvr{i izborot na ~lenovite na Sovetot.<br />

So ovoj ~len se opredeluva i deka so denot na izborot na ~lenovite<br />

na Sovetot, im prestanuva mandatot na ~lenovite od postojniot<br />

sostav na Sovetot.<br />

Pri razgleduvawe na ovaa odredba od Zakonot Sudot utvrdi<br />

deka ustavniot Amandman XIV vleguva vo sila i neposredno se primenuva<br />

so denot na proglasuvaweto i deka ne postoi druga odredba od ustaven<br />

rang koja ja odlaga negovata primena. Ottuka, obvrskata za izbor<br />

na nov sostav na Republi~kiot sudski sovet proizleguva neposredno od<br />

amandmanot XIV na Ustavot, a osporeniot ~len 4 od Zakonot ja utvrduva<br />

dinamikata na postapkata za izbor na novi ~lenovi na Republi~kiot<br />

sudski sovet i voedno utvrduva deka so denot na izborot na ~lenovite<br />

na Sovetot, im prestanuva mandatot na ~lenovite na postojniot<br />

sostav na Sovetot.<br />

Ottuka, ovoj ~len ne sozdava nikakvi novi odnosi tuku ima karakter<br />

na preodna odredba koja {to e potrebna zaradi usoglasuvawe na<br />

zateknatata sostojba so ~lenovite na Sovetot so ustavniot Amandman<br />

XIV ~ija sodr`ina e prezemena i vo ~lenot 1 od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot za Republi~kiot sudski sovet.<br />

Imaj}i predvid deka celta na zakonodavecot e operacionalizacija<br />

na Ustavniot amandman XIV odnosno ovozmo`uvawe trojca ~lenovi<br />

na Sovetot da se izberat so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj<br />

pratenici pri {to mora da ima mnozinstvo glasovi od vkupniot broj<br />

pratenici koi pripa|aat na zaednicite koi ne se mnozinstvo vo Republika<br />

Makedonija, proizleguva deka osporeniot ~len 4 od Zakonot e vo<br />

funkcija na primena na ustavniot amandman XIV.<br />

Vrz osnova na iznesenoto, Sudot oceni deka ne mo`e osnovano<br />

da se postavi pra{aweto za soglasnosta na ~lenot 4 od Zakonot so<br />

Ustavot.<br />

41

8. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite: d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mirjana Lazarova Trajkovska, Ixet Memeti, dr<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Vrz osnova na ~len 25 stav 6 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 70/1992), po moeto glasawe protiv nepoveduvawe na postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta, go iznesuvam i pismeno go obrazlo`uvam svoeto<br />

IZDVOENO MISLEWE 3<br />

na Re{enieto U. br. 118/2003 od 16 juli 2003 godina so koe ne se<br />

poveduva postapka za ocenuvawe ustavnosta na ~lenovite 1, 2 i 4 od<br />

Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za Republi~kiot<br />

sudski sovet ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 43/2003)<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija postapuvaj}i po inicijativite<br />

podneseni od Republi~kiot sudski sovet i od Vera Terzieva<br />

Troja~anec od Skopje za poveduvawe postapka za ocenuvawe ustavnosta<br />

na ~lenovite 1, 2 i 4 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za Republi~kiot sudski sovet, na sednicata odr`ana na 16 juli<br />

2003 godina, so mnozinstvo glasovi donese re{enie za nepoveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe ustavnosta na osporenite odredbi od Zakonot,<br />

bidej}i oceni deka po site osnovi tie odredbi se vo soglasnost so<br />

Ustavot. Izrazuvaj}i nesoglasnost so takvoto re{enie glasav protiv i<br />

go izdvojuvam svoeto mislewe, spored koe smetam deka osporenite<br />

odredbi od Zakonot ne se vo soglasnost so Ustavot, poradi {to treba{e<br />

da se povede postapka za ocenuvawe na nivnata ustavnost i vrz<br />

osnova na izveduvawe na pravno izdr`livi argumenti da se donese pravilna<br />

odluka.<br />

Najnapred, smetam deka Sudot predmetnoto re{enie go donese<br />

bez, pritoa, da dade argumentiran odgovor na pove}e sporni pravni<br />

pra{awa navedeni vo inicijativite ili {to proizleguvaa od samata<br />

priroda na pra{aweto, kako {to se: dali e dopu{teno pod izgovor na<br />

operacionalizacija na ustavna norma, so zakonska norma, da se promeni<br />

su{tinata na samata ustavna norma; dali e dopu{teno ustavnata norma<br />

donesena po posebna postapka so dvotretinsko mnozinstvo da se<br />

transformira vo zakon koj mo`e da se donese so edna tretina od pratenicite<br />

vo Sobranieto; dali pra{aweto na traeweto na mandatot na<br />

~lenot na Republi~kiot sudski sovet e ustavna ili zakonska materija;<br />

dali toa pra{awe e od statusna priroda uredeno so Ustavot ili e pra-<br />

3<br />

Objaveno vo "SV RM," br. 64/2003.<br />

42

{awe od organizaciona priroda {to mo`e da se ureduva so zakon; dali<br />

potrebata od nov na~in na izbor na del od ~lenovite na Republi~kiot<br />

sudski sovet utvrden so Ustavot (bez opredeluvawe na rok za toa) nalaga<br />

potreba od prestanok na mandatot na site ~lenovi na Sovetot;<br />

dali predvremeniot prestanok na mandatot na ~lenovite na Sovetot<br />

poradi ispolnuvawe na uslovi za penzija, implicira voveduvawe na<br />

novi uslovi za izbor na ~lenovite na Sovetot i dali takviot uslov e<br />

zakonska ili isklu~ivo ustavna materija i kone~no, dali e dopu{teno<br />

zaradi usoglasuvawe na zakonskite re{enija so Ustavot da se menuva<br />

samiot Ustav i dali mo`e da se donesuva zakon, zatoa {to ne e donesen<br />

Ustaven zakon za sproveduvawe na Ustavot ili zatoa {to taa ustavna<br />

materija e ispu{teno da se uredi so Ustavniot amandman.<br />

Pri mojata opredelba da glasam protiv re{enieto za nepoveduvawe<br />

postapka se rakovodev od op{tiot princip daka eden od osnovnite<br />

stolbovi na demokratijata se ustavnite ograni~uvawa na vlasta.<br />

Nesporno e deka slobodata na zakonodavecot vo normativnata sfera<br />

mo`e da se ostvaruva vo ramkite na ustavno utvrdenite principi. Taa<br />

sloboda e determinirana od temelnite vrednosti, principi i osnovi<br />

na Ustavot, a vo eden del i konkretno ograni~ena, tamu, kade {to oddelni<br />

odnosi direktno se uredeni so Ustavot. Spored toa, so zakon mo`e<br />

se, no ne i toa {to direktno e uredeno so Ustavot i ne nadvor od ustavno<br />

utvrdenite ramki.<br />

Spored moeto mislewe, so ~lenot 1 od Zakonot se prezema konkretna<br />

i direktna odredba od Ustavot (~len 104 stav 2 od Ustavot),<br />

koja nitu bara, nitu pretpostavuva zakonska razrabotka ili operacionalizacija,<br />

a so obidot za nejzino operacionalizirawe (povtoruvawe<br />

na sodr`inata) se omalova`uva ustavnata norma koja e donesena vo posebna<br />

postapka. Navodite vo obrazlo`enieto na predmetnoto re{enie,<br />

deka bil prezemen i ~len 7 stav 1 vo osnovniot tekst na Zakonot, no<br />

toa ne bilo osporeno, deka prezmaweto avtomatski ne zna~elo i kr{ewe<br />

na Ustavot i deka Ustavot ne sodr`el izre~na zabrana toa da se<br />

vr{i, ne se pravno izdr`ani argumeni za ocena na ustavnosta na ~lenot<br />

1 od Zakonot, koja odredba, vo najmala raka e izli{na. Vo taa smisla<br />

i uka`uvaweto deka vo praktikata imalo brojni slu~aevi na prezemawe<br />

i bukvalno prenesuvawe na ustavni odredbi vo zakonite, isto<br />

taka, smetam deka ne mo`e da se prifati kako ispravna metodolo{ka<br />

postapka vo nomotehni~kiot priod vo izrabotkata na zakonite, nitu<br />

pak, kako argument za ustavnosta na ovaa odredba.<br />

Ponatamu, vo ocenuvaweto na ustavnosta na ~len 2 od Zakonot,<br />

spored koj ~lenot na Sovetot se razre{uva ako gi ispolnuva uslovite<br />

za starosna penzija, smetam deka trebaše da se pojde od statusot i polo`bata<br />

na Republi~kiot sudski sovet utvrden so Ustavot. Imeno, Republi~kiot<br />

sudski sovet kako edna od alkite vo organizacijata na dr`avnata<br />

vlast, e so konkretno utvrden status, polo`ba i nadle`nosti<br />

sodr`ani vo ~lenovite 104 i 105 od Ustavot. Se raboti za ustaven<br />

43

organ vostanoven so Ustavot od 1991 godina, a ne za organ koj prizleguva<br />

od amandmanite od 2002 godina. Zna~i, proizleguva od Ustavot, so<br />

to~no utvrden broj na ~lenovi (7), koi gi izbira Sobranieto od redot<br />

na istaknati pravnici za vreme od {est godini, so pravo na u{te eden<br />

izbor i so to~no utvrdeni funkcii, bez mo`nost tie da se zgolemuvaat<br />

ili namaluvaat.<br />

Ustavniot zakon za sproveduvawe na Ustavot go opredeli na~inot<br />

i vremeto na konstituirawe na ovoj organ. Spored ~lenovite 15 i<br />

16 od Ustavniot zakon, Republi~kiot sudski sovet e vsu{nost vremen<br />

orientir za izbor na sudiite vo sudovite, za imenuvawe na javnite<br />

obviniteli, kako i za izbor na sudiite na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

Spored toa, stanuva zbor za organ koj {to direktno proizleguva<br />

od Ustavot, so to~no ustavno utvrden mandat na negovite ~lenovi (a ne<br />

mandat na Sovetot kako institucija), taka {to, so zakon ne mo`e da se<br />

menuva, skratuva ili prestanuva taka ustavno utvrdeniot mandat na<br />

~lenot na Sovetot. Toa, dotolku pove}e {to, ako mandatot na ~lenovite<br />

e ustavna kategorija {to ne e sporno, toga{ i prestanokot odnosno<br />

skratuvaweto na mandatot e ustavna, a ne zakonska kategorija.<br />

Navodite vo obrazlo`enieto na re{enieto za nepoveduvawe postapka,<br />

deka so Ustavot ne bile predvideni uslovi za razre{uvawe na<br />

~lenovite na Sovetot i deka toa bilo prepu{teno da se uredat so zakon,<br />

deka predvodenite uslovi za razre{uvawe na ~lenovite na Sovetot<br />

utvrdeni vo osnovniot tekst na Zakonot (~len 9 stav 1 i 2) ne bile<br />

osporeni, i deka spored toa, nemalo pre~ka so Zakonot da se predvidi i<br />

dopolnitelen uslov za razre{uvawe na ~lenot na Sovetot ako gi ispolnuva<br />

uslovite za starosna penzija, spored moeto mislewe, se neosnovani.<br />

Imeno, to~no e deka uslovite za razre{uvawe na ~lenot na Sovetot,<br />

kako {to se ostavka, zatvor, gubewe na delovnata sposobnost, sigurno<br />

i nastapuvawe na smrt, kako uslovi za razre{uvawe adekvatni i<br />

za drugite ustavni organi, ne se navedeni vo Ustavot, no to~no e i toa<br />

deka niv nikoj ne gi osporuva i tie ne go sodr`at uslovot - prestanok<br />

na mandatot zaradi starosnata granica na nositelot na funkcijata. Toj<br />

uslov ne e sodr`an za pratenicite, ~lenovite na Vladata, Pretsedatelot<br />

na Republikata, sudiite na Ustavniot sud, bidej}i site tie<br />

imaat to~no utvrden mandat. Ustavot, starosnata granica kako uslov za<br />

prestanok na mandatot ja utvrdil za sudiite (~len 99 stav 3 alineja 3<br />

od Ustavot) {to e sosema logi~no, bidej}i tie se izbiraat bez ograni-<br />

~uvawe na traeweto na mandatot. Takvo zakonsko ograni~uvawe e predvideno<br />

i za javnite obviniteli, no i tie se imenuvaat za vreme od {est<br />

godini, bez ustavno ograni~uvawe za nivno natamo{no imenuvawe. Me-<br />

|utoa, ~lenot na Sovetot, ne e nitu sudija, nitu obvinitel, bidej}i se<br />

drugi ustavnite i zakonskite osnovi za niv. Spored toa, vrzuvaweto na<br />

starosnata granica so mandatot, koga toj mandat e jasno utvrden so Ust-<br />

44

avot deka trae {est godini, so pravo na samo u{te eden izbor, ne mo`e<br />

da zna~i drugo osven zakonsko ograni~uvawe na ustavno utvrdeniot mandat<br />

za ~lenot na Republi~kiot sudski sovet, {to e vo direktna sprotivnost<br />

so odredbite od Ustavot. Drugo bi bilo pra{aweto, dokolku<br />

Sobranieto na Republika Makedonija ima politi~ka opredelba, za<br />

~lenovi na Sovetot da ne izbira "lu|e vo godini", no toa pravo nikoj<br />

ne go uskratuva pri izborot toa i da go vr{i, a ne so zakon da upa|a vo<br />

ustavnoto re{enie i da go skrati odnosno ograni~i mandatot na ~len<br />

na Sovetot, izbran vo soglasnost so Ustavot, od istiot toj organ.<br />

Ottuka, ne bi mo`ela da se prifati nitu osnovanosta deka ostvaruvaweto<br />

na starosnata penzija kako uslov za prestanok na funkcijata<br />

na ~lenovite na Sovetot pred istekot na mandatot e objektiven,<br />

priroden nediskriminatorski pravno etabiliran kriterium za krajnata<br />

starosna granica na vr{eweto na edna javna funkcija. Toa, bi mo-<br />

`elo da se prifati samo vo slu~aj koga Ustavot bez isklu~ok bi go<br />

utvrduval toa za site javni funkcii, a ne i vo uslovi koga isklu~ocite<br />

gi utvrduva vo samiot Ustav ili koga dava ovlastuvawe toa da se napravi<br />

so zakon. Vo konkretniot slu~aj, Ustavot go utvrdil mandatot na<br />

~lenot na Republi~kiot sudski sovet, ne predvidel zakonska mo`nost<br />

toj mandat da se skratuva poradi ispolnuvawe na uslovi za starosna penzija,<br />

poradi {to smetav deka }e be{e osnovano dokolku Ustavniot sud<br />

go postave{e pra{aweto za soglasnosta na ~lenot 2 od Zakonot so<br />

~len 104 od Ustavot.<br />

^lenot 4 od Zakonot, spored moeto mislewe, vsu{nost, nalo`uva<br />

aktivnosti i merki za personalna smena na aktuelniot sostav na Republi~kiot<br />

sudski sovet. Smetam deka ne se to~ni, nitu pravno zasnovani,<br />

argumentite od obrazlo`enieto na Re{enieto za nepoveduvawe<br />

postapka, deka ovoj ~len ne sozdaval nikakvi novi odnosi i deka bil<br />

samo vo funkcija na primena na Amandamanot XIV na Ustavot i zaradi<br />

toa ne mo`elo da se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so Ustavot.<br />

Naprotiv, smetam deka ovoj ~len nepo~ituvaj}i gi re{enijata vo<br />

Ustavot {to se odnesuvaat na statusot, mestoto i ulogata na Republi~kiot<br />

sudski sovet, nitu, pak, realnite odnosi vo funkcioniraweto<br />

na ovoj ustaven organ, upa|aj}i vo ustavno utvrdeniot mandat, nalo`i<br />

smena na sostavot na Sovetot skratuvaj}i go mandatot na negovite<br />

~lenovi, {to zna~i prakti~no vospostavuvawe na novi odnosi.<br />

Ponatamu, nalo`uva seto toa da se sprovede vo zakonski utvrdeni rokovi,<br />

zapostavuvaj}i go principot deka za sproveduvawe na Ustavot se<br />

donesuva Ustaven zakon, dokolku negovoto sproveduvawe jasno ne proizleguva<br />

od sodr`inata na samite ustavni odredbi, vklu~uvaj}i gi i<br />

odredbite na Ustavnite amandmani. Vsu{nost, ovaa odredba ja igra<br />

ulogata na odredba od Ustaven zakon, nevodej}i smetka za karakterot i<br />

za razli~nite postapki vo donesuvaweto na ovie propisi, poradi {to<br />

treba{e da se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost so odredbite<br />

od Ustavot.<br />

45

Poveduvaweto na postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~lenovite<br />

1, 2 i 4 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za<br />

Republi~kiot sudski sovet i nivnoto eventualno ukinuvawe, po sprovedenata<br />

postapka, {to Sudot ne go prifati, spored moeto mislewe, }e<br />

zna~e{e prilog kon zajaknuvawe i dosledno po~ituvawe na principot<br />

na ustavnost i zakonitost vo organiziraweto na dr`avnata vlast i<br />

pravnata sigurnost vo konstituiraweto na organite na dr`avnata<br />

vlast, po~ituvawe na principot na vladeeweto na pravoto kako edna<br />

od temelnite vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija<br />

i voop{to, po~ituvawe na Ustavot na Republika Makedonija.<br />

16. juli 2003 godina <strong>Sudija</strong><br />

Skopje<br />

na Ustavniot sud na Republika Makednija,<br />

d-r Trendafil Ivanovski<br />

*<br />

Soglasno ~len 25 stav 6 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

70/92), po moeto glasawe protiv re{enieto za nepoveduvawe na postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta, pismeno go obrazlo`uvam svoeto<br />

IZDVOENO MISLEWE 4<br />

na Re{enieto U. br.118/2003 od 16 juli 2003 godina so koe ne se povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~len 1, ~len 2 i ~len 4 od<br />

Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za Republi~kiot<br />

sudski sovet ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 43/2003)<br />

Na sednicata odr`ana na 16 juli 2003 godina, postapuvaj}i po<br />

inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 1, ~len 2 i ~len 4 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za Republi~kiot sudski sovet, podneseni od Republi~kiot sudski<br />

sovet i od Vera Terzijeva Troja~anec od Skopje, Ustaniot sud so<br />

mnozinstvo glasovi donese re{enie so koe ne se poveduva postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na osporenite odredbi.<br />

Donesenoto re{enie ne go odrazuva mojot stav, bidej}i sprotivno<br />

na odlu~enoto, smetam deka ima{e osnov da se povede postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na osporenite odredbi od Zakonot, i deka bea<br />

ispolneti site pretpostav}i za donesuvawe na poinakva odluka. Glasav<br />

protiv re{enieto na Sudot za nepoveduvawe na postapa za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na osporenite odredbi od slednite pri~ini:<br />

Nesporen e faktot deka Ustavniot amandman XIV so denot na<br />

4<br />

Objaveno vo "SV RM," br. 64/2003.<br />

46

negovoto proglasuvawe vleze vo sila i so toa ja utvrdi obvrskata pri<br />

izborot na Republi~kiot sudski sovet, trojca od ~lenovite da se izbiraat<br />

so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici, pri {to mora<br />

da ima mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici koi pripa|aat<br />

na zednicite koi ne se mnozinstvo vo Republika Makedonija. Isto<br />

taka, nesporno e deka ovoj amandman e samo nadopolnuvawe na stavot 2<br />

na ~l. 104 od Ustavot.<br />

Ustavniot amandman XIV e vo funkcija na nadopolnuvawe na<br />

ve}e va`e~ki ~len od Ustavot i so nego ne se vnesuva druga promena<br />

osven promena vo na~inot na izbor na trojca od sedumte ~lenovi na Republi~kiot<br />

sudski sovet. Toga{, nesporno se nametnuva pra{aweto zo-<br />

{to pra{awa koi voop{to ne se pokrenati so ovoj amandman, a se od<br />

statusna priroda za ustavno utvrden organ, se re{avaat so Zakon, odnosno<br />

se postavuva pra{aweto dali so zakon mo`e da se menuva ustavna<br />

odredba koja jasno go utvrduva ne samo na~inot na izbor tuku i mandatot<br />

na ~lenovite na Sovetot.<br />

Na mislewe sum deka ~len 2 i ~len 4 od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot za Republi~kiot sudski sovet, se sprotivni<br />

na Ustavot na Republika Makedonija, bidej}i se sprotivni na principot<br />

na pravnata sigurnost i na vladeeweto na pravoto kako temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok. So navedenite dva ~lena Zakonot se<br />

izdiga nad Ustavot i zakonskata norma nametnuva re{enija koi se predmet<br />

na ustavna materija.<br />

Vo ~len 104 od Ustavot utvrdeno e deka Republi~kiot sudski sovet<br />

go so~inuvaat sedum ~lenovi koi gi izbira Sobranieto. So ustavniot<br />

amandman XIV ovoj del od istiot ~len se nadopolnuva so odredba<br />

vo koja se pojasnuva deka trojca od ~lenovite se ibiraat so mnozinstvo<br />

glasovi od vkupniot broj pratenici, pri{to mora da ima glasovi od<br />

vkupniot broj pratenici koi pripa|aat na zaednicite koi ne se mnozinstvo<br />

vo Republika Makedonija.<br />

Vo savot 3 na istiot ~len utvrdeno e deka ~lenovite na Sovetot<br />

se izbiraat od redot na istaknatite pravnici za vreme od {est godini,<br />

so pravo na u{te eden izbor.<br />

So ~lenot 2 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za Republi~kiot sudski sovet vo zakonot za Republi~kiot sudski<br />

sovet vo ~lenot 9 se dodava nov stav 3, spored koj, ~lenot na Sovetot se<br />

razre{uva ako gi ispolnuva uslovite za starosna penzija.<br />

Ovaa odredba ne e vo soglasnost so ~lenot 104 stav 3 na Ustavot,<br />

bidej}i edinstven ustavno utvrden uslov za izbor na ~lenovi na Republi~kiot<br />

sudski sovet e tie da bidat istaknati pravnici i pritoa Ustavot<br />

ovoj uslov ne go povrzuva so odredena vozrast ili ispolnuvawe<br />

ili neispolnuvawe na uslovite za starosna penzija. Ottuka, za mene e<br />

nesporen faktot deka uslovite i vremetraeweto na mandatot na ~lenovite<br />

na Sovetot se utvrdeni so Ustavot i tie ne mo`at da bidat menuvani<br />

so zakon. Propi{uvaj}i deka so zakon ispolnuvaweto na uslovi za<br />

47

starosna penzija pretstavuva zakonski osnov za razre{uvawe na ~len<br />

na Sovetot, so ~lenot 2 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Zakonot za Republi~kiot sudski sovet, se nametnuva nov uslov za izbor<br />

na ~len na Sovetot - opredelena starost ili raboten sta` na istaknatiot<br />

pravnik koj bi bil predlo`en za ~len na Sovetot.<br />

Vo ~lenot 9 stav 1 i 2 od Zakonot za Republi~kiot sudski sovet,<br />

i dosega e predvidena ostavka kako osnov za prestanok na mandatot na<br />

~len na Sovetot, a kako osnov za razre{uvawe predvideni se slu~ai<br />

ako ~len na Sovetot bide osuden za krivi~no delo na bezuslovna kazna<br />

zatvor od najmalku {est meseci, ili koga trajno }e ja zagubi sposobnosta<br />

da ja vr{i svojata funkcija, {to go utvrduva Sovetot vrz osnova na<br />

naod i mislewe na nadle`na zdravstvena komisija. Ovie osnovi za prestanok,<br />

odnosno za razre{uvawe od mandatot ne se vo sprotivnost so<br />

~len 104 od Ustavot, od pri~ina {to za nivnoto nastanuvawe vo momentot<br />

na izborot na ~lenovite na Sovetot ne mo`e odnapred da se znae<br />

ili da se pretpostavi nivnoto nastanuvawe, a tie pak mo`at da nastanat<br />

vo tekot na mandatot na ~lenovite. Osven toa, tokmu ovie osnovi<br />

za prestanok, odnosno za razre{uvawe od funkcijata ~len na Sovetot,<br />

se rezultat na odredeni pravni i prirodni okolnosti koi vlijaat na<br />

kapacitetot za vr{ewe na funkcijata. Sprotivno na ovie osnovi, starosnata<br />

penzija kako mo`en osnov na predlaga~ot i na Sobranieto koj<br />

go vr{i izborot mu e odnapred poznata i od osnov za razre{uvawe ovoj<br />

uslov se izdignuva i na uslov za izbor na ~len na Sovetot. Od druga<br />

strana, odredena vozrast za starosna penzija nikako ne smee i ne treba<br />

da se smeta za okolnost koja vlijae na kapacitetot na vr{ewe na funkcijata.<br />

Onamu kade {to starosnata penzija e osnova za prestanuvawe na<br />

odredena javna funkcija, Ustavot toa go utvrduva ili ostava prostor<br />

toj so zakon da se doregulira. Vo slu~ajot na ~lenovite na Republi~kiot<br />

sudski sovet utvrdil deka tie se izbiraat so mandat od {est godini<br />

so pravo na u{te eden izbor. Vpro~em, ustavniot sud so Odluka U.<br />

br. 268/1992 godina objavena vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 29/93, go ukina delot od ~len 7 na Zakonot za Republi~kiot<br />

sudski sovet koj se odnesuva{e na opredeluvaweto na strukturaat na<br />

Republi~kiot sudski sovet so obrazlo`enie deka Ustavot kako edinstven<br />

uslov za izbor na ~lenovi na Republi~kiot sudski sovet utvrdil<br />

deka tie treba da bidat istaknati pravnici, poradi {to Sudot smetal<br />

deka so zakon ne mo`e da se utvrduvaat drugi uslovi, vklu~uvaj}i ja i<br />

profesionalnata pripadnost, odnosno funkcijata {to ja vr{at ili<br />

dejnosta vo koja rabotat. Pritoa, neprifatliv e stavot deka so starosna<br />

doba treba da se vrzuva prestanokot na mandatot na organ za koj<br />

Ustavot ne go opredelil toa. Negoviot status proizleguva od Ustavot<br />

i bilo kakva promeni od statusna pridoda na ovoj organ mora da bidat<br />

napraveni so ustavni izmeni, a ne so zakon. Spored toa, nametnuvaweto<br />

na starosnata penzija kako uslov za razre{uvawe na ~len na Sovetot so<br />

48

zakonska odredba, nasproti ustavno utvrdeniot mandat, ne mo`e da se<br />

sfati poinku osven kako ograni~uvawe na ustavno utvrdeniot mandat.<br />

Od tie pri~ini, smetam deka ~len 2 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za Republi~kiot sudski sovet e sprotiven na ~len<br />

104 od Ustavot i dlaboko zasega vo pravnata sigurnost kako edna od<br />

temelnite vrednosti na ustavniot poredok.<br />

So ~len 4 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za Republi~kiot sudski sovet se utvrduva deka postapkata za izbor na<br />

noviot sostav na site ~lenovi na Sovetot, soglasno so odredbite na<br />

istiot zakon }e otpo~ne vo rok od 15 dena od denot na vleguvaweto vo<br />

sila na ovoj zakon. Izborot na ~lenovite na Sovetot, soglasno so odredbite<br />

na istiot zakon, }e se izvr{i najdocna vo rok od 60 dena od denot<br />

na vleguvaweto vo sila na zakonot. So istiot ~len se utvrduva deka so<br />

denot na izborot na ~lenovite na Sovetot, im prestanuva mandatot na<br />

~lenovite na Republi~kiot sudski sovet od postojniot sostav na Sovetot.<br />

Neprifatlivo e objasnuvaweto deka osporeniot ~len samo ja utvrduva<br />

dinamikata na postapkata za izbor na novi ~lenovi na Sovetot,<br />

odnosno na prestanokot na mandatot na postojniot sostav, a deka obvrskata<br />

za izbor na nov sostav na Republi~kiot sudski sovet proizleguvala<br />

neposredno od Ustavniot amandman XIV. Nitu so ustavniot amandman,<br />

nitu so ustaven zakon ne e uredena obvrskata za promena na postojniot<br />

Republi~ki sudski sovet i ne e utvrden vremenski rok vo koj<br />

treba da bide postapeno po nego. So nego se utvrduva samo na~inot na<br />

koj vo idnina treba da bidat izbrani trojca od ~lenovite na Sovetot,<br />

pa duri i ne se utvrduva koi od trojcata ~lenovi. Spored toa, na~inot<br />

na izbor na trojcata ~lenovi na Sovetot mo`e{e da se primenuva samo<br />

po istekot na mandatot na ~lenot na Sovetot od postojniot sostav.<br />

So ~lenot 4 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za Republi~kiot sudski sovet, ustavno utvrden mandat se prekinuva<br />

so zakon, i pritoa ova zakonska odredba se pravda kako preodna<br />

odredba, kako operacionalizacija na ustaven amandman. So osporenata<br />

odredba, sprotivno na principot na pravnata sigurnost, so zakonska<br />

odredba se menuva kompletniot sostav na Republi~kiot sudski sovet i<br />

se skratuva mandatot na ~lenovite utvrden vo ~len 104 od Ustavot. Nedopu{teno<br />

e obrazlo`enieto deka so ovoj ~len }e se ovozmo`i pobrzo<br />

sproveduvawe na Ustavnipot amandman bidej}i zakonskata odredba ne<br />

mo`e da ja zameni odredbata na Usaaven zakon, odnosno so zakonski<br />

odredbi ne mo`at da se utvrduvaat preodni odredbi za sproveduvawe na<br />

Ustaven amandan. Mandatot na ~lenovite na Sovetot, odnosno vo slu-<br />

~jot na osporenite odredbi, promenite vo delot na izborot na trojca<br />

od ~lenovite na Sovetot se predmet na ustavna materija, pa spored toa,<br />

osporeniot ~len od zakonot ne zna~i ni{to drugo osven upad vo ustavno<br />

utvrden mandat i vospostavuvawe na novi statusni re{enija vo rokovi<br />

utvrdeni so zakon.<br />

49

Poveduvaweto na postapka za ocenuvawe na ustavnosta na osporenite<br />

odredbi od Zakonot za izmeni i dopolnuvawa na Zakonot za Republi~kiot<br />

sudski sovet }e go zajakne{e po~ituvaweto na principot<br />

na pravnata sigurnost kako edna od temelnite principi na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija. Vakviot pristap nema{e da zna~i<br />

nesproveduvawe na Ustavniot amandman XIV, tuku negova implementacija<br />

na na~in i postapka koi ne bi go povredile Ustavot i temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok i bi ja postignale svojata reformska<br />

cel.<br />

16. juli 2003 godina <strong>Sudija</strong><br />

Skopje<br />

na Ustavniot sud na Republika Makednija,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska<br />

50

3. U. br 101/2003 (1 i 2. 10. 2003)<br />

Osporen akt<br />

Pravilnik za dopolnuvawe na Pravilnikot za organizacija na<br />

rabotata i sistematizacijata na rabotnite mesta vo Fondot za zdravstveno<br />

osiguruvawe na Makedonija, donesen od Upravniot odbor na Fondot<br />

za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija na 27. 03 2003 god.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Osporeniot akt ne e vo soglasnost so Zakonot za op{tata upravna<br />

postapka i Zakonot za zdravstveno osiguruvawe, za{to so ovoj<br />

pravilnik parcijalno se dopolnuva prethodno doneseniot pravilnik<br />

za samo tri podra~ni slu`bi kade za rakovoditel na podra~nite slu`bi<br />

pokraj VII stepen se predviduva i VI stepen na stru~na podgotovka.<br />

Ova e sprotivno na Zakonot za op{tata upravna postapka. za-<br />

{to rabotnicite koi neposredno gi izvr{uvaat zakonite i drugite<br />

propisi moraat da imaat visoka stru~na podgotovka.<br />

Osporeniot akt ne e vo soglasnost so Zakonot za zdravstveno<br />

osiguruvawe i ottamu {to predviduva pravilnikot da vleze vo sila naredniot<br />

den od denot na donesuvawe, a toa zna~i na 28. 03. 2003, a soglasnosta<br />

e dadena na 10. 04. 2003 god. Spored toa ovoj akt ne mo`e da stapi<br />

na sila pred dobivawe na soglasnost od ministerot.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Vo prethodnata postapka se utvrdi deka vrz osnova na ~l. 56 st.<br />

1 t. 5 od Zakonot za zdravstveno osiguruvawe Upravniot odbor na Fondot<br />

za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija, na sednicata odr`ana<br />

na 27. 03. 2003, donel Pravilnik za dopolnuvawe na Pravilnikot za<br />

organizacija na rabotata i sistematizacija na rabotnite mesta vo Fondot<br />

za zdravstveno osiguruvawe.<br />

Vo ~l. 1 od osporeniot pravilnik e predvideno deka "vo Pravilnikot<br />

za organizacija na rabotata i sistematizacija na rabotnite mesta<br />

vo Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija br. 02-2236/5<br />

od 22. 04. 2002 vo ~l. 37, Pregled na rabotnite mesta vo podra~ni slu`bi<br />

vo delot na Podra~nata slu`ba - Demir Hisar Podra~na slu`ba -<br />

Kru{evo i Podra~na slu`ba - Makedonski Brod vo t. 1 pod broj VII se<br />

dodava zborovite "ili VI".<br />

51

Vo ~l. 2, pak, e predvideno deka ovoj pravilnik vleguva vo sila<br />

naredniot den od denot na donesuvaweto.<br />

Na 10. 04. 2003 god. Ministerot za zdravstvo donel re{enie za<br />

davawe soglasnost na osporeniot akt.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 18/<br />

2003 od 15. 04. 2003 ja otfrli inicijativata za ocenuvawe zakonitosta<br />

na Pravilnikot za organizacija i sistematizacija na rabotite i zada-<br />

~ite na upravnite i administrativnite organi na op{tina Kavadarci,<br />

so obrazlo`enie deka osporeniot akt ne e propis podoben za ustavnosudska<br />

ocena.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 135/<br />

2002 od 6. 11. 2002 ja otfrli inicijativata za ocenuvawe zakonitosta<br />

na Pravilnikot za vnatre{na organizacija i sistematizacija na rabotnite<br />

mesta vo JU Dom za stari lica "Kiro Krstevski Platnik" donesen<br />

od Upravniot odbor na domot, so obrazlo`enie deka osporeniot<br />

akt ne pretstavuva propis podoben za ustavnosudska ocena.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 184/<br />

2002 od 15. 04. 2003 ja otfrli inicijativata za ocenuvawe zakonitosta<br />

na ~l. 8 od Pravilnikot za sistematizacija na rabotnite mesta na<br />

Upravata za javni prihodi, donesen od Ministerot za finansii na 8.<br />

05. 2002 godina.<br />

Pravno mislewe<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na osporeniot pravilnik, smetame<br />

deka istiot ne pretstavuva propis vo smisla na ~l. 110 od Ustavot,<br />

tuku interen akt so koj se ureduva vnatre{nata organizacija i sistematizacija<br />

na rabotnite mesta vo Fondot za zdravstveno osiguruvawe,<br />

a e vo funkcija na izvr{uvawe na rabotite od nadle`nosta na Fondot<br />

za koja {to e i osnovan, kako i za ostvaruvawe na pravata, obvrskite i<br />

odgovornostite na vrabotenite vo Fondot utvrdeni so zakon i kolektiven<br />

dogovor.<br />

So ogled na navedenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawee zakonitosta<br />

na osporeniot Pravilnik.<br />

*<br />

52

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~enovite 71 i 28 alineja 1 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 1<br />

i 2 oktomvri 2003 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za ocenuvawe na zakonitosta na<br />

Pravilnikot za dopolnuvawe na Pravilnikot za organizacija na rabotata<br />

i sistematizacijata na rabotnite mesta vo Fondot za zdravstveno<br />

osiguruvawe na Makedonija, donesen od Upravniot odbor na Fondot za<br />

zdravstveno osiguruvawe na Makedonija na 27 mart 2003 godina.<br />

2. Kire Sotirovski od Kru{evo na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za ocenuvawe na zakonitosta na<br />

pravilnikot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie zatoa {to toj ne bil<br />

vo soglasnost so Zakonot za op{tata upravna postapka i Zakonot za<br />

zdravstveno osiguruvawe, zatoa {to so nego parcijalno se dopolnuval<br />

prethodno doneseniot pravilnik za samo tri podra~ni slu`bi kade za<br />

rakovoditel na podra~nite slu`bi pokraj VII stepen se predviduva i<br />

VI stepen na stru~na podgotovka.<br />

Ova bilo sprotivno na Zakonot za op{tata upravna postapka,<br />

zatoa {to rabotnicite koi neposredno gi izvr{uvaat zakonite i drugite<br />

propisi moraat da imaat visoka stru~na podgotovka.<br />

Isto taka vo osporeniot akt ne bil vo soglasnost so Zakonot za<br />

zdravstveno osiguruvawe zatoa {to vo nego bilo predvideno toj da vleze<br />

vo sila naredniot den od denot na donesuvawe, a toa zna~i na 28 mart<br />

2003 godina, a soglasnosta e dadena na 10 april 2003 godina. Spored toa<br />

ovoj akt ne mo`e da stapi na sila pred dobivawe na soglasnost od ministerot.<br />

Na 24 septemvri 2003 godina podnositelot na inicijativata podnese<br />

barawe za zapirawe od izvr{uvawe na poedine~nite akti i dejstvija<br />

doneseni vrz osnova na osporniot pravilnik.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka vrz osnova na ~len 56 stav 1<br />

to~ka 5 od Zakonot za zdravstveno osiguruvawe Upravniot odbor na<br />

Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija, na sednicata odr-<br />

`ana na 27 mart 2003 godina, donel Pravilnik za dopolnuvawe na Pravilnikot<br />

za organizacija na rabotata i sistematizacija na rabotnite<br />

mesta vo Fondot za zdravstveno osiguruvawe.<br />

Vo ~len 1 od osporeniot pravilnik e predvideno deka "vo Pravilnikot<br />

za organizacija na rabotata i sistematizacija na rabotnite<br />

mesta vo Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija br. 02-<br />

2236/5 od 22 april 2002 godina vo ~len 37, Pregled na rabotnite mesta<br />

vo podra~ni slu`bi vo delot na Podra~nata slu`ba - Demir Hisar<br />

Podra~na slu`ba - Kru{evo i Podra~na slu`ba - Makedonski Brod vo<br />

53

to~ka 1 pod broj VII se dodava zborovite "ili VI."<br />

Vo ~len 2, pak, e predvideno deka ovoj pravilnik vleguva vo<br />

sila naredniot den od denot na donesuvaweto.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka na 10 april 2003 godina Ministerot<br />

za zdravstvo donel re{enie za davawe soglasnost na osporeniot<br />

akt.<br />

4. Soglasno ~len 110 alineja 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija odlu~uva za soglasnosta<br />

na zakonite so Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i na<br />

kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata koga ne e nadle`en da<br />

odlu~uva za baraweto, soglasno ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud.<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na osporeniot pravilnik, Sudot<br />

smeta deka istiot ne pretstavuva propis vo smisla na ~len 110 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, tuku e interen akt so koj se ureduva<br />

vnatre{nata organizacija i sistematizacija na rabotnite mesta vo<br />

Fondot za zdravstveno osiguruvawe, a e vo funkcija na izvr{uvawe na<br />

rabotite od nadle`nosta na Fondot za koja {to e i osnovan, kako i za<br />

ostvaruvawe na pravata, obvrskite i odgovornostite na vrabotenite vo<br />

Fondot utvrdeni so zakon i kolektiven dogovor.<br />

5. Vo odnos na baraweto za zapirawe od izvr{uvawe na poedine-<br />

~ni akti i dejstvija Sudot oceni deka so ogled na toa {to ne e nadle-<br />

`en da ja ocenuva zakonitosta na osporeniot akt nema osnovi za donesuvawe<br />

takvo re{enie.<br />

So ogled na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od ova<br />

re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, Ixet Memeti, d-r Bajram Polo-<br />

`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

54

4. U. br. 90/2003 (24. 09. 2003)<br />

Osporen akt<br />

Odluka za davawe koncesija za vr{ewe na komunalna dejnost,<br />

donesena od Sovetot na op{tina Kratovo na 20. 07. 2000 god. br. 10-294.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Osporenata odluka ne bila vo soglasnost so Zakonot za koncesii<br />

koj bil vo sila vo vreme na donesuvawe na osporenata odluka za{to<br />

Sovetot na op{tinata voop{to nemal nadle`nost da donesuva odluki<br />

za davawe koncesija za vr{ewe na komunalna dejnost. Imeno davatel na<br />

koncesija bila dr`avata, a vo nejzino ime i vo soglasnost so koncesiskiot<br />

akt koncesija dava Vladata na Republika Makedonija.<br />

Ponatamu podnositelite naveduvaat deka vo t. 4 od Odlukata e<br />

predvideno deka dogovorot vo ime na op{tinata }e go potpi{e gradona~alnikot<br />

{to e vo sprotivnost so ~l. 15 od Zakonot za koncesii kade<br />

e predvideno deka dogovorot za koncesija go sklu~uva Vladata na Republika<br />

Makedonija.<br />

Podnositelite smetaat deka odlukata ne e vo soglasnost i so<br />

~l. 10, 11 i 12 od Zakonot za koncesija, za{to voop{to ne bil raspi{an<br />

javen konkurs.<br />

Soglasno navedenoto tie smetaat deka vrz osnova na osporenata<br />

Odluka bil sklu~en nezakonit i {teten dogovor za koncesija za stopanisuvawe<br />

so vodovodnata mre`a vo Kratovo.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Vo prethodnata postapka se utvrdi deka soglasno ~l. 14 od Zakonot<br />

za komunalna dejnost, Sovetot na op{tina Kratovo na 20. 07.<br />

2000 godina donel Odluka za davawe koncesija za vr{ewe na komunalna<br />

dejnost.<br />

Vo nea e predvideno deka na AD RIK "Sileks" PC Komunalec<br />

se dava koncesija za vr{ewe na komunalna dejnost stopansiuvawe i tekovno<br />

odr`uvawe so stara vodovodna i kanalizaciona mre`a vo grad<br />

Kratovo za period od 8 godini.<br />

Visinata, uslovite i na~inot na naplata na nadomestokot za<br />

dadenata koncesija od t. 1 na ovaa Odluka }e se opredeli vo dogovorot<br />

za koncesijata.<br />

55

Kako po~etok na koncesijata }e se smeta denot na potpi{uvaweto<br />

na dogovorot za koncesija.<br />

Vo imeto na op{tina Kratovot dogovort }e go potpi{e gradona~alnikot<br />

na op{tina Kratovo.<br />

Odlukata vleguva vo sila so denot na donesuvaweto, a }e se objavi<br />

vo "Slu`ben glasnik na op{tina Kratovo."<br />

56<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija po predmetot U. br.<br />

88/1998 od 27. 05. 1998 ja otfrlil inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Odlukata za davawe dozvola na Transportnoto<br />

pretprijatie Ov~e Pole - Turist od Sveti Nikole za vr{ewe na prigradski<br />

prevoz na teritorijata na op{tina Sveti Nikole donesen od<br />

Sovetot na op{tinata, so obrazlo`enie deka osporenata odluka e poedine~en<br />

akt so koj se dava koncesija t.e. dozvola za vr{ewe na dejnost<br />

i ne pretstavuva propis vo smisla na ~l. 110 od Ustavot.<br />

Ustavniot sud so Re{enie U. br. 96/2000 od 5. 07. 2000 ja otfrlil<br />

inicijativata za ocenuvawe Odlukata za koncesija na dive~ot vo lovi-<br />

{tata vo Republika Makedonija, donesena od Vladata na Republika<br />

Makedonija so obrazlo`enie deka osporenata odluka ne pretstavuva<br />

propis vo smisla na ~l. 110 od Ustavot, tuku poedine~en akt so koj poimeni~no<br />

se davale na koristewe opredeleni lovi{ta za opredelen<br />

period.<br />

Pravno mislewe<br />

Razgleduvaj}i ja inicijativata, sodr`inata na osporenata odluka<br />

kako i odredbite od Zakonot za koncesii koj e vo sila, smetame deka<br />

osporenata odluka ne pretstavuva propis vo smisla na ~l. 110 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, tuku poedine~en akt so koj na odreden<br />

subjekt za opredelen vremenski period se dava koncesija - dozvola za<br />

vr{ewe na komunalna dejnost, poradi {to Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija ne e nadle`en da odlu~uva po nea.<br />

So ogled na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe zakonitosta<br />

na osporenata odluka.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 24 septemvri<br />

2002 godina, donese

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za ocenuvawe zakonitosta na<br />

Odlukata za davawe na koncesija za vr{ewe na komunalna dejnost, stopanisuvawe<br />

i tekovno odr`uvawe so stara vodovodna i kanalizaciona<br />

mre`a vo Kratovo, donesena od Sovetot na op{tina Kratovo na 20 juli<br />

2000 godina br. 10-294.<br />

2. Du{ko Pavlovski i Stoilko Mi{evski od Kravoto na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativa za ocenuvawe<br />

zakonitosta na odlukata ozna~ena vo to~kata 1 od ova re{enie<br />

zatoa {to taa ne bila vo soglasnost so Zakonot za koncesija koj bil vo<br />

sila vo vreme na nejzinoto donesuvawe.<br />

Spored navodite od inicijativata Sovetot na op{tinata voop-<br />

{to nemal nadle`nost da donesuva odluki za davawe koncesija za vr{-<br />

ewe na komunalna dejnost. Imeno davatel na koncesija bila Republika<br />

Makedonija i vo ime na Republika Makedonija, a vo soglasnost so koncesiskiot<br />

akt koncesija dava Vladata na Republika Makedonija.<br />

Ponatamu podnositelite naveduvaat deka vo to~ka 4 od odlukata<br />

e predvideno deka dogovorot vo ime na op{tinata }e go potpi{e<br />

gradona~alnikot {to e vo sprotivnost so ~len 15 od Zakonot za koncesii<br />

kade e predvideno deka dogovorot za koncesija go sklu~uva Vladata<br />

na Republika Makedonija.<br />

Podnositelite, isto taka, smetaat deka odlukata ne e vo soglasnost<br />

so ~len 10, 11 i 12 od Zakonot za koncesija bidej}i voop{to ne bil<br />

raspi{an javen konkurs.<br />

Vrz osnova na osporenata odluka bil sklu~en nezakonit i {teten<br />

dogovor za koncesija za stopanisuvawe so vodovodnata mre`a vo<br />

Kratovo.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka soglasno ~len 14 od Zakonot<br />

za komunalna dejnost Sovetot na op{tina Kratovo na 20 juli 2000<br />

donel Odluka za davawe na koncesija za vr{ewe na komunalna dejnost.<br />

Vo osporenata odluka e predvideno deka na AD RIK "Sileks"<br />

PC Komunalec se dava koncesija za vr{ewe na komunalna dejnost stopanisuvawe<br />

i tekovno odr`uvawe so stara vodovodna i kanalizaciona<br />

mre`a vo grad Kratovo za period od 8 godini.<br />

Visinata, uslovite i na~inot na naplata na nadomestokot za dadenata<br />

koncesija od to~ka 1 na ovaa odluka }e se opredeli vo dogovorot<br />

za koncesijata. Preku komisijata koja {to }e ja utvrdi cenata vo<br />

dogovorot. Se ovlastuva odborot za urbanizam i za{tita na `ivotnata<br />

sredina vo svojstvo na komisija da ja utvrdat cenata na dogovorot.<br />

Kako po~etok na koncesijata }e se smeta denot na potpi{uvaweto<br />

na dogovorot za koncesija.<br />

Vo imeto na op{tina Kratovo dogovort }e go potpi{e gradona-<br />

~alnikot na op{tina Kratovo.<br />

57

Odlukata vleguva vo sila so denot na donesuvaweto, a }e se objavi<br />

vo "Slu`ben glasnik na op{tina Kratovo."<br />

4. Spored ~len 110 od Ustavot na Republika Makedonija Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija pokraj drugoto odlu~uva za soglasnosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i so<br />

zakonite.<br />

Spored ~len 28 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle-<br />

`en da odlu~uva za baraweto.<br />

Razgleduvaj}i ja inicijativata, sodr`inata na osporenata odluka<br />

kako i odredbite od Zakonot za koncesii koj e vo sila, Sudot smeta<br />

deka osporenata odluka ne pretstavuva propis vo smisla na ~len 110 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija, tuku pretstavuva poedine~en akt so<br />

koj na odreden subjekt za opredelen vremenski period se dava koncesija<br />

tn. dozvola za vr{ewe na komunalna dejnost, stopanisuvawe i tekovno<br />

odr`uvawe na vodovodnata i kanalizaciona mre`a, poradi {to odlu~i<br />

kako vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, Ixet Memeti, d-r Bajram Polo`ani,<br />

Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

58

5. U. br. 86/2003 (1 i 2. 10. 2003)<br />

Osporen akt<br />

^len 110 st. 2 i ~l. 146 st. 3 od Kolektivniot dogovor na Ministerstvoto<br />

za vnatre{ni raboti ("SV RM," br. 8/98, 11/98, 12/2000 i 82/<br />

2001).<br />

~l. 110 st. 2<br />

Dokolku Sindikatot zasnova raboten odnos i so drugi lica za<br />

svoi potrebi, istite treba da go ispolnuvaat posebniot uslov utvrden<br />

vo ~l. 48 st. 1 t. 1 od Zakonot za vnatre{ni raboti.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite od inicijativata ~l. 48 st. 1 t. 1 od Zakonot za<br />

vnatre{ni raboti e ukinat so Odluka na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija U. br. 212/2000 od 23. 05. 2001 ("SV RM," br. 43/2001), kako<br />

nesoglasen so Ustavot.<br />

Poradi takvata okolnost, podnositelot na inicijativata smeta<br />

deka pove}e ne bi mo`elo da opstojuva osporenata odredba od ~l. 110<br />

st. 2 od Kolektivniot dogovor, za{to bi se povreduvale ~l. 8 st. 1 al. 3<br />

(vladeewe na pravoto), ~l. 51 (obvrska za soglasnost na "poniskite" so<br />

"povisokite" pravni akti) i ~l. 112 st. 3 od Ustavot (kone~nost i izvr-<br />

{nost na odlukite na Ustavniot sud).<br />

Fakti~ka sostojba<br />

Osnovniot tekst na Zakonot za vnatre{ni raboti, koj vleze vo<br />

sila na 14. 04. 1995 ("SV RM," br. 19/1995) vo ~l. 48 st. 1 t. 1 predviduva{e<br />

deka raboten odnos vo MVR mo`e da zasnova lice koe, pokraj drugite<br />

uslovi, go ispolnuva i posebniot uslov "da ne e osuduvano za krivi~no<br />

delo protiv ustavnoto ureduvawe i bezbednosta na Republika<br />

Makedonija, protiv stopanstvoto, slobodite i pravata na ~ovekot i<br />

gra|aninot, vooru`enite sili na Republika Makedonija, slu`benata<br />

dol`nost, te{ki dela protiv `ivotot i teloto, imotot ili krivi~no<br />

delo izvr{eno od koristoqubie i ne~esni pobudi."<br />

Osnovniot tekst na Kolektivniot dogovor, vklu~itelno i osporeniot<br />

~l. 110 st. 2, e donesen po osnovniot tekst na Zakonot (Kolektivniot<br />

dogovor vleze vo sila na 30. 12. 1997 - "SV RM," br. 8/1998).<br />

59

So osporenata odredba od Kolektivniot dogovor be{e predvideno vo<br />

Makedonskiot policiski sindikat, za negovite potrebi, da mo`e da<br />

zasnova raboten odnos i drugo lice koe dotoga{ ne bilo vraboteno vo<br />

MVR, no samo ako go ispolnuva i posebniot uslov od ~l. 48 st. 1 t. 1 na<br />

Zakonot, odnosno samo dokolku ne e osuduvano za navedenite krivi~ni<br />

dela.<br />

Na 23. 05. 2001, Ustavniot sud go ukina ~l. 48 st. 1 t. 1 od Zakonot<br />

za vnatre{ni raboti (Odluka U. br. 212/2000 - "SV RM," br. 43/<br />

2001), zatoa {to takvata zakonska odredba pretstavuva ograni~uvawe<br />

na pravata na gra|anite nadvor od pravnite posledici utvrdeni so sudska<br />

presuda. Imeno, sekoj {to e osuden za nekoe od navedenite krivi-<br />

~ni dela ne mo`e da se vraboti vo MVR i vo negoviot sindikat, a ne<br />

samo onie lica na koi so sudska presuda, pokraj sankcijata, im e izre-<br />

~ena i merka na bezbednost - zabrana na vr{ewe profesija, dejnost ili<br />

dol`nost, a toa ne e vo soglasnost so ~l. 13 i 14 od Ustavot.<br />

Na 13. 05. 2003 godina, od napred iznesenite pri~ini, sleduva<br />

inicijativata za ocena ustavnosta na ~l. 110 st. 2 od Kolektivniot dogovor.<br />

Me|utoa, na 22. 05. 2003 vleze vo sila izmenata na ~l. 48 st. 1 od<br />

Zakonot za vnatre{ni raboti (izmenata e objavena vo "SV RM," br. 33/<br />

2003 od 14. 05. 2003, a donesena e na sednicata na Sobranieto na Republika<br />

Makedonija od 8. 05. 2003), pri {to vo t. 1 od ovaa zakonska odredba<br />

sega se predviduva deka raboten odnos vo MVR mo`e da zasnova<br />

lice koe e dr`avjanin na Republika Makedonija (neosuduvanosta ne e<br />

predvidena kako poseben uslov za zasnovawe raboten odnos vo MVR).<br />

Ottuka, smetano od 22. 05. 2003 (koga vleze vo sila noviot ~l. 48<br />

st. 1 od Zakonot za vnatre{ni raboti), osporeniot ~l. 110 st. 2 od Kolektivniot<br />

dogovor na MVR zna~i deka vo Makedonskiot policiski<br />

sindikat, za negovite potrebi, mo`e da zasnova raboten odnos i lice<br />

koe ne e vraboteno vo MVR, no koe, pokraj drugoto, e dr`avjanin na Republika<br />

Makedonija, a nema zna~ewe kakvo {to mu dava podnositelot<br />

na inicijativata.<br />

Pravno mislewe<br />

Imaj}i ja predvid iznesenata fakti~ka sostojba, odnosno pozitivnoto<br />

zna~ewe na ~l. 110 st. 2 od Kolektivniot dogovor, smetame<br />

deka takvata odredba ne e vo nesoglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3, so ~l. 51 i<br />

so ~l. 112 st. 3 od Ustavot, odnosno ne gi povreduva opredelbite za vladeewe<br />

na pravoto, za soglasnosta na poniskite so povisokite pravni<br />

akti i za kone~nosta i izvr{nosta na odlukite na Ustavniot sud. Poradi<br />

toa, ne treba da se povede postapka za ocenuvawe ustavnosta na ~l.<br />

110 st. 2 od Kolektivniot dogovor.<br />

60

~l. 146 st. 3<br />

Na rabotnikot pravna pomo{ vo raspravata pred Komisijata<br />

mo`e da mu pru`i samo pretstavnik na Sindikatot.<br />

Pri~ini na osporuvawe<br />

Podnositelot na inicijativata smeta deka vo nikoj slu~aj ne<br />

mo`e so podzakonski propis da bide ovlasten samo pretstavnikot na<br />

Sindikatot na rabotnikot pred Komisijata za otkaz vo MVR da mu pru-<br />

`a pravna pomo{ i so takvata podzakonska odredba apsolutno da se<br />

ignorira specijalnata samostojna i nezavisna javna slu`ba - advokaturata,<br />

a koja tokmu ustavno i zakonski e ovlastena da dava i obezbeduva<br />

pravna pomo{. Za advokaturata i advokatite ne smee da ima tajna rasprava<br />

nitu pred Komisijata za otkaz vo MVR. Ottamu, so osporenata<br />

odredba grubo se povreduvaat ~l. 8 st. 1 al. 1 i 3 (osnovnite slobodi i<br />

prava i vladeewe na pravoto), ~l. 8 st. 2 (se e dozvoleno {to ne e zabraneto),<br />

~l. 9 (na~eloto na ednakvosta), 51 (soglasnost na "poniskite" so<br />

"povisokite" pravni akti), 53 (advokaturata kako samostojna i nezavisna<br />

javna slu`ba za pru`awe na pravna pomo{), i ~l. 54 st. 1 od Ustavot<br />

(ograni~uvawe na slobodite i pravata samo vo slu~aite utvrdeni<br />

so Ustavot), ~l. 84, 90 i 137 od Zakonot za rabotnite odnosi, kako i ~l.<br />

1, 2, 3 i 6 od Zakonot za advokaturata ("SV RM," br. 59/2002).<br />

Pravno mislewe<br />

Ovozmo`uvaweto samo na sindikalnata organizacija vo MVR da<br />

pru`a pravna pomo{ na svojot ~len i vraboten vo MVR vo postapka za<br />

prestanok na negov raboten odnos so otkaz, i toa da se odnesuva za sekoja<br />

situacija (a ne eventualno samo za odredeni slu~ai), smetame deka<br />

pretstavuva ograni~uvawe vo ostvaruvaweto na osnovnite slobodi i<br />

prava na ~ovekot i gra|aninot i nivno stavawe vo neednakva polo`ba,<br />

poradi {to smetame deka osnovano mo`e da se postavi pra{aweto za<br />

soglasnosta na ~l. 146 st. 3 od Kolektivniot dogovor osobeno so ~l. 8<br />

st. 1 al. 1 i so ~l. 9 od Ustavot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica zaradi razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da odlu~i da:<br />

- povede postapka za ocenuvawe ustavnosta na ~l. 146 stav 3 od<br />

Kolektivniot dogovor na MVR i da<br />

- ne povede postapka za ocenuvawe ustavnosta na ~l. 110 stav 2<br />

od Kolektivniot dogovor na MVR.<br />

*<br />

61

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 1 i 2 oktomvri 2003<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na ~len 110 stav 2 od Kolektivniot dogovor na Ministerstvoto<br />

za vnatre{ni raboti ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 8/1998, 11/1998, 12/2000 i 80/2001).<br />

2. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na ~len 146 stav 3 od Kolektivniot dogovor ozna~en vo to~kata<br />

1 od ova re{enie.<br />

3. Stamen Filipov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Kolektivniot dogovor, ozna~en vo to~kata 1 na ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata so osporenata odredba od<br />

~len 110 stav 2 od Kolektivniot dogovor, vo makedonskiot policiski<br />

sindikat, za negovite potrebi, mo`elo da zasnova raboten odnos i lice<br />

koe ne e vraboteno vo MVR, no koe, pokraj drugoto, e dr`avjanin na<br />

Republika Makedonija.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~lenot 110 stav 2 od<br />

Dogovorot, dokolku sindikatot zasnova raboten odnos i so drugi lica<br />

za svoi potrebi, istite treba da go ispolnuvaat posebniot uslov utvrden<br />

vo ~len 48 stav 1 to~ka 1 od Zakonot za vnatre{ni raboti.<br />

Sudot, isto taka utvrdi deka so odluka na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija U. br. 212/2000 od 23 maj 2001 godina, go ukinal<br />

ovoj ~len kako nesoglasen so Ustavot.<br />

5. Soglasno ~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot, edna od temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija e vladeeweto<br />

na pravoto.<br />

Soglasno ~len 51 stav 1 od Ustavot, vo Republika Makedonija<br />

zakonite moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi<br />

so Ustavot i zakonite.<br />

So ogled na toa deka ~lenot 110 stav 2 od Kolektivniot dogovor,<br />

svojot osnov go nao|a e vo ~lenot 48 stav 1 to~ka 1 od Zakonot za<br />

vnatre{ni raboti (koj e ukinat), Sudot oceni deka so osporeniot ~len<br />

ne se vr{i povreda na vladeewe na pravoto, kako edna od temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok nitu, pak, postoi nesoglasnost me|u<br />

povisokite i poniskite pravni akti, poradi {to ne mo`e osnovano da<br />

se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so Ustavot.<br />

6. Sudot, na sednicata, isto taka, utvrdi deka soglasno ~len 146<br />

62

stav 3 od Kolektivniot dogovor, na rabotnikot pravna pomo{ vo raspravata<br />

pred komisijata, mo`e da mu pru`i samo pretstavnik na sindikatot.<br />

Spored podnositelot na inicijativata so osporenata odredba<br />

se ignorirala specijalnata samostojna i nezavisna javna slu`ba - advokaturata,<br />

koja ustavno i zakonski e ovlastena da dava i obezbeduva pravna<br />

pomo{.<br />

7. Soglasno ~len 8 stav 1 alineja 1 od Ustavot, edna od temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republikata se osnovnite slobodi<br />

i prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto pravo i<br />

utvrdeni so Ustavot.<br />

Soglasno ~len 9 stav 1 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata,<br />

bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i<br />

verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba.<br />

Stavot 2 na ovoj ~len od Ustavot predviduva ednakvost na gra|anite<br />

pred Ustavot i zakonite.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot oceni deka so ovzmo`uvaweto<br />

samo sindikalnata organizacija vo MVR da pru`a pravna pomo{<br />

na svoj ~len i vraboten vo MVR pri postapka za prestanok na negov raboten<br />

odnos so otkaz, i toa da se odnesuva za sekoja situacija (a ne eventualno<br />

samo za odredeni slu~ai), pretstavuva ograni~uvawe vo ostvaruvaweto<br />

na osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot i nivno<br />

stavawe vo neednakva polo`ba, poradi {to oceni deka osnovano<br />

mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta na ~len 146 stav 3 od Kolektivniot<br />

dogovor osobeno so ~len 8 stav 1 alineja 1 i so ~len 9 od<br />

Ustavot.<br />

8. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

9. Re{enieto pod to~ka 1, Sudot go donese so mnozinstvo glasovi<br />

vo sostav od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova<br />

i sudiite d-r Trendafil Ivanovski, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Ixet Memeti, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

10. Re{enieto pod to~ka 2, Sudot go donese ednoglasno vo<br />

istiot sostav.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe po predmetot U. br. 86/2003, so Nacrt-odluka<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija, so Re{enie U. br.<br />

86/2003 od 1 i 2 oktomvri 2003 godina povede postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na ~len 146 stav 3 od Kolektivniot dogovor<br />

na Ministerstvoto za vnatre{ni raboti ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 8/1998, 11/1998, 12/2000 i 80/2001).<br />

63

Postapkata be{e povedena zatoa {to osnovano se postavi pra-<br />

{aweto za soglasnosta na osporeniot ~len 146 stav 3 od navedeniot<br />

Kolektiven dogovor so ~len 8 stav 1 alineja 1 i ~len 9 stav 1 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija.<br />

2. So ogled na toa {to po izminuvaweto na opredelen period ne<br />

e dostaven odgovor po navodite od re{enieto, a fakti~kata i pravnata<br />

sostojba na rabotite po predmetot ne se izmeneti, se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da go ukine ~len 146 stav 3 od Kolektivniot dogovor na<br />

Ministerstvoto za vnatre{ni raboti.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~en 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 26 noemvri 2003 godina,<br />

donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA ~lenot 146 stav 3 od Kolektivniot dogovor na<br />

Ministerstvoto za vnatre{ni raboti ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 8/1998, 11/1998, 12/2000 i 80/2001).<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo so denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija po povod podnesenata<br />

inicijativa od Stamen Filipov od Skopje, so re{enie U. br. 86/ 2003<br />

od 1 i 2 oktomvri 2003 godina, povede postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na kolektivniot dogovor, ozna~en vo to~kata<br />

1 na ovaa odluka.<br />

4. Sudot, na sednicata, utvrdi deka soglasno ~len 146 stav 3 od<br />

Kolektivniot dogovor, na rabotnikot pravna pomo{ vo raspravata<br />

pred komisijata, mo`e da mu pru`i samo pretstavnik na sindikatot.<br />

5. Soglasno ~len 8 stav 1 alineja 1 od Ustavot, edna od temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republikata se osnovnite slobodi<br />

i prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto pravo i<br />

utvrdeni so Ustavot.<br />

Soglasno ~len 9 stav 1 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata,<br />

bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i<br />

verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba.<br />

Stavot 2 na ovoj ~len od Ustavot predviduva ednakvost na gra|anite<br />

pred Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~len 53 od Ustavot i ~len 2 od Zakonot za advokaturata<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 59/2002) advokaturata<br />

64

e samostojna i nezavisna javna slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i<br />

vr{i javni ovlastuvawa vo soglasnost so zakon.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot oceni deka so ovozmo`uvaweto<br />

samo sindikalnata organizacija vo Ministerstvoto za vnatre-<br />

{ni raboti da dava pravna pomo{ na svoj ~len i vraboten vo Ministerstvoto<br />

za vnatre{ni raboti vo postapka za prestanok na raboten<br />

odnos so otkaz, pretstavuva ograni~uvawe vo ostvaruvaweto na osnovnite<br />

slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot, ograni~uvawe na gra-<br />

|anite da koristat pravna pomo{ od advokaturata i nivno stavawe vo<br />

neednakva polo`ba, poradi {to oceni deka ~lenot 146 stav 3 od Kolektivniot<br />

dogovor ne e vo soglasnost so ~len 8 stav 1 alineja 1, so ~len<br />

9 i ~len 53 od Ustavot i ~len 2 stav 1 od Zakonot za advokaturata.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

7. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

65

66

6. U. br. 148/2003 (22. 10. 2003)<br />

Osporen akt<br />

Statut na Fakultetot za veterinarna medicina - Skopje, od 15<br />

maj 2002 godina.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Fakultetot za veterinarna medicina go konstituiral Nastavno<br />

- nau~niot sovet koj bil sostaven od nastavnici i sorabotnici vo redoven<br />

raboten odnos na Fakultetot i pretstavnici na studentite, soglasno<br />

odredbite od Zakonot za visokoto obrazovanie. Ovoj sovet vrz<br />

osnova na Zakonot, Misleweto na Ministerstvoto za obrazovanie i<br />

nauka br. 12-1778/2 od 19. 04. 2001 god. i preporakite na Komisijata za<br />

normativna dejnost na Univerzitetot "Sv. Kiril i Metodij" - Skopje<br />

br. 80-343 od 14. 05. 2001, donel Statut na den 25. 04. 2001 god. koj bil<br />

dostaven do Rektoratot na Univerzitetot zaradi natamo{na postapka<br />

odnosno da se dade soglasnost na Statutot. So ogled na toa {to licata<br />

koi honorarno izveduvale nastava na Fakultetot i ne se vo redoven raboten<br />

odnos na Fakultetot, bile nezadovolni od Statutot i sakale da<br />

dobijat ingerencii na odlu~uvawe i prava koi vsu{nost proizleguvaat<br />

od raboten odnos, tie ja bojkotirale nastavata na Fakultetot (sprotivno<br />

na ~len 14 od Zakonot za visokoto obrazovanie) i so toa pridonele<br />

Rektoratot na Univerzitetot da ne go stavi vo procedura usvojuvaweto<br />

na Statutot i da ne se izrabotat statutarnite akti za funkcionirawe<br />

na Fakultetot, poradi {to dekanot bil prisilen da go povle~e<br />

Statutot od postapkata na usvojuvawe (davawe soglasnost).<br />

Noviot Statut bil donesen so glasovi na vraboteni i nevraboteni<br />

na Fakultetot, pri {to nevrabotenite (koi honorarno izveduvaat<br />

nastava) imaj}i prethodno iskustvo deka so bojkot na nastavata mo-<br />

`at da go popre~at funkcioniraweto na Fakultetot, ja ostvarile svojata<br />

cel i so odredbite od Statutot bilo uredeno deka tie i pokraj nivniot<br />

status vo Fakultetot vo koj nemaat zasnovano redoven raboten<br />

odnos, }e u~estvuvaat vo odlu~uvaweto po pra{awa kako {to se donesuvawe<br />

statut, izbor na dekan i prodekani, materijalno-finansiski<br />

pra{awa, imotot na Fakultetot, zavr{na smetka, novi vrabotuvawa i<br />

drugo.<br />

Na sednica na Nastavno-nau~niot sovet od 20. 03. 2002. bile<br />

prisutni 18, a otsutni 9 ~lenovi, i Statutot bil donesen so 17 glasa<br />

67

"za" (7 vraboteni i 10 nevraboteni) i 1 glas protiv (vraboten). Vaka<br />

doneseniot Statut na Fakultetot bil dostaven do Rektorot na Univerzitetot<br />

"Sv. Kiril i Metodij" i Univerzitetskiot senat na svojata<br />

47 sednica na 2. 07. 2002 god. dal soglasnost na Statutot.<br />

Podnositelite na inicijativata naveduvaat deka honorarnite<br />

nastavnici se od JNU Veterinaren institut - Skopje i Dru{tvo za veterinarna<br />

dejnost, promet i uslugi "Veterinarna bolnica" DOO - Skopje,<br />

i deka nitu pri nivnoto nezakonsko u~estvo vo donesuvaweto na<br />

Statutot nitu do sega ne prifa}aat da bidat vo redoven raboten odnos<br />

vo Fakultetot za veterinarna medicina.<br />

So ogled na toa {to na sednicata na Nastavno-nau~niot sovet<br />

na Fakultetot od 20. 03. 2002 god. vo glasaweto za donesuvawe na osporeniot<br />

Statut u~estvuvale lica koi ne se ~lenovi na Nastavno-nau~niot<br />

sovet, bila povredena postapkata na donesuvaweto na Statutot,<br />

sprotivno na odredbite od ~l. 74 st. 4 i ~l. 141 od Zakonot za visokoto<br />

obrazovanie i odredbata od ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot, kade kako edna<br />

od temelnite vrednosti na ustavniot poredok na Republikata e "vladeewe<br />

na pravoto." Od ovie pri~ini se predlaga Sudot da povede postapka<br />

za ocena na ustavnosta i zakonitosta na osporeniot Statut.<br />

68<br />

Pravno mislewe<br />

Imaj}i gi predvid navodite vo inicijativata, utvrdenata fakti~ka<br />

sostojba i iznesenite ustavni i zakonski normi, kako sporno<br />

mo`e da se postavi pra{aweto dali vo kreiraweto na predmetnata<br />

sodr`ina na odredbite za statutarnite pra{awa koi se so zakon opredeleni<br />

deka se ureduvaat so Statut na Fakultetot, i po odnos na samoto<br />

donesuvawe na Statutot na Fakultetot, odlu~uva Nastavno-nau-<br />

~niot sovet vo sostav na ~lenovi isklu~itelno od vrabotenite ili vo<br />

ovoj organ na upravuvawe na samiot fakultet e irelevantno nivnoto<br />

~lenuvawe. Ottuka se postavuva pra{aweto dali vo su{tina statutot<br />

na fakultetot }e pretstavuva negov osnoven akt so koj se ureduvaat<br />

fundamentalni pra{awa za dejnosta i raboteweto na ustanovata, ako<br />

od vrabotenite vo fakultetot ne proizleguva sostavot na ~lenovite vo<br />

Nastavno-nau~niot sovet koj go izgotvuva, donesuva i sproveduva Statutot.<br />

Sledej}i ja intencijata na odredbite od Zakonot za visokoto<br />

obrazovanie, posebno vo ~l. 74 kade e opredeleno deka nastavno-nau-<br />

~niot sovet na fakultetot kako negov organ na upravuvawe go so~inuvaat<br />

redovnite i vonrednite profesori i docenti, smetame deka sostavot<br />

se odnesuva odnosno proizleguva od obrazovno-nastavniot kadar<br />

vraboten vo fakultetot, imaj}i predvid deka so ovoj ~len vo st. 5 od<br />

Zakonot se dopu{ta na studentite i sorabotnicite na fakultetot da<br />

bidat pretstavuvani preku svoi pretstavnici vo samiot nastavno-nau-<br />

~en sovet na fakultetot kako {to toa }e bide utvrdeno so statutot.

So ogled na iznesenoto, smetame deka osporeniot Statut ne e<br />

donesen od kompetenten sostav na ~lenovi vo Nastavno-nau~niot sovet<br />

na Fakultetot za veterinarna medicina kako {to e toa predvideno so<br />

~l. 74 od Zakonot za visokoto obrazovanie, poradi {to osnovano mo`e<br />

da se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so zakonot, a vo po{iroka<br />

smisla i so principot na vladeewe na pravoto utvrden vo ~l. 8 st.<br />

1 al. 3 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Imeno, vladeeweto na pravoto kako temelna vrednost na koja se<br />

zasnova ustavniot poredok na Republikata, treba da obezbedi postoewe<br />

na pravni pretpostavki preku zakonska regulativa i drugi propisi<br />

i op{ti akti zaradi ostvaruvawe na fundamentalnite komponenti<br />

na visokoobrazovnite ustanovi a toa se akademskata avtonomija i<br />

pravoto i odgovornosta tie da upravuvaat i odlu~uvaat vo ramkite na<br />

svojata ustanova vo koja go sozdavaat i realiziraat obrazovniot i nau~en<br />

trud, {to vo konkretniov slu~aj vo postapkata na donesuvaweto<br />

na osporeniot Statut toa ne e obezbedeno.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da odlu~i da povede postapka za ocenuvawe ustavnosta<br />

i zakonitosta na Statutot na Fakultetot za veterinarna medicina-<br />

Skopje, od 15 maj 2002 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 22 oktomvri 2003 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta<br />

na Statutot na Fakultetot za veterinarna medicina - Skopje, od<br />

15 maj 2002 godina.<br />

2. Profesor d-r Velimir Stojkovski, profesor d-r Metodija<br />

Dodovski i docent d-r Velev Romel, od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnesoa inicijativa za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Statutot na Fakultetot za veterinarna medicina<br />

- Skopje, od 15 maj 2002 godina. Spored navodite vo inicijativata osporeniot<br />

Statut ne bil donesen od organ na upravuvawe na Fakultetot<br />

vo soodveten sostav koj bi ja odrazuval upravuva~kata uloga na vrabotenite<br />

so nivni pretstavnici kako ~lenovi vo Nastavno-nau~niot sovet<br />

na Fakultetot. Imeno, na sednica na Nastavno-nau~niot sovet na<br />

Fakultetot za veterinarna medicina, od 20. 03. 2002 godina za donesuvawe<br />

na Statutot glasale vraboteni i nevraboteni lica na Fakulte-<br />

69

tot, pri {to vo tekot na glasaweto so 17 glasa "za" (7 vraboteni i 10<br />

nevraboteni) i 1 glas protiv (vraboten), Statutot bil donesen. So<br />

ogled na toa {to na sednicata na Nastavno-nau~niot sovet na Fakultetot<br />

od 20. 03. 2002 godina vo glasaweto za donesuvawe na osporeniot<br />

Statut u~estvuvale lica koi ne mo`ele da bidat ~lenovi na Sovetot<br />

bidej}i bile honorarni nastavnici na Fakultetot a se vraboteni vo<br />

J.N.U. Veterinaren institut - Skopje i Dru{tvo za veterinarna dejnost,<br />

promet i uslugi "Veterinarna bolnica" DOO - Skopje, bila povredena<br />

postapkata na donesuvawe na Statutot sprotivno na odredbite<br />

od ~len 74 stav 4 i ~len 141 od Zakonot za visokoto obrazovanie i<br />

odredbata od ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

kade edna od temelnite vrednosti na ustavniot poredok na Republikata<br />

e "vladeewe na pravoto." Od ovie pri~ini so inicijativata<br />

se predlaga Sudot da povede postapka za ocena na ustavnosta i zakonitosta<br />

na osporeniot Statut.<br />

3. Sudot na sednicata, imaj}i gi predvid navodite vo inicijativata<br />

i vrz osnova na dokazite prilo`eni kon inicijativata i pribaveni<br />

od Fakultetot za veterinarna medicina - Skopje, ja utvrdi slednava<br />

fakti~ka sostojba:<br />

Na postapkata i donesuvaweto na osporeniot Statut na Fakultetot<br />

za veterinarna medicina, prethodela postapka i donesuvawe na<br />

Statut od strana na Nastavno-nau~niot sovet na Fakultetot koj go so-<br />

~inuvale redovni i vonredni profesori, docenti i pretstavnici na<br />

sorabotnicite koi imale zasnovano raboten odnos na Fakultetot,<br />

kako i pretstavnici na studenti. Ovoj statut bil usvoen na sednica na<br />

Nastavno nau~niot sovet na 25. 04. 2001 godina. Vo postapkata na negovoto<br />

donesuvawe Nastavno-nau~niot sovet na Fakultetot go sledel misleweto<br />

na Ministerstvoto za obrazovanie i nauka dadeno so akt br.<br />

12-1778/1 od 9. 04. 2001 godina, spored koe vrz osnova na ~lenot 74 stav 4<br />

od Zakonot za visokoto obrazovanie, nastavno-nau~niot sovet na Fakultetot<br />

go so~inuvaat redovnite profesori, vonrednite profesori i<br />

docentite kako i pretstavnici na sorabotnicite i studentite. Imeno,<br />

~lenovi se site nastavnici (redovni i vonredni profesori i docenti)<br />

koi se izbrani soglasno Zakonot i imaat zasnovano raboten odnos na<br />

toj fakultet. Nastavnicite koi izveduvaat nastava na fakultetot, a se<br />

izbrani i imaat zasnovano raboten odnos na drug fakultet, {to kako<br />

mo`nost e dadena so Zakonot za visokoto obrazovanie, sledej}i ja intencijata<br />

na Zakonot, ne treba da se ~lenovi na nastavno-nau~niot sovet.<br />

Uslovite pod koi ovie nastavnici go ostvaruvaat svoeto pravo, se<br />

ureduvaat so statutot na Fakultetot. Ottuka, visokoobrazovnata ustanova<br />

so statutot mo`e da propi{e ovie nastavnici da bidat vklu~eni<br />

vo rabotata na nastavno-nau~niot sovet "koga se rasprava za pra{awa<br />

{to se od zna~ewe za nastavnata disciplina za koja tie izveduvaat nastava."<br />

70

Statutot donesen na 25. 04. 2001 godina Nastavno-nau~niot sovet<br />

na Fakultetot, go dostavil (na 27. 04. 2001 godina) do Univerzitetot<br />

"Sv. Kiril i Metodij" - Skopje, zaradi dobivawe soglasnost soglasno<br />

~lenot 8 stav 4 i ~lenot 67 od Zakonot za visokoto obrazovanie<br />

vrz osnova na koi odredbi Senatot na Univerzitetot dava soglasnost<br />

na statutite na visokoobrazovnite ustanovi vo negoviot sostav. So akt<br />

br. 08-343 od 14. 05. 2001 godina, Komisijata za normativna dejnost na<br />

Univerzitetot "Sv. Kiril i Metodij" - Skopje, go izvestila Fakultetot<br />

za veterinarna medicina deka na svoja sednica odr`ana na 14. 05.<br />

2001 godina usvoila zaklu~oci koi gi dostavuva do Fakultetot, so cel<br />

da bidat vgradeni vo odredbite od Statutot.<br />

Me|u drugite e sodr`an i zaklu~okot pod to~ka 6 deka vo vrska<br />

so sostavot na nastavno-nau~niot sovet na fakultetite da se utvrdi<br />

deka nastavno-nau~nite rabotnici od drugi fakulteti koi izveduvaat<br />

nastava na fakultetot, se ~lenovi na nastavno-nau~niot sovet i u~estvuvaat<br />

vo negovata rabota no odlu~uvaat samo za pra{awata povrzani<br />

so ostvaruvaweto na visokoobrazovnata dejnost na fakultetot. Za<br />

izbor na dekan i prodekani, donesuvawe na statut na fakultetot, usvojuvawe<br />

na zavr{na smetka i drugi materijalno-finansiski pra{awa i<br />

pra{awa {to proizleguvaat od raboten odnos, odlu~uvaat nastavno-nau~nite<br />

rabotnici i sorabotnicite na fakultetot koi zasnovale raboten<br />

odnos vo fakultetot.<br />

Me|utoa, Fakultetot za veterinarna medicina kako rezultat na<br />

nastanati sostojbi go izvestila Univerzitetot so akt br. 0302-311 od 9.<br />

07. 2001 godina, deka go povlekuva od procedura Statutot od 25. 04. 2001<br />

godina poso~uvaj}i deka toj bil uredno donesen od Nastavno-nau~niot<br />

sovet koj go so~inuvale redovni i vonredni profesori, docenti i pretstavnici<br />

na sorabotnicite koi imale zasnovano redoven raboten odnos<br />

na fakultetot i pretstavnici na studentite.<br />

Vtor Statut na Fakultetot, koj e predmet na osporuvawe so podnesenata<br />

inicijativa pred ovoj Sud, so pismo br. 0302-429 od 16. 11.<br />

2001 godina bil dostaven do Univerzitetot "Sv. Kiril i Metodij" -<br />

Skopje - Komisijata za normativna dejnost. So Statutot voedno bile<br />

dostaveni i misleweto na Ministerstvoto za obrazovanie i nauka koe<br />

e prethodno spomenato od 9. 04. 2001 godina, a koe se odnesuvalo za postapuvaweto<br />

vrz osnova na ~lenot 74 stav 4 od Zakonot za visokoto<br />

obrazovanie, kako i zaklu~ocite i preporakite od samata Komisija za<br />

normativna dejnost pri Univerzitetot od 14. 05. 2001 godina, koi se<br />

isto taka prethodno spomenati.<br />

Vo navedenoto pismo na Fakultetot posebno se napomenuva deka<br />

ovoj Statut (kako predlog) bil izgotven od Nastavno-nau~niot sovet<br />

sostaven od redovni i vonredni profesori, docenti i sorabotnici koi<br />

imaat zasnovano raboten odnos na Fakultetot, kako i redovni i vonredni<br />

profesori i docenti koi se izbrani na Fakultetot a se vraboteni<br />

na Veterinarniot institut i Veterinarnata bolnica, pa so ogled<br />

71

na toa Statutot ne bil vo soglasnost so Zakonot za visokoto obrazovanie,<br />

misleweto na nadle`noto ministerstvo i zaklu~ocite i preporakite<br />

na Komisijata na Univerzitetot.<br />

Nezavisno od ovoj fakt vo odnos na tekstot na odredbite od<br />

predlo`eniot Statut Komisijata za normativna dejnost na Univerzitetot<br />

imala zabele{ki, po koi bilo postapuvano i na sednica na Nastavno-nau~niot<br />

sovet na Fakultetot za veterinarna medicina od 20. 03.<br />

2002 godina Statutot bil usvoen.<br />

Pozitivno mislewe na Statutot vo celina e dadeno od Komisijata<br />

za normativna dejnost na Univerzitetot na 17. 04. 2002 godina, so<br />

nekolku dopolnitelni zabele{ki po koi bilo postapeno na sednica na<br />

Nastavno-nau~niot sovet na Fakultetot na 13. 05. 2002 godina i kone-<br />

~nata verzija bila verificirana na 15 maj 2002 godina.<br />

Potoa, Univerzitetskiot senat na Univerzitetot "Sv. Kiril i<br />

Metodij" - Skopje, na 47-mata sednica odr`ana na 2 juli 2002 godina<br />

donel Odluka za davawe soglasnost na Statutot na Fakultetot za veterinarna<br />

medicina vo Skopje od 15. 05. 2002 godina i utvrdil deka<br />

Statutot stapuva vo sila so denot na objavuvaweto vo Univerzitetskiot<br />

glasnik. Imeno, toj e objaven na 2 juli 2002 godina.<br />

Od uvidot vo Zapisnikot od sednicata na Nastavno-nau~niot<br />

sovet na Fakultetot, odr`ana na 20. 03. 2002 godina koga bilo izvr{eno<br />

glasaweto za usvojuvawe na Statutot i od uvidot vo platnite spisoci<br />

za vrabotenite vo Fakultetot, proizleguva deka:<br />

- Nastavno-nau~niot sovet imal sostav od 27 ~lena od koi na sednicata<br />

na 20. 03. 2002 godina bile prisatni 18 ~lenovi a otsatni 9<br />

~lenovi.<br />

Od vkupno 27 ~lena na Sovetot samo 9 ~lenovi bile vraboteni<br />

vo Fakultetot za veterinarna medicina i se vo spisocite za isplata<br />

na plata vo Fakultetot.<br />

Na sednicata na koja bil usvoen Statutot, prisatni bile 18<br />

~lenovi na Sovetot od koi samo 7 od niv bile od vrabotenite vo Fakultetot.<br />

Statutot bil usvoen so 17 glasa "za" i eden glas "protiv", a<br />

vozdr`ani nemalo.<br />

- Ottuka, poradi faktot {to vo sostavot na Nastavno-nau~niot<br />

sovet na Fakultetot od vkupno 27 ~lenovi samo 9 ~lenovi bile vraboteni<br />

vo Fakultetot, proizleguva deka postapkata za normirawe na statutarnite<br />

pra{awa i usvojuvaweto na Statutot na Fakultetot za veterinarna<br />

medicina vo celost bila sprovedena i bilo odlu~uvano od<br />

organ na upravuvawe na Fakultetot kade ne samo {to ~lenuvale nevraboteni<br />

vo Fakultetot, tuku i nivniot broj bil pogolem od brojot na<br />

~lenovite od vrabotenite {to ja odrazuva nivnata dominantna uloga<br />

vo kreiraweto na sodr`inata i ureduvaweto na statutarnite pra{awa<br />

vo osnovniot akt na ovaa visokoobrazovna ustanova i vo donesuvaweto<br />

na ovoj akt.<br />

72

4. Spored ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

edna od temelnite vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija e vladeeweto na pravoto.<br />

So ~lenot 46 od Ustavot e opredeleno deka na univerzitetot mu<br />

se garantira avtonomija, a uslovite za osnovawe, vr{ewe i prestanok<br />

na dejnosta na univerzitetot se ureduvaat so zakon.<br />

Soglasno ~lenot 51 od Ustavot, vo Republika Makedonija zakonite<br />

moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot a site drugi propisi so<br />

Ustavot i so zakon. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

So ~lenot 58 od Ustavot e utvrdeno deka sopstvenosta i trudot<br />

se osnova za upravuvawe i u~estvo vo odlu~uvaweto. U~estvoto vo upravuvaweto<br />

i odlu~uvaweto vo javnite ustanovi i slu`bi se ureduva so<br />

zakon i vrz principite na stru~nost i kompetentnost.<br />

Zakonot za visokoto obrazovanie ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 64/2000 i 49/2003) vo ~lenot 1 opredelil deka<br />

predmet na ureduvawe na ovoj zakon se uslovite i postapkata za osnovawe,<br />

finansirawe i prestanok na visokoobrazovnite ustanovi i se<br />

utvrduvaat osnovite na organizacija, upravuvawe, razvoj i za vr{ewe<br />

na visokoobrazovna dejnost.<br />

Vo ~lenot 2 stav 1 to~ka 36 od Zakonot, e dadena definicija na<br />

univerzitetot, deka pretstavuva najvisoka avtonomna visokoobrazovna,<br />

nau~na, odnosno umetni~ka ustanova koja ja so~inuvaat visokoobrazovni<br />

ustanovi osnovani spored ovoj zakon.<br />

Spored ~len 10 stav 1 od Zakonot, visokoobrazovnite ustanovi<br />

ja vr{at svojata dejnost vrz principot na akademskata avtonomija, a<br />

spored stav 3 od ovoj ~len, avtonomijata na univerzitetot vklu~uva<br />

akademska sloboda na visokoobrazovnite ustanovi, avtonomija na upravuvaweto<br />

so visokoobrazovnite ustanovi i neprikosnovenost na avtonomijata.<br />

Vo ramkite na ovoj zakonski koncept, so odredbite od Zakonot e<br />

uredeno deka dr`avnite fakulteti kako visokoobrazovni ustanovi<br />

imaat svojstvo na pravno lice, edna smetka za redovno rabotewe preku<br />

koja raspolagaat so buxetskite sredstva, kako i edna ili pove}e posebni<br />

smetki preku koi raspolagaat so sredstva od samofinansira~ki<br />

aktivnosti, donacii i krediti. Osnoven akt na viskoobrazovnata ustanova<br />

e statutot, so koj soglasno ~l. 8 st. 2 od Zakonot se ureduvaat vnatre{nata<br />

organizacija, na~inot na vr{ewe na visokoobrazovnata dejnost,<br />

ovlastuvawata i na~inot na rabotata i odlu~uvawe na nejzinite<br />

organi, drugi pra{awa od zna~ewe za nejzinata dejnost i rabotewe, za<br />

koi so ovoj zakon e predvideno da se ureduvaat so statut, kako i drugi<br />

odnosi vo soglasnost so ostvaruvaweto na nejzinata avtonomija.<br />

So stavot 3 od ovoj ~len od Zakonot e utvrdeno deka statutot go<br />

donesuva organot na upravuvawe na visokoobrazovnata ustanova, vo<br />

stavot 4 e opredeleno deka na statutot na dr`aven fakultet i visoka<br />

stru~na {kola soglasnost dava senatot na univerzitetot, a spored<br />

73

odredbata od stavot 7, op{tite akti na univerzitetot i visokoobrazovnite<br />

ustanovi osnovani vo negov sostav se objavuvaat vo javno glasilo<br />

na univerzitetot. Kako edna od nadle`nostite na Senatot na<br />

univerzitetot vo ~lenot 67 stav 1 alineja 1 od Zakonot, isto taka e<br />

opredeleno deka toj dava soglasnost na statutite na visokoobrazovnite<br />

ustanovi vo negoviot sostav.<br />

Vo ureduvaweto na pra{awata koi se odnesuvaat na organite na<br />

fakultetot, spored ~lenot 73 od Zakonot, kako organi na fakultetot<br />

se opredeleni nastavno-nau~en sovet, dekan i dekanatska uprava.<br />

So ~lenot 74 stav 1 od Zakonot e propi{ano deka nastavno-nau~niot<br />

sovet e organ na upravuvawe i stru~en organ na fakultetot, a<br />

spored odredbata od stavot 4, nastavno-nau~niot sovet go so~inuvaat<br />

redovnite i vonrednite profesori i docentite. Vo nastavno-nau~niot<br />

sovet na fakultetot, spored stavot 5 od ovoj ~len od Zakonot, svoi<br />

pretstavnici izbiraat sorabotnicite i studentite i vremeto za koe se<br />

izbiraat se utvrduva so statutot na visokoobrazovnata ustanova.<br />

Vo nadle`nosti na nastavno-nau~niot sovet na fakultetot, so<br />

~lenot 75 od Zakonot e propi{ano deka toj donesuva statut; donesuva<br />

programi za rabota; izbira i razre{uva dekan i prodekani; utvrduva<br />

studiski predmetni programi i programi za nau~no-istra`uva~ka ili<br />

umetni~ka rabota; vr{i izbor vo nastavno-nau~ni, nastavno-umetni~ki,<br />

nau~ni, nastavni i sorabotni~ki zvawa; predlaga broj na studenti<br />

koi se zapi{uvaat vo prva godina na dodiplomski i postdiplomski studii;<br />

prezema merki za sozdavawe i usovr{uvawe na nastavno-nau~niot<br />

i umetni~kiot podmladok i za rabota so osobeno uspe{ni i talentirani<br />

studenti; prezema merki za unapreduvawe na nastavnata, istra-<br />

`uva~kata i primenuva~kata rabota i za kompjuterskata mre`a; na<br />

predlog na dekanot od prijavenite kandidati na dr`aven konkurs izbira<br />

sekretar na fakultetot; formira komisija i donesuva upatstvo za<br />

evaluacija na fakultetot; odlu~uva za imotot i materijalnite sredstva,<br />

nad iznosot do koj odlu~uva dekanatskata uprava odnosno dekanot;<br />

donesuva finansiska presmetka i usvojuva zavr{na presmetka; odlu~uva<br />

za dokumentacionata dejnost; formira stru~ni komisii za priznavawe<br />

na visokoobrazovni kvalifikacii steknati vo stranstvo; odlu-<br />

~uva za organizirawe na me|unarodni sobiri i za me|unarodna sorabotka;<br />

predlaga i prezema merki za unapreduvawe i za{tita na standardot<br />

na studentite i vrabotenite i vr{i drugi raboti utvrdeni so<br />

ovoj zakon i statutot.<br />

Spored ~lenot 141 od Zakonot, licata izbrani vo nastavno-nau~no,<br />

nau~no i nastavno zvawe, odnosno vo sorabotni~ko zvawe zasnovaat<br />

raboten odnos i ostvaruvaat prava i obvrski od raboten odnos vo<br />

soglasnost so ovoj i drug zakon i kolektiven dogovor sklu~en me|u<br />

mnozinskiot sindikat organiziran vo dr`avnite visokobrazovni ustanovi<br />

vo Republika Makedonija i Vladata na Republika Makedonija. So<br />

izvr{eniot izbor vo nastavno-nau~no, nau~no, nastavno odnosno sora-<br />

74

otni~ko zvawe izbranoto lice zasnovuva raboten odnos za vremeto na<br />

koe e izbrano.<br />

Zakonot za visokoto obrazovanie so ~lenot 147 go uredil pra-<br />

{aweto na pravoto na vr{ewe dejnost vo druga visokoobrazovna ustanova.<br />

Spored stavot 1 od ovoj ~len od Zakonot, lice od edna visokoobrazovna<br />

ustanova mo`e da vr{i visokoobrazovna dejnost vo druga visokoobrazovna<br />

ustanova vo zvaweto vo koe e izbrano na ista ili srodna<br />

nastavno-nau~na oblast, vrz osnova na dozvola od visokoobrazovnata<br />

ustanova vo koja e izbrano. So odredbite od stavot 2 i 3 od ovoj ~len e<br />

opredeleno deka liceto od stavot 1 mo`e da vr{i visokoobrazovna<br />

dejnost vo obem utvrden so Pravilnikot za normativite i standardite<br />

za osnovawe na visokoobrazovni ustanovi i za vr{ewe na dejnost, a<br />

uslovite pod koi se ostvaruva pravoto od stavot 2 na ovoj ~len se ureduvaat<br />

so statutot na visokoobrazovnata ustanova.<br />

Spored ~lenot 148 od Zakonot, po pokana od organot na upravuvawe<br />

na visokoobrazovnata ustanova profesori, priznati nau~nici od<br />

zemjata i stranstvo, mo`at kako gosti da izvr{uvaat visokoobrazovna<br />

i nau~no-istra`uva~ka dejnost na opredeleno vreme, pod uslovi koi se<br />

utvrduvaat so dogovor.<br />

5. Poa|aj}i od toa deka pri~inite poradi koi so inicijativata<br />

se osporuva Statutot na Fakultetot za veterinarna medicina ne se<br />

odnesuvaat na samata sodr`ina na odredbite od Statutot tuku isklu-<br />

~ivo se odnesuvaat deka toj ne bil donesen od organ na upravuvawe na<br />

Fakultetot vo soodveten sostav koj navistina }e ja odrazuva upravuva~kata<br />

uloga na vrabotenite so nivni pretstavnici kako ~lenovi vo<br />

Nastavno-nau~niot sovet na Fakultetot, Sudot ne se vpu{ti vo analiza<br />

na samata sodr`ina na odredbite od osporeniot akt. Me|utoa, imaj}i<br />

ja predvid utvrdenata fakti~ka sostojba i iznesenite ustavni i zakonski<br />

normi, pred Sudot kako sporno se postavi pra{aweto dali vo<br />

kreiraweto na predmetnata sodr`ina na odredbite za statutarnite<br />

pra{awa koi se so zakon opredeleni deka se ureduvaat so Statut na<br />

Fakultetot, i po odnos na samoto donesuvawe na Statutot na Fakultetot,<br />

odlu~uva Nastavno-nau~niot sovet vo sostav na ~lenovi isklu-<br />

~ivo od vrabotenite lica ili vo ovoj organ na upravuvawe na samiot<br />

fakultet e irelevantno nivnoto ~lenuvawe. Ottuka se postavi pra{aweto<br />

dali vo su{tina statutot na fakultetot }e pretstavuva negov<br />

osnoven akt so koj se ureduvaat fundamentalni pra{awa za dejnosta i<br />

raboteweto na ustanovata, ako od vrabotenite vo fakultetot ne proizleguva<br />

sostavot na ~lenovite vo Nastavno-nau~niot sovet koj go<br />

izgotvuva, donesuva i sproveduva Statutot.<br />

Sledej}i ja intencijata na odredbite od Zakonot za visokoto<br />

obrazovanie, posebno vo ~lenot 74 kade e opredeleno deka nastavno-nau~niot<br />

sovet na fakultetot kako negov organ na upravuvawe go so~inuvaat<br />

redovnite i vonrednite profesori i docenti, Sudot oceni deka<br />

sostavot se odnesuva odnosno proizleguva od obrazovno-nastavniot ka-<br />

75

dar vraboten vo fakultetot, imaj}i predvid deka so ovoj ~len vo stavot<br />

5 od Zakonot se dopu{ta na studentite i sorabotnicite na fakultetot<br />

da bidat pretstavuvani preku svoi pretstavnici vo samiot nastavnonau~en<br />

sovet na fakultetot kako {to toa }e bide utvrdeno so statutot.<br />

So ogled na iznesenoto Sudot oceni deka osporeniot Statut ne<br />

e donesen od kompetenten sostav na ~lenovi vo Nastavno-nau~niot sovet<br />

na Fakultetot za veterinarna medicina kako {to e toa predvideno<br />

so ~lenot 74 od Zakonot za visokoto obrazovanie, poradi {to osnovano<br />

se postavuva pra{aweto za negovata soglasnost so zakonot, a vo po{iroka<br />

smisla i so principot na vladeewe na pravoto utvrden vo ~lenot<br />

8 stav 1 alineja 3 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Imeno, vladeeweto na pravoto kako temelna vrednost na koja se<br />

zanova ustavniot poredok na Republikata, treba da obezbedi postoewe<br />

na pravni pretpostavki preku zakonska regulativa i drugi propisi i<br />

op{ti akti zaradi ostvaruvawe na fundamentalnite komponenti na<br />

visokoobrazovnite ustanovi a toa se akademskata avtonomija i pravoto<br />

i odgovornosta tie da upravuvaat i odlu~uvaat vo ramkite na svojata<br />

ustanova vo koja go sozdavaat i realiziraat obrazovniot i nau~en trud,<br />

{to vo konkretniov slu~aj spored Sudot, vo postapkata na donesuvaweto<br />

na osporeniot Statut toa ne e obezbedeno.<br />

Vakvata ustavnosudska ocena vo osnova se temeli na toa deka visokoobrazovniot<br />

i nau~en trud imaat funkcija na javna dejnost od poseben<br />

interes za dr`avata koj e pod re`imot na javnoto pravo, {to go<br />

opredeluva i karakterot na statutite na visokoobrazovnite ustanovi<br />

kako op{ti akti so koi se normiraat pra{awa za vr{ewe na ovaa dejnost,<br />

pa ottuka postapkata za donesuvawe na statutot koja e negov konstitutiven<br />

del, treba da bide vo soglasnost so zakon.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mirjana Lazarova Trajkovska, Ixet Memeti, dr<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe po predmetot U. br. 148/2003 so Nacrt-odluka<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

148/2003 od 22 oktomvri 2003 godina povede postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na Statutot na Fakultetot za veterinarna<br />

medicina - Skopje, od 15 maj 2002 godina.<br />

Postapkata be{e povedena zatoa {to se postavi pra{aweto za<br />

soglasnosta na osporeniot Statut so ~lenot 74 od Zakonot za visokoto<br />

obrazovanie i so ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

76

2. Donositelot na osporeniot akt, vo predvideniot rok dostavi<br />

odgovor na navodite sodr`ani vo re{enieto za poveduvawe na postapkata.<br />

Nastavno - nau~niot sovet na Fakultetot za veterinarna medicina<br />

- Skopje vo odgovorot koj go dostavi do Sudot, i vo pismoto so koe<br />

go dostavuva odgovorot, pogre{no go ozna~uva datumot na Re{enieto<br />

U. br. 148/2003 od 22 oktomvri 2003 godina, odnosno go naveduva datumot<br />

na ova re{enie kako doneseno na 11 noemvri 2003 godina.<br />

Vo odgovorot e sodr`ano:<br />

Ustavniot sud spored ustavno opredelenata polo`ba i nadle`nost<br />

treba da ja garantira ustavnosta i zakonitosta. Toa zna~i vo ocena<br />

na ustavnosta, Sudot treba da ja ispituva soglasnosta na pravnite<br />

akti i materijalni dejstvija so Ustavot, a vo ocena na zakonitosta<br />

treba da ja ispituva soglasnosta na podzakonskite akti i materijalni<br />

dejstvija so zakonite. Poradi toa, Sudot ne mo`e da gi ceni zaklu~ocite<br />

na rabotnoto telo na Univerzitetot "Sv. Kiril i Metodij" i misleweto<br />

na Ministerstvoto za obrazovanie i nauka.<br />

So odredbite od Zakonot za visokoto obrazovanie, isto taka,<br />

voop{to ne e opredeleno koi se kriteriumite za ~lenuvawe i odlu~uvawe<br />

vo Nastavno-nau~niot sovet na fakultetot. Poradi toa, nebiten<br />

e faktot {to anga`iranite nastavno - nau~nite rabotnici ne bile<br />

staveni vo platnite spisoci na Fakultetot, a se uka`uva i na toa deka<br />

prakti~no tie ne primale pove}e godini pari~en nadomest za izvr{enata<br />

rabota.<br />

Potoa, Sudot pokraj toa {to imal uvid vo Statutot na Fakultetot<br />

za veterinarna medicina - Skopje, voedno trebal da izvr{i uvid i<br />

vo statutite na drugite visokoobrazovni ustanovi vo Republika Makedonija<br />

od odnos na sostavot na nivnite nastavno-nau~ni soveti. Ova<br />

poradi toa {to odlukata na Sudot }e imala vlijanie i na usoglasenosta<br />

na statutite na drugite visokoobrazovni ustavnoi so Ustavot i zakonot.<br />

Pritoa, mu se uka`uva na Sudot da ja prou~i zakonskata materija<br />

koja bila vo va`nost vo porane{en period, a koja ja ureduvala materijata<br />

za visokoto obrazovanie (ne e objasneto zo{to se bara Sudot<br />

da tretira zakoni koi ne se vo pravniot promet).<br />

Konstatacijata na Sudot deka sostavot na Nastavno - nau~niot<br />

sovet se odnesuva, odnosno proizleguva od obrazovno - nastavniot kadar<br />

vraboten na fakultetot, isto taka bila krajno poednostavena vo<br />

odnos na vr{eweto na visokoobrazovnata dejnost. Ova poradi toa {to<br />

vo ovaa dejnost bil vklu~en nastavno obrazoven kadar koj ja otvara dilemata<br />

{to se podrazbira pod vraboten vo visokoobrazovna ustanova.<br />

Voedno konstatacijata na Sudot deka osporeniot statut ne bil<br />

donesen od kompetenten sostav na ~lenovi ne se zasnivala vrz realni<br />

fakti, bidej}i vo slu~ajov anga`iranite nastavno-nau~ni rabotnici<br />

vo visokoobrazovniot proces koi u~estvuvale vo donesuvaweto na osporeniot<br />

statut bile celosno kompetentni po odnos na izbranite nastavno-nau~ni<br />

zavawa i nivniot anga`man vo obrazovniot proces.<br />

77

So ogled na toa {to osporeniot Statut imal dobieno soglasnost<br />

od Senatot na Univerzitetot "Sv. Kiril i Metodij" Sudot trebal<br />

da pobara odgovor i od ovaa institucija.<br />

Na krajot od odgovorot na donositelot na osporeniot Statut, se<br />

predlaga Sudot da gi razgleda site aspekti na pra{aweto za ulogata na<br />

nastavno - nau~nite rabotnici vklu~eni vo visokoobrazovniot proces<br />

koj e mnogu zna~aen za razvojot i napredokot na op{testvoto.<br />

Posebno se napomenuva deka Vladata na Republika Makedonija<br />

na sednica na 20 oktomvri 2003 godina donela Odluka za pripojuvawe<br />

na Veterinarniot institut vo Skopje kon Fakultetot za veterinarna<br />

medicina - Skopje, br. 23-4527/1 ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 68/2003). Me|utoa, Vladata na sednica od 24 noemvri 2003<br />

godina donela i Odluka za izmenuvawe i dopolnuvawe na odlukata za<br />

pripojuvawe na Veterinarniot institut vo Skopje kon Fakultetot za<br />

veterinarna medicina vo Skopje, br. 23-4527/2 ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 75/2003).<br />

Odlukata vleguva vo sila naredniot den od denot na nejzinoto<br />

objavuvawe vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," a }e se primenuva<br />

od 1 mart 2004 godina. So Odlukata, Fakultetot za veterinarna<br />

medicina e zadol`en da donese nov statut najdocna do 31 mart 2004<br />

godina.<br />

3. Vrz osnova na analizata na argumentite dadeni vo odgovorot<br />

na donositelot na osporeniot Statut, koi o~igledno se sprotivstavuvaat<br />

na navodite sodr`ani vo re{enieto, smetame deka nema elementi<br />

pravnata sostojba da bide promeneta. Ova poradi toa {to:<br />

- Predmet na osporuvawe so inicijativata pred Ustavniot sud e<br />

Statutot na Fakultetot za veterinarna medicina - Skopje, od 15 maj<br />

2002 godina.<br />

Pri~inite poradi koi se osporuva Statutot, ne se odnesuvaat<br />

na samata sodr`ina na odredbite od Statutot tuku isklu~ivo se odnesuvaat<br />

deka toj ne bil donesen od organ na upravuvawe na Fakultetot,<br />

vo soodveten sostav koj ja odrazuva upravuva~kata uloga na vrabotenite<br />

so nivni pretstavnici kako ~lenovi vo Nastavno-nau~niot sovet na<br />

Fakultetot.<br />

Po odnos na ova pra{awe, za Sudot nesporno e deka visokoobrazovniot<br />

i nau~en trud imaat funkcija na javna dejnost od poseben<br />

interes za dr`avata koj e pod re`imot na javnoto pravo, {to go opredeluva<br />

i karakterot na statutite na visokoobrazovnite ustanovi kako<br />

op{ti akti so koi se normiraat pra{awa za vr{ewe na ovaa dejnost,<br />

pa ottuka postapkata za donesuvawe na statutot koja e negov konstitutiven<br />

del, treba da bide vo soglasnost so zakon.<br />

Poradi toa, Sudot e nadle`en da ja ceni ustavnosta i zakonitosta<br />

na statutot i od aspekt na postapkata vo koja toj e donesen.<br />

78

So ogled na toa neosnovani se navodite vo odgovorot na donositelot<br />

na osporeniot Statut, deka Sudot nemal nadle`nost da ceni elementi<br />

vo postapkata, kako {to se zaklu~oci na Komisijata za normativna<br />

dejnost na Univerzitetot "Sv. Kiril i Metodij" i mislewe na Ministerstvoto<br />

za obrazovanie i nauka, bidej}i Sudot ja opserviral postapkata<br />

vo koja bil donesen Statutot. Imeno, fakti~kata sostojba od<br />

aspekt na postapkata e bitna za ocenata na soglasnosta na osporeniot<br />

Statut so ~l. 74 od Zakonot za visokoto obrazovanie i ~lenot 8 stav 1<br />

alineja 3 od Ustavot na Republika Makedonija, e voedno akcentot na<br />

stanovi{teto na Sudot vo osnova ne se temeli na poso~enite akti.<br />

Okolnostite na koi se uka`uva vo odgovorot na donositelot na<br />

osporeniot Statut, deka nastavno-nau~nite rabotnici koi ne bile staveni<br />

vo platnite spisoci na Fakultetot bile anga`irani kako nastaven<br />

kadar na Fakultetot, a sepak podolg period ne primale pari~en<br />

nadomest za toa, deka Sudot pokraj uvidot vo osporeniot Statut trebal<br />

da izvr{i uvid i vo statutite na drugi visokoobrazovni ustanovi vo<br />

Republika Makedonija vo odnos na sostavot na nivnite nastavno - nau-<br />

~ni soveti kako i toa deka trebalo da se prou~i zakonskata materija<br />

koja ja ureduvala oblasta na visokoto obrazovanie, od porane{en period,<br />

spored Sudot ne se argumenti koi vo slu~ajov bi dovele do promena<br />

na utvrdenata pravna sostojba. Ova poradi toa {to Sudot vo ramkite<br />

na svojata nadle`nost re{aval po inicijativata za osporuvawe<br />

na konkretniot Statut donesen od Nastavno-nau~niot sovet na Fakultetot<br />

za veterinarna medicina na 15 maj 2002 godina, i ja analiziral<br />

postapkata vo ramki na normite od Zakonot za visokoto obrazovanie<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 64/2000 i 49/2003), pri<br />

{to e irelevantna analizata na zakoni koi prestanale da va`at, a na<br />

koi posebno nitu se poso~uva.<br />

- Vladata na Republika Makedonija, donela Odluka za pripojuvawe<br />

na Veterinarniot institut vo Skopje kon Fakultetot za veterinarna<br />

medicina vo Skopje ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 68/2003 i 75/2003).<br />

Ovaa Odluka e objavena vo "Slu`beniot vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 68/2003 od 27 oktomvri 2003 godina, a izmenite i dopolnuvawata<br />

na ovaa Odluka se objaveni vo "Slu`beniot vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 75/2003 od 28 noemvri 2003 godina.<br />

Spored ~lenot 5 od Odlukata, taa vleguva vo sila naredniot den<br />

od denot na nejzinoto objavuvawe vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija," a }e se primenuva od 1 mart 2004 godina.<br />

Spored ~lenot 4-a od Odlukata, Fakultetot za veterinarna medicina<br />

vo Skopje, statutot i drugite akti }e gi donese vo rok od 30<br />

dena od denot na otpo~nuvaweto na primenata na ovaa odluka (Toa e periodot<br />

od 1 mart 2004 do 1 april 2004 godina).<br />

Za donesuvaweto na navedenata Odluka na Vladata na Republika<br />

Makedonija, se uka`uva vo odgovorot na donositelot na osporeniot<br />

79

Statut, so cel Sudot da go ima toa predvid.<br />

Fakt e deka po donesuvaweto na Re{enieto na Sudot U. br. 148/<br />

2003 od 22 oktomvri 2003 godina za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na osporeniot Statut, bila objavena<br />

Odlukata na Vladata vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" i<br />

vlegla vo sila na 28 oktomvri 2003 godina, ~ija primena }e otpo~ne od<br />

1 mart 2004 godina.<br />

So ogled na toa, smetame deka osporeniot Statut e vo va`nost,<br />

kako takov bil i sî u{te e podoben za ustavnosudska ocena i prodol`uva<br />

da opstojuva nepromeneta pravnata sostojba koja Sudot ja utvrdil<br />

za nesoglasnost na osporeniot Statut so ~lenot 74 od Zakonot za<br />

visokoto obrazovanie i ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da go ukine Statutot na Fakultetot za veterinarna medicina<br />

- Skopje, od 15 maj 2002 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 11 dekemvri 2003 godina,<br />

donese<br />

80<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA Statutot na Fakultetot za veterinarna medicina<br />

- Skopje, od 15 maj 2002 godina.<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija".<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

148/2003 od 22 oktomvri 2003 godina, povede postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na Statutot na Fakultetot za veterinarna<br />

medicina - Skopje, od 15 maj 2002 godina, zatoa {to se postavi pra{aweto<br />

za negovata soglasnost so Ustavot i so Zakonot za visokoto obrazovanie.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka vo postapkata na donesuvaweto<br />

na Statutot na Fakultetot za veterinarna medicina - Skopje od<br />

15 maj 2002 godina, Nastavno - nau~niot sovet na Fakultetot na sednica<br />

od 20 mart 2002 godina go usvoil tekstot na statutarnite normi koi<br />

bile usoglaseni so zabele{kite od Komisijata za normativna dejnost<br />

na Univerzitetot "Sv. Kiril i Metodij" - Skopje i vrz osnova na pozitivnoto<br />

mislewe na Komisijata, na 15 maj 2002 godina Nastavno - nau~niot<br />

sovet na fakultetot go donel i verifikuval Statutot.

Univerzitetskiot senat na Univerzitetot "Sv. Kiril i Metodij"<br />

- Skopje, na 47-mata sednica odr`ana na 2 juli 2002 godina donel<br />

Odluka za davawe soglasnost na Statutot na Fakultetot za veterinarna<br />

medicina - Skopje od 15 maj 2002 godina i utvrdil deka Statutot<br />

vleguva vo sila so denot na objavuvaweto vo Univerzitetskiot glasnik.<br />

Imeno, toj e objaven i vlegol vo sila na 2 juli 2002 godina.<br />

5. Sudot, vrz osnova na uvidot vo Zapisnikot od sednicata na<br />

Nastavno-nau~niot sovet na Fakultetot za veterinarna medicina odr-<br />

`ana na 20 mart 2002 godina, koga bilo izvr{eno glasaweto za usvojuvawe<br />

na Statutot i od uvidot vo platnite spisoci za vrabotenite na<br />

Fakultetot, utvrdi deka Nastavno-nau~niot sovet bil sostaven od 27<br />

~lenovi od koi na sednicata na 20 mart 2002 godina bile prisutni 18, a<br />

otsutni 9 ~lenovi. Od vkupniot sostav na sovetot, 9 ~lenovi bile vraboteni<br />

na Fakultetot za veterinarna medicina, a ostanatite koi bile<br />

vraboteni vo drugi ustanovi imale status na honorarni nastavnici na<br />

ovoj Fakultet. Isto taka, na samata sednica na koja bil usvoen Statutot,<br />

od prisutnite 18 ~lenovi, samo 7 od niv bile od vrabotenite na<br />

Fakultetot za veterinarna medicina - Skopje.<br />

Nastavno - nau~niot sovet na Fakultetot go usvoil Statutot so<br />

17 glasovi "za" i eden glas "protiv", a vozdr`ani nemalo.<br />

Ottamu, spored Sudot, proizleguva deka postapkata za normirawe<br />

na statutarnite pra{awa i usvojuvaweto na Statutot bila sprovedena<br />

od organ na upravuvawe na ovaa visokoobrazovna ustanova vo koj<br />

samo delumno i vo pomal broj ~lenuvale vraboteni lica.<br />

6. (Ovde e pomesten istiot tekst kako vo t. 6 od Re{enieto)<br />

7. Sledej}i ja intencijata na odredbite od Zakonot za visokoto<br />

obrazovanie, posebno vo ~lenot 74 kade e opredeleno deka nastavno-nau~niot<br />

sovet na fakultetot kako organ na upravuvawe go so~inuvaat<br />

redovnite i vonrednite profesori i docenti, Sudot utvrdi deka negoviot<br />

sostav proizleguva od obrazovno-nastavniot kadar vraboten na<br />

fakultetot, imaj}i predvid deka so stavot 5 na ovoj ~len od Zakonot se<br />

dopu{ta na studentite i sorabotnicite na fakultetot da bidat pretstavuvani<br />

preku svoi pretstavnici vo samiot nastavno-nau~en sovet na<br />

fakultetot kako {to toa }e bide utvrdeno so statutot.<br />

So ogled na iznesenoto Sudot utvrdi deka osporeniot statut ne<br />

e donesen od kompetenten sostav na ~lenovi vo Nastavno-nau~niot sovet<br />

na Fakultetot za veterinarna medicina kako {to toa e predvideno<br />

so ~lenot 74 od Zakonot za visokoto obrazovanie, poradi {to toj ne e<br />

vo soglasnost so zakonot, a vo po{iroka smisla i so principot na vladeewe<br />

na pravoto utvrden vo ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija.<br />

Imeno, vladeeweto na pravoto kako temelna vrednost na koja se<br />

zasnova ustavniot poredok na Republikata, zaradi ostvaruvawe na akademskata<br />

avtonomija, pravoto i odgovornosta, treba da obezbedi postoewe<br />

na pravni pretpostavki preku zakonska regulativa i drugi propi-<br />

81

si i op{ti akti visokoobrazovnite ustanovi da upravuvaat i odlu~uvaat<br />

vo ramkite na svojata ustanova vo koja go sozdavaat i realiziraat<br />

obrazovniot i nau~en trud, {to vo konkretniov slu~aj spored Sudot,<br />

vo postapkata na donesuvaweto na osporeniot statut ne e obezbedeno.<br />

8. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

9. Ovaa odluka Sudot ja donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mirjana Lazarova Trajkovska, d-r Bajram Polo-<br />

`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

82

7. U. br. 67/2003 (29. 10. 2003)<br />

Osporeni akti<br />

1. Odluka br. 02-189/3 za utvrduvawe na uslugite na JP "Pazari"<br />

za 2002 godina, donesena od Upravniot odbor na JP "Pazari" Bitola na<br />

6. 06. 2002 godina.<br />

2. Re{enie br. 07-499/11 za davawe soglasnost na Odlukata na<br />

Upravniot odbor na JP "Pazari" Bitola za utvrduvawe na cenite na<br />

uslugite za 2002 godina, doneseno od Sovetot na Op{tina Bitola na 27.<br />

06. 2002 godina.<br />

3. Odluka br. 02-443/4 za utvrduvawe na uslugite na JP "Pazari,"<br />

donesena od Upravniot odbor na JP "Pazari" Bitola na 30. 12.<br />

2002 godina.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Osporenite odluki imale povratno dejstvo, bidej}i zakupninite<br />

za deloven prostor trebalo da se utvrduvaat mese~no, a spored osporenite<br />

akti zakupninite se naplatuvale za cela 2002 godina.<br />

Vo inicijativata, isto taka, se tvrdi deka odlukite vleguvale<br />

vo sila so denot na donesuvaweto, ne bile objaveni vo "Slu`ben glasnik,"<br />

a na Odlukata br. 02-443/4 od 30. 12. 2002 god. ne bila dadena soglasnost<br />

od Sovetot na op{tina Bitola.<br />

Ponatamu, spored podnositelot na inicijativata grade`noto<br />

zemji{te na koe e lociran negoviot objekt (trafika) bilo sopstvenost<br />

na Republika Makedonija, taka {to JP "Pazari" trebalo da bide zakupoprima~<br />

od Republika Makedonija, a visinata na zakupninata za davawe<br />

vo podzakup trebalo da e usoglasena so cenata {to ja utvrdila Republika<br />

Makedonija koja zemji{teto mo`e da go otu|i, da go dade pod<br />

koncesija i pod zakup. So osporenite akti, op{tinata odnosno JP "Pazari"<br />

Bitola se stavale nad dr`avata so {to se naru{uvale temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok, pravnata sigurnost na gra|anite i<br />

vladeeweto na pravoto, a se poradi monopolskoto i politi~koto odnesuvawe<br />

na Sovetot na op{tinata i na JP "Pazari" Bitola.<br />

Sodr`ina na osporenite akti<br />

Dvete osporeni odluki imaat pnapolno identi~en tekst so toa<br />

{to prvata odluka se odnesuva za 2002 god., a vtorata ne e vremenski<br />

83

ograni~ena.<br />

So osporenoto re{enie na Sovetot na Op{tina Bitola br. 07/<br />

499/11 od 26. 06. 2002 god. se dava soglasnost na Odlukata na Upravniot<br />

odbor na JP "Pazari" Bitola za utvrduvawe cenite na uslugite za 2002<br />

god. br. 02-189/3 od 6. 06. 2002 god.<br />

84<br />

Prethodno pravno pra{awe i ustavnosudska praktika<br />

Dali osporenite odluki na Javnoto pretprijatie "Pazari" podle`at<br />

na ustavnosudska ocena?<br />

Ustavniot sud vo vrska so ovoj vid akti ima razli~na ustavnosudska<br />

praktika.<br />

1. Ustavniot sud so Odluka U. br. 239/1992 od 1. 04 1993, go poni-<br />

{ti ~l. 3 od Odlukata za cenovnik-tarifa na uslugite {to gi izvr-<br />

{uva "Toplifikacija" preku distribucija na toplinska energija na<br />

podra~jeto na grad Skopje, donesena od Upravniot odbor na Akcionerskoto<br />

dru{tvo "Toplifikacija" vo Skopje na 21. 10. 1992 god.<br />

Vo obrazlo`enieto na Odlukata se veli: "So ogled na toa {to<br />

so ~l. 3 od Odlukata e opredeleno taa da vleze vo sila so denot na donesuvaweto,<br />

a ne po nejzinoto objavuvawe, i da se primenuva pred objavuvaweto,<br />

so {to i e dadeno povratno dejstvo, koe ne e popovolno za gra-<br />

|anite, Sudot oceni deka osporenata odredba od Odlukata ne e vo soglasnost<br />

so ozna~enite ustavni odredbi, poradi {to odlu~i kako vo t. 1<br />

od ovaa odluka."<br />

2. Ustavniot sud so Re{enie U. br. 233/1993 od 23. 03 1994, ja<br />

otfrli inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~l.<br />

15 t. 6 al. 1 od Odlukata za Cenovnik-Tarifa na uslugite {to gi vr{i<br />

Op{testvenoto pretprijatie "Toplifikacija"- Skopje, preku distribucija<br />

na toplinska energija na podra~jeto na grad Skopje, donesena na<br />

28. 09. 1990 god., bidej}i Sudot oceni deka ne e nadle`en da odlu~uva po<br />

nea, zatoa {to osporenata odluka e akt na delovno rabotewe na pretprijatieto<br />

i ne pretstavuva propis odnosno op{t akt vo smisla na ~l.<br />

110 od Ustavot na Republika Makedonija, poradi {to odlu~i kako vo t.<br />

1 od ova re{enie.<br />

3. Ustavniot sud so Re{enie U. br. 169/1999 od 28. 06. 2000, ja<br />

otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe na zakonitosta<br />

na Cenovnikot za oznaka i drugi uslugi za {umite, me|ite i osameni<br />

drva vo privatna sopstvenost, donesen od JP "Makedonski {umi"<br />

- Skopje, poradi toa {to so osporeniot Cenovnik ne se ureduvaat odnosi<br />

na op{t na~in, tuku se utvrduvaat ceni za oddelni uslugi {to gi<br />

vr{i JP "Makedonski {umi" - Skopje, pa spored misleweto na Sudot<br />

istiot ne pretstavuva propis za koj Sudot e nadle`en da odlu~uva.<br />

4. Ustavniot sud so Odluka U. br. 128/2002 od 19. 02. 2003, gi<br />

ukina: a) Cenovnikot na aerodromski uslugi vo delot II nasloven kako<br />

Cenovnik na ostanati aerodromski uslugi na Aerodromot Skopje i

Aerodromot Ohrid, donesen od Upravniot odbor na Javnoto pretprijatie<br />

za aerodromski uslugi "Makedonija" - Skopje na 24. 11. 1999 god.<br />

b) Odlukata za izmena i dopolnuvawe na Cenovnikot na osnovnite<br />

i ostanatite aerodromski uslugi donesena od Upravniot odbor<br />

na Javnoto pretprijatie na 20. 12. 2001 god. del II.<br />

v) Cenovnikot na uslugi vo skladovite na Stokovite centri i<br />

{pedicii na Aerodromite vo Skopje i Ohrid donesen od Upravniot<br />

odbor na Javnoto pretprijatie za aerodromski uslugi "Makedonija" -<br />

Skopje br. 02-567/4 na 25. 05. 1998 god., i<br />

g) Odluka za dopolnuvawe na Cenovnikot br. 02-567/4 na uslugite<br />

vo skladovite na Aerodromot vo Skopje i Ohrid, donesena od direktorot<br />

na Javnoto pretprijatie za aerodromski uslugi "Makedonija"<br />

P.O. Skopje i zaveden pod br. 02-557/2 na 22. 05. 2002 god. i br. 1657 od<br />

28. 05. 2002 god.<br />

Sudot oceni deka Upravniot odbor na javnoto pretprijatie gi<br />

pre~ekoril zakonskite ovlastuvawa so ogled na toa {to na direktorot<br />

na javnoto pretprijatie mu prenel nadle`nost toj so posebni pravilnici<br />

da gi utvrduva cenite na uslugite na ostanatite aerodromski<br />

uslugi, odnosno oceni deka Cenovnikot na aerodromskite uslugi del II<br />

donesen od Upravniot odbor na Javnoto pretprijatie vo 1999 god. i<br />

Odlukata za izmena i dopolnuvawe na Cenovnikot na osnovnite i ostanatite<br />

aerodromski uslugi donesen od Upravniot odbor vo 2001 god.<br />

del II ne se vo soglasnost so Zakonot za javnite pretprijatija.<br />

Sudot, isto taka, oceni deka Cenovnikot na uslugite vo skladovite<br />

na stokovite centri i {pedicii br. 02-567/4 donesen od Upravniot<br />

odbor na JP na 25. 05. 1998 god. ne e vo soglasnost so Zakonot za javnite<br />

pretprijatija so ogled na toa {to za ovoj Cenovnik osnova~ot<br />

odnosno Vladata ne dala soglasnost.<br />

Sudot isto taka utvrdi deka tie ne se objaveni vo slu`benoto<br />

glasilo na Republikata, odnosno utvrdi deka spored ~l. 52 od Statutot<br />

na JP op{tite akti se objavuvaat na oglasna tabla, a vleguvaat vo sila<br />

so denot na negovoto objavuvawe dokolku so odredbite na op{tiot akt<br />

ne e opredeleno poinaku.<br />

Imaj}i go predvid faktot deka osporenite akti se podobni za<br />

ustavnosudska ocena, a istite ne se objaveni soglasno ~l. 52 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, Sudot oceni deka tie ne se vo soglasnost so<br />

navedenata ustavna odredba.<br />

5. Ustavniot sud so Odluka U. br. 180/2002 od 12. 02. 2003, gi ukina<br />

t. II st. 1 al. 2 i st. 2 al. 3 i 4 i t. II od Odlukata br. 02-1002, so koja se<br />

utvrduvaat ceni na komunalni uslugi, donesena od Upravniot odbor na<br />

Javnoto pretprijatie "^istota i zelenilo" od Kumanovo, na 17. 06.<br />

2002 god.<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na osporenite odredbi od Odlukata,<br />

spored koja cenite na komunalnite uslugi za odr`uvawe na higienata<br />

vo gradskite i drugi naselbi, odnosno za iznesuvawe na smet od<br />

85

pravnite i fizi~kite lica na podra~jeto na op{tina Kumanovo se<br />

opredeluvaat spored grupirawe na korisnicite na uslugite po prose-<br />

~na minimalna i maksimalna povr{ina, a ne po cena na metar kvadraten<br />

za realno izvr{ena komunalna usluga na iznesuvawe na smetot,<br />

spored misleweto na Sudot, so takviot na~in se povreduva principot<br />

na ednakvost na gra|anite so ogled na toa {to edni pla}aat nadomestok<br />

za odr`uvawe na higiena za povr{ini {to gi nemaat, a drugi ne pla}aat<br />

za povr{ini {to gi imaat. Na~inot na utvrduvawe na nadomestokot<br />

za komunalnite uslugi, sodr`an vo osporenite odredbi, isto taka ne e<br />

vo soglasnost so zakonskata odredba da toj se vr{i spored merna edinica<br />

na metar kvadraten. Pokraj toa, Odlukata e utvrdeno da vleze vo<br />

sila so nejzinoto donesuvawe, a ne so nejzinoto objavuvawe, so {to se<br />

povreduva ustavniot princip za objavuvawe na propisite pred nivnoto<br />

vleguvawe vo sila.<br />

Razli~nata ustavnosudska praktika se dol`i na razli~niot<br />

priod na Sudot pri razgleduvaweto na ovoj vid akti.<br />

Vo konkretniot slu~aj trgnuvaj}i od sodr`inata na osporenata<br />

odluka proizleguva deka so nea pokraj toa {to se opredeluvaat ceni za<br />

oddelni uslugi, Odlukata sodr`i i odredbi koi na op{t na~in reguliraat<br />

odredeni pra{awa poradi {to smetame deka taa podle`i na<br />

ustavnosudska ocena.<br />

86<br />

Pravno mislewe i fakti~ka sostojba<br />

1. Upravniot odbor na JP "Pazari" na sednicata odr`ana na 6.<br />

06. 2002 god, donel Odluka br. 02-189/3 za utvrduvawe na uslugite na JP<br />

"Pazari" za 2002 god. Sovetot na Op{tinata Bitola na sednicata odr-<br />

`ana na 27. 06. 2002 god., soglasno ~l. 11 st. 1 t. 6 od Zakonot za javni<br />

pretprijatija i ~l. 27 od Zakonot za komunalni dejnosti, donel Re{enie<br />

br. 07-499/11 za davawe soglasnost na Odlukata na Upravniot odbor<br />

na JP "Pazari" Bitola za utvrduvawe cenite na uslugite za 2002 god.<br />

Odlukata na Upravniot odbor na JP "Pazari" i Re{enieto na<br />

Sovetot na op{tinata Bitola se objaveni vo "Slu`ben glasnik na<br />

op{tina Bitola" br. 1 od 4. 07. 2002 god.<br />

Vidno od samiot naslov na osporenata odluka e deka taa ima<br />

vremen karakter, za{to se odnesuva na 2002 godina, ottuka so istekot<br />

na 2002 godina, ovaa odluka prestanala da proizveduva pravno dejstvo<br />

odnosno ne e pove}e del od pravniot poredok.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 3 od Delovnikot na Ustavniot sud, Sud }e ja<br />

otfrli inicijativata ako postojat procesni pre~ki za odlu~uvawe po<br />

inicijativata.<br />

Trgnuvaj}i od faktot deka osporenata odluka br. 02-189/3 prestanala<br />

da va`i so istekot na 2002 god., a imaj}i go predvid ~l. 28 al. 3<br />

od Delovnikot na Sudot, smetame deka inicijativata treba da se otfrli<br />

vo delot {to se odnesuva na ovaa Odluka a na JP "Pazari" kako i

na Re{enieto na Sovetot na op{tina Bitola so koe se dava soglasnost<br />

na ovaa odluka.<br />

2. Upravniot odbor na JP "Pazari", na sednicata odr`ana na 30.<br />

12. 2002 god. donel Odluka br. 02-443/4 za utvrduvawe na uslugite na JP<br />

"Pazari" so identi~en tekst kako prethodnata odluka so taa razlika<br />

{to va`eweto na ovaa odluka vremenski ne e ograni~eno.<br />

Sovetot na op{tina Bitola na sednicata odr`ana na 27. 02.<br />

2003 god., soglasno ~l. 11 st. 1 t. 6 od Zakonot za javni pretprijatija i<br />

~l. 27 od Zakonot za komunalni dejnosti, donel Re{enie br. 07-130/11<br />

za davawe soglasnost na Odlukata na Upravniot odbor na JP "Pazari"<br />

Bitola za utvrduvawe cenite na uslugite.<br />

Re{enieto na Sovetot na op{tinata Bitola e objaveno vo "Slu-<br />

`ben glasnik na op{tina Bitola" br. 1 od 3. 04. 2003 god.<br />

Spored pismenoto izvestuvawe dobieno od Sovetot na op{tina<br />

Bitola, pri izdavaweto na "Slu`beniot glasnik na op{tina Bitola"<br />

br. 1 od 3. 04. 2003 god. napraven e propust pri pe~ateweto i e objaveno<br />

samo re{enieto br. 07-130/11 od 27. 02. 2003 god. za davawe soglasnost<br />

na Odlukata za utvrduvawe cenite na uslugite na Upravniot odbor na<br />

JP "Pazari" Bitola br. 02-443/4 od 30. 12. 2002 god., dodeka prilogot 1<br />

odnosno samata Odluka e izostavena.<br />

Poradi toa, vo "Slu`ben glasnik na op{tina Bitola" br. 7 od<br />

1. 09. 2003 god., e objaven prilogot 1, odnosno Odlukata kako dopolnenie<br />

na Re{enieto na Sovetot na op{tinata Bitola koe prethodno e<br />

objaveno.<br />

Soglasno ~l. 52 st. 1 od Ustavot, zakonite i drugite propisi se<br />

objavuvaat pred da vlezat vo sila.<br />

Spored ~l. 11 t. 6 i ~l. 19 t. 8 od Zakonot za javnite pretprijatija,<br />

Upravniot odbor na javnoto pretprijatie gi utvrduva cenite na<br />

proizvodite i uslugite, a osnova~ot na javnoto pretprijatie dava soglasnost<br />

na aktot so koj se utvrduvaat cenite na proizvodite i uslugite<br />

{to javnoto pretprijatie gi prodava i vr{i za korisnicite.<br />

Spored ~l. 27 od Zakonot za komunalni dejnosti, visinata na cenata<br />

i na~inot na pla}awe na komunalnite uslugi, ja opredeluva upravniot<br />

odbor na javnoto pretprijatie po prethodna soglasnost na osnova~ot.<br />

Soglasno ~l. 62 t. 1 od Zakonot za lokalnata samouprava, vo<br />

vr{eweto na rabotite od svojata nadle`nost sovetot donesuva propisi<br />

i toa: statut, programi, planovi, odluki i drugi propisi utvrdeni so<br />

zakon, a spored t. 4 od ovoj ~len, propisite se objavuvaat vo slu`beniot<br />

glasnik na op{tinata.<br />

Imaj}i predvid deka osporenata odluka br. 02-443/4 e donesena<br />

od Upravniot odbor na Javnoto pretprijatie "Pazari" i deka Sovetot<br />

na op{tina Bitola kako osnova~ na Javnoto pretprijatie so re{enie<br />

br. 07-130/11 dal soglasnost na ovaa odluka, kako i faktot deka dvata<br />

propisi se objaveni vo "Slu`ben glasnik na op{tina Bitola," sme-<br />

87

tame deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za nivnata ustavnost i zakonitost<br />

od aspekt na objavuvaweto.<br />

Ponatamu, navodite sodr`ani vo inicijativata deka osporenata<br />

odluka vleguva vo sila so denot na donesuvaweto i deka ima povratno<br />

dejstvo za cela 2002 godina, smetame deka se neosnovani od slednite<br />

pri~ini. Imeno, od sodr`inata na osporenata odluka e vidno deka taa<br />

stapuva vo sila so denot na donesuvaweto, odnosno na 30. 12. 2002 god.<br />

Me|utoa, soglasno navedenite odredbi od Zakonot za javnite pretprijatija<br />

i od Zakonot za komunalnite dejnosti soglasnost na ovaa odluka<br />

mora da dade osnova~ot na javnoto pretprijatie {to e i napraveno so<br />

re{enie na Sovetot na op{tina Bitola na 27. 02. 2003 godina.<br />

Ottuka proizleguva deka osporenata odluka na Javnoto pretprijatie<br />

ne mo`e da ima pravno dejstvo pred da dobie soglasnost od<br />

osnova~ot i pred da bide objavena. Eventualnoto poveduvawe postapka<br />

za ocenuvawe ustavnosta i ukinuvawe na osporenata Odluka i na Javnoto<br />

pretprijatie poradi toa {to sodr`i odredba spored koja vleguva vo<br />

sila so denot na donesuvaweto bi bilo od formalni pri~ini.<br />

Od sodr`inata na osporenata odluka smetame deka ne proizleguva<br />

deka taa ima povratno dejstvo za cela 2002 godina, a dokolku istata<br />

se primenuva retroaktivno, toa e fakti~ko pra{awe za koe Ustavniot<br />

sud ne e nadle`en da odlu~uva. Osven toa, povtorno uka`uvame<br />

deka cenite na uslugite vo Odlukata na Javnoto pretprijatie za 2002<br />

god. i vo Odlukata koja nema vremensko ograni~uvawe se identi~ni.<br />

Ponatamu vo inicijativata se tvrdi deka grade`noto zemji{te<br />

na koe podnositelot na inicijativata ima locirano deloven objekt, a<br />

toa e KP. br. 3608 e vo sopstvenost na Republika Makedonija, i deka Javnoto<br />

pretprijatie "Pazari" e zakupoprima~ od Republikata. Poradi<br />

toa, spored nego, Javnoto pretprijatie "Pazari", visinata na zakupninata<br />

za davawe vo podzakup trebalo da ja usoglasi so osnovnata cena<br />

koja ja utvrdila Republikata so Pravilnik za na~inot i uslovite pod<br />

koi izgradenoto i neizgradenoto zemji{te se dava pod kratkotraen zakup.<br />

Javnoto pretprijatie "Pazari" vo svojot dopis go informira<br />

Sudot deka parcelata vrz koja e lociran objektot a toa e KP. br. 3608<br />

za KO Bitola e na Javnoto pretprijatie i istata e vpi{ana vo posedovniot<br />

list, a isto taka kako imot na pretprijatieto parcelata e vpi-<br />

{ana i vo registracijata na Javnoto pretprijatie. Vo potkrepa na ova<br />

tvrdewe do Sudot dostavi Posedoven list br. 12177/2210 od 27. 06. 2003<br />

god., kako i fotokopie od registracijata na Javnoto pretprijatie.<br />

Ottuka proizleguva deka Javnoto pretprijatie, spornata parcela<br />

ja dava vo zakup a ne vo podzakup kako {to smeta podnositelot na<br />

inicijativata. Pritoa cenata ja utvrduva Upravniot odbor na Javnoto<br />

pretprijatie, a soglasnost dava Sovetot na op{tinata Bitola.<br />

Poradi toa smetame deka osporenata odluka e vo soglasnost so<br />

odredbite od Zakonot za javnite pretprijatija i so Zakonot za komu-<br />

88

nalni dejnosti koi ja reguliraat ovaa materija.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Odlukata br. 02-443/4 donesena od Upravniot odbor na Javnoto<br />

pretprijatie "Pazari."<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata br. 02-189/3 donesena<br />

od Upravniot odbor na Javnoto pretprijatie "Pazari" i Re{enieto<br />

br. 07-499/11 doneseno od Sovetot na Op{tina Bitola.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("SV RM" br. 70/1992), na sednicata<br />

odr`ana na 29 oktomvri 2003 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na Odlukata br. 02-443/4 za utvrduvawe na uslugite na JP<br />

"Pazari," donesena od Upravniot odbor na JP "Pazari" Bitola na 30<br />

dekemvri 2002 godina.<br />

2. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata br. 02-189/3 za utvrduvawe<br />

na uslugite na JP "Pazari" za 2002 godina, donesena od Upravniot<br />

odbor na JP "Pazari" Bitola na 6 juni 2002 godina, i Re{enieto br.<br />

07-499/11 za davawe soglasnost na Odlukata na Upravniot odbor na JP<br />

"Pazari" Bitola za utvrduvawe cenite na uslugite za 2002 godina, doneseno<br />

od Sovetot na Op{tina Bitola na 27 juni 2002 godina.<br />

3. Konstantin Stavrevski od Bitola preku advokatot Qup~o<br />

Dimovski od Bitola, na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu<br />

podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na aktite ozna~eni vo to~kite 1 i 2 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata se naveduva deka osporenite odluki imale povratno<br />

dejstvo, bidej}i zakupninite za deloven prostor trebalo da se utvrduvaat<br />

mese~no, a spored osporenite akti zakupninite se naplatuvale za<br />

cela 2002 godina.<br />

Vo inicijativata, isto taka, se tvrdi deka odlukite vleguvale<br />

vo sila so denot na donesuvaweto, ne bile objaveni vo "Slu`ben glasnik,"<br />

a na Odlukata br. 02-443/4 od 30 dekemvri 2002 godina ne bila dadena<br />

soglasnost od Sovetot na op{tina Bitola.<br />

Ponatamu, spored podnositelot na inicijativata grade`noto<br />

zemji{te na koe e lociran negoviot objekt (trafika) bilo sopstvenost<br />

na Republika Makedonija, taka {to JP "Pazari" trebalo da bide zaku-<br />

89

poprima~ od Republika Makedonija, a visinata na zakupninata za davawe<br />

vo podzakup trebalo da e usoglasena so cenata {to ja utvrdila Republika<br />

Makedonija koja zemji{teto mo`e da go otupi, da go dade pod<br />

koncesija i pod zakup. So osporenite akti, op{tinata odnosno JP<br />

"Pazari" Bitola se stavale nad dr`avata so {to se naru{uvale temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok, pravnata sigurnost na gra|anite<br />

i vladeeweto na pravoto, a sî poradi monopolskoto i politi~koto<br />

odnesuvawe na Sovetot na op{tinata Bitola i na JP "Pazari" Bitola.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka dvete osporeni odluki imaat<br />

potpolno identi~en tekst so toa {to ednata odluka se odnesuva za 2002<br />

godina, a drugata odluka ne e vremenski ograni~ena.<br />

So niv se utvrduvaat cenite na uslugite i toa kako pau{al za<br />

proda`ba na odredeni proizvodi, cenite na uslugite za sto~en pazar,<br />

vagi, rezervacii za proda~ni mesta i kirii za deloven prostor.<br />

So osporenoto re{enie na Sovetot na op{tina Bitola br. 07 -<br />

499/11 od 26 juni 2002 godina se dava soglasnost na Odlukata na Upravniot<br />

odbor na JP "Pazari" Bitola za utvrduvawe cenite na uslugite<br />

za 2002 godina br. 02-189/3 od 6 juni 2002 godina.<br />

5. Upravniot odbor na JP "Pazari", na sednicata odr`ana na 30<br />

dekemvri 2002 godina, donel Odluka br. 02-4443/4 za utvrduvawe na<br />

uslugite na JP "Pazari."<br />

Sovetot na op{tina Bitola na sednicata odr`ana na 27 fevruari<br />

2003 godina, soglasno ~len 11 stav 1 to~ka 6 od Zakonot za javni<br />

pretprijatija i ~len 27 od Zakonot za komunalni dejnosti, donel Re-<br />

{enie br. 07-130/11 za davawe soglasnost na Odlukata na Upravniot<br />

odbor na JP "Pazari" Bitola za utvrduvawe cenite na uslugite.<br />

Re{enieto na Sovetot na op{tinata Bitola e objaveno vo "Slu-<br />

`ben glasnik na Op{tina Bitola" br. 1, od 3 april 2003 godina.<br />

Spored pismenoto izvestuvawe dobieno od Sovetot na op{tina<br />

Bitola, pri izdavaweto na "Slu`beniot glasnik na op{tina Bitola"<br />

br. 1 od 3 april 2003 godina bil napraven propust pri pe~ateweto i e<br />

objaveno samo re{enieto br. 07-130/11 od 27 fevruari 2003 godina za<br />

davawe soglasnost na Odlukata za utvrduvawe cenite na uslugite na<br />

Upravniot odbor na JP "Pazari" Bitola br. 02-443/4 od 30. 12. 2002<br />

godina, dodeka prilogot 1, odnosno samata Odluka bila izostavena.<br />

Poradi toa, vo "Slu`ben glasnik na op{tina Bitola" br. 7 od 1<br />

septemvri 2003 godina, e objaven prilogot 1 odnosno Odlukata kako dopolnenie<br />

na Re{enieto na Sovetot na op{tinata Bitola koe prethodno<br />

e objaveno.<br />

Soglasno ~len 52 stav 1 od Ustavot, zakonite i drugite propisi<br />

se objavuvaat pred da vlezat vo sila.<br />

Spored ~len 11 to~ka 6 i ~len 19 to~ka 8 od Zakonot za javnite<br />

pretprijatija, Upravniot odbor na javnoto pretprijatie gi utvrduva<br />

cenite na proizvodite i uslugite, a osnova~ot na javnoto pretprijatie<br />

dava soglasnost na aktot so koj se utvrduvaat cenite na proizvodite i<br />

90

uslugite {to javnoto pretprijatie gi prodava i vr{i za korisnicite.<br />

Spored ~len 27 od Zakonot za komunalni dejnosti, visinata na<br />

cenata i na~inot na pla}awe na komunalnite uslugi, ja opredeluva<br />

upravniot odbor na javnoto pretprijatie po prethodna soglasnost na<br />

osnova~ot.<br />

Soglasno ~len 62 to~ka 1 od Zakonot za lokalnata samouprava,<br />

vo vr{eweto na rabotite od svojata nadle`nost sovetot donesuva<br />

propisi i toa: statut, programi, planovi, odluki i drugi propisi utvrdeni<br />

so zakon, a spored to~kata 4 od ovoj ~len, propisite se objavuvaat<br />

vo slu`beniot glasnik na op{tinata.<br />

Imaj}i predvid deka osporenata odluka br. 02-443/4 e donesena<br />

od Upravniot odbor na Javnoto pretprijatie "Pazari" i deka Sovetot<br />

na op{tina Bitola kako osnova~ na Javnoto pretprijatie so re{enie<br />

br. 07-130/11 dal soglasnost na ovaa odluka, kako i faktot deka dvata<br />

propisi se objaveni vo "Slu`ben glasnik na op{tina Bitola," Sudot<br />

oceni deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za nivnata ustavnost i zakonitost<br />

od aspekt na objavuvaweto.<br />

Ponatamu, navodite sodr`ani vo inicijativata deka osporenata<br />

odluka vleguva vo sila so denot na donesuvaweto i deka ima povratno<br />

dejstvo za cela 2002 godina, Sudot oceni deka se neosnovani. Imeno, od<br />

sodr`inata na osporenata odluka e vidno deka taa stapuva vo sila so<br />

denot na donesuvaweto, odnosno na 30 dekemvri 2002 godina. Me|utoa,<br />

soglasno navedenite odredbi od Zakonot za javnite pretprijatija i od<br />

Zakonot za komunalnite dejnosti soglasnost na ovaa odluka mora da<br />

dade osnova~ot na javnoto pretprijatie {to e i napraveno so Re{enie<br />

na Sovetot na op{tina Bitola na 27 fevruari. 2003 godina.<br />

Ottuka proizleguva deka osporenata odluka na Javnoto pretprijatie<br />

ne mo`e da ima pravno dejstvo pred da dobie soglasnost od<br />

osnova~ot i pred da bide objavena.<br />

Od sodr`inata na osporenata Odluka, isto taka ne proizleguva<br />

deka taa ima povratno dejstvo za cela 2002 godina, a dokolku istata se<br />

primenuva retroaktivno, toa e fakti~ko pra{awe za koe Ustavniot<br />

sud ne e nadle`en da odlu~uva. Osven toa, cenite na uslugite vo Odlukata<br />

na Javnoto pretprijatie za 2002 godina i vo Odlukata koja nema<br />

vremensko ograni~uvawe se identi~ni.<br />

Ponatamu vo inicijativata se tvrdi deka grade`noto zemji{te<br />

na koe podnositelot na inicijativata ima locirano deloven objekt, a<br />

toa e KP. br.3608 e vo sopstvenost na Republika Makedonija, i deka Javnoto<br />

pretprijatie "Pazari" e zakupoprima~ od Republikata. Poradi<br />

toa, spored nego, Javnoto pretprijatie "Pazari," visinata na zakupninata<br />

za davawe vo podzakup trebalo da ja usoglasi so osnovnata cena<br />

koja ja utvrdila Republikata so Pravilnik za na~inot i uslovite pod<br />

koi izgradenoto i neizgradenoto zemji{te se dava pod kratkotraen<br />

zakup.<br />

91

Javnoto pretprijatie "Pazari" vo svojot dopis go informira<br />

Sudot deka parcelata vrz koja e lociran objektot a toa e KP. br. 3608<br />

za KO Bitola e na Javnoto pretprijatie i istata e vpi{ana vo posedovniot<br />

list, a isto taka kako imot na pretprijatieto parcelata e vpi-<br />

{ana i vo registracijata na Javnoto pretprijatie. Vo potkrepa na ova<br />

tvrdewe do Sudot dostavi Posedoven list br. 12177/2210 od 27. 06. 2003<br />

godina kako i fotokopie od registracijata na Javnoto pretprijatie.<br />

Ottuka proizleguva deka spornata parcela Javnoto pretprijatie<br />

ja dava vo zakup a ne vo podzakup kako {to smeta podnositelot na<br />

inicijativata. Pritoa, cenata ja utvrduva Upravniot odbor na Javnoto<br />

pretprijatie, a soglasnost dava Sovetot na op{tinata Bitola.<br />

Poradi toa, Sudot oceni deka osporenata odluka e vo soglasnost<br />

so odredbite od Zakonot za javnite pretprijatija i so Zakonot za<br />

komunalni dejnosti koi ja reguliraat ovaa materija.<br />

6. Upravniot odbor na JP "Pazari" na sednicata odr`ana na 6.<br />

06. 2002 godina, donel Odluka br. 02-189/3 za utvrduvawe na uslugite na<br />

JP "Pazari" za 2002 godina.<br />

Sovetot na op{tinata Bitola na sednicata odr`ana na 27. 06.<br />

2002 godina, soglasno ~len 11 stav 1 to~ka 6 od Zakonot za javni pretprijatija<br />

i ~len 27 od Zakonot za komunalni dejnosti, donel Re{enie<br />

br. 07-499/11 za davawe soglasnost na Odlukata na Upravniot odbor na<br />

JP "Pazari" Bitola za utvrduvawe cenite na uslugite za 2002 godina.<br />

Odlukata na Upravniot odbor na JP "Pazari" i Re{enieto na<br />

Sovetot na op{tinata Bitola se objaveni vo "Slu`ben glasnik na<br />

op{tina Bitola" br. 1 od 4. 07. 2002 godina.<br />

Od samiot naslov na osporenata odluka vidno e deka taa ima<br />

vremen karakter bidej}i se odnesuva na 2002 godina. Ottuka, so istekot<br />

na 2002 godina, ovaa odluka prestanala da proizveduva pravno dejstvo<br />

odnosno ne e pove}e del od pravniot poredok.<br />

Soglasno ~len 28 alineja 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako<br />

postojat procesni pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

Trgnuvaj}i od faktot deka osporenata odluka br. 02-189/3 prestanala<br />

da va`i so istekot na 2002 godina, a imaj}i go predvid ~lenot 28<br />

alineja 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

Sudot oceni deka postojat procesni pre~ki na ustavnosta i zakonitosta<br />

na ovaa Odluka kako i na Re{enieto na Sovetot na op{tina Bitola<br />

so koe se dava soglasnost na istata.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

8. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Ixet Memeti, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

92

8. U. br. 43/2003 (29.10. 2003)<br />

Osporen akt<br />

^len 22 st. 5 od Zakonot za ste~aj ("SV RM," br. 55/1997, 53/2000<br />

i 37/2002).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

So osporenata odredba na edna kategorija gra|ani im se ovozmo-<br />

`uvalo da se steknat so zvaweto ovlasten ste~aen upravnik bez polagawe<br />

ispit za steknuvawe so takvo zvawe. So toa gra|anite se stavale vo<br />

neednakva odnosno neramnopravna polo`ba pred Ustavot i zakonite po<br />

osnov na nivnata op{testvena polo`ba i se ograni~uvalo pravoto na<br />

sekoj pod ednakvi uslovi da mu e dostapno sekoe rabotno mesto, {to ne<br />

bilo vo soglasnost so ~l. 9 i ~l. 32 st. 2 od Ustavot.<br />

Sodr`ina na osporenata odredba<br />

Spored ~l. 22 st. 5 od Zakonot za ste~aj: "Zvaweto ovlasten ste-<br />

~aen upravnik vrz osnova na pismeno barawe i prilo`enata dokumentacija,<br />

mo`e da mu se priznae na profesor izbran vo nau~na oblast od<br />

delovnoto pravo, finansiite ili smetkovodstvo, kako i na sudija koj<br />

rabotel na ste~ajni postapki edna godina po razre{uvaweto, na kogo<br />

ministerot za pravda mu izdava uvereneie za ovlasten ste~aen upravnik<br />

bez polagawe na ispit za steknuvawe zvawe ovlasten ste~aen upravnik."<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud, so Re{enie U. br. 152/2002 od 5. 03. 2003, povede<br />

postapka za ocenuvawe ustavnosta na ~l. 38-a od Zakonot za revizija so<br />

koj, po isklu~ok na odredbite na ~l. 30 od Zakonot, se predviduva deka<br />

ministerot za finansii bez polagawe na poseben ispit mo`e zvaweto<br />

ovlasten revizor da go priznae na liceto koe: poseduva privremeno<br />

uverenie za ovlasten revizor, so denot na vleguvaweto vo sila na toj<br />

zakon ima zasnovano raboten odnos na neopredeleno vreme vo registrirano<br />

dru{tvo za revizija, ima najmalku 8 godini rabotno iskustvo na<br />

ovie raboti i koe }e dade izjava deka vo raboteweto }e gi primenuva<br />

pravilata utvrdeni so Kodeksot na etika na profesionalnite smetko-<br />

93

voditeli na Me|unarodnata federacija na smetkovoditeli.<br />

Spored obrazlo`enieto na Re{enieto, postapkata e povedena<br />

za{to so osporeniot ~len od Zakonot se sozdavale neednakvi uslovi, a<br />

so toa i neednakva polo`ba na gra|anite za profesionalno vr{ewe na<br />

revizorskata dejnost sprotivno na ~l. 9 i 32 st. 3 od Ustavot i se povreduvalo<br />

ustavnoto na~elo na vladeeweto na pravoto utvrdeno vo ~l.<br />

8 st. 1, al. 3 od Ustavot.<br />

Me|utoa, Ustavniot sud, so Re{enie U. br. 152/2002 od 23. 04.<br />

2003 god. ja zapre postapkata za ocenuvawe ustavnosta na ~l. 38-a od Zakonot<br />

za revizija, prifa}aj}i gi vo celost argumentite na Sobranieto<br />

na Republika Makedonija deka so ovaa zakonska odredba ne se povreduvaat<br />

napred navedenite ustavni odredbi. Imeno, vo ovaa faza na odlu-<br />

~uvawe Sudot utvrdi deka razli~nite uslovi za steknuvawe zvawe<br />

ovlasten revizor predvideni vo ~l. 29 i 38-a od Zakonot proizleguvaat<br />

od razli~nata polo`ba na licata predvideni vo ovie dva ~lena od Zakonot,<br />

me|u drugoto, i vo odnos na ispolnuvawe na stru~nite kriteriumi<br />

{to se baraat za priznavawe na zvaweto ovlasten revizor.<br />

94<br />

Pravno mislewe<br />

So ogled na pri~inite poradi koi se osporuva ustavnosta na ~l.<br />

22 st. 5 od Zakonot za ste~aj, pri formiraweto na pravnoto mislewe se<br />

imaa predvid slednite ustavni i zakonski odredbi:<br />

Vo ~l. 9 st. 1 od Ustavot na Republika Makedonija utvrdeno e<br />

deka gra|anite na Republika Makedonija se ednakvi vo slobodite i<br />

pravata nezavisno od polot, rasata, bojata na ko`ata, nacionalnoto i<br />

socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto uveruvawe, imotnata i<br />

op{testvenata polo`ba. Vo st. 2 na ovoj ~len, pak, e utvrdeno deka gra-<br />

|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

Vo ~l. 32 od Ustavot, so koj se garantira pravoto na rabota,<br />

kako edno od ekonomskite prava na ~ovekot i gra|aninot, me|u drugoto,<br />

e utvrdeno deka sekomu, pod ednakvi uslovi, mu e dostapno sekoe rabotno<br />

mesto.<br />

Vo ~l. 15 od Zakonot za ste~aj, kako organ na ste~ajnata postapka,<br />

me|u drugite, e utvrden i ste~ajniot upravnik, koj ima opredeleni<br />

prava i dol`nosti utvrdeni so ovoj zakon.<br />

Spored ~l. 20 st. 1 od Zakonot, rabotite na ste~aen upravnik<br />

mo`e da gi vr{i fizi~ko lice koe e ovlasten ste~aen upravnik i dru-<br />

{tvo so ograni~ena odgovornost koe }e dobie dozvola za vr{ewe na rabotite<br />

na ste~aen upravnik. Spored st. 2 od istiot ~len, za ste~aen<br />

upravnik mo`e da bide imenovano fizi~ko lice koe raspolaga so potrebna<br />

stru~nost i delovno iskustvo, koe soglasno ~l. 2 st. 3 od Zakonot<br />

za trgovskoto dru{tvo e trgovec ako gi ispolnuva slednive uslovi:<br />

1. da ima visoka stru~na podgotovka i najmalku tri godini rabotno<br />

iskustvo,

2. da polo`il ispit za ovlasten ste~aen upravnik i da ima steknato<br />

uverenie za ovlasten ste~aen upravnik,<br />

3. da ne e osuduvano za krivi~ni dela {to go pravat nepodoben<br />

za ste~aen upravnik (t. 3 e ukinata so Odluka U. br. 235/2001 od 6. 03.<br />

2002 god. na Ustavniot sud), i<br />

4. da dade izjava deka vo raboteweto }e gi primenuva pravilata<br />

vo soglasnost so Kodeksot za etikata na ste~ajnite upravnici.<br />

Vo stavovite 1, 2, 3 i 4 na ~l. 22 od Zakonot, ~ij st. 5 se osporuva<br />

so ovaa inicijativa, e predvideno deka ispitot za steknuvawe na zvawe<br />

ste~aen upravnik se polaga pred komisija formirana od strana na ministerot<br />

za pravda, spored programa {to ja donesuva ministerot za<br />

pravda (st. 1), deka na liceto koe }e go polo`i ispitot od st. 1 na ovoj<br />

~len, ministerot za pravda mu izdava uverenie za ovlasten ste~aen<br />

upravnik se na tovar na liceto koe go polaga ispitot (st. 2), deka tro-<br />

{ocite za polagawe na ispitot za ovlasten ste~aen upravnik se na tovar<br />

na liceto koe go polaga ispitot (st. 3) i deka formata i sodr`inata<br />

na uverenieto, kako i na~inot na polagawe na ispitot za ovlasten<br />

ste~aen upravnik gi propi{uva ministerot za pravda (st. 4).<br />

Razgleduvaj}i go osporeniot st. 5 na ~l. 22 vo kontekst na celata<br />

koncepcija na Zakonot za ste~aj, a osobeno vo korelacija so ~l. 20<br />

i ostanatite stavovi na ~l. 22 koi ne se osporeni, proizleguva deka so<br />

razli~nite re{enija vo odnos na steknuvaweto na zvawe "ovlasten ste-<br />

~aen upravnik" utvrdeni vo ~l. 22 od Zakonot, gra|anite opravdano se<br />

stavaat vo poinakva polo`ba pred Ustavot i zakonite. Neposredna<br />

osnova za toa ne e nivnata op{testvena polo`ba, kako {to smeta podnositelot<br />

na inicijativata, tuku prethodnoto iskustvo vo vr{eweto<br />

na opredeleni raboti na oddelna kategorija gra|ani utvrdena vo osporeniot<br />

st. 5 na ~l. 22 od Zakonot. Imeno, zakonodavecot ispravno<br />

smeta deka ovie gra|ani, i bez polagawe poseben ispit, go obezbedile<br />

potrebnoto znaewe i iskustvo za profesionalno izvr{uvawe na rabotite<br />

za ste~aen upravnik utvrdeni so ovoj zakon. 5<br />

Vo prilog na toa zboruva i faktot {to zakonodavecot ne utvrdil<br />

mo`nost so zvaweto "ovlasten ste~aen upravnik" bez polagawe na<br />

ispit da se steknat, na primer, site univerzitetski profesori ili sudii,<br />

nezavisno na koi raboti tie prethodno rabotele (pri {to navistina<br />

bi se sozdavala i nepravedna neednakvost me|u gra|anite po<br />

osnov na nivnata op{testvena polo`ba), tuku deka so ova zvawe mo`at<br />

5<br />

Priznavaweto na profesionalno zvawe i iskustvo kako kriterium<br />

za steknuvawe na odredeni prava ne e pomesten samo vo ovoj Zakon. Taka, na<br />

primer, spored ~l. 43 st. 4 od Zakonot za sudovite: "Za sudija na Vrhovniot sud<br />

na Republika Makedonija mo`e da bide izbran i redoven ili vonreden profesor<br />

koj predaval pove}e od 10 godini praven predmet svrzan so sudska<br />

praktika." Toa zna~i deka za sudii mo`at da bidat izbrani i lica bez polo`en<br />

pravosuden ispit.<br />

95

da se steknat samo profesorite izbrani vo nau~na oblast od delovnoto<br />

pravo, finansiite i smetkovodstvoto kako i sudii koi rabotele na<br />

ste~ajni postapki edna godina po razre{uvaweto.<br />

Od druga strana, steknuvaweto na zvaweto "ovlasten ste~aen<br />

upravnik" bez polagawe ispit, ne zna~i deka za ovaa kategorija gra|ani<br />

e edinstveniot i dovolen uslov da bidat imenuvani za vr{ewe na<br />

rabotite na ste~aen upravnik. Imeno, pokraj toj uslov, tie mora da gi<br />

ispolnuvaat i drugite uslovi predvideni vo ~l. 20 st. 2 od Zakonot, koi<br />

podednakvo va`at i za site drugi gra|ani. Toa zna~i deka odredbata na<br />

st. 5 od ~l. 22 od Zakonot, avtomatski ne ja isklu~uva primenata na st. 2<br />

od ~l. 20 od Zakonot vo odnos na ovaa kategorija gra|ani.<br />

Soglasno navedenoto smetame deka so odredbata vo osporeniot<br />

st. 5 na ~l. 22 od Zakonot za ste~aj, ne se sozdava neednakvost na gra-<br />

|anite po osnov na nivnata op{testvena polo`ba vo pogled na steknuvaweto<br />

zvawe "ovlasten ste~aen upravnik," nitu vo pogled na dostapnosta<br />

na vr{eweto na rabotite na ste~aen upravnik pod ednakvi uslovi<br />

koja mu protivre~i na vrvnoto na~elo na pravoto - pravdata i pravednosta<br />

i ottamu ne mo`e da se postavi pra{aweto na nejzinata soglasnost<br />

so ~l. 9 i 32 st. 2 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 22 st. 5 od Zakonot za ste~aj.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 29 oktomvri 2003 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 22 stav 5 od Zakonot za ste~aj ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 55/1997, 53/2000 i 37/2002).<br />

2. Asocijacijata na ovlasteni ste~ajni upravnici na Republika<br />

Makedonija na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnese<br />

inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 22 stav 5 od zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

So ogled na toa {to so osporenata odredba na edna kategorija<br />

gra|ani im se ovozmouvalo da se steknat so zvaweto ovlasten ste~aen<br />

upravnik bez polagawe na ispit, vo inicijativata se naveduva deka so<br />

ovaa odredba gra|anite se stavale vo neednakva, odnosno neramnopravna<br />

polo`ba pred Ustavot i zakonite po osnov na nivnata op{testvena<br />

96

polo`ba i se ograni~uvalo pravoto na sekoj pod ednakvi uslovi da mu e<br />

dostapno sekoe rabotno mesto, {to ne bilo vo soglasnost so ~len 9 i<br />

~len 32 stav 2 od Ustavot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 22 stav 5 od Zakonot<br />

za ste~aj: "Zvaweto ovlasten ste~aen upravnik vrz osnova na pismeno<br />

barawe i prilo``enata dokumentacija, mo`e da mu se priznae<br />

na profesor izbran vo nau~na oblast od delovnoto pravo, finansiite<br />

ili smetkovodstvo, kako i sudija koj rabotel na ste~ajni postapki edna<br />

godina po razre{uvaweto, na kogo ministerot za pravda mu izdava uvereneie<br />

za ovlasten ste~aen upravnik bez polagawe na ispit za steknuvawe<br />

zvawe ovlasten ste~aen upravnik".<br />

4. Pri ocenuvawe na soglasnosta na osporenata zakonska odredba<br />

so Ustavot, Sudot gi ima{e predvid slednite ustavni i zakonski<br />

odredbi:<br />

Vo ~len 9 stav 1 od Ustavot na Republika Makedonija utvrdeno<br />

e deka gra|anite na Republika Makedonija se ednakvi vo slobodite i<br />

pravata nezavisno od polot, rasata, bojata na ko`ata, nacionalnoto i<br />

socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto uveruvawe, imotnata i<br />

op{testvenata polo`ba. Vo stavot 2 na ovoj ~len od Ustavot, pak, e<br />

utvrdeno deka gra|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

Vo ~len 32 od Ustavot, so koj se garantira pravoto na rabota,<br />

kako edno od ekonomskite prava na ~ovekot i gra|aninot, me|u drugoto,<br />

e utvrdeno deka sekomu, pod ednakvi uslovi, mu e dostapno sekoe rabotno<br />

mesto.<br />

Vo ~len 15 od Zakonot za ste~aj, kako organ na ste~ajnata postapka,<br />

me|u drugite, e utvrden i ste~ajniot upravnik, koj ima opredeleni<br />

prava i dol`nosti utvrdeni so ovoj zakon.<br />

Spored ~len 20 stav 1 od Zakonot, rabotite na ste~aen upravnik<br />

mo`e da gi vr{i fizi~ko lice koe e ovlasten ste~aen upravnik i<br />

dru{tvo so ograni~ena odgovornost koe }e dobie dozvola za vr{ewe na<br />

rabotite na ste~aen upravnik. Spored stavot 2 od istiot ~len, za ste-<br />

~aen upravnik mo`e da bide imenuvano fizi~ko lice koe raspolaga so<br />

potrebna stru~nost i delovno iskustvo, koe soglasno so ~len 2 stav 3<br />

od Zakonot za trgovskoite dru{tva e trgovec i ako gi ispolnuva slednive<br />

uslovi:<br />

1. da ima visoka stru~na podgotovka i najmalku tri godini rabotno<br />

iskustvo;<br />

2. da polo`il ispit za ovlasten ste~aen upravnik i da ima steknato<br />

uverenie za ovlasten ste~aen upravnik;<br />

3. da ne e osuduvano za krivi~ni dela {to go pravat nepodoben<br />

za ste~aen upravnik (to~kata 3 e ukinata so Odluka U. br. 235/2001 od 6<br />

mart 2002 godina na ovoj Sud) i<br />

4. da dade izjava deka vo raboteweto }e gi primenuva pravilata<br />

vo soglasnost so Kodeksot za etikata na ste~ajnite upravnici.<br />

97

Vo stavovite 1, 2, 3 i 4 na ~lenot 22 od Zakonot, ~ij stav 5 se<br />

osporuva so ovaa inicijativa e predvideno e deka ispitot za steknuvawe<br />

na zvawe ste~aen upravnik se polaga pred komisija formirana od<br />

strana na ministerot za pravda, spored programa {to ja donesuva ministerot<br />

za pravda (stav 1), deka na liceto koe }e go polo`i ispitot od<br />

stav 1 na ovoj ~len, ministerot za pravda mu izdava uverenie za ovlasten<br />

ste~aen upravnik (stav 2), deka tro{ocite za polagawe na ispitot<br />

za ovlasten ste~aen upravnik se na tovar na liceto koe go polaga ispitot<br />

(stav 3) i deka formata i sodr`inata na uverenieto, kako i na~inot<br />

na polagawe na ispitot za ovlasten ste~aen upravnik gi propi-<br />

{uva ministerot za pravda (stav 4).<br />

5. Razgleduvaj}i go osporeniot stav 5 na ~len 22 vo kontekst na<br />

celata koncepcija na Zakonot za ste~aj, a osobeno vo korelacija so<br />

~lenot 20 i ostanatite stavovi na ~len 22 koi ne se osporeni, Sudot<br />

oceni deka so razli~nite re{enija utvrdeni vo ~len 22 od Zakonot<br />

gra|anite ne se doveduvaat neopravdano vo razli~na, odnosno neednakva<br />

polo`ba vo odnos na steknuvaweto na zvawe "ovlasten ste~aen<br />

upravnik." Neposredna osnova za toa e prethodnoto iskustvo i znaewe<br />

vo vr{eweto na opredeleni raboti na oddelna kategorija gra|ani utvrdeni<br />

vo osporeniot stav 5 na ~len 22 od Zakonot, a ne nivnata op{testvena<br />

polo`ba, kako {to smeta podnositelot na inicijativata. Imeno,<br />

spored misleweto na Sudot zakonodavecot ima pravo da opredeli<br />

deka gra|anite od stavot 5 na ~len 22 od Zakonot i bez polagawe poseben<br />

ispit go obezbedile potrebnoto znaewe i iskustvo za profesionalno<br />

izvr{uvawe na rabotite za ste~aen upravnik utvrdeni so<br />

ovoj zakon, a drugite gra|ani toa znaewe treba da go steknat preku polagaweto<br />

na ispit.<br />

Vo prilog na toa zboruva i faktot {to zakonodavecot ne utvrdil<br />

mo`nost so zvaweto "ovlasten ste~aen upravnik" bez polagawe na<br />

ispit da se steknat na primer site univerzitetski profesori ili sudii,<br />

nezavisno na koi raboti tie prethodno rabotele (pri {to navistina<br />

bi se sozdavala i nepravedna neednakvost me|u gra|anite po<br />

osnov na nivnata op{testvena polo`ba), tuku deka so ova zvawe mo`at<br />

da se steknat samo profesorite izbrani vo nau~na oblast od delovnoto<br />

pravo, finansiite i smetkovodstvoto i sudii koi rabotele na ste~ajni<br />

postapki edna godina po razre{uvaweto.<br />

Od druga strana, steknatoto zvawe "ovlasten ste~aen upravnik"<br />

bez polagawe na ispit, ne zna~i deka za ovaa kategorija na gra|ani edinstveniot<br />

i dovolen uslov e da bidat imenuvani za vr{ewe na rabotite<br />

na ste~aen upravnik. Imeno, pokraj toj uslov, tie mora da gi ispolnuvaat<br />

i drugite uslovi predvideni vo ~len 20 stav 2 od Zakonot, koi<br />

ednakvo va`at i za site drugi gra|ani. Toa zna~i deka odredbata na stavot<br />

5 od ~len 22 od Zakonot, avtomatski ne ja isklu~uva primenata na<br />

stavot 2 na ~len 20 od Zakonot vo odnos na ovaa kategorija gra|ani.<br />

98

Soglasno navedenoto Sudot utvrdi deka so odredbata vo osporeniot<br />

stav (5) na ~len 22 od Zakonot za ste~aj, ne se sozdava neednakvost<br />

na gra|anite po osnov na nivnata op{testvena polo`ba vo pogled na<br />

steknuvaweto zvawe "ovlasten ste~aen upravnik", nitu vo pogled na<br />

dostapnosta na vr{eweto na rabotite na ste~aen upravnik pod ednakvi<br />

uslovi koja mu protivre~i na vrvnoto na~elo na pravoto - pravdata i<br />

pravednosta i zatoa ne go postavi pra{aweto na nejzinata soglasnost<br />

so ~len 9 i ~len 32 stav 2 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, Ixet Memeti, d-r Bajram Polo`ani,<br />

Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

99

100

9. U. br. 130/2003 (5. 11. 2003)<br />

Osporeni akti<br />

- To~ka 5.3. od Procedurite za organizirawe javna berzanska<br />

aukcija na akcii, doneseni od Odborot na direktori na Makedonskata<br />

berza AD - Skopje na sednica odr`ana na 20. 05. 2003 godina, i<br />

- To~ka 5.3. od Procedurite za organizirawe javna berzanska<br />

aukcija na udeli, doneseni od Odborot na direktori na Makedonskata<br />

berza AD - Skopje na sednica odr`ana na 11. 06. 2003 god.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

So t. 5.3. od Procedurite za organizirawe javna berzanska aukcija<br />

na akcii i udeli, bilo predvideno deka sekoja aukcija traela po 40<br />

minuti i se odvivala vo dve sesii: 20 minuti za pla}awe vo gotovo i 20<br />

minuti za pla}awe so hartii vo vrednost izdadeni od Republika Makedonija.<br />

Dokolku ne se izvr{ela transakcija vo prvata sesija, akciite<br />

i udelite se nudele na proda`ba vo vtorata sesija, dokolku vakviot<br />

na~in na proda`ba prethodno go objavile u~esnicite od proda`nata<br />

strana. So ogled na toa {to potencijalnite kupuva~i bile rangirani<br />

vo posledovatelnite sesii so mo`nost za me|usebno isklu~uvawe vo zavisnost<br />

od na~inot na pla}aweto (pla}awe vo gotovo ili so hartii od<br />

vrednost), proizleguvalo deka se rangira privilegirana grupa na kupuva~i<br />

odnosno prioritet imaat tie koi pla}aat vo gotovo nasproti drugite<br />

koi pla}aat so hartii od vrednost. Poradi toa osporenata t. 5.3.<br />

od navedeniot akt bila sprotivna na ~l. 22 od Zakonot za transformacija<br />

na pretprijatijata so op{testven kapital, ~l. 11 od Zakonot za<br />

izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za privatizacija na draven kapital<br />

("SV RM," br. 25/99), ~l. 4 od Zakonot za transformacija na pretprijatijata<br />

i zadrugite so op{testven kapital koi stopanisuvaat so<br />

zemjodelsko zemji{te i ~l. 17 st. 1 al. 3 od Zakonot za na~inot i postapkata<br />

na isplatuvawe na deponiranite devizni vlogovi na gra|anite<br />

po koi garant e Republika Makedonija. So osporenata odredba se povreduvale<br />

i odredbite od Ustavot: ~l. 9 st. 2 spored koj gra|anite pred<br />

Ustavot i zakonite se ednakvi i ~l. 52 koj se odnesuva na toa deka<br />

zakonite i drugite propisi se bjavuvaat pred da vlezat vo sila.<br />

So inicijativata, isto taka, soglasno ~l. 27 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud se bara da se donese re{enie za privremena merka odnosno<br />

da se zaprat od izvr{uvawe osporenite Instrukcii.<br />

101

Sodr`ina na osporenite akti<br />

So ogled na faktot deka se raboti za dva posebni akti i toa: 1.<br />

Proceduri za organizirawe javna berzanska aukcija na akcii, doneseni<br />

od Odborot na direktori na Makedonskata berza AD - Skopje, na 20. 05.<br />

2003, i 2. Proceduri za organizirawe javna berzanska aukcija na udeli,<br />

doneseni od Odborot na direktori na Makedonskata berza AD - Skopje,<br />

na 11. 06. 2003, i ottamu {to kako t. 5 i dvete sodr`at identi~ni<br />

odredbi za odr`uvawe i vremetraewe na aukcijata, osven {to vo<br />

prviot se upotrebuva zborot "akcii," a vo vtoriot akt se upotrebuva<br />

zborot "udeli", ja citirame samo sodr`inata na t. 5 od Procedurite:<br />

5. Odr`uvawe i vremetraewe na aukcijata<br />

5.1. Aukcijata preku elektronskiot sistem na Berzata se odr`uva<br />

sekoj raboten petok od 9 : 30 do 13 : 30 ~asot.<br />

5.2. Vo tekot na denot se organiziraat 6 aukcii, na koi, po pravilo,<br />

se nudat najmnogu po 10 akcii-udeli, po aukcija. Po potreba,<br />

brojot na akcii-udeli koi se nudat na proda`ba po aukcija, mo`e da<br />

bide pogolem, odnosno pomal od 10 akcii-udeli.<br />

5.3. Sekoja aukcija trae po 40 minuti i se odviva vo dve sesii: 20<br />

minuti za pla}awe vo gotovo i 20 minuti za pla}awe so hartii od vrednost<br />

izdadeni od Republika Makedonija. Dokolku ne se izvr{i transakcija<br />

vo prvata sesija, akciite - udelite se nudat na proda`ba vo vtorata<br />

sesija, dokolku u~esnicite od t. 3.1. vo aukcijata prethodno go<br />

objavile vakviot na~in na proda`ba. 6<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Po odnos na osporeni akti {to po svojot vid se sli~ni so sega<br />

osporenite akti, Sudot donesuval re{enija za otfrlawe na inicijativite,<br />

za{to utvrdil deka osporenite akti sodr`at tehni~ki normi<br />

koi slu`at za izvr{uvawe na zakonite, a ne reguliraat prava i obvrski<br />

na gra|anite, pa so samoto toa osporenite akti nemaat karakter na<br />

propis podoben za ustavnosudska ocena vo smisla na ~l. 110 od Ustavot.<br />

1. Vo postapka po predmetot U. br. 63/2001, predmet na osporuvawe<br />

pome|u drugoto bilo i Upatstvoto na JP "Elektrostopanstvo na<br />

Makedonija" za sproveduvawe na unificirano rabotewe na komercijalnite<br />

slu`bi vo distributivnite podru`nici na J.P., po odnos na koj<br />

akt Sudot donel re{enie za otfrlawe na inicijativata.<br />

2. So Re{enie U. br. 3/2001 od 18. 04. 2001 god, Sudot ja otfrlil<br />

inicijatiata za ocenuvawe na zakonitosta na Upatstvoto za organi-<br />

6<br />

To~ka 3.1. - "U~esnici vo aukcijata od proda`na strana se Agencijata<br />

za privatizacija i drugi dr`avni institucii koi poseduvaat akcii - udeli<br />

vo trgovskite dru{tva, odnosno zastapuvaat dr`avna institucija koja gi<br />

poseduva istite.<br />

102

zacija i na~in na vr{ewe na raboti vo postapkata za ostvaruvawe na<br />

prava vo penzisko i invalidsko osiguruvawe, so koristewe na podatoci<br />

od mati~nata evidencija po avtomatski pat, doneseno od Direktorot<br />

na Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe na Makedonija<br />

(PIOM), za{to zaklu~il deka spored svojata sodr`ina osporeniot<br />

akt ja ureduva samo rabotnata postapka na izvr{itelite vo slu`bite.<br />

3. Zna~ajno e i toa deka so Odluka na Sudot U. br. 227/1999, od<br />

10. 05. 2000 god., se ukinati Pravilata za proda`ba na akciite odnosno<br />

udelite koi vo postapkata za transformacija na pretprijatijata so<br />

op{testven kapital se izdadeni na Agencijata na Republika Makedonija<br />

za privatizacija, doneseni od Upravniot odbor na Agencijata na 9.<br />

07. 1999 god.<br />

Me|utoa, pri~inite za ukinuvawe na osporenite Pravila se poradi<br />

nepostoewe na zakonsko ovlastuvawe za nivno donesuvawe, za{to<br />

st. 3 od ~l. 95 od Zakonot za transformacija na pretprijatijata so<br />

op{testven kapital, koj predviduval Agencijata na Republika Makedonija<br />

za privatizacija so pravilnik da gi uredi na~inot i postapkata<br />

za proda`ba na akciite so koi taa raspolaga, bil izbri{an so Zakonot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na toj Zakon ("SV RM," br. 25/ 1999).<br />

Pravno mislewe<br />

Zakonot za transformacija na pretprijatijata so op{testven<br />

kapital ("SV RM," br. 38/1993, 48/1993, 21/1998, 25/1999, 39/1999, 81/1999,<br />

49/2000, 6/2002 i 31/2003) vo ~l. 1 st. 1 opredelil deka predmet na<br />

ureduvawe so zakonot se uslovite, na~inot i postapkata za transformacija<br />

na pretprijatijata so op{testven kapital vo pretprijatija vo<br />

koi e opredelen sopstvenikot, kako i na~inot i postapkata za proda`ba<br />

na akciite i udelite koi vo postapkata za transformacija í se<br />

izdadeni na Agencijata.<br />

Vo Glava VII-a od Zakonot - Proda`ba na akciite i udelite<br />

izdadeni na Agencijata, se sodr`ani odredbi koi ja reguliraat proda-<br />

`bata na akciite i udelite izdadeni na Agencijata, a vo tie ramki i<br />

pravata i obvrskite koi proizleguvaat od proda`bata na akciite i<br />

udelite.<br />

Imeno, spored ~l. 95 st. 1 i 3, akciite i udelite izdadeni na<br />

Agencijata, soglasno odredbite na Zakonot, Agencijata gi stava na<br />

proda`ba, a na~inot i postapkata za nivna proda`ba poblisku gi propi{uva<br />

Vladata na Republika Makedonija.<br />

So ~l. 95 - a st. 1 od Zakonot e propi{ano deka akciite i udelite<br />

od ~l. 95 st. 1, se prodavaat po pat na javna berzanska aukcija, soglasno<br />

so procedurite za trguvawe na akciite i udelite doneseni od strana<br />

na berzata vrz osnova na prethodno dobieno mislewe na Agencijata.<br />

So odredbite na st. 2, st. 3 i st. 4 od istiot ~len od Zakonot, dadeni<br />

se isklu~ocite od proda`bata na akciite i udelite i deka za niv<br />

103

soodvetno se primenuvaat odredbite na ~l. 48 st. 3, ~l. 50, ~l. 50-a i ~l.<br />

62 st. 2 i 3, koi se odnesuvaat na transformacijata na malite i sredni<br />

pretprijatija.<br />

Spored st. 5, Odlukata za proda`ba na akciite i udelite osven<br />

za isklu~ocite od st. 2 na ovoj ~len od Zakonot ja donesuva Upravniot<br />

odbor na Agencijata, a spored st. 6, proda`bata na akciite i udelite se<br />

vr{i vo paket a nalogot za proda`ba go izdava direktorot na Agencijata.<br />

Ponatamu, so ~l. 95-b e uredeno deka pla}aweto na akciite i<br />

udelite mo`e da se vr{i vo gotovo ili so hartii od vrednost izdadeni<br />

od Republika Makedonija, a spored ~l. 95 - v, po~etnata proda`na cena<br />

na akciite i udelite, predmet na proda`ba, ja utvrduva Upravniot<br />

odbor na Agencijata.<br />

Od iznesenite odredbi od Zakonot za transformacija na pretprijatijata<br />

so op{testven kapital, proizleguva deka vo ureduvaweto na<br />

pra{aweto za proda`ba na akciite i udelite koi vo postapkata na<br />

transformacija í se izdadeni na Agencijata na Republika Makedonija<br />

za privatizacija, zakonot gi propi{al pravata i obvrskite na subjektite<br />

vo odnosite na proda`bata na akciite i udelite {to se odviva po<br />

pat na javna berzanska aukcija, prepu{taj}i go samo nejzinoto realizirawe<br />

da se razraboti so tehni~ko normirawe preku proceduri za<br />

trguvawe na akciite i udelite, koi se donesuvaat od strana na berzata<br />

vrz osnova na prethodno dobieno mislewe na Agencijata koja e prodava~<br />

vo trguvaweto.<br />

Zakonskoto ovlastuvawe za donesuvawe na Procedurite za organizirawe<br />

javna berzanska aukcija na akcii, i Procedurite za organizirawe<br />

javna berzanska aukcija na udeli od strana na Odborot na direktori<br />

na Makedonskata berza AD - Skopje so prethodno dobieno mislewe<br />

od Agencijata, proizleguva od odredbata na ~l. 95-a st. 1 od Zakonot<br />

za transformacija na pretprijatijata so op{testven kapital, koi proceduri<br />

po svojata su{tina ja operacionaliziraat rabotnata postapka<br />

na trguvaweto na berzata za akciite i udelite koi i se izdadeni na<br />

Agencijata i taa gi prodava. Imeno, procedurite sodr`at tehni~ki<br />

normi vo koi se i osporenite to~ki 5.3 od Procedurite, pa ottuka za<br />

vakov vid na akti so normi za realizacija na prava i obvrski na subjektite<br />

vo pravoto koi se utvrdeni so zakon, smetame deka ne pretstavuvaat<br />

propis podoben za ustavnosudska ocena vo smisla na ~l. 110 od<br />

Ustavot, i Ustavniot sud ne e nadle`en da odlu~uva.<br />

Nepodobnosta na osporeniot akt za ustavnosudska ocena pretstavuva<br />

procesna pre~ka za odlu~uvawe po inicijativata, pa spored<br />

iznesenoto stanovi{te, Ustavniot sud treba da ja otfrli inicijativata<br />

soglasno ~l. 28 al. 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

Soodvetno na iznesenoto pravno mislewe, smetame deka i po<br />

odnos na baraweto vo inicijativata za zapirawe od izvr{uvawe na po-<br />

104

edine~nite akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemeni vrz osnova na<br />

osporenite akti, ne se ispolneti uslovite od ~l. 27 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na to~kite 5.3. od Procedurite za organizirawe javna<br />

berzanska aukcija na akcii, od 20. 05. 2003 god. i Procedurite za organizirawe<br />

javna berzanska aukcija na udeli, od 11. 06. 2003 god., doneseni<br />

od Odborot na direktori na Makedonskata berza AD - Skopje.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 5 noemvri<br />

2003 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na to~kite 5.3. od Procedurite za organizirawe javna berzanska<br />

aukcija na akcii, od 20 maj 2003 godina i Procedurite za organizirawe<br />

javna berzanska aukcija na udeli, od 11 juni 2003 godina,<br />

doneseni od Odborot na direktori na Makedonskata berza AD-Skopje.<br />

2. Janko Ba~ev od Skopje na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na to~kite 5.3. od Procedurite doneseni od<br />

Odborot na direktori na Makedonskata berza AD-Skopje ozna~eni vo<br />

to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata so osporenite to~ki od Procedurite<br />

bilo predvideno sekoja aukcija da trae po 40 minuti i da se<br />

vr{i vo dve sesii: 20 minuti za pla}awe vo gotovo i 20 minuti za pla-<br />

}awe so hartii od vrednost izdadeni od Republika Makedonija. Dokolku<br />

ne se izvr{ela transakcija vo prvata sesija, akciite i udelite se<br />

nudele na proda`ba vo vtorata sesija, dokolku vakviot na~in na proda`ba<br />

prethodno go objavile u~esnicite od proda`nata strana. So<br />

ogled na toa {to potencijalnite kupuva~i bile rangirani vo posledovatelnite<br />

sesii so mo`nost za me|usebno isklu~uvawe vo zavisnost od<br />

na~inot na pla}aweto (pla}awe vo gotovo ili so hartii od vrednost),<br />

se vr{elo rangirawe na privilegirana grupa na kupuva~i i prioritet<br />

imale tie koi pla}ale vo gotovo nasproti drugite kupuva~i koi pla}ale<br />

so hartii od vrednost.<br />

Poradi toa, vo inicijativata se naveduva deka osporenite to-<br />

~ki 5.3. od navedenite Proceduri bile sprotivni na ~lenot 22 od Za-<br />

105

konot za transformacija na pretprijatijata so op{testven kapital i<br />

na odredbi od drugi zakoni, i bile sprotivni na opredelbite vo Ustavot<br />

vo ~lenot 9 stav 2 spored koj gra|anite se ednakvi pred Ustavot i<br />

zakonite i ~lenot 52 koj se odnesuva na toa deka zakonite i drugite<br />

propisi se objavuvaat pred da vlezat vo sila. Isto taka, so inicijativata<br />

se bara soglasno ~lenot 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot da donese re{enie za zapirawe od izvr{uvawe<br />

na osporenite Instrukcii.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka Odborot na direktori na Makedonskata<br />

berza AD-Skopje na 20 maj 2003 godina donel Proceduri za<br />

organizirawe javna berzanska aukcija na akcii, a na 11 juni 2003 godina<br />

donel Proceduri za organizirawe javna berzanska aukcija na udeli.<br />

Ovie Proceduri, kako to~ka 5 sodr`at identi~ni odredbi za odr`uvawe<br />

i vremetraewe na aukcijata, osven {to prviot akt se odnesuva na<br />

akcii, a vtoriot akt se odnesuva na udeli. Vo to~kata 5 od Procedurite<br />

e predvideno: "5.1. Aukcijata preku elektronski sistem na<br />

Berzata se odr`uva sekoj raboten petok od 9:30 do 13:30 ~asot.<br />

5.2. Vo tekot na denot se organiziraat 6 aukcii, na koi po pravilo<br />

se nudat najmnogu po 10 akcii-udeli, po aukcija. Po potreba, brojot<br />

na akcii-udeli koi se nudat na proda`ba po aukcija, mo`e da bide<br />

pogolem, odnosno pomal od 10 akcii-udeli.<br />

5.3. Sekoja aukcija trae po 40 minuti i se vr{i vo dve sesii: 20<br />

miniti za pla}awe vo gotovo i 20 minuti za pla}awe so hartii od vrednost<br />

izdadeni od Republika Makedonija. Dokolku ne se izvr{i transakcija<br />

vo prvata sesija, akciite-udelite se nudat na proda`ba vo vtorata<br />

sesija, dokolku u~esnicite od to~kata 3.1. vo aukcijata prethodno<br />

go objavile vakviot na~in na proda`ba."<br />

Procedurite vo to~kata 3.1. predvidele deka u~esnici vo aukcijata<br />

od proda`nata strana se Agencijata za privatizacija i drugi<br />

dr`avni institucii koi poseduvaat akcii - udeli vo trgovskite dru{-<br />

tva, odnosno zastapuvaat dr`avna institucija koja gi poseduva istite.<br />

4. Zakonot za transformacija na pretprijatijata so op{testven<br />

kapital ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 38/1993, 48/<br />

1993, 21/1998, 25/1999, 39/1999, 81/1999, 49/2000, 6/2002 i 31/2003) vo ~lenot<br />

1 stav 1 opredelil deka predmet na ureduvawe so ovoj zakon se<br />

uslovite, na~inot i postapkata za transformacija na pretprijatijata<br />

so op{testven kapital vo pretprijatija vo koi e opredelen sopstvenikot,<br />

kako i na~inot i postapkata za proda`ba na akciite i udelite koi<br />

vo postapkata za transformacija í se izdadeni na Agencijata.<br />

Vo Glava VII od Zakonot - Proda`ba na akciite i udelite izdadeni<br />

na Agencijata, se sodr`ani odredbi koi ja reguliraat proda`bata<br />

na akciite i udelite izdadeni na Agencijata, a vo tie ramki i pravata<br />

i obvrskite koi proizleguvaat od proda`bata na akciite i udelite.<br />

Imeno, spored ~lenot 95 stav 1 i stav 3 od Zakonot, akciite i<br />

udelite izdadeni na Agencijata soglasno odredbite na ovoj zakon, Age-<br />

106

ncijata gi stava na proda`ba, a na~inot i postapkata za nivna proda-<br />

`ba poblisku gi propi{uva Vladata na Republika Makedonija.<br />

So ~lenot 95 - a stav 1 od ovoj Zakon e propi{ano deka akciite<br />

i udelite od ~len 95 stav 1 na ovoj zakon, se prodavaat po pat na javna<br />

berzanska aukcija, soglasno so procedurite za trguvawe na akciite i<br />

udelite doneseni od strana na berzata vrz osnova na prethodno dobieno<br />

mislewe na Agencijata.<br />

So odredbite na stav 2, stav 3 i stav 4 od ovoj ~len od Zakonot,<br />

predvideni se isklu~ocite od proda`bata na akciite i udelite i deka<br />

za niv soodvetno se primenuvaat odredbite na ~len 48 stav 3, ~len 50,<br />

~len 50-a i ~len 62 stav 2 i 3 od ovoj zakon, koi se odnesuvaat na transformacijata<br />

na malite i sredni pretprijatija.<br />

Spored stavot 5, odlukata za proda`ba na akciite i udelite<br />

osven za isklu~ocite od stavot 2 na ovoj ~len od Zakonot ja donesuva<br />

Upravniot odbor na Agencijata, a spored stavot 6, proda`bata na akciite<br />

i udelite se vr{i vo paket, a nalogot za proda`ba go izdava direktorot<br />

na Agencijata.<br />

Ponatamu, vo Zakonot so ~lenot 95-b e uredeno deka pla}aweto<br />

na akciite i udelite mo`e da se vr{i vo gotovo ili so hartii od vrednost<br />

izdadeni od Republika Makedonija, a spored ~lenot 95 - v, po~etnata<br />

proda`na cena na akciite i udelite, predmet na proda`ba, ja<br />

utvrduva Upravniot odbor na Agencijata.<br />

Spored Sudot od iznesenite odredbi od Zakonot za transformacija<br />

na pretprijatijata so op{testven kapital, proizleguva deka vo<br />

ureduvaweto na pra{aweto za proda`ba na akciite i udelite koi vo<br />

postapkata na transformacija í se izdadeni na Agencijata na Republika<br />

Makedonija za privatizacija, zakonot gi propi{al pravata i obvrskite<br />

na subjektite vo odnosite na proda`bata na akciite i udelite<br />

{to se vr{i po pat na javna berzanska aukcija, prepu{tajćí go samo<br />

nejzinoto realizirawe da se razraboti so tehni~ko normirawe preku<br />

proceduri za trguvawe na akciite i udelite, koi se donesuvaat od strana<br />

na berzata vrz osnova na prethodno dobieno mislewe na Agencijata<br />

koja e prodava~ vo trguvaweto.<br />

Zakonskoto ovlastuvawe za donesuvawe na Procedurite za organizirawe<br />

javna berzanska aukcija na akcii i Procedurite za organizirawe<br />

javna berzanska aukcija na udeli, od strana na Odborot na direktori<br />

na Makedonskata berza AD - Skopje so prethodno dobieno mislewe<br />

od Agencijata, proizleguva od odredbata na ~lenot 95-a stav 1 od<br />

Zakonot za transformacija na pretprijatijata so op{testven kapital,<br />

i spored Sudot ovie proceduri po svojata su{tina samo ja operacionaliziraat<br />

rabotnata postapka na trguvaweto na berzata za akciite i<br />

udelite koi i se izdadeni na Agencijata i taa gi prodava. Imeno, procedurite<br />

sodr`at tehni~ki normi vo koi se i osporenite to~ki 5.3 od<br />

Procedurite, pa ottuka za vakov vid na akti so normi za realizacija na<br />

prava i obvrski na subjektite vo pravoto koi se utvrdeni so zakon,<br />

107

Sudot utvrdi deka ne pretstavuvaat propis podoben za ustavnosudska<br />

ocena vo smisla na ~lenot 110 od Ustavot na Republika Makedonija, i<br />

Ustavniot sud ne e nadle`en da odlu~uva.<br />

Nepodobnosta na osporeniot akt za ustavnosudska ocena pretstavuva<br />

procesna pre~ka za odlu~uvawe po inicijativata, pa spored<br />

iznesenoto stanovi{te, Ustavniot sud odlu~i da ja otfrli inicijativata<br />

soglasno ~len 28 alineja 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

Soodvetno na iznesenoto pravno mislewe Sudot oceni deka i po<br />

odnos na baraweto vo inicijativata za zapirawe od izvr{uvawe na poedine~nite<br />

akti i dejstvija doneseni odnosno prezemeni vrz osnova na<br />

osporenite akti, ne se ispolneti uslovite od ~len 27 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

108

10. U. br. 38/2003 (19. 11. 2003)<br />

Osporen akt<br />

^len 11 b od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za isplata na platite vo Republika Makedonija ("SV RM," br. 50/<br />

2001).<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

^len 11 b: "Neisplatenite plati za mesec juni 2001 godina i<br />

pred toa }e se isplatuvaat soglasno so odredbite od ~l. 3 i 4 od Zakonot<br />

za isplata na platite vo Republika Makedonija ("SV RM," br.<br />

70/1994, 62/1995 i 33/1997) koi va`ele do denot na vleguvawe vo sila na<br />

ovoj zakon.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Podnositelot na inicijativata smeta deka ovaa odredba ima povratno<br />

dejstvo, {to bilo sprotivno na ~l. 52 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija. Poto~no, toj smeta deka so predviduvaweto neisplatenite<br />

plati za mesec juni 2001 god. i pred toa da se isplatuvaat soglasno so<br />

odredbite od ~l. 3 i 4 koi va`ele do denot na vleguvawe vo sila na ovoj<br />

zakon, se povreduvalo na~eloto za zabrana na povratnoto dejstvo, zagarantirano<br />

so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Od obrazlo`enieto na predlog zakonot<br />

"Soglasno Zakonot za isplata na platite vo stopanstvoto do<br />

mesec juni 2001 god. se usoglasuvaa do stapkata za porast na tro{ocite<br />

na `ivot, a vo nestopanstvoto so del od stapkata na porast na tro{ocite<br />

na `ivot.<br />

Vo periodot od 1994 god. poradi primenata na Zakonot za plati<br />

kako i poradi buxetskite ograni~uvawa, platite kaj buxetskite korisnici<br />

i kaj zdravstvenata dejnost ne bea promeneti, odnosno se isplatuvaat<br />

na isto nivo.<br />

Vakvite sostojbi so nivoto i dinamikata na platite vo navedenite<br />

dejnosti i visokiot porast na tro{ocite na `ivot (sporedeno so<br />

2001 god. vo odnos na 1993 god., vlijae{e do zna~itelno realno opa|awe<br />

na platite).<br />

109

Imaj}i gi predvid sostojbite so nivoto i dinamikata na platite<br />

kaj buxetskite korisnici i javnite zdravstveni ustanovi, kako i postignatata<br />

soglasnost pome|u socijalnite partneri za utvrduvawe na<br />

najniskata plata, se nametna potrebata od soodvetna korekcija na platite<br />

kaj navedenite dejnosti.<br />

Navedenite sostojbi so platite ja nametnaa potrebata od izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot vo funkcija na prodol`uvawe na politikata<br />

vo isplatata na platite za 2002 i sozdavawe osnov za neposredna<br />

primena na potpi{anata spogodba pome|u socijalnite partneri."<br />

Od sodr`inata na obrazlo`enieto na predlog-zakonot se gleda<br />

deka vo stopanstvoto do mesec juni 2001 god., platite se usoglasuvale<br />

do stapkata na porast na `ivotnite tro{oci, dodeka vo nestopanstvoto,<br />

usoglasuvaweto na platite se vr{elo samo so del od stapkata na<br />

porast na `ivotnite tro{oci.<br />

Zakonot vlegol vo sila na 2. 07. 2001 god., a stanuva zbor za isplata<br />

na plati do juni 2001 godina. Ovie plati se zaraboteni vo vreme<br />

na va`eweto na Zakonot za isplata na plati vo Republika Makedonija<br />

("SV RM," br. 70/1994, 62/1995 i 33/1997), koj isplatata ja predviduval<br />

na poinakov na~in. Zna~i, vo konkretniov slu~aj imame situacija neisplatenite<br />

plati do juni 2001 god. da se ispla}aat vo 2002 god. spored<br />

odredbi od Zakonot koi so vleguvawe vo sila na noviot zakon prestanale<br />

da va`at.<br />

Ottamu, spored nas, vo slu~ajov, ova na~elo ne e povredeno od<br />

pri~ina {to osporenata odredba od Zakonot ima karakter na preodna<br />

odredba koja go re{ava pra{aweto za isplata na platite zaraboteni<br />

vo vreme na va`ewe na stariot zakon za plati. Spored toa, smetame<br />

deka e pravo na zakonodavecot da go regulira preodniot period so koj<br />

vsu{nost se ureduva pravniot re`im za isplata na ovie zaostanati<br />

plati.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe ustavnosta na ~l. 11<br />

b od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za isplata na<br />

platite vo Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 33/97).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 19 noemvri 2003<br />

godina, donese<br />

*<br />

110

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 11-b od Zakonot za isplata na plati ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1994, 62/1995, 33/1997, 50/2001, 26/2002 i 46/<br />

2002).<br />

2. Pan~e Dokuzov, advokat od [tip, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 11-b od Zakonot za isplata na platite vo Republika Makedonija.<br />

Spored navodite vo inicijativata ovaa odredba imala povratno<br />

dejstvo, {to bilo sprotivno na ~len 52 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Poto~no, podnositelot na inicijativata smeta deka so predviduvaweto<br />

neisplatenite plati za mesec juni 2001 godina i pred toa da<br />

se isplatuvaat soglasno so odredbite od ~lenovite 3 i 4 koi va`ele do<br />

denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon, se povreduvalo na~eloto za<br />

zabrana na povratnoto dejstvo, zagarantirano so Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka soglasno ~lenot 11-b od Zakonot,<br />

neisplatenite plati za mesec juni 2001 godina i pred toa }e se<br />

isplatuvaat soglasno so odredbite od ~lenovite 3 i 4 od Zakonot za<br />

isplata na platite vo Republika Makedonija koi va`ele do denot na<br />

vleguvawe vo sila na ovoj zakon.<br />

4. Soglasno ~len 52 stav 4 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

zakonite i drugite propisi ne mo`at da imaat povratno dejstvo, osven<br />

po isklu~ok, vo slu~ai koga e toa popovolno za gra|anite.<br />

Imaj}i ja predvid ovaa odredba od Ustavot vo kontekst na osporenata<br />

odredba od Zakonot spored koja neisplatenite plati za mesec<br />

juni 2001 godina treba da se ispla}aat vo 2002 godina spored odredbi<br />

od zakon koi so vleguvawe vo sila na noviot zakon prestanale da va-<br />

`at, Sudot oceni deka, vo slu~ajov, ova na~elo ne e povredeno, zatoa<br />

{to osporenata odredba od Zakonot ima karakter na preodna odredba<br />

koja go re{ava pra{aweto za isplata na platite zaraboteni vo vreme<br />

na va`ewe na stariot zakon za plati i nema povratno dejstvo.<br />

Spored Sudot, pravo na zakonodavecot e da go regulira preodniot<br />

period so koj, vsu{nost, se ureduva pravniot re`im za isplata na<br />

ovie zaostanati plati. Od tie pri~ini, Sudot oceni deka ne mo`e<br />

osnovano da se postavi pra{aweto za ustavnosta na osporenata zakonska<br />

odredba.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

111

112

11. U. br. 114/2003 (10 i 11. 12. 2003)<br />

Osporen akt<br />

^len 16 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija<br />

vo delot "voeno lice" ("SV RM," br. 62/2002, 98/2002 i 25/2003).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata se postavuva pra{awe dali site voeni lica<br />

imaat pravo na {trajk, a osobeno vojnicite na slu`ewe na voen rok,<br />

pitomcite na Voenata akademija, kako i voenite obvrznici vo rezervniot<br />

sostav na Armijata, bidej}i ovie voeni lica ne ostvaruvaat<br />

ekonomski i socijalni prava dodeka se vo Armijata i zaradi toa ne se<br />

vklu~eni - za~leneti vo sindikat. Spored podnositelot na inicijativata,<br />

pravo na {trajk vo vooru`enite sili imaat samo vrabotenite, a<br />

ne i voenite obvrznici koi ja izvr{uvaat voenata obvrska na slu`ewe<br />

voen rok i slu`ewe vo rezervniot sostav. Spored toa, so osporeniot<br />

del od ~l. 16 od Zakonot, se povreduvaat ~l. 8 st. 1 al. 3, 28, 32 stav 5, 37,<br />

38 i 51 od Ustavot.<br />

Sodr`ina na osporeniot ~len 16 od Zakonot<br />

Spored ~l. 16 od Zakonot, pravo na {trajk vo soglasnost so zakon<br />

voeno lice mo`e da ostvari najmnogu edna vo tekot na godinata.<br />

Pravno mislewe<br />

Od sodr`inata na podnesenata inicijativa proizleguva deka<br />

podnositelot na inicijativata postavuva pra{awe dali site voeni<br />

lica imaat pravo na {trajk, a osobeno vojnicite na slu`ewe voen rok,<br />

pitomcite na Voenata akademija i voenite obvrznici vo rezervniot<br />

sostav na Armijata.<br />

Istovremeno, podnositelot na inicijativata odgovara deka vojnicite<br />

na slu`ewe voen rok, pitomcite na Voenata akademija i voenite<br />

obvrznici vo rezervniot sostav na Armijata, ne ostvaruvaat ekonomski<br />

i socijalni prava dodeka se vo Armijata i ne se ~lenovi na sindikat<br />

pa poradi toa ovie lica ne mo`at da go ostvaruvaat pravoto na<br />

{trajk vo vooru`enite sili. Ova pravo mo`at da go ostvaruvaat samo<br />

voenite lica vraboteni vo vooru`enite sili.<br />

113

Na krajot, podnositelot na inicijativata naveduva deka so<br />

osporeniot del od ~l. 16 od Zakonot, se povreduvaat ~l. 8 st. 1 al. 3, 28,<br />

32 st. 5, 37, 38 i 51 od Ustavot.<br />

Vrz osnova na navedenoto, spored na{e mislewe, podnositelot<br />

na inicijativata bara Ustavniot sud da dade tolkuvawe na poimot "voeno<br />

lice" vo kontekst na ~l. 16 od Zakonot, odnosno dali pravo na<br />

{trajk imaat site voeni lica ili samo onie koi imaat zasnovano raboten<br />

odnos.<br />

Soglasno ~l. 110 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Ottuka proizleguva deka Ustavniot sud ne e nadle`en da tolkuva<br />

odredbi od zakoni, poradi {to, soglasno ~l. 28 st. 1 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata poradi toa {to ne e nadle-<br />

`en da odlu~uva po nea.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 10 i 11<br />

dekemvri 2003 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 16 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na<br />

Republika Makedonija vo delot "voeno lice" ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 62/2002, 98/2002 i 25/2003).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na del od odredbata od zakonot ozna~en vo to~kata<br />

1 od ova re{enie. Vo inicijativata se postavuva pra{awe dali site<br />

voeni lica imaat pravo na {trajk, a osobeno vojnicite na slu`ewe na<br />

voen rok, pitomcite na Voenata akademija, kako i voenite obvrznici<br />

vo rezervniot sostav na Armijata, bidej}i ovie voeni lica ne ostvaruvaat<br />

ekonomski i socijalni prava dodeka se vo Armijata i poradi toa<br />

ne se vklu~eni - za~leneti vo sindikat. Spored podnositelot na inicijativata,<br />

pravo na {trajk vo vooru`enite sili imaat samo vrabotenite,<br />

a ne i voenite obvrznici koi ja izvr{uvaat voenata obvrska na<br />

slu`ewe voen rok i slu`ewe vo rezervniot sostav. Spored toa, so<br />

osporeniot del od ~lenot 16 od Zakonot, se povreduvaat ~lenovite 8<br />

114

stav 1 alineja 3, 28, 32 stav 5, 37, 38 i 51 od Ustavot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 16 od Zakonot,<br />

pravo na {trajk vo soglasnost so zakon voeno lice mo`e da ostvari<br />

najmnogu edna{ vo tekot na godinata.<br />

4. Od sodr`inata na podnesenata inicijativa proizleguva deka<br />

podnositelot na inicijativata postavuva pra{awe dali site voeni<br />

lica imaat pravo na {trajk, a osobeno vojnicite na slu`ewe voen rok,<br />

pitomcite na Voenata akademija i voenite obvrznici vo rezervniot<br />

sostav na Armijata.<br />

Istovremeno, podnositelot na inicijativata odgovara deka vojnicite<br />

na slu`ewe voen rok, pitomcite na Voenata akademija i voenite<br />

obvrznici vo rezervniot sostav na Armijata, ne ostvaruvaat ekonomski<br />

i socijalni prava dodeka se vo Armijata i ne se ~lenovi na sindikat<br />

pa poradi toa ovie lica ne mo`at da go ostvaruvaat pravoto na<br />

{trajk vo vooru`enite sili. Ova pravo mo`at da go ostvaruvaat samo<br />

voenite lica vraboteni vo vooru`enite sili.<br />

Vrz osnova na navedenoto, spored misleweto na Sudot, podnositelot<br />

na inicijativata bara Ustavniot sud da dade tolkuvawe dali<br />

pravo na {trajk imaat site voeni lica ili samo onie koi imaat zasnovano<br />

raboten odnos.<br />

5. Soglasno ~len 110 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i so<br />

zakonite.<br />

Ottuka proizleguva deka Ustavniot sud ne e nadle`en da tolkuva<br />

odredbi od zakoni, poradi {to, soglasno ~len 28 stav 1 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija, Sudot odlu~i inicijativata<br />

da ja otfrli.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

115

116

12. U. br. 128/2003 (5. 12. 2003)<br />

Osporen akt<br />

Programa za utvrduvawe na potrebata od voveduvawe na ekonomski,<br />

strukturalni i sli~ni promeni so predlog za re{avawe na pravata<br />

na rabotnicite za ~ija rabota prestanala potrebata vo AD "Elektrostopanstvo<br />

na Makedonija" UO. br. 02-3587/5/3 donesena od Upravniot<br />

odbor na AD "Elektrostopanstvo na Makedonija" vo dr`avna<br />

sopstvenost Skopje na 25 maj 2003 godina.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata se naveduvaat ~l. 125 i 126 od Zakonot za rabotnite<br />

odnosi spored koi na rabotnikot mo`e da mu prestane rabotniot<br />

odnos so otkaz poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili<br />

sli~ni promeni vo slu~aj koga rabotodava~ot ima namera da vovede pogolemi<br />

promeni vo proizvodstvoto, reorganizacijata, strukturata i<br />

tehnologijata, a koi }e predizvikaat potreba od namaluvawe na brojot<br />

na rabotnicite, a pred da gi vovede promenite rabotodava~ot e dol`en<br />

prethodno da gi informira rabotnicite i Sindikatot za vidot na<br />

promenite i nivnite posledici od prestanokot na rabotniot odnos na<br />

rabotnicite, brojot i strukturata na rabotnicite na koi }e im prestane<br />

rabotniot odnos, merkite {to }e gi prezeme za spre~uvawe i ubla-<br />

`uvawe na posledicite od takvite promeni i pravata na rabotnicite<br />

{to }e gi obezbedi.<br />

Spored podnositelite na inicijativata so navedenata Programa<br />

vo AD "Elektrostopanstvo na Makedonija" ne se voveduvaat nikakvi<br />

promeni vo proizvodstvoto, reorganizacijata, strukturata ili<br />

tehnologijata na "Elektrostopanstvo na Makedonija," a se iska`uva<br />

broja od 1.100 rabotnici za ~ija rabota prestanala potrebata poradi<br />

ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni promeni. Vo programata<br />

samo taksativno se naveduvaat merki za ubla`uvawe na posledicite,<br />

odnosno rabotodava~ot samo se deklarira deka takvi merki }e<br />

prezeme, a vo su{tina toa ne go pravi.<br />

Bidej}i spored citiranite zakonski odredbi na rabotnikot<br />

mo`e da mu prestane rabotniot odnos poradi ekonomski, tehnolo{ki,<br />

strukturalni ili sli~ni promeni samo vo slu~aj ako rabotodava~ot<br />

voveduva pogolemi promeni vo proizvodstvoto, programata, reorganizacijata,<br />

strukturata i tehnologijata, so navedenata Programa se po-<br />

117

vreduvaat pravata na rabotnicite bidej}i so Programata takvi promeni<br />

ne se voveduvaat od strana na AD "Elektrostopanstvo na Makedonija"<br />

kako rabotodava~, poradi {to istata e vo sprotivnost so citiranite<br />

zakonski odredbi i kako takva ne mo`e da poslu`i kako osnova za<br />

prestanok na rabotniot odnos na rabotnicite.<br />

Na krajot podnositelite na inicijativata baraat Sudot do kone~noto<br />

odlu~uvawe da donese re{enie za zapirawe na izvr{uvaweto<br />

na poedine~nite akti - re{enija za prestanok na rabotniot odnos izdadeni<br />

od generalniot direktor na AD "Elektrostopanstvo na Makedonija"<br />

- Skopje.<br />

118<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

So osporenata Programa se utvrduva potrebata od voveduvawe<br />

na ekonomski, strukturalni i sli~ni promeni so predlog za re{avawe<br />

na pravata na rabotnicite za ~ija rabota prestanala potrebata vo AD<br />

"Elektrostopanstvo na Makedonija," vo dr`avna sopstvenost, Skopje.<br />

Programata sodr`i analiza na postojnata sostojba na dru{tvoto<br />

(osnovawe, firma i sedi{te, predmet na rabotewe na dru{tvoto i<br />

organizaciona postavenost na dru{tvoto); analiza na promenite koi<br />

}e bidat vovedeni so poseben osvrt na pri~inite za potrebata od voveduvawe<br />

na promenite vo dru{tvoto; broj i kvalifikaciona struktura<br />

na rabotnici za ~ija rabota prestanuva potrebata vo dru{tvoto; merki<br />

koi }e se prezemat za ubla`uvawe na posledicite; na~in na re{avawe<br />

na pravata na rabotnicite za ~ija rabota prestanala potrebata; obezbeduvawe<br />

na finansiski sredstva kako i nositeli i rokovi na aktivnostite<br />

za realizacija na programata.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

196/1992 od 21. 04. 1993, ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Glava 1, t. 2, t. 4 st. 1 i t. 7 od Programata za pravata<br />

na rabotnicite za ~ija rabota prestanala potrebata poradi tehnolo{ki<br />

i drugi unapreduvawa (tehnolo{ki vi{ok), donesena od Sovetot<br />

na U~ili{teto za sredno obrazovanie "Nikola Karev" vo Skopje,<br />

na 29. 06. 1992 godina.<br />

Spored inicijativata na rabotnicite koi bile proglaseni za<br />

tehnolo{ki vi{ok ne im se obezbeduvale pravata zagarantirani so zakon,<br />

rabotnoto iskustvo kako osnov za utvrduvawe na prioritet ne<br />

bilo podrobno razraboteno, ne bilo opredeleno {to se podrazbira pod<br />

odr`uvawe rabotna disciplina na ~as, na nastavnikot koj odbival da<br />

vodi klasno rakovodstvo mu se namaluval odreden broj bodovi po toj<br />

osnov koj ne soodvetstvuval na brojot na bodovite {to gi dobival za<br />

vodewe klasno rakovodstvo, {to ne bilo vo soglasnost so zakon.

Soglasno zakonskite odredbi prestanokot na rabotniot odnos<br />

na rabotnikot za ~ija rabota prestanala potrebata zaradi tehnolo{ki<br />

i drugi unapreduvawa, e uslovena so ostvaruvaweto na edno od so zakon<br />

utvrdenite prava. Ponatamu, od niv proizleguva deka so programata za<br />

obezbeduvawe na pravata na rabotnicite za ~ija rabota prestanala potrebata,<br />

me|u drugoto, zadol`itelno se ureduva na~inot na koj rabotnikot<br />

}e ostvari edno od pravata po osnov na prestanuvawe na negoviot<br />

raboten odnos, kako i izvorite na sredstvata za ostvaruvawe na<br />

tie prava.<br />

So ogled na toa {to so osporenata glava 1 od Programata pri<br />

prestanuvaweto na rabotniot odnos poradi tehnolo{ki i drugi unapreduvawa<br />

na rabotnicite im se obezbeduva ostvaruvawe na pravata utvrdeni<br />

so zakon, odnosno im se ovozmo`uva izbor na nekoe od tie prava<br />

i se utvrduvaat kriteriumi za prioritet pri koristewe na ovie prava,<br />

Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost<br />

so navedenite zakonski odredbi.<br />

[to se odnesuva do pra{aweto na nedefiniranosta na poimot<br />

rabotna disciplina na ~as i odbivaweto na vodeweto na klasno rakovodstvo,<br />

Sudot oceni deka tie pra{awa se ureduvaat soglasno ~l. 145 od<br />

Zakonot za naso~enoto obrazovanie ("SV SRM" br. 16/1985, 2/1986, 7/<br />

1988, 29/1989, 10/1990, 11/1991 i 40/1991), spored koj organizacijata za<br />

naso~eno obrazovanie najmalku edna{ godi{no vr{i analiza na ostvaruvaweto<br />

na godi{nata programa za rabota i utvrduva dali nekoj od<br />

rabotnicite vo naso~enoto obrazovanie ne gi izvr{uva obvrskite predvideni<br />

so ovoj zakon i deka nedefiniranosta na tie pra{awa so Programata<br />

ne ja ~inat programata nesoglasna so zakonot.<br />

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

203/1992 od 21. 04. 1993, ne povede postapka za ocenuvawe ustavnosta i<br />

zakonitosta na t. 5 od Programata za pravata na rabotnicite za ~ija<br />

rabota prestanala potrebata poradi tehnolo{ki i drugi unapreduvawa<br />

(tehnolo{ki vi{ok), donesena od Sovetot na Grade`niot u~ili-<br />

{en centar "Zdravko Cvetkovski" vo Skopje, na 7. 07. 1992. Spored<br />

inicijtivata t. 5 na Programata predviduvala, pri ispolnuvawe na<br />

isti uslovi, kako tehnolo{ki vi{ok da se proglasi onoj rabotnik koj<br />

ispolnil eden od uslovite za penzija bez da se opredeli vidot na penzijata,<br />

{to ne bilo vo soglasnost so zakon.<br />

Od iznesenite ustavni i zakonski odredbi proizleguva deka<br />

organizaciite se samostojni vo normativnoto ureduvawe na pravata i<br />

obvrskite od rabotniot odnos, pri {to se dol`ni da go obezbedat ostvaruvaweto<br />

na so Ustavot i so zakon utvrdenite osnovni prava na rabotnicite.<br />

So ogled na toa {to so osporenata Programa se ureduva polo`bata<br />

na rabotnicite vo uslovi na tehnolo{ki, organizacioni i koncepciski<br />

promeni na organizacijata, pri {to ne se doveduvaat vo pra{awe<br />

osnovnite prava na rabotnicite koi proizleguvaat od rabotniot<br />

119

odnos, Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata<br />

soglasnost so Ustavot i so zakon.<br />

[to se odnesuva do navodot vo inicijativata deka vo Programata<br />

ne e preciziran vidot na penzijata, Sudot oceni deka toa ne e pra-<br />

{awe {to ja ~ini nezakonita, zatoa {to vidovite i uslovite za steknuvawe<br />

na penzijata se utvrdeni so zakonite za penziskoto i invalidskoto<br />

osiguruvawe.<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

187/1997 od 3. 12. 1997, ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka<br />

za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za utvrduvawe na<br />

brojot na rabotnicite na koi im prestanuva rabotniot odnos so otkaz<br />

poradi ekonomski, tehnolo{ki i strukturalni promeni i pravata {to<br />

im se obezbeduvaat, donesena od pomo{nikot na direktorot na Slu`bata<br />

za op{ti i zaedni~ki raboti na Vladata na Republika Makedonija<br />

na 7. 05. 1997 godina.<br />

Sudot utvrdi deka osporenata odluka ne pretstavuva propis vo<br />

smisla na ~l. 110 od Ustavot, tuku akt so koj se ureduvaat i re{avaat<br />

odnosi na vrabotenite vo edna slu`ba odnosno organ, za ~ija ustavnost<br />

odnosno zakonitost Ustavniot sud ne e nadle`en da odlu~uva.<br />

120<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 32 st. 5 od Ustavot, ostvaruvaweto na pravata na<br />

vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i so kolektiven<br />

dogovor.<br />

So Zakonot za rabotnite odnosi se ureduva ostvaruvaweto na<br />

pravata, obvrskite i odgovornostite na rabotnikot i rabotodava~ot<br />

od raboten odnos.<br />

Soglasno ~l. 105 t. 5 od ovoj zakon, na rabotnikot mu prestanuva<br />

rabotniot odnos poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili<br />

sli~ni promeni, a so ~l. 125 i 129 od ovoj zakon e uredena postapkata za<br />

prestanok na rabotniot odnos po ovoj osnov.<br />

So cel da se za{titat interesite na site subjekti vo postapkata,<br />

prestanuvaweto na potrebata od rabota na rabotnicite poradi<br />

ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni promeni se utvrduva<br />

so programa {to po pravilo ja donesuva organot na upravuvaweto kaj<br />

rabotodava~ot. Pritoa, rabotodava~ot e dol`en prethodno da gi informira<br />

rabotnicite i Sindikatot za vidot na promenite i nivnite<br />

posledici od prestanokot na rabotniot odnos na rabotnicite, brojot i<br />

strukturata na rabotnicite na koi }e im prestane rabotniot odnos,<br />

merkite {to }e gi prezeme za spre~uvawe i ubla`uvawe na posledicite<br />

od takvite promeni i pravata na rabotnicite {to }e gi obezbedi.<br />

Strukturata, pak, na rabotnicite na koi }e im prestane rabotniot<br />

odnos poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni promeni<br />

se utvrduva vrz osnova na kriteriumite utvrdeni so kolektiven do-

govor na nivo na rabotodava~ odnosno kolektiven dogovor na nivo na<br />

granka, dokolku rabotodava~ot ima potpi{ano takov dogovor.<br />

Vo prethodna postapka, vrz osnova na dokumentacijata dobiena<br />

od AD "Elektrostopanstvo na Makedonija," utvrdivme deka prvo e<br />

izgotvena Analiza-Elaborat za ekonomskite, strukturalnite i sli~ni<br />

promeni koi predizvikale potreba od namaluvawe na rabotnicite vo<br />

AD "Elektrostopanstvo na Makedonija," a potoa e izgotvena i Programa<br />

za utvrduvawe na potrebata od voveduvawe na ekonomski, strukturalni<br />

i sli~ni promeni so predlog za re{avawe na pravata na rabotnicite<br />

za ~ija rabota prestanala potrebata.<br />

So izvestuvawe br. 02-3324/1 od 25. 04. 2003, rabotnicite i sindikatot<br />

se informirani za najavenite promeni, a Elaboratot-Analizata<br />

kako i Programata bile izlo`eni na uvid na site oglasni tabli vo<br />

podru`nicite.<br />

Vo osporenata programa {to e predmet na obrabotka e navedeno<br />

deka: "Voveduvaweto na ekonomskite, strukturalnite i sli~nite promeni<br />

proizleguva od celokupnoto ekonomsko-finansisko rabotewe na<br />

Dru{tvoto vo poslednite nekolku godini. Nepovolnite finansiski<br />

rezultati od raboteweto se osnovna pri~ina poradi koja Dru{tvoto<br />

ne mo`e redovno da gi izmiruva obvrskite od raboteweto.<br />

Vo Dru{tvoto vo periodot od 1. 01. 1999 godina ima enormno<br />

zgolemuvawe na brojot na rabotnicite, {to pretstavuva ogromen tovar<br />

za raboteweto na Dru{tvoto. Vo ovoj period otvoreni se rabotni mesta<br />

koi ne se potrebni za izvr{uvawe na rabotite od dejnosta {to ja<br />

vr{i Dru{tvoto, so nesoodvetna stru~na podgotovka i zgolemuvawe na<br />

brojot na izvr{iteli na postojni rabotni mesta, koga spored opredeleni<br />

standardi se znae so kolkav broj na izvr{iteli se izvr{uvaat<br />

opredeleni raboti, potrebni za izvr{uvawe na procesot na rabota na<br />

Dru{tvoto. Na tie rabotni mesta rasporedeni se rabotnici koi se nedovolno<br />

anga`irani ili voop{to neanga`irani.<br />

Vrz osnova na sogledanata sostojba za obemot na rabotite {to<br />

se izvr{uvaat na pooddelni rabotni mesta kako i za rabotnite mesta<br />

koi ne se vklopuvaat vo procesot na rabota, se procenuva deka brojot<br />

na vrabotenite vo Dru{tvoto treba da se namali za 1.100 rabotnici od<br />

koi 21 rabotnik so ispolnuvawe na uslovi za penzija, spogodben prestanok<br />

na rabotniot odnos i sl."<br />

Ponatamu vo Programata e navedeno deka Dru{tvoto }e prezeme<br />

merki za ubla`uvawe na negativnite posledici od vovedenite ekonomski,<br />

strukturalni i sli~ni promeni i toa: ograni~uvawe na brojot<br />

na novi vrabotuvawa, utvrduvawe na namaluvaweto na brojot na rabotnicite<br />

so cel da se ovozmo`i priroden odliv na rabotnata sila, vnatre{no<br />

rasporeduvawe na rabotnicite, ograni~uvawe na prekuvremenata<br />

rabota, skratuvawe na rabotnoto vreme, prekvalifikacija ili<br />

dokvalifikacija na rabotnicite.<br />

121

Na rabotnicite na koi }e im prestane rabotniot odnos poradi<br />

ekonomski, strukturalni i sli~ni promeni, Dru{tvoto }e im obezbedi<br />

ednokraten nadomest vo vid na ispratnina, vo visina od ednomese~na<br />

plata na rabotnikot do tri odnosno za sekoi tri godini raboten sta`<br />

napolnet vo AD "Elektrostopanstvo na Makedonija" vo dr`avna sopstvesnost<br />

- Skopje, kaj kogo mu prestanuva rabotniot odnos, a najmnogu<br />

osum mese~ni plati, ostvarena vo prethodniot mesec od denot na prestanokot<br />

na rabotniot odnos na rabotnikot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto proizleguva deka vo osporenata Programa<br />

se navedeni pri~inite poradi koi se utvrduva potrebata od voveduvawe<br />

na ekonomski, strukturalni i sli~ni promeni, deka Programata<br />

sodr`i merki za ubla`uvawe na posledicite od vovedenite promeni<br />

i deka za promenite vo AD "Elektrostopanstvo na Makedonija" blagovremeno<br />

se izvesteni rabotnicite i sindikatot.<br />

Ottuka, proizleguva deka osporenata Programa gi sodr`i site<br />

elementi predvideni vo ~l. 125 i 129 od Zakonot za rabotnite odnosi<br />

koi se odnesuvaat na prestanokot na rabotniot odnos so otkaz poradi<br />

ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni promeni, poradi<br />

{to smetame deka ne mo`e osnovano da se postavi pra{aweto za nejzinata<br />

soglasnost so navedenite ~lenovi od Zakonot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na zakonitosta na<br />

Programata za utvrduvawe na potrebata od voveduvawe na ekonomski,<br />

strukturalni i sli~ni promeni so predlog za re{avawe na pravata na<br />

rabotnicite za ~ija rabota prestanala potrebata vo AD "Elektrostopanstvo<br />

na Makedonija." 7 *<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 17 dekemvri<br />

2003 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na zakonitosta na Programata za utvrduvawe na potrebata od<br />

voveduvawe na ekonomski, strukturalni i sli~ni promeni so predlog<br />

7<br />

Zabele{ka: Po raspravata od Sednicata go promeniv predlogot vo -<br />

Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na zakonitosta na Programata<br />

za utvrduvawe na potrebata od voveduvawe na ekonomski, strukturalni i<br />

sli~ni promeni so predlog za re{avawe na pravata na rabotnicite za ~ija<br />

rabota prestanala potrebata vo AD "Elektrostopanstvo na Makedonija."<br />

122

za re{avawe na pravata na rabotnicite za ~ija rabota prestanala potrebata<br />

vo AD "Elektrostopanstvo na Makedonija" UO. br. 02-3587/5/3<br />

donesena od Upravniot odbor na AD "Elektrostopanstvo na Makedonija"<br />

vo dr`avna sopstvenost - Skopje na 25 maj 2003 godina.<br />

2. Dimitar Radinski i Dejan Bo{kovski od Skopje, na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativa za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na zakonitosta na aktot ozna~en vo to~kata<br />

1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata se naveduvaat ~lenovite 125 i 126 od Zakonot<br />

za rabotnite odnosi spored koi na rabotnikot mo`e da mu prestane<br />

rabotniot odnos so otkaz poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni<br />

ili sli~ni promeni vo slu~aj koga rabotodava~ot ima namera da<br />

vovede pogolemi promeni vo proizvodstvoto, reorganizacijata, strukturata<br />

i tehnologijata, a koi }e predizvikaat potreba od namaluvawe<br />

na brojot na rabotnicite. Pred da gi vovede promenite rabotodava~ot<br />

e dol`en prethodno da gi informira rabotnicite i Sindikatot za<br />

vidot na promenite i nivnite posledici od prestanokot na rabotniot<br />

odnos na rabotnicite, brojot i strukturata na rabotnicite na koi }e<br />

im prestane rabotniot odnos, merkite {to }e gi prezeme za spre~uvawe<br />

i ubla`uvawe na posledicite od takvite promeni i pravata na<br />

rabotnicite {to }e gi obezbedi.<br />

Spored podnositelite na inicijativata so navedenata Programa<br />

vo AD "Elektrostopanstvo na Makedonija" ne se voveduvaat nikakvi<br />

promeni vo proizvodstvoto, reorganizacijata, strukturata ili tehnologijata<br />

na "Elektrostopanstvo na Makedonija", a se iska`uva<br />

brojka od 1100 rabotnici za ~ija rabota prestanala potrebata poradi<br />

ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni promeni. Vo programata<br />

samo taksativno se naveduvaat merki za ubla`uvawe na posledicite,<br />

odnosno rabotodava~ot samo se deklarira deka takvi merki }e<br />

prezeme, a vo su{tina toa ne go pravi.<br />

So ogled na toa {to spored citiranite zakonski odredbi na rabotnikot<br />

mo`e da mu prestane rabotniot odnos poradi ekonomski, tehnolo{ki,<br />

strukturalni ili sli~ni promeni samo vo slu~aj ako<br />

rabotodava~ot voveduva pogolemi promeni vo proizvodstvoto, programata,<br />

reorganizacijata, strukturata i tehnologijata, so navedenata<br />

Programa se povreduvaat pravata na rabotnicite bidej}i so Programata<br />

takvi promeni ne se voveduvaat od strana na AD "Elektrostopanstvo<br />

na Makedonija" kako rabotodava~, poradi {to istata e vo<br />

sprotivnost so citiranite zakonski odredbi i kako takva ne mo`e da<br />

poslu`i kako osnova za prestanok na rabotniot odnos na rabotnicite.<br />

Na krajot podnositelite na inicijativata baraat Sudot do kone~noto<br />

odlu~uvawe da donese re{enie za zapirawe na izvr{uvaweto<br />

na poedine~nite akti - re{enija za prestanok na rabotniot odnos izdadeni<br />

od generalniot direktor na AD "Elektrostopanstvo na Makedonija"<br />

- Skopje.<br />

123

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so osporenata Programa se<br />

utvrduva potrebata od voveduvawe na ekonomski, strukturalni i sli-<br />

~ni promeni so predlog za re{avawe na pravata na rabotnicite za ~ija<br />

rabota prestanala potrebata vo AD "Elektrostopanstvo na Makedonija",<br />

vo dr`avna sopstvenost, Skopje.<br />

Programata sodr`i analiza na postojnata sostojba na dru{tvoto<br />

(osnovawe, firma i sedi{te, predmet na rabotewe na dru{tvoto i<br />

organizaciona postavenost na dru{tvoto); analiza na promenite koi<br />

}e bidat vovedeni so poseben osvrt na pri~inite za potrebata od voveduvawe<br />

na promenite vo dru{tvoto; broj i kvalifikaciona struktura<br />

na rabotnici za ~ija rabota prestanuva potrebata vo dru{tvoto; merki<br />

koi }e se prezemat za ubla`uvawe na negativnite posledici; na~in na<br />

re{avawe na pravata na rabotnicite za ~ija rabota prestanala potrebata;<br />

obezbeduvawe na finansiski sredstva, kako i nositeli i rokovi<br />

na aktivnostite za realizacija na programata.<br />

4. Soglasno ~len 110 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i so<br />

zakonite.<br />

Spored ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako ne<br />

e nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na osporenata Programa, Sudot oceni<br />

deka taa e akt na rabotewe na AD "Elektrostopanstvo na Makedonija"<br />

vo dr`avna sopstvenost Skopje, poradi {to ne pretstavuva propis<br />

vo smisla na ~len 110 od Ustavot i ne podle`i na ustavnosudska<br />

ocena.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

124

13. U. br. 190/2003 i U. br. 194/2003 (24. 12. 2003)<br />

Osporen akt<br />

^len 28 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za<br />

penziskoto i invalidskoto osiguruvawe ("SV RM," br. 24/2000).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored inicijativata podnesena od Stojan Maxovski osporeniot<br />

~l. 28 od Zakonot bil vo sprotivnost so ~l. 9 st. 1 i 2, ~l. 35 st. 1 i<br />

~l. 51 stav 1 od Ustavot na Republika Makedonija, kako i so ~l. 19, 21,<br />

22, 24 i 180 od Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe ("SV<br />

RM," br. 80/1993).<br />

Argumentite za nesoglasnosta na osporeniot ~len od Zakonot<br />

so navedenite ustavni i zakonski odredbi ovoj podnositel gi zasnova<br />

na sopstvenoto tolkuvawe na ~l. 19, 21 i 180 od Zakonot za penziskoto<br />

i invalidskoto osiguruvawe. Imeno, tolkuvaj}i gi ovie ~lenovi od Zakonot,<br />

podnositelot izveduva zaklu~ok deka spored ovie ~lenovi od<br />

Zakonot utvrduvaweto na starosnata penzija, odnosno na penziskata<br />

osnova, bila vo apsolutna zavisnost od visinata na mese~niot prosek<br />

na platite za vreme na celokupniot sta` na osiguruvawe. Ottuka, a so<br />

ogled na toa {to so osporeniot ~len najvisokata penzija do 2015 i po<br />

2015 godina bila limitirana so opredelenite procenti od prose~nata<br />

plata ostvarena vo nestopanstvoto na Republika Makedonija zgolemena<br />

za 2,7 pati, podnositelot na ovaa inicijativa, smeta deka so ovoj<br />

~len se naru{uvalo na~eloto na socijalnata pravednost utvrdeno vo<br />

~l. 35 st. 1 od Ustavot, zatoa {to na edna grupa na gra|ani ne im se ovozmo`uvalo<br />

starosnata penzija da ja ostvarat vo iznos koj im pripa|al<br />

spored mese~niot prosek na platite {to gi ostvarile za vreme na vkupnoto<br />

traewe na osiguruvaweto. Poradi toa, ovie gra|ani so osporenata<br />

odredba istovremeno se stavale i vo neramnopravna polo`ba vo<br />

odnos na drugite gra|ani, {to ne bilo vo soglasnost so ~l. 9 od Ustavot.<br />

Osven so ~l. 9 i 31 st. 1 od Ustavot, osporeniot ~len ne bil vo<br />

soglasnost i so ~l. 51 od Ustavot. Kako argument za nesoglasnosta so<br />

ovoj ~len od Ustavot se naveduva i toa deka osporeniot ~len ne bil vo<br />

soglasnost i so ~lenovite 19, 21, 22 i 180 od Zakonot, poradi {to se<br />

predlaga Sudot da ja oceni negovata ustavnost i zakonitost, a potoa da<br />

go ukine ili poni{ti osporeniot ~len.<br />

125

Podnositelot na ovaa inicijativa, dopolnitelno podnese barawe<br />

do Sudot za izdavawe na vremena merka vo smisla da se zabrani primenata<br />

na osporeniot ~len zaradi spre~uvawe na posledicite koi mo-<br />

`ele da nastanat so negovata primena. Pri~inata za podnesuvawe na<br />

ova barawe bilo donesuvaweto na Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija, so koj<br />

se predviduvalo predvremeno penzionirawe na voenite i civilnite<br />

lica na slu`ba vo Armijata.<br />

So inicijativata podnesena od Stamen Filipov, ~l. 28 od Zakonot<br />

se osporuva skoro od istite pri~ini kako i vo prvo podnesenata<br />

inicijativa. Imeno, i spored ovoj podnositel so osporeniot ~len se<br />

naru{uvalo na~eloto na socijalna pravednost bidej}i edna grupa gra-<br />

|ani ne mo`ele da ostvarat starosna penzija vo onoj iznos {to im pripa|al<br />

spored na~inot, dol`inata i obemot na vlo`uvaweto na sredstvata<br />

za penzisko i invalidsko osiguruvawe za celiot ovoj raboten vek,<br />

a vrz osnova na ostvarenite plati i platenite pridonesi poradi {to<br />

tie gra|ani se stavale vo neednakva pravna polo`ba vo odnos na drugite<br />

gra|ani na Republika Makedonija. Ponatamu, ovoj podnositel naveduva<br />

deka so osporeniot ~len, ne se ureduvale pra{awa koi bile vo funkcija<br />

na ostvaruvawe na ustavnoto pravo na socijalno osiguruvawe,<br />

tuku se vr{elo negovo ograni~uvawe, pa zatoa smeta deka ovoj ~len ne e<br />

vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 8, ~l. 9, ~l. 34, ~l. 35 st. 1, ~l. 51 i<br />

~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

126<br />

Sodr`ina na ~len 28<br />

"Za osigurenicite koi ne pristapile vo zadol`itelno kapitalno<br />

finansirano penzisko osiguruvawe, najvisokata penzija ne mo`e<br />

da iznesuva pove}e od 80% do 2015 godina, a po 2015 godina ne pove}e od<br />

procentite utvrdeni vo ~len 65 stav 1 na ovoj zakon od prose~nata<br />

plata ostvarena vo nestopanstvoto vo Republikata vo prethodnata<br />

godina zgolemena za 2,7 pati.<br />

Po prestanuvawe na va`eweto na Zakonot za isplata na platite<br />

na Republika Makedonija najvisokata penzija od stav 1 na ovoj ~len ne<br />

mo`e da iznesuva pove}e od 80% do 2015 godina, a po 2015 godina ne<br />

pove}e od procentite utvrdeni vo ~len 65 stav 1 na ovoj zakon od prose~nata<br />

plata ostvarena vo Republika Makedonija vo prethodnata godina<br />

zgolemena za 2,7 pati.<br />

Na osigurenicite od ~lenovite 11, 12 i 13 na ovoj zakon, koi<br />

pravo na penzija }e ostvarat do 1 septemvri 2001 godina, najvisokata<br />

penzija se opredeluva spored stavovite 1 i 2 na ovoj ~len.<br />

Opredelenata najvisoka penzija od stavovite 1 i 2 na ovoj ~len<br />

povtorno ne se opredeluva i ponatamu se usoglasuva so procentot so<br />

koj se usoglasuvaat i drugite penzii."

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud so Re{enie U. br. 216/1999 od 15. 12. 1999 godina,<br />

ne povede postapka za ocenuvawe na ~l. 3 st. 1 od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot za penziskoto osiguruvawe ("SV<br />

RM, br. 80/1993, 3/1994, 14/1995, 71/1996 i 32/1998).<br />

Ovoj ~len bil osporen zatoa {to spored re{enieto na ~l. 36,<br />

pred da bide izmenet so osporeniot ~len, najvisokata penzija ne mo`ela<br />

da iznesuva pove}e od 80% od prose~nata plata ostvarena vo Republika<br />

Makedonija pred ostvaruvaweto na pravoto na penzija, zgolemena<br />

za ~etiri pati. So izmenite na ~l. 36, zakonodavecot gi stavil<br />

gra|anite - penzioneri vo neednakva polo`ba {to ne bilo vo soglasnost<br />

so ~l. 9, 34, 35 st. 1 i 54 od Ustavot.<br />

Ocenuvaj}i ja soglasnosta na osporeniot ~len so navedenite<br />

~lenovi od Ustavot, Sudot ocenil deka zakonodavecot vo ramkite na<br />

ustavnite ovlastuvawa ima pravo vo zavisnost od ekonomskata mo} na<br />

dr`avata da opredeli limit za najniskata i najvisokata starosna penzija.<br />

Ottuka, osporenata odredba od Zakonot, so koja zakonodavecot<br />

opredelil deka najvisokata starosna penzija ne mo`e da iznesuva pove}e<br />

od 80% od prose~nata plata ostvarena vo nestopanstvoto vo Republikata<br />

vo prethodnata godina zgolemena za 2,7 pati, spored Sudot<br />

so ni{to ne gi pravi gra|anite - penzioneri neednakvi pred Ustavot<br />

bidej}i e nesporno deka taa se odnesuva za site gra|ani - penzioneri<br />

koi steknale pravo na najvisoka starosna penzija, nitu pak se doveduva<br />

vo pra{awe socijalnata sigurnost na gra|anite.<br />

Sudot, isto taka, ocenil deka ne stanuva zbor za neednakvost na<br />

gra|anite koi pravoto na najvisoka starosna penzija go ostvarile spored<br />

prethodnata i sega osporenata odredba, zatoa {to tie ova pravo go<br />

ostvarile vrz osnova na dva razli~ni pravni re`imi, koi vo vremeto<br />

na nivnoto va`ewe ednakvo se odnesuvaat za site gra|ani.<br />

2. Ustavniot sud so Re{enie U. br. 46/2002 od 15. 04. 2002 godina,<br />

me|u drugoto, odlu~il da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 28 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za<br />

penziskoto i invalidskoto osiguruvawe ("SV RM," br. 24/2000).<br />

Spored toga{špodnesenata inicijativa ovoj ~len od Zakonot<br />

se osporuval vo odnos na ~l. 9, 34, 35 i 54 od Ustavot od pri~ini {to so<br />

nego se povreduval principot za nediskriminacija na gra|anite pred<br />

Ustavot i zakonite i ustavno zagarantiranoto pravo na socijalna sigurnost.<br />

Od obrazlo`enieto na ova re{enie vidno e deka Sudot, imaj}i<br />

ja predvid sodr`inata na ~lenot 34 od Ustavot, utvrdil deka "zakonodavecot<br />

ima ustaven osnov da go opredeluva nivoto na socijalnata sigurnost<br />

na gra|anite, pa zakonskoto spu{tawe na osnovicata na najniskata<br />

i najvisokata starosna penzija e dvi`ewe na zakonodavecot vo<br />

ramkite na negovite ustavni ovlastuvawa vo ovaa sfera. Pritoa, so ta-<br />

127

kvite normi e obezbedena ednakvost me|u gra|anite za idnina, a neednakvosta<br />

koja nastanuva kako posledica na razli~ni pravni re{enija<br />

doneseni vo razli~en vremenski period e delokrug na Parlamentot, ne<br />

na Ustavniot sud (vo pra{awe e odnos zakon - zakon) i e pra{awe na<br />

izvr{uvawe na zakon, {to isto taka ne e delokrug na Ustavniot sud".<br />

128<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 28 st. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud, Sudot }e<br />

ja otfrli inicijativata, me|u drugoto, i vo slu~aj ako za istata rabota<br />

ve}e odlu~uval, a nema osnov za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Imaj}i ja predvid navedenata delovni~ka odredba, kako i toa<br />

deka Ustavniot sud ve}e edna{ ja ocenuval ustavnosta na ~l. 28 od Zakonot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za penziskoto i invalidskoto<br />

osiguruvawe ("SV RM," br. 24/2000) i so Re{enie U. br. 46/<br />

2002 od 15. 04. 2002, odlu~il da ne povede postapka, a so sega podnesenite<br />

inicijativi ovaa zakonska odredba se osporuva vo odnos skoro na<br />

istite odrebi od Ustavot i od isti pri~ini poradi koi ve}e bila osporuvana<br />

i ocenuvana nejzinata ustavnost, smetame deka vo konkretniot<br />

slu~aj ne postojat osnovi za poinakvo odlu~uvawe na Sudot.<br />

Toa {to vo ovie inicijativi posebno se akcentira deka so osporenata<br />

zakonska odredba se naru{uvalo ustavnoto na~elo na socijalna<br />

pravednost, soglasno koe spored ~l. 35 st. 1 od Ustavot Republikata e<br />

obvrzana da se gri`i za socijalnata za{tita i socijalnata sigurnost<br />

na gra|anite, isto taka, ne pretstavuva osnov za poinakvo odlu~uvawe<br />

od pri~ini {to ovaa zakonska odredba e odraz tokmu na ova na~elo, a<br />

istovremeno i na socijalniot karakter na Republika Makedonija utvrden<br />

vo ~l. 1 od Ustavot, kako i na temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija - humanizmot, socijalnata pravda i<br />

solidarnosta utvrdeni vo ~l. 8 od Ustavot. Imeno, utvrduvaj}i ja najvisokata<br />

penzija, a i najniskiot iznos na penzija od prose~nata plata<br />

ostvarena vo nestopanstvoto vo Republikata, zakonodavecot se rakovodel<br />

tokmu od na~eloto na socijalnata pravednost, so cel vo slu~aj na<br />

nastapuvawe na nekoj od osigurenite slu~ai (starost, invalidnost i<br />

smrt na osigurenikot) penzijata na oddelni rabotnici, odnosno osigurenici<br />

da se opredeluva zavisno od realnite finansiski mo`nosti na<br />

Republikata a ne od nivnata penziska osnovica, a pritoa i so vaka<br />

opredelenata penzija na ovaa kategorija gra|ani da ne im se naru{i<br />

materijalnata i socijalnata sigurnost. Spored toa, ne e slu~ajna i<br />

opredelbata na zakonodavecot vo ovoj zakon da go vgradi na~eloto na<br />

socijalnata pravednost kako osnovno na~elo na koe se zasnova i celiot<br />

sistem na zadol`itelnoto penzisko i invalidsko osiguruvawe (~l. 3).<br />

Osven toa, ako osporeniot ~len od Zakonot integralno se interpretira<br />

so ~l. 32, spored koj na korisnicite koi pravata od penziskoto<br />

i invalidskoto osiguruvawe gi ostvarile pred denot na po~eto-

kot na primenata na ovoj zakon, tie prava se obezbeduvaat i po denot na<br />

primenata na ovoj zakon vo ist obem i visina i se usoglasuvaat spored<br />

odredbite na ovoj zakon, sosema e jasno deka so osporeniot ~len ne se<br />

vr{i namaluvawe, odnosno ograni~uvawe na najvisokata penzija na<br />

korisnicite koe ova pravo go ostvarile pred nejzinoto vleguvawe vo<br />

sila, odnosno primena, tuku naprotiv, so nego se utvrduva nov re`im za<br />

opredeluvawe na najvisokata penzija koj }e va`i vo idnina, za idnite<br />

penzioneri. Zatoa i navodite vo vtoro podnesenata inicijativa deka<br />

so osporeniot ~len se ureduvale pra{awa koi ne bile vo funkcija na<br />

ostvaruvawe na ustavno utvrdenoto pravo na socijalno osiguruvawe,<br />

tuku so nego se vr{elo ograni~uvawe na ovie prava, se neprifatlivi i<br />

ne pretstavuvaat osnov za poinakvo odlu~uvawe po ovaa inicijativa.<br />

Ottuka, sporedbata {to ovoj podnositel ja pravi so predmetot<br />

U. br. 128/1995 i 245/1995 po koj {to Sudot so Odluka od 5. 07. 1995 godina<br />

go poni{til ~l. 27 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Zakonot za penzisko i invalidsko osiguruvawe ("SV RM, " br. 45/1995)<br />

e nesoodvetna, za{to vo toj predmet e konstatirano deka se raboti za<br />

ograni~uvawe na ve}e steknato pravo, {to ne e slu~aj vo ovoj predmet.<br />

Od tie pri~ini navedeniot predmet i ne e posebno elaboriran vo delot<br />

za ustavnosudskata praktika od ovoj referat.<br />

I na kraj, vo odnos na navodite vo prvata inicijativa spored<br />

koi osporeniot ~len bil vo sprotivnost i so ~l. 19, 21, 22 i 180 od Zakonot<br />

za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe, a povrzano so toa i<br />

so ~l. 51 od Ustavot, uka`uvame deka soglasno ~l. 110 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud ne e nadle`en da ja ocenuva me|usebnata<br />

soglasnost na oddelni ~lenovi od ist zakon i deka nivnata eventualna<br />

neusoglasenost ne mo`e da pretstavuva osnov za nesoglasnost<br />

so Ustavot, kako {to smeta podnositelot na ovaa inicijativa.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da gi otfrli inicijativite za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~len 28 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe ("SV<br />

RM," br. 24/2000),<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata podnesena od Stojan Maxovski<br />

od Skopje, vo delot za poveduvawe postapka za ocenuvawe na soglasnosta<br />

na ~l. 28 od Zakonot ozna~en vo t. 1 od ova re{enie so ~lenovite<br />

19, 21, 22, 24 i 180 od Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe<br />

("SV RM," br. 80/1993, 14/1995, 71/1996, 32/1997, 24/2000, 96/2000<br />

i 50/2001).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

129

Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 24 dekemvri<br />

2003 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLAAT inicijativite za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~len 28 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe ("Slu-<br />

`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 24/2000).<br />

2. SE OTFRLA inicijativata na Stojan Maxovski od Skopje, vo<br />

delot za poveduvawe postapka za ocenuvawe na soglasnosta na ~lenot<br />

28 od Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie so ~lenovite 19, 21,<br />

22, 24 i 180 od Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 80/1993, 14/1995, 71/<br />

1996, 32/1997, 24/2000, 96/2000 i 50/2001).<br />

3. Stojan Maxovski i Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativi za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~lenot 28 od zakonot ozna~en<br />

vo to~kata 1 od ova re{enie, kako i za ocenuvawe na soglasnosta na<br />

ovoj ~len so ~lenovite od zakonot ozna~eni vo to~kata 2 od ova re{enie.<br />

Spored inicijativata podnesena od Stojan Maxovski osporeniot<br />

~len 28 od Zakonot bil vo sprotivnost so ~len 9 st. 1 i 2, ~len 35<br />

stav 1 i ~l. 51 stav 1 od Ustavot na Republika Makedonija, kako i so<br />

~lenovite 19, 21, 22, 24 i 180 od Zakonot za penziskoto i invalidskoto<br />

osiguruvawe ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 80/93).<br />

Argumentite za nesoglasnosta na osporeniot ~len od Zakonot<br />

so navedenite ustavni i zakonski odredbi ovoj podnositel gi zasnova<br />

vrz sopstvenoto tolkuvawe na ~len 19, 21 i 180 od Zakonot za penziskoto<br />

i invalidskoto osiguruvawe. Imeno, tolkuvaj}i gi ovie ~lenovi<br />

od Zakonot, podnositelot izveduva zaklu~ok deka spored ovie ~lenovi<br />

od Zakonot utvrduvaweto na starosnata penzija, odnosno na penziskata<br />

osnova, bilo vo apsolutna zavisnost od visinata na mese~niot<br />

prosek na platite za vreme na celokupniot sta` na osiguruvawe.<br />

Ottuka, a so ogled na toa {to so osporeniot ~len najvisokata penzija<br />

do 2015 i po 2015 godina bila limitirana so opredelenite procenti od<br />

prose~nata plata ostvarena vo nestopanstvoto na Republika Makedonija<br />

zgolemena za 2,7 pati, podnositelot na ovaa inicijativa smeta<br />

deka so ovoj ~len se naru{uvalo na~eloto na socijalnata pravednost<br />

utvrdeno vo ~len 35 stav 1 od Ustavot, zatoa {to na edna grupa na gra-<br />

|ani ne im se ovozmo`uvalo starosnata penzija da ja ostvarat vo iznos<br />

koj im pripa|al spored mese~niot prosek na platite {to gi ostvarile<br />

za vreme na vkupnoto traewe na osiguruvaweto. Poradi toa, ovie gra-<br />

|ani so osporenata odredba istovremeno se stavale i vo neramnopravna<br />

polo`ba vo odnos na drugite gra|ani, {to ne bilo vo soglasnost so<br />

130

~lenot 9 od Ustavot.<br />

Osven so ~len 9 i 31 stav 1 od Ustavot, osporeniot ~len ne bil<br />

vo soglasnost i so ~lenot 51 od Ustavot. Kako argument za nesoglasnosta<br />

so ovoj ~len od Ustavot se naveduva i toa deka osporeniot ~len<br />

ne bil vo soglasnost i so ~lenovite 19, 21, 22 i 180 od Zakonot, poradi<br />

{to se predlaga Sudot da ja oceni negovata ustavnost i zakonitost, a<br />

potoa da go ukine ili poni{ti osporeniot ~len.<br />

Podnositelot na ovaa inicijativa, dopolnitelno podnese barawe<br />

do Sudot za izdavawe na vremena merka vo smisla da se zabrani primenata<br />

na osporeniot ~len zaradi spre~uvawe na posledicite koi mo-<br />

`ele da nastanat so negovata primena. Pri~inata za podnesuvawe na<br />

ova barawe bila donesuvaweto na Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija, so koj<br />

se predviduvalo predvremeno penzionirawe na voenite i civilnite<br />

lica na slu`ba vo Armijata.<br />

So inicijativata podnesena od Stamen Filipov, ~l. 28 od Zakonot<br />

se osporuva skoro od istite pri~ini kako i vo prvo podnesenata<br />

inicijativa. Imeno, i spored ovoj podnositel so osporeniot ~len se<br />

naru{uvalo na~eloto na socijalna pravednost. bidej}i edna grupa na<br />

gra|ani ne mo`ele da ostvarat starosna penzija vo onoj iznos {to im<br />

pripa|al spored na~inot, dol`inata i obemot na vlo`uvaweto na sredstvata<br />

za penzisko i invalidsko osiguruvawe za celiot ovoj raboten<br />

vek, a vrz osnova na ostvarenite plati i platenite pridonesi poradi<br />

{to tie gra|ani se stavale vo neednakva pravna polo`ba vo odnos na<br />

drugite gra|ani na Republika Makedonija. Ponatamu, ovoj podnositel<br />

naveduva deka so osporeniot ~len ne se ureduvale pra{awa koi bile vo<br />

funkcija na ostvaruvawe na ustavnoto pravo na socijalno osiguruvawe,<br />

tuku se vr{elo negovo ograni~uvawe, pa zatoa smeta deka ovoj ~len ne e<br />

vo soglasnost so ~len 8 stav 1 alinea 1, 3 i 8, ~len 9, ~len 34, ~len 35<br />

stav 1, ~len 51 i ~len 54 stav 1 od Ustavot.<br />

Pri odlu~uvaweto po ovaa inicijativa uka`uva da se ima predvid<br />

Odlukata na Sudot U. br. 128/1995 i U. br. 245/1995 od 5. 07. 1995<br />

godina.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka vo osporeniot ~len 28 od Zakonot<br />

e utvrdeno deka za osigurenicite koi ne pristapile vo zadol`itelno<br />

kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe, najvisokata penzija<br />

ne mo`e da iznesuva pove}e od 80% do 2015 godina, a po 2015 godina,<br />

ne pove}e od procentite utvrdeni vo ~len 65 stav 1 na ovoj zakon od<br />

prose~nata plata ostvarena vo nestopanstvoto vo Republikata vo prethodnata<br />

godina zgolemena za 2,7 pati.<br />

Po prestanuvawe na vaeweto na Zakonot za isplata na platite<br />

vo Republika Makedonija najvisokata penzija od stav 1 na ovoj ~len ne<br />

mo`e da iznesuva pove}e od 80% do 2015 godina, a po 2015 godina ne pove}e<br />

od procentite utvrdeni vo ~len 65 stav 1 na ovoj zakon od prose-<br />

~nata plata ostvarena vo Republika Makedonija vo prethodnata godina<br />

131

zgolemena za 2,7 pati.<br />

Na osigurenicite od ~len 11, 12 i 13 na ovoj zakon, koi pravo na<br />

penzija }e ostvarat do 1 septemvri 2001 godina najvisokata penzija se<br />

opredeluva spored stavovite 1 i 2 na ovoj ~len.<br />

Opredelenata najvisoka penzija od stav 1 i 2 na ovoj ~len povtorno<br />

ne se opredeluva i ponatamu se usoglasuva so procentot so koj se<br />

usoglasuvaat i drugite penzii.<br />

5. Sudot na sednicata, isto taka, utvrdi deka so Re{enie U. br.<br />

46/2002 od 15 april 2002 godina, me|u drugoto, odlu~il da ne povede postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na sega osporeniot ~len 28 od Zakonot,<br />

koj {to spored toga{ podnesenata inicijativa se osporuval vo<br />

odnos na ~lenovite 9, 34, 35 i 54 od Ustavot, zatoa {to so nego se povreduval<br />

principot za nediskriminacija na gra|anite pred Ustavot i<br />

zakonite i ustavno zagarantiranoto pravo na socijalna sigurnost.<br />

Od obrazlo`enieto na ova re{enie e vidno deka Sudot, imaj}i<br />

ja predvid sodr`inata na ~lenot 34 od Ustavot, utvrdil deka "zakonodavecot<br />

ima ustaven osnov da go opredeluva nivoto na socijalnata sigurnost<br />

na gra|anite, pa zakonskoto spu{tawe na osnovicata na najniskata<br />

i najvisokata starosna penzija e dvi`ewe na zakonodavecot vo ramkite<br />

na negovite ustavni ovlastuvawa vo ovaa sfera. Pritoa, so takvite<br />

normi e obezbedena ednakvost me|u gra|anite za idnina, a neednakvosta<br />

koja nastanuva kako posledica na razli~ni pravni re{enija doneseni<br />

vo razli~en vremenski period e delokrug na Sobranieto, a ne<br />

na Ustavniot sud (vo pra{awe e odnos zakon - zakon) i e pra{awe na<br />

izvr{uvawe na zakon, {to isto taka ne e delokrug na Ustavniot sud."<br />

6. Soglasno ~len 28 stav 2 od Delovnikot na Ustavniot sud, Sudot<br />

}e ja otfrli inicijativata, me|u drugoto, i vo slu~aj ako za istata<br />

rabota ve}e odlu~uval, a nema osnov za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Imaj}i ja predvid navedenata delovni~ka odredba, kako i faktot<br />

deka Ustavniot sud ve}e edna{ ja ocenuval ustavnosta na ~lenot 28<br />

od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za penziskoto i<br />

invalidskoto osiguruvawe ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 24/2000) i so Re{enie U. br. 46/2002 od 15 april 2002 godina<br />

odlu~il da ne povede postapka, a so sega podnesenite inicijativi ovaa<br />

zakonska odredba se osporuva vo odnos skoro na istite odrebi od Ustavot<br />

i od isti pri~ini poradi koi ve}e bila osporuvana i ocenuvana<br />

nejzinata ustavnost, Sudot utvrdi deka vo konkretniot slu~aj ne postojat<br />

osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Iako vo ovie inicijativi posebno se akcentira deka so osporenata<br />

zakonska odredba se naru{uvalo ustavnoto na~elo na socijalna<br />

pravednost, soglasno koe spored ~lenot 35 stav 1 od Ustavot Republikata<br />

e obvrzana da se gri`i za socijalnata za{tita i socijalnata sigurnost<br />

na gra|anite, Sudot oceni deka i ovie navodi ne pretstavuvaat<br />

osnov za poinakvo odlu~uvawe od pri~ini {to ovaa zakonska odredba e<br />

odraz tokmu na ova na~elo, a istovremeno i na socijalniot karakter na<br />

132

Republika Makedonija utvrden vo ~len 1 od Ustavot, kako i na temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija -<br />

humanizmot, socijalnata pravda i solidarnosta utvrdeni vo ~lenot 8<br />

od Ustavot. Imeno, utvrduvaj}i ja najvisokata penzija, a i najniskiot<br />

iznos na penzija od prose~nata plata ostvarena vo nestopanstvoto vo<br />

Republikata, zakonodavecot se rakovodel tokmu od na~eloto na socijalnata<br />

pravednost so cel vo slu~aj na nastapuvawe na nekoj od osigurenite<br />

slu~ai (starost, invalidnost i smrt na osigurenikot) penzijata<br />

na oddelni rabotnici, odnosno osigurenici da se opredeluva zavisno<br />

od realnite finansiski mo`nosti na Republikata, a ne od nivnata penziska<br />

osnova, a pritoa i so vaka opredelenata penzija na ovaa kategorija<br />

gra|ani da ne im se naru{i materijalnata i socijalnata sigurnost.<br />

Spored toa, ne e slu~ajna i opredelbata na zakonodavecot vo ovoj zakon<br />

da go vgradi na~eloto na socijalnata pravednost kako osnovno na~elo<br />

vrz koe se zasnova i celiot sistem na zadol`itelnoto penzisko i<br />

invalidsko osiguruvawe (~len 3).<br />

Osven toa, ako osporeniot ~len od Zakonot integralno se interpretira<br />

so ~lenot 32, spored koj na korisnicite koi pravata od penziskoto<br />

i invalidskoto osiguruvawe gi ostvarile pred denot na po~etokot<br />

na primenata na ovoj zakon, tie prava se obezbeduvaat i po denot<br />

na primenata na ovoj zakon vo ist obem i visina i se usoglasuvaat spored<br />

odredbite na ovoj zakon, sosema e jasno deka so osporeniot ~len ne<br />

se vr{i namaluvawe, odnosno ograni~uvawe na najvisokata penzija na<br />

korisnicite koi ova pravo go ostvarile pred nejzinoto vleguvawe vo<br />

sila, odnosno primena, tuku naprotiv, so nego se utvrduva nov re`im za<br />

opredeluvawe na najvisokata penzija koj }e va`i vo idnina, za idnite<br />

penzioneri. Zatoa i navodite vo vtoro podnesenata inicijativa deka<br />

so osporeniot ~len se ureduvale pra{awa koi ne bile vo funkcija na<br />

ostvaruvawe na ustavno utvrdenoto pravo na socijalno osiguruvawe,<br />

tuku so nego se vr{elo ograni~uvawe na ovie prava, sprotivno na ~len<br />

54 stav 1 od Ustavot se neprifatlivi i ne pretstavuvaat osnova za poinakvo<br />

odlu~uvawe po ovaa inicijativa.<br />

Ottuka, sporedbata {to podnositelot na ovaa inicijativa ja<br />

pravi so predmetot U. br. 128/1995 i 245/1995 vo koj {to Sudot so Odluka<br />

od 5 juli 1995 godina go poni{til ~lenot 27 od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot za penzisko i invalidsko osiguruvawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 45/1995) e nesoodvetna,<br />

bidej}i vo toj predmet bilo utvrdeno deka se raboti za ograni~uvawe<br />

na ve}e steknato pravo, {to ne e slu~aj vo ovoj predmet.<br />

Kone~no, vo odnos na navodite vo prvata inicijativa spored<br />

koi osporeniot ~len od Zakonot bil vo sprotivnost i so ~lenovite 19,<br />

21, 22 i 180 od Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe, a<br />

povrzano so toa i so ~lenot 51 od Ustavot, Sudot utvrdi deka soglasno<br />

~len 110 od Ustavot na Republika Makedonija, Ustavniot sud ne e nadle`en<br />

da ja ocenuva me|usebnata soglasnost na oddelni ~lenovi od ist<br />

133

zakon i deka nivnata eventualna neusoglasenost ne mo`e da pretstavuva<br />

osnov za nesoglasnost so Ustavot, kako {to smeta podnositelot na<br />

ovaa inicijativa.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

8. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

134

14. U. br. 110/2003 i U. br. 1/2004 (4. 02. 2003)<br />

Osporen akt<br />

Odluka za utvrduvawe na maksimalno dozvolena visina na objektite<br />

vo Ohrid, broj 07-408/10 od 22 maj 2003 godina ("Slu`ben glasnik<br />

na op{tina Ohrid" br. 3/2003) donesena od Sovetot na op{tina Ohrid.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata podnesena od d-r Nikola Naumov, gradona~alnik<br />

na op{tina Ohrid se naveduva deka planiraweto na prostorot se<br />

vr{i so planovite i op{tite akti predvideni vo ~l. 7 i 25 od Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe, koi se donesuvaat vo postapka<br />

propi{ana so zakonot. Poradi toa {to so osporenata odluka donesena<br />

od Sovetot na op{tina Ohrid, se vr{i planirawe na prostorot vo<br />

odnos na maksimalno dozvolenata visina na objektite, i so toa se otstapuva<br />

od na~inot na planiraweto na prostorot kako {to toa e predvideno<br />

so zakon, proizleguva deka osporenata odluka e sprotivna na ~l. 7<br />

i ~l. 25 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe i se povreduva<br />

~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot na Republika Makedonija, spored koj<br />

temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija e<br />

vladeeweto na pravoto.<br />

Od ovie pri~ini, se predlaga Sudot da povede postapka za ocena<br />

na ustavnosta i zakonitosta na osporenata odluka.<br />

So iniciijativata podnesena od Bo`o Iloski od Ohrid, se<br />

osporuva navedenata odluka so sli~ni argumenti kako i vo prvopodnesenata<br />

inicijativa. Voedno, se naveduva deka Sovetot na op{tinata<br />

Ohrid nemal zakonsko ovlastuvawe za donesuvawe na osporenata odluka<br />

i za regulirawe na pra{awa koi se ureduvaat so nea, bidej}i spored<br />

~l. 21-a od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe, standardite<br />

i normativite za ureduvawe na prostorot gi utvrduva ministerot<br />

nadle`en za rabotite na ureduvawe na prostorot koj vrz osnova na ovoj<br />

~len od Zakonot donel soodveten Pravilnik. Poradi toa, so osporenata<br />

odluka se povreduvaat na~eloto na vladeewe na pravoto utvrdeno vo<br />

~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot i Odlukata bila sprotivna na ~l. 21-a od<br />

Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe.<br />

135

136<br />

Sodr`ina na osporenata odluka<br />

Vrz osnova na ~l. 36 od Zakonot za lokalna samouprava ("Slu-<br />

`ben vesnik na Republika Makedonija br. 5/2002), Sovetot na op{tina<br />

Ohrid na sednicata odr`ana na 22. 05. 2003 donel<br />

O D L U K A<br />

za utvrduvawe na maksimalno dozvolenata<br />

visina na objektite vo Ohrid<br />

^len 1<br />

Maksimalno dozvolenata visina na objektite vo Ohrid, pri<br />

planiraweto na prostorot /urbanizacija/ vo ramkite na postoe~kite<br />

standardi i normativi, utvrdeni so zakon ili podzakonski akti od<br />

dr`avnite organi, nemo`at da gi nadminat visinite utvrdeni so ovaa<br />

odluka.<br />

^len 2<br />

Vo Stariot del na gradot kade se predviduva izgradba na semejna<br />

ku}a najgolemata visina do venecot ne mo`e da bide povisoko od 9 m.<br />

Vo Centralnoto gradsko podra~je i Vtora urbana edinica vo<br />

visina na objektite do venecot nemo`at da bidat povisoki od 13,5 m.<br />

Vo urbanite edinici {to se nao|aat na desnata strana od Bulevarot<br />

Turisti~ka, gledana vo pravec Ohrid - Podmoqe visinata na<br />

objektite, ako drugite parametri toa go dozvoluvaat, da iznesuva 18 m<br />

do venecot.<br />

^len 3<br />

Pri planiraweto na prostorot {to e predmet na urbanizacija,<br />

izgotvuva~ot e dol`en soglasno postoe~kite standardi i normativi,<br />

da obezbedi prostor za parkirawe i holtikultura najmalku vo golemina<br />

utvrdeno so postojnite normativi, a potoa da ja utvrdi maksimalnata<br />

visina na objektot vo soglasnost so opredelbata od ~len 2 na<br />

ovaa odluka.<br />

^len 4<br />

Op{tinata Ohrid pri izgotvuvaweto na proektnata zada~a {to<br />

}e ja dostavi do izgotvuva~ot na urbanisti~koto re{enie, e dol`en da<br />

gi po~ituva odredbite na ovaa odluka po odnos na utvrdenite visini.<br />

Pri kone~noto usvojuvawe na Odlukata za urbanizacija na proektot,<br />

visinite vo predlo`enata odluka ne mo`at da bidat povisoki<br />

od utvrdenite.<br />

^len 5<br />

Ovaa odluka vleguva vo sila 8 dena po objavuvaweto vo slu`ben<br />

glasnik na op{tinata Ohrid.

Pravno mislewe<br />

1. Spored ~l. 110 al. 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i<br />

so zakonite.<br />

Poa|aj}i od pravnite elementi koi go opredeluvaat propisot, a<br />

spored koi toj treba da sodr`i op{ti normi na odnesuvawe, da ureduva<br />

odnosi na subjektite vo pravoto na op{t na~in i da utvrduva prava i<br />

obvrski na neopredelen krug na subjekti vo pravoto, cenime deka vo<br />

slu~ajov osporeniot akt donesen od Sovetot na op{tinata Ohrid ima<br />

karakter na propis vo smisla na iznesenata ustavna odredba i e podoben<br />

za ustavnosudska ocena. Ova od pri~ini {to:<br />

- prvo, osporenata odluka nosi naslov "Odluka za utvrduvawe na<br />

maksimalno dozvolenata visina na objektite vo Ohrid", i ako se pojde<br />

od upotrebenata formulacija "utvrduva," proizleguva deka aktot<br />

vsu{nost utvrduva prava i obvrski na neopredelen krug na subjekti vo<br />

pravoto i pretstavuva propis.<br />

- vtoro, osporenata odluka propi{uva pravila do koja maksimalna<br />

visina mo`at da se planiraat objektite vo Ohrid i sodr`i<br />

op{ti normi na odnesuvawe za izgotvuvawe na planovite pri planiraweto<br />

na prostorot.<br />

Imeno, vo ~l. 1 od Odlukata se utvrduva deka "nemo`at" da se<br />

nadminat visinite na objektite vo Ohrid koi se predvideni vo ~l. 2 od<br />

ovaa odluka; vo ~l. 3 se "zadol`uva" izgotvuva~ot na planot da obezbedi<br />

prostor za parkirawe i holtikultura najmalku vo golemina utvrdena<br />

so postojnite normativi, a potoa da ja utvrdi maksimalnata visina<br />

na objektot vo soglasnost so opredelbata od ~l. 2 na ovaa odluka; a so<br />

~l. 4 od Odlukata se zadol`uvaat u~esnicite vo planiraweto na prostorot<br />

(op{tinata Ohrid i izgotvuva~ot na urbanisti~koto re{enie)<br />

da gi po~ituvaat odredbite na ovaa odluka po odnos na utvrdenite<br />

visini.<br />

2. Vo ocenata na ustavnosta i zakonitosta na osporenata odluka,<br />

poa|aj}i od sodr`inata na odredbite vo Odlukata i navodite vo<br />

inicijativata, se utvrdi deka:<br />

- Sovetot na op{tinata Ohrid ja donel Odlukata za utvrduvawe<br />

na maksimalno dozvolenata visina na objektite vo Ohrid, vrz osnova<br />

na ~l. 36 od Zakonot za lokalna samouprava ("SV RM," br. 5/2002). Me-<br />

|utoa, spored ovaa zakonska odredba ne proizleguva nadle`nost i ovlastuvawe<br />

na Sovetot za donesuvawe na osporenata odluka i za ureduvawe<br />

na pra{aweto koe se tretira vo Odlukata.<br />

- Soglasno ~l. 1 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("SV RM," br. 4/1996, 28/1997, 18/1999, 53/2001 i 45/2002, predmet<br />

na ureduvawe so ovoj zakon, me|u drugoto, e planiraweto na prostorot,<br />

vidovite i sodr`inata na planovite, izrabotuvaweto i postapkata za<br />

137

donesuvawe na planovite i utvrduvaweto na uslovite za gradba.<br />

Vo delot na odredbite od Zakonot, koi se odnesuvaat na planirawe<br />

na prostorot, so ~l. 7 e predvideno deka vo zavisnost od prostorot<br />

koj e predmet na planirawe se donesuvaat slednive planovi: 1.<br />

Prostorni planovi, vo koi e predviden prostoren plan na Republikata<br />

i, 2. Urbanisti~ki planovi, vo koi se predvideni generalen urbanisti-<br />

~ki plan, detalen urbanisti~ki plan i urbanisti~ka dokumentacija za<br />

naseleno mesto vo op{tinata.<br />

Dokolku za naseleno mesto vo op{tinata nema urbanisti~ka dokumentacija,<br />

do nejzinoto donesuvawe, soglasno ~l. 25 od Zakonot,<br />

izgradbata mo`e da se vr{i pod uslovi i na na~in {to so op{t akt }e<br />

gi utvrdi op{tinata. Op{tiot akt se donesuva po prethodna soglasnost<br />

na Ministerstvoto nadle`no za rabotite na urbanizmot.<br />

Od spisite koi bea pribaveni po povod podnesenata inicijativa<br />

za osporenata odluka, se utvrdi deka Ministerstvoto za transport<br />

i vrski so akt br. 19-5031 od 26. 05. 2003 god. ja izvestilo op{-<br />

tinata Ohrid deka ne dava soglasnost za donesuvawe na Odlukata. Ova<br />

od pri~ini {to vo postapkite na planiraweto na prostorot i donesuvaweto<br />

na planovite i aktite predvideni so ~l. 7 i 25 od Zakonot za<br />

prostorno i urbanisti~ko planirawe se primenuvale propi{ani urbanisti~ki<br />

parametri, pa so ogled na toa op{tinata nemala zakonski<br />

osnov za donesuvawe na vakov vid podzakonski akt i istiot bil sprotiven<br />

na odredbite od Zakonot.<br />

Spored analizata na odredbite na osporenata odluka od aspekt<br />

na iznesenite odredbi od ~l. 7 i 25 od Zakonot, proizleguva deka Odlukata<br />

sodr`i normi za na~inot i uslovite za planirawe na prostorot i<br />

pokraj toa {to ne se odnesuva isklu~ivo za opredeleno naseleno mesto<br />

vo o{tinata kade nema urbanisti~ka dokumentacija i nema soglasnost<br />

od nadle`noto ministerstvo za donesuvawe na Odlukata bidej}i ne<br />

pretstavuva akt vo smisla na ~l. 25 od Zakonot. Isto taka, iako e nesporno<br />

deka urbanisti~kite planovi od ~l. 7 st. 2 se donesuvaat soglasno<br />

Zakonot, so odluki na op{tinite, tie ne mo`e da gi propi{uvaat<br />

tehni~kite uslovi za izrabotka na planovite i da go planiraat na~inot<br />

na ostvaruvawe na pravoto na gradewe, nitu imaat zakonsko ovlastuvawe<br />

da propi{uvaat uslovi ili postapka za toa. Ova od slednive<br />

pri~ini:<br />

- Spored ~l. 16 od navedeniot Zakon, izrabotuvawe na site urbanisti~ki<br />

planovi vr{i pravno lice ovlasteno od ministerot nadle-<br />

`en za rabotite na ureduvaweto na prostorot ako vo redoven raboten<br />

odnos ima najmalku tri ovlasteni lica so licenca za izrabotka na<br />

urbanisti~ki planovi.<br />

Po isklu~ok ovlastuvawe za izrabotka na urbanisti~ki planovi,<br />

osven generalen urbanisti~ki plan, mo`e da dobie pravno lice koe<br />

vo redoven raboten odnos ima najmalku edno ovlasteno lice so licenca<br />

za izrabotka na urbanisti~ki planovi.<br />

138

Nositel na izrabotuvawe na urbanisti~ki planovi mo`e da<br />

bide diplomiran arhitekt koj poseduva licenca za vr{ewe na ovaa dejnost<br />

i koj e dol`en vo timot da vklu~i stru~ni lica od razli~ni oblasti<br />

so najmalku VII stepen na stru~na podgotovka. Za dobivawe na licenca<br />

se polaga ispit pred komisija {to ja opredeluva minister nadle`en<br />

za rabotite na ureduvawe na prostorot koj voedno go propi{uva<br />

i na~inot i programata za polagawe na ispitot za dobivawe na licenca.<br />

So ~l. 21-a od Zakonot, se utvrduva zadol`itelno primenuvawe<br />

na normativite i standardite za ureduvawe na prostorot, pri izrabotuvawe<br />

na urbanisti~kite planovi od ~l. 7 st. 2, op{tite akti od ~l. 25<br />

i urbanisti~kiot proekt od ~l. 32 na ovoj zakon. So standardite i normativite<br />

se utvrduvaat osnovite za poracionalno planirawe, ureduvawe<br />

i koristewe na prostorot, sozdavawe uslovi za humano `iveewe i<br />

rabota na gra|anite vo naselenite mesta i vo podra~jata predvideni za<br />

gradba. Ovie standardi i normativi gi donesuva ministerot nadle`en<br />

za rabotite na ureduvawe na prostorot.<br />

Vrz osnova na ~l. 21-a od Zakonot, Ministerot za trasnsport i<br />

vrski donel Pravilnik za standardite i normativite za ureduvawe na<br />

prostorot ("SV RM," br. 2/2002).<br />

So odredbite na ovoj pravilnik se uredeni urbanisti~ki standardi<br />

i normativi, standardi i normativi za ureduvawe na javni pati-<br />

{ta, za ureduvawe na prostorot pokraj vodotecite, ezerata i akumulaciite,<br />

za planirawe na objekti od aspekt na za{titata na `ivotnata<br />

sredina, za planirawe na zasolnuvawe i za{tita od po`ari, za ureduvawe<br />

na spomenici na kulturata i arheolo{ki lokaliteti, za sozdavawe<br />

uslovi za dvi`ewe za hendikepirani lica i za koristewe na objektite<br />

i okolniot prostor.<br />

Vo delot na odredbite od Pravilnikot so koi se uredeni urbanisti~kite<br />

standardi i normativi, so ~l. 24 e predvideno deka pri planirawe<br />

na maksimalnata visina na sodr`inite na urbanisti~kiot<br />

plan se utvrduva maksimalna visina vo metri. Ako se raboti za urbani<br />

moduli locirani na teren vo pad (nad 10% kosina), utvrduvaweto na<br />

visinata se vr{i so nazna~uvawe na apsolutna kota do koja mo`e da se<br />

realizira izgradbata na objektite, povrzani so vizurata na sosednite<br />

objekti i sodr`ini od pogornite urbani moduli, odnosno se nazna~uva<br />

kotata na slemeto. Visinata na objekt se opredeluva od nivoto na trotoarot<br />

odnosno soobra}ajnicata ili pristapnata pateka (nulta kota)<br />

do zavr{niot venec na objektot (za ramni tereni), odnosno do slemeto<br />

na objektot (za kosi tereni). Pri planiraweto, maksimalnata visina<br />

na novopredvidenite zaedni~ki stanbeni objekti - strukturi iznesuva<br />

21 metar. Za stanbenite objekti kotata na prvoto nivo vo odnos na terenot<br />

iznesuva maksimum 1,20 metri.<br />

So odredbite od Pravilnikot, isto taka, se opfateni {irok<br />

opseg na standardi i normativi od razli~ni aspekti za ureduvawe na<br />

139

prostorot koi se primenuvaat pri izrabotuvaweto i sproveduvaweto<br />

na planovite i aktite za planirawe na prostorot predvideni so Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe.<br />

3. Vrz osnova na pogore iznesenoto proizleguva deka so Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe pokraj toa {to se uredeni<br />

pra{awata za vidovite i sodr`inata na planovite i aktite za planirawe<br />

na prostorot i postapkata za nivno donesuvawe, propi{ani se i<br />

na~inot i uslovite pod koi pravno ili fizi~ko lice mo`e da bide<br />

ovlasteno za nivna izrabotka. Me|utoa, so zakonot decidno e opredeleno<br />

deka pri izrabotkata na planovite, ovlastenoto lice koe gi izgotvuva<br />

planovite, zadol`itelno treba da gi primenuva standardite i<br />

normativite za ureduvawe na prostorot, koi gi donesuva resorniot minister<br />

nadle`en za rabotite na ureduvawe na prostorot. Ottuka, ovie<br />

standardi i normativi koi vrz osnova na zakonskoto ovlastuvawe se<br />

doneseni od nadle`niot minister so Pravilnikot, ednakvo treba da se<br />

primenuvaat od licata koi gi izrabotuvaat planovite i aktite za planirawe<br />

na prostorot.<br />

So ogled na toa, so donesuvaweto na osporenata odluka za utvrduvawe<br />

na maksimalno dozvolena visina na objektite vo Ohrid, Sovetot<br />

na op{tinata Ohrid prezel nadle`nost za koja nema zakonsko ovlastuvawe<br />

i ureduval pra{awa od domenot na standardite i normativite<br />

za ureduvawe na prostorot, koi ne se negov predmet na ureduvawe.<br />

4. Poradi iznesenoto smetame deka osporenata odluka ne e vo<br />

soglasnost so ~l. 7, 25 i 21-a od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe, i se povreduva ustavniot princip na vladeewe na pravoto<br />

utvrden vo ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot, poradi {to se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Odlukata za utvrduvawe na maksimalno dozvolena visina na<br />

objektite vo Ohrid, br. 07-480/10 od 7. 04. 2003 god. ("Slu`ben glasnik<br />

na op{tina Ohrid" br. 3/2003), donesena od Sovetot na op{tina Ohrid.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 4 fevruari 2004 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Odlukata za utvrduvawe na maksimalno dozvolena visina<br />

na objektite vo Ohrid br. 07-408/10 od 22 maj 2003 godina ("Slu`ben<br />

glasnik na op{tina Ohrid" br. 3/2003), donesena od Sovetot na op{ti-<br />

140

na Ohrid.<br />

2. D-r Nikola Naumov, gradona~alnik na op{tina Ohrid i<br />

Bo`o Iloski od Ohrid, na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu<br />

podnesoa inicijativi za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata podnesena od d-r Nikola Naumov, gradona~alnik<br />

na op{tina Ohrid, se naveduva deka so osporenata odluka donesena<br />

od Sovetot na op{tina Ohrid se vr{elo planirawe na prostorot vo<br />

odnos na maksimalno dozvolenata visina na objektite {to bilo sprotivno<br />

od na~inot i postapkata na planiraweto na prostorot so planovite<br />

i op{tite akti predvideni vo ~lenot 7 i ~lenot 25 od Zakonot za<br />

prostorno i urbanisti~ko planirawe. Poradi toa osporenata odluka<br />

bila sprotivna na navedenite odredbi od Zakonot i so toa se povreduvalo<br />

ustavnoto na~elo na vladeewe na pravoto kako edna od temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija utvrdeno<br />

vo ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot.<br />

Spored navodite vo inicijativata na Bo`o Iloski od Ohrid,<br />

Sovetot na op{tinata Ohrid nemal zakonsko ovlastuvawe za donesuvawe<br />

na osporenata odluka, bidej}i spored ~lenot 21-a od Zakonot za<br />

prostorno i urbanisti~ko planirawe, standardite i normativite za<br />

ureduvawe na prostorot gi utvrduval ministerot nadle`en za rabotite<br />

na ureduvawe na prostorot koj vrz osnova na ovoj ~len od Zakonot<br />

donel soodveten Pravilnik. Poradi toa, osporenata odluka bila<br />

sprotivna na ~lenot 21-a od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

i bilo povredeno ustavnoto na~elo na vladeewe na pravoto.<br />

Od iznesenive pri~ini podnositelite na inicijativite predlagaat<br />

poveduvawe na postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na osporenata odluka.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka vrz osnova na ~lenot 36 od<br />

Zakonot za lokalna samouprava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija<br />

br. 5/2002), Sovetot na op{tina Ohrid na sednica odr`ana na 22<br />

maj 2003 godina, donel Odluka za utvrduvawe na maksimalno dozvolena<br />

visina na objektite vo Ohrid.<br />

Spored ~lenot 1 od ovaa odluka, maksimalno dozvolenata visina<br />

na objektite vo Ohrid, pri planiraweto na prostorot (urbanizacija)<br />

vo ramkite na postoe~kite standardi i normativi, utvrdeni so zakon<br />

ili podzakonski akti od dr`avnite organi, ne mo`at da gi nadminat<br />

visinite utvrdeni so ovaa odluka.<br />

Vo ~lenot 2 e opredeleno deka vo Stariot del na gradot kade se<br />

predviduva izgradba na semejna ku}a najgolemata visina do venecot ne<br />

mo`e da bide povisoka od 9 m. Vo Centralnoto gradsko podra~je i Vtora<br />

urbana edinica vo visina na objektite do venecot ne mo`at da bidat<br />

povisoki od 13,5 m. Vo urbanite edinici {to se nao|aat na desnata<br />

strana od Bulevarot Turisti~ka, gledana vo pravec Ohrid - Podmoqe<br />

visinata na objektite, ako drugite parametri toa go dozvoluvaat, da<br />

141

iznesuva 18 m do venecot.<br />

Spored ~lenot 3 od Odlukata, pri planiraweto na prostorot<br />

{to e predmet na urbanizacija, izgotvuva~ot e dol`en soglasno postoe~kite<br />

standardi i normativi, da obezbedi prostor za parkirawe i holtikultura<br />

najmalku vo golemina utvrdena so postojnite normativi, a<br />

potoa da ja utvrdi maksimalnata visina na objektot vo soglasnost so<br />

opredelbata od ~len 2 na ovaa odluka.<br />

Spored ~lenot 4 e uredeno deka op{tinata Ohrid pri izgotvuvaweto<br />

na proektnata zada~a {to }e ja dostavi do izgotvuva~ot na<br />

urbanisti~koto re{enie, e dol`en da gi po~ituva odredbite na ovaa<br />

odluka po odnos na utvrdenite visini.<br />

Pri kone~noto usvojuvawe na Odlukata za urbanizacija na proektot,<br />

visinite vo predlo`enata odluka ne mo`at da bidat povisoki<br />

od utvrdenite.<br />

Soglasno ~lenot 5 ovaa odluka vleguva vo sila 8 dena po objavuvaweto<br />

vo slu`ben glasnik na op{tinata Ohrid.<br />

4. Sudot vo ocena na ustavnosta i zakonitosta na osporenata<br />

odluka, poa|aj}i od sodr`inata na odredbite vo Odlukata i navodite<br />

vo inicijativite, utvrdi deka Sovetot na op{tinata Ohrid ja donel<br />

Odlukata za utvrduvawe na maksimalno dozvolenata visina na objektite<br />

vo Ohrid, vrz osnova na ~len 36 od Zakonot za lokalna samouprava<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 5/2002). Me|utoa, spored<br />

ovaa zakonska odredba ne proizleguva nadle`nost i ovlastuvawe<br />

na Sovetot za donesuvawe na osporenata odluka i za ureduvawe na pra-<br />

{aweto koe se tretira vo Odlukata.<br />

Soglasno ~lenot 1 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("SV RM," br. 4/1996, 28/ 1997, 18/1999, 53/2001 i 45/2002), predmet<br />

na ureduvawe so ovoj zakon se, me|u drugoto, planiraweto na prostorot,<br />

vidovite i sodr`inata na planovite, izrabotuvaweto i postapkata<br />

za donesuvawe na planovite i utvrduvaweto na uslovite za gradba.<br />

Vo delot na odredbite od Zakonot, koi se odnesuvaat na planirawe<br />

na prostorot, so ~lenot 7 e predvideno deka vo zavisnost od prostorot<br />

koj e predmet na planirawe se donesuvaat slednive planovi: 1.<br />

Prostorni planovi, vo koi e predviden prostoren plan na Republikata;<br />

i 2. Urbanisti~ki planovi, vo koi se predvideni generalen urbanisti~ki<br />

plan, detalen urbanisti~ki plan i urbanisti~ka dokumentacija<br />

za naseleno mesto vo op{tinata.<br />

Dokolku za naseleno mesto vo op{tinata nema urbanisti~ka dokumentacija,<br />

do nejzinoto donesuvawe, soglasno ~lenot 25 od Zakonot,<br />

izgradbata mo`e da se vr{i pod uslovi i na na~in {to so op{t akt }e<br />

gi utvrdi op{tinata. Op{tiot akt se donesuva po prethodna soglasnost<br />

na Ministerstvoto nadle`no za rabotite na urbanizmot.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka Ministerstvoto za transport i<br />

vrski so akt broj 19-5031 od 26 maj 2003 godina ja izvestilo op{tinata<br />

Ohrid deka ne dava soglasnost za donesuvawe na Odlukata. Ova od pri-<br />

142

~ini {to vo postapkite na planiraweto na prostorot i donesuvaweto<br />

na planovite i aktite predvideni so ~lenovite 7 i 25 od Zakonot za<br />

prostorno i urbanisti~ko planirawe se primenuvale propi{ani urbanisti~ki<br />

parametri, pa so ogled na toa op{tinata nemala zakonski<br />

osnov za donesuvawe na vakov vid podzakonski akt i istiot bil sprotiven<br />

na odredbite od Zakonot.<br />

Od analizata na odredbite na osporenata odluka od aspekt na<br />

iznesenite odredbi od ~lenot 7 i ~lenot 25 od Zakonot, proizleguva<br />

deka Odlukata sodr`i normi za na~inot i uslovite za planirawe na<br />

prostorot i pokraj toa {to ne se odnesuva isklu~ivo za opredeleno naseleno<br />

mesto vo o{tinata kade nema urbanisti~ka dokumentacija i<br />

nema soglasnost od nadle`noto ministerstvo za donesuvawe na Odlukata<br />

bidej}i ne pretstavuva akt vo smisla na ~lenot 25 od Zakonot.<br />

Isto taka, iako e nesporno deka urbanisti~kite planovi od ~len 7 stav<br />

2 se donesuvaat soglasno Zakonot so odluki na op{tinite, tie ne mo`e<br />

da gi propi{uvaat tehni~kite uslovi za izrabotka na planovite i da<br />

go planiraat na~inot na ostvaruvawe na pravoto na gradewe, nitu imaat<br />

zakonsko ovlastuvawe da propi{uvaat uslovi ili postapka za toa.<br />

Ova poradi toa {to spored ~lenot 16 od navedeniot Zakon, izrabotuvaweto<br />

na site urbanisti~ki planovi go vr{i pravno lice ovlasteno<br />

od ministerot nadle`en za rabotite na ureduvaweto na prostorot ako<br />

vo redoven raboten odnos ima najmalku tri ovlasteni lica so licenca<br />

za izrabotka na urbanisti~ki planovi. Po isklu~ok, ovlastuvawe za<br />

izrabotka na urbanisti~ki planovi, osven generalen urbanisti~ki<br />

plan, mo`e da dobie pravno lice koe vo redoven raboten odnos ima najmalku<br />

edno ovlasteno lice so licenca za izrabotka na urbanisti~ki<br />

planovi. Nositel na izrabotuvawe na urbanisti~ki planovi mo`e da<br />

bide diplomiran arhitekt koj poseduva licenca za vr{ewe na ovaa dejnost<br />

i koj e dol`en vo timot da vklu~i stru~ni lica od razli~ni oblasti<br />

so najmalku VII stepen na stru~na podgotovka. Za dobivawe na licenca<br />

se polaga ispit pred komisija {to ja opredeluva ministerot<br />

nadle`en za rabotite na ureduvawe na prostorot koj voedno go propi-<br />

{uva i na~inot i programata za polagawe na ispitot za dobivawe na<br />

licenca.<br />

Vo ~lenot 21-a od Zakonot e utvrdeno deka pri izrabotuvawe na<br />

urbanisti~kite planovi od ~lenot 7 stav 2, op{tite akti od ~lenot 25<br />

i urbanisti~kiot proekt od ~len 32 na ovoj zakon zadol`itelno se<br />

primenuvaat normativite i standardite za ureduvawe na prostorot. So<br />

standardite i normativite se utvrduvaat osnovite za poracionalno<br />

planirawe, ureduvawe i koristewe na prostorot, sozdavawe uslovi za<br />

humano `iveewe i rabota na gra`anite vo naselenite mesta i vo podra~jata<br />

predvideni za gradba. Ovie standardi i normativi gi donesuva<br />

ministerot nadle`en za rabotite na ureduvawe na prostorot.<br />

Vrz osnova na ~lenot 21-a od Zakonot, ministerot za transport<br />

i vrski donel Pravilnik za standardite i normativite za ureduvawe<br />

143

na prostorot ("SV RM,"br. 2/2002 i 50/2003).<br />

So odredbite na ovoj pravilnik se uredeni urbanisti~ki standardi<br />

i normativi, standardi i normativi za ureduvawe na javni pati-<br />

{ta, za ureduvawe na prostorot pokraj vodotecite, ezerata i akumulaciite,<br />

za planirawe na objekti od aspekt na za{titata na `ivotnata<br />

sredina, za planirawe na zasolnuvawe i za{tita od po`ari, za ureduvawe<br />

na spomenici na kulturata i arheolo{ki lokaliteti, za sozdavawe<br />

uslovi za dvi`ewe za hendikepirani lica i za koristewe na objektite<br />

i okolniot prostor.<br />

Vo delot na odredbite od Pravilnikot so koi se uredeni urbanisti~kite<br />

standardi i normativi, so ~lenot 24 e predvideno deka pri<br />

planirawe na maksimalnata visina na sodr`inite na urbanisti~kiot<br />

plan se utvrduva maksimalna visina vo metri. Ako se raboti za urbani<br />

moduli locirani na teren vo pad (nad 10% kosina), utvrduvaweto na<br />

visinata se vr{i so nazna~uvawe na apsolutna kota do koja mo`e da se<br />

realizira izgradbata na objektite, povrzani so vizurata na sosednite<br />

objekti i sodr`ini od pogornite urbani moduli, odnosno se nazna~uva<br />

kotata na slemeto. Visinata na objekt se opredeluva od nivoto na trotoarot<br />

odnosno soobra}ajnicata ili pristapnata pateka (nulta kota)<br />

do zavr{niot venec na objektot (za ramni tereni), odnosno do slemeto<br />

na objektot (za kosi tereni). Pri planiraweto, maksimalnata visna na<br />

novopredvidenite semejni ku}i mo`e da iznesuva 10,20 metri, a kaj ku-<br />

}ite so vnatre{en dvor mo`e da iznesuva 7,20 metri. Maksimalnata visina<br />

na novopredvidenite stanbeni objekti - strukturi iznesuva 19,20<br />

metri, a kaj ku}i povrzani vo blok (maksimum 6 ku}i vo niza) iznesuva<br />

13,20 metri. Pri utvrduvaweto na maksimalnata visina na objektite,<br />

edno nivo vo stanbenite objekti e so maksimalna visina (konstruktivna<br />

visina) 3 metri. Za stanbenite objekti kotata na prvoto nivo vo<br />

odnos na terenot iznesuva maksimum 1,20 metri.<br />

So odredbite od Pravilnikot, isto taka, se opfateni standardi<br />

i normativi od razli~ni aspekti za ureduvawe na prostorot koi se<br />

primenuvaat pri izrabotuvaweto i sproveduvaweto na planovite i<br />

aktite za planirawe na prostorot predvideni so Zakonot za prostorno<br />

i urbanisti~ko planirawe.<br />

5. Vrz osnova na pogore iznesenoto Sudot utvrdi deka so Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe, pokraj toa {to se uredeni<br />

pra{awata za vidovite i sodr`inata na planovite i aktite za planirawe<br />

na prostorot i postapkata za nivno donesuvawe, propi{ani se i<br />

na~inot i uslovite pod koi pravno ili fizi~ko lice mo`e da bide<br />

ovlasteno za nivna izrabotka. Me|utoa, so zakonot decidno e opredeleno<br />

deka pri izrabotkata na planovite, ovlastenoto lice koe gi izgotvuva<br />

planovite, zadol`itelno treba da gi primenuva standardite i<br />

normativite za ureduvawe na prostorot, koi gi donesuva resorniot minister<br />

nadle`en za rabotite na ureduvawe na prostorot. Ottuka, ovie<br />

standardi i normativi koi vrz osnova na zakonskoto ovlastuvawe se<br />

144

doneseni so Pravilnikot na nadle`niot minister, ednakvo treba da se<br />

primenuvaat od licata koi gi izrabotuvaat planovite i aktite za planirawe<br />

na prostorot.<br />

So ogled na toa, spored Sudot so donesuvaweto na osporenata<br />

odluka za utvrduvawe na maksimalno dozvolena visina na objektite vo<br />

Ohrid, Sovetot na op{tinata Ohrid prezel nadle`nost za koja nema<br />

zakonsko ovlastuvawe i ureduval pra{awa od domenot na standardite<br />

i normativite za ureduvawe na prostorot, koi ne se negov predmet na<br />

ureduvawe.<br />

Poradi navedenoto, pred Sudot se postavi pra{aweto za soglasnosta<br />

na osporenata odluka so odredbite od ~len 7, ~len 25 i ~len 21-a<br />

od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe, i so ustavniot<br />

princip na vladeewe na pravoto, utvrden vo ~lenot 8 stav 1 alineja 3<br />

od Ustavot.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe po predmetot U. br. 110/2003 i U. br. 1/200, so<br />

Nacrt-odluka<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

110/2003 i U. br. 1/2004 od 4 fevruari 2004 godina povede postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za utvrduvawe na<br />

maksimalno dozvolena visina na objektite vo Ohrid br. 07-408/10 od 22<br />

maj 2003 godina ("Slu`ben glasnik na op{tina Ohrid" br. 3/2003),<br />

donesena od Sovetot na op{tina Ohrid.<br />

2. Donositelot na osporeniot akt, vo predvideniot rok ne dostavi<br />

odgovor na navodite sodr`ani vo re{enieto za poveduvawe na postapka.<br />

3. So ogled na toa {to fakti~kata i pravnata sostojba na rabotite<br />

po predmetot ne se promeneti se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ja ukine Odlukata za utvrduvawe na maksimalno dozvolena<br />

visina na objektite vo Ohrid br. 07-408/10 od 22 maj 2003 godina<br />

("Slu`ben glasnik na op{tina Ohrid" br. 3/2003), donesena od Sovetot<br />

na op{tina Ohrid.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

145

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 24 mart 2004 godina,<br />

donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA Odlukata za utvrduvawe na maksimalno dozvolena<br />

visina na objektite vo Ohrid br. 07-408/10 od 22 maj 2003 godina,<br />

donesena od Sovetot na op{tina Ohrid ("Slu`ben glasnik na<br />

op{tina Ohrid" br. 3/2003).<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija po inicijativite na<br />

d-r Nikola Naumov, gradona~alnik na op{tina Ohrid i Bo`o Iloski<br />

od Ohrid, so Re{enie U. br. 110/2003 i U. br. 1/2004 od 4 fevruari 2004<br />

godina, povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na<br />

aktot ozna~en vo to~kata 1 od ovaa odluka, zatoa {to osnovano se postavi<br />

pra{aweto za negovata soglasnost so Ustavot i Zakonot za prostorno<br />

i urbanisti~ko planirawe.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka vrz osnova na ~lenot 36 od Zakonot<br />

za lokalna samouprava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija<br />

br. 5/2002), Sovetot na op{tina Ohrid na sednica odr`ana na 22<br />

maj 2003 godina, donel Odluka za utvrduvawe na maksimalno dozvolena<br />

visina na objektite vo Ohrid.<br />

Spored ~lenot 1 od ovaa odluka, maksimalno dozvolenata visina<br />

na objektite vo Ohrid, pri planiraweto na prostorot (urbanizacija)<br />

vo ramkite na postoe~kite standardi i normativi, utvrdeni so zakon<br />

ili podzakonski akti od dr`avnite organi, ne mo`at da gi nadmine<br />

visinite utvrdeni so ovaa odluka.<br />

Vo ~lenot 2 e opredeleno deka vo Stariot del na gradot kade se<br />

predviduva izgradba na semejna ku}a, najgolemata visina do venecot ne<br />

mo`e da bide povisoka od 9 m. Vo Centralnoto gradsko podra~je i<br />

Vtora urbana edinica vo visina na objektite do venecot ne mo`at da<br />

bidat povisoki od 13,5 m. Vo urbanite edinici {to se nao|aat na desnata<br />

strana od Bulevarot Turisti~ka, gledana vo pravec Ohrid - Podmoqe<br />

visinata na objektite, ako drugite parametri toa go dozvoluvaat, da<br />

iznesuva 18 m do venecot.<br />

Spored ~lenot 3 od Odlukata, pri planiraweto na prostorot<br />

{to e predmet na urbanizacija, izgotvuva~ot e dol`en soglasno postoe~kite<br />

standardi i normativi da obezbedi prostor za parkirawe i hortikultura<br />

najmalku vo golemina utvrdena so postojnite normativi, a<br />

potoa da ja utvrdi maksimalnata visina na objektot vo soglasnost so<br />

opredelbata od ~len 2 na ovaa odluka.<br />

Vo ~lenot 4 e uredeno deka op{tinata Ohrid pri izgotvuvawe-<br />

146

to na proektnata zada~a {to }e ja dostavi do izgotvuva~ot na urbanisti~koto<br />

re{enie e dol`en da gi po~ituva odredbite na ovaa odluka<br />

po odnos na utvrdenite visini.<br />

Pri kone~noto usvojuvawe na odlukata za urbanizacija na proektot,<br />

visinite vo predlo`enata odluka ne mo`at da bidat povisoki<br />

od utvrdenite.<br />

Soglasno ~lenot 5, ovaa odluka vleguva vo sila 8 dena po objavuvaweto<br />

vo slu`ben glasnik na op{tinata Ohrid.<br />

5. Sudot vo ocena na ustavnosta i zakonitosta na osporenata<br />

odluka, utvrdi deka Sovetot na op{tinata Ohrid ja donel Odlukata za<br />

utvrduvawe na maksimalno dozvolenata visina na objektite vo Ohrid,<br />

vrz osnova na ~len 36 od Zakonot za lokalna samouprava ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 5/2002). Me|utoa, spored ovaa zakonska<br />

odredba ne proizleguva nadle`nost i ovlastuvawe na Sovetot za<br />

donesuvawe na osporenata odluka i za ureduvawe na pra{aweto koe se<br />

tretira vo Odlukata.<br />

Soglasno ~lenot 1 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 4/1996, 28/<br />

1997, 18/1999, 53/2001 i 45/2002), predmet na ureduvawe so ovoj zakon,<br />

me|u drugoto, se planiraweto na prostorot, vidovite i sodr`inata na<br />

planovite, izrabotuvaweto i postapkata za donesuvawe na planovite i<br />

utvrduvaweto na uslovite za gradba.<br />

Vo delot na odredbite od Zakonot koi se odnesuvaat na planirawe<br />

na prostorot, so ~lenot 7 e predvideno deka vo zavisnost od prostorot<br />

koj e predmet na planirawe se donesuvaat slednive planovi: 1.<br />

Prostorni planovi, vo koi e predviden prostoren plan na Republikata;<br />

i 2. Urbanisti~ki planovi, vo koi se predvideni generalen urbanisti~ki<br />

plan, detalen urbanisti~ki plan i urbanisti~ka dokumentacija<br />

za naseleno mesto vo op{tinata.<br />

Dokolku za naseleno mesto vo op{tinata nema urbanisti~ka dokumentacija,<br />

do nejzinoto donesuvawe, soglasno ~lenot 25 od Zakonot,<br />

izgradbata mo`e da se vr{i pod uslovi i na na~in {to so op{t akt }e<br />

gi utvrdi op{tinata. Op{tiot akt se donesuva po prethodna soglasnost<br />

na Ministerstvoto nadle`no za rabotite na urbanizmot.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka Ministerstvoto za transport i<br />

vrski so akt broj 19-5031 od 26 maj 2003 godina ja izvestilo op{tinata<br />

Ohrid deka ne dava soglasnost za donesuvawe na Odlukata.<br />

Od analizata na odredbite na osporenata odluka od aspekt na<br />

iznesenite odredbi od ~lenot 7 i ~lenot 25 od Zakonot, proizleguva<br />

deka Odlukata sodr`i normi za na~inot i uslovite za planirawe na<br />

prostorot i pokraj toa {to ne se odnesuva isklu~ivo za opredeleno naseleno<br />

mesto vo op{tinata kade nema urbanisti~ka dokumentacija i<br />

nema soglasnost od nadle`noto ministerstvo za donesuvawe na Odlukata,<br />

bidej}i ne pretstavuva akt vo smisla na ~lenot 25 od Zakonot.<br />

Isto taka, iako e nesporno deka urbanisti~kite planovi od ~len 7 stav<br />

147

2 se donesuvaat soglasno Zakonot so odluki na op{tinite, tie ne mo`e<br />

da gi propi{uvaat tehni~kite uslovi za izrabotka na planovite i da<br />

go planiraat na~inot na ostvaruvawe na pravoto na gradewe, nitu imaat<br />

zakonsko ovlastuvawe da propi{uvaat uslovi ili postapka za toa.<br />

Ova poradi toa {to spored ~lenot 16 od navedeniot Zakon, izrabotuvaweto<br />

na site urbanisti~ki planovi go vr{i pravno lice ovlasteno od<br />

ministerot nadle`en za rabotite na ureduvaweto na prostorot ako vo<br />

redoven raboten odnos ima najmalku tri ovlasteni lica so licenca za<br />

izrabotka na urbanisti~ki planovi. Po isklu~ok, ovlastuvawe za<br />

izrabotka na urbanisti~ki planovi, osven generalen urbanisti~ki<br />

plan, mo`e da dobie pravno lice koe vo redoven raboten odnos ima najmalku<br />

edno ovlasteno lice so licenca za izrabotka na urbanisti~ki<br />

planovi. Nositel na izrabotuvawe na urbanisti~ki planovi mo`e da<br />

bide diplomiran arhitekt koj poseduva licenca za vr{ewe na ovaa dejnost<br />

i koj e dol`en vo timot da vklu~i stru~ni lica od razli~ni oblasti<br />

so najmalku VII stepen na stru~na podgotovka. Za dobivawe na licenca<br />

se polaga ispit pred komisija {to ja opredeluva ministerot nadle`en<br />

za rabotite na ureduvawe na prostorot koj voedno go propi{uva<br />

i na~inot i programata za polagawe na ispitot za dobivawe na<br />

licenca.<br />

Vo ~lenot 21-a od Zakonot e utvrdeno deka pri izrabotuvawe na<br />

urbanisti~kite planovi od ~lenot 7 stav 2, op{tite akti od ~lenot 25<br />

i urbanisti~kiot proekt od ~len 32 na ovoj zakon, zadol`itelno se<br />

primenuvaat normativite i standardite za ureduvawe na prostorot. So<br />

standardite i normativite se utvrduvaat osnovite za poracionalno<br />

planirawe, ureduvawe i koristewe na prostorot, sozdavawe uslovi za<br />

humano `iveewe i rabota na gra|anite vo naselenite mesta i vo podra-<br />

~jata predvideni za gradba. Ovie standardi i normativi gi donesuva<br />

ministerot nadle`en za rabotite na ureduvawe na prostorot.<br />

Vrz osnova na ~lenot 21-a od Zakonot, ministerot za transport<br />

i vrski donel Pravilnik za standardite i normativite za ureduvawe<br />

na prostorot ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 2/2002 i<br />

50/2003).<br />

Vo delot na odredbite od Pravilnikot so koi se uredeni urbanisti~kite<br />

standardi i normativi, so ~lenot 24 e predvideno deka pri<br />

planirawe na maksimalnata viso~ina na sodr`inite na urbanisti~kiot<br />

plan se utvrduva maksimalna viso~ina vo metri. Ako se raboti za<br />

urbani moduli locirani na teren vo pad (nad 10% kosina), utvrduvaweto<br />

na viso~inata se vr{i so nazna~uvawe na apsolutna kota do koja<br />

mo`e da se realizira izgradbata na objektite, povrzani so vizurata na<br />

sosednite objekti i sodr`ini od pogornite urbani moduli, odnosno se<br />

nazna~uva kotata na slemeto. Viso~inata na objekt se opredeluva od<br />

nivoto na trotoarot odnosno soobra}ajnicata ili pristapnata pateka<br />

(nulta kota) do zavr{niot venec na objektot (za ramni tereni), odnosno<br />

do slemeto na objektot (za kosi tereni). Pri planiraweto, maksi-<br />

148

malnata viso~ina na novopredvidenite semejni ku}i mo`e da iznesuva<br />

10,20 metri, a kaj ku}ite so vnatre{en dvor mo`e da iznesuva 7,20 metri.<br />

Maksimalnata viso~ina na novopredvidenite stanbeni objekti -<br />

strukturi iznesuva 19,20 metri, a kaj ku}i povrzani vo blok (maksimum<br />

6 ku}i vo niza) iznesuva 13,20 metri. Pri utvrduvaweto na maksimalnata<br />

viso~ina na objektite, edno nivo vo stanbenite objekti e so maksimalna<br />

viso~ina (konstruktivna viso~ina) 3 metri. Za stanbenite<br />

objekti kotata na prvoto nivo vo odnos na terenot iznesuva maksimum<br />

1,20 metri.<br />

Isto taka, so odredbite od Pravilnikot se opfateni standardi<br />

i normativi od razli~ni aspekti za ureduvawe na prostorot koi se<br />

primenuvaat pri izrabotuvaweto i sproveduvaweto na planovite i<br />

aktite za planirawe na prostorot predvideni so Zakonot za prostorno<br />

i urbanisti~ko planirawe.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot utvrdi deka so Zakonot za<br />

prostorno i urbanisti~ko planirawe, pokraj toa {to se uredeni pra-<br />

{awata za vidovite i sodr`inata na planovite i aktite za planirawe<br />

na prostorot i postapkata za nivno donesuvawe, propi{ani se i na~inot<br />

i uslovite pod koi pravno ili fizi~ko lice mo`e da bide ovlasteno<br />

za nivna izrabotka. Me|utoa, so zakonot decidno e opredeleno<br />

deka pri izrabotkata na planovite, ovlastenoto lice koe gi izgotvuva<br />

planovite, zadol`itelno treba da gi primenuva standardite i normativite<br />

za ureduvawe na prostorot koi gi donesuva resorniot minister<br />

nadle`en za rabotite na ureduvawe na prostorot. Ottuka, ovie standardi<br />

i normativi koi vrz osnova na zakonskoto ovlastuvawe se doneseni<br />

so Pravilnikot na nadle`niot minister, ednakvo treba da se<br />

primenuvaat od licata koi gi izrabotuvaat planovite i aktite za planirawe<br />

na prostorot.<br />

So ogled na toa, so donesuvaweto na osporenata odluka za utvrduvawe<br />

na maksimalno dozvolena visina na objektite vo Ohrid, Sovetot<br />

na op{tinata Ohrid, spored Sudot prezel nadle`nost za koja nema<br />

zakonsko ovlastuvawe i ureduval pra{awa od domenot na standardite<br />

i normativite za ureduvawe na prostorot, koi ne se negov predmet na<br />

ureduvawe.<br />

Poradi navedenoto, Sudot utvrdi deka osporenata odluka ne e<br />

vo soglasnost so odredbite od ~len 7, 25 i 21-a od Zakonot za prostorno<br />

i urbanisti~ko planirawe se povreduva ustavniot princip na vladeewe<br />

na pravoto, utvrden vo ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

8. Ovaa odluka Sudot ja donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova, Vera Markova,<br />

d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

149

150

15. U. br. 79/2003 (28. 01. 2004)<br />

Osporeni akti<br />

Site pravni akti na Sovetot na op{tina Mavrovi Anovi doneseni<br />

na sednicata odr`ana na 31. 03. 2003 godina.<br />

1. Zaklu~ok za proglasuvawe na Buxetot na op{tina Mavrovi<br />

Anovi za 2003 godina.<br />

2. Buxetot na op{tina Mavrovi Anovi za 2003 godina.<br />

3. Zaklu~ok za proglasuvawe na Odlukata za izvr{uvawe na Buxetot<br />

na op{tina Mavrovi Anovi za 2003 godina.<br />

4. Odluka za izvr{uvawe na Buxetot na op{tina Mavrovi Anovi<br />

za 2003 godina.<br />

5. Zaklu~ok za proglasuvawe na Odlukata za usvojuvawe na Zavr-<br />

{nata smetka na Buxetot na op{tina Mavrovi Anovi za 2002 godina.<br />

6. Odluka za usvojuvawe na Zavr{nata smetka na Buxetot na<br />

op{tina Mavrovi Anovi za 2003 godina.<br />

7. Zaklu~ok za proglasuvawe na Zaklu~okot za usvojuvawe na<br />

Programata za rabota na JP za komunalni dejnosti - Mavrovo - Mavrovi<br />

Anovi.<br />

8. Zaklu~ok za usvojuvawe na Programata za rabota na JP za komunalni<br />

dejnosti - Mavrovo - Mavrovi Anovi.<br />

9. Zaklu~ok za proglasuvawe na Zaklu~okot za usvojuvawe na<br />

Izve{tajot za rabota na JP za komunalni dejnosti - Mavrovo - Mavrovi<br />

Anovi.<br />

10. a) Zaklu~ok za usvojuvawe na Izve{tajot za rabota na JP za<br />

komunalni dejnosti Mavrovo - Mavrovi Anovi, b) Zaklu~ok za proglasuvawe<br />

na Zaklu~okot za usvojuvawe na Zavr{nata smetka na JP za komunalni<br />

dejnosti - Mavrovo - Mavrovi Anovi, v) Zaklu~ok za usvojuvawe<br />

na Zavr{nata smetka na JP za komunalni dejnosti - Mavrovo - Mavrovi<br />

Anovi.<br />

11. Odluka za razre{uvawe na direktorot na JP za ureduvawe i<br />

upotreba na grade`no zemji{te - Mavrovo - Mavrovi Anovi.<br />

12. Odluka za raspu{tawe na odborot za kontrola na materijalnoto<br />

i finansiskoto rabotewe na JP za ureduvawe i upotreba na grade`no<br />

zemji{te na op{tina Mavrovi Anovi.<br />

13. Odluka za prestanok so rabota na JP za ureduvawe i upotreba<br />

na grade`no zemji{te - Mavrovo - Mavrovi Anovi na op{tina Mavrovi<br />

Anovi, i<br />

151

14. Odluka za verifikacija na mandatot na ~len na Sovetot na<br />

op{tina Mavrovi Anovi.<br />

152<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Sednicata na koja bile doneseni osporenite akti bila odr`ana<br />

bez potrebnoto zakonsko mnozinstvo. Imeno, istoto bilo postignato<br />

koga na po~etokot na sednicata bil verifikuvan mandatot na Osmani<br />

Ibraim. So toa, na sednicata prisustvuvale sedum od trinaesette ~lenovi<br />

na Sovetot.<br />

Vtoro, sednicata bila itno zaka`ana, a sovetnicite bile povikani<br />

so telegrami bez da im bide dostaven dnevniot red.<br />

Treto, pove}eto to~ki {to bile razgleduvani na sednicata nemale<br />

iten karakter (na primer, Odlukata za prestanok na rabota na JP<br />

za ureduvawe i upotreba na grade`no zemji{te Mavrovo - Mavrovi<br />

Anovi i Odlukata za razre{uvawe na direktorot na Javnoto pretprijatie<br />

i sl.).<br />

^etvrto, ne bilo raspravano od strana na verifikacionata komisija<br />

vo smisla da se konstatira deka sovetnikot Husni Xaferi e po-<br />

~inat i deka na negovo mesto doa|a sovetnikot Osmani Ibraim.<br />

I kone~no, Odlukata za usvojuvawe na zavr{nata smetka na Buxetot<br />

na op{tina "Mavrovi Anovi" za 2002 godina, Zaklu~okot za<br />

usvojuvawe na Izve{tajot za rabota na Javnoto pretprijatie za komunalni<br />

dejnosti - Mavrovo - Mavrovi Anovi i Zaklu~okot za usvojuvawe<br />

na Zavr{nata smetka na Javnoto pretprijatie za komunalni dejnosti -<br />

Mavrovo - Mavrovi Anovi, bile sprotivni i na ~l. 93 i 112 st. 3 od<br />

Statutot na op{tinata Mavrovi Anovi.<br />

Sodr`ina na osporenite akti<br />

Ad. 1. Zaklu~ok za proglasuvawe na Buxetot na op{tina Mavrovi<br />

Anovi za 2003 godina. "Se proglasuva Buxetot na op{tina Mavrovi<br />

Anovi za 2003 godina, {to Sovetot na op{tina Mavrovi Anovi go donese<br />

na svojata sednica od 31. 03. 2003 god."<br />

Ad. 2. Buxetot na op{tina Mavrovi Anovi za 2003 godina Ovoj<br />

Buxet se sostoi od: vkupnite prihodi vo iznos od 3.782.000,00 denari vo<br />

koi spa|aat izvornite i sopstvenite prihodi i vkupnite rashodi vo<br />

iznos od 3.782.000,00 denari vo koi spa|aat rashodi za utvrdeni nameni<br />

i za rezervi. Ponatamu, spored Buxetot, prihodite po izvori i vidovi<br />

na prihodi i rashodite po osnovni nameni, se utvrdeni vo Bilansot na<br />

rashodite na op{tina Mavrovi Anovi za 2003 god.<br />

Ad. 3. Zaklu~ok za proglasuvawe na Odlukata za izvr{uvawe na<br />

Buxetot na op{tina Mavrovi Anovi za 2003 godina. "Se proglasuva<br />

odlukata za izvr{uvawe na Buxetot na op{tina Mavrovi Anovi za<br />

2003 godina, {to Sovetot na op{tina Mavrovi Anovi ja donese na svo-

jata sednica odr`ana na 31 mart 2003 god."<br />

Ad. 4. Odluka za izvr{uvawe na Buxetot na op{tina Mavrovi<br />

Anovi za 2003 godina. Ovaa odluka sodr`i odredbi so koi: se predviduva<br />

iznosot na Buxetot na op{tinata, se zadol`uvaat korisnicite na<br />

ovie sredstva da gi koristat istite namenski, racionalno i ekonomi-<br />

~no; se limitiraat rashodite utvrdeni vo Buxetot, se ureduva tehnikata<br />

na izvr{uvaweto na Buxetot (fakturi, smetkopotvrdi i sl.) i vremeto<br />

na izvr{uvaweto na Buxetot (od 1. 01. 2003 do 31. 12. 2003 god).<br />

Ad. 5. Zaklu~ok za proglasuvawe na Odlukata za usvojuvawe na<br />

Zavr{nata smetka na Buxetot na op{tina Mavrovi Anovi za 2002 godina.<br />

"Se proglasuva Odlukata za usvojuvawe na Zavr{nata smetka na Buxetot<br />

na op{tina Mavrovi Anovi za 2002 godina, {to Sovetot na op{-<br />

tina Mavrovi Anovi ja donese na svojata sednica odr`ana na den 31. 03.<br />

2003 god."<br />

Ad. 6. Odluka za usvojuvawe na Zavr{nata smetka na Buxetot na<br />

op{tina Mavrovi Anovi za 2002 godina. So ovaa odluka se konstatira<br />

usvojuvaweto na Buxetot na op{tinata za 2002 godina; se vr{i raspored<br />

na ostvarenite prihodi i rashodi so toa {to vi{okot na prihodi<br />

vo iznos od 461.621,00 denari se prenesuva vo Buxetot za 2002 godina."<br />

Ad. 7. Zaklu~ok za proglasuvawe na Zaklu~okot za usvojuvawe<br />

na Programata za rabota na JP za komunalni dejnosti - Mavrovo-Mavrovi<br />

Anovi. "Se proglasuva Zaklu~okot za usvojuvawe na Programata<br />

za rabota na JP za komunalni dejnosti - Mavrovo - Mavrovi Anovi za<br />

2003 god., {to Sovetot na op{tina Mavrovi Anovi ja donese na svojata<br />

sednica odr`ana na den 31. 03. 2003 god."<br />

Ad. 8. Zaklu~ok za usvojuvawe na Programata za rabota na JP za<br />

komunalni dejnosti - Mavrovo - Mavrovi Anovi. So ovoj zaklu~ok se<br />

konstatira usvojuvawe na pogore ozna~enata programa so toa {to eden<br />

primerok }e se dostavi do ozna~enoto pretprijatie.<br />

Ad. 9. Zaklu~ok za proglasuvawe na Zaklu~okot za usvojuvawe<br />

na izve{tajot za rabota na JP za komunalni dejnosti Mavrovo - Mavrovi<br />

Anovi. "Se proglasuva Zaklu~okot za usvojuvawe na Izve{tajot za<br />

rabota na JP za komunalni dejnosti - Mavrovo - Mavrovi Anovi za 2002<br />

godina, {to Sovetot na op{tinata Mavrovi Anovi ja donese na svojata<br />

sednica odr`ana na den 31. 03. 2003 god."<br />

Ad. 10. Zaklu~ok a) za usvojuvawe na Izve{tajot za rabota na JP<br />

za komunalni dejnosti Mavrovo - Mavrovi Anovi. Zaklu~ok b) za<br />

proglasuvawe Zaklu~okot za usvojuvawe na Zavr{nata smetka na JP za<br />

komunalni dejnosti - Mavrovo - Mavrovi Anovi. Zaklu~ok v) za usvojuvawe<br />

na Zavr{nata smetka na JP za komunalni dejnosti - Mavrovo -<br />

Mavrovi Anovi. Sodr`inata na ovie akti ne ja naveduvame od pri~ina<br />

{to istata se sovpa|a so nivniot naslov.<br />

Ad. 11. Odluka za razre{uvawe na direktorot na JP za ureduvawe<br />

i upotreba na grade`no zemji{te - Mavrovo - Mavrovi Anovi. "Se<br />

razre{uva od funkcijata aktuelen direktor Lazareska Vesna dipl.<br />

153

{um. ing. na JP za ureduvawe i upotreba na grade`no zemji{te na op{-<br />

tina Mavrovi Anovi - Mavrovo - Mavrovi Anovi".<br />

Ad. 12. Odluka za raspu{tawe na odborot za kontrola na materijalnoto<br />

i finansiskoto rabotewe na JP za ureduvawe i upotreba na<br />

grade`no zemji{te na op{tina Mavrovi Anovi. "Se razre{uvaat licata:<br />

Zendeli [azivar, Jovanovski Ilija i Lajkoska Marija od funkcijata<br />

na ~lenovi na Odborot za kontrola na materijalnoto i finansiskoto<br />

rabotewe na JP za ureduvawe i upotreba na grade`no zemji{te<br />

na op{tina Mavrovi Anovi - Mavrovo - Mavrovi Anovi.<br />

Ad. 13. Odluka za prestanok so rabotata na JP za ureduvawe i<br />

upotreba na grade`no zemji{te - Mavrovo - Mavrovi Anovi na op{tina<br />

Mavrovi Anovi. So ovaa odluka se konstatira prestanok na javnoto<br />

pretprijatie i se naveduvaat pri~inite koi dovele do toa (ekonomska<br />

neopravdanost, neostvaruvawe na celta za koe e formirano i sl.).<br />

Ad. 14. Odluka za verifikacija na mandatot na ~len na Sovetot<br />

na op{tina Mavrovi Anovi. "So ovaa odluka se vr{i verifikacija na<br />

mandatot na ~len na Sovetot na op{tina Mavrovi Anovi so dostaveno<br />

uverenie od strana na Op{tinskata izborna komisija za gospodinot<br />

Osmani Ibraim"<br />

154<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Praktikata na Sudot od ovaa oblast e obemna, me|utoa so cel da<br />

bideme racionalni }e poso~ime eden od ponovite primeri, koga Sudot<br />

odlu~uval spored Zakonot za lokalnata samouprava. Imeno, Sudot so<br />

Re{enie U. br. 139/2003 od 5 noemvri 2003 god. ja otfrlil inicijativata<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na zakonitosta na Buxetot<br />

na edinicata na lokalnata samouprava Del~evo za 2003 god., usvoen<br />

so Odluka na Sovetot na op{tinata Del~evo od 31. 03. 2003 god. i na<br />

Odlukata za izvr{uvawe na Buxetot na edinicata na lokalnata samouprava<br />

Del~evo za 2003 godina, donesena od Sovetot na op{tinata Del-<br />

~evo.<br />

Inicijativata be{e otfrlena za{to Sudot utvrdi deka osporenite<br />

akti, nezavisno {to bile potvrdeni od Sovetot na op{tinata<br />

ne bile objaveni vo "Slu`ben glasnik na op{tinata," kako {to predviduva<br />

~l. 51 st. 3 od Zakonot za lokalnata samouprava, poradi {to<br />

oceni deka soglasno ~l. 52 st. 1 od Ustavot, tie ne vlegle vo sila i kako<br />

takvi ne mo`at da bidat predmet na ocena pred Sudot.<br />

Fakti~ka sostojba<br />

Sovetot na op{tinata Mavrovi Anovi broi 13 ~lenovi. Na 31.<br />

03. 2003 god, bila odr`ana sednica na Sovetot na koja prisustvuvale<br />

{est ~lenovi, {est ~lenovi bile otsutni. Sedmiot otsuten ~len bil<br />

Husni Xaferi za{to prethodno po~inal. Na po~etokot na sednicata,

po prethodno dostaveno uverenie od op{tinskata izborna komisija,<br />

bil verifikuvan mandatot na Osmani Ibraim. Toj go popolnil ispraznetoto<br />

mesto na Husni Xaferi. Zna~i, postapkata za izbor na Osmani<br />

Ibraim prethodno te~ela spored zakonot, a negoviot mandat bil verifikuvan<br />

na sednica na Sovetot na koja prisustvuvale samo {est ~lenovi,<br />

odnosno na sednica, koja, spored Zakonot za lokalnata samouprava,<br />

za da se odr`i trebalo da prisustvuvaat najmalku sedum ~lenovi. Vo<br />

konkretniot slu~aj, ne postoele nikakvi mo`nosti da se odr`i sednica<br />

na Sovetot, za{to, kako {to spomnavme, sedmiot ~len od pozicijata<br />

po~inal, a ostanatite {est ~lenovi - pretstavnici na opozicijata<br />

ne doa|ale, tokmu so cel da ne mo`e da se odr`i sednicata. Sednicata<br />

bila svikana po itna postapka, za{to bil kraen rok za donesuvaweto<br />

na Buxetot na op{tinata Mavrovi Anovi i Godi{nata smetka na istata<br />

(31. 03. 2003 god).<br />

Sporni pra{awa<br />

Vo slu~ajov, kako sporni se postavuvaat slednite pra{awa:<br />

- dali verifikacija na mandatot na Osmani Ibraim, na sednica<br />

na Sovet so {est ~lenovi (koga se znae deka po~inatiot ~len Husni<br />

Xaferi, vsu{nost, go pretstavuval sedmiot ~len od pozicijata), Sudot<br />

}e ocenuva deka e vo soglasnost so zakonot ili }e smeta deka izborot e<br />

izvr{en sprotivno na Zakonot za lokalnata samouprava, i<br />

- dali so takavoto mnozinstvo, aktite, me|u koi i Buxetot na godi{nata<br />

smetka na op{tinata Mavrovi Anovi, mo`e da se smetaat za<br />

propisi doneseni vo zakonski predvidenata postapka.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 41 st. 1 od Zakonot za lokalnata samouprava, Sovetot<br />

mo`e da raboti ako na sednicata prisustvuvaat mnozinstvoto od<br />

vkupniot broj ~lenovi na Sovetot.<br />

Soglasno st. 2 na istiot ~len, Sovetot odlu~uva so mnozinstvo<br />

glasovi od prisutnite ~lenovi, ako so zakon i so statutot na op{tinata<br />

ne e poinaku opredeleno.<br />

Vo ~l. 62 st. 1 i 2 od ovoj zakon, kako propisi na Sovetot se predvideni<br />

statutot, programi, planovi, odluki i drugi propisi utvrdeni<br />

so zakon koi se donesuvaat so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj ~lenovi<br />

na Sovetot, dokolku so ovoj ili drug zakon ne e poinaku opredeleno.<br />

Od navedenite odredbi proizleguva deka propisite, t.e. op{tite<br />

akti so koi se ureduva vr{eweto na nadle`nostite na op{tinata, se<br />

donesuvaat so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj na ~lenovite na Sovetot,<br />

dodeka ostanatite akti se donesuvaat so mnozinstvo od prisutnite<br />

~lenovi na Sovetot. Vo ovoj kontekst, smetame za potrebno da<br />

155

napomeneme deka spored prethodniot Zakon za lokalna samouprava<br />

("SV RM," br. 59/95 i 60/95) vakvo mnozinstvo va`e{e samo za donesuvaweto<br />

na Buxetot i Zavr{nata smetka na edinicite na lokalnata samouprava.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, kako i faktot deka Osmani Ibraim<br />

so verifikuvaweto na negoviot mandat, vsu{nost, stanal sedmiot<br />

~len od prisutnite ~lenovi na Sovetot, deka ovie sedum ~lenovi bile<br />

ednoglasni vo donesuvaweto na propisite i odlukite i deka nivniot<br />

broj (7) ednovremeno pretstavuva i mnozinstvo od vkupno 13-te ~lenovi,<br />

smetame deka osporenite odredbi ozna~eni pod to~ka 1 do 8 i 10 b)<br />

i v), bile doneseni so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj ~lenovi na<br />

Sovetot, odnosno bile doneseni soglasno ~l. 62 t. 2 od Zakonot za lokalna<br />

samouprava.<br />

[to se odnesuva do pra{aweto za ustavnosta na osporenite<br />

akti ozna~eni pod to~ka 9, 10 al. 1, i 11 do 14, smetame deka tie ne pretstavuvaat<br />

propisi vo smisla na ~l. 2 st. 1 t. 1 od Zakonot za lokalnata<br />

samouprava i ~l. 110 od Ustavot, poradi {to izleguvaat nadvor od ramkite<br />

na nadle`nosta na Sudot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe.<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na aktite ozna~eni pod to~ka 1 do 8 i 10 b) i v), i<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na aktite ozna~eni po to~ka 9, 10 sl. 1, i 11 do 14. 8<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 28 januari 2004 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA baraweto za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na:<br />

- Zaklu~okot za proglasuvawe na Buxetot na op{tina Mavrovi<br />

Anovi za 2003 godina,<br />

- Buxetot na op{tina Mavrovi Anovi za 2003 godina,<br />

- Zaklu~okot za proglasuvawe na Odlukata za izvr{uvawe na<br />

Buxetot na op{tina Mavrovi Anovi za 2003 godina,<br />

8<br />

Zabele{ka: Po raspravata od Sednica go promeniv predlogot vo -<br />

Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na ozna~enite akti.<br />

156

- Odlukata za izvr{uvawe na Buxetot na op{tina Mavrovi<br />

Anovi za 2003 godina,<br />

- Zaklu~okot za proglasuvawe na Odlukata za usvojuvawe na<br />

Zavr{nata smetka na Buxetot na op{tina Mavrovi Anovi za 2002 godina,<br />

- Odlukata za usvojuvawe na Zavr{nata smetka na Buxetot na<br />

op{tina Mavrovi Anovi za 2003 godina,<br />

- Zaklu~okot za proglasuvawe na Zaklu~okot za usvojuvawe na<br />

Programata za rabota na JP za komunalni dejnosti - Mavrovo - Mavrovi<br />

Anovi,<br />

- Zaklu~okot za usvojuvawe na Programata za rabota na JP za<br />

komunalni dejnosti - Mavrovo - Mavrovi Anovi,<br />

- Zaklu~okot za proglasuvawe na Zaklu~okot za usvojuvawe na<br />

Izve{tajot za rabota na JP za komunalni dejnosti - Mavrovo - Mavrovi<br />

Anovi,<br />

- Zaklu~okot za usvojuvawe na Izve{tajot za rabota na JP za<br />

komunalni dejnosti Mavrovo - Mavrovi Anovi,<br />

- Zaklu~okot za proglasuvawe na Zaklu~okot za usvojuvawe na<br />

Zavr{nata smetka na JP za komunalni dejnosti - Mavrovo - Mavrovi<br />

Anovi,<br />

- Zaklu~okot za usvojuvawe na Zavr{nata smetka na JP za komunalni<br />

dejnosti - Mavrovo - Mavrovi Anovi; Odlukata za razre{uvawe<br />

na direktorot na JP za ureduvawe i upotreba na gradedno zemji-<br />

{te - Mavrovo - Mavrovi Anovi,<br />

- Odlukata za raspu{tawe na odborot za kontrola na materijalnoto<br />

i finansiskoto rabotewe na JP za ureduvawe i upotreba na grade`no<br />

zemji{te na op{tina Mavrovi Anovi,<br />

- Odlukata za prestanok so rabota na JP za ureduvawe i upotreba<br />

na grade`no zemji{te - Mavrovo - Mavrovi Anovi na op{tina<br />

Mavrovi Anovi i Odlukata za verifikacija na mandatot na ~len na<br />

Sovetot na op{tina Mavrovi Anovi.<br />

2. Marija Lajkoska, Zmejko Mateski, Ilija Jovanovski, Trife<br />

Koj~eski, Todor Dingoski i An|elko Damjanovski, site ~lenovi na Sovetot<br />

na op{tina Mavrovi Anovi, pretstavuvani od Vlado Lazareski<br />

od op{tina Mavrovi Anovi, na Ustavniot sud mu podnesoa inicijativa<br />

za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta na aktite ozna~eni vo to~kata 1<br />

od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata sednicata na koja bile doneseni<br />

osporenite akti bila odr`ana bez potrebnoto zakonsko mnozinstvo.<br />

Imeno, istoto bilo postignato duri koga na po~etokot na sednicata<br />

bil verifikuvan mandatot na Osmani Ibraim. So toa, na sednicata<br />

prisustvuvale sedum od trinaeste ~lenovi na Sovetot; sednicata<br />

bila itno zaka`ana, a sovetnicite bile povikani so telegrami<br />

bez da im bide dostaven dnevniot red; pove}eto to~ki {to bile razgle-<br />

157

duvani na sednicata nemale iten karakter (kako na primer Odlukata<br />

za prestanok na rabota na JP za ureduvawe i upotreba na grade`no<br />

zemji{te Mavrovo - Mavrovi Anovi i Odlukata za razre{uvawe na direktorot<br />

na Javnoto pretprijatie i dr.); ne bilo raspravano od strana<br />

na verifikacionata komisija vo smisla da se konstatira deka sovetnikot<br />

Husni Xaferi e po~inat i deka na negovo mesto doa|a sovetnikot<br />

Osmani Ibraimi.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so osporenite akti se ureduvaat<br />

pra{awa vo vrska so vr{eweto na rabotata i finansiraweto na<br />

op{tinata.<br />

Isto taka, Sudot utvrdi deka na 31 mart 2003 godina bila odr-<br />

`ana sednica na sovetot na koja prisustvuvale {est ~leovi, a drugite<br />

{est ~lenovi bile otsutni. Sedmiot otsuten ~len bil Husni Xaferi<br />

koj prethodno po~inal.<br />

Na po~etokot na sednicata, bil verifikuvan mandatot na Osmani<br />

Ibraim po prethodno dostaveno uverenie od op{tinskata izborna<br />

komisija. Toj go zazel ispraznetoto mesto na Husni Xaferi.<br />

Spored toa, postapkata za izbor na Osmani Ibraim prethodno<br />

te~ela spored zakonot, a negoviot mandat bil verifikuvan na sednica<br />

na sovetot na koja prisustvuvale samo {est ~lenovi, odnosno na sednica<br />

na koja, spored Zakonot za lokalnata samouprava, za da se odr`i<br />

trebalo da prisustvuvaat najmalku sedum ~lenovi.<br />

Inaku, sednicata e svikana po itna postapka, zatoa {to bil<br />

kraen rok za donesuvaweto na Buxetot na op{tinata Mavrovi Anovi i<br />

Godi{nata smetka na istata (31 mart 2003 godina).<br />

Vo slu~ajov, pred Sudot, kako sporno, se postavi pra{aweto<br />

dali so taka sostavenoto mnozinstvo aktite, me|u koi, Buxetot i godi{nata<br />

smetka na op{tinata Mavrovi Anovi }e se smetaat za akti<br />

doneseni vo zakonski predvidenata postapka.<br />

Soglasno ~len 41 stav 1 od Zakonot za lokalnata samouprava,<br />

sovetot mo`e da raboti ako na sednicata prisustvuvaat mnozinstvo od<br />

vkupniot broj ~lenovi na sovetot.<br />

Soglasno stavot 2 na ovoj ~len od Zakonot sovetot odlu~uva so<br />

mnozinstvo glasovi od prisutnite ~lenovi, ako so zakon i so statutot<br />

na op{tinata poinaku ne e opredeleno.<br />

4. Soglasno ~len 110 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i<br />

zakonite.<br />

Soglasno ~len 2 stav 1 to~ka 2 od Zakonot za lokalnata samouprava,<br />

propisi se akti so koi se ureduvaat pra{awa od nadle`nostite<br />

na op{tinite.<br />

Vo ovoj kontekst, Sudot ima{e predvid deka Buxetot na op{tina<br />

Mavrovi Anovi za 2003 godina, Odlukata za izvr{uvawe na Buxetot<br />

na op{tina Mavrovi Anovi za 2003 godina i Odlukata za usvojuvawe na<br />

158

Zavr{nata smetka na Buxetot na op{tina Mavrovi Anovi za 2003 godina,<br />

pretstavuvaat propisi vo smisla na ~len 42 stav 1 i 2 od Zakonot<br />

za lokalnata samouprava, me|utoa ne se vpu{ti vo ocenuvawe na zakonitosta<br />

na postapkata za nivnoto donesuvawe od pri~ina {to istite se<br />

akti so vremen karakter i prestanale da va`at so istekot na godinata<br />

za koja se doneseni.<br />

So ogled na toa deka ostanatite osporeni akti ne pretstavuvaat<br />

propisi vo smisla na poso~enite ~lenovi na Ustavot i Zakonot tie,<br />

kako takvi, ne se predmet na ocena na Ustavniot sud na Republika Makedonija,<br />

poradi {to Sudot ne se vpu{ti vo ocenuvaweto na zakonitosta<br />

na postapkata za nivnoto donesuvawe i odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

159

160

16. U. br. 117/2003 (4. 02. 2004)<br />

Osporen akt<br />

Pravilnik za za{tita na avtorskite prava i raspredelba na<br />

avtorskite nadomestoci ("SV RM," br. 1/2000) na Zdru`enieto za za-<br />

{tita na muzi~ki avtorki prava - ZAMP, Skopje.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

^len 4 stav 1<br />

ZAMP gi {titi avtorskite prava na avtorite i nositelite na<br />

avtorski prava koi so prijavuvawe na svoite dela ili vrz osnova na<br />

polnomo{no mu ja davaat na ZAMP za{titata na svoite prava.<br />

^len 40 stav 1<br />

Javno izdadenite dela so tekst ili bez tekst izvedeni vo reparticionata<br />

klasa 100) Radio se poentiraat:<br />

101) Dela, koi ne se prijaveni, odnosno za koi ne postoi dokumentacija<br />

za sekoja minuta so 1 poen.<br />

^len 44<br />

Ako podatocite od prijavata na deloto {to gi dal avtorot ne se<br />

vo soglasnost so podatocite vo programite (traewe, izveduva~ki sostav<br />

i sl.) raspredelbata na nadomestokot se vr{i vrz osnova na podatocite<br />

od programite {to se smetaat kako verodostojni (programite na<br />

radio, TV).<br />

Ako za izvedenoto delo nema podatoci za izveduva~kiot sostav<br />

nitu vo prijavata za kompozitorot, nitu vo programata, deloto }e se<br />

poentira spored traeweto, po po~etnata grupa na kategorijata vo koja<br />

e rasporedena.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata, navedenite odredbi od<br />

Pravilnikot (~l. 4 st. 1 - vo celost, ~l. 40 st. 1 - vo delot "dela koi ne<br />

se prijaveni," ~l. 44 st. 1 - vo delot "od prijavata na deloto" i ~l. 44 st.<br />

2 - vo delot "nitu vo prijavata na kompozitorot" se vo sprotivnost so<br />

odredbata od ~l. 148 st. 1 od Zakonot za avtorskoto pravo i za srodnite<br />

prava ("SV RM," br. 47/1996, 3/1998 i 98/2002), i analogno na toa, so ~l.<br />

161

51 st. 1 od Ustavot. Poprecizno, spored ~l. 148 st. 1 od zakonot<br />

"Zdru`enieto go ostvaruva avtorskoto pravo vrz osnova na dogovor so<br />

avtorot", za razlika od navedenite odredbi od Pravilnikot kade e<br />

predvideno avtorskite prava da se ostvaruvaat, odnosno za{tituvata<br />

so prijavuvawe na delata ili vrz dadeno polnomo{no od strana na<br />

avtorite i nositelite na avtorskite prava.<br />

So drugi zborovi, podnositelot na inicijativata smeta deka<br />

avtorskoto pravo treba da se realizira so dogovor, kako {to predviduva<br />

Zakonot, a ne so polnomo{no dadeno od avtorot na deloto, kako<br />

{to predviduva osporeniot pravilnik. Imeno, toj smeta deka polnomo{noto<br />

ne e dogovor i od toj aspekt ja osporuva soglasnosta na Pravilnikot<br />

so Zakonot.<br />

So ogled na toa deka inicijativata vo odnos na pri~inite za<br />

osporuvawe, ne be{e dovolno jasna, pobaravme od podnositelot istata<br />

da ja doprecizira vo smisla {to }e navede vo odnos na koi odredbi od<br />

Zakonot za avtorskite prava ~l. 40 i 44 od Pravilnikot se nesoglasni<br />

so istiot. Po toj povod, podnositelot na inicijativata podnese pismeno<br />

pojasnuvawe od ~ija sodr`ina mo`e da se zaklu~i deka odredbite od<br />

~l. 40 i ~l. 44 od Pravilnikot se osporuvaat zatoa {to deloto na onoj<br />

avtor {to ne bilo prijaveno vo ZAMP bilo "kazneto" so toa {to se<br />

poentiralo so najniskiot - eden poen. Tuka ne postoela vina na avtorot,<br />

za{to toj prvi~no gi dal site podatoci koi od korisnikot ZAMP<br />

bil dol`en da gi pribere, so {to i deloto bi bilo poentirano so pove-<br />

}e poeni. So toa, ZAMP necelosno ja izvr{uvalo svojata obvrska za<br />

koja bilo zakonski plateno.<br />

Nakratko, odredbite od ~l. 40 i 44 od Pravilnikot ne se osporuvaat<br />

od aspekt na nivnata sodr`ina, tuku od aspekt na nivnata primena<br />

vo praktikata. Imeno, pri povtornoto izveduvawe na deloto<br />

ZAMP ne gi prezentiralo podatocite za avtorot na deloto (koi prethodno<br />

pri prvoto izveduvawe avtorot gi dostavil), poradi {to deloto<br />

dobivalo nagrada od samo 1 poen.<br />

162<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 112/<br />

2001 od 20. 02. 2002, me|u drugoto, ne povel postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na ~l. 40 od Pravilnikot za za{tita na avtorskite<br />

prava i raspredelba na avtorski nadomestoci ("SV RM," br.<br />

1/2000).<br />

"Spored misleweto na Sudot, vo konkretniot slu~aj ne stanuva<br />

zbor za neednakvost na avtorite, na {to se povikuva podnositelot na<br />

inicijativata, tuku za neednakvost na avtorskite dela, odnosno za razli~ni<br />

proizvodi na avtorite koi sosema normalno imaat i razli~na<br />

cena na pazarot, a koja vsu{nost ja opredelile samite avtori, zatoa<br />

{to ovoj pravilnik e donesen od Sobranieto na Zdru`enieto na avto-

i za za{tita na avtorski muzi~ki prava.<br />

Podelbata, pak, na delata vo dva osnovni `anra (seriozen i popularen)<br />

i nivnata razli~na cena utvrdena vo pravilnikot, spored misleweto<br />

na Sudot se zasnova vrz razlikite vo nivnite umetni~ko funkcionalni<br />

zada~i i celi, vo stepenot na slo`enosta na izraznite sredstva<br />

i stepenot na slo`enosta na kompozitorskata tehnika. Pritoa,<br />

razli~nosta na muzi~kite dela i nivnoto razli~no vrednuvawe, spored<br />

soznanijata na Sudot e praktika, koja vo edna ili druga nijansa, se<br />

primenuva vo normativata na pove}e evropski dr`avi, a od druga strana<br />

i muzi~kite dela so sli~ni izbori i kombinacii na izrazni muzi-<br />

~ki sredstva i vo teorijata na muzikata se izdvojuvaat vo posebni grupi<br />

koi so edno ime se narekuvaat `anr, taka {to sekoj kompozitor pri<br />

sozdavaweto na svoeto delo slobodno izbira i se opredeluva za konkreten<br />

`anr."<br />

Pravno mislewe<br />

So ogled na toa {to ~l. 40 bil predmet na ocena pred Sudot,<br />

ovde gi elaborirame ~l. 4 st. 1 i 44 od Pravilnikot.<br />

1. Imaj}i ja predvid sodr`inata na ~l. 4 st. 1 od Pravilnikot<br />

spored koja ZAMP gi {titi avtorskite prava na avtorite koi so prijavuvawe<br />

na svoite dela ili vrz osnova na polnomo{no mu ja davaat na<br />

ZAMP za{titata na svoite prava i sodr`inata na navodite vo inicijativata<br />

spored koi avtorskoto pravo trebalo da se ostvaruva vrz osnova<br />

na dogovor so avtorot, a ne so polnomo{no, se postavuva pra{aweto<br />

za karakterot na polnomo{noto kako takvo. So drugi zborovi, dali polnomo{noto<br />

mo`e, da go zameni dogovorot {to avtorot bi go sklu~il<br />

so ZAMP za izveduvawe na negovite dela (kako {to naveduva podnositelot<br />

na inicijativata).<br />

Na{iot odgovor e potvrden, poradi slednoto:<br />

Soglasno ~l. 148 od Zakonot za avtorskite prava i drugi srodni<br />

prava zdru`enieto go ostvaruva avtorskoto pravo vrz osnova na dogovor<br />

so avtorot.<br />

Soglasno st. 2 na ovoj ~len od Zakonot, dogovorot od st. 1 gi sodr`i<br />

osobeno: ovlastuvaweto za ostvaruvawe na pravata, vidot na deloto,<br />

pravoto {to se ostvaruva, vremetraeweto na dogovorot i posebnite<br />

prava vo slu~aj na neostvaruvawe na dogovorot.<br />

Od sodr`inata na ovie zakonski odredbi proizleguva deka avtorot<br />

go ostvaruva avtorskoto pravo preku zdru`enieto, vrz osnova na<br />

dogovor koj treba da sodr`i ovlastuvawe od avtorot, vidot na deloto,<br />

identifikacija na pravoto {to se ostvaruva i vremetraweto na dogovorot.<br />

Od iznesenoto se gleda deka za realizirawe na avtorskoto pravo,<br />

zakonodavecot upotrebuva genusen poim "dogovor."<br />

163

Stranite se tie koi }e go opredelat vidot na dogovorot so koj<br />

}e gi reguliraat svoite odnosi. Vo toj kontekst, vo osporeniot Pravilnik<br />

e precizirano deka ostvaruvaweto na avtorskoto pravo }e se<br />

vr{i "so prijavuvawe na svoite dela ili vrz polnomo{no," {to zna~i<br />

preku dogovor za polnomo{tvo.<br />

Imeno, poznato e deka polnomo{tvoto (koe spa|a vo dogovorite<br />

za usluga) pretstavuva dogovor so koj edno lice - vlastodava~ ovlastuva<br />

drugo lice - polnomo{nik vo negovo ime i za negova smetka da vr{i<br />

ili izvr{i odredeni dejstvija, a polnomo{nikot se obvrzuva tie dejstvija<br />

da gi izvr{i so nadomest ili besplatno. Polnomo{tvoto, zna~i<br />

e eden vid zastapni{tvo, i toa volevo zastapni{tvo, za razlika od zakonskoto,<br />

statutarnoto ili sudskoto zastapni{tvo koi nastanuvaat vrz<br />

osnova na zakon, statut na oredeno pravno lice ili so odluka na sud.<br />

Osnovnite pravni karakteristiki na polnomo{tvoto se: 1 0 deka<br />

e konsensualen i neformale dogovor, {to zna~i deka nastanuva vo momentot<br />

na neformalnata izjava na vojla na stranite za bitnite elementi<br />

na dogovorot. Ottamu, mo`e da bide zaklu~en vo pismena i usmena<br />

forma. 2 0 deka na~elno e dvostrano obvrzuva~ki dogovor, i 3 0 deka po<br />

pravilo e besplaten, me|utoa, koga polnomo{nikot profesionalno se<br />

zanimava so izvr{uvawe na opredeleni pravni dejstvija, mo`e da bide<br />

i tovaren dogovor.<br />

Od navedenoto proizleguva deka vo konkretniot slu~aj se raboti<br />

za zakonsko zastapni{tvo (nastanuva po sila na zakon), koga vlastodava~ot<br />

- avtorot na opredeleno delo go prijavuva vo ZAMP ("so<br />

prijavuvawe svoite dela"), ili za dogovor za polnomo{tvo koga avtorot<br />

sklu~uva dogovor vo pismena forma so ZAMP ("vrz polnomo{-<br />

no") 9 So ovie dogovori avtorot go ovlastuva polnomo{nikot - ZAMP,<br />

vo negovo ime, od korisnikot na negovite dela da gi pribira i nemu (za<br />

negova smetka) da mu gi dostavuva pribranite tantiemi 10 na zakonski<br />

objavenite nescenski dela. Pritoa, polnomo{nikot se obvrzuva tie<br />

dejstvija da gi izvr{i so nadomest, odnosno za provizija od 30% {to gi<br />

9<br />

Spored ~l. 76 od Zakonot za obligacionite odnosi ("SV RM,"br. 18/<br />

2001, 4/2002, 5/2003) - (1) Dogovor, kako i druga pravna rabota mo`e da se prezeme<br />

i preku zastapnik. (2) Ovlastuvaweto za zastapuvawe se zasnovuva vrz zakon,<br />

statut ili drug op{t akt, vrz akt na nadle`niot organ ili vrz izjava na<br />

voljata na zastapuvaniot (polnomo{no). Ovde, zaradi precizirawe treba da se<br />

navede i toa deka dogovorot za polnomo{no sodr`i tri paralelni odnosi:<br />

nalog (mandat), polnomo{no i zastapuvawe. So nalogot se ureduvaat internite<br />

odnosi me|u vlastodava~ot (mandantot) i polnomo{nikot (mandatarot).<br />

So polnomo{noto se ureduvaat nadvore{nite odnosi me|u istite lica so cel<br />

izvestuvawe na treti lica. Za tretiot odnos, pak, e va`no deka so nego se ureduva<br />

neposredno zastapni{tvo.<br />

10<br />

Tantiema = del od prihodot koj se isplatuva na avtorot kako nagrada<br />

za izveduvawe na negovoto delo.<br />

164

izdvojuva od pribranite sredstva od korisnikot na deloto.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, smetame deka odredbata od ~l. 4<br />

st. 1 od Pravilnikot, koja predviduva avtorskoto pravo da se ostvaruva<br />

"so prijavuvawe na svoite dela ili vrz polnomo{no," e soglasna so ~l.<br />

148 stav 1 od Zakonot za avtorskoto pravo i srodnite prava, odnosno<br />

deka ne mo`e osnovano da se postavi pra{aweto za nejzinata zakonitost<br />

od ovoj aspekt.<br />

Vo odnos na soglasnosta na ovaa odredba od Pravilnikot so ~l.<br />

51 od Ustavot spored koj vo Republika Makedonija zakonite moraat da<br />

bidat vo soglasnost so Ustavot a site drugi propisi so Ustavot i zakonite<br />

i deka sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite, podnositelot<br />

na inicijativata nitu vo nea, nitu vo dopolnitelnite kontakti<br />

ne gi navede pri~inite poradi koi ja osporuva ustavnosta na ovie<br />

~lenovi od Pravilnikot.<br />

2. [to se odnesuva do zakonitosta na osporenata odredba od ~l.<br />

44 od Pravilnikot, spored koja ako podatocite od prijavata na deloto<br />

{to gi dal avtorot ne se vo soglasnost so podatocite od programite<br />

(traewe, izveduva~ki sostav i sl.), raspredelbata na nadomestokot }e<br />

se vr{i vrz osnova na podatocite od programite {to se smetaat za verodostojni<br />

(programite na radio, TV) i spored koja dokolku za izvedenoto<br />

delo nema podatoci za izveduva~kiot sostav nitu vo prijavata na<br />

kompozitorot, nitu vo programata, deloto }e se poentira spored traeweto,<br />

po po~etnata grupa na kategorijata vo koja e rasporedeno, smetame<br />

deka ovaa norma regulira pra{awa vo vrska so na~inot i visinata<br />

na raspredelbata na avtorskiot nadomestok, odnosno regulira pra-<br />

{awa ne od su{tinska tuku od tehni~ka priroda, poradi {to ne bi mo-<br />

`elo da se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost so Ustavot i so<br />

Zakon.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe.<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta<br />

na ~l. 4 st. 1 i ~l. 44 od Pravilnikot za za{tita na avtorskite<br />

prava i raspredelba na avtorskite nadomestoci, donesen od Sobranieto<br />

na ZAMP na sednicata od 15 septemvri 1998 godina i<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe ustavnosta i<br />

zakonitosta na ~l. 40 st. 1 od Pravilnikot ozna~en vo to~kata 2 od ovoj<br />

predlog.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 4 fevruari 2004 godina,<br />

donese<br />

165

166<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na ~len 4 stav 1 i ~len 44 od Pravilnikot za za{tita na<br />

avtorskite prava i raspredelba na avtorskite nadomestoci ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 1/2000).<br />

2. SE OTFRLA inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na ~lenot 40 stav 1 od Pravilnikot ozna~en vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

3. Slave Dimitrov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na aktite ozna~eni vo to~kite 1 i 2 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenite odredbi od Pravilnikot<br />

bile nesoglasni so ~len 148 stav 1 od Zakonot za avtorskoto<br />

pravo i za srodnite prava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 47/1996, 3/1998 i 98/2002), zatoa {to ovoj zakon predviduval<br />

zdru`enieto da go ostvaruva avtorskoto pravo vrz osnova na dogovor so<br />

avtorot, a spored osporenite odredbi avtorskite prava se ostvaruvale,<br />

odnosno se {titele so prijavuvawe na delata ili vrz osnova na dadeno<br />

polnomo{no od strana na avtorite i nositelite na avtorskite prava.<br />

Poto~no, podnositelot na inicijativata smeta deka avtorskoto<br />

pravo treba da se realizira so dogovor, kako {to predviduva Zakonot,<br />

a ne so polnomo{no dadeno od avtorot na deloto, kako {to predviduva<br />

osporeniot pravilnik.<br />

Osporenite odredbi, kako takvi, bile nesoglasni i so ~lenot 51<br />

od Ustavot spored koj zakonite moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot,<br />

a site drugi propisi so Ustavot i so zakon, kako i toa deka sekoj e<br />

dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Odredbite od ~lenovite 40 i 44 od Pravilnikot se osporuvaat<br />

od aspekt ne na nivnata sodr`ina, tuku od aspekt na nivnata primena<br />

vo praktikata. Imeno, Zdru`enieto za za{tita na avtorskite muzi~ki<br />

prava pri povtornoto izveduvawe na deloto ne gi prezentiralo podatocite<br />

za avtorot na deloto (koi prethodno pri prvoto izveduvawe<br />

avtorot gi dostavil), poradi {to deloto dobivalo nagrada od samo 1<br />

poen.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka soglasno ~len 4 stav 1 od Pravilnikot,<br />

zdru`enieto za za{tita na avtorski muzi~ki prava gi {titi<br />

avtorskite prava na avtorite i nositelite na avtorski prava koi so<br />

prijavuvawe na svoite dela ili vrz osnova na polnomo{no mu ja doveruvaat<br />

za{titata na svoite prava.<br />

Vo ~lenot 40 stav 1 od Pravilnikot e predvideno deka javno<br />

izdadenite dela so tekst ili bez tekst izvedeni vo reparticionata<br />

klasa 100) Radio se poentiraat kako: 101) Dela koi ne se prijaveni,<br />

odnosno za koi ne postoi dokumentaicija za sekoja minuta po 1 poen.

Spored ~len 44 stav 1 od Pravilnikot, ako podatocite od prijavata<br />

na deloto {to gi dal avtorot ne se vo soglasnost so podatocite vo<br />

programite (traewe, izveduva~ki sostavi sl.) raspredelbata na nadomestokot<br />

se vr{i vrz osnova na podatocite od programite {to se smetaat<br />

kako verodostojni (programite na radio, TV). Ako za izvedenoto<br />

delo nema podatoci za izveduva~kiot sostav nitu vo prijavata za kompozitorot,<br />

ni vo programata, deloto }e se poentira spored traeweto,<br />

po po~etnata grupa na kategorijata vo koja e rasporedeno.<br />

5. Soglasno ~len 148 od Zakonot za avtorskite prava i drugi<br />

srodni prava zdru`enieto go ostvaruva avtorskoto pravo vrz osnova na<br />

dogovor so avtorot.<br />

Soglasno stavot 2 na ovoj ~len od Zakonot, dogovorot od stav 1<br />

gi sodr`i osobeno: ovlastuvaweto za ostvaruvawe na pravata, vidot na<br />

deloto, pravoto {to se ostvaruva, vremetraeweto na dogovorot i posebnite<br />

prava vo slu~aj na neostvaruvawe na dogovorot.<br />

Od ovie zakonski odredbi proizleguva deka avtorot go ostvaruva<br />

avtorskoto pravo preku zdru`enieto, vrz osnova na dogovor koj treba<br />

da sodr`i ovlastuvawe od avtorot, vidot na deloto, identifikacija<br />

na pravoto {to se ostvaruva i vremetraweto na dogovorot.<br />

Od iznesenoto se gleda deka za realizirawe na avtorskoto pravo,<br />

zakonodavecot upotrebuva op{t poim "dogovor."<br />

Stranite se tie koi }e go opredelat vidot na dogovorot so koj<br />

}e gi reguliraat svoite odnosi. Vo toj kontekst, vo osporeniot Pravilnik<br />

e precizirano deka ostvaruvaweto na avtorskoto pravo }e se<br />

vr{i "so prijavuvawe na svoite dela ili vrz polnomo{no," {to zna~i<br />

preku dogovor za polnomo{tvo.<br />

Imeno, poznato e deka polnomo{tvoto (koe spa|a vo dogovorite<br />

za usluga) pretstavuva dogovor so koj edno lice - vlastodava~ ovlastuva<br />

drugo lice - polnomo{nik vo negovo ime i za negova smetka da vr{i<br />

ili izvr{i odredeni dejstvija, a polnomo{nikot se obvrzuva tie dejstvija<br />

da gi izvr{i so nadomest ili besplatno. Polnomo{noto, zna~i e<br />

eden vid zastapni{tvo, i toa volevo zastapni{tvo, za razlika od zakonskoto,<br />

statutarnoto ili sudskoto zastapni{tvo koi nastanuvaat vrz<br />

osnova na zakon, statut na oredeno pravno lice ili so odluka na sud.<br />

Od navedenoto proizleguva deka vo konkretniot slu~aj se raboti<br />

za zakonsko zastapni{tvo (nastanuva po sila na zakon), koga vlastodava~ot<br />

- avtorot na opredeleno delo go prijavuva vo ZAMP ("so<br />

prijavuvawe svoite dela"), ili za dogovor za polnomo{tvo koga avtorot<br />

sklu~uva dogovor vo pismena forma so ZAMP ("vrz polnomo{no")<br />

So ovie dogovori avtorot go ovlastuva polnomo{nikot - ZAMP, vo negovo<br />

ime, od korisnikot na negovite dela da gi pribira i nemu (za negova<br />

smetka) da mu gi dostavuva pribranite tantiemi na zakonski objavenite<br />

nescenski dela. Pritoa, polnomo{nikot se obvrzuva tie dejstvija<br />

da gi izvr{i so nadomest, odnosno za provizija od 30% {to gi<br />

izdvojuva od pribranite sredstva od korisnikot na deloto.<br />

167

Imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot oceni deka odredbata od<br />

~lenot 4 stav 1 od Pravilnikot, koja predviduva avtorskoto pravo da<br />

se ostvaruva preku polnomo{no e soglasna so ~lenot 148 stav 1 od Zakonot<br />

za avtorskoto pravo i srodnite prava, odnosno deka ne mo`e<br />

osnovano da se postavi pra{aweto za nejzinata zakonitost od ovoj<br />

aspekt.<br />

Vo odnos na soglasnosta na ovaa odredba od Pravilnikot so<br />

~len 51 od Ustavot spored koj vo Republika Makedonija zakonite mora<br />

da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot i<br />

zakonite i deka sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite, podnositelot<br />

na inicijativata nitu vo nea, ni vo dopolnitelnata inicijativa<br />

ne gi navede pri~inite poradi koi ja osporuva ustavnosta na<br />

ovie ~lenovi od Pravilnikot, a Sudot isto taka smeta deka osporenata<br />

odredba od ~len 4 stav 1 nema dopirna to~ka so navedeniot ~len od<br />

Ustavot.<br />

[to se odnesuva do zakonitosta na osporenata odredba od ~lenot<br />

44 od Pravilnikot, spored koja ako podatocite od prijavata na deloto<br />

{to gi dal avtorot ne se vo soglasnost so podatocite od programite<br />

(traewe, izveduva~ki sostav i sl.), raspredelbata na nadomestokot<br />

}e se vr{i vrz osnova na podatocite od programite {to se smetaat<br />

za verodostojni (programite na radio, TV) i spored koi dokolku za<br />

izvedenoto delo nema podatoci za izveduva~kiot sostav nitu vo prijavata<br />

na kompozitorot, ni vo programata, deloto }e se poentira spored<br />

traeweto, po po~etnata grupa na kategorijata vo koja e rasporedeno,<br />

Sudot oceni deka ovaa norma regulira pra{awa vo vrska so na~inot i<br />

visinata na raspredelbata na avtorskiot nadomestok, odnosno regulira<br />

pra{awa ne od su{tinska tuku od tehni~ka priroda, poradi {to ne<br />

mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost so Ustavot i so<br />

Zakonot.<br />

6. Soglasno ~len 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako za<br />

istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

So ogled na toa deka Sudot so re{enie U. br. 112/2001 od 20 fevruari<br />

2002 godina, me|u drugoto, ne povel postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na ~lenot 40 od Pravilnikot, a nema osnovi<br />

za poinakvo odlu~uvawe, odlu~i kako vo to~kata 2 od ova re{enie.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

8. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

168

17. U. br. 193/2002 (19. 03. 2003)<br />

Osporeni akti<br />

1. Odluka za utvrduvawe nadomestok za upotreba na grade`no<br />

zemji{te na teritorijata na op{tina Veles, donesena od Sovetot na<br />

op{tina Veles na 26. 05. 2000 i na 25. 04 2001 godina.<br />

2. Re{enie br. 1803-646/47 od 28. 03. 2002 godina, doneseno od<br />

Oddelenieto za komunalni raboti, urbanizam, soobra}aj i za{tita na<br />

`ivotnata sredina pri op{tina Veles.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Osporenata odluka bila donesena vrz osnova na ~l. 44 i 45 od<br />

Zakonot za grade`noto zemji{te koj prestanal da va`i, poradi {to<br />

taa ne bila vo soglasnost so Zakonot za grade`noto zemji{te. Ponatamu<br />

vo inicijativata se naveduva deka korisnicite na objektite od<br />

infrastrukturata pla}ale nadomestok sekoj mesec za kanalizacija, za<br />

voda, za frlawe smet i dr. dava~ki vo iznosi koi }e gi odredat Sovetite<br />

na op{tinite vrz osnova na dostavenata Programa za rabota na<br />

komunalnite pretprijatija, vo koja Programa se opfateni site tro{oci<br />

{to gi imaat komunalnite pretprijatija za odr`uvawe na objektite<br />

od infrastrukturata so koi stopanisuvaat.<br />

Za koristewe na grade`noto zemji{te pla}ale nadomestok preku<br />

danokot na imot koj se pla}a godi{no preku Ministerstvoto za finansii.<br />

Poradi toa podnositelot na inicijativata smeta deka dava~kata<br />

opredelena so osporenata odluka ne bila vo soglasnost so ~l. 33 od<br />

Ustavot.<br />

Vo inicijativata, isto taka, se naveduva deka osporenoto re{enie<br />

koe e doneseno vrz osnova na osporenata odluka ne bilo vo soglasnost<br />

so Zakonot za grade`noto zemji{te.<br />

Na krajot, podnositelot na inicijativata bara do kone~nata<br />

odluka, Sudot da donese vremena merka zabrana za prisilna naplata na<br />

pari~noto pobaruvawe opredeleno so osporenoto re{enie, so cel da ne<br />

dojde do blokirawe na smetkata na podnositelot na inicijativata i<br />

predizvikuvawe na {teta.<br />

169

170<br />

Sodr`ina na osporenata odluka<br />

Vrz osnova na ~l. 17 t. 4 od Zakonot za lokalnata samouprava i<br />

~l. 44 i 45 od Zakonot za grade`no zemji{te ("SV RM," br. 10/1979,<br />

18/1989 i 21/1991), Sovetot na op{tinata Veles donel Odluka za utvrduvawe<br />

nadomestok za upotreba na grade`no zemji{te na teritorijata<br />

na op{tina Veles, so koja se utvrduva obvrska za pla}awe na nadomestok<br />

za upotreba na grade`noto zemji{te na podra~jeto na op{tina<br />

Veles, visinata i rokovite na pla}awe i na~inot na presmetuvawe na<br />

ovoj nadomestok.<br />

Sodr`ina na osporenoto re{enie<br />

Oddelenieto za komunalni raboti, urbanizam, soobra}aj i za-<br />

{tita na `ivotnata sredina pri op{tina Veles donelo Re{enie so<br />

koe korisnikot SOKOMAK AD Bitola se zadol`uva za pla}awe nadomestok<br />

za upotreba na grade`no zemji{te za cela 2002 godina vo vkupen<br />

iznos od 291.540,00 denari i toa za deloven prostor i delovno zemji{te.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija pove}e pati ja ocenuval<br />

ustavnosta i zakonitosta na odlukite na sovetite na op{tinite za<br />

utvrduvawe nadomestok za upotreba na grade`noto zemji{te i ne poveduval<br />

postapka. Pritoa, Sudot se rakovodel od ~l. 17 st. 1 t. 4, 5 i 27 od<br />

Zakonot za lokalnata samouprava ("SV RM," br. 52/1995) spored koj<br />

edinicite na lokalnata samouprava samostojno gi vr{at rabotite na<br />

ureduvawe i upotreba na grade`noto zemji{te, utvrduvaat zoni i sobiraat<br />

zemji{na taksa i vr{at oddelni ovlastuvawa vrz dobrata od<br />

op{ta upotreba i vrz prirodnite bogatstva na svoeto podra~je. Pritoa,<br />

predvideno e vr{eweto na ovie raboti da se ostvaruva vo soglasnost<br />

so zakon. Soglasno ~l. 44 od Zakonot za grade`noto zemji{te<br />

("SV RM," br. 10/1979, 18/1989, 21/1991, 71/1996 i 18/1999), Sobranieto<br />

na op{tinata mo`e da utvrdi nadomestok za upotreba na grade`no<br />

zemji{te spored obemot i stepenot na opremenost so komunalni objekti<br />

i instalacii. Stavot 2 od ovoj ~len predviduva so odlukata da se<br />

ureduva visinata, rokovite na pla}aweto i na~inot na presmetuvaweto<br />

na nadomestokot. Nadomestokot go pla}a neposredniot korisnik na<br />

takvoto zemji{te, a toa e nositelot na pravoto na koristewe na nedvi-<br />

`nostite i nivniot sopstvenik. Soglasno ~l. 45 od Zakonot, nadomestokot<br />

se pla}a, po edinica povr{ina posebno za grade`no zemji{te i<br />

posebno za izgraden koristen prostor. Spored Sudot, obvrskata za pla-<br />

}awe javna dava~ka, a vo tie ramki i nadomestokot za upotreba na<br />

grade`no zemji{te e utvrdena so zakon. Op{tinata se finansira me|u

drugoto i od sopstveni izvori na prihodi opredeleni so zakon, a vo tie<br />

ramki spa|a i nadomestokot za upotreba na grade`noto zemji{te, kako<br />

javna dava~ka na gra|anite utvrdena so Zakonot za grade`noto zemji{te.<br />

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

161/94 od 25. 10. 1994, ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 44 i 45 od Zakonot za grade`no zemji{te ("SV RM," br. 10/1979,<br />

18/1989, 21/1991, 71/1996 i 18/1999). Spored Sudot, so zakon mo`e da se<br />

utvrdi deka grade`noto zemji{te e dobro od op{t interes za Republikata<br />

i da se utvrdat uslovite i na~inot na koristeweto na grade`noto<br />

zemji{te. Spored misleweto na Sudot mo`e da se utvrdi obvrska za<br />

pla}awe nadomestoci za ureduvawe i upotreba na grade`noto zemji{te<br />

zaradi osposobuvawe na grade`noto zemji{te za gradba odnosno zaradi<br />

pogodnostite {to na korisnikot mu gi pru`a izgradenoto grade`no<br />

zemji{te.<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Dali sovetite na op{tinite mo`at da donesuvaat odluki za<br />

utvrduvawe nadomestok za upotreba na grade`no zemji{te, soglasno<br />

postojniot Zakon za grade`noto zemji{te.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 33 od Ustavot, sekoj e dol`en da pla}a danok i<br />

drugi javni dava~ki i da u~estvuva vo namiruvaweto na javnite rashodi<br />

na na~in utvrden so zakon.<br />

Spored ~l. 17 od Zakonot za lokalnata samouprava ("SV RM,"<br />

br. 52/95), koj soglasno ~l. 96 st. 2 od Zakonot za lokalnata samouprava<br />

("SV RM," br. 5/2002) prodol`uva da se primenuva do usoglasuvaweto<br />

na posebnite zakoni so koi se ureduvaat pra{awata od nadle`nost na<br />

op{tinite, no najdocna do 31. 12. 2003, edinicite na lokalnata samouprava<br />

samostojno donesuvaat programa za ureduvawe na grade`noto zemji{te,<br />

vr{at raboti na ureduvawe i upotreba na grade`noto zemji-<br />

{te vo soglasnost so zakon i utvrduvaat zoni i sobiraat zemji{na taksa<br />

vo soglasnost so zakon.<br />

Od navedenoto proizleguva deka edinicite na lokalnata samouprava<br />

vr{at raboti na ureduvawe i upotreba na grade`noto zemji{te<br />

i utvrduvaat zoni i sobiraat zemji{na taksa vo soglasnost so zakon.<br />

Zakonot za grade`noto zemji{te koj prestana da va`i sodr`e-<br />

{e posebni glavi koi se odnesuvaa na ureduvaweto i na upotrebata na<br />

grade`noto zemji{te.<br />

Taka vo delot od ovoj zakon koj se odnesuva{e na upotrebata na<br />

grade`noto zemji{te odnosno vo ~l. 44 be{e utvrdeno deka sobranieto<br />

odnosno sovetot na op{tinata mo`e da utvrdi nadomestok za upotreba<br />

171

na grade`noto zemji{te spored obemot i stepenot na opremenosta so<br />

komunalni objekti i instalacii. So odluka se utvrduva visinata, rokovite<br />

na pla}aweto i na~inot na presmetuvaweto na nadomestokot.<br />

Nadomestokot go pla}a neposredniot korisnik na zemji{teto, a kako<br />

neposreden korisnik se smeta nositelot na pravoto na koristewe na<br />

nedvi`nosti i nivniot sopstvenik.<br />

Ottuka proizleguva deka nadomestokot za upotreba na grade`noto<br />

zemji{te kako javna dava~ka be{e utvrdena so Zakonot za grade-<br />

`noto zemji{te.<br />

Zakonot za grade`noto zemji{te od 2001 godina koncepciski e<br />

postaven na sosema poinakvi osnovi od prethodniot zakon. Imeno, za<br />

razlika od porane{niot zakon, spored koj grade`noto zemji{te edinstveno<br />

be{e na Republikata, spored postojniot zakon grade`noto zemji{te<br />

mo`e da bide vo sopstvenost na Republika Makedonija i na doma{ni<br />

fizi~ki i pravni lica pod uslovi utvrdeni so ovoj i drug zakon.<br />

Nositelot na pravoto na sopstvenost na grade`noto zemji{te<br />

mo`e zemji{teto da go otu|i i dade pod dolgotraen i kratkotraen<br />

zakup. Grade`noto zemji{te vo sopstvenost na Republika Makedonija<br />

mo`e da se otu|i, da se dade pod koncesija i pod zakup.<br />

Vrz osnova na iznesenoto proizleguva deka spored postojniot<br />

Zakon za grade`no zemji{te, grade`noto zemji{te mo`e da bide vo<br />

sopstvenost ili pak za nego da se pla}a zakup. Ottuka, ovoj zakon ne<br />

slu~ajno sodr`i odredbi za ureduvaweto na grade`noto zemji{te, me-<br />

|utoa ne sodr`i odredbi za upotreba na grade`noto zemji{te. Imeno,<br />

ako se ima predvid deka spored Zakonot, grade`noto zemji{te e vo sopstvenost<br />

ili, pak, za nego se pla}a zakup, nadomestokot za upotreba na<br />

grade`noto zemji{te kako javna dava~ka ne e ureden so ovoj zakon.<br />

Trgnuvaj}i od faktot deka nadomestokot za upotreba na grade`noto<br />

zemji{te kako javna dava~ka ne e utvrdena so zakon, smetame deka<br />

osnovano mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenata<br />

odluka so ~l. 33 od Ustavot.<br />

[to se odnesuva do delot od inicijativata koj se odnesuva na<br />

Re{enieto br. 1803-646/47 so koe korisnikot SOKOMAK AD Bitola<br />

se zadol`uva za pla}awe nadomestok za upotreba na grade`no zemji-<br />

{te, smetame deka ova re{enie e poedine~en akt za koj, soglasno ~l.<br />

110 od Ustavot, Ustavniot sud ne e nadle`en da odlu~uva. Poradi toa<br />

soglasno ~l. 28 st. 1 al. 1 od Delovnikot smetame deka inicijativata vo<br />

ovoj del treba da se otfrli.<br />

So ogled na toa {to smetame deka Sudot treba da ja otfrli inicijativata<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na Re{enieto br. 1803<br />

-646/47, smetame deka nema osnova do kone~nata odluka Sudot da donese<br />

re{enie so koe }e go zapre izvr{uvaweto na ova re{enie.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

172

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

Odlukata za utvrduvawe nadomestok za upotreba na grade`no zemji{te<br />

na teritorijata na op{tina Veles.<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe ustavnosta na Re{enieto br. 1803-646/47.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 26 mart 2003 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Odlukata za utvrduvawe nadomestok za upotreba na grade`no<br />

zemji{te na teritorijata na op{tina Veles, donesena od Sovetot<br />

na op{tina Veles na 26 maj 2000 godina i na 25 april 2001 godina.<br />

2. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

ustavnosta i zakonitosta na Re{enieto br. 1803-646/47 od 28<br />

mart 2002 godina, doneseno od Oddelenieto za komunalni raboti, urbanizam,<br />

soobra}aj i za{tita na `ivotnata sredina pri op{tina Veles.<br />

3. Trgovskoto dru{tvo za proizvodstvo i obrabotka na tutun<br />

"SOKOMAK BITOLA" - AD Bitola, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na aktite ozna~eni vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie. Podnositelot na inicijativata naveduva deka osporenata<br />

odluka bila donesena vrz osnova na ~lenovite 44 i 45 od Zakonot za<br />

grade`noto zemji{te koj prestanal da va`i, poradi {to taa ne bila vo<br />

soglasnost so Zakonot za grade`noto zemji{te. Ponatamu vo inicijativata<br />

se naveduva deka korisnicite na objektite od infrastrukturata<br />

pla}ale nadomestok sekoj mesec za kanalizacija, za voda, za frlaweto<br />

na smetot i dr. dava~ki vo iznosi koi }e gi odredat sovetite na op{tinite<br />

vrz osnova na dostavenata Programa za rabota na komunalnite<br />

pretprijatija, vo koja Programa se opfateni site tro{oci {to gi<br />

imaat komunalnite pretprijatija za odr`uvawe na objektite od infrastrukturata<br />

so koi stopanisuvaat. Za koristewe na grade`noto zemji{te<br />

pla}ale nadomestok preku danokot na imot koj se pla}a godi{no<br />

preku Ministerstvoto za finansii. Poradi toa podnositelot na<br />

inicijativata smeta deka dava~kata opredelena so osporenata odluka<br />

ne bila vo soglasnost so ~len 33 od Ustavot. Vo inicijativata, isto<br />

taka, se naveduva deka osporenoto re{enie koe e doneseno vrz osnova<br />

na osporenata odluka ne bilo vo soglasnost so Zakonot za grade`noto<br />

zemji{te. Na krajot, podnositelot na inicijativata bara do kone~nata<br />

odluka, Sudot da donese vremena merka zabrana za prisilna naplata na<br />

173

pari~noto pobaruvawe opredeleno so osporenoto re{enie, so cel da ne<br />

dojde do blokirawe na smetkata na podnositelot na inicijativata i<br />

predizvikuvawe na {teta.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka vrz osnova na ~len 17 to~ka 4<br />

od Zakonot za lokalnata samouprava i ~lenovite 44 i 45 od Zakonot za<br />

grade`no zemji{te ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

10/1979, 18/1989 i 21/1991), Sovetot na op{tinata Veles donel Odluka<br />

za utvrduvawe nadomestok za upotreba na grade`no zemji{te na teritorijata<br />

na op{tina Veles, so koja se utvrduva obvrska za pla}awe na<br />

nadomestok za upotreba na grade`noto zemji{te na podra~jeto na<br />

op{tina Veles, visinata i rokovite na pla}awe i na~inot na presmetuvawe<br />

na ovoj nadomestok.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka Oddelenieto za komunalni raboti,<br />

urbanizam, soobra}aj i za{tita na `ivotnata sredina pri op{tina<br />

Veles donelo Re{enie so koe korisnikot "SOKOMAK" AD Bitola se<br />

zadol`uva za pla}awe nadomestok za upotreba na grade`no zemji{te za<br />

cela 2002 godina vo vkupen iznos od 291.540,00 denari i toa za deloven<br />

prostor i delovno zemji{te.<br />

5. Soglasno ~len 33 od Ustavot, sekoj e dol`en da pla}a danok i<br />

drugi javni dava~ki i da u~estvuva vo namiruvaweto na javnite rashodi<br />

na na~in utvrden so zakon.<br />

Spored ~len 17 od Zakonot za lokalnata samouprava ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 52/1995), koj soglasno ~len 96<br />

stav 2 od Zakonot za lokalnata samouprava ("Slu`ben vesnik na RM"<br />

br. 5/2002) prodol`uva da se primenuva do usoglasuvaweto na<br />

posebnite zakoni so koi se ureduvaat pra{awata od nadle`nost na<br />

op{tinite, no najdocna do 31 dekemvri 2003 godina, edinicite na lokalnata<br />

samouprava samostojno donesuvaat programa za ureduvawe na<br />

grade`noto zemji{te, vr{at raboti na ureduvawe i upotreba na grade-<br />

`noto zemji{te vo soglasnost so zakon i utvrduvaat zoni i sobiraat<br />

zemji{na taksa vo soglasnost so zakon.<br />

Od navedenoto proizleguva deka edinicite na lokalnata samouprava<br />

vr{at raboti na ureduvawe i upotreba na grade`noto zemji{te i<br />

utvrduvaat zoni i sobiraat zemji{na taksa vo soglasnost so zakon.<br />

Zakonot za grade`noto zemji{te koj prestana da va`i sodr`e-<br />

{e posebni glavi koi se odnesuvaa na ureduvaweto i na upotrebata na<br />

grade`noto zemji{te.<br />

Taka vo delot od ovoj zakon koj se odnesuva{e na upotrebata na<br />

grade`noto zemji{te odnosno vo ~lenot 44 be{e utvrdeno deka sobranieto<br />

odnosno sovetot na op{tinata mo`e da utvrdi nadomestok za<br />

upotreba na grade`noto zemji{te spored obemot i stepenot na opremenosta<br />

so komunalni objekti i instalacii. So odluka se utvrduva visinata,<br />

rokovite na pla}aweto i na~inot na presmetuvaweto na nadomestokot.<br />

Nadomestokot go pla}a neposredniot korisnik na zemji{teto,<br />

a kako neposreden korisnik se smeta nositelot na pravoto na kori-<br />

174

stewe na nedvi`nosti i nivniot sopstvenik.<br />

Ottuka proizleguva deka nadomestokot za upotreba na grade-<br />

`noto zemji{te kako javna dava~ka be{e utvrdena so Zakonot za grade-<br />

`noto zemji{te.<br />

Zakonot za grade`noto zemji{te od 2001 god. koncepciski e postaven<br />

na sosema poinakvi osnovi od prethodniot zakon. Imeno, za razlika<br />

od porane{niot zakon spored koj grade`noto zemji{te edinstveno<br />

be{e na Republikata, spored postojniot zakon grade`noto zemji-<br />

{te mo`e da bide vo sopstvenost na Republika Makedonija i na doma-<br />

{ni fizi~ki i pravni lica pod uslovi utvrdeni so ovoj i drug zakon.<br />

Nositelot na pravoto na sopstvenost na grade`noto zemji{te mo`e<br />

zemji{teto da go otu|i i dade pod dolgotraen i kratkotraen zakup.<br />

Grade`noto zemji{te vo sopstvenost na Republika Makedonija mo`e<br />

da se otu|i, da se dade pod koncesija i pod zakup.<br />

Vrz osnova na iznesenoto, proizleguva deka spored postojniot<br />

Zakon za grade`no zemji{te, grade`noto zemji{te mo`e da bide vo sopstvenost<br />

ili pak za nego da se pla}a zakup. Ottuka, ovoj zakon sodr`i<br />

odredbi za ureduvaweto na grade`noto zemji{te, me|utoa ne sodr`i<br />

odredbi za upotreba na grade`noto zemji{te. Imeno, ako se ima predvid<br />

deka spored Zakonot, grade`noto zemji{te e vo sopstvenost ili,<br />

pak, za nego se pla}a zakup, nadomestokot za upotreba na grade`noto<br />

zemji{te kako javna dava~ka ne e ureden so ovoj zakon.<br />

Trgnuvaj}i od faktot deka nadomestokot za upotreba na grade-<br />

`noto zemji{te kako javna dava~ka ne e utvrdena so zakon, Sudot smeta<br />

deka osnovano mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenata<br />

odluka so ~lenot 33 od Ustavot.<br />

6. [to se odnesuva do delot od inicijativata koj se odnesuva na<br />

Re{enieto br. 1803-646/47 so koe korisnikot SOKOMAK AD Bitola<br />

se zadol`uva za pla}awe nadomestok za upotreba na grade`no zemji-<br />

{te, Sudot oceni deka ova re{enie e poedine~en akt za koj soglasno<br />

~len 110 od Ustavot, Ustavniot sud ne e nadle`en da odlu~uva. Poradi<br />

toa soglasno ~len 28 stav 1 alineja 1 od Delovnikot Sudot oceni deka<br />

inicijativata vo ovoj del treba da se otfrli.<br />

So ogled na toa {to Sudot oceni deka treba da ja otfrli inicijativata<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta<br />

na Re{enieto br. 1803-646/47, Sudot oceni deka nema osnova da donese<br />

re{enie so koe }e go zapre izvr{uvaweto na ova re{enie.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

8. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot d-r Todor Xunov i sudiite Bahri Isqami,<br />

d-r Nikola Krleski, Olga Lazova, d-r Stojmen Mihajlovski, d-r Milan<br />

Nedkov, Besim Selimi i d-r Josif Talevski.<br />

*<br />

175

Informacija po predmetot U. br. 193/2002<br />

1. Trgovskoto dru{tvo za proizvodstvo i obrabotka na tutun<br />

"SOKOMAK BITOLA" - AD Bitola, na 2 dekemvri 2002 godina, na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnese inicijativa za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na:<br />

a) Odlukata za utvrduvawe nadomestok za upotreba na grade`no<br />

zemji{te na teritorijata na Op{tina Veles, donesena od Sovetot na<br />

Op{tina Veles na 26 maj 2000 godina i na 25 april 2001 godina.<br />

b) Re{enieto br. 1803-646/47 od 28 mart 2002 godina doneseno od<br />

Oddelenieto za komunalni raboti, urbanizam, soobra}aj i za{tita na<br />

`ivotnata sredina pri op{tina Veles.<br />

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija, na sednicata odr`ana<br />

na 26 mart 2003 godina, go razgleda referatot po predmetot U. br.<br />

193/2002 i po raspravata go donese slednoto re{enie:<br />

a) SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta<br />

na Odlukata za utvrduvawe nadomestok za upotreba na grade`no<br />

zemji{te na teritorijata na op{tina Veles, donesena od Sovetot na<br />

op{tina Veles na 26 maj 2000 godina i na 25 april 2001 godina.<br />

b) SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

ustavnosta i zakonitosta na Re{enieto br. 1803-646/47 od 28<br />

mart 2002 godina doneseno od Oddelenieto za komunalni raboti, urbanizam,<br />

soobra}aj i za{tita na `ivotnata sredina pri op{tina Veles.<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija na sednicata odr`ana<br />

na 22 maj 2003 godina, go razgleda Predlogot za odlu~uvawe so Nacrt-odluka<br />

po predmetot U. br.193/2002.<br />

Po izlagaweto na sudijata izvestitel i po raspravata {to se<br />

vode{e po predmetot, Sudot go odlo`i odlu~uvaweto poradi toa {to<br />

ne e postignato mnozinstvo na glasovi za donesuvawe na odluka (4 : 3).<br />

4. So ogled na iznesenoto predlagame Sudot da gi razgleda dostavenite<br />

prilozi kon ovaa informacija i da ja donese predlo`enata<br />

odluka za ukinuvawe na Odlukata za utvrduvawe nadomestok za upotreba<br />

na grade`no zemji{te na teritorijata na op{tina Veles, donesena<br />

od Sovetot na Op{tina Veles na 26 maj 2000 godina i na 25 april<br />

2001 godina.<br />

5. Zaradi celosen uvid vo predmetot, vo prilog Vi se dostavuva:<br />

- referatot po predmetot,<br />

- re{enieto za poveduvawe postapka,<br />

- misleweto na gradona~alnikot na op{tina Veles vo vrska so<br />

navodite sodr`ani vo re{enieto,<br />

- predlog za odlu~uvawe.<br />

*<br />

176

Predlog za odlu~uvawe so Nacrt-odluka po predmetot U. br. 193/2002<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

193/2002 od 26 mart 2003 godina, povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Odlukata za utvrduvawe nadomestok za upotreba<br />

na grade`no zemji{te na teritorijata na op{tina Veles, donesena<br />

od Sovetot na op{tina Veles na 26 maj 2000 godina i na 25 april<br />

2001 godina, zatoa {to osnovano se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost<br />

so Ustavot i so zakonite.<br />

2. Gradona~alnikot na op{tina Veles na 12 maj 2003 godina, dostavi<br />

mislewe vo vrska so navodite sodr`ani vo re{enieto za poveduvawe<br />

na postapka. Ova mislewe go prilo`uvame vo celina kon predlogot<br />

za odlu~uvawe.<br />

3. So ogled na toa {to fakti~kata i pravnata sostojba na rabotite<br />

po predmetot se nepromeneti se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da odlu~i da ja ukine Odlukata za utvrduvawe nadomestok<br />

za upotreba na grade`no zemji{te na teritorijata na op{tina<br />

Veles, donesena od Sovetot na op{tina Veles na 26 maj 2000 godina i<br />

na 25 april 2001 godina<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~en 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 18 mart 2004 godina,<br />

donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA Odlukata za utvrduvawe nadomestok za upotreba<br />

na grade`no zemji{te na teritorijata na op{tina Veles, donesena<br />

od Sovetot na op{tina Veles na 26 maj 2000 godina i na 25 april<br />

2001 godina.<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija po inicijativa na<br />

trgovskoto dru{tvo za proizvodstvo i obrabotka na tutun "SOKO-<br />

MAK BITOLA" - AD Bitola, so re{enie U. br. 193/2002 od 26 mart<br />

2003 godina, povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ovaa odluka, zatoa {to osnovano se<br />

postavi pra{aweto za negovata soglasnost so Ustavot i so zakonite.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka vrz osnova na ~len 17 to~ka 4<br />

177

od Zakonot za lokalnata samouprava i ~lenovite 44 i 45 od Zakonot za<br />

grade`no zemji{te ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

10/1979, 18/1989 i 21/1991), Sovetot na op{tinata Veles donel Odluka<br />

za utvrduvawe nadomestok za upotreba na grade`no zemji{te na teritorijata<br />

na op{tina Veles, so koja se utvrduva obvrska za pla}awe na<br />

nadomestok za upotreba na grade`noto zemji{te na podra~jeto na op{-<br />

tina Veles, visinata i rokovite na pla}awe i na~inot na presmetuvawe<br />

na ovoj nadomestok.<br />

5. Soglasno ~l. 11 to~ka 2 od Zakonot za lokalnaat samouprava<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija, br. 5/2002), sopstveni<br />

prihodi na op{tinite se li~nite dohodi, nadomestocite i taksi utvrdeni<br />

so zakon.<br />

Spored ~len 17 od Zakonot za lokalnata samouprava ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 52/1995), koj soglasno ~len 96<br />

stav 2 od Zakonot za lokalnata samouprava ("Slu`ben vesnik na RM"<br />

br. 5/2002) prodol`uva da se primenuva do usoglasuvaweto na posebnite<br />

zakoni so koi se ureduvaat pra{awata od nadle`nost na op{tinite,<br />

no najdocna do 31 dekemvri 2003 godina, edinicite na lokalnata samouprava<br />

samostojno donesuvaat programa za ureduvawe na grade`noto zemji{te,<br />

vr{at raboti na ureduvawe i upotreba na grade`noto zemji-<br />

{te vo soglasnost so zakon i utvrduvaat zoni i sobiraat zemji{na taksa<br />

vo soglasnost so zakon.<br />

Od navedenoto proizleguva deka edinicite na lokalnata samouprava<br />

vr{at raboti na ureduvawe i upotreba na grade`noto zemji{te<br />

i utvrduvaat zoni i sobiraat zemji{na taksa vo soglasnost so zakon.<br />

Vo ~lenot 13 od Zakonot za komunalnite dejnosti od 1997 godina,<br />

me|u drugoto e uredeno deka izgradbata i odr`uvaweto na objektite<br />

na komunalnata infrastruktura se finansira od nadomestok za upotreba<br />

na grade`no zemji{te vo visina od 50% od vkupno pribranite<br />

sredstva po ovaa osnova.<br />

O~igledno e deka navedenata odredba od Zakonot za komunalni<br />

dejnosti ne mo`e da bide osnov za voveduvawe na nadomestok za upotreba<br />

na grade`no zmeji{te, tuku ova e norma so koja se utvrduva deka<br />

izgradbata i odr`uvaweto na objektite na komunalnata infrastruktura<br />

se finansiraat od nadomestokot za upotreba na grade`noto zemji-<br />

{te koj vo toa vreme soglasno Zakonot za grade`no zemji{te go utvrduva{e<br />

sobranieto odnosno sovetot na op{tinata so odluka.<br />

Imeno, Zakonot za grade`noto zemji{te koj prestana da va`i<br />

sodr`e{e posebni glavi koi se odnesuvaa na ureduvaweto i na upotrebata<br />

na grade`noto zemji{te.<br />

Taka, vo delot od ovoj zakon koj se odnesuvaše na upotrebata na<br />

grade`noto zemji{te, odnosno vo ~lenot 44 be{e utvrdeno deka sobranieto<br />

odnosno sovetot na op{tinata mo`e da utvrdi nadomestok za<br />

upotreba na grade`noto zemji{te spored obemot i stepenot na opremenosta<br />

so komunalni objekti i instalacii. So odluka se utvrduva visi-<br />

178

nata, rokovite na pla}aweto i na~inot na presmetuvaweto na nadomestokot.<br />

Nadomestokot go pla}a neposredniot korisnik na zemji{teto,<br />

a kako neposreden korisnik se smeta nositelot na pravoto na koristewe<br />

na nedvi`nosti i nivniot sopstvenik.<br />

Ottuka proizleguva deka nadomestokot za upotreba na grade-<br />

`noto zemji{te be{e utvrden so Zakonot za grade`noto zemji{te.<br />

Zakonot za grade`noto zemji{te od 2001 godina koncepciski e<br />

postaven na sosema poinakvi osnovi od prethodniot zakon. Imeno, za<br />

razlika od porane{niot zakon spored koj grade`noto zemji{te edinstveno<br />

be{e na Republikata, spored postojniot zakon grade`noto zemji{te<br />

mo`e da bide vo sopstvenost na Republika Makedonija i na doma{ni<br />

fizi~ki i pravni lica pod uslovi utvrdeni so ovoj i drug zakon.<br />

Nositelot na pravoto na sopstvenost na grade`noto zemji{te<br />

mo`e zemji{teto da go otu|i i dade pod dolgotraen i kratkotraen zakup.<br />

Grade`noto zemji{te vo sopstvenost na Republika Makedonija<br />

mo`e da se otu|i, da se dade pod koncesija i pod zakup.<br />

Vrz osnova na iznesenoto, proizleguva deka spored postojniot<br />

Zakon za grade`no zemji{te, grade`noto zemji{te mo`e da bide vo sopstvenost<br />

ili pak za nego da se pla}a zakup. Ottuka, ovoj zakon sodr`i<br />

odredbi za ureduvaweto na grade`noto zemji{te, me|utoa ne sodr`i<br />

odredbi za upotreba na grade`noto zemji{te. Imeno, ako se ima predvid<br />

deka spored Zakonot, grade`noto zemji{te e vo sopstvenost ili,<br />

pak, za nego se pla}a zakup, nadomestokot za upotreba na grade`noto<br />

zemji{te ne e ureden so ovoj zakon, iako transformacijata na grade`noto<br />

zemji{te ne e zavr{ena.<br />

Trgnuvaj}i od faktot deka nadomestokot za upotreba na grade-<br />

`noto zemji{te e utvrden so zakon, Sudot oceni deka osporenata odluka<br />

ne e vo soglasnost so Zakonot za grade`no zemji{te i Zakonot za<br />

lokalna samouprava.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

7. Ovaa odluka Sudot ja donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

179

180

18. U. br. 206/2003 (15. 04. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 423 od Krivi~niot zakonik ("SV RM," br. 37/1996, 80/1999,<br />

4/2002 i 43/2003).<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija na 17-ta sednica odr-<br />

`ana na 10 i 11 dekemvri 2003 godina, pod to~ka I/5 od Dnevniot red go<br />

razgleda Referatot po predmetot U. br. 188/2002, vo koj se ocenuva{e<br />

ustavnosta i zakonitosta na Upatstvoto za postapuvawe na sudovite za<br />

vodewe na kaznenata evidencija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 8/97) vo delot na odredbite od Glava III "Davawe podatoci<br />

od kaznena evidencija" i ~l. 8 i 12. Sudot so mnozinstvo glasovi zaklu-<br />

~i da se formira nov predmet i po slu`bena dol`nost da se ispita<br />

dali postoi osnova za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 423 od Krivi~niot<br />

zakonik.<br />

Sodr`ina na osporenata odredba od Zakonot<br />

Vo Glava triesetipeta, vo Preodnite i zavr{ni odredbi od<br />

Krivi~niot zakonik e pomesten ~l. 423, spored koj: "Ministerot za<br />

pravda }e donese Upatstvo za postapuvawe na sudovite za vodewe na kaznenata<br />

evidencija vo rok od 30 dena od denot na vleguvaweto vo sila<br />

na ovoj zakonik."<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Dali ~l. 423 od Krivi~niot zakonik e vo soglasnost so ~l. 8 st.<br />

1 al. 4 od Ustavot spored koj edna od temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija e podelbata na dr`avnata vlast na<br />

zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

Pravno mislewe<br />

1. Vo priodot kon analizata na odredbata od ~l. 423 od Krivi-<br />

~niot zakonik i nejziniot odnos so opredelbite izrazeni vo Ustavot,<br />

vo prv red }e se osvrneme kon opredeleni ustavni normi.<br />

Vo ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4 od Ustavot, kako temelni vrednosti na<br />

ustavniot poredok na Republika Makedonija se vladeeweto na pravoto<br />

i podelbata na dravnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

181

Ustavot na Republika Makedonija, kako najvisok praven akt so<br />

odredbite vo III - del "Organizacija na dr`avnata vlast" gi normiral<br />

segmentite na vlasta - zakonodavna, izvr{na i sudska i gi razgrani~il<br />

ingerenciite na nositelite na vlasta.<br />

Spored ~l. 61 od Ustavot, Sobranieto na Republika Makedonija<br />

e pretstavni~ki organ na gra|anite i nositel na zakonodavnata vlast<br />

na Republikata. So ~l. 88 od Ustavot e opredeleno deka Vladata na Republika<br />

Makedonija e nositel na izvr{nata vlast, a soglasno ~l. 98 od<br />

Ustavot sudskata vlast, ja vr{at sudovite. Ovaa ustavna struktura go<br />

izrazuva konceptot na podelbata na vlasta.<br />

So odredbite od Ustavot koi se odnesuvaat na organizacijata na<br />

dr`avnata vlast, vo organizaciona i funkcionalna smisla posebno se<br />

uredeni osnovite na oddelnite vidovi vlast. 11<br />

Vo delot na odredbite od Ustavot koi se odnesuvaat na sudstvoto,<br />

pokraj odredbata vo ~l. 98 st. 1 spored koja sudskata vlast ja vr{at<br />

sudovite, vo st. 2 od ovoj ~len e opredeleno deka sudovite se samostojni<br />

i nezavisni i sudovite sudat vrz osnova na Ustavot i zakonite i me|unarodnite<br />

dogovori ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot.<br />

Spored odredbite od st. 3, 4 i 5 od navedenata ustavna norma,<br />

organizacijata na sudstvoto e edinstvena, zabraneti se vonrednite sudovi,<br />

a vidovite, nadle`nosta, osnovaweto, ukinuvaweto, organizacijata<br />

i sostavot na sudovite, kako i postapkata pred niv, se ureduvaat so<br />

zakon {to se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo od vkupniot broj<br />

pratenici.<br />

11<br />

Vo odnos na ova pra{awe poso~uvame na slednite karakteristiki na<br />

sistemot na podelenata vlast:<br />

- pretsedatel na dr`avata izbran neposredno od gra|anite, neodgovoren<br />

pred sobranieto, no podlo`en na impi~ment pred Ustavniot sud;<br />

- izvr{na vlast pri {to nejzin nositel e vladata, se izbira od parlamentarnoto<br />

mnozinstvo i e odgovorna pred sobranieto (a ne i pred pretsedatelot<br />

na dr`avata koj samo go opredeluva mandatorot za formirawe na vladata);<br />

- Sobranie kako isklu~iva zakonodavna vlast so zakonodavna inicijativa<br />

od vladata, no ne i od pretsedatelot;<br />

- izvr{nata vlast ne mo`e da go raspu{ti parlamentot;<br />

suspenzivno veto na pretsedatelot vrz zakonite i pravo na obra}awe vo parlamentot;<br />

- podelba na kompetencii pome|u vladata i pretsedatelot vo isti<br />

oblasti;<br />

- sudskata vlast ja vr{at sudovite koi se samostojni i nezavisni;<br />

- Ustavot predviduva edna posebna instanca, Republi~ki sudski sovet,<br />

koj pretstavuva most me|u zakonodavnata i sudskata vlast. Nego go izbira zakonodavnoto<br />

telo i mu dava ovlastuvawe da predlaga izbor i razre{uvawe na<br />

sudii i kone~niot izbor na sudiite go ima zakonodavnoto telo.<br />

182

Vrz osnova na ovaa ustavna odredba, donesen e Zakonot za sudovite<br />

("SV RM," br. 36/95, 45/95 i 64/2003).<br />

2. Predmet na ocena pred Ustavniot sud vo ovoj predmet e soglasnosta<br />

na ~l. 423 od Krivi~niot zakonik so Ustavot na Republika<br />

Makedonija. Poa|aj}i od nadle`nosta na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija opredelena vo ~l. 110 od Ustavot da odlu~uva za soglasnosta<br />

na zakonite so Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i na<br />

kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite, od {to proizleguva<br />

deka Ustavniot sud ne e nadle`en da odlu~uva za me|usebnata soglasnost<br />

na zakonite, smetame deka izneseniot osvrt vo ovoj del od referatot<br />

za na~inot na koi se regulirani odredeni pra{awa vo Zakonot<br />

za sudovite ne vliae vo ocena na ustavnosta na osporenata zakonska<br />

odredba, tuku e vo funkcija na uvid i sogleduvawe na odredeni pra{awa<br />

uredeni so ovoj Zakon, koi se od sferata na pravosudnata i sudskata<br />

uprava.<br />

Spored Zakonot za sudovite, vo edinstveniot sudski sistem sudskata<br />

vlast ja vr{at osnovni, apelacioni i Vrhovniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

So odredbite na ovoj Zakon posebno se uredeni pra{awata na:<br />

a) pravosudnata uprava i b) sudskata uprava.<br />

a) Vo ~l. 76-80 od zakonot koi se odnesuvaat na pravosudnata<br />

uprava, e propi{ano deka rabotite na pravosudnata uprava gi vr{i<br />

Ministerstvoto za pravda koe vo vr{eweto na ovie raboti komunicira<br />

so pretsedatelot na soodvetniot sud.<br />

Vo delokrugot na pravosudnata uprava spa|a obezbeduvaweto<br />

op{ti uslovi za vr{ewe na sudskata vlast, a posebno podgotvuvawe na<br />

zakoni i drugi propisi od oblasta na organizacijata, raboteweto na<br />

sudovite i postapkata pred sudovite, donesuvawe na sudski delovnik,<br />

gri`a za obrazovanieto i stru~noto usovr{uvawe na kadrite, obezbeduvawe<br />

uslovi za rabota na sudovite, vr{ewe na rabotite na me|unarodnata<br />

pravna pomo{, pribirawe na statisti~ki i drugi podatoci za<br />

rabotata na sudovite, nadzor nad a`urnoto vr{ewe na rabotite vo<br />

sudot i sproveduvaweto na sudskiot delovnik, i drugi upravni zada~i i<br />

raboti opredelni so zakon.<br />

Spored ~l. 78 od ovoj Zakon, ministerot za pravda donesuva Sudski<br />

delovnik, po prethodno mislewe na Vrhovniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

So Sudskiot delovnik se ureduva vnatre{nata organizacija na<br />

sudovite, na~inot na rabotewe na sudovite, vodewe na upisnicite i<br />

drugi knigi, postapuvaweto so spisite, obrascite, rabotata po me|unarodnata<br />

pravna pomo{ i postapuvawe po pretstavkite, povikuvaweto i<br />

rasporeduvaweto na sudiite porotnici, postapuvaweto na postojnite<br />

sudski preveduva~i, tolkuva~i i ve{ti lica, vodewe statistika i evidencija<br />

i stru~no usovr{uvawe na kadrite, kako i drugi pra{awa od<br />

zna~ewe za rabotata na sudovite. So Sudskiot delovnik se propi{uva<br />

183

na~inot, vospostavuvaweto i raboteweto na zaedni~kite slu`bi vo sudskite<br />

zgradi vo koi se smesteni pove}e sudovi. Ministerstvoto za<br />

pravda vr{i uvid vo vrska so primenata na Sudskiot delovnik. Posebno,<br />

Ministerstvoto za pravda vodi evidencija za sudiite i ostanatiot<br />

personal na sudovite.<br />

b) Vo delot na odredbite od ovoj Zakon (~l. 81-91) koi se odnesuvaat<br />

na sudskata uprava, uredeni se pra{awata za organizirawe na rabotata<br />

i prezemaweto merki zaradi navremeno i uredno vr{ewe na rabotite<br />

vo sudot, pri {to Pretsedatelot na sudot ja obezbeduva primenata<br />

na Sudskiot delovnik.<br />

3. So odredbite od op{tiot del od Krivi~niot zakonik e uredeno<br />

pra{aweto na kaznenata evidencija. Spored ~l. 106 st. 1 kaznenata<br />

evidencija ja vodi prvostepeniot sud nadle`en spored mestoto na<br />

ra|awe na osudeniot. Spored st. 2 od istiot ~len, za licata rodeni vo<br />

stranstvo i za onie ~ie mesto e nepoznato kaznenata evidencija ja vodi<br />

sudot opredelen so zakon.<br />

So odredbite od st. 3 i 4 od ovoj ~len od Krivi~niot zakonik,<br />

propi{an e ograni~en krug na ovlasteni subjekti na koi mo`at da im<br />

se napravat dostapni podatocite od kaznenata evidencija. Imeno, ovie<br />

podatoci mo`at da mu se dadat na sudot i na javnoto obvinitelstvo vo<br />

vrska so krivi~nata postapka {to se vodi protiv porano osudeniot i<br />

na nadle`nite organi {to u~estvuvaat vo postapkata za davawe amnestija<br />

i pomiluvawe. Podatocite od kaznenata evidencija mo`at na<br />

obrazlo`eno barawe da im se dadat na dr`avnite organi, pravni ili<br />

fizi~ki lica ako u{te traat opredeleni pravni posledici od osudata<br />

ili merki na bezbednost ili ako za toa postoi opravdan interes zasnovan<br />

vrz zakon.<br />

Soglasno st. 5 na ovoj ~len, nikoj nema pravo da bara od gra|anite<br />

da podnesuvaat dokazi za svojata osuduvanost ili neosuduvanost.<br />

Spored st. 6 na ovoj ~len, na gra|anite po nivno barawe, mo`e<br />

da im se dadat podatoci za nivnata osuduvanost ili neosuduvanost samo<br />

ako ovie podatoci im se potrebni zaradi ostvaruvaweto na nivnite<br />

prava vo stranstvo.<br />

Od navedenoto proizleguva o~igledna intencija na zakonodavecot<br />

protiv {irokiot krug na korisnici na podatocite od kaznenata<br />

evidencija {to se pojavuva kako edna od najte{kite pre~ki vo resocijalizacijata<br />

i reintegracijata na osudeniot. Ottamu, vo funkcija na<br />

za{titata na li~nosta na osudeniot i negova pobrza i pocelosna integracija<br />

vo op{testvoto, so navedenite odredbi od ~l. 106 od Krivi-<br />

~niot zakonik strogo se limitira krugot na subjekti na koi pod opredeleni<br />

uslovi mo`e da im se napravat dostapni podatocite od kaznenata<br />

evidencija, koja isklu~ivo se vodi od strana na sudovite.<br />

Krivi~niot zakonik gi definira celite na kaznuvaweto (~l.<br />

32), na uslovnata osuda i sudskata opomena (~l. 48), na merkite na bezbednost<br />

(~l. 60) i na vospitnite merki i na maloletni~kiot zatvor<br />

184

(~l. 73), odnosno gi definira celite na sistemot na sankcii.<br />

Soglasno ustavnata podelba na vlasta i na~eloto na zakonitost<br />

od ~l. 14 na Ustavot, zakonodavecot e ovlasten so zakon da propi{uva<br />

krivi~ni sankcii.<br />

Sudot vo vr{eweto na sudskata funkcija ja izrekuva propi{anata<br />

krivi~na sankcija na krivi~no odgovoren storitel so primena na<br />

op{tite i posebnite pravila za izrekuvawe na krivi~na sankcija, no<br />

ne e ovlasten da propi{uva ili da izre~e krivi~na sankcija {to ne e<br />

propi{ana so zakonot.<br />

Ottuka, poa|aj}i od iznesenite ustavni normi i zakonski pravila<br />

so koi e ureden eden konzistenten sistem na osnovi i instituti<br />

vrz ~ija funkcija zakonski opredlenata krivi~na sankcija (od zakonodavnata<br />

vlast) se preobrazuva vo krivi~na sankcija za storitel na<br />

konkretno krivi~no delo izre~ena od sudot pri vr{eweto na sudskata<br />

funkcija (sudska vlast), ne slu~ajno proizleguva opredelbata vo ~l.<br />

106 od Krivi~niot zakonik deka podatocite za krivi~nite sankcii<br />

koi se individualizirani, odnosno kaznenata evidencija ja vodi nadle-<br />

`niot sud i toa na na~in i spored uslovi za nivno koristewe kako {to<br />

e propi{ano so odredbite od ovoj ~len.<br />

Posebno ~l. 106 od Krivi~niot zakonik implicira na odgovorna<br />

stru~na primena na zakonot, kako vo odnos na soodvetnata nadle`nost<br />

na sudovite za vodeweto, taka i vo odnos na postapuvaweto na sudovite<br />

so kaznenata evidencija.<br />

Sudskoto vodewe na kaznenata evidencija po svojata su{tina,<br />

kako {to e opredeleno so zakonot izleguva od ramkite na formalen<br />

proces na evidentirawe na podatoci. Odnosot na izre~enata krivi~na<br />

sankcija od sudot i nejzinoto evidentirawe vo kaznenata evidencija e<br />

proces koj so toa ne zapira, tuku prodol`uva vo tekot na vr{eweto na<br />

sudskata funkcija preku limitiranite uslovi za dostapnosta na tie<br />

podatoci zaradi ostvaruvawe na celite na kaznuvaweto kako biten<br />

element vo krivi~nopravnite normi.<br />

So ogled na toa nesporno e deka sudskoto vodewe na kaznenata<br />

evidencija so site elementi od formalen i su{tinski aspekt e vo kompetenciite<br />

na sudskata vlast.<br />

So ~l. 423 od Krivi~niot zakonik e regulirano deka ministerot<br />

za pravda donesuva upatstvo za postapuvawe na sudovite za vodewe<br />

na kaznenata evidencija vo rok od 30 dena od denot na vleguvaweto vo<br />

sila na ovoj zakonik.<br />

Spored ~l. 423-a, so Sudski delovnik se ureduva postapuvaweto<br />

na sudovite za vodewe na kaznena evidencija soglasno so ~l. 106 od<br />

Krivi~niot zakonik, vo rok od 30 dena od denot na vleguvaweto vo sila<br />

na ovoj zakon.<br />

Vrz osnova na gore iznesenoto i od analizata na odredbata od<br />

~l. 423 od Krivi~niot zakonik koj e predmet na ocena pred ovoj Sud, se<br />

postavuva slednoto pra{awe. Dali so opredelbata vo ovaa zakonska<br />

185

odredba, koga dava prava vo nadle`nost na ministerot za pravda so svoj<br />

podzakonski akt da ureduva pra{awa od oblasta na vr{eweto na sudskata<br />

funkcija, zakonodavecot vr{i dislocirawe na ingerencii na<br />

sudskata vlast sprema organ na izvr{nata vlast?<br />

Vo sledeweto na odredbata od ~l. 55 st. 1 od Zakonot za organizacija<br />

i rabota na organite na dr`avnata uprava ("SV RM," br. 58/<br />

2000), spored koja ministerot donesuva upatstva i drugi akti koga za<br />

toa e ovlasten so zakon, a soglasno osporeniot ~len od Krivi~niot zakonik<br />

e dadeno ovlastuvawe na ministerot za pravda da donese upatstvo<br />

za konkretnata rabota i takvo Upatstvo ("SV RM," br. 8/97) e doneseno<br />

({to e predmet na ocena pred ovoj Sud pod U. br. 188/2002),<br />

smetame deka analizata na osporenata odredba od Krivi~niot zakonik<br />

izleguva od ovie dimenzii na elaborirawe i se sveduva na ocenata za<br />

postoewe na nesoglasnost i konfrontacija na osporenata odredba so<br />

ustavniot princip na podelba na vlasta utvrden vo ~l. 8 st. 1 al. 4 od<br />

Ustavot.<br />

Vo odgovorot na pra{aweto dali so osporenata odredba od Krivi~nikot<br />

zakonik, zakonodavecot otstapil od ustavnite ovlastuvawa<br />

za normirawe spored ustavno utvrdenite ramki vo odnos na statusot i<br />

kompetenciite na sudskata i izvr{nata vlast, poa|ame tokmu od izneseniot<br />

osvrt za podelbata na vlasta i nejzinoto su{tinsko zna~ewe vo<br />

ustavnoto ureduvawe koe go ima so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Ottuka, pred sî, treba da se ima predvid deka organite na podelenata<br />

dr`avna vlast treba da gi vr{at rabotite od svojata nadle-<br />

`nost samostojno bez me|usebno prezemawe na ingerenciite, za{to vo<br />

sprotivno ne stanuva zbor za podelba na vlasta, tuku samo za podelba<br />

na funkcii me|u oddelni organi na edna vlast.<br />

So ogled na toa, ustavno garantiranata samostojnost i nezavisnost<br />

na sudovite treba so zakon da bide ustroena ne samo vo organizaciona<br />

tuku i vo funkcionalna smisla na na~in koj }e obezbedi realizacija<br />

na ovie ustavno garantirani komponenti na sudskata vlast.<br />

Poa|aj}i od iznesenite ustavni opredelbi, a vo kontekst na<br />

ostanatite normi od Krivi~niot zakonik so koi e ureden krivi~nopravniot<br />

sistem, cenime deka so ovlastuvaweto od ~l. 423 od ovoj zakonik,<br />

ministerot za pravda da donesuva upatstvo za postapuvawe na<br />

sudovite za vodewe na kaznenata evidencija, se marginalizira nezavisnata<br />

sudska vlast i samostojnoto odlu~uvawe na sudovite koga prepu-<br />

{ta ova pra{awe da se ureduva ne od sudskata tuku od organi na izvr{nata<br />

vlast i se potpira na procenkite na izvr{nata politi~ka<br />

vlast kako toa da go ureduva.<br />

Poradi toa, proizleguva deka osporenata zakonska odredba bez<br />

postoewe na ustaven osnov propi{uva organ na izvr{nata vlast da<br />

ureduva pra{awe koe e vo nadle`nost na ureduvawe od sudskata vlast.<br />

Od iznesenite sogleduvawa na{e na stanovi{te e deka vo pogled<br />

na osporenata odredba od Krivi~niot zakonik osnovano mo`e da se<br />

186

postavi pra{aweto za nesoglasnost so principot na podelbata na vlasta<br />

utvrden kako temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija vo ~l. 8 st. 1 al. 4 od Ustavot.<br />

4. Me|utoa, analizata na pra{awata pokrenati so odredbata od<br />

~l. 423 od Krivi~niot zakonik, mo`e da se vr{i i vo sosema druga nasoka,<br />

odnosno so gledi{te deka ovaa odredba ne e vo sprotivnost so<br />

Ustavot.<br />

Imeno, vodeweto na kaznenata evidencija nesporno e vo nadle-<br />

`nost na sudskata vlast, i toa so norma od materijalna priroda prethodno<br />

e predvidena so ~l. 106 od Krivi~niot zakonik.<br />

Osporenata odredba ne predviduva ministerot za pravda da propi{uva<br />

obvrska da se vodi kaznena evidencija. Toa zna~i ne se dozvoluva<br />

so podzakonski akt na ministerot za pravda da se propi{uvaat<br />

prava i obvrski koi edinstveno mo`at da se propi{uvaat so zakon.<br />

So ovlastuvaweto od osporeniot ~len od Krivi~niot zakonik,<br />

ministerot za pravda ima nadle`nost da donesuva upatstvo za postapuvawe<br />

na sudovite za vodewe na kaznenata evidencija, odnosno za ureduvawe<br />

na pra{awa od tehni~ka priroda kako taa evidencija, vsu{nost,<br />

da se vodi od strana na sudovite. Terminot "za postapuvawe na sudovite<br />

za vodewe na kaznenata evidencija," vsu{nost, go opredeluva samo<br />

na~inot na vodeweto na evidencijata. Ottuka, so Upatstvoto, ministerot<br />

za pravda ne propi{uva normi od materijalna tuku od tehni~ka<br />

priroda koi se vo funkcija na operacionalizacija na zakonot.<br />

Dokolku se sledi ovoj pristap i analiza na osporenata odredba<br />

od Krivi~niot zakonik, se doa|a do stanovi{te deka so zakonskoto<br />

ovlastuvawe na ministerot za donesuvawe na navedenoto upatstvo, ne<br />

se naru{uva nezavisnata sudska vlast i samostojnoto odlu~uvawe na sudovite,<br />

a so toa ne se povreduva ustavniot princip na podelbata na<br />

dr`avnata vlast utvrden vo ~l. 8 st. 1 al. 4 od Ustavot.<br />

So ogled na toa {to prioritet im davame na argumentite izneseni<br />

vo prvoto stanovi{te se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l.<br />

423 od Krivi~niot zakonik ("SV RM," br. 37/1996, 80/1999, 4/2002 i<br />

43/2003).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 14 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 15 april<br />

2004 godina, donese<br />

187

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~len<br />

423 od Krivi~niot zakonik ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 37/1996, 80/1999, 4/2002, 43/2003 i 19/2004).<br />

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija po sopstvena inicijativa<br />

povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~lenot 423 od Zakonot<br />

ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka soglasno ~lenot 423 od Krivi~niot<br />

zakonik e predvideno ministerot za pravda da donese upatstvo<br />

za postapuvawe na sudovite za vodewe na kaznenata evidencija vo rok<br />

od 30 dena od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakonik. So odredbata<br />

od ~lenot 233 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Krivi~niot<br />

zakonik ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 19/<br />

2004), koj vlegol vo sila na 7 april 2004 godina, po ~lenot 423 se dodava<br />

nov ~len 423-a, spored koj so Sudskiot delovnik se ureduva postapuvaweto<br />

na sudovite za vodewe na kaznenata evidencija soglasno so ~lenot<br />

106 od Krivi~niot zakonik, vo rok od 30 dena od denot na vleguvaweto<br />

vo sila na ovoj zakon.<br />

4. Soglasno ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot, kako temelna<br />

vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija e vladeeweto<br />

na pravoto.<br />

Ustavot na Republika Makedonija vo ~lenot 98 stav 1 i 2 utvrdil<br />

deka sudskata vlast ja vr{at sudovite koi se samostojni i nezavisni<br />

i sudovite sudat vrz osnova na Ustavot i zakonite i me|unarodnite<br />

dogovori ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot.<br />

Spored odredbite od stav 3, 4 i 5 od ovaa ustavna norma, organizacijata<br />

na sudstvoto e edinstvena, zabraneti se vonrednite sudovi, a<br />

vidovite, nadle`nosta, osnovaweto, ukinuvaweto, organizacijata i sostavot<br />

na sudovite, kako i postapkata pred niv, se ureduvaat so zakon<br />

{to se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo od vkupniot broj pratenici.<br />

Vrz osnova na ovaa ustavna odredba e donesen Zakonot za sudovite<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 36/1995, 45/1995 i<br />

64/2003), koj posebno gi uredil pra{awata na pravosudnata i sudskata<br />

uprava vo edinstveniot sudski sistem. Spored odredbite na ovoj zakon<br />

rabotite na pravosudnata uprava gi vr{i ministerstvoto za pravda vo<br />

sorabotka so pretsedatelot na soodvetniot sud.<br />

Spored ~lenot 78 od ovoj zakon, ministerot za pravda donesuva<br />

Sudski delovnik, po prethodno mislewe na Vrhovniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka so odredbite od op{tiot del od<br />

Krivi~niot zakonik e uredeno pra{aweto na kaznenata evidencija.<br />

Spored ~lenot 106 stav 1 kaznenata evidencija ja vodi prvostepeniot<br />

sud nadle`en spored mestoto na ra|awe na osudeniot. Spored stavot 2<br />

188

na istiot ~len, za licata rodeni vo stranstvo ili za onie ~ie mesto na<br />

ra|awe e nepoznato, kako i za pravnite lica kaznenata evidencija ja<br />

vodi sudot opredelen so zakon.<br />

So odredbite od stavot 3 i 4 od ovoj ~len od Krivi~niot zakonik<br />

e propi{an ograni~en krug na ovlasteni subjekti na koi mo`at<br />

da im se napravat dostapni podatocite od kaznenata evidencija. Imeno,<br />

ovie podatoci mo`at da mu se dadat na sudot i na javnoto obvinitelstvo<br />

vo vrska so krivi~nata postapka {to se vodi protiv porano osudeniot<br />

i na nadle`nite organi {to u~estvuvaat vo postapkata za davawe<br />

amnestija i pomiluvawe. Podatocite od kaznenata evidencija mo-<br />

`at na obrazlo`eno barawe da im se dadat na dr`avnite organi, pravni<br />

ili fizi~ki lica ako u{te traat opredeleni pravni posledici od<br />

osudata ili kazni {to se sostojat vo zabrani ili ako za toa postoi<br />

opravdan interes zasnovan vrz zakon.<br />

Soglasno stavot 5 na ovoj ~len, nikoj nema pravo da bara od gra-<br />

|anite da podnesuvaat dokazi za svojata osuduvanost ili neosuduvanost,<br />

a spored st. 6 na gra|anite po nivno barawe, mo`e da im se dadat podatoci<br />

za nivnata osuduvanost ili neosuduvanost samo ako ovie podatoci<br />

im se potrebni zaradi ostvaruvaweto na nivnite prava vo stranstvo.<br />

5. Od iznesenite ustavni i zakonski opredelbi Sudot oceni<br />

deka Krivi~niot zakonik so odredbata od ~lenot 423 predvidel ministerot<br />

za pravda so upatstvo da go ureduva pra{aweto za postapuvawe na<br />

sudovite za vodewe na kaznenata evidencija, me|utoa so novata odredba<br />

od ~lenot 423-a od izmenite i dopolnuvawata na ovoj zakonik, e predvideno<br />

ova pra{awe da bide predmet na ureduvawe vo Sudskiot delovnik,<br />

koj ministerot za pravda go donesuva po prethodno mislewe na<br />

Vrhovniot sud na Republika Makedonija.<br />

Poa|aj}i od toa deka so novoto zakonsko re{enie se pomestuva<br />

ureduvaweto na pra{aweto za postapuvawe na sudovite za vodewe na<br />

kaznenata evidencija vo Sudskiot delovnik, za koj vo postapkata na donesuvawe<br />

e vklu~eno i mislewe na Vrhovniot sud na Republika Makedonija<br />

so {to se afirmiraat elementite opredeleni so Ustavot koi se<br />

odnesuvaat na sudstvoto, zakonskoto re{enie vo osporenata odredba od<br />

~lenot 423 ne gi sodr`i ovie elementi i tretira pra{awe koe e uredeno<br />

na poinakov na~in so navedenata odredba od ~lenot 423-a od Krivi~niot<br />

zakonik.<br />

Od ovie pri~ini i poradi postoeweto na razli~ni zakonski re-<br />

{enija za isto pra{awe, {to ne obezbeduva usoglasen soodnos so ustavnoto<br />

na~elo na vladeewe na pravoto predvideno vo ~lenot 8 stav 1<br />

alineja 3 od Ustavot, pred Sudot osnovano se postavi pra{aweto za<br />

ustavnosta na osporenata odredba od ~lenot 423 od Krivi~niot zakonik.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

189

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe po predmetot U. br. 206/2003 so Nacrt-odluka<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

206/2003 od 15 april 2004 godina povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~lenot 423 od Krivi~niot zakonik ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 37/1996, 80/1999, 4/2002, 43/2003 i 19/2004).<br />

Postapkata be{e povedena zatoa {to pred Sudot osnovano se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na navedenata zakonska odredba so<br />

~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot spored koj temelna vrednost na<br />

ustavniot poredok na Republika Makedonija e vladeeweto na pravoto.<br />

2. Donositelot na osporeniot akt, vo predvideniot rok ne dostavi<br />

odgovor na navodite sodr`ani vo re{enieto za poveduvawe na postapka.<br />

3. So ogled na toa {to fakti~kata i pravnata sostojba na rabotite<br />

po predmetot ne se promeneti se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da go ukine ~lenot 423 od Krivi~niot zakonik ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 37/1996, 80/1999, 4/2002, 43/<br />

2003 i 19/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~lenovite<br />

110 i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 9 juni<br />

2004 godina, donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA ~lenot 423 od Krivi~niot zakonik ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 37/1996, 80/1999, 4/2002, 43/<br />

2003 i 19/2004).<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija po sopstvena inicijativa<br />

so Re{enie U. br. 206/2003 od 15 april 2004 godina povede postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na ~lenot 423 od Zakonot ozna~en vo<br />

to~kata 1 od ovaa odluka, zatoa {to osnovano se postavi pra{aweto za<br />

negovata soglasnost so Ustavot.<br />

190

4. Sudot na sednicata utvrdi deka vo ~lenot 423 od Krivi~niot<br />

zakonik e predvideno ministerot za pravda da donese upatstvo za postapuvawe<br />

na sudovite za vodewe na kaznenata evidencija vo rok od 30<br />

dena od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakonik. So odredbata od<br />

~lenot 233 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Krivi~niot<br />

zakonik ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 19/2004), po<br />

~lenot 423 e dodaden nov ~len 423-a, spored koj so Sudskiot delovnik<br />

se ureduva postapuvaweto na sudovite za vodewe na kaznenata evidencija<br />

soglasno so ~lenot 106 od Krivi~niot zakonik, vo rok od 30 dena<br />

od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon.<br />

5. Soglasno ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot, kako temelna<br />

vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija e vladeeweto<br />

na pravoto.<br />

Ustavot na Republika Makedonija vo ~lenot 98 stav 1 i 2 utvrdil<br />

deka sudskata vlast ja vr{at sudovite koi se samostojni i nezavisni<br />

i sudovite sudat vrz osnova na Ustavot i zakonite i me|unarodnite<br />

dogovori ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot.<br />

Spored odredbite od stav 3, 4 i 5 od ovaa ustavna norma, organizacijata<br />

na sudstvoto e edinstvena, zabraneti se vonrednite sudovi,<br />

a vidovite, nadle`nosta, osnovaweto, ukinuvaweto, organizacijata i<br />

sostavot na sudovite, kako i postapkata pred niv, se ureduvaat so zakon<br />

{to se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo od vkupniot broj pratenici.<br />

Vrz osnova na ovaa ustavna odredba e donesen Zakonot za sudovite<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 36/1995, 45/1995 i<br />

64/2003), koj posebno gi uredil pra{awata na pravosudnata i sudskata<br />

uprava vo edinstveniot sudski sistem. Spored odredbite na ovoj zakon<br />

rabotite na pravosudnata uprava gi vr{i ministerstvoto za pravda vo<br />

sorabotka so pretsedatelot na soodvetniot sud.<br />

Spored ~lenot 78 od ovoj zakon, ministerot za pravda donesuva<br />

Sudski delovnik, po prethodno mislewe na Vrhovniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka so odredbite od op{tiot del od<br />

Krivi~niot zakonik e uredeno pra{aweto na kaznenata evidencija.<br />

Spored ~lenot 106 stav 1 kaznenata evidencija ja vodi prvostepeniot<br />

sud nadle`en spored mestoto na ra|awe na osudeniot. Spored stavot 2<br />

na istiot ~len, za licata rodeni vo stranstvo ili za onie ~ie mesto na<br />

ra|awe e nepoznato kako i za pravnite lica kaznenata evidencija ja<br />

vodi sudot opredelen so zakon.<br />

So odredbite od stavot 3 i 4 od ovoj ~len od Krivi~niot zakonik<br />

e propi{an ograni~en krug na ovlasteni subjekti na koi mo`at da<br />

im se napravat dostapni podatocite od kaznenata evidencija. Imeno,<br />

ovie podatoci mo`at da mu se dadat na sudot i na javnoto obvinitelstvo<br />

vo vrska so krivi~nata postapka {to se vodi protiv porano osudeniot<br />

i na nadle`nite organi {to u~estvuvaat vo postapkata za da-<br />

191

vawe amnestija i pomiluvawe. Podatocite od kaznenata evidencija mo-<br />

`at na obrazlo`eno barawe da im se dadat na dr`avnite organi, pravni<br />

ili fizi~ki lica ako u{te traat opredeleni pravni posledici od<br />

osudata ili kazni {to se sostojat vo zabrani ili ako za toa postoi<br />

opravdan interes zasnovan vrz zakon.<br />

Soglasno stavot 5 na ovoj ~len, nikoj nema pravo da bara od gra-<br />

|anite da podnesuvaat dokazi za svojata osuduvanost ili neosuduvanost,<br />

a spored stavot 6 na gra|anite po nivno barawe, mo`e da im se dadat<br />

podatoci za nivnata osuduvanost ili neosuduvanost samo ako ovie podatoci<br />

im se potrebni zaradi ostvaruvaweto na nivnite prava vo stranstvo.<br />

6. Od iznesenite ustavni i zakonski opredelbi Sudot oceni<br />

deka Krivi~niot zakonik so odredbata od ~lenot 423 predvidel ministerot<br />

za pravda so upatstvo da go ureduva pra{aweto za postapuvawe<br />

na sudovite za vodewe na kaznenata evidencija, me|utoa so novata odredba<br />

od ~lenot 423-a od izmenite i dopolnuvawata na ovoj zakonik, e<br />

predvideno ova pra{awe da bide predmet na ureduvawe vo Sudskiot<br />

delovnik, koj ministerot za pravda go donesuva po prethodno mislewe<br />

na Vrhovniot sud na Republika Makedonija.<br />

Poa|aj}i od toa deka so novoto zakonsko re{enie se pomestuva<br />

ureduvaweto na pra{aweto za postapuvawe na sudovite za vodewe na<br />

kaznenata evidencija vo Sudskiot delovnik, za koj vo postapkata na<br />

donesuvawe e vklu~eno i mislewe na Vrhovniot sud na Republika Makedonija<br />

so {to se afirmiraat elementite opredeleni so Ustavot koi<br />

se odnesuvaat na sudstvoto, zakonskoto re{enie vo osporenata odredba<br />

od ~lenot 423 ne gi sodr`i ovie elementi i tretira pra{awe koe e<br />

uredeno na poinakov na~in so navedenata odredba od ~lenot 423-a od<br />

Krivi~niot zakonik.<br />

Od ovie pri~ini kako i poradi postoeweto na razli~ni zakonski<br />

re{enija za isto pra{awe, {to ne obezbeduva usoglasen soodnos so<br />

ustavnoto na~elo na vladeewe na pravoto predvideno vo ~lenot 8 stav<br />

1 alineja 3 od Ustavot, Sudot utvrdi deka osporenata odredba od ~lenot<br />

423 od Krivi~niot zakonik ne e vo soglasnost so Ustavot.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

8. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

192

19. U. br. 104/2003 (25. 02. 2004)<br />

Osporen akt<br />

Pravilnik za izdavawe na dokument kasova smetka za storna<br />

transakcija i za funkcionalnite i tehni~kite karakteristiki koi<br />

treba da gi imaat fiskalnite aparati i integriraniot avtomatski<br />

sistem za upravuvawe ("SV RM," br. 55/2001 i 57/2001).<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

^len 2<br />

Definirawe na poimite<br />

"Oddelni poimi upotrebeni vo ovoj pravilnik go imaat slednoto<br />

zna~ewe:<br />

1. Fiskalen aparat e naprava za registrirawe na vkupniot promet<br />

na prodadeni dobra, izvr{eni uslugi i visinata na danokot.<br />

2. Fiskalen modul e hardversko-softverski podsistem na fiskalniot<br />

aparat, koj vr{i obrabotka i memorirawe na podatoci, go registrira<br />

dnevniot promet, vr{i presmetka na visinata na danokot, komunicira<br />

so aplikativnata programa, odgovoren e za realniot vremenski<br />

~asovnik, kako i za osiguruvawe na za{tita na integritetot na podatocite<br />

i izdadenite dokumenti. Odgovoren e za bezbednosta na podatocite<br />

i upravuvaweto so fiskalnite dokumenti, nudej}i limitiran<br />

broj na komandi pri soedinuvaweto so ostatokot na aplikaciite na<br />

fiskalniot aparat. Rakovodi so site podatoci isprateni do fiskalniot<br />

pe~atar i gi kontrolira fiskalnite ekrani.<br />

3. Fiskalna memorija e ured koj ovozmo`uva, edine~na registracija<br />

na podatoci i pove}ekratno ~itawe na istite od nea. Taa e del<br />

od fiskalniot modul i do nea mo`e da se pristapi preku kontrolniot<br />

program.<br />

4. Ured za pe~atewe koj pe~ati fiskalni i storni smetki.<br />

5. Fiskalen ekran e ured na koj se prika`uvaat site alfa-numeri~ki<br />

karakteri.<br />

6. Rabotna memorija e ured vo koj obrabotenite dnevni podatoci<br />

se za~uvuvaat.<br />

7. Memorija e ured vo koj se skladiraat podatocite pred ispra-<br />

}awe na fiskalnata memorija, aplikativniot softver i bazata na podatoci<br />

za dobrata i uslugite.<br />

8. Funkcionalna tastatura e ured preku koj se vnesuvaat alfa<br />

numeri~ki karakteri.<br />

193

9. Ured za napojuvawe na fiskalniot aparat e naprava koja slu-<br />

`i za napojuvawe so elektri~na energija na aparatot.<br />

10. Fiskalna aplikativna programa e softverski kod so koj se<br />

kontroliraat i izvr{uvaat funkciite na fiskalniot aparat.<br />

11. Fiskalna i servisna plomba se `igovi koi garantiraat nedostapnost<br />

do site komponenti koi vlijaat na fiskalnata funkcionalnost<br />

na aparatot.<br />

12. Fiskalizacija e proces potreben za pu{tawe na fiskalniot<br />

aparat vo koristewe (upotreba).<br />

13. Fiskalna smetka e dokument so koj se potvrduva pla}aweto<br />

na cenata na dobroto ili uslugata, izdaden od fiskalniot aparat.<br />

14. Dneven finansiski izve{taj pretstavuva zbir na site dnevni<br />

transakcii.<br />

15. Storni smetki se smetkite {to se pe~atat so isklu~ok na<br />

fiskalnite smetki.<br />

16. Fiskalen interfejs e interfejs za komunikacija na fiskalniot<br />

aparat so kompjuter ili drug kontrolira~ki ured.<br />

~len 40 st. 1<br />

Servisirawe<br />

(1) "Za servisiraweto na odobrenata fiskalna oprema koe }e se<br />

vr{i za periodot od najmalku sedum godini proizvoditelite sklu~uvaat<br />

dogovor so Upravata za javni prihodi i }e se vodi evidencija vo koja<br />

se sodr`ani slednite elementi:<br />

1. naziv na firmata, sedi{teto, adresata i dano~niot broj,<br />

2. komercijalno ime na tipot i modelot,<br />

3. registarski broj na fiskalniot aparat,<br />

4. brojot na dozvolata za odobruvawe na tipot i modelot na aparatot,<br />

5. broj na strani.<br />

194<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata, ministerot za finansii<br />

ne bil ovlasten so pravilnik da definira oddelni poimi. Od tie<br />

pri~ini, Pravilnikot ne bil soglasen so ~l. 10 st. 2 i 19 od Zakonot za<br />

registrirawe na gotovinski pla}awa i ~l. 55 st. 1 i 56 st. 1 od Zakonot<br />

za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

^lenot 40 st. 1 od Pravilnikot, isto taka, ne bil soglasen so<br />

~l. 10 st. 2 i 19 od Zakonot za registrirawe na gotovinskite pla}awa,<br />

za{to predviduval vo prvite sedum godini servisiraweto na fiskalnite<br />

aparati da mo`at da go vr{i samo proizvoditelot, so {to se isklu~uvale<br />

site drugi pravni i fizi~ki lica za tehni~ko odr`uvawe ili<br />

servisirawe, a toa zna~elo povreda na ~l. 9 i ~l. 55 od Ustavot.

Sporni pravni pra{awa<br />

1. Dali definiraweto na oddelni poimi {to se upotrebuvaat vo<br />

ovoj pravilnik treba da bide izvr{eno so Zakonot za registrirawe na<br />

gotovinskite pla}awa ili, pak, mo`e kako vo slu~ajov da bide izvr{eno<br />

so Pravilnikot.<br />

2. Dali so predviduvaweto proizvoditelot na aparatot, vo prvite<br />

7 godini da vr{i servisirawe ne se povreduva: na~eloto na ednakvost<br />

na gra|anite pred Ustavot i zakonite (~l. 9 st. 2 od Ustavot) i na-<br />

~eloto na ednakvata pravna polo`ba na site subjekti na pazarot (~l. 55<br />

st. 2 od Ustavot).<br />

Pravno mislewe<br />

Ad. 1. Vo vrska so pra{aweto dali definiraweto na oddelni<br />

poimi {to se upotrebuvaat vo Pravilnikot treba da bide izvr{eno vo<br />

Zakonot za registrirawe na gotovinsko pla}awe ili pak, vo Pravilnikot,<br />

kako {to e vo slu~ajov, na{iot odgovor e potvrden poradi slednovo:<br />

- Pravilnikot e donesen vrz osnova na ~l. 10 st. 2 od Zakonot<br />

spored koj dokumentot za kasova smetka go propi{uva ministerot za<br />

finansii.<br />

- ^lenot 19 od Zakonot koj, isto taka, slu`i kako osnov za donesuvawe<br />

na Pravilnikot predviduva ministerot za finansii da gi propi{uva<br />

funkcionalnite i tehni~kite karakteristiki koi treba da gi<br />

imaat fiskalnite aparati i integriraniot avtomatski sistem za upravuvawe,<br />

postapka i dokumentacijata za nivno odobruvawe, elementite<br />

na fiskalnata smetka, na~inot na proverka i kontrola na fiskalnite<br />

aparati i pravilata za tehni~ko odr`uvawe i servisirawe na istite.<br />

- Osporeniot ~len 2 od Pravilnikot spa|a vo Glava I - Op{t<br />

del i podglava koja glasi: "definirawe na poimite."<br />

U{te vo stavot 1 na ovoj ~len stoi deka stanuva zbor za poimi<br />

koi {to se upotrebuvaat vo ovoj Pravilnik (zna~i ne vo Zakonot) i<br />

deka ovie poimi imaat odredeno zna~ewe pa, vo natamo{niot tekst se<br />

eksplicira {to zna~i fiskalen aparat, fiskalen modul, fiskalna<br />

memorija, fiskalen ekran, ured za pe~atewe, rabotna memorija, dneven<br />

finansiski izve{taj, fiskalna servisna plomba i sl.<br />

Vo ovoj kontekst u{te bi navele deka soglasno ~l. 55 st. 1 od Zakonot<br />

za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava ministerot,<br />

me|u drugoto, donesuva pravilnici za izvr{uvawe na zakonite.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, smetame deka vo slu~ajov, ministerot<br />

za finansii opredeluvaweto na zna~eweto na oddelnite stru-<br />

~ni poimi koi se upotrebuvaat vo Pravilnikot, go storil vo funkcija<br />

na operacionalizacija na Zakonot za registrirawe na gotovinskoto<br />

pla}awe, poradi {to, spored nas, ne bi mo`elo da se postavi pra{a-<br />

195

weto za zakonitosta na ~l. 2 od Pravilnikot od ovoj aspekt.<br />

Ad. 2. Vo vrska so pra{aweto dali so predviduvaweto proizvoditelot<br />

na aparatot, vo prvite sedum godini da vr{i servisirawe ne se<br />

povreduva na~eloto na ednakvost na gra|anite i na~eloto na ednakvata<br />

pravna polo`ba na site subjekti na pazarot, na{iot odgovor e negativen<br />

poradi slednoto:<br />

Soglasno ~l. 9 st. 2 od Ustavot gra|anite se ednakvi pred Ustavot<br />

i zakonite.<br />

Soglasno ~l. 55 st. 2 od Ustavot, Republikata obezbeduva ednakva<br />

pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema merki protiv<br />

monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

Imaj}i gi predvid ovie ustavni odredbi vis a vis osporenata<br />

odredba od ~l. 40 od Pravilnikot koja predviduva proizvoditelot na<br />

aparatot da vr{i servisirawe na istiot vo slednite sedum godini,<br />

smetame deka ~l. 40 od Pravilnikot nema dopirni to~ki so ovie odredbi<br />

od Ustavot od prosta pri~ina {to uslovot za sedumgodi{en servis<br />

e samo eden vid garancija deka aparatot {to e nabaven e vo ispravna<br />

sostojba i negovoto servisirawe odi vo prilog na taa garancija.<br />

Od tie pri~ini smetame deka ne mo`e da stane zbor nitu za povreda<br />

na na~eloto na ednakvosta na gra|anite pred Ustavot i zakonite<br />

nitu za poreda na na~eloto na ednakvata pravna polo`ba na site subjekti<br />

na pazarot.<br />

Nakratko: 1. Eksplikacijata na stru~nite poimi {to se upotrebuvaat<br />

vo Pravilnikot e vo funkcija na negovoto sproveduvawe, {to,<br />

pak, e vo funkcija na operacionalizacija na Zakonot za registrirawe<br />

na gotovinskite pla}awa.<br />

2. So nego ne se vr{i povreda na na~eloto na ednakvosta na gra-<br />

|anite pred Ustavot i zakonite i ne se vr{i povreda na na~eloto na<br />

ednakvata pravna polo`ba na site subjekti na pazarot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta<br />

na ~l. 2 i 40 st. 1 od osporeniot pravilnik.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 25 fevruari 2004<br />

godina, donese<br />

196

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na ~len 2 i ~len 40 stav 1 od Pravilnikot za izdavawe na<br />

dokument - kasova smetka za storna transakcija i za funkcionalnite i<br />

tehni~kite karakteristiki koi treba da gi imaat fiskalnite aparati<br />

i integriraniot avtomatski sistem za upravuvawe ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 55/2001 i 57/2001).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na aktot ozna~en vo to~kata 1 na ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata ministerot za finansii ne<br />

bil ovlasten so pravilnik da definira oddelni poimi, poradi {to<br />

Pravilnikot ne bil soglasen so ~lenovite 10 stav 2 i 19 od Zakonot za<br />

registrirawe na gotovinski pla}awa i ~lenovite 55 stav 1 i 56 stav 1<br />

od Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

^lenot 40 stav 1 od Pravilnikot, spored podnositelot na inicijativata,<br />

isto taka, ne bil soglasen so ~lenovite 10 stav 2 i 19 od Zakonot<br />

za registrirawe na gotovinskite pla}awa, zatoa {to predviduval<br />

vo prvite sedum godini servisiraweto na fiskalnite aparati da<br />

mo`e da go vr{i samo proizvoditelot, so {to se isklu~uvale site<br />

drugi pravni i fizi~ki lica za tehni~ko odr`uvawe ili servisirawe<br />

vo zemjata, a toa zna~elo povreda na ~len 9 i ~len 55 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka osporeniot ~len 2 od Pravilnikot<br />

spa|a vo Glava I - Op{t del i podglava koja glasi: "definirawe<br />

na poimite."<br />

Stavot 1 na ovoj ~len predviduva deka stanuva zbor za poimi<br />

koi {to se upotrebuvaat vo ovoj Pravilnik i deka ovie poimi imaat<br />

odredeno zna~ewe pa, vo natamo{niot tekst se eksplicira {to zna~i<br />

fiskalen aparat, fiskalen modul, fiskalna memorija, fiskalen<br />

ekran, ured za pe~atewe, rabotna memorija, dneven finansiski izve-<br />

{taj, fiskalna servisna plomba i sl.<br />

Isto taka, soglasno ~lenot 40 stav 1 od Pravilnikot za servisiraweto<br />

na odobrenata fiskalna oprema koe }e se vr{i za periodot<br />

od najmalku sedum godini, proizvoditelite sklu~uvaat dogovor so<br />

Upravata za javni prihodi so toa {to }e se vodi evidencija vo koja se<br />

sodr`ani slednite elementi: naziv na firmata, sedi{teto, adresata i<br />

dano~niot broj; komercijalnoto ime na tipot i modelot; registarskiot<br />

broj na fiskalniot aparat; brojot na dozvolata za odobruvawe na tipot<br />

i modelot na aparatot i brojot na strani.<br />

4. Pravilnikot e donesen vrz osnova na ~len 10 stav 2 od Zakonot<br />

spored koj dokumentot za kasova smetka go propi{uva ministerot<br />

za finansii.<br />

197

^lenot 19 od Zakonot koj, isto taka, slu`i kako osnov za donesuvawe<br />

na Pravilnikot predviduva ministerot za finansii da gi propi{uva<br />

funkcionalnite i tehni~kite karakteristiki koi treba da gi<br />

imaat fiskalnite aparati i integriraniot avtomatski sistem za upravuvawe,<br />

postapkata i dokumentacijata za nivno odobruvawe, elementite<br />

na fiskalnata smetka, na~inot na proverka i kontrola na fiskalnite<br />

aparati i pravilata za tehni~ko odr`uvawe i servisirawe na<br />

istite.<br />

Soglasno ~len 55 stav 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava ministerot, me|u drugoto, donesuva pravilnici<br />

za izvr{uvawe na zakonite.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot oceni deka vo slu~ajov,<br />

ministerot za finansii opredeluvaweto na zna~eweto na oddelnite<br />

stru~ni poimi koi se upotrebuvaat vo Pravilnikot, go storil vo funkcija<br />

na operacionalizacija na Zakonot za registrirawe na gotovinskoto<br />

pla}awe, poradi {to ne mo`e da se postavi pra{aweto za zakonitosta<br />

na ~lenot 2 od Pravilnikot od ovoj aspekt.<br />

Vo vrska so pra{aweto dali so predviduvaweto proizvoditelot<br />

na aparatot, vo prvite sedum godini da vr{i servisirawe ne se povreduva<br />

na~eloto na ednakvost na gra|anite i na~eloto na ednakvata pravna<br />

polo`ba na site subjekti na pazarot, Sudot oceni deka takva povreda<br />

ne postoi, poradi slednoto:<br />

Soglasno ~len 9 stav 2 od Ustavot gra|anite se ednakvi pred<br />

Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~len 55 stav 2 od Ustavot Republikata obezbeduva<br />

ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema merki<br />

protiv monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

Imaj}i gi predvid ovie ustavni odredbi nasproti osporenata<br />

odredba od ~lenot 40 stav 1 od Pravilnikot, koja predviduva proizvoditelot<br />

na aparatot da vr{i servisirawe na istiot vo slednite sedum<br />

godini, Sudot oceni deka ~lenot 40 stav 1 od Pravilnikot nema dopirni<br />

to~ki so ovie odredbi od Ustavot, od pri~ina {to uslovot za sedumgodi{en<br />

servis e samo eden vid garancija deka aparatot {to e nabaven<br />

e vo ispravna sostojba i negovoto servisirawe odi vo prilog na taa<br />

garancija.<br />

Od tie pri~ini Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi pra{aweto<br />

za povreda na na~eloto na ednakvosta na gra|anite pred Ustavot<br />

i zakonite nitu za povreda na na~eloto na ednakvata pravna polo`ba<br />

na site subjekti na pazarot.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

198

20. U. br. 166/2003 i U. br. 196/2003 (7. 04. 2004)<br />

Osporen akt<br />

Zakonot za izmenuvawe na Zakonot za proda`ba na stanovite vo<br />

op{testvena sopstvenost ("SV RM," br. 7/1998).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Pri~inite za osporuvawe i vo dvete inicijativi se odnesuvaat<br />

na izbri{anite stavovi 2, 3 i 4 od ~l. 7-a od Zakonot za proda`ba na<br />

stanovi vo op{testvena sopstvenost ("SV SRM," br. 36/1990 i "SV<br />

RM," br. 62/1992), {to bilo storeno so ~lenot 1 od osporeniot zakon.<br />

Imeno, odredbite od ~l. 7-a st. 2, 3 i 4 od navedeniot zakon, bile<br />

vo va`nost od 17 oktomvri 1992 godina koga zakonot bil objaven vo<br />

"SV RM," br. 62/1992, pa sî do objavuvaweto na osporeniot zakon vo<br />

"SV RM," br. 7/1998 so koj se izbri{ani, {to zna~i za ovoj period od 6<br />

godini, vrz nivna osnova bile sklu~uvani dogovori za regulirawe na<br />

odnosite vo vrska so proda`ba na stanovite vo op{testvena sopstvenost<br />

me|u delovnata banka i sopstvenicite koi gi prodavale stanovite<br />

i dogovori na sopstvenicite so kupuva~ite na stanovite.<br />

Vo inicijativite se naveduva deka so bri{eweto na odredbite<br />

od zakonot so koi bile vospostaveni pravni odnosi, prodava~ot na stanot<br />

go gubi pravoto da dobie obvrznici kako rezultat na proda`bata<br />

na op{testveni stanovi za koi cenata za proda`ba se upla}ala vo delovnite<br />

banki. Konkretno, so osporeniot zakon, ne se bri{at samo<br />

pravata tuku se bri{at i samite sopstvenici na stanovi (porane{ni<br />

op{testveno pravni lica, davateli na stanovi) i pritoa, diktiraj}i gi<br />

uslovite i site bitni elementi na proda`ba na stanovite vo op{testvena<br />

sopstvenost, dr`avata se javuva kako subjekt koj monopolski se<br />

odnesuva.<br />

Vo procesot na transformacija na op{testvenite pretprijatija<br />

ovaa kategorija na stanovi ne vleguvale vo transformacijata, no za<br />

ovie stanovi soglasno prethodnoto re{enie vo Zakonot za proda`ba<br />

na stanovite vo op{testvena sopstvenost, pretprijatijata prijavile<br />

izvesni sredstva zaradi realizacija na obvrznici po toj osnov, koi<br />

sega so zakonot ne se predviduvaat.<br />

Od ovie pri~ini osporeniot zakon bil vo sprotivnost so ~l. 52<br />

st. 4 od Ustavot, koj se odnesuva na zabrana na povratnoto dejstvo na<br />

zakonite i drugite propisi, vo sprotivnost so principot na ednakvata<br />

199

pravna polo`ba na site subjekti na pazarot utvrden vo ~l. 55 st. 2 od<br />

Ustavot, kako i vo sprotivnost so ustavno garantiranoto pravo na sopstvenost<br />

koe mo`e da se odzeme ili ograni~i samo koga se raboti za<br />

javen interes utvrden so zakon, spored ~l. 30 st. 3 i 4 od Ustavot.<br />

Poradi toa, so inicijativite se bara poni{tuvawe na osporeniot<br />

zakon i vra}awe vo sila na izbri{aniot ~l. 7-a od Zakonot za<br />

proda`ba na stanovi vo op{testvena sopstvenost ("SV SRM," br. 36/<br />

1990 i "SV RM," br. 62/1992).<br />

200<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Zakonot za izmenuvawe na Zakonot za proda`ba na stanovite vo<br />

op{testvena sopstvenost ("SV RM," br. 7/1998), vo ~lenot 1 predvidel:<br />

"Vo Zakonot za proda`ba na stanovite vo op{testvena sopstvenost<br />

("SV SRM," br. 36/1990 i "SV RM," br. 62/1992), vo ~lenot 7-a st. 2,<br />

3 i 4 se bri{at."<br />

Vo ~l. 2 od ovoj zakon predvideno e Zakonot da stapi vo sila so<br />

denot na negovoto objavuvawe vo "SV RM," (Zakonot e objaven na 10. 02.<br />

1998).<br />

Pravno mislewe<br />

1. Vo ~l. 7 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za proda`ba na stanovite vo op{testvena sopstvenost ("SV RM," br.<br />

62/1992) po ~l. 7 bil dodaden nov ~len 7-a koj predviduval:<br />

"Kupuva~ot na stanot e dol`en sredstvata za pla}awe na stanot<br />

da gi uplati na posebna smetka vo delovna banka vo Republika Makedonija.<br />

Za sredstvata uplateni vo delovna banka, Republika Makedonija<br />

izdava obvrznici koi delovnata banka gi prenesuva na prodava~ot.<br />

Obvrznicite od st. 2 na ovoj ~len se amortiziraat vo 20 polugodi{ni<br />

rati, od koi prvata rata pristignuva na 1. 01. 1995 godina.<br />

Po isklu~ok od st. 3 na ovoj ~len saldata so pomali iznosi za<br />

koi ne mo`e da se obezbedi amortizacija vo 20 polugodi{ni rati, rokot<br />

za amortizacija se soobrazuva so pomal vremenski period, soodvetno<br />

na apoenskata struktura na obvrznicite trgnuvaj}i od najniskata<br />

apoenska vrednost."<br />

So ~l. 1 od osporeniot Zakon za izmenuvawe na Zakonot za proda`ba<br />

na stanovite vo op{testvena sopstvenost ("SV RM," br. 7/1998)<br />

koj vlegol vo sila na 10. 02. 1998 god., se vr{i bri{ewe na st. 2, 3 i 4 od<br />

~l. 7-a.<br />

Od sodr`inata na citiranite zakonski odredbi proizleguva<br />

deka vo pravniot poredok ne postojat zakonski odredbi so koi e predvideno<br />

Republika Makedonija da im izdava obvrznici preku delovnite<br />

banki na prodava~ite na stanovite vo op{testvena sopstvenost.

2. Razgleduvaj}i gi inicijativite se utvrdi deka so Re{enie U.<br />

br. 254/2001 od 20. 02. 2002, Ustavniot sud ja otfrlil inicijativata na<br />

AD "Ohis" od Skopje i ADG "Pelagonija" od Skopje, za ocenuvawe<br />

ustavnosta na Zakonot za izmenuvawe na Zakonot za proda`ba na stanovite<br />

vo op{testvena sopstvenost ("SV RM," br. 7/1998).<br />

Sudot ja otfrlil inicijativata vrz osnova na ~l. 28 al. 1 i 3 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija, poradi toa<br />

{to ne e nadle`en da odlu~uva po baraweto vo inicijativata za vra}awe<br />

vo pravniot poredok na izbri{anite odredbi so osporeniot zakon,<br />

a so toa i postojat procesni pre~ki za odlu~uvawe na Sudot po inicijativata.<br />

3. Spored ~l. 110 al. 1 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija odlu~uva za soglanosta na zakonite<br />

so Ustavot.<br />

Spored ~l. 28 al. 1 i 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako ne e<br />

nadle`en da odlu~uva po baraweto ili ako postojat drugi procesni<br />

pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

So ogled na toa {to so inicijativite i vo ovoj predmet pred<br />

Sudot, podnositelite baraat vra}awe vo pravniot poredok na odredbi<br />

od Zakonot za proda`ba na stanovite vo op{testvena sopstvenost koi<br />

ne se sodr`ani vo Zakonot, za {to cenime deka ovoj Sud ne e nadle`en<br />

da odlu~uva, smetame deka inicijativite treba da se otfrlat soglasno<br />

~l. 28 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija.<br />

Poradi iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da gi otfrli inicijativite za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na Zakonot za izmenuvawe na Zakonot za proda`ba<br />

na stanovite vo op{testvena sopstvenost ("SV RM," br. 7/1998).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 7 april<br />

2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLAAT inicijativite za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na Zakonot za izmenuvawe na Zakonot za proda`ba<br />

na stanovite vo op{testvena sopstvenost ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 7/1998).<br />

2. Dru{tvo za grade`ni{tvo, trgovija i uslugi "Kozjak," AD<br />

Kumanovo i AD "Dim~e Erebica - DIER" od Kumanovo na Ustavniot<br />

201

sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativi za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na Zakonot ozna~en vo to~kata 1<br />

od ova re{enie.<br />

Pri~inite za osporuvawe i vo dvete inicijativi se odnesuvaat<br />

na izbri{anite stavovi 2, 3 i 4 od ~lenot 7-a od Zakonot za proda`ba<br />

na stanovi vo op{testvena sopstvenost ("Slu`ben vesnik na Socijalisti~ka<br />

Republika Makedonija" br. 36/1990 i "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 62/1992), {to bilo uredeno so ~lenot 1 od<br />

osporeniot zakon.<br />

Imeno, odredbite od stavovite 2, 3 i 4 od ~lenot 7-a od navedeniot<br />

zakon, bile vo va`nost od 17 oktomvri 1992 godina koga zakonot<br />

bil objaven vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 62/ 1992,<br />

pa se do objavuvaweto na osporeniot zakon vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 7/1998 so koj se izbri{ani, {to zna~i za ovoj<br />

period od 6 godini, vrz nivna osnova bile sklu~uvani dogovori za regulirawe<br />

na odnosite vo vrska so proda`ba na stanovite vo op{testvena<br />

sopstvenost me|u delovnata banka i sopstvenicite koi gi prodavale<br />

stanovite i dogovori na sopstvenicite so kupuva~ite na stanovite.<br />

Vo inicijativite se naveduva deka so bri{eweto na odredbite<br />

od zakonot so koi bile vospostaveni pravni odnosi, prodava~ot na<br />

stanot go gubi pravoto da dobie obvrznici kako rezultat na proda`bata<br />

na op{testveni stanovi za koi cenata za proda`ba se upla}ala vo<br />

delovnite banki. Konkretno, so osporeniot zakon, ne se bri{at samo<br />

pravata, tuku se bri{at i samite sopstvenici na stanovi (porane{ni<br />

op{testveno pravni lica, davateli na stanovi) i pritoa diktiraj}i gi<br />

uslovite i site bitni elementi na proda`ba na stanovite vo op{testvena<br />

sopstvenost, dr`avata se javuva kako subjekt koj monopolski se<br />

odnesuva.<br />

Od ovie pri~ini osporeniot zakon bil vo sprotivnost so ~lenot<br />

52 stav 4 od Ustavot, koj se odnesuva na zabrana na povratnoto dejstvo<br />

na zakonite i drugite propisi, potoa vo sprotivnost so principot<br />

na ednakvata pravna polo`ba na site subjekti na pazarot utvrden<br />

vo ~lenot 55 stav 2 od Ustavot, kako i vo sprotivnost so ustavno garantiranoto<br />

pravo na sopstvenost koe mo`e da se odzeme ili ograni~i<br />

samo koga se raboti za javen interes utvrden so zakon, spored ~lenot 30<br />

stav 3 i 4 od Ustavot.<br />

Poradi toa, so inicijativite se bara poni{tuvawe na osporeniot<br />

zakon i vra}awe vo sila na izbri{aniot ~len 7-a od Zakonot za<br />

proda`ba na stanovi vo op{testvena sopstvenost ("Slu`ben vesnik na<br />

Socijalisti~ka Republika Makedonija" br. 36/1990 i "Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 62/1992).<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so ~lenot 1 od Zakonot za<br />

izmenuvawe na Zakonot za proda`ba na stanovite vo op{testvena sopstvenost<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 7/1998), e<br />

predvideno deka se bri{at stavovite 2, 3 i 4 vo ~lenot 7-a od Zakonot<br />

202

za proda`ba na stanovite vo op{testvena sopstvenost ("Slu`ben vesnik<br />

na Socijalisti~ka Republika Makedonija" br. 62/1990 i "Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 62/ 1992).<br />

Spored ~lenot 2, ovoj zakon vleguva vo sila so denot na negovoto<br />

objavuvawe vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija." Zakonot<br />

e objaven na 10 fevruari 1998 godina.<br />

Razgleduvaj}i gi inicijativite, Sudot utvrdi deka so Re{enie<br />

U. br. 254/2001 od 20 fevruari 2002 godina ja otfrlil inicijativata na<br />

drugi podnositeli za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na Zakonot za izmenuvawe na Zakonot za proda`ba na stanovi vo op{-<br />

testvena sopstvenost ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

7/1998), poradi toa {to Sudot ne e nadle`en da odlu~uva po baraweto<br />

vo inicijativata za vra}awe vo pravniot poredok na izbri{anite<br />

odredbi so osporeniot zakon, a so toa i postojat procesni pre~ki za<br />

odlu~uvawe na Sudot po inicijativata.<br />

Soglasno ~lenot 28 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 70/<br />

1992), Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en da<br />

odlu~uva za baraweto, ako za istata rabota ve}e odlu~uval, a nema<br />

osnovi za poinakvo odlu~uvawe i ako postojat drugi procesni pre~ki<br />

za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

So ogled na toa {to so predmetnite inicijativi isto taka pred<br />

Sudot podnositelite baraat vra}awe vo pravniot poredok na odredbite<br />

od Zakonot za proda`ba na stanovi vo op{testvena sopstvenost koi<br />

ne se sodr`ani vo Zakonot, Sudot oceni deka soglasno ~lenot 28 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija inicijativite<br />

treba da se otfrlat.<br />

4. Poradi iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od ova re-<br />

{enie.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

203

204

21. U. br. 158/2003 (7. 03. 2003)<br />

Osporen akt<br />

Odluka za uslovi i kriteriumi za raspredelba na stanovi izgradeni<br />

po "Proektot za izgradba na stanovi koi }e se izdavaat na lica<br />

so niski prihodi," donesena od Vladata na Republika Makedonija ("SV<br />

RM," br. 51/2003).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Inicijativata po~nuva so dolgo vovedno izlagawe so koe se<br />

informira Sudot deka vrz osnova na Zakonot za zadol`uvawe na Republika<br />

Makedonija kaj Bankata za razvoj pri Sovetot na Evropa po<br />

Dogovor za zaem po Proektot za izgradba na stanovi za lica so niski<br />

prihodi ("SV RM," br. 41/2000), Republika Makedonija se zadol`uva<br />

kaj Bankata za razvoj pri Sovetot na Evropa so zaem vo iznos od 15<br />

milioni evra za finansirawe na Proektot za izgradba na stanovi koi<br />

}e se izdavaat na lica so niski prihodi. So ovie sredstva }e se realizira<br />

del od Programata na Vladata na Republika Makedonija za izgradba<br />

na 10.000 socijalni stanovi koi }e se izdavaat na lica so niski<br />

prihodi i na mladi bra~ni dvojki.<br />

Ponatamu, podnositelot na inicijativata akcentot go stava na<br />

Odlukata za na~inot i postapkata za raspredeluvawe na stanovite izgradeni<br />

po "Proektot za izgradba na stanovi koi }e se izdavaat na licata<br />

so niski prihodi ("SV RM," br. 104/2000, 97/2001 i 8/2002), koja so<br />

vleguvaweto vo sila na sega osporenava odluka prestanala da va`i.<br />

Nezavisno od ovoj fakt, koj mu e poznat na podnositelot na inicijativata,<br />

vo natamo{noto obrazlo`uvawe na pri~inite poradi koi<br />

ja osporuva novata istoimena odluka, toj naveduva deka Vladata na Republika<br />

Makedonija ne trebala da donese Odluka so koja }e gi poni-<br />

{ti objavenite oglasi za raspredelba na stanovi koi se izdavaat na<br />

lica so niski prihodi i za koi ve}e imalo sklu~eno dogovor za zakup,<br />

zatoa {to so takviot akt se naru{uval principot na ednakvost na gra-<br />

|anite zagarantiran so ~len 9 od Ustavot, se povreduvale temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija predvideni<br />

vo ~len 8 od Ustavot na Republika Makedonija (vladeewe na pravoto,<br />

humanizmot, socijalnata pravda i solidarnost i po~ituvawe na op{to<br />

prifatenite normi vo me|unarodnoto pravo; se povreduval ~lenot 1 od<br />

Ustavot spored koj Republika Makedonija e socijalna dr`ava; se pov-<br />

205

eduval principot za zabrana na povratnoto dejstvo; se povreduvalo<br />

pravoto na socijalna sigurnost na gra|anite, na~eloto na socijalna<br />

pravi~nost i na~eloto za posebna gri`a i za{tita na semejstvoto i se<br />

povreduvale garanciite na osnovnite prava i slobodi od ~len 51 od<br />

Ustavot spored koj vo Republika Makedonija zakonite moraat da bidat<br />

vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot i zakonite i<br />

spored koj sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka Vladata na Republika<br />

Makedonija, spored Zakonot za Vladata na Republika Makedonija,<br />

imala pravo i dol`nost da ukine ili poni{ti propis ili drug akt na<br />

ministerstvata, organite na dr`avnata uprava i upravnite organizacii,<br />

zakon ili drug propis na Sobranieto, no ne i da poni{tuva<br />

oglasi koi nemaat svojstvo na propis, nitu drug praven akt.<br />

Vo prodol`enie na inicijativata, pri obrazlo`uvaweto na<br />

pri~inite poradi koi se povreduva na~eloto na ednakvosta, zagarantirano<br />

so ~lenot 9 od Ustavot se naveduva deka so poni{tuvaweto na del<br />

od objavenite oglasi, na nezakonski i protivustaven na~in se stavale<br />

nadvor od sila dogovorite za koristewe na stan pod zakup. Pritoa, svesno<br />

se prenebregnuval faktot deka so Zakonot za obligacioni odnosi<br />

izre~no bil ureden na~inot i postapkata za poni{tuvawe ili raskinuvawe<br />

na dogovor, pri {to zakonot ne ostaval mo`nost ve}e sklu~en i<br />

validen dogovor da bide derogiran so poni{tuvawe na oglas.<br />

Vo kontekst na Zakonot za obligacionite odnosi i Zakonot za<br />

domuvawe op{irno se ekspliciraat pri~inite i mo`nostite za raskinuvawe<br />

i poni{tuvawe na dogovor za zakup, pri {to se potencira deka<br />

klu~niot osnov za poni{tuvawe na oglasite ne bil praven fakt, tuku<br />

nepravilno tolkuvawe na Zakonot za obligacionite odnosi.<br />

Vo prodol`enie na inicijativata, podnositelot na istata se<br />

povikuva na Informacijata na Vladata za na~inot na raspredelba na<br />

dodelenite stanovi po Proektot za izgradba na stanovi na lica so niski<br />

prihodi od mart 2003 god. (zna~i informacijata se odnesuva na sega<br />

osporenata odluka na Vladata, a obrazlo`enieto vo inicijativata, se<br />

odnesuva na Odlukata koja prestanala da va`i so vleguvaweto vo sila<br />

na sega osporenata odluka).<br />

Vo inicijativata se poso~uva deka kvalifikativot na Republika<br />

Makedonija kako socijalna dr`ava trebalo da se tolkuva kako opredelba<br />

na dr`avata da im pomogne na site svoi gra|ani vo re{avaweto<br />

na egzistencijalnite pra{awa, me|u koi i na stanbenoto.<br />

Vo inicijativata, isto taka, se poso~uva Dodatokot 1-1 kon<br />

sklu~eniot Dogovor za zaem po proektot za izgradba na stanovi koi }e<br />

se izdavaat na licata so niski prihodi. Pritoa, kako proceneti individualni<br />

efekti se naveduvaat: ubla`uvawe na stanbeniot problem na<br />

okolu 3200 lica, koi spa|aat vo grupata so niski prihodi, preku izgradba<br />

na 817 stanovi po subvencionirani stapki za izdavawe na socijalnite<br />

stanovi.<br />

206

Inaku, vo inicijativata, pri~inite poradi koi se osporuva<br />

Odlukata za uslovi i kriteriumi za raspredelba na stanovi izgradeni<br />

po "Proektot za izgradba na stanovi koi }e se izdavaat na lica so niski<br />

prihodi" ("SV RM," br. 51/2003), se dosta skudni.<br />

Imeno, vo nea samo se naveduva deka osporenata odluka e donesena<br />

od Vladata na Republika Makedonija na 21 juli 2003 godina; deka<br />

vo ~lenot 1 od Odlukata se utvrduvaat uslovi i kriteriumi za raspredelba<br />

na stanovi izgradeni po Proektot za izgradba na stanovi koi }e<br />

se izdavaat na lica so niski prihodi i na mladi bra~ni dvojki, izgradeni<br />

so sredstva za delumno finansirawe soglasno Dogovorot za zaem<br />

od Fondot/Proekt 1340 na Sovetot na Evropskata Banka za razvoj, kako<br />

i so sredstva na Buxetot.<br />

Vo inicijativata, isto taka, samo se poso~uva ~lenot 13 od<br />

Odlukata spored koj so denot na nejzinoto vleguvawe vo sila prestanuva<br />

da va`i Odlukata za na~inot i postapkata za raspredeluvawe na<br />

stanovite izgradeni po Proektot za izgradba na stanovi koi }e se izdavaat<br />

na lica so niski prihodi, donesena od Vladata na Republika Makedonija<br />

("SV RM," br. 104/2000, 97/2001 i 8/2002).<br />

Nakratko, od iznesenoto ne mo`e da se identifikuva nitu edna<br />

pri~ina poradi koja se osporuva Odlukata.<br />

Izvle~eno od kontekst na pri~inite poradi koi podnositelot<br />

na inicijativata ja osporuva prethodnata odluka, kako pri~ina za osporuvawe<br />

na ovaa odluka, podnositelot na inicijativata naveduva deka<br />

vo osporenata odluka, me|u drugite kriteriumi, ne bilo utvrdeno procentualnoto<br />

u~estvo na sekoja od mo`nite kategorii na gra|ani so niski<br />

prihodi na koi }e im se izdavaat stanovi spored pogore navedenata<br />

Programa (mladi bra~ni dvojki, deca bez roditeli, stanbeno neobezbedeni<br />

lica, samohrani roditeli, invalidi, prisilno raseleni lica).<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 19/<br />

2003 ja otfrlil inicijativata za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta<br />

na Odlukata na Vladata na Republika Makedonija br. 23-6473/1 od 16.<br />

12. 2002 godina za poni{tuvawe na objavenite oglasi za raspredeluvawe<br />

na stanovi izgradeni po "Proektot za izgradba na stanovi koi se<br />

izdavaat na licata so niski prihodi" ("SV RM," br. 97/2002).<br />

So osporenata odluka se predviduva da se poni{tat oglasite za<br />

raspredeluvawe na stanovite izgradeni po "Proektot za izgradba na<br />

stanovi koi }e se izdavaat na lica so niski prihodi," od pri~ina {to<br />

oglasite se objaveni bez prethodno da bidat utvrdeni pobliski kriteriumi<br />

za rangirawe na licata so niski prihodi, kako i poradi toa {to<br />

e izvr{ena raspredelba na stanovi za objekti koi ne se izgradeni.<br />

Sudot ja otfrli inicijativata i pritoa, trgnuvaj}i od sodr`ina<br />

na Odlukata zazede stav spored koj istata po svojot karakter ne<br />

207

mo`e da pretstavuva propis, vo smisla na ~l. 110 al. 2 od Ustavot. Imeno,<br />

so ovaa odluka se poni{tuvaat oglasite objaveni vo to~no definiranite<br />

pe~ateni mediumi na to~no opredeleni datumi za raspredeluvawe<br />

na stanovite izgradeni po "Proektot za izgradba na stanovi koi }e<br />

se izdavaat na lica so niski prihodi", a voedno se nalaga na nadle`noto<br />

ministerstvo da gi izvesti licata koi se javile na oglasite deka<br />

istite se poni{teni. Ottuka, Odlukata ima pravno dejstvo samo po<br />

odnos na licata {to sklu~ile dogovor za zakup vrz osnova na sega poni{tenite<br />

oglasi, {to zna~i istata proizveduva pravno dejstvo po<br />

odnos na konkretni lica: zakupodava~ot - Republika Makedonija i zakupoprima~ite<br />

- konkretno opredeleni fizi~ki lica.<br />

Do ist zaklu~ok se doa|a ako osporenata odluka se gleda i od<br />

aspekt na celta {to se sakala da se postigne so nejzinoto donesuvawe.<br />

Imeno, so osporenata odluka postapkata za rasporeduvawe na stanovite<br />

se vra}a vo fazata na povtorno oglasuvawe, {to na ovaa odluka povtorno<br />

ne í dava karakter na propis, podoben za ustavnosudska ocena.<br />

Vo ovoj slu~aj oglasot, pretstavuva op{t povik za neograni~en broj na<br />

zainteresirani lica da sklu~at dogovor i istiot po svojot karakter ne<br />

e propis, tuku prezemeno dejstvie za realizacija na prethodno regulirana<br />

konkretna postapkata za davawe na to~no definirani stanovi<br />

pod zakup. Oglasot e samo eden od stadiumite vo postapkata za raspredelba<br />

na stanovite.<br />

Imeno, spored Sudot, za odreden akt da ima svojstvo na normativen<br />

akt, ne e dovolno, kako eden od elementite, samo da go nosi<br />

nazivot voobi~aen za normativnite akti, tuku treba da sodr`i i drugi<br />

elementi kako {to e sodr`inata na aktot od koja proizleguva regulirawe<br />

na prava i obvrski za neopredelen broj na subjekti vo pravoto,<br />

{to ne e slu~aj so osporenata odluka.<br />

208<br />

Fakti~ka sostojba<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, stanuva zbor za tri odluki na<br />

Vladata na Republika Makedonija.<br />

1. Odluka za na~inot i postapkata za raspredeluvawe na stanovite<br />

izgradeni po "Proektot za izgradba na stanovi koi }e se izdavaat<br />

na licata so niski prihodi ("SV RM," br. 104/2000, 97/2001 i<br />

8/2002) koja so vleguvaweto vo sila na Odlukata za uslovi i kriteriumi<br />

za raspredelba na stanovi izgradeni po "Proektot za izgradba na<br />

stanovi koi }e se izdavaat na lica so niski prihodi," od 1. 08. 2003 godina<br />

prestanala da va`i.<br />

2. Odluka br. 23-6473/1 od 16 12. 2002 godina za poni{tuvawe na<br />

objavenite oglasi za raspredeluvawe na stanovi izgradeni po "Proektot<br />

za izgradba na stanovi koi se izdavaat na licata so niski prihodi"<br />

("SV RM," br. 97/2002) za koja Sudot ja otfrlil inicijativata za<br />

ocenuvawe na nejzinata ustavnost i zakonitost, i

3. Odlukata za uslovi i kriteriumi za raspredelba na stanovi<br />

izgradeni po "Proektot za izgradba na stanovi koi }e se izdavaat na<br />

lica so niski prihodi ("SV RM," br. 51/2003) koja e predmet na osporuvawe<br />

vo inicijativata.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Ottamu {to so inicijativata se osporuva celata Odluka, vo<br />

tekstot {to sledi podrobno }e se osvrneme na sekoj nejzin ~len.<br />

^lenot 1 sodr`i na~elna odredba deka so Odlukata se utvrduvaat<br />

uslovi i kriteriumi za raspredelba na stanovi koi }e se izdavaat<br />

na lica so niski prihodi i mladi bra~ni dvojki izgradeni so sredstva<br />

za delumno finansirawe soglasno so Dogovorot za zaem od Fondot/<br />

Proekt 1340 na Sovetot na Evropskata Banka za razvoj, kako i so<br />

sredstvata od Buxetot na Republika Makedonija.<br />

^lenot 2 od Odlukata e blanketna norma so koja se upatuva realizacijata<br />

na izgradbata na stanovite i nivniot broj da se predvidi<br />

so godi{na Programa za izgadba i odr`uvawe na stanovi sopstvenost<br />

na Republika Makedonija.<br />

^lenot 3 od Odlukata gi predviduva uslovite {to treba da gi<br />

ispolnuva subjektot koj }e podnese barawe za dobivawe stan na koristewe<br />

pod zakup (da e dr`avjanin na Republika Makedonija, da e so postojano<br />

mesto na `iveewe vo mestoto kade e izgraden stanot, da ne e<br />

sopstvenik na stan nitu negoviot bra~en drugar nitu polnoletnite<br />

~lenovi na negovoto semejno doma}instvo).<br />

Stavot 2 na ovoj ~len od Odlukata, isto taka, e blanketna norma<br />

koja upatuva stanovite da se raspredeluvaat soglasno metodologijata<br />

za bodirawe na kandidatite za dobivawe pravo na koristewe na stan<br />

pod zakup.<br />

^lenot 4 od Odlukata gi predviduva kriteriumite spored koi<br />

}e se vr{i raspredelba na stanovite (prose~en prihod po ~len na semejno<br />

doma}instvo da ne iznesuva pove}e od 65% od prose~niot godi-<br />

{en bruto nacionalen prihod po glava na `itel na Republika Makedonija,<br />

spored posledniot objaven podatok od Dr`avniot zavod za statistika<br />

na Republika Makedonija, mladi bra~ni dvojki so deca ne postari<br />

od 12 godini i lica nad 18 godini koi do svojata osumnaesetta godina<br />

bile zgri`eni vo institucii i drugi oblici na zgri`uvawe na<br />

deca bez roditeli).<br />

Ostanatite odredbi od Odlukata (~lenovite 5, 6 i 7) predviduvaat<br />

raspredelbata na stanovite da se vr{i soglasno goleminata na<br />

stanot i brojot na ~lenovite na semejnoto doma}instvo; raspredelbata<br />

da ja vr{i Komisija sostavena od tri ~lenovi od Ministerstvoto za<br />

transport i vrski i po eden ~len od Ministerstvoto za trud i socijalna<br />

politika i Ministerstvoto za finansii i raspredelbata na stanovite<br />

da se vr{i po pat na oglas.<br />

209

^lenovite 8 i 9 od Odlukata gi predviduvaat elementite {to<br />

treba da gi sodr`i oglasot i rokot vo koj Komisijata treba da izgotvi<br />

rang lista na prijavenite kandidati vrz osnova na koja ministerot za<br />

transport i vrski donesuva odluka za raspredelba na stanovite i pouka<br />

za poravo na `alba do Komisijata za stanbeni i iseleni~ki pra{awa.<br />

^lenot 10 sodr`i odredba od tehni~ka priroda (na~inot na<br />

sklu~uvawe na dogovorot za zakup na stan, dolniot limit na visinata<br />

na zakupninata, vremetraeweto na zakupni~kiot odnos i sl.).<br />

^lenot 11 od Odlukata predviduva mo`nost za otkupuvawe na<br />

stanot posle petgodi{noto koristewe na istiot.<br />

^lenot 12 od Odlukata go ovlastuva Javnoto pretprijatie za<br />

stopanisuvawe so stanben i deloven prostor na Republika Makedonija<br />

da vr{i kontrola i sledewe na dogovorite za koristewe na stan pod<br />

zakup, odnosno za ispolnuvawe na obvrskite od strana na zakupoprima~ot,<br />

utvrdeni vo dogovorite.<br />

^lenot 13 od Odlukata predviduva deka so denot na vleguvawe<br />

vo sila na istata, prestanuva da va`i prethodnata istoimena odluka.<br />

Posledniot ~len 14 od Odlukata predviduva taa da vleze vo<br />

sila naredniot den od denot na objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija."<br />

210<br />

Pravno mislewe<br />

Kako {to ve}e vidovme, Odlukata se osporuva, zatoa {to me|u<br />

kriteriumite za raspredelbata na stanovite ne bila predvidena odredba<br />

so koja }e se utvrduva procentualnoto u~estvo na sekoja od mo`nite<br />

kategorii na gra|ani so niski prihodi na koi }e im se izdavaat<br />

stanovi spored Programata za izgradba i odr`uvawe na stanovite sopstvenost<br />

na Republika Makedonija.<br />

Soglasno ~len 110 od Ustavot na Republika Makedonija Sudot,<br />

me|u drugoto, odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi so Ustavot i zakonite.<br />

So ogled na toa {to vo inicijativata se bara ocenuvawe na akt<br />

koj ne sodr`i odredba kakva, spored podnositelot, bi trebalo da bide<br />

sodr`ana, soglasno ve}e poso~eniot ~len od Ustavot i ustavnosudskata<br />

praktika, smetame deka Sudot treba da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na osporenata odluka.<br />

Vo Odlukata se razraboteni uslovite i kriteriumite za raspredelba<br />

na stanovite {to }e se izdavaat pod zakup, subjektite {to }e<br />

ja vr{at taa raspredelba, rokovite vo koi postapkata treba da bide zavr{ena,<br />

pravoto na `alba, na~inot na sklu~uvawe na dogovorot za zakup<br />

na stanot, mo`nosta za otkup na istiot i sl. Odlukata ne sodr`i<br />

kriterium za procentualno u~estvo na kandidatite, me|utoa, toa ne<br />

pretstavuva okolnost {to ja pravi nesoglasna so Ustavot i so zakon,<br />

ottamu {to Sudot e nadle`en da ocenuva odredbi koi postojat, a ne

odredbi koi ne postoi vo pravniot poredok.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe ustavnosta i<br />

zakonitosta na Odlukata za uslovi i kriteriumi za raspredelba na<br />

stanovi izgradeni po "Proektot za izgradba na stanovi koi }e se izdavaat<br />

na lica so niski prihodi," donesena od Vladata na Republika Makedonija<br />

("SV RM," br. 51/2003).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 28 alineja 1 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 7<br />

april 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Odlukata za uslovi i kriteriumi za raspredelba na stanovi<br />

izgradeni po "Proektot za izgradba na stanovi koi }e se izdavaat<br />

na lica so niski prihodi," donesena od Vladata na Republika Makedonija<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 51/2003).<br />

2. Qubica Ruben od Skopje, kako zastapnik na "Mens-legis"<br />

DOO-Skopje, na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnese<br />

inicijativa za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na odlukata<br />

ozna~ena vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata, osporenata odluka ne bila<br />

soglasna so Ustavot i so zakon, zatoa {to me|u drugite kriteriumi za<br />

raspredelba na stanovite izgradeni po "Proektot za izgradba na stanovi<br />

koi }e se izdavaat na lica so niski prihodi" (mladi bra~ni dvojki,<br />

deca bez roditeli, stanbeno neobezbedeni lica, samohrani roditeli,<br />

invalidi, prisilno iseleni lica i dr.), ne bila predvidena odredba so<br />

koja }e se utvrduva procentualnoto u~estvo na sekoja od mo`nite kategorii<br />

na gra|ani so niski prihodi.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka vo Odlukata se razraboteni<br />

uslovite i kriteriumite za raspredelba na stanovite {to }e se izdavaat<br />

pod zakup, opredeleni se subjektite {to }e ja vr{at taa raspredelba<br />

i rokovite vo koi postapkata treba da bide zavr{ena, pravoto na<br />

`alba, na~inot na sklu~uvawe na dogovorot za zakup na stanot, mo`nosta<br />

za otkup na istiot i sl.<br />

4. Soglasno ~len 110 od Ustavot na Republika Makedonija Sudot,<br />

me|u drugoto, odlu~uva i za soglasnosta na zakonite so Ustavot i<br />

za soglasnosta na drugite propisi so Ustavot i zakonite.<br />

211

Soglasno ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en<br />

da odlu~uva za baraweto.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite odredbi vo kontekst na baraweto<br />

vo inicijativata da se ocenuva akt koj ne sodr`i odredba kakva, spored<br />

podnositelot, bi trebalo da sodr`i, Sudot oceni deka ne e nadle`en<br />

da odlu~uva po istata.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

212

22. U. br. 82/2004 (12. 05. 2004)<br />

Osporen akt<br />

Uvodot vo delot "i ~len 251 t. 18," nazivot, vo delot "i civilnite,"<br />

t. 1, vo delot "i civilnite," t. 10, vo delot "pred strojot na vojnicite<br />

vo edinicata - ustanovata," t. 13 i t. 18 od Upatstvoto za na~inot<br />

na sproveduvawe na postapkata za utvrduvawe na disciplinska<br />

odgovornost na voenite i civilnite lica na slu`ba vo Armijata na<br />

Republika Makedonija ("SV RM," br. 33/2003).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Uvodot na Upatstvoto se osporuva zatoa {to kako osnov za negovoto<br />

donesuvawe bil naveden i ~l. 251 t. 18 od Zakonot za slu`ba vo<br />

Armijata na Republika Makedonija, od ~ija sodr`ina ne proizleguvalo<br />

ovlastuvawe na Ministerot za odbrana da donesuva pobliski propisi<br />

za disciplinskata odgovornost na civilnite lica na slu`ba vo<br />

Armijata na Republika Makedonija. Imeno, podnositelot na inicijativata<br />

smeta deka ~l. 137 od Zakonot, vrz ~ija osnova, isto taka, e doneseno<br />

Upatstvoto, sodr`i ovlastuvawe na ministerot za odbrana da<br />

donesuva pobliski propisi za disciplinskata odgovornost samo na voenite,<br />

a ne i na civilnite lica vo slu`ba na Armijata na Republika<br />

Makedonija.<br />

Poradi ovie pri~ini podnositelot smeta deka so osporeniot<br />

del od uvodot na Upatstvoto, kako i so osporenite delovi od nazivot i<br />

t. 1 od Upatstvoto, se povreduvale ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, 51 i 96 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, ~l. 137 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na<br />

Republika Makedonija i ~l. 55 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota<br />

na organite na dr`avnata uprava.<br />

Vo odnos na osporeniot del od t. 10 od Upatstvoto se naveduva<br />

deka e vo sprotivnost so ~l. 135 st. 2 od Zakonot za slu`ba vo Armijata<br />

na Republika Makedonija, zatoa {to vo ovoj ~len od Zakonot bilo predvideno<br />

deka disciplinskite merki se soop{tuvale javno, no ne i pred<br />

strojot na vojnicite vo edinicata - ustanovata.<br />

Poradi toa, osporeniot del na t. 10 od Upatstvoto bil vo sprotivnost<br />

i so napred ozna~enite ustavni i zakonski odredbi.<br />

To~kata 13 od Upatstvoto bila vo sprotivnost so ~l. 134 od Zakonot<br />

za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija, zatoa {to spored<br />

ovoj ~len od Zakonot na storitelot na povredata na voenata disci-<br />

213

plina moralo da mu se ovozmo`i da se proiznese po site navodi {to<br />

postojat protiv nego, a osporenata to~ka ne go ovozmo`uvala toa.<br />

Spored toa, so osporenata t. 13 od Upatstvoto, osven {to se povreduval<br />

navedeniot ~len od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija, se povreduvale i ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, 51 i 96 od Ustavot,<br />

kako i ~l. 61 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava.<br />

To~kata 18 od Upatstvoto ne bila vo soglasnost so ~l. 52 st. 3 od<br />

Ustavot, zatoa {to spored ovaa to~ka Upatstvoto vleguvalo vo sila so<br />

denot na objavuvaweto vo "SV RM," a ne najrano osmiot den od denot na<br />

objavuvaweto, kako {to smeta podnositelot.<br />

214<br />

Sodr`ina na osporenite delovi od Upatstvoto<br />

Od uvodniot del se gleda deka ova Upatstvo ministerot za odbrana<br />

go donel vrz osnova na ~l. 137 i ~l. 251 t. 18 (osporen del) od<br />

Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija.<br />

Od nazivot i to~kata 1 na Upatstvoto proizleguva deka so ova<br />

upatstvo se propi{uva na~inot na sproveduvawe na postapkata za utvrduvawe<br />

na disciplinskata odgovornost na voenite i civilnite lica<br />

(osporen del) na slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija.<br />

Vo to~kata 10 od Upatstvoto e utvrdeno deka "Disciplinskite<br />

merki od stavot 2 od ~len 135 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija se soop{tuvaat javno pred strojot na vojnicite vo<br />

edinicata - ustanovata, od strana na ovlasteno lice {to ja izreklo<br />

disciplinskata merka i gi zapi{uva vo <strong>kniga</strong>ta za dneven izve{taj na<br />

edinicata."<br />

Vo osporenata to~ka 13 od Upatstvoto e utvrdeno deka "Eventualnata<br />

spre~enost za prisustvo na raspravata, liceto protiv kogo e<br />

pokrenata postapkata blagovremeno ja opravduva, a vo sprotivno dokolku<br />

dostavata e uredna, komisijata }e odlu~uva vo negovo otsustvo".<br />

Spored osporenata to~ka 18 od Upatstvoto, ova upatstvo vleguva<br />

vo sila so denot na objavuvaweto vo "SV RM."<br />

Pravno mislewe<br />

Imaj}i gi predvid ustavnite i zakonski odredbi vo odnos na koi<br />

se osporuva ustavnosta i zakonitosta na osporenite delovi od Upatstvoto<br />

pri formirawe na pravnoto mislewe najprvin se trgna od sodr-<br />

`inata na tie odredbi.<br />

Vo ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4 od Ustavot, kako temelni vrednosti na<br />

ustavniot poredok na Republika Makedonija se utvrdeni vladeeweto<br />

na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i<br />

sudska.

Vo ~l. 51 od Ustavot, utvrdeno e deka vo Republika Makedonija<br />

zakonite mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi<br />

so Ustavot i so zakon.<br />

Spored ~l. 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite<br />

od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite<br />

na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Ponatamu, vo ~l. 55 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava ("SV RM," br. 58/2000 i 44/2002), utvrdeni<br />

se vidovite na akti, odnosno propisi {to mo`e da gi donese ministerot<br />

vo slu~aj koga za toa e ovlasten so zakon, me|u koi, kako poseben<br />

vid, se i upatstvata. Spored ~l. 56 st. 3 od istiot zakon, so upatstvoto<br />

se propi{uva na~inot na postapuvawe vo izvr{uvaweto na oddelni<br />

odredbi na zakonite i drugi propisi.<br />

Vo ~l. 61 st. 1 od ozna~eniot zakon, pak, generalno e utvrdeno<br />

deka so aktite koi gi donesuva ministerot ne mo`e za gra|anite i pravnite<br />

lica da se utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost<br />

na drugi organi.<br />

1. Vo ~l. 137 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija ("SV RM," br. 62/2002, 98/2002, 25/2003, 71/2003) utvrdeno e<br />

deka pobliski propisi za disciplinskata odgovornost na voenite lica<br />

donesuva ministerot za odbrana. Vo ~l. 251 t. 18 od ovoj zakon e utvrdeno<br />

deka na civilno lice na slu`ba vo Armijata soodvetno se primenuvaat<br />

odredbite od ovoj zakon koi se odnesuvaat na voenite lica, a se<br />

odnesuvaat na disciplinska odgovornost, otstranuvawe od dol`nost<br />

ili slu`ba i za{titni merki (~l. 121, 122, 126, 129 i 131 do 143).<br />

Imaj}i gi predvid navedenite ustavni i zakonski odredbi, kako<br />

i faktot deka ministerot za odbrana Upatstvoto go donel vrz osnova<br />

na ~l. 137 i 251 t. 18 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija, smetame deka navodite vo inicijativata poradi koi se<br />

osporuva uvodniot del na Upatstvoto, delot od negoviot naslov, kako i<br />

delot od t. 1, koi se odnesuvaat na civilnite lica se neosnovani od<br />

slednite pri~ini:<br />

Spored na{e mislewe, o~igledno e deka pri iznesuvawe na pri-<br />

~inite za osporuvawe na ovie delovi od Upatstvoto, podnositelot na<br />

inicijativata trgnuva od nepravilno i pogre{no tolkuvawe na ~l. 251<br />

t. 18 od Zakonot. Namesto zna~eweto na ovaa odredba da go tolkuva konzistentno<br />

i povrzano so drugite odredbi od Zakonot na koi se upatuva<br />

vo samata odredba, a me|u koi e i ~l. 137, podnositelot ovaa odredba ja<br />

tolkuva sama za sebe i izolirano od ovie odredbi od Zakonot.<br />

Zatoa, dokolku ~l. 251 t. 18 od Zakonot se posmatra i tolkuva vo<br />

korelacija so ~l. 137 od Zakonot jasno proizleguva deka ovlastuvaweto<br />

na ministerot za odbrana utvrdeno vo ovoj ~len od Zakonot ednakvo se<br />

odnesuva za donesuvawe pobliski propisi za disciplinskata odgovornost<br />

i za voenite i za civilnite lica na slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija. Od tie pri~ini neosnovano e misleweto na podno-<br />

215

sitelot na inicijativata deka ministerot za odbrana spored ~l. 251 t.<br />

18 od Zakonot nema ovlastuvawe da donesuva pobliski propisi za disciplinskata<br />

odgovornost za civilnite lica na slu`ba vo Armijata na<br />

Republika Makedonija, pa zatoa i ne mo`e da se postavi pra{aweto za<br />

soglasnosta na osporeniot del od uvodot na Upatstvoto vo delot "i ~l.<br />

251 t. 18" od Zakonot, kako i osporenite delovi od naslovot i t. 1 od<br />

Upatstvoto "i civilnite lica".<br />

2. Vo ~l. 135 st. 1 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija e utvrdeno deka disciplinski merki se izrekuvaat so<br />

re{enie. Spored stavot 2 na ovoj ~len, po isklu~ok od st. 1, disciplinskite<br />

merki na vojnicite na otslu`uvawe voen rok, pitomcite na Voenata<br />

akademija i licata na stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe za<br />

oficeri i podoficeri (osven disciplinskite merki odzemawe ~in, vojni~ka<br />

izolacija i otstranuvawe od Voenata akademija, odnosno stru-<br />

~noto osposobuvawe i usovr{uvawe za oficeri i podoficeri) ne se<br />

izrekuvaat so re{enie, tuku se soop{tuvaat javno i se zapi{uvaat vo<br />

<strong>kniga</strong>ta za dneven izve{taj na edinicata.<br />

Vo ~l. 136 od Zakonot, me|u drugoto, e utvrdeno deka protiv re-<br />

{enieto so koe e izre{ena disciplinska merka, odnosno soop{tuvaweto<br />

na odlukata zapi{ana vo <strong>kniga</strong>ta za dneven izve{taj na edinicata,<br />

voenoto lice ima pravo na prigovor vo rok od osum dena od denot na<br />

vra~uvaweto, odnosno soop{tuvaweto na odlukata so koja e izre{ena<br />

disciplinskata merka.<br />

Od navedenite zakonski odredbi proizleguva deka disciplinskite<br />

merki, po pravilo, se izrekuvaat so re{enie, a samo po isklu~ok<br />

za opredeleni voeni lica, osven navedenite vo ~l. 135 st. 2, ovie merki,<br />

ne se izrekuvaat so re{enie, tuku se soop{tuvaat javno i se zapi{uvaat<br />

vo <strong>kniga</strong>ta za dneven izve{taj na edinicata. Nezavisno od na~inot<br />

na koi se izrekuvaat disciplinskite merki, voenoto lice vo sekoj slu-<br />

~aj ima pravo na prigovor.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, se postavuva pra{aweto dali so<br />

osporeniot del od t. 10 od Upatstvoto "pred strojot na vojnicite vo<br />

ediniciata - ustanovata," ministerot za odbrana go pre~ekoril ovlastuvaweto<br />

od ~l. 137 so svoj propis poblisku da ja uredi disciplinskata<br />

odgovornost na voenite lica.<br />

Spored na{e mislewe, predviduvaweto disciplinskite merki<br />

koi spored Zakonot ne se izrekuvaat so re{enie da se soop{tuvaat javno,<br />

a spored osporeniot del vo Upatstvoto "pred strojot na vojnicite<br />

vo edinicata - ustanovata," e vo funkcija na poblisku opredeluvawe na<br />

formata, odnosno na~inot na koj {to se obezbeduva javnoto soop{tuvawe<br />

na ovie disciplinski merki soglasno ~l. 135 st. 2 od Zakonot i e<br />

vo ramkite na ovlastuvaweto na ministerot za odbrana utvrdeno vo ~l.<br />

137 od Zakonot, kako i vo ~l. 55 st. 1 i 56 st. 3 od Zakonot za organizacija<br />

i rabota na organite na dr`avnata rabota.<br />

216

Od tie pri~ini smetame deka ne mo`e da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta na osporeniot del od t. 10 od Upatstvoto so ustavnite i<br />

zakonskite odredbi navedeni vo inicijativata.<br />

3. Vo ~l. 134 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija e utvrdeno deka vo tekot na disciplinskata postapka na<br />

storitelot na povredata na voenata disciplina mora da mu se ovozmo-<br />

`i da se proiznese po site navodi {to postojat protiv nego.<br />

So ogled na toa deka to~kata 13 od Upatstvoto vo prv red se<br />

osporuva od aspekt na ~l. 134 od ovoj Zakon, a povrzano so nego i so<br />

oddelni ~lenovi na Ustavot i ~l. 61 st. 1 od Zakonot za organizacija i<br />

rabota na organite na dr`avnata uprava, smetame za potrebno da uka-<br />

`eme deka podnositelot na inicijativata i ovoj ~len od Zakonot pogre{no<br />

go interpretira. Imeno, podnositelot trgnuva od toa deka spored<br />

~l. 134 od Zakonot, na storitelot na povredata na voenata disciplina<br />

vo sekoj slu~aj, nezavisno dali e opravdano ili neopravdano<br />

spre~en, mora da mu se ovozmo`i da se proiznese po navodite poradi<br />

koi e povedena disciplinskata postapka. Takvoto tolkuvawe, spored<br />

na{e mislewe e nelogi~no i nedoputeno, za{to vo takov slu~aj bi se<br />

dovelo vo pra{awe vodeweto na disciplinskata postapka vo rokot za<br />

zastarenost utvrden od ~l. 138-a od Zakonot, a so toa i postignuvaweto<br />

na celta poradi koja e utvrdena disciplinskata odgovornost.<br />

Od tie pri~ini, smislata na odredbata od ~l. 134 od Zakonot,<br />

spored nas, e na storitelot na povredata na voenata disciplina da mu<br />

se ovozmo`i da se proiznese po navodite {to postojat protiv nego se<br />

dodeka postojat opravdani pri~ini za negova spre~enost da prisustvuva<br />

na raspravata dokolku pokanata za rasprava mu e uredno dostavena, a<br />

vo sprotivno da se odlu~uva vo negovo otsustvo. Bidej}i osporenata to-<br />

~ka 13 od Upatstvoto predviduva prethodno da bidat ispolneti ovie<br />

dva uslovi (dostavata da e uredna, a spre~enosta blagovremeno da ne se<br />

opravda) za Komisijata da mo`e da odlu~uva vo negovo otsustvo, smetame<br />

deka taa ne e vo nesoglasnost so ~l. 134 od Zakonot za slu`ba vo<br />

Armijata na Republika Makedonija, a poradi toa nitu so odredbite od<br />

Ustavot vo odnos na koi se osporuva nejzinata ustavnost. Nesoglasnost<br />

ne postoi nitu so ~l. 61 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite za dr`avnata uprava, zatoa {to vo to~kata 13 od Upatstvoto<br />

ne se utvrduvaat prava i obvrski na gra|anite, nitu nadle`nost na<br />

organi, kako {to smeta podnositelot na inicijativata. Naprotiv, vo<br />

ovaa to~ka od Upatstvoto (kako i vo t. 12) se utvrduva samo na~inot na<br />

koj {to Komisijata koja ja sproveduva postapkata za utvrduvawe na<br />

discipliskata odgovornost (a toa e onaa {to soglasno ~l. 132 od Zakonot<br />

ja formira ministerot za odbrana) treba da postapuva vo izvr{uvaweto<br />

konkretno na ~l. 134 od Zakonot.<br />

Na krajot, so ogled na toa {to to~kata 18 od Upatstvoto se<br />

osporuva vo odnos na ~l. 52 st. 3 od Ustavot, }e se zadr`ime na sodr`inata<br />

na ovoj stav od ~l. 52 od Ustavot.<br />

217

Imeno, spored ~l. 52 st. 3 od Ustavot, zakonite vleguvaat vo<br />

sila najrano osmiot den od denot na objavuvaweto (vo "SV RM"), a po<br />

isklu~ok, {to go utvrduva Sobranieto, so denot na objavuvaweto.<br />

Soglasno ovaa ustavna odredba podnositelot smeta deka Upatstvoto<br />

mo`elo da vleze vo sila najrano osmiot den od denot na objavuvaweto<br />

vo "SV RM," a ne so denot na objavuvaweto, kako {to bilo<br />

utvrdeno vo osporenata t. 18.<br />

Me|utoa, spored na{e mislewe i ovie navodi vo inicijativata<br />

se neosnovani, zatoa {to rokovite za vleguvawe vo sila utvrdeni vo<br />

~l. 52 st. 3 od Ustavot se odnesuvaat samo na zakonite, a ne i na drugite<br />

propisi, kako {to smeta podnositelot na inicijativata.<br />

So ogled na toa {to vo osporenata to~ka 18 od Upatstvoto se<br />

opredeluva toa da vleze vo sila so denot na objavuvaweto vo "SV RM,"<br />

a vo ~l. 52 od Ustavot ne e utvrdeno ograni~uvawe podzakonskite akti<br />

da mo`at da vlezat vo sila pred istekot na opredeleno vreme od objavuvaweto<br />

kako za zakonite, smetame deka ne mo`e da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta na t. 18 od Upatstvoto so ~l. 52 od Ustavot vo celina,<br />

nitu so stavot 3 na ovoj ~len, vo odnos na koj posebno se osporuva nejzinata<br />

ustavnost.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na delot "i ~len 251 to~ka 18" od Uvodot, na delot "i civilnite"<br />

od nazivot i to~kata 1, na delot "pred strojot na vojnicite vo<br />

edinicata - ustanovata" od to~kata 10, na to~kata 13 i na to~kata 18 od<br />

Upatstvoto za na~inot na sproveduvawe na postapkata za utvrduvawe<br />

na disciplinska odgovornost na voenite i civilnite lica vo Armijata<br />

na Republika Makedonija.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 12 maj 2004 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na delot "i ~len 251 to~ka 18" od Uvodot, na delot "i civilnite"<br />

od nazivot i to~kata 1, na delot "pred strojot na vojnicite vo<br />

edinicata - ustanovata" od to~kata 10, na to~kata 13 i na to~kata 18 od<br />

Upatstvoto za na~inot na sproveduvawe na postapkata za utvrduvawe<br />

na disciplinska odgovornost na voenite i civilnite lica vo Armijata<br />

na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

218

. 33/2003).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na odredbite od Upatstvoto ozna~eni<br />

vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

So podnesenata inicijativa ustavnosta i zakonitosta na uvodot<br />

na Upatstvoto se osporuva zatoa {to vo nego kako osnov za donesuvawe<br />

na ova upatstvo bil naveden i ~lenot 251 to~ka 18 od Zakonot za slu-<br />

`ba vo Armijata na Republika Makedonija, a od to~kata 19, a ne 18, na<br />

ovoj ~len ne proizleguvalo ovlastuvawe na Ministerot za odbrana da<br />

donesuva pobliski propisi za disciplinskata odgovornost na civilnite<br />

lica na slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija. Imeno,<br />

podnositelot na inicijativata smeta deka ~lenot 137 od Zakonot, vrz<br />

~ija osnova, isto taka, e doneseno Upatstvoto, sodr`i ovlastuvawe na<br />

ministerot za odbrana da donesuva pobliski propisi za disciplinskata<br />

odgovornost samo na voenite, a ne i na civilnite lica vo slu`ba<br />

na Armijata na Republika Makedonija.<br />

Poradi ovie pri~ini podnositelot smeta deka so osporeniot<br />

del od uvodot na Upatstvoto, kako i so osporenite delovi od nazivot i<br />

to~kata 1 od Upatstvoto, se povreduvale ~lenovite 8 stav 1 alineite 3<br />

i 4, 51 i 96 od Ustavot na Republika Makedonija, ~lenot 137 od Zakonot<br />

za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija i ~lenot 55 stav 1<br />

od Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

Vo odnos na osporeniot del od to~kata 10 od Upatstvoto se naveduva<br />

deka e vo sprotivnost so ~lenot 135 stav 2 od Zakonot za slu`ba<br />

vo Armijata na Republika Makedonija, zatoa {to vo ovoj ~len od Zakonot<br />

bilo predvideno deka disciplinskite merki se soop{tuvale javno,<br />

no ne i pred strojot na vojnicite vo edinicata - ustanovata.<br />

Poradi toa, osporeniot del na to~kata 10 od Upatstvoto bil vo<br />

sprotivnost i so napred ozna~enite ustavni i zakonski odredbi.<br />

To~kata 13 od Upatstvoto bila vo sprotivnost so ~lenot 134 od<br />

Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija, zatoa {to<br />

spored ovoj ~len od Zakonot na storitelot na povredata na voenata<br />

disciplina moralo da mu se ovozmo`i da se proiznese po site navodi<br />

{to postojat protiv nego, a osporenata to~ka ne go ovozmo`uvala toa.<br />

Spored toa, so osporenata to~ka 13 od Upatstvoto, osven {to se<br />

povreduval navedeniot ~len od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija, se povreduvale i ~lenovite 8 stav 1 alineite 3 i<br />

4, 51 i 96 od Ustavot, kako i ~lenot 61 stav 1 od Zakonot za organizacija<br />

i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

To~kata 18 od Upatstvoto ne bila vo soglasnost so ~lenot 52<br />

stav 3 od Ustavot, zatoa {to spored ovaa to~ka Upatstvoto vleguvalo<br />

vo sila so denot na objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija," a ne najrano osmiot den od denot na objavuvaweto, kako<br />

{to smeta podnositelot.<br />

219

3. Sudot na sednicata utvrdi deka Upatstvoto ~ii delovi i<br />

odredbi se osporuvaat so inicijativata, ministerot za odbrana go donel<br />

vrz osnova na ~len 137 i ~len 251 to~ka 18 (osporen del) od Zakonot<br />

za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija.<br />

Od nazivot i to~kata 1 na Upatstvoto proizleguva deka so ova<br />

upatstvo se propi{uva na~inot na sproveduvawe na postapkata za utvrduvawe<br />

na disciplinskata odgovornost na voenite i civilnite lica<br />

(osporen del) na slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija.<br />

Vo to~ka 10 od Upatstvoto e utvrdeno deka "Disciplinskite<br />

merki od stavot 2 od ~len 135 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija se soop{tuvaat javno pred strojot na vojnicite vo<br />

edinicata - ustanovata, od strana na ovlasteno lice {to ja izreklo<br />

disciplinskata merka i gi zapi{uva vo <strong>kniga</strong>ta za dneven izve{taj na<br />

edinicata."<br />

Vo osporenata to~ka 13 od Upatstvoto e utvrdeno deka "Eventualnata<br />

spre~enost za prisustvo na raspravata, liceto protiv kogo e<br />

pokrenata postapkata blagovremeno ja opravduva, a vo sprotivno dokolku<br />

dostavata e uredna, komisijata }e odlu~uva vo negovo otsustvo".<br />

Spored osporenata to~ka 18 od Upatstvoto, ova upatstvo vleguva<br />

vo sila so denot na objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija.<br />

4. Vo ~len 8 stav 1 alineite 3 i 4 od Ustavot, kako temelni vrednosti<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija se utvrdeni vladeeweto<br />

na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna,<br />

izvr{na i sudska.<br />

Vo ~len 51 od Ustavot e utvrdeno deka vo Republika Makedonija<br />

zakonite moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi<br />

propisi so Ustavot i so zakon.<br />

Spored ~lenot 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite<br />

od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite<br />

na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Vo ~len 55 stav 1 od Zakonot za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 58/2000 i 44/2002), se utvrdeni vidovite akti, odnosno propisi {to<br />

mo`e da gi donese ministerot vo slu~aj koga za toa e ovlasten so zakon,<br />

me|u koi, kako poseben vid se i upatstvata. Spored ~lenot 56 stav 3 od<br />

istiot zakon, so upatstvoto se propi{uva na~inot na postapuvawe vo<br />

izvr{uvaweto na oddelni odredbi na zakonite i drugi propisi.<br />

Vo ~lenot 61 stav 1 od ozna~eniot zakon, generalno e utvrdeno<br />

deka so aktite koi gi donesuva ministerot ne mo`e za gra|anite i pravnite<br />

lica da se utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uva<br />

nadle`nost na drugi organi.<br />

Vo ~lenot 137 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 62/2002,<br />

220

98/2002, 25/2003, 71/2003) e utvrdeno deka pobliski propisi za disciplinskata<br />

odgovornost na voenite lica donesuva ministerot za odbrana.<br />

Vo ~lenot 251 to~ka 18 od ovoj zakon (to~kata 19, na koja se povikuva<br />

podnositelot, so izmenite i dopolnuvawata na Zakonot objaveni vo<br />

"Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 25/2003 stanuva to~ka<br />

18) e utvrdeno deka na civilno lice na slu`ba vo Armijata soodvetno<br />

se primenuvaat odredbite od ovoj zakon koi se odnesuvaat na voenite<br />

lica, a se odnesuvaat na disciplinska odgovornost, otstranuvawe od<br />

dol`nost ili slu`ba i za{titni merki (~lenovite 121, 122, 126, 129 i<br />

131 do 143).<br />

Imaj}i gi predvid navedenite ustavni i zakonski odredbi, kako<br />

i faktot deka ministerot za odbrana go donel Upatstvoto vrz osnova<br />

na ~lenovite 137 i 251 to~ka 18 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na<br />

Republika Makedonija, Sudot utvrdi deka navodite vo inicijativata<br />

poradi koi se osporuva uvodniot del na Upatstvoto, delot od negoviot<br />

naslov, kako i delot od to~kata 1, koi se odnesuvaat na civilnite lica<br />

se neosnovani.<br />

Imeno, pri iznesuvawe na pri~inite za osporuvawe na ovie delovi<br />

od Upatstvoto podnositelot na inicijativata, spored misleweto<br />

na Sudot trgnuva od nepravilno i pogre{no tolkuvawe na ~lenot 251<br />

to~ka 18 od Zakonot. Namesto zna~eweto na ovaa odredba da go tolkuva<br />

konzistentno i povrzano so drugite odredbi od Zakonot na koi se upatuva<br />

vo samata odredba, a me|u koi e i ~l. 137, podnositelot ovaa odredba<br />

ja tolkuva sama za sebe i izolirano od ovie odredbi od Zakonot.<br />

Zatoa, dokolku ~lenot 251 to~kata 18 od Zakonot se tolkuva vo<br />

korelacija so ~lenot 137 od Zakonot jasno proizleguva deka ovlastuvaweto<br />

na ministerot za odbrana utvrdeno vo ovoj ~len od Zakonot<br />

ednakvo se odnesuva za donesuvawe pobliski propisi za disciplinskata<br />

odgovornost i za voenite i za civilnite lica na slu`ba vo Armijata<br />

na Republika Makedonija. Od tie pri~ini Sudot ne go postavi<br />

pra{aweto za soglasnosta na osporeniot del od uvodot na Upatstvoto<br />

vo delot "i ~len 251 to~ka 18" od Zakonot, kako i na osporenite delovi<br />

od naslovot i to~kata 1 od Upatstvoto "i civilnite lica" so navedenite<br />

ustavni i zakonski odredbi vo inicijativata.<br />

Vo ~lenot 135 stav 1 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija e utvrdeno deka disciplinski merki se izrekuvaat<br />

so re{enie. Spored stavot 2 na ovoj ~len, po isklu~ok od stavot 1,<br />

disciplinskite merki na vojnicite na otslu`uvawe voen rok, pitomcite<br />

na Voenata akademija i licata na stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe<br />

za oficeri i podoficeri (osven disciplinskite merki odzemawe<br />

~in, vojni~ka izolacija i otstranuvawe od Voenata akademija,<br />

odnosno stru~noto osposobuvawe i usovr{uvawe za oficeri i podoficeri)<br />

ne se izrekuvaat so re{enie, tuku se soop{tuvaat javno i se<br />

zapi{uvaat vo <strong>kniga</strong>ta za dneven izve{taj na edinicata.<br />

221

Vo ~len 136 od Zakonot, me|u drugoto, e utvrdeno deka protiv<br />

re{enieto so koe e izre~ena disciplinska merka, odnosno soop{tuvaweto<br />

na odlukata zapi{ana vo <strong>kniga</strong>ta za dneven izve{taj na edinicata,<br />

voenoto lice ima pravo na prigovor vo rok od osum dena od denot na<br />

vra~uvaweto, odnosno soop{tuvaweto na odlukata so koja e izre~ena<br />

disciplinskata merka.<br />

Od navedenite zakonski odredbi proizleguva deka disciplinskite<br />

merki, po pravilo, se izrekuvaat so re{enie, a samo po isklu~ok<br />

za opredeleni voeni lica, osven navedenite vo ~lenot 135 stav 2, ovie<br />

merki ne se izrekuvaat so re{enie, tuku se soop{tuvaat javno i se<br />

zapi{uvaat vo <strong>kniga</strong>ta za dneven izve{taj na edinicata. Nezavisno od<br />

na~inot na koj se izrekuvaat disciplinskite merki, voenoto lice vo<br />

sekoj slu~aj ima pravo na prigovor.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, kako i toa deka osporeniot del<br />

od to~kata 10 od Upatstvoto "pred strojot na vojnicite vo edinicata -<br />

ustanovata," e vo funkcija na poblisku opredeluvawe na formata,<br />

odnosno na~inot na koj {to se obezbeduva javnoto soop{tuvawe na disciplinskite<br />

merki od ~len 135 stav 2 od Zakonot, Sudot oceni deka ova<br />

re{enie e vo ramkite na ovlastuvaweto na ministerot za odbrana utvrdeno<br />

vo ~lenot 137 od Zakonot, kako i ~lenovite 55 stav 1 i 56 stav 3<br />

od Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata rabota,<br />

poradi {to i ne go postavi pra{aweto za negovata soglasnost so ovie<br />

zakonski odredbi, nitu, pak, so odredbite od Ustavot navedeni vo inicijativata.<br />

Vo ~lenot 134 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija e utvrdeno deka vo tekot na disciplinskata postapka na<br />

storitelot na povredata na voenata disciplina mora da mu se ovozmo`i<br />

da se proiznese po site navodi {to postojat protiv nego.<br />

So ogled na toa deka to~kata 13 od Upatstvoto vo prv red se<br />

osporuva od aspekt na ~len 134 od ovoj Zakon, a povrzano so nego i so<br />

oddelni ~lenovi na Ustavot i ~lenot 61 stav 1 od Zakonot za organizacija<br />

i rabota na organite na dr`avnata uprava, Sudot smeta deka<br />

podnositelot na inicijativata i ovoj ~len od Zakonot pogre{no go<br />

interpretira. Imeno, podnositelot trgnuva od toa deka spored ~lenot<br />

134 od Zakonot, na storitelot na povredata na voenata disciplina vo<br />

sekoj slu~aj, nezavisno dali e opravdano ili neopravdano spre~en,<br />

mora da mu se ovozmo`i da se proiznese po navodite poradi koi e<br />

povedena disciplinskata postapka. Takvoto tolkuvawe, spored misleweto<br />

na Sudot e nelogi~no i nepravilno, bidej}i vo takov slu~aj bi se<br />

dovelo vo pra{awe vodeweto na disciplinskata postapka vo rokot za<br />

zastarenost utvrden od ~lenot 138-a od Zakonot, a so toa i postignuvaweto<br />

na celta poradi koja e utvrdena disciplinskata odgovornost.<br />

Smislata na odredbata od ~lenot 134 od Zakonot, spored Sudot,<br />

e na storitelot na povredata na voenata disciplina da mu se ovozmo`i<br />

da se proiznese po navodite {to postojat protiv nego se dodeka posto-<br />

222

jat opravdani pri~ini za negova spre~enost da prisustvuva na raspravata<br />

dokolku pokanata za rasprava mu e uredno dostavena, a vo sprotivno<br />

da se odlu~uva vo negovo otsustvo. Bidej}i osporenata to~ka 13 od<br />

Upatstvoto predviduva prethodno da bidat ispolneti ovie dva uslovi<br />

(dostavata da e uredna, a spre~enosta blagovremeno da ne se opravda),<br />

pa potoa Komisijata da mo`e da odlu~uva vo negovo otsustvo, Sudot<br />

smeta deka taa ne e vo nesoglasnost so ~lenot 134 od Zakonot za slu`ba<br />

vo Armijata na Republika Makedonija, a poradi toa nitu so odredbite<br />

od Ustavot vo odnos na koi se osporuva nejzinata ustavnost. To~kata 13<br />

od Upatstvoto ne e vo nesoglasnost nitu so ~len 61 stav 1 od Zakonot za<br />

organizacija i rabota na organite za dr`avnata uprava, zatoa {to vo<br />

nea ne se utvrduvaat prava i obvrski na gra|anite, nitu nadle`nost na<br />

organi, kako {to smeta podnositelot na inicijativata. Naprotiv, vo<br />

ovaa to~ka od Upatstvoto (kako i vo to~kata 12) se utvrduva samo<br />

na~inot na koj {to Komisijata koja ja sproveduva postapkata za utvrduvawe<br />

na discipliskata odgovornost (a toa e onaa {to soglasno ~len<br />

132 od Zakonot ja formira ministerot za odbrana) treba da postapuva<br />

vo izvr{uvaweto konkretno na ~lenot 134 od Zakonot.<br />

Na krajot, so ogled na toa {to to~kata 18 od Upatstvoto se<br />

osporuva vo odnos na ~lenot 52 stav 3 od Ustavot, Sudot pri ocenuvawe<br />

na nejzinata ustavnost ja ima{e predvid sodr`inata na ovoj stav od<br />

~lenot 52 od Ustavot.<br />

Imeno, spored ~len 52 stav 3 od Ustavot, zakonite vleguvaat vo<br />

sila najrano osmiot den od denot na objavuvaweto (vo "Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija"), a po isklu~ok, {to go utvrduva Sobranieto,<br />

so denot na objavuvaweto.<br />

Soglasno ovaa ustavna odredba podnositelot smeta deka Upatstvoto<br />

mo`elo da vleze vo sila najrano osmiot den od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija", a ne so denot na<br />

objavuvaweto, kako {to bilo utvrdeno vo osporenata to~ka 18.<br />

Me|utoa, spored Sudot i ovie navodi vo inicijativata se neosnovani<br />

zatoa {to rokovite za vleguvawe vo sila utvrdeni vo ~l. 52 st.<br />

3 od Ustavot se odnesuvaat samo na zakonite, a ne i na drugite propisi.<br />

Ottuka, a so ogled na toa {to vo osporenata to~ka 18 od Upatstvoto<br />

se opredeluva toa da vleze vo sila so denot na objavuvaweto vo<br />

"Slu`ben vesnik na Republika Makedonija", a vo ~lenot 52 od Ustavot<br />

ne e utvrdeno ograni~uvawe drugite propisi da mo`at da vlezat vo<br />

sila pred istekot na opredeleno vreme od objavuvaweto kako za zakonite,<br />

Sudot utvrdi deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta<br />

na to~ka 18 od Upatstvoto so ~lenot 52 od Ustavot vo celina, nitu<br />

so stavot 3 na ovoj ~len, vo odnos na koj posebno se osporuva nejzinata<br />

ustavnost.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

223

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

224

23. U. br. 68/2004 (19. 05. 2004)<br />

Osporen akt<br />

Odluka br. 03-223 na Izvr{niot odbor na Crven krst na Republika<br />

Makedonija od 16. 03. 2004 godina.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Vrz osnova na ~l. 19 i 26 od Statutot na Crveniot krst na Republika<br />

Makedonija, Izvr{niot odbor na Crveniot krst na Makedonija,<br />

na svojata 27-ma sednica odr`ana na 27. 02. 2004, donese<br />

O D L U K A<br />

za opredeluvaweto na brojot na ~lenovi na Sobranieto na<br />

Crveniot krst na Republika Makedonija vo mandatniot period<br />

2004 - 2008 godina<br />

^len 1<br />

Sobranieto na Crveniot krst na Republika Makedonija, vo mandatniot<br />

period 2004 - 2008 godina, }e go so~inuvaat vkupno 75 ~lenovi,<br />

izbrani na sobranijata na op{tinskite organizacii na Crveniot<br />

krst i Mladite na Crveniot krst.<br />

^len 2<br />

Sobranijata na op{tinskite organizacii na Crveniot krst, vo<br />

soodnos so brojot na `iteli vo op{tinata, izbiraat vkupno 71 pretstavnici,<br />

i toa:<br />

1. Berovo 1<br />

2. Bitola 4<br />

3. Valandovo 1<br />

4. Veles 2<br />

5. Vinica 1<br />

6. Gevgelija 2<br />

7. Gostivar 4<br />

8. Debar 1<br />

9. Del~evo 1<br />

10. Demir Hisar 1<br />

11. Kavadarci 2<br />

12. Ki~evo 2<br />

225

226<br />

13. Ko~ani 2<br />

14. Kratovo 1<br />

15. Kriva Palanka 1<br />

16. Kru{evo 1<br />

17. Kumanovo 4<br />

18. Makedonski Brod 1<br />

19. Negotino 1<br />

20. Ohrid 2<br />

21. Prilep 3<br />

22. Probi{tip 1<br />

23. Radovi{ 1<br />

24. Resen 1<br />

25. Sveti Nikole 1<br />

26. Struga 2<br />

27. Strumica 3<br />

28. Tetovo 4<br />

29. [tip 2<br />

30. Gazi Baba 4<br />

31. Karpo{ 4<br />

32. Kisela Voda 4<br />

33. Centar 3<br />

34. ^air 3<br />

^len 3<br />

Vo sostavot na Sobranieto na Crveniot krst na RM zastapeni<br />

se 4 pretstavnici, koi gi izbiraat Mladite na Crveniot krst.<br />

~len 4<br />

Ovaa odluka vleguva vo sila so denot na donesuvaweto.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Podnositelot na inicijativata smeta deka osporenata odluka e<br />

nestatutarna. Imeno, brojot i strukturata na pretstavnicite na op{tinskite<br />

organizacii vo Sobranieto na Crveniot krst na Republika<br />

Makedonija bilo potrebno da se opredeluva soglasno ~l. 19 od Statutot,<br />

i deka utvrdenite kriteriumi na sekoi 35.000 `iteli da se izbira<br />

po eden prestavnik gi o{tetuva pogolemite op{tinski organizacii na<br />

smetka na pomalite koi dobivaat pogolem broj mesta za zastapuvawe vo<br />

Sobranieto. So toa se naru{uval principot na demokrati~nosta i<br />

vlijanieto na pogolemite op{tinski organizacii koe bilo predvideno<br />

vo statutarnite odredbi so koi se regulira ovaa materija. Spored<br />

toa doa|alo i do odzemawe tri pretstavnici na op{tinskata organizacija<br />

vo Tetovo, so {to e povreden Statutot na Crveniot krst na Repu-

lika Makedonija i se bara od Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

da ja otfrli odlukata kako nestatutarna. Kako neosnovana i nestatutarna<br />

bila i pismenata korespondencija na Izvr{niot odbor na Crveniot<br />

krst na Republika Makedonija i toa:<br />

- Pismo od Crveniot krst na Republika Makedonija br. 03-223<br />

od 16. 03. 2004 god,<br />

- Spisok na op{tini vo Republika Makedonija so brojot na `itelite,<br />

- ^len 19 od Statutot na Crveniot krst na Republika Makedonija,<br />

- ^len 26 od Statutot na Crveniot krst na Republika Makedonija.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija po predmetot U. br.<br />

74/2000 od 24. 05. 2000 ja otfrlil inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Odlukata br. 02-7033 donesena od Upravniot<br />

odbor na "Beton" AD Skopje so obrazlo`enie deka osporeniot akt ne<br />

pretstavuva propis vo smisla na ~l. 51, 52 i 110 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija po predmetot U. br.<br />

189/1997 godina od 21. 01. 1998 ja otfrlil inicijativata za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na alineite 9 i 8 na ~l. 1 i 5 od Odlukata<br />

za otstapuvawe na privremeno koristewe na nedvi`nosti bez nadomestok,<br />

donesena od Vladata na Republika Makedonija na 9. 06. 1997 so<br />

obrazlo`enie deka osporenata odluka bila poedine~en akt koj ne podle`i<br />

na ustavno sudsko ocenuvawe.<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

175/2003 od 29. 04. 2004 ja otfrlil inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Odlukata na Vladata na Republika Makedonija<br />

br. 23-5142/1 od 1. 10. 2002 za prestanuvawe na pravoto na koristewe<br />

na zemji{teto vo sopstvenost na Republika Makedonija ("SV RM,"<br />

br. 77/2002) od pri~ini {to osporenata odluka nemala karakter na<br />

propis.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 al. 2 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite<br />

dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Spored ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en<br />

da odlu~uva za baraweto.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata i karakterot na osporenata odluka za<br />

227

koja Izvr{niot odbor na Crveniot krst na Republika Makedonija<br />

imal statutaren osnov za nejzinoto donesuvawe, spored na{e mislewe,<br />

Odlukata ne pretstavuva propis vo smisla na ~l. 110 al. 2 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija. Vsu{nost osporenata odluka pretstavuva<br />

interen akt i ne proizveduva pravno dejstvo vrz neopredelen broj na<br />

subjekti vo pravniot promet.<br />

Od navodite vo inicijativata proizleguva deka podnositelot<br />

bara od Ustavniot sud da utvrdi deka osporenata Odluka e neosnovana<br />

i nestatutarna bidej}i bila donesena sprotivno na odredbite od ~l. 9 i<br />

26 od Statutot na Crveniot krst na Republika Makedonija. Imaj}i ja<br />

predvid utvrdenata nadle`nost na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

vo ~l. 110 od Ustavot, a vrz osnova na iznesenite navodi, cenime<br />

deka Sudot ne e nadle`en da odlu~uva za me|usebnata soglasnost na<br />

osporenata Odluka so Statutot na Crveniot krst na Republika Makedonija.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na soglasnosta<br />

na Odlukata br. 02-222 za opredeluvawe na brojot na ~lenovi na<br />

Sobranieto na Crveniot krst na Republika Makedonija vo mandatniot<br />

period 2004 - 2008 godina, donesena od Izvr{niot odbor na Crveniot<br />

krst na Republika Makedonija na sednica odr`ana na 27 fevruari 2004<br />

godina, so Statutot na Crveniot krst na Republika Makedonija.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 71 i ~len 28 alineja 1 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na<br />

19 maj 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na Odlukata br. 02-222 za opredeluvawe na brojot na ~lenovi na<br />

Sobranieto na Crveniot krst na Republika Makedonija vo mandatniot<br />

period 2004-2008 godina, donesena od Izvr{niot odbor na Crveniot<br />

krst na sednica odr`ana na 27 fevruari 2004 godina so Statutot na<br />

Crveniot Krst na Republika Makedonija.<br />

2. Op{tinskata organizacija na Crveniot krst - Tetovo na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na statutarnosta na aktot ozna~en vo<br />

to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odluka bila nes-<br />

228

tatutarna od pri~ini {to brojot i strukturata na pretstavnicite na<br />

op{tinskite organizacii vo Sobranieto na Crveniot krst na Republika<br />

Makedonija bilo potrebno da se opredeluva soglasno ~lenot 19<br />

od Statutot i deka utvrdenite kriteriumi na sekoi 35.000 `iteli da se<br />

izbira po eden prestavnik gi o{tetuva pogolemite op{tinski organizacii<br />

na smetka na pomalite koi dobivaat pogolem broj mesta za<br />

zastapuvawe vo Sobranieto. So toa se naru{uval principot na demokrati~nosta<br />

i vlijanieto na pogolemite op{tinski organizacii koe<br />

bilo predvideno vo statutarnite odredbi so koi se regulira ovaa materija.<br />

Spored toa se naveduva ponatamu vo inicijativata, se odzemale<br />

tri pretstavnika na op{tinskata organizacija vo Tetovo, so {to e povreden<br />

Statutot na Crveniot krst na Republika Makedonija i se bara<br />

od Ustavniot sud na Republika Makedonija da ja otfrli odlukata kako<br />

nestatutarna. Kako neosnovana i nestatutarna bila i pismenata korespondencija<br />

na Izvr{niot odbor na Crveniot krst na Republika Makedonija<br />

i toa:<br />

- Pismo od Crveniot krst na Republika Makedonija br. 03-223<br />

od 16 mart 2004 godina,<br />

- Spisok na op{tini vo Republika Makedonija so brojot na<br />

`itelite,<br />

- ^len 19 od Statutot na Crveniot krst na Republika Makedonija,<br />

- ^len 26 od Statutot na Crveniot krst na Republika Makedonija.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka Izvr{niot odbor na Crveniot<br />

krst na Republika Makedonija vrz osnova na ~len 19 i 26 od Statutot<br />

na Crveniot krst na Republika Makedonija donel odluka br. 02-<br />

222 za opredeluvawe na brojot na ~lenovi na Sobranieto na Crveniot<br />

krst vo mandatniot period 2004 - 2008 godina na sednica odr`ana na 27<br />

fevruari 2004 godina.<br />

Soglasno ~lenot 1 od osporenata odluka Sobranieto na Crveniot<br />

krst na Republika Makedonija, vo mandatniot period 2004 - 2008 god.<br />

}e go so~inuvaat vkupno 75 ~lenovi, izbrani na sobranijata na op{tinskite<br />

organizacii na Crveniot krst i Mladite na Crveniot krst.<br />

Vo ~lenot 2 od Odlukata e opredeleno deka Sobranijata na<br />

op{tinskite organizacii na Crveniot krst, vo soodnos so brojot na<br />

`iteli vo op{tinata izbiraat vkupno 71 pretstavnici, a za Sobranieto<br />

na op{tinska organizacija - Tetovo e opredeleno da ima 4 pretstavnici.<br />

Spored ~lenot 3 od Odlukata vo sostavot na Sobranieto na<br />

Crveniot krst na Republika Makedonija se zastapeni 4 pretstavnici,<br />

koi gi izbiraat Mladite na Crveniot krst.<br />

4. Soglasno ~len 110 alineja 2 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za soglasnosta na propisite i na kolektivnite<br />

dogovori so Ustavot i so zakonite, a spored aliena 7 odlu-<br />

229

~uva za ustavnosta na programite i statutite na politi~kite partii i<br />

na zdru`enijata na gra|anite.<br />

Spored ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako ne e<br />

nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata i karakterot na osporenata odluka,<br />

Sudot utvrdi deka taa ne pretstavuva propis vo smisla na ~len 110 alineja<br />

2 od Ustavot na Republika Makedonija. Vsu{nost, osporenata<br />

odluka pretstavuva interen akt i ne proizveduva pravno dejstvo vrz<br />

neopredelen broj na subjekti vo pravniot promet.<br />

Od navodite vo inicijativata proizleguva deka podnositelot<br />

bara od Ustavniot sud da utvrdi deka osporenata Odluka e neosnovana<br />

i nestatutarna, bidej}i bila donesena sprotivno na odredbite od ~lenovite<br />

19 i 26 od Statutot na Crveniot krst na Republika Makedonija.<br />

Imaj}i ja predvid utvrdenata nadle`nost na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija vo ~lenot 110 od Ustavot, a vrz osnova na iznesenite<br />

navodi, Sudot utvrdi deka ne e nadle`en da odlu~uva za me|usebnata<br />

soglasnost na osporenata Odluka so Statutot na Crveniot krst na Republika<br />

Makedonija.<br />

4. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

230

24. U. br. 147/2003 (19. 05. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 12 st. 5 i ~l. 32 st. 1 vo delot: "e soodvetno na steknatoto"<br />

od Zakonot za dr`avnite slu`benici ("SV RM," br. 59/2000, 112/2000,<br />

34/2001, 103/2001, 43/2002, 98/2002, 17/2003, 40/2003, 85/2003 i 17/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Podnositelot na inicijativata gi osporuva ~l. 8 st. 5 i ~l. 16<br />

vo delot "e soodvetno na steknatoto" od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za dr`avnite slu`benici ("SV RM," br. 34/<br />

2001), odnosno ~l. 12 st. 5 i ~l. 32 vo ozna~eniot del od osnovniot tekst<br />

na Zakonot.<br />

Spored podnositelot na inicijativata Zakonot za dr`avnite<br />

slu`benici sodr`el pove}e odredbi od koi mo`elo da se zaklu~i deka<br />

postapkata za selekcija na kandidatite, koi treba da se vrabotat na rabotni<br />

mesta vo dr`avnata slu`ba, treba da bide transparentna, otvorena<br />

i so jasni pravila, so cel da se razvie otvoren natprevar na koj bi<br />

se verifikuvale sposobnostite i profesionalnite kapaciteti na potencijalnite<br />

dr`avni slu`benici i da se vrabotat stru~ni i kvalitetni<br />

kadri. Osporenite odredbi otstapuvale od usvoeniot ustaven i<br />

zakonski koncept i od ustavnite garancii za funkcionirawe i kadrovsko<br />

popolnuvawe na dr`avnata slu`ba.<br />

Poto~no, so osporeniot ~l. 12 st. 5 od Zakonot, na Komisijata<br />

za sproveduvawe na postapkata za vrabotuvawe í se davala mo`nost vrz<br />

osnova na li~no ubeduvawe i bez kriteriumi da izgotvi lista od trojca<br />

kandidati, a vrz osnova na diskrecionoto pravo generalniot ili dr`avniot<br />

sekretar da izvr{i kone~en izbor na kandidatot. Na ovoj na~in<br />

se derogirale odredbite od ~l. 12 st. 2 od Zakonot, kade bilo predvideno<br />

Agencijata za dr`avni slu`benici da podgotvi lista od najmalku<br />

pet najuspe{ni kandidati. Postapkata trebala da zavr{i so izbor na<br />

najdobriot i najuspe{niot kandidat opredelen od strana na Agencijata,<br />

a ne vrz osnova na diskrecionite prava na Komisijata i generalniot<br />

odnosno dr`avniot sekretar.<br />

Osporeniot del od ~l. 32 st. 1 ne bil vo soglasnost so ustavniot<br />

i zakonski koncept za dr`avnata slu`ba, zatoa {to na generalniot,<br />

odnosno na dr`avniot sekratar mu se davala mo`nost i po rasporeduvaweto<br />

da go zadr`i istoto zvawe, bez razlika na faktot {to pred<br />

231

imenuvaweto bil na rabotno mesto so ponisko zvawe.<br />

Ottamu, dvete osporeni odredbi ja naru{uvale ednakvosta na<br />

gra|anite pred Ustavot, gi ograni~uvale pravata na u~estvo vo vr{ewe<br />

na javnite funkcii. Voedno so odredbite se pravela povreda na dostapnosta<br />

na sekoe rabotno mesto pod ednakvi uslovi, se implicirala pravna<br />

nesigurnost i doveduvale do razli~na interpretacija i primena so<br />

{to se povreduvalo vladeeweto na pravoto kako temelna vrednost na<br />

ustavniot poredok.<br />

Poradi povreda na ~l. 8 st. 1 al. 3, ~l. 9 st. 2, ~l. 23 i ~l. 32 st. 2<br />

od Ustavot podnositelot na inicijativata predlaga Sudot da gi poni-<br />

{ti ili ukine osporenite odredbi.<br />

232<br />

Sodr`ina na osporenite i drugi odredbi<br />

Spored sodr`inata na ~l. 11 st. 3 od Zakonot za dr`avnite<br />

slu`benici ("SV RM," br. 59/2000, 112/2000, 34/2001, 103/2001 43/2002,<br />

98/2002, 17/2003, 40/2003, 85/2003 i 17/2004), generalniot, dr`avniot sekretar,<br />

kako i funkcionerot koj rakovodi so organot od ~l. 3 st. 2 na<br />

ovoj zakon vo koj ne se imenuva generalen, odnosno dr`aven sekretar,<br />

formira Komisija za sproveduvawe na postapkata za vrabotuvawe na<br />

dr`aven slu`benik, sostavena od pet ~lena, pri {to bez da se naru{uvaat<br />

kriteriumite propi{ani so zakon }e se obezbedi soodvetna i pravi~na<br />

zastapenost na gra|anite koi pripa|aat na site zaednici.<br />

Soglasno ~l. 12 st. 2 Agencijata podgotvuva lista od najmalku<br />

pet najuspe{ni kandidati {to go polo`ile stru~niot ispit, koja ja dostavuva<br />

do Komisijata od ~l. 11 st. 3 na ovoj zakon.<br />

Soglasno osporeniot ~l. 12 st. 5 od Zakonot, Komisijata od ~l.<br />

11 st. 3 na ovoj zakon, po pravilo, izgotvuva lista od trojca kandidati<br />

za sekoe rabotno mesto, vrz osnova na koja generalniot sekretar, dr`avniot<br />

sekretar, kako i funkcionerot koj rakovodi so organot od ~l. 3<br />

st. 2 na ovoj zakon vo koj ne se imenuva generalen, odnosno dr`aven sekretar<br />

}e go vr{i izborot.<br />

Soglasno ~l. 32 st. 1 od Zakonot, koga generalniot, odnosno<br />

dr`avniot sekretar }e bide razre{en, kako i po istekot na negoviot<br />

mandat, ministerot, odnosno funkcionerot koj rakovodi so organot od<br />

~l. 3 st. 2 na ovoj zakon go rasporeduva vo istiot ili vo drug organ na<br />

rabotno mesto i vo zvawe koe e soodvetno na steknatoto pred imenuvaweto<br />

za generalen, odnosno dr`aven sekretar vo rok od 30 dena od<br />

denot na razre{uvaweto, odnosno istekot na mandatot.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. So Re{enie U. br. 190/2003 i U. br. 194/2003, Sudot ja otfrli<br />

inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe na soglasnosta na<br />

~l. 28 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za penzi-

skoto i invalidskoto osiguruvawe ("SV RM," br. 24/2000) so ~l. 19, 21,<br />

22, 24 i 180 od Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe ("SV<br />

RM," br. 80/1993, 14/1995, 71/1996, 32/1997, 24/2000, 96/2000 i 50/ 2001).<br />

Po odnos na navodite od inicijativa spored koi osporeniot ~l.<br />

od Zakonot bil vo sprotivnost i so ~l. 19, 21, 22 i 180 od Zakonot za<br />

penziskoto i invalidskoto osiguruvawe, a povrzano so toa i so ~l. 51<br />

od Ustavot, Sudot utvrdil deka soglasno ~l. 110 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud ne e nadle`en da ja ocenuva me|usebnata<br />

soglasnost na oddelni ~lenovi od ist zakon i deka nivnata eventualna<br />

neusoglasenost ne mo`e da pretstavuva osnov za nesoglasnost<br />

so Ustavot, kako {to smeta podnositelot na ovaa inicijativa.<br />

2. So Re{enie U. br. 35/2001 30. 05. 2001, Sudot ne povede postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 84 st. 6, ~l. 85 st. 2 i ~l. 93 od<br />

Zakonot za dr`avnite slu`benici ("SV RM," br. 59/2000, 112/2000 i<br />

34/2001).<br />

Vo ~l. 84 st. 6 od Zakonot e predvideno deka licata vraboteni<br />

vo organite na dr`avnata uprava i stru~nite slu`bi vo organite od<br />

~l. 3 na ovoj zakon koi na denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon<br />

imaat nad 5 godini raboten sta`, se rasporeduvaat na rabotni mesta<br />

soglasno so aktite za sistematizacija na rabotnite mesta vo zvawe koe<br />

e soodvetno na steknatoto zvawe bez da go polagaat ispitot od stav 1 na<br />

ovoj ~len. Inaku, spored stav 1 na ovoj ~len, obvrskata za polagawe na<br />

ispitot va`i za site ostanati zateknati rabotnici, koja treba da ja<br />

ispolnat vo rok od 3 godini.<br />

Vo ~l. 85 st. 1 od Zakonot e predivdeno deka rakovodnite rabotnici<br />

imenuvani spored Zakonot za organite na upravata prodol`uvaat<br />

da ja vr{at funkcijata na rakovodini rabotnici i da ja primaat<br />

platata koja ja primale do zavr{uvaweto na mandatot. Vo osporeniot<br />

stav 2 na ovoj ~len, pak, e predvideno deka rakovodnite rabotnici od<br />

stav 1 koi na denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon imaat nad pet<br />

godini raboten sta` vo organite od ~l. 3 na ovoj zakon, po istekot na<br />

mandatot za koj se imenuvani se rasporeduvaat na rabotno mesto vo zvawe<br />

koe e soodvetno na steknatoto zvawe.<br />

Spored ~l. 93 od Zakonot, dr`aven slu`benik koj na denot na<br />

vleguvawe vo sila na ovoj zakon e rasporeden na rabotno mesto za koe<br />

ne gi ispolnuva propi{anite uslovi po odnos na stepenot na obrazovanieto,<br />

bidej}i ima ponizok stepen na obrazovanie od propi{aniot<br />

vo aktot za sistematizacija na rabotnite mesta, go zdr`uva rasporeduvaweto<br />

na rabotnoto mesto za koe e propi{an povisok stepen na<br />

obrazovanie i plata, ako na denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon<br />

ima u{te pet godini do ostvaruvaweto na pravoto na starosna penzija<br />

spored propisite za penzisko i invalidsko osiguruvawe.<br />

Sudot zazel stav deka dol`inata na rabotnoto iskustvo, kako<br />

nesomnen kvalitet vo vr{eweto na opredeleni raboti, e utvrden kako<br />

relevanten kriterium za toa dali dr`avniot slu`benik mo`e nepo-<br />

233

sredno da prodol`i so vr{eweto na svojata rabota pod noviot re`im<br />

ili e potrebno da gi potvrdi svoite znaewa i sposobnosti preku preoden<br />

stru~en ispit. Ottuka, razli~nata polo`ba na dr`avnite slu`benici<br />

vo pogled na nivniot tretman vo preodniot re`im na zakonot, zasnovana<br />

na eden objektiviziran kriterium kako {to e rabotniot sta`,<br />

ne mo`e da se smeta kako izvor na neednakvost pome|u dr`avnite slu`benici,<br />

tuku kako objektiven kriterium za realizacija na preodniot<br />

re`im koj va`i ednakvo za site slu`benici.<br />

234<br />

Pravno mislewe<br />

1. Soglasno ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot, vladeeweto na pravoto e<br />

temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Soglasno ~l. 9 st. 2 od Ustavot, gra|anite pred Ustavot i zakonite<br />

se ednakvi.<br />

Soglasno ~l. 23 od Ustavot, sekoj ima pravo da u~estvuva vo<br />

vr{eweto na javni funkcii.<br />

Soglasno ~l. 32 st. 2 od Ustavot, sekomu, pod ednakvi uslovi mu<br />

e dostapno sekoe rabotno mesto.<br />

Spored navodite od inicijativata po odnos na osporeniot ~l. 32<br />

st. 1 od Zakonot, aktuelnoto zakonsko re{enie ne bilo vo soglasnost<br />

so ustavniot i zakonski koncept za dr`avnata slu`ba zatoa {to mu davalo<br />

mo`nost za generalniot odnosno na dr`avniot sekratar i po rasporeduvaweto<br />

da go zadr`i istoto zvawe, bez razlika na faktot {to<br />

pred imenuvaweto bil na rabotno mesto so ponisko zvawe.<br />

Trgnuvaj}i od iznesenite navodi cenime deka podnositelot na<br />

inicijativata na pogre{en na~in ja tolkuva osporenata zakonska odredba.<br />

Imeno, odredbata go koristi terminot "e soodvetno na steknatoto"<br />

i ne definira dali soodvetnoto zvawe e ponisko ili povisoko zvawe<br />

od ona {to go imal generalniot odnosno dr`avniot sekratar pred<br />

negovoto imenuvawe. Cenej}i go osporeniot del vo celina so ostanatiot<br />

del od odredbata proizleguva deka steknatoto soodvetno zvawe zakonodavecot<br />

go povrzuva so steknatoto zvawe {to generalniot ili<br />

dr`avniot sekretar go imale pred negovoto imenuvawe.<br />

Vpro~em, op{tiot poim "soodvetno na steknatoto zvawe" vo<br />

sebe gi vklu~uva site mo`ni zvawa opredeleni vo ~l. 6 od Zakonot, a<br />

vo primenata na osporenata odredba steknatoto zvawe e istovetno so<br />

ona zvawe {to dr`avniot ili generalen sekretar go imale pred imenuvaweto,<br />

bez ogled dali toa e ponisko od zvaweto za vremetraeweto na<br />

negoviot mandat.<br />

So ogled na faktot {to podnositelot na inicijativata pogre-<br />

{no ja tolkuva osporenata odredba cenime deka ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za nejzinata nesoglasnost so: ~l. 8 st. 1 al. 2, ~l. 9 st. 2, ~l.<br />

23 i ~l. 32 st. 2 od Ustavot.<br />

2. Soglasno ~l. 110 al. 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud odlu~uva

za soglasnosta na Ustavot so zakonite i za soglasnosta na drugite propisi<br />

i na kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija ("SV RM," br. 70/1992), Ustavniot sud }e ja otfrli<br />

inicijativata ako ne e nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

Vo inicijativata se uka`uva na okolnosta deka osporeniot stav<br />

5 od ~l. 12 od Zakonot go derogiral st. 2 od istata odredba. Toa se pravelo<br />

na na~in {to osporenata odredba im davala mo`nost na Komisijata<br />

za sproveduvawe na postapka za vrabotuvawe na dr`aven slu`benik<br />

i na generalniot sekretar, dr`avniot sekretar i funkcionerot<br />

koj rakovodi so organite od ~l. 3 st. 2 od Zakonot da go napravat kone~niot<br />

izbor na liceto koe konkurira za vrabotuvawe, namesto takviot<br />

izbor da go napravi Agencijata za dr`avni slu`benici kako {to<br />

bilo opredeleno vo stavot 2 od istata odredba. Dokolku Agencijata bi<br />

bila edinstveniot organ zadol`en za selekcija na kandidatite za vrabotuvawe<br />

bi se ovozmo`ilo da gi ostvari funkciite i celite za koi<br />

bila osnovana. Ottuka podnositelot na inicijativata smeta deka osporeniot<br />

stav 5 na ~lenot 12 go derogiral stavot 2 od istata odredba.<br />

Trgnuvaj}i od navodite na podnositelot na inicijativata po<br />

ovaa osporena odredba, kako i od opredelenata nadle`nost na Ustavniot<br />

sud od citiraniot ~l. 110 al. 1 i 2 od Ustavot, proizleguva deka<br />

Ustavniot sud ne e nadle`en da ja ocenuva me|usebnata neusoglasenost<br />

na odredbite od ist zakon.<br />

Ottuka, bez da se vpu{tame vo ocena na osnovanosta na navodite<br />

po odnos na toa koj bi bil nadle`en za kone~en izbor na liceto {to<br />

konkurila za vrabotuvawe, predlagame po odnos na ovaa odredba soglasno<br />

~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija,<br />

Sudot da ja otfrli inicijativata.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razleduvawe<br />

i odlu~uvawe.<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 32 st. 1 vo delot: "e soodvetno na steknatoto" od Zakonot za dr`avnite<br />

slu`benici ("SV RM," br. 59/2000, 112/2000, 34/2001, 103/2001 43/<br />

2002, 98/2002, 17/2003, 40/2003, 85/2003 i 17/2004).<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata vo delot za poveduvawe postapka<br />

za ocenuvawe na me|usebnata soglasnost na stav 5 so stavot 2 od<br />

~lenot 12 od Zakonot ozna~en vo to~kata 2 od predlogot.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 19 maj<br />

2004 godina, donese<br />

235

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenot 32 stav 1 vo delot: "e soodvetno na steknatoto" od Zakonot za<br />

dr`avnite slu`benici ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 59/2000, 112/2000, 34/2001, 103/2001, 43/2002, 98/2002, 17/2003, 40/2003,<br />

85/2003 i 17/2004).<br />

2. SE OTFRLA inicijativata vo delot za poveduvawe postapka<br />

za ocenuvawe na me|usebnata soglasnost na stav 5 so stavot 2 od ~lenot<br />

12 od Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

3. Janko Ba~ev od Skopje na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na ~lenot 12 stav 5 i ~lenot 32 stav 1 vo delot: "e soodvetno<br />

na steknatoto" od Zakonot za dr`avnite slu`benici.<br />

Spored podnositelot na inicijativata Zakonot za dr`avnite<br />

slu`benici sodr`el pove}e odredbi od koi mo`elo da se zaklu~i deka<br />

postapkata za selekcija na kandidatite, koi treba da se vrabotat na rabotni<br />

mesta vo dr`avnata slu`ba, treba da bide transparentna, otvorena<br />

i so jasni pravila, so cel da se razvie otvoren natprevar na koj bi<br />

se verifikuvale sposobnostite i profesionalnite kapaciteti na potencijalnite<br />

dr`avni slu`benici i da se vrabotat stru~ni i kvalitetni<br />

kadri. Osporenite odredbi otstapuvale od usvoeniot ustaven i<br />

zakonski koncept i od ustavnite garancii za funkcionirawe i kadrovsko<br />

popolnuvawe na dr`avnata slu`ba.<br />

Poto~no, so osporeniot ~l. 12 st. 5 od Zakonot, na Komisijata<br />

za sproveduvawe postapka za vrabotuvawe í se davala mo`nost vrz<br />

osnova na li~no ubeduvawe i bez kriteriumi da izgotvi lista od trojca<br />

kandidati, a vrz osnova na diskrecionoto pravo generalniot ili dr`avniot<br />

sekretar da izvr{i kone~en izbor na kandidat. Na ovoj na~in se<br />

derogirale odredbite od ~l. 12 st. 2 od Zakonot, kade bilo predvideno<br />

Agencijata za dr`avni slu`benici da podgotvi lista od najmalku pet<br />

najuspe{ni kandidati. Postapkata trebala da zavr{i so izbor na najdobriot<br />

i najuspe{niot kandidat opredelen od strana na Agencijata, a<br />

ne vrz osnova na diskrecionite prava na Komisijata i generalniot<br />

odnosno dr`avniot sekretar.<br />

Osporeniot del od ~l. 32 st. 1 ne bil vo soglasnost so ustavniot<br />

i zakonski koncept za dr`avnata slu`ba, zatoa {to na generalniot,<br />

odnosno na dr`avniot sekratar mu se davala mo`nost i po rasporeduvaweto<br />

da go zadr`i istoto zvawe, bez razlika na faktot {to pred<br />

imenuvaweto bil na rabotno mesto so ponisko zvawe.<br />

Ottamu, dvete osporeni odredbi ja naru{uvale ednakvosta na<br />

gra|anite pred Ustavot, gi ograni~uvale pravata na u~estvo vo vr{ewe<br />

na javnite funkcii. Voedno, so odredbite se pravela povreda na dostapnosta<br />

na sekoe rabotno mesto pod ednakvi uslovi, se implicirala<br />

pravna nesigurnost i doveduvale do razli~na interpretacija i pri-<br />

236

mena so {to se povreduvalo vladeeweto na pravoto kako temelna vrednost<br />

na ustavniot poredok.<br />

Poradi povreda na ~l. 8 st. 1 al. 3, ~l. 9 st. 2, ~l. 23 i ~l. 32 st. 2<br />

od Ustavot podnositelot na inicijativata predlaga Sudot da gi poni-<br />

{ti ili ukine osporenite odredbi.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka spored sodr`inata na ~len 11<br />

stav 3 od Zakonot za dr`avnite slu`benici generalniot, dr`avniot<br />

sekretar, kako i funkcionerot koj rakovodi so organot od ~len 3 stav<br />

2 na ovoj zakon vo koj ne se imenuva generalen, odnosno dr`aven sekretar,<br />

formira Komisija za sproveduvawe postapka za vrabotuvawe na<br />

dr`aven slu`benik, sostavena od pet ~lena, pri {to bez da se naru-<br />

{uvaat kriteriumite propi{ani so zakon }e se obezbedi soodvetna i<br />

pravi~na zastapenost na gra|anite koi pripa|aat na site zaednici.<br />

Soglasno ~len 12 stav 2 Agencijata podgotvuva lista od najmalku<br />

pet najuspe{ni kandidati {to go polo`ile stru~niot ispit, koja<br />

ja dostavuva do Komisijata od ~len 11 stav 3 na ovoj zakon.<br />

Soglasno osporeniot ~len 12 stav 5 od Zakonot, Komisijata od<br />

~len 11 stav 3 na ovoj zakon po pravilo izgotvuva lista od trojca kandidati<br />

za sekoe rabotno mesto, vrz osnova na koja generalniot sekretar,<br />

dr`avniot sekretar, kako i funkcionerot koj rakovodi so organot<br />

od ~len 3 stav 2 na ovoj zakon vo koj ne se imenuva generalen, odnosno<br />

dr`aven sekretar }e go vr{i izborot.<br />

Soglasno ~len 32 stav 1 od Zakonot, koga generalniot, odnosno<br />

dr`avniot sekretar }e bide razre{en, kako i po istekot na negoviot<br />

mandat ministerot, odnosno funkcionerot koj rakovodi so organot od<br />

~len 3 stav 2 na ovoj zakon go rasporeduva vo istiot ili vo drug organ<br />

na rabotno mesto i vo zvawe koe e soodvetno na steknatoto pred imenuvaweto<br />

za generalen, odnosno dr`aven sekretar vo rok od 30 dena od<br />

denot na razre{uvaweto, odnosno istekot na mandatot.<br />

5. Soglasno ~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot, vladeeweto na<br />

pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Soglasno ~len 9 stav 2 od Ustavot, gra|anite pred Ustavot i zakonite<br />

se ednakvi.<br />

Soglasno ~len 32 stav 2 od Ustavot, sekomu, pod ednakvi uslovi<br />

mu e dostapno sekoe rabotno mesto.<br />

Trgnuvaj}i od iznesenite navodi, spored Sudot, podnositelot<br />

na inicijativata na pogre{en na~in ja tolkuva osporenata zakonska<br />

odredba. Imeno, odredbata go koristi terminot "e soodvetno na steknatoto"<br />

i ne definira dali soodvetnoto zvawe e ponisko ili povisoko<br />

zvawe od ona {to go imal generalniot odnosno dr`avniot sekratar<br />

pred negovoto imenuvawe. Ocenuvaj}i go osporeniot del vo celina so<br />

ostanatiot del od odredbata proizleguva deka steknatoto soodvetno<br />

zvawe zakonodavecot go povrzuva so stenatoto zvawe {to generalniot<br />

ili dr`avniot sekretar go imale pred nivnoto imenuvawe.<br />

237

Vpro~em op{tiot poim "soodvetno na steknatoto zvawe" vo<br />

sebe gi vklu~uva site mo`ni zvawa opredeleni vo ~lenot 6 od Zakonot,<br />

a vo primenata na osporenata odredba steknatoto zvawe e istovetno so<br />

ona zvawe {to dr`avniot ili generalen sekretar go imale pred imenuvaweto,<br />

bez ogled dali toa e ponisko od zvaweto za vremetraeweto<br />

na negoviot mandat.<br />

So ogled na faktot {to podnositelot na inicijativata pogre-<br />

{no ja tolkuva osporenata odredba Sudot smeta deka ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za nejzinata nesoglasnost so: ~len 8 stav 1 alineja 2,<br />

~len 9 stav 2, ~len 23 i ~len 32 stav 2 od Ustavot.<br />

6. Soglasno ~len 110 alineja 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud<br />

odlu~uva za soglasnosta na Ustavot so zakonite i za soglasnosta na<br />

drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Soglasno ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako<br />

ne e nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

Trgnuvaj}i od navodite na podnositelot na inicijativata po<br />

odnos na ~len 12 stav 2 od Zakonot, kako i od opredelenata nadle`nost<br />

na Ustavniot sud od citiraniot ~len 110 alineja 1 i 2 od Ustavot, proizleguva<br />

deka Ustavniot sud ne e nadle`en da ja ocenuva me|usebnata<br />

neusoglasenost na odredbite od ist zakon.<br />

Ottuka, Sudot oceni deka nema pretpostavki da se vpu{ti vo<br />

ocena na osnovanosta na navodite po odnos na toa koj bi bil nadle`en<br />

za kone~niot izbor na liceto {to konkurira za vrabotuvawe.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

8. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

238

25. U. br. 40/2004 (9. 06. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 30-| st. 1 al. 4 od Zakonot za ugostitelskata i turisti~kata<br />

dejnost ("SV RM," br. 23/1995, 33/2000, 25/2002, 48/2002 i 38/ 2003).<br />

So trite inicijativi se ozna~uva kako osporena odredbata od<br />

~l. 30-| st. 4 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za<br />

ugostitelskata i turisti~kata dejnost, objaven na 16. 04. 2002, i se citira<br />

deka osporenata odredba predviduvala za dobivawe licenca "A,"<br />

vr{itelot na turisti~kata dejnost trebal da dostavi dokaz za ispolnuvawe<br />

na uslovot "deka ima najmalku dvajca vraboteni so zavr{eno<br />

visoko obrazovanie koi poznavaat najmalku eden svetski jazik."<br />

Me|utoa, Sudot utvrdi deka Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za ugostitelskata i turisti~kata dejnost koj bil objaven<br />

na 16. 04. 2002 vo "SV RM," br. 25/2002, so ~l. 13 predvidel vo Zakonot<br />

po ~l. 30-| da se dodadat devet novi ~lenoci: 30-a, b, v, g, d, |, e, i<br />

z. ^lenot 30-|, ne vo st. 4, tuku vo st. 1 al. 4 ja sodr`i osporenata<br />

odredba. So ogled na toa, kako osporna pred Sudot }e se smeta odredbata<br />

od ~l. 30-| st. 1 al. 4 od Zakonot za ugostitelskata i turisti~kata<br />

dejnost ("SV RM," br. 23/1995, 33/2000, 25/2002, 48/2002 i 38/2003).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativite poradi toa {to so osporenata<br />

zakonska odredba se predviduvalo za dobivawe na licenca "A" vr{-<br />

itelot na turisti~kata dejnost da ima najmalku dvajca vraboteni so zavr{eno<br />

visoko obrazovanie koi poznavaat najmalku eden svetski jazik,<br />

proizleguvalo deka so zakon se nalo`uvalo vo privatniot sektor so<br />

kakvo obrazovanie i vo kolkav broj da bidat vrabotenite, {to e vo<br />

sprotivnost so na~eloto na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

utvrdeno vo ~l. 55 od Ustavot.<br />

Vo inicijativite, isto taka, se naveduva deka so ogled na toa<br />

{to so osporenata odredba od Zakonot ne e opredeleno visokoto obrazovanie<br />

na dvajcata vraboteni kaj vr{itelot na turisti~kata dejnost i<br />

ne se bara toa da bide isklu~ivo od oblasta na turizmot, tuku e ostavena<br />

mo`nosta vrabotenite da imaat zavr{eno zemjodelski, farmacevtski<br />

ili drugi fakulteti, celite na zakonot ne bile za podobruvawe<br />

na kvalitetot na uslugite, tuku zaradi selektirawe i namaluvawe na<br />

brojot na turisti~kite agencii koi se vo privatniot sektor vo uslovi<br />

239

na pazarnoto stopanstvo i ovozmo`uvawe monopolska polo`ba na del<br />

od niv. Podnositelite na inicijativite Vesna Cvetkova od Skopje i<br />

Turisti~kata agencija "ISIDOR TURS" - Bitola, voedno baraat Sudot<br />

da izre~e vremena merka za zapirawe od izvr{uvawe na osporenata<br />

odredba od Zakonot.<br />

240<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Zakonot za ugostitelskata i turistikata dejnost ("SV RM," br.<br />

23/1995, 33/2000, 25/2002, 48/2002 i 38/2003), vo ~l. 30-| st. 1 al. 4 predvidel:<br />

"Za dobivawe licenca "A," vr{itelot na turisti~kata dejnost<br />

treba da dostavi dokaz deka gi ispolnuva slednive uslovi: ...<br />

alineja 4 - deka ima najmalku dvajca vraboteni so zavr{eno visoko<br />

obrazovanie koi poznavaat najmalku eden svetski jazik."<br />

Pravno mislewe<br />

Vo ~l. 8 st. 1 al. 6 od Ustavot na Republika Makedonija kako temelna<br />

vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija e slobodata<br />

na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

So ~l. 55 st. 1 od Ustavot se garantira slobodata na pazarot i<br />

pretpriemni{tvoto, a spored st. 2 na istiot ~len, Republikata obezbeduva<br />

ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema<br />

merki protiv monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na<br />

pazarot.<br />

Od iznesenoto proizleguva deka garantiranata sloboda na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto e edna od temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republikata, koja otvara {iroki mo`nosti za realizacija<br />

na stopanstvoto i privatnata inicijativa vo site oblasti od stopanskiot<br />

sistem. Me|utoa, slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto ne<br />

mo`e da se sfati kako rabota samo na subjekti na pazarot bidej}i i<br />

dr`avata kako garant na ovaa sloboda ima zna~ajna uloga kako regulator<br />

na ekonomskite tekovi vo stopanstvoto.<br />

Principot na ednakvost na pazarnite subjekti pretstavuva<br />

ednakva pravna polo`ba na subjektite vo vr{eweto na svojata dejnost.<br />

Imeno, ednakvosta treba da postoi me|u onie subjekti koi vr{at identi~na<br />

ili komplementarna dejnost. Vo ovoj kontekst dr`avata e dol-<br />

`na da prezema opredeleni merki so cel da se spre~i monopolskata<br />

polo`ba i odnesuvawe na pazarot, za{tituvaj}i gi na toj na~in pravilata<br />

na pazarot, konkurencijata od edna, i obezbeduvaweto ednakvi mo-<br />

`nosti za site subjekti da vr{at opredelena dejnost od druga strana.<br />

Spored ~l. 1 od Zakonot za ugostitelskata i turisti~kata dejnost,<br />

predmet na ureduvawe so ovoj zakon se uslovite i na~inot za<br />

vr{ewe na ugostitelskata i turisti~kata dejnost. Vo ramkite na ured-

uvaweto na pra{awata od ovaa oblast, me|u drugoto so odredbite od<br />

Zakonot e uredeno deka ugostitelskata i turisti~kata dejnost mo`at<br />

da ja vr{at doma{ni i stranski pravni i fizi~ki lica zapi{ani vo<br />

trgovskiot registar i vrz osnova na odobrenie (licenca), potoa, uredeni<br />

se minimalno-tehni~kite uslovi i uslovite za kategorizacija na<br />

objektite na turisti~kata ponuda i kategorizacija na ugostitelskite<br />

objekti i postapkata za re{avawe na pravata i obvrskite na stopanskite<br />

subjekti koi }e gi vr{at ovie dejnosti, koja e vo nadle`nost na<br />

Ministerstvoto za ekonomija. Posebno vo delot na odredbite od Zakonot<br />

koi se odnesuvaat na turisti~kata dejnost, so ~l. 30 e opredeleno<br />

deka vr{itelite na turisti~kata dejnost mo`at da vr{at posreduvawe<br />

vo turisti~kiot promet, vo svoe ime i za svoja smetka, vo svoe ime i za<br />

tu|a smetka i da zastapuvaat drugi firmi vo vr{eweto na posreduvawe<br />

vo turisti~kiot promet.<br />

Spored ~l. 30-a od ovoj zakon, licencata za vr{ewe na turisti-<br />

~kata dejnost mo`e da bide: licenca "A," licenca "B" i licenca "V."<br />

Ponatamu, so odredbite od Zakonot e izvr{ena jasna gradacija<br />

na pravata i obvrskite na vr{itelite na turisti~kata dejnost vo zavisnost<br />

od kategoriite na licencite. So ~l. 30-b od Zakonot e opredeleno<br />

deka vr{itelot na turisti~kata dejnost, imatel na licenca "A,"<br />

mo`e da vr{i organizirawe na turisti~ki patuvawa vo zemjata i vo<br />

stranstvo kako i drugi uslugi vo smisla na ~l. 3 od ovoj zakon, a zaradi<br />

organizirawe na turisti~ki patuvawa vo zemjata i vo stranstvo e dol-<br />

`en da gi osigura patnicite, odnosno korisnicite na aran`manite vo<br />

soodvetno dru{tvo za osiguruvawe.<br />

Na vr{itelite na turisti~kata dejnost so licenca "B" i licenca<br />

"V," so odredbite od ~l. 30-v i 30-g od Zakonot, opredeleni se pomal<br />

obem na deluvawa od zakonskite mo`nosti za vr{itelite so licenca<br />

"A."<br />

Sledovatelno na opredelbite vo zakonot za na~inot na ostvaruvaweto<br />

i sodr`inite koi gi opfa}a vr{eweto na turisti~kata dejnost<br />

od strana na vr{itelite so licenca "A", so ~lenot 30-|đod Zakonot e<br />

propi{ani uslovite za dobivawe na licenca "A," koja ima rok na va-<br />

`ewe 2 godini i ja izdava Ministerstvoto za ekonomija kade se vodi<br />

registar za izdadenite licenci.<br />

Spored stavot 1 od ovoj ~len od Zakonot, za dobivawe licenca<br />

"A," vr{itelot na turisti~kata dejnost treba da dostavi dokaz deka gi<br />

ispolnuva slednive uslovi:<br />

- deka sklu~il godi{en dogovor so osiguritelno dru{tvo za<br />

osiguruvawe od odgovornost od dejnost vo iznos od 25.000 EVRA vo denarska<br />

protivvrednost,<br />

- deka od vkupno prodadenite aran`mani ima prodadeno najmalku<br />

10% doma{ni aran`mani vo stranstvo, za koe {to prilo`uva dokaz<br />

do ovlastena revizorska ku}a,<br />

241

- mora da obezbedi turisti~ki pridru`nik i turisti~ki vodi~<br />

pri sekoja realizacija na patuvawe vo zemjata i vo stranstvo i<br />

- deka ima najmalku dvajca vraboteni so zavr{eno visoko obrazovanie<br />

koi poznavaat najmalku eden svetski jazik. 12<br />

Imaj}i gi predvid iznesenite ustavni i zakonski normi vo ramkite<br />

na ustavnosudskata analiza na osporenata alineja 4 od stavot 1 na<br />

~l. 30-| od Zakonot, smetame deka ne mo`e osnovano da se postavi pra-<br />

{aweto za nesoglasnost na osporenata odredba so ~l. 55 od Ustavot, na<br />

{to se odnesuva inicijativata.<br />

Imeno, postoeweto na ustavniot osnov za zakonsko ureduvawe<br />

na pravata i obvrskite vo sferata na dejnostite vo stopanstvoto e<br />

osnov i za ureduvawe na uslovite i na~inot na vr{eweto na ugostitelskata<br />

i turisti~kata dejnost. So ogled na toa {to vo tie ramki so<br />

Zakonot e ureden pravniot re`im na vr{eweto na predmetnata dejnost,<br />

uslovot koj e opredelen so osporenata zakonska odredba e eden od<br />

elementite sodr`ani vo utvrdeniot praven re`im koj se odnesuva za<br />

site stopanski subjekti koi vo vr{eweto na turisti~kata dejnost mo-<br />

`at da se steknat so licenca "A."<br />

Zakonodavecot so osporenata odredba od Zakonot, isto taka, ne<br />

gi limitiral mo`nostite vo odnos na vidot na zavr{enoto visoko<br />

obrazovanie samo na edna oblast od visokoto obrazovanie, {to e sekako<br />

od toj aspekt popovolno za stopanskite subjekti koi ja vr{at navedenata<br />

dejnost so licenca "A." Voedno, so opredelbata vo osporenata<br />

zakonska odredba vr{itelite na turisti~kata dejnost so licenca "A"<br />

12<br />

Spored stavot 2, 3 i 4 od ovoj ~len od Zakonot e predvideno:<br />

Za dobivawe na licenca "B" pokraj uslovite propi{ani so ovoj zakon,<br />

vr{itelot na turisti~kata dejnost treba da dostavi dokaz deka gi ispolnuva<br />

slednive uslovi:<br />

- deka sklu~il godi{en dogovor so osiguritelno dru{tvo za osiguruvawe<br />

od odgovornost od dejnost vo iznos od 15.000 EVRA vo denarska protivvrednost;<br />

- mora da obezbedi turisti~ki pridru`nik i turisti~ki vodi~ pri sekoja<br />

realizacija na patuvawe vo zemjata i vo stranstvo i<br />

- deka ima najmalku dvajca vraboteni, od koi eden so zavr{eno visoko,<br />

a eden so zavr{eno sredno obrazovanie, koi poznavaat najmalku eden svetski<br />

jazik.<br />

Za ostvareniot godi{en promet od stavot 1 alineja 2 na ovoj ~len,<br />

vr{itelot na turisti~kata dejnost so licenca "A" e dol`en da mu dostavi<br />

izvestie na Ministerstvoto za ekonomija vo po~etokot na godinata za prethodnata<br />

godina.<br />

Imatelite na licencata "A" i "B" se dol`ni pri podnesuvaweto na<br />

baraweto za dobivawe licenca, kako i na sekoi tri meseci da dostavat dokaz<br />

deka redovno ja uplatuvaat premijata na osiguruvaweto predvidena so alineja<br />

1 stav 1 i alineja 1 stav 2 na ovoj ~len.<br />

242

da imaat najmalku dvajca vraboteni so zavr{eno visoko obrazovanie<br />

koi poznavaat najmalku eden svetski jazik, ne se popre~uva pokraj ovie<br />

vraboteni i drugi lica koi ne gi ispolnuvaat navedenite uslovi da<br />

bidat vraboteni kaj vr{itelot na ovaa dejnost so licenca "A."<br />

Poradi iznesenoto smetame deka osporenata zakonska odredba<br />

ne e vo nesoglasnost so ~l. 55 od Ustavot so koj se garantira slobodata<br />

na pazarot i pretpriemni{tvoto pri {to Republikata obezbeduva<br />

ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema merki<br />

protiv monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

So ogled na toa cenime i deka po odnos na baraweto vo inicijatvite<br />

za donesuvawe na vremena merka, ne se ispolneti uslovite soglasno<br />

~l. 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija za<br />

donesuvawe na re{enie za zapirawe od izvr{uvawe na osporenata<br />

odredba od Zakonot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocena na ustavnosta na ~l. 30-|<br />

st. 1 al. 4 od Zakonot za ugostitelskata i turisti~kata dejnost ("SV<br />

RM," br. 23/1995, 33/2000, 25/2002, 48/2002 i 38/2003).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicite odr`ani na 9 i 23 juni 2004 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenot 30-| stav 1 alineja 4 od Zakonot za ugostitelskata i turisti-<br />

~kata dejnost ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 23/1995,<br />

33/2000, 25/2002, 48/2002 i 38/2003).<br />

2. Vesna Cvetkova od Skopje, Turisti~kata agencija "ISIDOR<br />

TURS" - Bitola od Bitola i <strong>Zoran</strong>~o Velkoski od Prilep, na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativi za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~lenot 30-| stav 1 alineja<br />

4 od Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativite poradi toa {to so osporenata<br />

zakonska odredba bilo predvideno za dobivawe na licenca "A"<br />

vr{itelot na turisti~kata dejnost da ima najmalku dvajca vraboteni<br />

so zavr{eno visoko obrazovanie koi poznavaat najmalku eden svetski<br />

jazik, proizleguva deka so zakon se nalo`uvalo vo privatniot sektor<br />

so kakvo obrazovanie i vo kolkav broj da bidat vrabotenite, {to e vo<br />

sprotivnost so na~eloto na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvo-<br />

243

to utvrdeno vo ~lenot 55 od Ustavot.<br />

Vo inicijativite isto taka se naveduva deka so ogled na toa {to<br />

so osporenata odredba od Zakonot ne bilo opredeleno visokoto obrazovanie<br />

konkretno od oblasta na turizmot za dvajcata vraboteni kaj<br />

vr{itelot na turisti~kata dejnost, celite na zakonot ne bile za podobruvawe<br />

na kvalitetot na uslugite, tuku zaradi selektirawe i namaluvawe<br />

na brojot na turisti~kite agencii koi se vo privatniot sektor<br />

vo uslovi na pazarno stopanstvo i ovozmo`uvawe monopolska polo`ba<br />

na del od niv. Podnositelite na inicijativite Vesna Cvetkova od<br />

Skopje i Turisti~kata agencija "ISIDOR TURS" - Bitola, voedno baraat<br />

Sudot da izre~e vremena merka za zapirawe od izvr{uvawe na<br />

osporenata odredba od Zakonot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka Zakonot za ugostitelskata i<br />

turisti~kata dejnost vo ~lenot 30-| stav 1 predvidel deka za dobivawe<br />

licenca "A" vr{itelot na turisti~kata dejnost treba da dostavi dokaz<br />

deka gi ispolnuva navedenite uslovi me|u koi vo alineja 4 e predviden<br />

dokazot da ima najmalku dvajca vraboteni so zavr{eno visoko<br />

obrazovanie koi poznavaat najmalku eden svetski jazik.<br />

4. Soglasno ~lenot 8 stav 1 alineja 6 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto e temelna<br />

vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

So ~lenot 55 stav 1 od Ustavot se garantira slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto, a spored stavot 2, Republikata obezbeduva<br />

ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema merki<br />

protiv monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

Od iznesenite ustavni odredbi proizleguva deka garantiranata<br />

sloboda na pazarot i pretpriemni{tvoto e edna od temelnite vrednosti<br />

na ustavniot poredok na Republikata, koja otvara {iroki mo`nosti<br />

za realizacija na stopanstvoto i privatnata inicijativa vo site<br />

oblasti od stopanskiot sistem. Me|utoa, slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

ne mo`e da se sfati kako rabota samo na subjektite na<br />

pazarot bidej}i i dr`avata kako garant na ovaa sloboda ima zna~ajna<br />

uloga kako regulator na ekonomskite tekovi vo stopanstvoto.<br />

Principot na ednakvost na pazarnite subjekti pretstavuva<br />

ednakva pravna polo`ba na subjektite vo vr{eweto na svojata dejnost.<br />

Imeno, ednakvosta treba da postoi me|u onie subjekti koi vr{at identi~na<br />

ili sli~na dejnost. Vo ovoj kontekst dr`avata e dol`na da prezema<br />

opredeleni merki so cel da se spre~i monopolskata polo`ba i<br />

odnesuvawe na pazarot, za{tituvaj}i gi na toj na~in pravilata na pazarot,<br />

konkurencijata od edna strana i obezbeduvaweto ednakvi mo`nosti<br />

za site subjekti da vr{at opredelena dejnost od druga strana.<br />

Spored ~lenot 1 od Zakonot za ugostitelskata i turisti~kata<br />

dejnost, predmet na ureduvawe so ovoj zakon se uslovite i na~inot za<br />

vr{ewe na ugostitelskata i turisti~kata dejnost. Vo ramkite na ureduvaweto<br />

na pra{awata od ovaa oblast, so odredbite od Zakonot e ure-<br />

244

deno, me|u drugoto, deka ugostitelskata i turisti~kata dejnost mo`at<br />

da ja vr{at doma{ni i stranski pravni i fizi~ki lica zapi{ani vo<br />

trgovskiot registar i vrz osnova na odobrenie (licenca), potoa, uredeni<br />

se minimalno-tehni~kite uslovi i uslovite za kategorizacija na<br />

objektite na turisti~kata ponuda i kategorizacija na ugostitelskite<br />

objekti i postapkata za re{avawe na pravata i obvrskite na stopanskite<br />

subjekti koi }e gi vr{at ovie dejnosti, koja e vo nadle`nost na<br />

Ministerstvoto za ekonomija. Posebno vo delot na odredbite od Zakonot<br />

koi se odnesuvaat na turisti~kata dejnost, so ~lenot 30 e opredeleno<br />

deka vr{itelite na turisti~kata dejnost mo`at da vr{at posreduvawe<br />

vo turisti~kiot promet, vo svoe ime i za svoja smetka, vo svoe<br />

ime i za tu|a smetka i da zastapuvaat drugi firmi vo vr{eweto na posreduvawe<br />

vo turisti~kiot promet.<br />

Spored ~lenot 30-a od ovoj zakon, licencata za vr{ewe na turisti~kata<br />

dejnost mo`e da bide: licenca "A", licenca "B" i licenca<br />

"V".<br />

Ponatamu, so odredbite od Zakonot se utvrdeni pravata i obvrskite<br />

na vr{itelite na turisti~kata dejnost vo zavisnost od kategoriite<br />

na licencite. So ~lenot 30-b od Zakonot e opredeleno deka vr{-<br />

itelot na turisti~kata dejnost, kako imatel na licenca "A", mo`e da<br />

vr{i organizirawe na turisti~ki patuvawa vo zemjata i vo stranstvo<br />

i drugi uslugi vo smisla na ~lenot 3 od ovoj zakon, a zaradi organizirawe<br />

na turisti~ki patuvawa vo zemjata i vo stranstvo e dol`en da gi<br />

osiguri patnicite, odnosno korisnicite na aran`manite vo soodvetno<br />

dru{tvo za osiguruvawe.<br />

Sledstveno na opredelbite vo zakonot za na~inot na ostvaruvaweto<br />

i sodr`inite koi gi opfa}a vr{eweto na turisti~kata dejnost<br />

od strana na vr{itelite so licenca "A", so ~lenot 30-| od Zakonot se<br />

propi{ani uslovite za dobivawe na licenca "A", koja ima rok na va-<br />

`ewe 2 godini i ja izdava Ministerstvoto za ekonomija kade se vodi<br />

registar za izdadenite licenci.<br />

Spored stavot 1 od ovoj ~len od Zakonot 30-|, za dobivawe licenca<br />

"A", vr{itelot na turisti~kata dejnost treba da dostavi dokaz<br />

deka gi ispolnuva slednive uslovi:<br />

- deka sklu~il godi{en dogovor so osiguritelno dru{tvo za<br />

osiguruvawe od odgovornost od dejnost vo iznos od 25.000 EVRA vo denarska<br />

protivvrednost;<br />

- deka od vkupno prodadenite aran`mani ima prodadeno najmalku<br />

10% doma{ni aran`mani vo stranstvo, za koe {to prilo`uva dokaz<br />

do ovlastena revizorska ku}a;<br />

- mora da obezbedi turisti~ki pridru`nik i turisti~ki vodi~<br />

pri sekoja realizacija na patuvawe vo zemjata i vo stranstvo, i<br />

- deka ima najmalku dvajca vraboteni so zavr{eno visoko obrazovanie<br />

koi poznavaat najmalku eden svetski jazik.<br />

245

Imaj}i go predvid iznesenoto Sudot utvrdi deka postoeweto na<br />

ustavniot osnov za zakonsko ureduvawe na pravata i obvrskite vo sferata<br />

na dejnostite vo stopanstvoto e osnov i za ureduvawe na uslovite<br />

i na~inot na vr{eweto na ugostitelskata i turisti~kata dejnost. So<br />

ogled na toa {to vo tie ramki so Zakonot e ureden pravniot re`im na<br />

vr{eweto na predmetnata dejnost, uslovot koj e opredelen so osporenata<br />

zakonska odredba e eden od elementite sodr`ani vo utvrdeniot<br />

praven re`im koj se odnesuva za site stopanski subjekti koi vo vr{eweto<br />

na turisti~kata dejnost mo`at da se steknat so licenca "A".<br />

Zakonodavecot, isto taka, so osporenata odredba od Zakonot ne<br />

gi limitiral mo`nostite vo odnos na vidot na zavr{enoto visoko<br />

obrazovanie samo na edna oblast od visokoto obrazovanie, {to e od toj<br />

aspekt popovolno za stopanskite subjekti koi ja vr{at navedenata dejnost<br />

so licenca "A". Voedno, so opredelbata vo osporenata zakonska<br />

odredba vr{itelite na turisti~kata dejnost so licenca "A" da imaat<br />

najmalku dvajca vraboteni so zavr{eno visoko obrazovanie koi poznavaat<br />

najmalku eden svetski jazik, ne se popre~uva pokraj ovie vraboteni<br />

i drugi lica koi ne gi ispolnuvaat navedenite uslovi da bidat<br />

vraboteni kaj vr{itelot na ovaa dejnost so licenca "A".<br />

Poradi iznesenoto Sudot oceni deka osporenata zakonska odredba<br />

ne e vo nesoglasnost so ~lenot 55 od Ustavot so koj se garantira<br />

slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

246

26. U. br. 96/2004 (16. 06. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 6 stav 2 od Delovnikot za rabota na Komisijata na Agencijata<br />

za dr`avni slu`benici za re{avawe vo vtor stepen po `albi i<br />

prigovori na dr`avnite slu`benici ("SV RM," br. 59/2001).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Osporenata odredba od Delovnikot bila celosno prezemena od<br />

Zakonot za rabotnite odnosi {to, spored podnositelot na inicijativata<br />

bilo nedopu{teno zakonska odredba da se relativizira vo delovni~ka.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

^len 6 stav 2<br />

"Sindikatot mo`e da u~estvuva vo postapkata pred Komisijata<br />

koja odlu~uva po `albata, odnosno prigovorot po barawe na dr`avniot<br />

slu`benik ili da dade soglasnost da go zastapuva vo ostvaruvaweto na<br />

negovite prava."<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 od Ustavot, Ustav niot sud na Republika Makedonija,<br />

me|u drugoto, odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i<br />

za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot<br />

i zakonite.<br />

So ogled na toa {to so osporeniot delovnik se ureduvaat pravilata<br />

na rabotewe na Komisijata za re{avawe vo vtor stepen po `albi<br />

i prigovori na dr`avnite slu`benici od dr`avnite organi, za povreda<br />

na pravata od rabotniot odnos, odnosno sodr`i normi od tehni~ka<br />

priroda smetame deka toj ne pretstavuva propis vo smisla na ~l. 110 od<br />

Ustavot, poradi {to soglasno ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija (spored koj Sudot }e ja otfrli inicijativata<br />

ako ne e nadle`en da odlu~uva za baraweto), inicijativata kako<br />

takva treba da bide otfrlena.<br />

Inaku, nezavisno od nenadle`nosta na Sudot da odlu~uva i nezavisno<br />

od na{iot predlog za otfrlawe na inicijativata, smetame za<br />

247

potrebno nakuso da go zapoznaeme Sudot so sodr`inata na Delovnikot<br />

za rabota na Komisijata na Agencijata za dr`avni slu`benici za re-<br />

{avawe vo vtor stepen po `albi i prigovori na dr`avnite slu`benici.<br />

Imeno, so ovoj Delovnik se ureduvaat pravilata na raboteweto<br />

na Komisijata za re{avawe vo vtor stepen po `albi i prigovori na<br />

dr`avnite slu`benici od dr`avnite organi, za povreda na pravata od<br />

rabotniot odnos.<br />

Taka, Delovnikot sodr`i odredbi so koi se ureduvaat pra{awata:<br />

za na~inot na formiraweto na Komisijata, za na~inot na izborot<br />

na pretsedatelot na Komisijata i negoviot zamenik; za na~inot na izborot<br />

na sekretarot na Komisijata; za na~inot na dostavuvaweto na `albite<br />

protiv prvostepenite re{enija; za na~inot na postapuvaweto na<br />

Komisijata po `albite; za ulogata na sindikatot vo postapkata pred<br />

Komisijata koga odlu~uva po `albite; za na~inot na sorabotkata na<br />

prvostepeniot organ i Komisijata (prvostepeniot organ gi dostavuva<br />

`albite do Komisijata vo rok od pet dena od priemot na `albata,<br />

odnosno prigovorot); za na~inot na odlu~uvaweto na Komisijata (so<br />

mnozinstvo glasovi od vkupniot broj na ~lenovite na Komisijata) i za<br />

na~inot na rabota na Komisijata.<br />

Posledniot ~len 10 od Delovnikot predviduva istiot da vleze<br />

vo sila osmiot den od denot na objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija."<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Delovnikot za rabota na<br />

Komisijata na Agencijata za dr`avni slu`benici za re{avawe vo vtor<br />

stepen po `albi i prigovori na dr`avnite slu`benici ("SV RM br.<br />

59/2001).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 28 alineja 1 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 16 juni<br />

2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na ~len 6 stav 2 od Delovnikot za<br />

rabota na Komisijata na Agencijata za dr`avni slu`benici za re{avawe<br />

vo vtor stepen po `albi i prigovori na dr`avnite slu`benici<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 59/2001).<br />

248

2. Stamen Filipov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ova<br />

re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odredba od Delovnikot<br />

bila celosno prezemena od Zakonot za rabotnite odnosi so<br />

{to zakonskata odredba se relativizirala vo delovni~ka.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka soglasno ~len 6 stav 2 od Delovnikot<br />

sindikatot mo`e da u~estvuva vo postapkata pred Komisijata<br />

koja odlu~uva po `albata, odnosno prigovorot po barawe na dr`avniot<br />

slu`benik ili da dade soglasnost da go zastapuva vo ostvaruvaweto na<br />

negovite prava.<br />

4. Soglasno ~len 110 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, me|u drugoto, odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot<br />

i za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite dogovori<br />

so Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en<br />

da odlu~uva za baraweto.<br />

So ogled na toa {to so osporeniot delovnik se ureduvaat pravilata<br />

na rabotewe na Komisijata za re{avawe vo vtor stepen po `albi<br />

i prigovori na dr`avnite slubenici od dr`avnite organi, za povreda<br />

na pravata od rabotniot odnos, odnosno sodr`i normi od tehni~ka priroda,<br />

Sudot oceni deka toj ne pretstavuva propis vo smisla na ~len 110<br />

od Ustavot, poradi {to soglasno ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

249

250

27. U. br. 185/2003 (16. 06. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 228 i 229 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija ("SV RM," br. 62/2002, 98/2002, 25/2003 i 71/2003).<br />

Pri~ni za osporuvawe<br />

Preku tolkuvawe na sodr`inata na osporenite odredbi, podnositelot<br />

na inicijativata zaklu~uva deka odredbite se odnesuvale samo<br />

na profesionalnite vojnici, voenite stare{ini i civilnite lica na<br />

slu`ba vo Armijata, a ne i na vojnicite na slu`ewe na voeniot rok,<br />

pitomcite na Voenata akademija i na voenite obvrznici vo rezervniot<br />

sostav na Armijata, iako soglasno ~l. 3 st. 2 od Zakonot za slu`ba vo<br />

Armijata na Republika Makedonija i ~l. 29 st. 2 i 3 od Zakonot za<br />

odbrana, site navedeni lica se voeni lica.<br />

Ottamu, podnositelot na inicijativata smeta deka spored osporenite<br />

odredbi, za razlika od profesionalnite vojnici, voenite stare{ini<br />

i civilnite lica na slu`ba vo Armijata, vojnicite na slu`ewe<br />

na voeniot rok, pitomcite na Voenata akademija i voenite obvrznici<br />

vo rezervniot sostav na Armijata, nemale pravo da podnesuvaat prigovor,<br />

`alba, nitu da baraat za{tita na svoite prava pred nadle`en sud.<br />

Poradi povreda na: ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 11, ~l. 9, ~l. 15, ~l. 50 st.<br />

2, ~l. 51 i ~l. 54 st. 1 i 3 od Ustavot se predlaga poveduvawe na postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na osporenite odredbi od Zakonot.<br />

Sodr`ina na osporenite odredbi<br />

Spored sodr`inata na ~l. 228 od Zakonot za slu`ba vo Armijata<br />

na Republika Makedonija, po baraweto za ostvaruvawe na pravo,<br />

odnosno po prigovorot i `albata podneseni od profesionalen vojnik<br />

i voen stare{ina, nadle`niot organ e dol`en da odlu~i vo rok od 15<br />

dena po priemot na baraweto, prigovorot, odnosno `albata.<br />

Spored sodr`inata na ~l. 229 od Zakonot, profesionalen vojnik<br />

i voen stare{ina koj ne e zadovolen od kone~nata odluka donesna<br />

po prigovor, odnosno `alba od nadle`en organ, ima pravo vo rok od 15<br />

dena da bara za{tita na svoite prava pred nadle`not sud.<br />

251

252<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. So Re{enie U. br. 60/2003 od 25. 06. 2003, Sudot ne povede postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 157 od Zakonot za slu`ba vo<br />

Armijata na Republika Makedonija ("SV RM," br. 62/2002 i 98/2002).<br />

Spored navodite vo inicijativata so osporeniot ~len od Zakonot<br />

bila naru{ena koncepcijata na sistemot na plati i nadomestoci<br />

na plati na voenite stare{ini, bidej}i samo za oficerite so generalski<br />

~inovi se predviduvalo pokraj dodatocite na osnovnata plata, da<br />

mo`at da dobivaat i poseben dodatok na platata zaradi vr{ewe na<br />

stru~ni raboti za organizirawe, podgotvuvawe i komanduvawe so Armijata,<br />

a takvi stru~ni raboti vr{ele i drugi oficeri koi bile postaveni<br />

na komandni dol`nosti vo Armijata.<br />

Poa|aj}i od ustavnata opredelba od ~l. 32 st. 5 od Ustavot, deka<br />

ostvaruvaweto na pravata na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat<br />

so zakon i so kolektiven dogovor, Sudot ocenil deka e pravo na<br />

zakonodavecot da gi utvrduva pravata i obvrskite na licata vo slu`ba<br />

vo Armijata na na~in i pod uslovi {to toj }e gi opredeli so zakonot,<br />

pa ottuka i pravoto {to go utvrdil so osporeniot ~len od Zakonot<br />

samo za oficerite so generalski ~inovi i pod opredeleni uslovi so<br />

zakonot. Toa e zakonska materija koja vo slu~ajov pra{aweto go regulira<br />

kako posebno pravo. Voedno, ova pravo mo`e da se ostvari vrz<br />

odredeni kriteriumi, odnosno vo zavisnost od ~inot i daden limit na<br />

bodovi, vo iznos {to ministerot so zakonot e ovlasten da go opredeli,<br />

pa so ogled na ovie elementi {to se sodr`ani vo osporeniot ~len od<br />

Zakonot, ne mo`e da se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so<br />

odredbite od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Osporeniot ~len predviduva posebno i isklu~ivo pravo na poseben<br />

dodatok samo za odredena kategorija na voeni lica, so ogled na<br />

toa {to diferencijacijata na voenite dol`nosti i odgovornosti za<br />

razli~nite kategorii na voenite lica go determinira i soodvetnoto<br />

zakonsko normirawe na pravata, na na~in i pod uslovi koi zakonot }e<br />

gi utvrdi. So vakvata zakonska opredelba, spored Sudot, voop{to ne se<br />

povredeni ustavnite principi na vladeewe na pravoto i ednakvosta na<br />

gra|anite pred Ustavot i zakonite predvideni so ~l. 8 st. 1 al. 3 i ~l. 9<br />

od Ustavot.<br />

2. So Re{enie U. br. 114/2003 od 10 i 11 dekemvri 2003, Sudot ja<br />

otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 16 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija<br />

vo delot "voeno lice."<br />

Vo inicijativata se postavi pra{awe dali site voeni lica<br />

imaat pravo na {trajk, a osobeno vojnicite na slu`ewe na voen rok,<br />

pitomcite na Voenata akademija, kako i voenite obvrznici vo rezervniot<br />

sostav na Armijata, bidej}i ovie voeni lica ne ostvaruvaat<br />

ekonomski i socijalni prava dodeka se vo Armijata i poradi toa ne se

vklu~eni - za~leneti vo sindikat. Spored podnositelot na inicijativata,<br />

pravo na {trajk vo vooru`enite sili imaat samo vrabotenite, a<br />

ne i voenite obvrznici koi ja izvr{uvaat voenata obvrska na slu`ewe<br />

voen rok i slu`ewe vo rezervniot sostav.<br />

Podnositelot na inicijativata na postavenoto pra{awe voedno<br />

istaknuva{e deka vojnicite na slu`ewe voen rok, pitomcite na Voenata<br />

akademija i voenite obvrznici vo rezervniot sostav na Armijata<br />

ne ostvaruvaat ekonomski i socijalni prava dodeka se vo Armijata i ne<br />

se ~lenovi na sindikat, pa poradi toa ovie lica ne mo`at da go<br />

ostvaruvaat pravoto na {trajk vo vooru`enite sili. Ova pravo mo`at<br />

da go ostvaruvaat samo voenite lica vraboteni vo vooru`enite sili.<br />

Spored misleweto na Sudot, podnositelot na inicijativata bara{e<br />

Ustavniot sud da dade tolkuvawe dali pravo na {trajk imaat site<br />

voeni lica ili samo onie koi imaat zasnovano raboten odnos.<br />

Bidej}i Ustavniot sud ne e nadle`en da tolkuva odredbi od<br />

zakoni, Sudot odlu~i inicijativata da ja otfrli.<br />

3. So Re{enie U. br. 160/2003 od 17. 12. 2003, Sudot ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 90 st. 2 od Zakonot za socijalna<br />

za{tita ("SV RM," br. 50/1997, 16/2000 i 17/2003).<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odredba od Zakonot<br />

ne bila vo soglasnost so ~l. 15 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

zatoa {to ne obezbeduvala dvostepenost vo odlu~uvaweto vo slu-<br />

~aite koga vo upravni raboti se re{avalo za pravata, obvrskite i pravnite<br />

interesi na gra|anite i pravnite lica.<br />

Sudot na sednicata utvrdi deka vo ~l. 90 st. 2 od Zakonot e predvideno<br />

po `albata protiv re{enieto na centarot re{ava ministerot<br />

za trud i socijalna politika.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~l. 15 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, Sudot zazede stanovi{te deka smislata na ovaa ustavna<br />

odredba e da se obezbedi dvostepenost vo odlu~uvaweto so toa {to po<br />

`albata treba da odlu~uva drug povisok organ od organot {to odlu~uval<br />

vo prv stepen, vo {to se sostoi i devolutivnoto dejstvo na `albata.<br />

Spored toa, pred Sudot ne se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost<br />

so ~l. 15 od Ustavot.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata na<br />

ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite pred Ustavot<br />

i zakonite se ednakvi.<br />

Soglasno ~l. 15 od Ustavot se garantira pravoto na `alba protiv<br />

poedine~nite akti doneseni vo postapka vo prv stepen pred sud,<br />

upraven organ ili organizacija ili drugi institucii {to vr{at javni<br />

253

ovlastuvawa.<br />

Soglasno ~l. 50 st. 2 od Ustavot, se garantira sudska za{tita na<br />

zakonitosta na poedine~nite akti na dr`avnata uprava i na drugite<br />

institucii {to vr{at javni ovlastuvawa.<br />

Spored ~l. 2 st. 1 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija, pod slu`ba vo Armijata se smeta vr{ewe voeni dol`nosti<br />

vo Armijata.<br />

Vo ~l. 3 od Zakonot e opredeleno deka slu`ba vo Armijata<br />

vr{at voeni i civilni lica. Voeni lica vo smisla na ovoj zakon se:<br />

voeni stare{ini-oficeri i podoficeri, profesionalni vojnici, vojnici<br />

na slu`ewe voen rok, pitomci na Voenata Akademija, lica na<br />

stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe za oficeri i podoficeri i voenite<br />

obvrznici vo rezervniot sostav na Armijata dodeka se povikani<br />

da izvr{uvaat prava i dol`nosti od oblasta na odbranata vo vrska so<br />

izvr{uvawe na voenata obvrska. Civilni lica vo smisla na ovoj zakon<br />

se lica na slu`ba vo Armijata postaveni na dol`nosti soglasno so<br />

aktot za formacija na Armijata.<br />

Kako mo`ni na~ini za vr{ewe na slu`ba vo Armijata vo ~l. 4<br />

od Zakonot se opredeni: zasnovawe na raboten odnos, {koluvawe, odnosno<br />

stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe i izvr{uvawe na voena obvrska.<br />

Na koj na~in se vr{i slu`bata vo Armijata e vo zavisnost od toa<br />

za kakvo voeno ili civilno lice stanuva zbor. Taka, spored stvovite 2<br />

i 5 od istata odredba, slu`ba vo Armijata so zasnovawe na raboten<br />

odnos vo Ministerstvoto za odbrana vr{at oficeri, podoficeri, profesionalni<br />

vojnici i civilnite lica. Po pat na {koluvawe, stru~no<br />

osposobuvawe i usovr{uvawe slu`bata ja vr{at pitomci na Voenata<br />

akademija i lica na stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe za oficeri i<br />

podoficeri. Po pat na izvr{uvawe na voenata obvrska utvrdena so<br />

zakon, slu`bata ja vr{at vojnicite na otslu`uvawe na voeniot rok i<br />

voenite obvrznici vo rezervniot sostav.<br />

Glava XVIII so naslov Prestanok na rabotniot odnos spored postavenosta<br />

vo Zakonot prethodi na osporenite odredbi, koi pak se<br />

sistematizirani vo Glava XIX so naslov Za{tita na pravata od<br />

slu`bata. Dvete glavi reguliraat pra{awa {to se odnesuvaat na profesionalnite<br />

vojnici i voenite stare{ini.<br />

Spored sodr`inata na ~l. 251 t. 22 od Zakonot, za{tita na pravata<br />

od slu`bata e predvidena i za civilnite lica na slu`ba vo Armijata.<br />

Vrz osnova na analizata na navedenite zakonski odredbi, kako i<br />

na Zakonot vo celina proizleguva deka zakonodavecot utvrdil to~no<br />

opredelen status, prava, dol`nosti i odgovornosti za sekoe od licata<br />

opfateni vo ~l. 3 od Zakonot (voeni stare{ini, profesionalni vojnici,<br />

vojnici na slu`ewe voen rok, pitomci na Voenata Akademija, lica<br />

na stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe, voenite obvrznici vo rezervniot<br />

sostav i civilni lica na slu`ba vo Armijata). Od site lica na-<br />

254

vedeni vo ~l. 3 od Zakonot samo profesionalniot vojnik, voeniot stare{ina<br />

i civilnoto lice na slu`ba vo Armijata imaat status na lica<br />

so zasnovan raboten odnos. Vakvata analiza na zakonskite odredbi nesomneno<br />

upatuva na zaklu~ok deka dvete navedeni grupi na voeni lica<br />

ne se nao|aat vo ednakva pravna polo`ba i vo nivniot status, prava,<br />

dol`nosti i odgovornosti postojat su{tinski razliki.<br />

Za povreda na principot na ednakvosta na gra|anite pred Ustavot<br />

i zakonite ne mo`e da stane zbor koga zakonite i drugite akti za<br />

razli~na pravna polo`ba na gra|ani predvidele razli~ni po vid i<br />

obem prava, dol`nosti i odgovornosti. Povreda bi postoela koga za<br />

gra|ani vo ednakva pravna polo`ba se predviduvaat razli~ni prava,<br />

dol`nosti i odgovornosti, {to ne e slu~aj so osporenite odredbi.<br />

Imeno, profesionalniot vojnik, voeniot stare{ina i civilnoto lice<br />

na slu`ba vo Armijata imaat razli~ni po vid i obem prava, dol`nosti<br />

i odgovornosti od ostanatite voeni lica, zaradi statusot na lica vo<br />

raboten odnos vo Ministerstvoto za odbrana. Osporenite odredbi od<br />

Zakonot, spored postavenosta, se odnesuvaat tokmu na za{tita na pravata<br />

vo slu`bata koja se vr{i preku zasnovawe na raboten odnos, no ne<br />

i na drugite zakonski utvrdeni na~ini na vr{ewe na slu`bata: {koluvawe,<br />

stru~no osposobuvawe, stru~no usovr{uvawe ili izvr{uvawe na<br />

voenata obvrska utvrdena so zakon.<br />

Vpro~em, pravo e na zakonodavecot da gi utvrduva pravata, dol-<br />

`nostite i odgovornostite na licata vo slu`ba vo Armijata (~l. 1 od<br />

Zakonot) na na~in i pod uslovi {to toj }e gi opredeli so zakonot, pa<br />

ottuka i pravoto koe go utvrdil so osporenite odredbi i toa samo po<br />

odnos na profesionalnite vojnici, voenite stare{ini i civilnite<br />

lica na slu`ba vo Armijata.<br />

Ottuka, spored na{e mislewe, opredelbata na zakonodavecot vo<br />

osporenite odredbi za profesionalniot vojnik, voeniot stare{ina i<br />

civilnoto lice na slu`ba vo Armijata da utvrdi pravo da podnesat<br />

barawe, prigovor odnosno `alba i vo slu~aj ovie lica ne da se zadovolni<br />

mo`nost da baraat za{tita na svoite prava pred nadle`en sud,<br />

bez predviduvawe na takvi prava za vojnicite, pitomcite i voenite<br />

obvrznici, spored na{a ocena ne bi mo`ela da se dovede pod somnenie<br />

po odnos na soglasnosta so odredbite od Ustavot.<br />

Od druga strana, kakva za{tita na pravata od slu`ba u`ivaat<br />

vojnici na slu`ewe voen rok, pitomci na Voenata Akademija, lica na<br />

stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe i voenite obvrznici vo rezervniot<br />

sostav ne e predmet na ureduvawe so osporenite odredbi, kako<br />

{to vpro~em konstatira i podnositelot na inicijativata. Me|utoa, vo<br />

odredbite od Zakonot i odredbite od Zakonot za odbrana se sodr`ani<br />

razli~ni zakonski re{enija za za{tita na pravata od slu`ba na navedenite<br />

lica so obezbedena dvostepenost vo odlu~uvaweto vo {to, spored<br />

~l. 15 od Ustavot, se sostoi i devolutivnoto dejstvo na `albata.<br />

255

Vo sekoj slu~aj so inicijativata ne se osporuvaat konkretni<br />

odredbi od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija<br />

koi go ureduvaat pravoto na za{tita na pravata na vojnicite, pitomcite<br />

i voenite obvrznici, a ~l. 50 st. 4, 50-a st. 4, 55 st. 6 i 136 st. 5 od<br />

Zakonot se naveduvaat samo kako primer za onevozmo`ena sudska<br />

za{tita za navedenite voeni lica protiv odluka donesena po prigovor,<br />

odnosno `alba.<br />

Imaj}i predvid deka podnositelot na inicijativata po odnos na<br />

~l. 50 st. 4, 50-a st. 4, 55 st. 6 i 136 st. 5 od Zakonot samo naveduva deka<br />

se primer za onevozmo`ena sudska za{tita protiv kone~na odluka<br />

donesena po podnesen prigovor odnosno `alba, no ne bara nivna ocena,<br />

cenime deka Sudot ne treba da se vpu{ta vo ocena na soglasnost na<br />

ovie odredbi od Zakonot so Ustavot.<br />

Vrz osnova na napravenata analiza na ustavnite i zakonskite<br />

odredbi, a imaj}i gi predvid navodite od inicijativata, cenime deka<br />

ne mo`e da se postavi pra{aweto za nesoglasnost na osporenite odredbi<br />

so odredbite od Ustavot, poradi {to se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe.<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 228 i 229 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija<br />

("SV RM," br. 62/2002, 98/2002, 25/2003 i 71/2003).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenot 71 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 16 juni 2004 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenovite: 228 i 229 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 62/2002,<br />

98/2002, 25/2003 i 71/2003).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na odredbite od Zakonot ozna~eni vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

Imeno, preku iznesuvawe na sodr`inata na osporenite odredbi,<br />

podnositelot na inicijativata zaklu~uva deka odredbite se odnesuvale<br />

samo na profesionalnite vojnici, voenite stare{ini i civilnite<br />

lica na slu`ba vo Armijata, no ne se odnesuvale na vojnicite na slu-<br />

`ewe na voeniot rok, pitomcite na Voenata akademija i na voenite<br />

obvrznici vo rezervniot sostav na Armijata, iako soglasno ~len 3 stav<br />

256

2 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija i ~len<br />

29 stav 2 i 3 od Zakonot za odbrana, site navedeni lica se voeni lica.<br />

Ottamu, podnositelot na inicijativata smeta deka za razlika<br />

od profesionalnite vojnici, voenite stare{ini i civilnite lica na<br />

slu`ba vo Armijata, vojnicite na slu`ewe na voeniot rok, pitomcite<br />

na Voenata akademija i voenite obvrznici vo rezervniot sostav na<br />

Armijata, nemale pravo da podnesuvaat prigovor, `alba, nitu pak da<br />

baraat za{tita na svoite prava pred nadle`en sud.<br />

Kako primer za diskriminacija vo odnos na profesionalnite<br />

vojnici, voenite stare{ini i civilnite lica na slu`ba vo Armijata<br />

se poso~uvaat ~lenovite 50 stav 4, 50-a stav 4, 55 stav 6 i 136 stav 5 od<br />

Zakonot. Me|utoa, spored navodite od inicijativata, poveduvawe na<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ovie odredbi ne se bara. Osven<br />

toa, iako vo inicijativata se konstatira deka Armijata e specifi~na<br />

voena organizacija, podnositelot na inicijativata, sepak, smeta deka<br />

soglasno ~len 9 od Ustavot na Republika Makedonija, site gra|ani<br />

treba da se tretiraat na ednakov na~in vo Armijata.<br />

Poradi povreda na ~len 8 stav 1 alinei 1, 3 i 11, ~len 9, ~len 15,<br />

~len 50 stav 2, ~len 51 i ~len 54 stav 1 i 3 od Ustavot se predlaga poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na osporenite odredbi od<br />

Zakonot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored sodr`inata na ~len<br />

228 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija, po baraweto<br />

za ostvaruvawe na pravo, odnosno po prigovorot i `albata podneseni<br />

od profesionalen vojnik i voen stare{ina, nadle`niot organ e<br />

dol`en da odlu~i vo rok od 15 dena po priemot na baraweto, prigovorot,<br />

odnosno `albata.<br />

Spored sodr`inata na ~lenot 229 od Zakonot, profesionalen<br />

vojnik i voen stare{ina koj ne e zadovolen od kone~nata odluka donesena<br />

po prigovor, odnosno `alba od nadle`en organ, ima pravo vo rok<br />

od 15 dena da bara za{tita na svoite prava pred nadle`niot sud.<br />

4. Soglasno ~len 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata<br />

na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i<br />

verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite<br />

pred Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

Soglasno ~len 15 od Ustavot se garantira pravoto na `alba<br />

protiv poedine~nite akti doneseni vo postapka vo prv stepen pred sud,<br />

upraven organ ili organizacija ili drugi institucii {to vr{at javni<br />

ovlastuvawa.<br />

Soglasno ~len 50 stav 2 od Ustavot, se garantira sudska za{tita<br />

na zakonitosta na poedine~nite akti na dr`avnata uprava i na drugite<br />

institucii to vr{at javni ovlastuvawa.<br />

Spored ~len 2 stav 1 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija, pod slu`ba vo Armijata se smeta vr{ewe voeni<br />

257

dol`nosti vo Armijata.<br />

Vo ~lenot 3 od Zakonot e opredeleno deka slu`ba vo Armijata<br />

vr{at voeni i civilni lica. Voeni lica vo smisla na ovoj zakon se:<br />

voeni stare{ini-oficeri i podoficeri, profesionalni vojnici, vojnici<br />

na slu`ewe voen rok, pitomci na Voenata Akademija, lica na<br />

stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe za oficeri i podoficeri i voenite<br />

obvrznici vo rezervniot sostav na Armijata dodeka se povikani<br />

da izvr{uvaat prava i dol`nosti od oblasta na odbranata vo vrska so<br />

izvr{uvawe na voenata obvrska. Civilni lica vo smisla na ovoj zakon<br />

se lica na slu`ba vo Armijata postaveni na dol`nosti soglasno so<br />

aktot za formacija na Armijata.<br />

Kako mo`ni formi za vr{ewe na slu`ba vo Armijata vo ~lenot<br />

4 od Zakonot se opredeleni: zasnovawe na raboten odnos, {koluvawe,<br />

odnosno stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe i izvr{uvawe na voena<br />

obvrska. Vo koja forma se vr{i slu`bata vo Armijata e vo zavisnost<br />

od toa za kakvo voeno lice stanuva zbor. Taka spored stvovite 2 i 5 od<br />

istata odredba, slu`ba vo Armijata so zasnovawe na raboten odnos vo<br />

Ministerstvoto za odbrana vr{at oficeri, podoficeri, profesionalni<br />

vojnici i civilnite lica. Po pat na {koluvawe, stru~no osposobuvawe<br />

i usovr{uvawe, slu`bata ja vr{at pitomci na Voenata akademija<br />

i lica na stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe za oficeri i<br />

podoficeri. Po pat na izvr{uvawe na voenata obvrska utvrdena so zakon,<br />

slu`bata ja vr{at vojnicite na otslu`uvawe na voeniot rok i voenite<br />

obvrznici vo rezervniot sostav.<br />

Glava XVIII so naslov "Prestanok na rabotniot odnos" spored<br />

postavenosta vo Zakonot im prethodi na osporenite odredbi, koi pak<br />

se sistematizirani vo Glava XIX so naslov "Za{tita na pravata od<br />

slu`bata". Dvete glavi reguliraat pra{awa {to se odnesuvaat na profesionalnite<br />

vojnici i voenite stare{ini.<br />

Spored sodr`inata na ~len 251 to~ka 22 od Zakonot, za{tita na<br />

pravata od slu`bata (~lenovite 228 i 229) e predvidena i za civilnite<br />

lica na slu`ba vo Armijata.<br />

Vrz osnova na analizata na navedenite zakonski odredbi, kako i<br />

na Zakonot vo celina proizleguva deka zakonodavecot utvrdil to~no<br />

opredelen status, prava, dol`nosti i odgovornosti za sekoe od licata<br />

opfateni vo ~lenot 3 od Zakonot (voeni stare{ini, profesionalni<br />

vojnici, vojnici na slu`ewe voen rok, pitomci na Voenata Akademija,<br />

lica na stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe, voenite obvrznici vo<br />

rezervniot sostav i civilni lica na slu`ba vo Armijata). Od site<br />

lica navedeni vo ~lenot 3 od Zakonot samo profesionalniot vojnik,<br />

voeniot stare{ina i civilnoto lice na slu`ba vo Armijata imaat status<br />

na lica so zasnovan raboten odnos. Vakvata analiza na zakonskite<br />

odredbi nesomneno upatuva na zaklu~ok deka dvete navedeni grupi na<br />

voeni lica ne se nao|aat vo ednakva pravna polo`ba i vo nivniot<br />

status, prava, dol`nosti i odgovornosti postojat su{tinski razliki.<br />

258

Za povreda na principot na ednakvosta na gra|anite pred Ustavot<br />

i zakonite ne mo`e da stane zbor koga zakonite i drugite akti za<br />

razli~na pravna polo`ba na gra|ani predvidele razli~ni po vid i<br />

obem prava, dol`nosti i odgovornosti. Povreda bi postoela koga za<br />

gra|ani vo ednakva pravna polo`ba se predviduvaat razli~ni prava,<br />

dol`nosti i odgovornosti, {to ne e slu~aj so osporenite odredbi.<br />

Imeno, profesionalniot vojnik, voeniot stare{ina i civilnoto lice<br />

na slu`ba vo Armijata imaat razli~ni po vid i obem prava, dol`nosti<br />

i odgovornosti od ostanatite voeni lica, zaradi statusot na lica vo<br />

raboten odnos vo Ministerstvoto za odbrana. Osporenite odredbi od<br />

Zakonot, spored postavenosta, se odnesuvaat tokmu na za{tita na pravata<br />

vo slu`bata koja se vr{i preku zasnovawe na raboten odnos, no ne<br />

i na drugite zakonski utvrdeni na~ini na vr{ewe na slu`bata: {koluvawe,<br />

stru~no osposobuvawe, stru~no usovr{uvawe ili izvr{uvawe na<br />

voenata obvrska utvrdena so zakon.<br />

Vpro~em, pravo e na zakonodavecot da gi utvrduva pravata, dol`nostite<br />

i odgovornostite na licata vo slu`ba vo Armijata (~len 1<br />

od Zakonot) na na~in i pod uslovi {to toj }e gi opredeli so zakonot,<br />

pa ottuka i pravoto koe go utvrdil so osporenite odredbi i toa samo<br />

po odnos na profesionalnite vojnici, voenite stare{ini i civilnite<br />

lica na slu`ba vo Armijata.<br />

Ottuka, opredelbata na zakonodavecot vo osporenite odredbi<br />

za profesionalniot vojnik, voeniot stare{ina i civilnoto lice na<br />

slu`ba vo Armijata, da utvrdi pravo da podnesat barawe, prigovor<br />

odnosno `alba i vo slu~aj ovie lica da ne se zadovolni mo`nost da baraat<br />

za{tita na svoite prava pred nadle`en sud, bez predviduvawe na<br />

takvi prava za vojnicite, pitomcite i voenite obvrznici, spored Sudot<br />

ne bi mo`ela da se dovede pod somnenie po odnos na soglasnosta so<br />

odredbite od Ustavot.<br />

Od druga strana, vidot na za{tita na pravata {to ja u`ivaat<br />

vojnici na slu`ewe voen rok, pitomci na Voenata Akademija, lica na<br />

stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe i voenite obvrznici vo rezervniot<br />

sostav ne e predmet na ureduvawe so osporenite odredbi, kako<br />

{to vpro~em konstatira i podnositelot na inicijativata. Me|utoa, vo<br />

odredbite od Zakonot i odredbite od Zakonot za odbrana ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 42/2001 i 5/2003) se sodr`ani razli~ni<br />

zakonski re{enija za za{tita na pravata od slu`ba na navedenite<br />

lica so obezbedena dvostepenost vo odlu~uvaweto, vo {to spored<br />

~lenot 15 od Ustavot se sostoi i devolutivnoto dejstvo na `albata.<br />

Vo sekoj slu~aj so inicijativata ne se osporuvaat konkretni<br />

odredbi od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija<br />

koi go ureduvaat pravoto na za{tita na pravata na vojnicite, pitomcite<br />

i voenite obvrznici, a ~lenovite 50 stav 4, 50-a stav 4, 55 stav 6 i<br />

136 stav 5 od Zakonot se naveduvaat samo kako primer za onevozmo`ena<br />

sudska za{tita za navedenite voeni lica protiv odluka donesena po<br />

259

prigovor, odnosno `alba.<br />

Imaj}i predvid deka podnositelot na inicijativata po odnos na<br />

~lenovite 50 stav 4, 50-a stav 4, 55 stav 6 i 136 stav 5 od Zakonot samo<br />

naveduva deka se primer za onevozmo`ena sudska za{tita protiv<br />

kone~na odluka donesena po podnesen prigovor odnosno `alba, no ne<br />

bara nivna ocena, Sudot oceni deka ne treba da se vpu{ta vo ocena na<br />

soglasnosta na ovie odredbi od Zakonot so Ustavot.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

260

28. U. br. 33/2004 (16. 06. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 44 stav 4 od Statutot na op{tina Kru{evo, donesen od<br />

Sovetot na op{tina Kru{evo na sednicata od 23 juni 2003 godina.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Osporenata odredba od ~l. 44 st. 4 od Statutot bila nesoglasna<br />

so ~l. 51 st. 2 od Zakonot za lokalnata samouprava ("SV RM," 52/1995),<br />

zatoa {to ne go zadol`uvala sovetot na op{tinata, vo opredelen rok,<br />

da go razgleda i odlu~i po re{enieto so koe gradona~alnikot na op{-<br />

tinata go zaprel od izvr{uvawe propisot donesen od Sovetot.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

^len 44<br />

"Gradona~alnikot e dol`en vo rok od 7 (sedum) dena od denot na<br />

dostavuvaweto na propisot na Sovetot, so re{enie da go zapre negovoto<br />

objavuvawe dokolku smeta deka e vo nesoglasnost so Ustavot i zakonite.<br />

Primerok od obrazlo`enoto re{enie za neobjavuvawe se dostavuva<br />

do pretsedatelot na Sovetot na op{tinata.<br />

Sovetot e dol`en, vo rok od 15 (petnaeset) dena od denot na<br />

objavuvaweto na re{enieto da go razgleda i da odlu~i po nego.<br />

Ako Sovetot go potvrdi propisot ili ne rasprava vo rok od<br />

stav 3 na ovoj ~len, gradona~alnikot e dol`en da go objavi propisot i<br />

ednovremeno da podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na osporeniot propis pred Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija (osporen).<br />

Za inicijativata gradona~alnikot e dol`en da go informira<br />

Ministerstvoto nadle`no za vr{ewe na rabotite {to se odnesuvaat<br />

na lokalnata samouprava.<br />

Odgovor na donositelot na aktot<br />

Vo odgovorot na Sovetot na op{tina Kru{evo se naveduva deka<br />

gi prifa}a navodite vo inicijativata na gradona~alnikot so toa {to<br />

se pojasnuva deka osporeniot stav 4 na ~len 44 od Statutot korespondiral<br />

so ~l. 7 od Zakonot za lokalnata samouprava.<br />

261

262<br />

Pravno mislewe<br />

Amandman XVI na Ustavot upatuva lokalnata samouprava da se<br />

uredi so zakon.<br />

Soglasno ~l. 7 st. 1 od Zakonot za lokalnata samouprava op{tinata<br />

go ureduva vr{eweto na svoite nadle`nosti so statutot i so drugi<br />

propisi.<br />

Soglasno ~l. 36 od Zakonot sovetot go donesuva statutot na<br />

op{tinata i drugi propisi.<br />

Vo ~l. 50 st. 1 t. 2 od Zakonot e predvideno deka gradona~alnikot<br />

ja kontrolira zakonitosta na propisite na sovetot.<br />

Spored ~l. 51 st. 1 od Zakonot ako gradona~alnikot smeta deka<br />

propisot na sovetot ne e vo soglasnost so Ustavot i zakonite, dol`en e<br />

vo rok od sedum dena od denot na dostavuvaweto so re{enie da go zapre<br />

negovoto objavuvawe, vo koe }e gi obrazlo`i pri~inite za zapiraweto.<br />

Soglasno stavot 2 na ovoj ~len od Zakonot sovetot e dol`en, vo<br />

rok od 15 dena od denot na objavuvaweto na re{enieto od stavot 1, da go<br />

razgleda re{enieto i da odlu~i po nego.<br />

Od navedenite odredbi proizleguva deka:<br />

1. Zakonot za lokalnata samouprava ima ustaven osnov vo ~l. 114<br />

st. 5, izmenet so Amandman XVI na Ustavot.<br />

2. Ovoj zakon, upatuva so statutot na op{tinata da se utvrdat<br />

nejzinite nadle`nosti.<br />

3. Zakonot za lokalnata samouprava go ovlastuva gradona~alnikot<br />

da ja kontrolira zakonitosta na propisite {to gi donesuva sovetot.<br />

4. Gradona~alnikot e ovlasten so re{enie da go zapre objavuvaweto<br />

na propisot ako oceni deka istiot e nesoglasen so ustavot i zakonite.<br />

5. Sovetot e dol`en vo rok od 15 dena od donesuvaweto na re{enieto<br />

so koe gradona~alnikot go zaprel objavuvaweto na propisot, da<br />

go razgleda toa re{enie vo kontekst na propisot i da odlu~i po nego.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite zakonski odredbi vis a vis osporenata<br />

odredba od ~l. 44 st. 4 od Delovnikot na Sovetot na op{tina Kru-<br />

{evo, smetame deka osnovano mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata<br />

zakonitost, zatoa {to istata mu dava mo`nost sovetot da ne go potvrdi<br />

propisot ili da ne rasprava po nego vo opredeleniot rok, a go<br />

zadol`uva gradona~alnikot i bez stav na sovetot da go objavi propisot<br />

i ednovremeno da podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na negovata ustavnost i zakonitost pred Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

Vo ovoj kontekst, obrnuvame vnimanie na konstrukcijata na<br />

odredbata od stavot 4 na ~len 44 od Statutot:<br />

"Ako sovetot go potvrdi propisot ili ne rasprava vo rok od<br />

stav 3 od ovoj ~len ..."

So vakvata, alternativna formulacija vo Statutot, vsu{nost,<br />

sovetot e toj koj odlu~uva dali }e rasprava ili ne po propisot koj so<br />

re{enie gradona~alnikot go zaprel od objavuvawe.<br />

Po taa formulacija sleduva imperativna norma "gradona~alnikot<br />

e dol`en" da go objavi propisot ...<br />

So drugi zborovi, odredbata od ~l. 44 st. 4 od Statutot mu dava<br />

diskreciono pravo na sovetot da ceni dali }e go potvrdi propisot ili<br />

nema da rasprava po nego, po {to gradona~alnikot se doveduva vo situacija<br />

da objavuva propis i ednovremeno (kumulativno) da poveduva<br />

postapka za ocenuvawe na negovata ustavnost i zakonitost.<br />

Nasproti ovaa odredba od Statutot na Sovetot na op{tina<br />

Kru{evo, zakonskata odredba vo toj pogled e imperativna i glasi: "sovetot<br />

e dol`en vo rok od 15 dena od objavuvaweto na re{enieto na gradona~alnikot,<br />

da go razgleda re{enieto i da odlu~i po nego (~l. 51 st.<br />

2).<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, smetame deka so predviduvaweto<br />

mo`nost sovetot na op{tinata sam da odlu~uva dali }e go potvrdi propisot<br />

ili }e rasprava po nego, a nezavisno od toa gradona~alnikot go<br />

obvrzuva da go objavuva istiot, Sovetot na op{tina Kru{evo izlegol<br />

nadvor od ramkite na zakonskite ovlastuvawa, poradi {to osnovano<br />

mo`e da se postavi pra{aweto za zakonitosta na ~l. 44 st. 4 od osporeniot<br />

statut.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na zakonitosta na ~l.<br />

44 st. 4 od Statutot na op{tina Kru{evo, donesen od Sovetot na op{tina<br />

Kru{evo na sednicata od 23. 06. 2003 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 16 juni 2004 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na zakonitosta na<br />

~len 44 stav 4 od Statutot na op{tina Kru{evo, donesen od Sovetot na<br />

op{tina Kru{evo na sednicata od 23 juni 2003 godina ("Slu`ben glasnik<br />

na op{tina Kru{evo" br. 29/2003).<br />

2. Van~u Naumovski od Kru{evo, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

zakonitosta na statutot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odredba od ~le-<br />

263

not 44 stav 4 od Statutot bila nesoglasna so ~len 51 stav 2 od Zakonot<br />

za lokalnata samouprava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 52/1995), zatoa {to ne go zadol`uvala sovetot na op{tinata, vo<br />

opredelen rok, da go razgleda i odlu~i po re{enieto so koe gradona-<br />

~alnikot na op{tinata go zaprel od izvr{uvawe propisot donesen od<br />

Sovetot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka soglasno ~len 44 stav 4 od<br />

Statutot ako Sovetot go potvrdi propisot ili ne rasprava vo rok od<br />

stav 3 na ovoj ~len, gradona~alnikot e dol`en da go objavi propisot i<br />

ednovremeno da podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na osporeniot propis pred Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija.<br />

4. Soglasno Amandmanot XVI od Ustavot na Republika Makedonija<br />

lokalnata samouprava se ureduva so zakon.<br />

Soglasno stav 1 na ~len 7 od Zakonot za lokalnata samouprava<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija, br. 5/2002) op{tinata go<br />

ureduva vr{eweto na svoite nadle`nosti so statut i so drugi propisi.<br />

Vo ~lenot 36 od Zakonot e predvideno deka sovetot go donesuva<br />

statutot na op{tinata i drugi propisi.<br />

Vo ~lenot 50 stav 1 to~ka 2 od Zakonot e predvideno deka gradona~alnikot<br />

ja kontrolira zakonitosta na propisite na sovetot.<br />

Spored ~len 51 stav 1 od Zakonot ako gradona~alnikot smeta<br />

deka propisot na sovetot ne e vo soglasnost so Ustavot i zakonite, dol`en<br />

e vo rok od sedum dena od denot na dostavuvaweto so re{enie da<br />

go zapre negovoto objavuvawe, vo koe }e gi obrazlo`i pri~inite za zapiraweto.<br />

Soglasno stavot 2 na ovoj ~len od Zakonot sovetot e dol`en, vo<br />

rok od 15 dena od denot na objavuvaweto na re{enieto od stavot 1, da go<br />

razgleda re{enieto i da odlu~i po nego.<br />

Spored stavot 3 na ovoj ~len od Zakonot ako sovetot go potvrdi<br />

propisot, gradona~alnikot e dol`en da go objavi i istovremeno da podnese<br />

inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na osporeniot propis pred Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

Od navedenite zakonski odredbi proizleguva deka Zakonot za<br />

lokalnata samouprava upatuva so statutot na op{tinata da se utvrdat<br />

nejzinite nadle`nosti; deka ovoj zakon go ovlastuva gradona~alnikot<br />

da ja kontrolira zakonitosta na propisite {to gi donesuva sovetot;<br />

deka gradona~alnikot e ovlasten so re{enie da go zapre objavuvaweto<br />

na propisot ako oceni deka istiot e nesoglasen so Ustavot i zakonite<br />

i deka sovetot e dol`en vo rok od 15 dena od donesuvaweto na re{enieto<br />

so koe gradona~alnikot go zaprel objavuvaweto na propisot, da go<br />

razgleda toa re{enie vo kontekst na propisot i da odlu~i po nego.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto Sudot oceni deka osnovano mo`e<br />

264

da se postavi pra{aweto za zakonitosta na osporenata odredba od Statutot,<br />

zatoa {to istata mu dava mo`nost na sovetot da ne go potvrdi<br />

propisot ili da ne rasprava po nego vo opredeleniot rok, a go zadol-<br />

`uva gradona~alnikot i bez stav na sovetot da go objavi propisot i<br />

ednovremeno da podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na negovata ustavnost i zakonitost pred Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe po predmetot U. br. 33/2004 so Nacrt - odluka<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija, so re{enie U. br. 33/<br />

2004 od 16 juni 2004 godina povede postapka za ocenuvawe na zakonitosta<br />

na ~l. 44 stav 4 od Statutot na op{tina Kru{evo, donesen od Sovetot<br />

na op{tina Kru{evo na sednicata od 23 juni 2003 godina, zatoa<br />

{to osnovano se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so Zakonot<br />

za lokalnata samouprava.<br />

2. Donositelot na osporeniot akt vo opredeleniot rok ne dostavi<br />

odgovor na navodite sodr`ani vo re{enieto za poveduvawe postapka.<br />

3. So ogled na toa {to pravnata i fakti~kata sostojba na rabotite<br />

po predmetot se nepromeneti se p r e d l a g a::<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da go ukine ~len 44 stav 4 od Statutot na op{tina Kru-<br />

{evo donesen od Sovetot na op{tina Kru{evo na sednicata od 23 juni<br />

2003 godina ("Slu`ben glasnik na op{tina Kru{evo" br. 29/2003).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 9. septemvrti<br />

2004 godina, donese<br />

O D L U K A<br />

SE UKINUVA ~len 44 stav 4 od Statutot na op{tina Kru{evo,<br />

donesen od Sovetot na op{tina Kru{evo na sednicata od 23 juni<br />

265

2003 godina ("Slu`ben glasnik na op{tina Kru{evo" br. 29/2003).<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija, po inicijativa na<br />

gradona~alnikot na op{tian Kru{evo, so Re{enie U. br. 33/2004 od 16<br />

juni 2004 godina povede postapka za ocenuvawe na zakonitosta na statutot<br />

ozna~en vo to~kata 1 od ovaa odluka zatoa {to osnovano se postavi<br />

pra{aweto za negovata soglasnost so Zakonot za lokalnata samouprava<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 5/2002).<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka soglasno ~len 44 stav 4 od<br />

Statutot ako Sovetot go potvrdi propisot ili ne rasprava vo rok od<br />

stav 3 na ovoj ~len, gradona~alnikot e dol`en da go objavi propisot i<br />

ednovremeno da podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na osporeniot propis pred Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija.<br />

5. Soglasno Amandmanot XVI od Ustavot na Republika Makedonija<br />

lokalnata samouprava se ureduva so zakon.<br />

Soglasno stav 1 na ~len 7 od Zakonot za lokalnata samouprava<br />

op{tinata go ureduva vr{eweto na svoite nadle`nosti so statut i so<br />

drugi propisi.<br />

Vo ~lenot 36 od Zakonot e predvideno deka sovetot go donesuva<br />

statutot na op{tinata i drugi propisi.<br />

Vo ~lenot 50 stav 1 to~ka 2 od Zakonot e predvideno deka gradona~alnikot<br />

ja kontrolira zakonitosta na propisite na sovetot.<br />

Spored ~len 51 stav 1 od Zakonot ako gradona~alnikot smeta<br />

deka propisot na sovetot ne e vo soglasnost so Ustavot i zakonite, dol`en<br />

e vo rok od sedum dena od denot na dostavuvaweto so re{enie da<br />

go zapre negovoto objavuvawe, vo koe }e gi obrazlo`i pri~inite za zapiraweto.<br />

Soglasno stavot 2 na ovoj ~len od Zakonot sovetot e dol`en vo<br />

rok od 15 dena od denot na objavuvaweto na re{enieto od stavot 1 da go<br />

razgleda re{enieto i da odlu~i po nego.<br />

Spored stavot 3 na ovoj ~len od Zakonot ako sovetot go potvrdi<br />

propisot, gradona~alnikot e dol`en da go objavi i ednovremeno da podnese<br />

inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na osporeniot propis pred Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

Od navedenite zakonski odredbi proizleguva deka Zakonot za<br />

lokalnata samouprava upatuva so statutot na op{tinata da se utvrdat<br />

nejzinite nadle`nosti; deka ovoj zakon go ovlastuva gradona~alnikot<br />

da ja kontrolira zakonitosta na propisite {to gi donesuva sovetot;<br />

deka gradona~alnikot e ovlasten so re{enie da go zapre objavuvaweto<br />

na propisot ako oceni deka istiot e nesoglasen so Ustavot i zakonite<br />

i deka sovetot e dol`en vo rok od 15 dena od donesuvaweto na re{enieto<br />

so koe gradona~alnikot go zaprel objavuvaweto na propisot, da<br />

266

go razgleda toa re{enie vo kontekst na propisot i da odlu~i po nego.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot utvrdi deka osporenata<br />

odredba od Statutot, mu dava mo`nost na sovetot da ne go potvrdi propisot<br />

ili da ne rasprava po nego vo opredeleniot rok, a go zadol`uva<br />

gradona~alnikot i bez stav na sovetot da go objavi propisot i ednovremeno<br />

da podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na negovata ustavnost i zakonitost pred Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, poradi {to oceni deka istata e nesoglasna so Zakonot za<br />

lokalnata samouprava.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

7. Ovaa odluka Sudot ja donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

267

268

29. U. br. 170/2003 (16. 06. 2004)<br />

Osporeni akti<br />

Odluka br. 07-44/4-3, Odluka br. 07-44/4-5, Odluka br. 07-44/4-6,<br />

Odluka br. 07-44/4-7, Odluka br. 07-44/4-8, Odluka br. 07-44/4-10 i Odluka<br />

br. 07-44/4-11, doneseni od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28.<br />

03. 2000 godina.<br />

Vo odgovorot dostaven od Sovetot na op{tina Kisela Voda se<br />

naveduva deka Ustavniot sud na Republika Makedonija treba da se vpu-<br />

{ti vo ocena i na preostanatite odluki koi ne se osporeni so inicijativata,<br />

i toa: Odluka br. 07-44/4-4, Odluka br. 07-44/4-13, Odluka br.<br />

07-44/4-14, Odluka br. 07-44/4-16, Odluka br. 07-44/4-18 i Odluka br. 07-<br />

44/4-19, so sli~na sodr`ina, a koi ne se osporeni so inicijativata,<br />

isto taka, doneseni od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28. 03. 2000<br />

godina.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Osporenite odluki ne bile vo soglasnost so ~l. 20 od Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe, zatoa {to so niv e izvr{ena<br />

izmena i dopolnuvawe samo na odredbite za sproveduvawe na planovite,<br />

a ne i na grafi~kite prilozi na detalnite urbanisti~ki planovi<br />

poradi {to postoi neusoglasenost me|u ovie delovi od planovite.<br />

Fakti~ka sostojba<br />

Vo prethodnata postapka utvrdivme deka:<br />

1. Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28. 03. 2000 donel Odluka<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na Detalen<br />

urbanisti~ki plan za nas. "Ostrovo" (UE 19a i 19b - "Aerodrom").<br />

So ovaa odluka se vr{at izmeni i dopolnuvawa na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "Ostrovo," odnosno<br />

se vr{at izmeni na Odlukata 06-11217/1 od 26. 04. 1976 i Odlukata br.<br />

07-445/2 od 24. 09. 1998 (~len 1).<br />

Sostaven del na osporenata odluka e tekstualniot del na odredbata<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "Ostrovo"<br />

koi ne se objavuvaat, a se ~uvaat vo Ministerstvoto za urbanizam i<br />

grade`ni{tvo (~len 2).<br />

269

Ponatamu, vo odlukata e predvideno deka taa vleguva vo sila so<br />

denot na donesuvaweto, a }e se objavi vo "Slu`ben glasnik na grad<br />

Skopje."<br />

Vo prethodnata postapka utvrdivme deka vo Odluka br. 06-<br />

11217/1 od 26. 04. 1976 i Odlukata br. 07-445/2 od 24. 09. 1998 se dodavaat<br />

novi to~ki so koi glasat: predvidenite gabariti na objektite vo grafi~ki<br />

prilozi se orientacioni, a podetalna povr{ina za izgradba na<br />

objektite }e se utvrduvaat so urbanisti~ki proekt soglasno zakon (10.<br />

13).<br />

Ponatamu e predvideno deka na prizemnite stanovi so pred bav-<br />

~i se dopu{ta izgradba na za{titna nastre{nica soglasno izraboten<br />

urbanisti~ki proekt za celiot objekt so minimalen pad na krovnata<br />

povrina (t. 10.14).<br />

Predvidenite gabariti na objektot vo grafi~kite prilozi se<br />

orientacioni, a podetalna povr{ina za izgradba na objektite }e se<br />

utvrduva so urbanistiki proekt (t. 10.14)<br />

Za kolektivno domuvawe vo ramkite na postojnite parceli<br />

mo`e da se predvidi nadgradba na kolektivni objekti - ramni terasi i<br />

postojni krovovi vo potkrovni stanovi.<br />

Dokolku objektot ima strea, katnosta na krovot mo`e da bide<br />

najmnogu do 30%, a dokolku katnosta na krovot po~nuva od gorniot venec<br />

na objektot taa mo`e da bide najmnogu do 60% so mo`no formirawe<br />

na mansardni stanovi.<br />

Za definirawe na urbanisti~ki - arhitektonski uslovi za gradba<br />

potrebno e izrabotka na iden proekt za celiot objekt vo koj }e bidat<br />

dadeni gabaritot, materijalot i koloritot vo soglanost so postojnata<br />

sostojba na objektot (t. 10.15)<br />

Pri odobruvaweto na etapna gradba prethodno se izgotvuva urbanisti~ki<br />

proekt za celata urbanisti~ka parcela vo koj }e bidat prezentirana<br />

mo`nosta za etapna gradba.<br />

So urbanisti~ki proekti se re{avaat zaedni~kite elementi vo<br />

urbanisti~kata parcela (parkirawe, gara`irawe, pristap, ureduvawe<br />

na okolen prostor, sportski i detski igrali{ta i drugo) (t. 10.16).<br />

Vo grafi~kite prilozi visinata na objektite namesto vo katovi<br />

se prezenetira vo metri soglasno stnadardite i normativite so<br />

izrabotuvawe na urbanisti~ki proekt (t. 10.17).<br />

Vo t. 10.18 od tekstualniot del na osporenata odluka e predvideno<br />

deka vo urbanisti~kiot plan }e se primenuvaat tri osnovni grupi<br />

na parkirali{ta i toa parkirali{ta pokraj mestoto na domuvawe, parkirali{ta<br />

pokraj mestoto na rabota i parkirali{ta so op{ta namena<br />

t.e. javni gara`i i parkirali{ta.<br />

Parkiraweto, odnosno gara`iraweto na avtomobili se re{ava<br />

vo ramkite na grade`nata parcela odnosno urbaniot blok.<br />

Opredeluvaweto na minimalniot broj na parkirali{ni mesta<br />

se vr{i vo zavisnost od goleminata na stanot, delovnata prostorija,<br />

270

magacinot, teatarot ili kinoto, hotelot, restoranot i drugo.<br />

Vo prethodnata postapka, isto taka, utvrdivme deka Nacrtodlukata<br />

za izmena i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za nas. "Ostrovo" (UE 19a i 19b - "Aerodrom")<br />

e izgotven od Podra~nata edinica na Ministerstvoto za urbanizam<br />

i grade`ni{tvo, a nejzin predlaga~ e poverenikot na Vladata na<br />

Republika Makedonija koj gi vr{i rabotite na gradona~alnik na ovaa<br />

op{tina.<br />

Po navedenata nacrt-odluka kako i na drugite vidovi odluki<br />

koi, isto taka, se odnesuvaat na izmeni i dopolnuvawa na odredbite za<br />

sproveduvawe na detalnite urbanisti~ki planovi e dadeno pozitivno<br />

mislewe od Glavniot arhitekt na grad Skopje pod br. 18a, 458/1 od 27.<br />

03. 2000 god.<br />

Izve{taj za izvr{enata stru~na revizija na Nacrt-odlukata e<br />

izgotven od strana na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam,<br />

soobra}aj i ekologija koj ima ovlastuvawe za vr{ewe na stru~na revizija.<br />

So Zaklu~ok br. 07-32/3 od 7. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda ja usvoil Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za nas.<br />

"Ostrovo" (UE 19a i 19b - Aerodrom) i zaklu~il po istata da se sprovede<br />

javna anketa vo rok od 15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite<br />

glasila.<br />

Vo prethodnata postapka, isto taka, utvrdivme deka Soop{tenieto<br />

za organizirawe javna anketa bilo objaveno vo vesnikot "Dnevnik"<br />

od 11. 03. 2000, vo koe e navedeno deka javnata anketa }e se sprovede<br />

so izlagawe na Nacrt-planot vo mesnata zaednica "Vasko Karan|eleski"<br />

i }e trae 15 dena vo koj rok zainteresiranite gra|ani i pravni<br />

lica mo`at da dostavat pismeni zabele{ki na anketnite listovi.<br />

Za sprovedenata javna anketa e sostaven izve{taj vo koj e konstatirano<br />

deka nema prigovori vo anketnite listovi i deka javnata anketa<br />

traela od 11. 03. do 26. 03. 2000 god.<br />

Po sprovedenata postapka Sovetot na op{tina Kisela Voda na<br />

28. 03. 2000 ja donelo osporenata odluka.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo na 30. 03. 2000<br />

ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmeni i dopolnuvawe na<br />

odredbite za realizacija na Detalniot urbanisti~ki plan za nas.<br />

"Ostrovo" (UE 19a i 19b - "Aerodrom").<br />

2. Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28. 03. 2000 donel Odluka<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za mesna zaednica "Birarija" br. 07-44-/4-4).<br />

So ova odluka se vr{at izmeni i dopolnuvawa na Odlukata br. 07-123/5<br />

od 30. 06. 1990 za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan.<br />

Sostaven del na osporenata odluka e tekstualniot del na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaed-<br />

271

nica "Birarija" koi ne se objavuvaat, a se ~uvaat vo Ministerstvoto za<br />

urbanizam i grade`ni{tvo - podra~na edinica Kisela Voda.<br />

Spored tekstualniot del na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan se utvrduvaat odredeni sodr`ini vo ramkite<br />

na planot, koeficientot na iskoristuvawe na zemji{teto se utvrduva<br />

na 1,5 za stanbeni objekti i kompleksi, 1,8 za stanbeno delovni objekti<br />

ili kompleksi do 2,5 vo zonite so delovni sodr`ini i 3,00 vo centralnoto<br />

gradsko podra~je utvrdeno so planot.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del na odlukata e utvrden procentot<br />

na izgradenosta na lokacijata koja iznesuva 60% za semejni ku}i, 70%<br />

za pove}e semejni - kolektivni stanbeni objekti i 80% za trgovsko delovni<br />

objekti.<br />

Vo Odlukata, isto taka, e predvideno deka so spogodba na sopstvenicite<br />

na predvidenite dvoku}i so planot mo`e da se izvr{i odvojuvawe<br />

vo dve individualni stanbeni zgradi vrz osnova na izgotven urbanisti~ki<br />

proekt.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del vo Odlukata e predvideno deka<br />

urbanisti~kite parceli za `iveewe so gradini mo`at da se ograduvaat,<br />

utvrdena e visinata na ogradata, ograduvaweto na industriski i<br />

drug vid proizvodni kompleksi i drugo.<br />

Vo urbanisti~kiot plan spored tekstualniot del treba da se<br />

primenuvaat tri osnovni grupi na parkirali{ta i toa: parkirali{ta<br />

pokraj mestoto na domuvawe, parkirali{ta pokraj mestoto na rabota i<br />

parkirali{ta so op{ta namena i za ovie grupi vo zavisnost od nivnata<br />

golemina se utvrdeni parking mesta.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del e predvideno deka za kolektivnite<br />

stanbeni zgradi izgradeni pred zemjotresot od 1963 godina se dopu{ta<br />

dogradba i nadgradba soglasno pravilnikot, a urbanisti~kite<br />

karakteristiki }e se definiraat so izrabotka na urbanisti~ki proekt<br />

za dobivawe na uslovi za gradba.<br />

Vo prethodnata postapka, isto taka utvrdivme deka Nacrt-odlukata<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na<br />

Planot za mesnata zaednica "Birarija" e izgotven od podra~nata edinica<br />

na Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, a nejzin predlaga~<br />

e poverenik na Vladata koj {to gi vr{i rabotite na gradona-<br />

~alnik na ovaa op{tina.<br />

Po Nacrt-odlukata dadeno e pozitivno mislewe od Glavniot<br />

arhitekt na grad Skopje.<br />

Ponatamu, utvrdivme deka vo vrska so osporenata odluka e<br />

izgotven Izve{taj za izvr{enata stru~na revizija na nacrtot na izmenite<br />

i dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na planot za mesna<br />

zaednica "Birarija" od strana na Institutot za prostorno planirawe,<br />

urbanizam, soobra}aj i ekologija.<br />

Na 7. 03. 2000 godina, Sovetot na op{tina Kisela Voda ja usvoil<br />

Nacrt-odlukata za izmeni i dopolnuvawa na odredbite za sproveduva-<br />

272

we na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "Birarija" i zaklu~il<br />

po istata da se sprovede javna anketa vo rok od 15 dena od denot<br />

na objavuvaweto vo javnite glasila.<br />

Soop{tenieto za organizirawe na javna anketa e objaveno vo<br />

vesnikot "Dnevnik" od 11. 03. 2000, vo koj e navedena deka javnata anketa<br />

}e se sprovede so izlagawe na Nacrt-odlukata i }e trae 15 dena vo<br />

koj rok zainteresiranite gra`ani i pravni lica dostavuvaat pismeni<br />

zabele{ki na anketnite listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa e sostaven izve{taj vo koj e<br />

konstatirano deka ne e podnesen prigovor odnosno zabele{ka na nieden<br />

anketen list i deka po nacrt planot treba da prodol`i postapkata<br />

za usvojuvawe na predlog odluka.<br />

Predlog-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica<br />

"Birarija" bil razgledan i usvoen na 28. 03. 2000 god.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo pod br. 10-2235<br />

od 30. 03. 2000 ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmenite i<br />

dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti-<br />

~ki plan.<br />

3. Ponatamu utvrdivme deka na 28. 03. 2000 godina Sovetot na<br />

op{tina Kisela Voda donel Odluka za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesnata<br />

zaednica "Vardar" U. E. 66 br. 07-44/4-5. So navedenata odluka se vr{at<br />

izmeni i dopolnuvawe na Odlukata br.08-2044/1 od 29 juni 1990 godina i<br />

Odlukata br. 07-445/2 od 24. 09. 1998 godina na odredbite za<br />

sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesnata zaednica<br />

"Vardar" U. E. 66.<br />

Sostaven del na osporenata odluka e tekstualniot del na odredbite<br />

za sproveduvawe na planot za mesnata zaednica "Vardar" U. E. 66<br />

koi ne se objavuvaat a se ~uvaat vo Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo<br />

- Podra~na edinica Kisela Voda.<br />

Ponatamu utvrdivme deka so Odlukata za odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan na mesna zaednica "Vardar" se<br />

dodavaat novi ~lenovi na gorenavedenite odluki so koi se ureduvaat<br />

pra{awa na: koeficinetot na iskoristuvawe na zemji{teto koe za stanbeni<br />

objekti i kompleksi mo`e da iznesuva 1,5, za stanbeno delovni<br />

ili kompleksi do 1,8 vo zonite so delovna sodr`ina i industrija do 2,5<br />

i vo centralnite gradski podra~ja do 3,0, mo`nosta da se izvr{i odvojuvawe<br />

na predvidenite dvoku}i so spogodba na sopstvenicite, mo`nost<br />

za ograduvawe na urbanisti~kite parceli nameneti za `iveewe i<br />

visinata na ogradite, vo urbanisti~kiot plan da se primenuvaat i predvidat<br />

tri grupi na parkirali{ta ~ii broj se opredeluva vo zavisnost<br />

od goleminata na stanbeniot ili delovniot objekt, predivdeni se standardi<br />

i normativi za objektite za domuvawe i javnite objekti, odredbi<br />

so koi se utvrduvaat slu~aite vo koi delovi od objektot toj mo`e da<br />

273

otstapuva od grade`nata linija vo vertikalna i von vertikalna ramnina,<br />

mo`nost od nadgradba na kolektivnite objekti i mo`nosta za<br />

formirawe na mansardni stanovi.<br />

Vo tekstualniot del e predvideno deka so urbanisti~ki proekt<br />

da se re{at zaedni~kite elementi vo urbanisti~kata parcela (parkirawe,<br />

pristap, ureduvawe na okolen prostor, sportski i detski igrali-<br />

{ata, zelenilo i drugo.<br />

Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za<br />

sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesnata zaednica<br />

"Vardar" U. E. 66 e izgotveno od podra~nata edinica na Ministerstvoto<br />

za urbanizam i grade`ni{tvo, a nejzin predlaga~ e poverenikot<br />

na Vladata koj gi vr{i rabotite na gradona~alnikot na op{tinata.<br />

Po predmetnata nacrt-odluka dadeno e pozitivno mislewe od<br />

Glavniot arhitekt na Grad Skopje.<br />

Stru~nata revizija na Nacrtot na ovaa odluka e izvr{ena od<br />

strana na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i<br />

ekologija na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koja ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

So Zaklu~ok br. 07-32/3 od 07. 03. 2000 godina, Sovetot na op{tina<br />

Kisela Voda ja usvoil Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Odredbite za sproveduawe na Detalniot urbanisti~ki plan za<br />

mesna zaednica "Vardar" U. E. 66 i zaklu~il po istata da se sprovede<br />

javna anketa, vo rok od 15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite glasila.<br />

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa e objaveno vo vesnikot<br />

"Dnevnik" od 11. 03. 2000 godina vo koe, me|u drugoto, stoi deka<br />

javnata anketa }e se sprovede so izlagawe na Nacrt - odlukata vo prostoriite<br />

na esnata zaednica "Vardar" i }e trae 15 dena, vo koj rok zainteresiranite<br />

gra|ani i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele{ki<br />

na anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa e sostaven izve{taj vo koj e<br />

konstatirano deka ne e podnesen prigovor, odnosno zabele{ka na nieden<br />

anketen list i deka po Nacrtot treba da prodol`i postapkata za<br />

usvojuvawe na Predlog - odlukata.<br />

Predlog - odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesnata zaednica<br />

"Vardar" bil razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana na 28. 03.<br />

2000 godina, koga e donesena i samata odluka, koja potoa e objavena vo<br />

"Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, pod br. 10-2237<br />

od 30. 03. 2000 godina ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmenite<br />

i dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan, izvr{eni so osporenata Odluka.<br />

4. Na 28. 03. 2000 Sovetot na op{tina Kisela Voda donel Odluka<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na De-<br />

274

talniot urbanisti~ki plan za reonski centar "Aerodrom" br. 07-44/4-<br />

7. So ova odluka se vr{at izmeni i dopolnuvawa na Odlukata br. 08-<br />

212/1 od 15. 02. 1990 i Odlukata br. 07-445/2 od 24. 09. 1998 na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za reonski centar<br />

"Aerodrom."<br />

Sostaven del na osporenata odluka e tekstualniot del na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan reonski centar<br />

"Aerodrom" koi ne se objavuvaat, a se ~uvaat vo Ministerstvoto za<br />

urbanizam i grade`ni{tvo.<br />

Vo tekstualniot del od osporenata Odluka e predvideno deka se<br />

ukinuva ~l. 12 od prethodno donesenite odluki i se dodavaat novi ~lenovi<br />

od 12a do 12s.<br />

So navedenite ~lenovi se ureduvaat pra{awa koi se odnesuvaat<br />

na toa: deka vo urbanisti~kiot plan se primenuvaat tri grupi na parkirali{ta<br />

i toa spored mestoto na domuvawe, mestoto na rabota i parkirali{ta<br />

so op{ta namena; na koeficientot na iskoristuvawe na zemji{teto<br />

na odredeni sodr`ini vo ramkite na planot; procentot na<br />

izgradenosta na lokacijata; mo`nosta da se izvr{i odvojuvawe na predvidenite<br />

dvoku}i so spogodba na sopstvenicite; ograduvawe na urbanisti~ki<br />

parceli; namena za `iveali{tata so gradini; predviduvawe<br />

na standardi i normativi pri proektirawe na objekti za domuvawe;<br />

predviduvawe na standardi i normativi pri proektirawe na javni<br />

objekti; odredbi so koi se utvrduvaat slu~aite vo koi delovi od objektot<br />

mo`e da se otstapi od grade`nata linija vo vertikalna ramnina i<br />

von vertikalnata ramnina definirani so grade`nata linija; maksimalnoto<br />

rastojanie me|u stanbenite objekti i drugi normativi i standardi<br />

prezemeni od Pravilnikot.<br />

Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za<br />

sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za reonski centar<br />

"Aerodrom" e izgotvena od podra~nata edinica na Ministerstvoto za<br />

urbanizam i grade`ni{tvo, a nejzin predlaga~ e poverenikot na Vladata<br />

koj {to gi vr{i rabotite na gradona~alnik na ovaa op{tina.<br />

Po predmetnata nacrt-odluka dadeno e pozitivno mislewe od<br />

Glavniot arhitekt na grad Skopje.<br />

Stru~nata revizija na Nacrtot na ovaa odluka e izvr{ena od<br />

strana na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i<br />

ekologija na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koja ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

So zaklu~ok br. 07-32/3 od 07. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda ja usvoil Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Odredbite za sproveduawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesnata<br />

zaednica reonskiot centar "Aerodrom" i zaklu~il po istata da se<br />

sprovede javna anketa, vo rok od 15 dena od denot na objavuvaweto vo<br />

javnite glasila.<br />

275

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa e objaveno vo vesnikot<br />

"Dnevnik" od 11. 03. 2000 vo koe, me|u drugoto, stoi deka javnata<br />

anketa }e se sprovede so izlagawe na Nacrt - odlukata vo prostoriite<br />

na mesnata zaednica "ASNOM" i }e trae 15 dena, vo koj rok zainteresiranite<br />

gra|ani i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele{ki na<br />

anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa e sostaven izve{taj vo koj e<br />

konstatirano deka ne e podnesen prigovor, odnosno zabele{ka na nieden<br />

anketen list i deka po Nacrtot treba da prodol`i postapkata za<br />

usvojuvawe na Predlog - odlukata.<br />

Predlog - odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za reonskiot centar<br />

"Aerodrom" bil razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana na 28. 03.<br />

2000, koga e donesena i samata Odluka, koja potoa e objavena vo "Slu-<br />

`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, pod br. 10-2246<br />

od 30. 03 2000 ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmenite i<br />

dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti-<br />

~ki plan, izvr{eni so osporenata odluka.<br />

5. Na 28. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela Voda donel Odluka<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za urbana edinica 19a i 19b (nas. "Jane<br />

Sandanski") "Aerodrom" br. 07-44/4-8. So nea se vr{i izmena i dopolnuvawe<br />

na Odlukata br. 06-11217/1 od 28. 04. 1976 i Odlukata br. 07-<br />

445/2 od 24. 09. 1998 godina na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za UE 19a i 19b (nas. "Jane Sandanski") "Aerodrom."<br />

Sostaven del na odlukata e tekstualniot del na odredbite za<br />

sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za navedenata urbana<br />

edinica, koi ne se objavuvaat, a se ~uvaat vo Ministerstvoto za urbanizam<br />

i grade`ni{tvo.<br />

Vo tekstualniot del na odlukata, odnosno vo odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan e predvideno deka na prethodnite<br />

odluki se dodavaat novi ~lenovi so koi se ureduvaat pra{awa<br />

za: mo`nosta da se predvidi nadgradba na kolektivnite objekti - ramni<br />

terasi i postojni krovovi vo potkrovni stanovi; dogradba i nadgradba<br />

na postojnite objekti i drugo.<br />

Nacrt-odlukata za izmenuvawe na Detalniot urbanisti~ki plan<br />

za UE 19a i 19b nas. "Jane Sandanski" e izgotven od podra~nata edinica<br />

na Ministerstvoto za urbanizam, a nejzin predlaga~ e poverenikot<br />

na Vladata koj gi vr{i rabotite na gradona~alnik na ovaa op{tina.<br />

Stru~nata revizija na Nacrtot na ovaa odluka e izvr{ena od<br />

strana na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i<br />

ekologija na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koja ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

276

So zaklu~ok br. 07-32/3 od 07. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda ja usvoil Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Odredbite za sproveduawe na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 19a<br />

i 19b (nas. "Jane Sandanski") "Aerodrom" i zaklu~il po istata da se<br />

sprovede javna anketa, vo rok od 15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite<br />

glasila.<br />

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa e objaveno vo vesnikot<br />

"Dnevnik" od 11. 03. 2000 vo koe, me|u drugoto, stoi deka javnata<br />

anketa }e se sprovede so izlagawe na Nacrt - odlukata vo prostoriite<br />

na mesnata zaednica "Vidoe Smilevski Bato" i }e trae 15 dena, vo koj<br />

rok zainteresiranite gra|ani i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele{ki<br />

na anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa e sostaven izve{taj vo koj e<br />

konstatirano deka ne e podnesen prigovor, odnosno zabele{ka na nieden<br />

anketen list i deka po Nacrtot treba da prodol`i postapkata za<br />

usvojuvawe na Predlog - odlukata.<br />

Predlog - odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 19a i 19b nas.<br />

"Jane Sandanski" bil razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana na<br />

28. 03. 2000, koga e donesena i samata odluka, koja potoa e objavena vo<br />

"Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, pod br. 10-2244<br />

od 30. 03. 2000, ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmenite i<br />

dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti-<br />

~ki plan, izvr{eni so osporenata Odluka.<br />

6. Na 28. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela Voda donel Odluka<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za UE18 "Aerodrom" (star del) br. 07-44/4-<br />

10. So ovaa odluka se vr{i izmena vo Odlukata br. 08-209/2 od 10. 07.<br />

1997 na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za<br />

UE 18 "Aerodrom" (star del).<br />

Spored ~l. 2 od Odlukata sostaven del na osporenata odluka e<br />

tekstualniot del na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki<br />

plan koj ne se objavuvaat, a se ~uvaat vo Ministerstvoto za urbanizam<br />

i grade`ni{tvo.<br />

Vo tekstualniot del na Odlukata e predvideno deka vo odredbite<br />

na odlukata 08-209/2 od 10. 07. 1997 se dodavaat novi ~lenovi so koi<br />

se ureduvaat pra{awa a koi se odnesuvaat na toa deka predvidenite gabariti<br />

na objektite vo grafi~kiot prikaz na Planot se orientacioni,<br />

a podetalno povr{inata za izgradba na objektite }e se utvrduva so<br />

urbanisti~ki proekt.<br />

Ponatamu e predvideno deka vo urbanisti~kiot plan }e se primenuvaat<br />

tri osnovni grupi na parkirali{ta i toa parkirali{ta pokraj<br />

mestoto na domuvawe, mestoto na rabota ili parkirali{ta od<br />

op{ta upotreba i vo zavisnost od kvadraturata na stanot, delovniot<br />

277

prostor, magacinot, teatarot ili drugo e opredelen minimalniot broj<br />

na parkirali{ni mesta.<br />

Vo Odlukata isto taka se predvideni standardi i normativi za:<br />

viso~inata na ogradata na logii, balkoni, terasi i drugo, svetlata,<br />

{iro~ina na vleznata vrata, minimalnite dimenzii na gara`nite mesta<br />

vo stanbenite objekti i drugo, standardi i normativi za proektirawe<br />

na javni objekti, odreduvawe na grade`nata linija kako i otstapuvawe<br />

da se gradi vo vertikalna ramnina definirani so grade`nata<br />

linija i otstapuvawa da se gradi nadvor od vertikalnata ramnina definirana<br />

so grade`nata linija.<br />

Vo Odlukata e predvideno deka so urbanisti~ki proekt }e se<br />

re{avaat zaedni~kite elementi vo urbanisti~kata parcela (parkirawe,<br />

gara`irawe, pristap, ureduvawe na okolniot prostor i drugo).<br />

Stru~nata revizija na Nacrtot na ovaa odluka e izvr{ena od<br />

strana na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i<br />

ekologija na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koja ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

So Zaklu~ok br. 07-32/3 od 07. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda ja usvoil Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Odredbite za sproveduawe na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 18<br />

"Aerodrom" i zaklu~il po istata da se sprovede javna anketa, vo rok od<br />

15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite glasila.<br />

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa e objaveno vo vesnikot<br />

"Dnevnik" od 11. 03. 2000 vo koe, me|u drugoto, stoi deka javnata<br />

anketa }e se sprovede so izlagawe na Nacrt - odlukata vo prostoriite<br />

na mesnata zaednica "Vasko Karan|eleski" i }e trae 15 dena, vo koj rok<br />

zainteresiranite gra|ani i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele-<br />

{ki na anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa e sostaven izve{taj vo koj e<br />

konstatirano deka ne e podnesen prigovor, odnosno zabele{ka na nieden<br />

anketen list i deka po Nacrtot treba da prodol`i postapkata za<br />

usvojuvawe na Predlog - odlukata.<br />

Predlog - odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesnata zaednica<br />

UE 18 "Aerodrom" bil razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana na<br />

28. 03. 2000, koga e donesena i samata odluka, koja potoa e objavena vo<br />

"Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, pod br. 10-2236<br />

od 30. 03. 2000 ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmenite i<br />

dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti-<br />

~ki plan, izvr{eni so osporenata Odluka.<br />

7. Na 28. 03. 2003, Sovetot na op{tina Kisela Voda donel Odluka<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za UE 19C nas. "Novo Lisi~e" ("Aerodrom")<br />

br. 07-44/4-11. So navedenata odluka se vr{at izmeni na Odlu-<br />

278

kata br. 08-3555/1 od 3. 06. 1981 i Odlukata 07-445/2 od 24. 09. 1998 na<br />

odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan na UE<br />

19C "Novo Lisi~e."<br />

Spored tekstualniot del na odredbite koi se sostaven del na<br />

Odlukata vo navedenite odluki se dodavaat novi ~lenovi so koi se ureduvaat<br />

pra{awa, a koi se odnesuvaat na toa deka: predvidenite gabariti<br />

i objekti vo grafi~kite prikazi se orientacioni, a podetalnata<br />

povr{ina za izgradba na objekti }e se utvrdi so urbanisti~ki proekt;<br />

mo`nosta da se predvidi nadgradba na kolektivnite objekti - ramni<br />

terasi i postojni krovovi vo potkrovni stanovi za {to e potrebno<br />

izrabotka na ideen proekt za celiot objekt; {to se podrazbira pod nov<br />

grade`en zafat vo slu~aj na dogradba i nadgradba i drugi pra{awa.<br />

Po odnos na osporenata odluka dadeno e pozitivno mislewe od<br />

Glavniot arhitekt na grad Skopje.<br />

Stru~nata revizija na Nacrtot na ovaa odluka e izvr{ena od<br />

strana na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i<br />

ekologija na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koja ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

So zaklu~ok br. 07-32/3 od 07. 03. 2000, Sovetot na Op{tina Kisela<br />

Voda ja usvoil Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Odredbite za sproveduawe na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 19C<br />

"Novo Lisi~e" i zaklu~il po istata da se sprovede javna anketa, vo rok<br />

od 15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite glasila.<br />

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa e objaveno vo vesnikot<br />

"Dnevnik" od 11. 03. 2000 vo koe, me|u drugoto, stoi deka javnata<br />

anketa }e se sprovede so izlagawe na Nacrt - odlukata vo prostoriite<br />

na mesnata zaednica "ASNOM" i }e trae 15 dena, vo koj rok zainteresiranite<br />

gra|ani i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele{ki na<br />

anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa e sostaven izve{taj vo koj e<br />

konstatirano deka ne e podnesen prigovor, odnosno zabele{ka na nieden<br />

anketen list i deka po Nacrtot treba da prodol`i postapkata za<br />

usvojuvawe na Predlog - odlukata.<br />

Predlog - odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 19C "Novo<br />

Lisi~e" bil razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana na 28. 03. 2000,<br />

koga e donesena i samata Odluka, koja potoa e objavena vo "Slu`ben<br />

glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, pod br. 10-2237<br />

od 30. 03. 2000 ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmenite i<br />

dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti-<br />

~ki plan, izvr{eni so osporenata Odluka.<br />

8. Na 28. 05. 2000 godina Sovetot na op{tina Kisela Voda donel<br />

odluka za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na<br />

Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "11 Oktomvri" - baraki br. 07-<br />

279

44/4-13. So navedenata odluka se vr{at izmeni na Odlukata br. 083849<br />

od 1. 06. 1982 i Odlukata br. 07-445/2 od 24. 09. 1988 na odredbite za<br />

sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za naselba "11 Oktomvri"<br />

- baraki.<br />

Spored tekstualniot del vo ovaa odluka e predvideno deka so<br />

odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan se utvrduvaat<br />

odredeni sodr`ini vo ramkite na planot, koeficientot na iskoristuvawe<br />

na zemji{teto se utvrduva na 1,5 za stanbeni objekti i kompleksi,<br />

1,8 za stanbeno delovni objekti ili kompleksi do 2,5 vo zonite<br />

so delovni sodr`ini i 3,00 vo centralnoto gradsko podra~je utvrdeno<br />

so planot.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del na odlukata e utvrden procentot<br />

na izgradenosta na lokacijata koja iznesuva 60% za semejni ku}i, 70%<br />

za pove}e semejni - kolektivni stanbeni objekti i 80% za trgovsko delovni<br />

objekti.<br />

Vo Odlukata, isto taka, e predvideno deka so spogodba na sopstvenicite<br />

na predvidenite dvoku}i so planot mo`e da se izvr{i odvojuvawe<br />

vo dve individualni stanbeni zgradi vrz osnova na izgotven<br />

urbanisti~ki proekt.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del vo Odlukata e predvideno deka<br />

urbanisti~kite parceli za `iveewe so gradini mo`at da se ograduvaat,<br />

utvrdena e visinata na ogradata, ograduvaweto na industriski i<br />

drug vid proizvodni kompleksi i drugo.<br />

Po odnos na osporenata odluka dadeno e pozitivno mislewe od<br />

Gavniot arhitekt na Grad Skopje.<br />

Stru~nata revizija na Nacrtot na ovaa odluka e izvr{ena od<br />

strana na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i<br />

ekologija na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koja ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

So zaklu~ok br. 07-32/3 od 07. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda ja usvoil Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Odredbite za sproveduawe na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "11<br />

Oktomvri" i zaklu~il po istata da se sprovede javna anketa, vo rok od<br />

15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite glasila.<br />

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa e objaveno vo vesnikot<br />

"Dnevnik" od 11. 03. 2000 vo koe, me|u drugoto, stoi deka javnata<br />

anketa }e se sprovede so izlagawe na Nacrt - odlukata vo prostoriite<br />

na mesnata zaednica "11 Oktomvri" i }e trae 15 dena, vo koj rok zainteresiranite<br />

gra|ani i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele{ki na<br />

anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa e sostaven izve{taj vo koj e<br />

konstatirano deka ne e podnesen prigovor, odnosno zabele{ka na nieden<br />

anketen list i deka po Nacrtot treba da prodol`i postapkata za<br />

usvojuvawe na Predlog - odlukata.<br />

280

Predlog - odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesnata zaednica<br />

"Cvetan Dimov II" bil razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana na<br />

28. 03. 2000, koga e donesena i samata Odluka, koja potoa e objavena vo<br />

"Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, pod br. 10-2252<br />

od 30. 03. 2000 ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmenite i<br />

dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti-<br />

~ki plan, izvr{eni so osporenata odluka.<br />

9. Na 28. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela Voda donel Odluka<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za nas. "Pintija" br. 07-44/4-14. So navedenata<br />

odluka se vr{at izmeni vo Odlukata br. 08-3383/1 od 28. 06. 1984<br />

i Odlukata br. 07-445/2 od 24. 09. 1998 na odredbite za sproveduvawe na<br />

Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "Pintija."<br />

Sostaven del na odlukata e tekstualniot del za sproveduvawe<br />

na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za nas.<br />

"Pintija" koi ne se objavuvaat, a se ~uvaat vo Ministerstvoto za urbanizam<br />

i grade`ni{tvo.<br />

Vo tekstualniot del na odlukata me|u drugoto e predvideno<br />

deka spored tekstualniot del na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan se utvrduvaat odredeni sodr`ini vo ramkite<br />

na planot, koeficientot na iskoristuvawe na zemji{teto se utvrduva<br />

na 1,5 za stanbeni objekti i kompleksi, 1,8 za stanbeno delovni objekti<br />

ili kompleksi do 2,5 vo zonite so delovni sodr`ini i 3,00 vo centralnoto<br />

gradsko podra~je utvrdeno so planot.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del na odlukata e utvrden procentot<br />

na izgradenosta na lokacijata koja iznesuva 60% za semejni ku}i, 70%<br />

za pove}e semejni - kolektivni stanbeni objekti i 80% za trgovsko delovni<br />

objekti.<br />

Vo Odlukata, isto taka, e predvideno deka so spogodba na sopstvenicite<br />

na predvidenite dvoku}i so planot mo`e da se izvr{i odvojuvawe<br />

vo dve individualni stanbeni zgradi vrz osnova na izgotven<br />

urbanisti~ki proekt.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del vo Odlukata e predvideno deka<br />

urbanisti~kite parceli za `iveewe so gradini mo`at da se ograduvaat,<br />

utvrdena e visinata na ogradata, ograduvaweto na industriski i<br />

drug vid proizvodni kompleksi i drugo.<br />

Vo urbanisti~kiot plan spored tekstualniot del treba da se<br />

primenuvaat tri osnovni grupi na parkirali{ta i toa: parkirali{ta<br />

pokraj mestoto na domuvawe, parkirali{ta pokraj mestoto na rabota i<br />

parkirali{ta so op{ta namena i za ovie grupi vo zavisnost od nivnata<br />

golemina se utvrdeni parking mesta.<br />

Vo tekstualniot del za sproveduvawe na odredbite na planot,<br />

isto taka, se predvideni odredbi koi se odnesuvaat na toa {to pretsta-<br />

281

vuva grade`na linija, otstapuvawe da se gradi vo vertikalna ramnina<br />

definirano so grade`nata linija, otstapuvawe da se gradi nadvor od<br />

vertikalna linija i drugi normativi i standardi.<br />

Po odnos na osporenata odluka dadeno e pozitivno mislewe od<br />

Glavniot arhitekt na grad Skopje.<br />

Stru~nata revizija na Nacrtot na ovaa odluka e izvr{ena od<br />

strana na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i<br />

ekologija na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koja ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

So zaklu~ok br. 07-32/3 od 07. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda ja usvoil Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Odredbite za sproveduawe na Detalniot urbanisti~ki plan za nas.<br />

"Pintija" i zaklu~il po istata da se sprovede javna anketa, vo rok od<br />

15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite glasila.<br />

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa e objaveno vo vesnikot<br />

"Dnevnik" od 11. 03. 2000 vo koe me|u drugoto stoi deka javnata<br />

anketa }e se sprovede so izlagawe na Nacrt - odlukata vo prostoriite<br />

na mesnata zaednica "Pintija" i }e trae 15 dena, vo koj rok zainteresiranite<br />

gra|ani i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele{ki na<br />

anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa e sostaven izve{taj vo koj e<br />

konstatirano deka ne e podnesen prigovor, odnosno zabele{ka na nieden<br />

anketen list i deka po Nacrtot treba da prodol`i postapkata za<br />

usvojuvawe na Predlog - odlukata.<br />

Predlog - odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesnata zaednica<br />

"Pintija" bil razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana na 28. 03.<br />

2000, koga e donesena i samata Odluka, koja potoa e objavena vo "Slu`ben<br />

glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, pod br. 10-2253<br />

od 30. 03. 2000, ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmenite i<br />

dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti-<br />

~ki plan, izvr{eni so osporenata odluka.<br />

10. Na 28. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela Voda donel<br />

Odluka za izmeni i dopolnuvawa na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za nas. "Lisi~e" - baraki br. 07-44/4-16. So<br />

ovaa odluka se vr{at izmeni vo Odlukata br. 08-3850 od 1. 07. 1982 i<br />

Odlukata 07-445/2 od 24. 09. 1998 na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za nas. "Lisi~e" - baraki.<br />

Sostaven del na ovaa odluka e tekstualniot del na odredbite za<br />

sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan koj ne se objavuvaat, a<br />

se ~uvaat vo Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo.<br />

Spored tekstualniot del na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan se utvrduvaat odredeni sodr`ini vo ramkite<br />

na planot, koeficientot na iskoristuvawe na zemji{teto se utvr-<br />

282

duva na 1,5 za stanbeni objekti i kompleksi, 1,8 za stanbeno delovni<br />

objekti ili kompleksi do 2,5 vo zonite so delovni sodr`ini i 3,00 vo<br />

centralnoto gradsko podra~je utvrdeno so planot.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del na odlukata e utvrden procentot<br />

na izgradenosta na lokacijata koja iznesuva 60% za semejni ku}i, 70%<br />

za pove}e semejni - kolektivni stanbeni objekti i 80% za trgovsko delovni<br />

objekti.<br />

Vo Odlukata, isto taka, e predvideno deka so spogodba na sopstvenicite<br />

na predvidenite dvoku}i so planot mo`e da se izvr{i odvojuvawe<br />

vo dve individualni stanbeni zgradi vrz osnova na izgotven<br />

urbanisti~ki proekt.<br />

Vo tekstualniot del vo Odlukata e predvideno deka urbanisti-<br />

~kite parceli za `iveewe so gradini mo`at da se ograduvaat, utvrdena<br />

e visinata na ogradata, ograduvaweto na industriski i drug vid proizvodni<br />

kompleksi i drugo.<br />

Vo urbanisti~kiot plan spored tekstualniot del treba da se<br />

primenuvaat tri osnovni grupi na parkirali{ta i toa: parkirali{ta<br />

pokraj mestoto na domuvawe, parkirali{ta pokraj mestoto na rabota i<br />

parkirali{ta so op{ta namena i za ovie grupi vo zavisnost od nivnata<br />

golemina se utvrdeni parking mesta.<br />

Ponatamu utvrdivme deka Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na odredbite za sproveduvawe na Planot za nas. "Lisi~e" -<br />

baraki e izgotven od podra~nata edinica na Ministerstvoto za urbanizam<br />

i grade`ni{tvo, a nejzin predlaga~ e poverenik vo Vladta koj gi<br />

vr{i rabotite na gradona~alnik na ovaa op{tina.<br />

Po Nacrt-odlukata dadeno e pozitivno mislewe od Glavniot<br />

arhitekt na grad Skopje.<br />

Stru~nata revizija na Nacrtot na ovaa odluka e izvr{ena od<br />

strana na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i<br />

ekologija na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koja ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

So Zaklu~ok br. 07-32/3 od 07. 03. 2000 Sovetot na op{tina "Kisela<br />

Voda" ja usvoil Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Odredbite za sproveduawe na Detalniot urbanisti~ki plan za nas.<br />

"Lisi~e" - baraki i zaklu~il po istata da se sprovede javna anketa, vo<br />

rok od 15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite glasila.<br />

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa e objaveno vo vesnikot<br />

"Dnevnik" od 11. 03. 2000 vo koe, me|u drugoto, stoi deka javnata<br />

anketa }e se sprovede so izlagawe na Nacrt - odlukata vo prostoriite<br />

na nas. "Lisi~e" i }e trae 15 dena, vo koj rok zainteresiranite gra|ani<br />

i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele{ki na anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa e sostaven izve{taj vo koj e<br />

konstatirano deka ne e podnesen prigovor, odnosno zabele{ka na nieden<br />

anketen list i deka po Nacrtot treba da prodol`i postapkata za<br />

usvojuvawe na Predlog - odlukata.<br />

283

Predlog - odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "Lisi~e" -<br />

baraki bil razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana na 28. 03. 2000,<br />

koga e donesena i samata Odluka, koja potoa e objavena vo "Slu`ben<br />

glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, pod br. 10-2253<br />

od 30. 03. 2000 ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmenite i<br />

dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti-<br />

~ki plan, izvr{eni so osporenata odluka.<br />

11. Na 28. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela Voda donel<br />

Odluka za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na<br />

Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "11 Oktomvri" - tvrda<br />

gradba br. 07-44-4/18. So navedenata odluka se vr{i izmena vo Odlukata<br />

br. 07-123/3 od 30. 06. 1999 na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan na mesnata zaednica "11 Oktomvri" - tvrda<br />

gradba.<br />

Sostaven del na Odlukata e tekstualniot del na odredbite za<br />

sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "11<br />

Oktomvri" koi ne se objavuvaat, a se ~uvaat vo Ministerstvoto za urbanizam<br />

i grade`ni{tvo.<br />

Spored tekstualniot del na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan se utvrduvaat odredeni sodr`ini vo ramkite<br />

na planot, koeficientot na iskoristuvawe na zemji{teto se utvrduva<br />

na 1,5 za stanbeni objekti i kompleksi, 1,8 za stanbeno delovni objekti<br />

ili kompleksi do 2,5 vo zonite so delovni sodr`ini i 3,00 vo centralnoto<br />

gradsko podra~je utvrdeno so planot.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del na odlukata e utvrden procentot<br />

na izgradenosta na lokacijata koja iznesuva 60% za semejni ku}i, 70%<br />

za pove}e semejni - kolektivni stanbeni objekti i 80% za trgovsko delovni<br />

objekti.<br />

Vo Odlukata, isto taka, e predvideno deka so spogodba na sopstvenicite<br />

na predvidenite dvoku}i so planot mo`e da se izvr{i odvojuvawe<br />

vo dve individualni stanbeni zgradi vrz osnova na izgotven urbanisti~ki<br />

proekt.<br />

Vo tekstualniot del na Odlukata e predvideno deka urbanisti-<br />

~kite parceli za `iveewe so gradini mo`at da se ograduvaat, utvrdena<br />

e visinata na ogradata, ograduvaweto na industriski i drug vid proizvodni<br />

kompleksi i drugo.<br />

Vo urbanisti~kiot plan, spored tekstualniot del treba da se<br />

primenuvaat tri osnovni grupi na parkirali{ta i toa: parkirali{ta<br />

pokraj mestoto na domuvawe, parkirali{ta pokraj mestoto na rabota i<br />

parkirali{ta so op{ta namena i za ovie grupi vo zavisnost od nivnata<br />

golemina se utvrdeni parking mesta.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del, isto taka, e predvideno deka za<br />

kolektivnite stanbeni zgradi izgradeni pred zemjotresot od 1963 go-<br />

284

dina se dopu{ta dogradba i nadgradba soglasno pravilnikot, a urbanisti~kite<br />

karakteristiki }e se definiraat so izrabotka na urbanisti-<br />

~ki proekt za dobivawe na uslovi za gradba.<br />

Vo prethodnata postapka, go utvrdivme deka i toa deka Nacrtodlukata<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Planot za mesnata zaednica "11 Oktomvri" - tvrda gradba e izgotven<br />

od Podra~nata edinica na Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo,<br />

a nejzin predlaga~ e poverenik na Vladata koj {to gi vr{i<br />

rabotite na gradona~alnik na ovaa op{tina.<br />

Po Nacrt - odlukata dadeno e pozitivno mislewe od Glavniot<br />

arhitekt na grad Skopje.<br />

Stru~nata revizija na Nacrtot na ovaa odluka e izvr{ena od<br />

strana na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i<br />

ekologija na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koja ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

So Zaklu~ok br. 07-32/3 od 07. 03. 2000, Sovetot na op{tina "Kisela<br />

Voda" ja usvoil Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Odredbite za sproveduawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesnata<br />

zaednica "11 Oktomvri" i zaklu~il po istata da se sprovede javna<br />

anketa, vo rok od 15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite glasila.<br />

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa e objaveno vo vesnikot<br />

"Dnevnik" od 11. 03. 2000 vo koe, me|u drugoto, stoi deka javnata<br />

anketa }e se sprovede so izlagawe na Nacrt - odlukata vo prostoriite<br />

na mesnata zaednica "11 Oktomvri" i }e trae 15 dena, vo koj rok zainteresiranite<br />

gra|ani i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele{ki na<br />

anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa e sostaven izve{taj vo koj e<br />

konstatirano deka ne e podnesen prigovor, odnosno zabele{ka na nieden<br />

anketen list i deka po Nacrtot treba da prodol`i postapkata za<br />

usvojuvawe na Predlog - odlukata.<br />

Predlog - odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "11 Oktomvri"<br />

- tvrda gradba bil razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana na<br />

28. 03. 2000, koga e donesena i samata odluka, koja potoa e objavena vo<br />

"Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, pod br. 10-2238<br />

od 30. 03. 2000 ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmenite i<br />

dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti-<br />

~ki plan, izvr{eni so osporenata odluka.<br />

12. Na 28. 03. 2000 Sovetot na op{tina Kisela Voda donel Odluka<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za nas. "Gorno Lisi~e" br. 07-44/4-19. So<br />

navedenata Odluka se vr{at izmeni vo Odlukata br. 08-444/1 od 3. 12.<br />

1997 na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za<br />

nas. "Gorno Lisi~e."<br />

285

Vo tekstualniot del na odredbite za sproveduvawe na planot e<br />

predvideno deka na predvidenite lokacii vo planot za izgradba na<br />

administrativno-delovni objekti na bulevarot "Fevruarski pohod" i<br />

bulevarot "ASNOM" se menuva namenata vo stanbeno-delovni objekti<br />

so zadr`uvawe na gabaritot i stranata.<br />

Pri planirawe na sodr`inite za javni nameni i stopanski dejnosti<br />

na novite ili na postojnite kompleksi na edna urbana parcela<br />

so urbanisti~kiot proekt mo`e da se planiraat pove}e objekti vo zavisnost<br />

od namenata i tehnologijata.<br />

Vo tekstualniot del na odlukata e utvrden procentot na izgradenosta<br />

na lokacijata koja iznesuva 60% za semejni ku}i, 70% za pove-<br />

}e semejni - kolektivni stanbeni objekti i 80% za trgovsko delovni<br />

objekti.<br />

Vo Odlukata, isto taka, e predvideno deka so spogodba na sopstvenicite<br />

na predvidenite dvoku}i so planot mo`e da se izvr{i odvojuvawe<br />

vo dve individualni stanbeni zgradi vrz osnova na izgotven<br />

urbanisti~ki proekt.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del vo Odlukata e predvideno deka<br />

urbanisti~kite parceli za `iveewe so gradini mo`at da se ograduvaat,<br />

utvrdena e visinata na ogradata, ograduvaweto na industriski i<br />

drug vid proizvodni kompleksi i drugo.<br />

Vo Odlukata, isto taka, e predvideno deka so spogodba na sopstvenicite<br />

na predvidenite dvoku}i so planot mo`e da se izvr{i odvojuvawe<br />

vo dve individualni stanbeni zgradi vrz osnova na izgotven<br />

urbanisti~ki proekt.<br />

Ponatamu, vo tekstualniot del vo Odlukata e predvideno deka<br />

urbanisti~kite parceli za `iveewe so gradini mo`at da se ograduvaat,<br />

utvrdena e visinata na ogradata, ograduvaweto na industriski i<br />

drug vid proizvodni kompleksi i drugo.<br />

Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za<br />

sproveduvawe na Planot za nas. "Gorno Lisi~e" e izgotven od Podra~nata<br />

edinica na Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, a nejzin<br />

predlaga~ e poverenik na Vladata koj {to gi vr{i rabotite na gradona~alnik<br />

na ovaa op{tina.<br />

Po Nacrt-odlukata dadeno e pozitivno mislewe od Glavniot<br />

arhitekt na grad Skopje.<br />

Stru~nata revizija na Nacrtot na ovaa odluka e izvr{ena od<br />

strana na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i<br />

ekologija na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koja ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

So Zaklu~ok br. 07-32/3 od 07. 03. 2000, Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda ja usvoil Nacrt-odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Odredbite za sproveduawe na Detalniot urbanisti~ki plan za nas.<br />

"Gorno Lisi~e" i zaklu~il po istata da se sprovede javna anketa, vo<br />

rok od 15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite glasila.<br />

286

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa e objaveno vo vesnikot<br />

"Dnevnik" od 11. 03. 2000, vo koe, me|u drugoto, stoi deka javnata<br />

anketa }e se sprovede so izlagawe na Nacrt - odlukata vo prostoriite<br />

na mesnata zaednica "Gorno Lisi~e" i }e trae 15 dena, vo koj rok zainteresiranite<br />

gra|ani i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele{ki<br />

na anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa e sostaven izve{taj vo koj e<br />

konstatirano deka ne e podnesen prigovor, odnosno zabele{ka na nieden<br />

anketen list i deka po Nacrtot treba da prodol`i postapkata za<br />

usvojuvawe na Predlog - odlukata.<br />

Predlog - odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "Gorno Lisi~e"bil<br />

razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana na 28. 03. 2000,<br />

koga e donesena i samata odluka, koja potoa e objavena vo "Slu`ben<br />

glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo, pod br. 10-2249<br />

od 30. 03. 2000 ima izdadeno soglasnost za sproveduvawe na izmenite i<br />

dopolnuvawata na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti-<br />

~ki plan, izvr{eni so osporenata odluka.<br />

Navedenite izmeni na odredbite za sproveduvawe na detalnite<br />

urbanisti~ki planovi proizlegle od potrebite za usoglasuvawe na detalnite<br />

urbanisti~ki planovi so izmenite vo zakonskata regulativa i<br />

Pravilnikot za standardite i normativite za planirawe na prostorot,<br />

a za koja cel Ministerstvoto za urbanizam im sugeriralo na op{-<br />

tinite da se izvr{at izmeni samo vo tekstualniot del na detalnite<br />

urbanisti~ki planovi, a ne i na grafi~kiot del so cel da ne se stopira<br />

gradbata na objektite na teren.<br />

13. Vo vrska so Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica<br />

"Vardar" br. 07-44/4-6 utvdivme deka Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija so Odluka U. br. 8/2003 od 2. 07. 2003 godina, istata ja ukinal<br />

i utvrdil deka taa ne e vo soglasnost so Ustavot i Zakonot za prostornoto<br />

i urbanisti~koto planirawe.<br />

So ogled na toa {to osporenata odluka ne e vo pravniot poredok<br />

smetame deka soglasno ~l. 28 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija nema procesni pretpostavki za postapuvawe na<br />

Sudot poradi {to vo toj del inicijativata treba da se otrfrli.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

- Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br. 36/<br />

2001 od 7. 05. 2003, ja ukinal Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna<br />

zaednica "Cvetan Dimov" br. 07-44/4-12, donesena od Sovetot na op{-<br />

tina Kisela Voda na 28. 03. 2000 godina.<br />

287

- Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br. 8/<br />

2003 od 2. 07. 2003, ja ukinal Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna<br />

zaednica "Vardar" br. 07-53/11 donesena od Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda na 28. 03. 2000 godina.<br />

Vo obrazlo`enito i na dvete odluki Sudot izrazil stav deka so<br />

ogled na toa {to so osporenite odluki se vr{at izmeni i dopolnuvawa<br />

na odredbite za sproveduvawe na detalniot urbanisti~ki plan, a ne na<br />

samiot plan, a koi izmeni se odnesuvaat samo na tekstualniot del a ne<br />

i na grafi~kiot del na planot, indirekno se povreduvaat principot<br />

na vladeewe na pravoto vo ureduvawe i humanizacija na prostorot i<br />

za{tita i unapreduvawe na `ivotnata sredina {to se operacionalizira<br />

i ostvaruva na na~in i postapka utvrdeni vo Zakonot za prostorno<br />

i urbanisti~ko planirawe.<br />

288<br />

Pravno mislewe<br />

So ogled na toa {to osporenite odluki se doneseni vo 2000 godina,<br />

pri ocenuvawe na nivnata zakonitost predvid bea zemeni odredbite<br />

od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe koi va`ele<br />

vo vreme na nivnoto donesuvawe ("SV RM," br. 4/1996, 28/1997 i 18/<br />

1999).<br />

Vo ~l. 11 od navedeniot zakon e predvideno deka detalniot<br />

urbanisti~ki plan sodr`i osobeno: plan za namena na prostorot i<br />

objektite, plan na grade`nite parceli i povr{ini za izgradba na objekti<br />

opredeleni so regulacioni i grade`ni linii, maksimalna visina<br />

na objektite i drugi pobliski uslovi za izgradba. Spored ovoj ~len od<br />

Zakonot, detalniot urbanisti~ki plan mora da sodr`i i odredbi za<br />

sproveduvawe na planot, bilansni pokazateli i soodvetni grafi~ki<br />

prikazi.<br />

Soglasno ~l. 21a od navedeniot zakon, pri izrabotuvawe na prostoren<br />

i urbanisti~ki plan zadol`itelno se primenuvaat urbanisti-<br />

~kite normativi i standardi za planirawe na prostorot koj gi donesuva<br />

ministerot nadle`en za rabotite na urbanizmot.<br />

Pri donesuvawe na detalnite urbanisti~ki planovi zakonodvecot<br />

ja propi{al postapkata za nivno donesuvawe koja treba zadol`itelno<br />

da se primenuva.<br />

Vo ~l. 17 od Zakonot e utvrdeno deka detalnite urbanisti~ki<br />

planovi, kako, vpro~em, i site drugi urbanisti~ki planovi, se izrabotuvaat<br />

kako nacrt i predlog na plan.<br />

Po utvrduvaweto na nacrtot na detalniot urbanisti~ki plan se<br />

sproveduva javna anketa, koja soglasno ~l. 18 od Zakonot se organizira,<br />

odnosno sproveduva so izlo`uvawe na planot na javno mesto najmalku<br />

15 dena (po izmenite na Zakonot od 2001 godina, ovoj rok e skraten na<br />

10 dena), vo koj rok zainteresiranite gra|ani i pravni lica do organi-

zatorot na anketata dostavuvaat pismeni zabele{ki na anketni listovi.<br />

Za vremeto i mestoto na koe }e bide izlo`en planot zadol`itelno<br />

se objavuva soop{tenie vo javnite glasila.<br />

Za javnata anketa se izgotvuva izve{taj so obrazlo`enie za neprifatenite<br />

zabele{ki i zaedno so predlogot na planot se dostavuva<br />

na usvojuvawe. Ovoj izve{taj do izmenite na Zakonot vo 1999 godina go<br />

izgotvuva{e Ministerstvoto nadle`no za urbanizamot, a po tie izmeni,<br />

go izgotvuva op{tinata.<br />

Vo ~l. 20 od Zakonot, na koj se povikuvaat podnositelite na<br />

ovaa inicijativa e utvrdeno deka izmenite i dopolnuvawata na urbanisti~kite<br />

planovi se vr{i po ista postapka propi{ana za nivno donesuvawe,<br />

dokolku so ovoj zakon ne e poinaku opredeleno.<br />

Spored ~l. 22 st. 6 i 7 od Zakonot, urbanisti~kite planovi mo-<br />

`at da se sproveduvaat po izdavaweto na soglasnost od Ministerstvoto<br />

nadle`no za rabotite na urbanizmot, a planovite za koi ne e izdadena<br />

soglasnost, se smetaat deka ne se doneseni.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite zakonski odredbi, kako i utvrdenata<br />

fakti~ka sostojba proizleguva deka osporenite odluki so koi se<br />

vr{i izmena i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na detalnite<br />

urbanisti~ki planovi kako sostaven del na planovite se doneseni<br />

soglasno postapkata utvrdena so zakonot.<br />

Me|utoa, imaj}i go vo vid faktot {to so osporenite odluki se<br />

vr{at izmeni i dopolnuvawa na odredbite za sproveduvawe na planot,<br />

a ne na samiot plan i deka ovie izmeni se odnesuvaat samo na tekstualniot<br />

del, a ne i na grafi~kiot del na planot, smetame deka osnovano<br />

mo`e da se postavi pra{aweto za nivnata soglasnost so zakonot od formalen<br />

i su{tinski aspekt.<br />

- Od formalna strana, zakonot ne poznava donesuvawe i izmenuvawe<br />

na del na urbanisti~kiot plan, tuku samo donesuvawe i izemnuvawe<br />

na plan.<br />

Spored toa, so ogled deka odredbite za sproveduvawe na planot<br />

sami za sebe ne mo`at da opstojat, tuku se del od detalniot urbanisti~ki<br />

plan, tie ne mo`at i odvoeno da se menuvaat i dopolnuvaat kako<br />

{to toa e napraveno vo konkretniov slu~aj.<br />

Poa|aj}i od faktot {to spored Zakonot, detalniot urbanisti-<br />

~ki plan sodr`i grafi~ki i tekstualen del, ovie delovi ne e mo`no da<br />

se odvojuvaat, bidej}i numeri~kite pokazateli vo tekstualniot del zadiraat<br />

i vo podatocite od grafi~kiot del.<br />

Sekoe poinakvo tolkuvawe na zakonot bi zna~elo deka preku<br />

izmena samo na sodr`inata na tekstualniot del na planot se vr{i<br />

izmena i vo grafi~kiot del.<br />

- Spored na{e mislewe, su{tinskite povredi na zakonot koi se<br />

napraveni so donesuvaweto na spornite odluki se slednive:<br />

289

So tekstualniot del na osporenite odluki koj e sostaven del na<br />

planot se navleguva vo grafi~kiot del na planot od pri~ini {to parametrite,<br />

odnosno normativite i standardite utvrdeni vo tekstualniot<br />

del se edinstven numeri~ki parametar koj neposredno se odnesuva na<br />

parametrite na sekoja gradba i se ureduvaat vo grafi~kiot del.<br />

Od druga strana, standardite i parametrite za koeficientot za<br />

iskoristuvawe na zemji{teto i procentot na izgradenosta na lokaciite<br />

utvrdeni vo pravilnikot za standardite i normativite za planirawe<br />

na prostorot se koristat pri planirawe i va`at za izgotvuva~ot na<br />

planot, a ne i za organite {to go sproveduvaat planot od koi pri~ini<br />

tie ne mo`e da bidat predmet na ureduvawe so odredbite za sproveduvawe<br />

na planot.<br />

Ponatamu, so tekstualniot del na osporenite odluki se vr{i<br />

delegirawe na pravoto na planirawe od sovetot na op{tinata na podra~nata<br />

edinica na Ministerstvoto za urbanizam, odnosno se dopu-<br />

{ta planiranata gradba i grade`nata linija utvrdena so planot da se<br />

menuva vrz osnova na urbanisti~ki proekt.<br />

Toa prakti~no zna~i deka se utvrduvaat novi uslovi za gradba<br />

koi ne se sodr`ani nitu vo tekstualniot, ni vo grafi~kiot del na planot,<br />

odnosno se gradi nadvor od zakonskite ramki na planirawe na prostorot.<br />

So ogled pak, na toa {to so osporenite odluki preku izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe samo na odredbite za sproveduvawe na planovite se<br />

ovozmo`uva na organot na upravata nadle`en za rabotite na urbanizmot<br />

pri izdavawe na re{enie za uslovi za gradba da vr{i izmena na<br />

celiot urbanisti~ki plan nadvor od utvrdenata postapka so zakon<br />

osnovano se postavuva pra{aweto dali so vakviot na~in na ureduvawe<br />

na ovie pra{awa ne se doveduva vo pra{awe ustavniot princip na harmonizacija<br />

na planirawe na prostorot, odnosno ne se povreduva ~l. 2<br />

od Zakonot za prostorno planirawe spored koj planiraweto na prostorot<br />

e kontinuiran proces koj se obezbeduva so izrabotuvawe, donesuvawe<br />

i sproveduvawe na planovite koi me|usebno se usoglaseni.<br />

So ogled na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta<br />

na: Odlukata br. 07-44/4-3, Odlukata br. 07-44/4-4, Odlukata br.<br />

07-44/4-5, Odlukata br. 07-44/4-7, Odlukata br. 07-44/4-8, Odlukata br.<br />

07-44/4-10, Odlukata br. 07-44/4-11, Odlukata br. 07-44/4-13, Odlukata<br />

br. 07-44/4-14, Odlukata br. 07-44/4-16, Odlukata br. 07-44/4-18 i Odlukata<br />

br. 07-44/4-19 doneseni od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28.<br />

03. 2000 godina.<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe ustavnosta i<br />

zakonitosta na Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za<br />

sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesnata zaednica<br />

290

"Vardar" br. 07-44/4-6, donesen od Sovetot na op{tina Kisela Voda na<br />

28. 03. 2000 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 i ~len 28 alineja 3 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na<br />

16 juni 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na:<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. Ostrovo (UE 19a i<br />

19b Aerodrom) br. 07-44/4-3 donesena od Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda, na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad<br />

Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "Birarija"<br />

br. 07-44/4-4 donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br.<br />

8/2000;<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "Vardar"<br />

UE 66 br. 07-44/4-5 donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br.<br />

8/2000;<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za Reonski centar Aerodrom<br />

br. 07-44/4-7, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br.<br />

8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 19a i 19b (nas. "Jane<br />

Sandanski") Aerodrom br. 07-44/4-8, donesena od Sovetot na op{tina<br />

Kisela Voda na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na<br />

grad Skopje" br. 8/2000;<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 18 Aerodrom (star<br />

del) br. 07-44/4-10, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br.<br />

8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 19C nas. "Novo<br />

291

Lisi~e" (Aerodrom) br. 07-44/4-11, donesena od Sovetot na op{tina<br />

Kisela Voda na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na<br />

grad Skopje" br. 8/2000;<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "11 Oktomvri" - baraki<br />

br. 07-44/4-13, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br.<br />

8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za<br />

sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "Pintija" br.<br />

07-44/4-14, donesena od Sovetot na optina Kisela Voda na 28 mart 2000<br />

godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "Lisi~e" - baraki<br />

br. 07-44/4-16 donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28 mart<br />

2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "11 Oktomvri"<br />

tvrda gradba br.07-44/4-18, donesena od Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na<br />

grad Skopje" br. 8/2000 i<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan na nas. "Gorno Lisi~e" br.<br />

07-44/4-19, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28 mart<br />

2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000,<br />

2. SE OTFRLA inicijativata za za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za izmenuvawe i<br />

dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki<br />

plan za mesna zaednica "Vardar" br. 07-44/4-6 (07-53/11) donesena od<br />

Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28 mart 2000 godina, a objavena vo<br />

"Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

3. Sne`ana Le{koska i Slavica Buntevska-Stojanova od Skopje<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativa za<br />

poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na<br />

odlukite ozna~eni vo to~kite 1 i 2 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenite odluki ne bile<br />

vo soglasnost so ~len 20 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe, zatoa {to so niv bila izvr{ena izmena i dopolnuvawe<br />

samo na odredbite za sproveduvawe na planovite, a ne i na grafi~kite<br />

prilozi na detalnite urbanisti~ki planovi poradi {to postoela neusoglasenost<br />

me|u ovie delovi od planovite.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka osporenite odluki za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na detalnite<br />

urbanisti~ki planovi se doneseni na ist datum 28 mart 2000 godina,<br />

imaat razli~en delovoden broj i sekoja od niv se odnesuva za konkretna<br />

292

mesna zaednica, naselba ili urbana edinica.<br />

Ponatamu, Sudot utvrdi deka sekoja od osporenite odluki ima<br />

po 3 ~lena. So prviot ~len fakti~ki se konstatira deka se izvr{eni<br />

izmeni i dopolnuvawa na odredbite za sproveduvawe na detalniot<br />

urbanisti~ki plan za soodvetnata mesna zaednica, naselba ili urbana<br />

edinica.<br />

So ~lenot 2, vo sekoja od odlukite e utvrdeno deka tekstualniot<br />

del na odredbite za sproveduvawe na planovite e sostaven del na<br />

odlukite koj ne se objavuva, a se ~uva vo Ministerstvoto za urbanizam<br />

i grade`ni{tvo - Podra~na edinica Kisela Voda.<br />

So ~lenot 3, pak, na sekoja od odlukite e predvideno deka odlukata<br />

vleguva vo sila so denot na donesuvaweto, a }e se objavi vo "Slu-<br />

`ben glasnik na grad Skopje."<br />

Ponatamu, Sudot utvrdi deka spored tekstualniot del na sekoja<br />

poedine~na odluka, vo zavisnost od mesna zaednicata, urbanata edinica<br />

ili naselbata se ureduvaat pra{awa za koeficinetot na iskoristuvawe<br />

na zemji{teto (koe za stanbeni objekti i kompleksi mo`e da<br />

iznesuva 1,5, za stanbeno delovni ili kompleksi do 1,8 vo zonite so delovna<br />

sodr`ina i industrija do 2,5 i vo centralnite gradski podra~ja<br />

do 3,0); mo`nosta da se izvr{i oddeluvawe na predvidenite dvoku}i so<br />

spogodba na sopstvenicite, mo`nost za ograduvawe na urbanisti~kite<br />

parceli nameneti za `iveewe i visinata na ogradite; mo`nosta vo<br />

urbanisti~kiot plan da se primenuvaat i predvidat tri grupi na parkirali{ta<br />

~ij broj se opredeluva vo zavisnost od goleminata na stanbeniot<br />

ili delovniot objekt; standardite i normativite za objektite<br />

za domuvawe i javnite objekti; odredbi so koi se utvrduvaat slu~aite<br />

vo koi delovi objektot mo`e da otstapuva od grade`nata linija vo vertikalna<br />

i von vertikalna ramnina; mo`nost od nadgradba na kolektivnite<br />

objekti i mo`nosta za formirawe na mansardni stanovi.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka nacrt-odlukite za izmenuvawe i<br />

dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na detalnite urbanisti~ki<br />

planovi za mesnite zaednici, naselbi ili urbani edinici se izgotveni<br />

od Podra~nata edinica na Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni-<br />

{tvo, a nivni predlaga~čbil poverenikot na Vladata koj {to gi<br />

vr{el rabotite na gradona~alnik na op{tinata.<br />

Po predmetnite nacrt-odluki e dadeno pozitivno mislewe od<br />

glavniot arhitekt na Grad Skopje pod br. 18a 458/1 od 27 mart 2000 godina.<br />

Stru~nata revizija na Nacrtot na odlukite e izvr{ena od strana<br />

na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i ekologija<br />

na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koj ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka so Zaklu~ok br. 07-32/3 od 7 mart<br />

2000 godina, Sovetot na op{tina Kisela Voda gi usvoil nacrt-odlukite<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Odredbite za sproveduvawe na<br />

293

detalnite urbanisti~ki planovi za: Crni~e U.E. 61, nas. Dra~evo, nas.<br />

Ostrovo (U.E. 19-a i 19-b - Aerodrom), MZ Birarija, MZ Vardar U. E.<br />

66, MZ Vardar, Reonski centar Aerodrom, U.E. 19-a i 19-b (nas. Jane<br />

Sandanski) - Aerodrom, Jugoisto~na industriska zona, U.E. 18 Aerodrom<br />

(star del), U.E. 19-C nas. Novo Lisi~e (Aerodrom), MZ Cvetan<br />

Dimov II, nas. 11 Oktomvri-baraki, nas. Pintija, nas. Mite Bogoevski,<br />

nas. Lisi~e-baraki, MZ Cvetan Dimov-Slavija, MZ 11 Oktomvri (tvrda<br />

gradba) i nas. Gorno Lisi~e.<br />

Vo vrska so nacrt-odlukite, Sovetot zaklu~il da se sprovede javna<br />

anketa koja }e trae 15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite<br />

glasila.<br />

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa bilo objaveno vo<br />

vesnikot "Dnevnik" od 11 mart 2000 godina vo koe, me|u drugoto, bilo<br />

predvideno deka javnata anketa }e se sprovede so izlagawe na nacrt -<br />

odlukata vo prostoriite na mesnite zaednici i }e trae 15 dena, vo koj<br />

rok zainteresiranite gra|ani i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele{ki<br />

na anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa za sekoja nacrt - odluka bil<br />

sostaven izve{taj vo koj e konstatirano deka ne e podnesen prigovor,<br />

odnosno zabele{ka na nieden anketen list i deka po nacrtot treba da<br />

prodol`i postapkata za usvojuvawe na predlog - odluka.<br />

Predlog - odlukite za sekoe izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na detalnite urbanisti~ki planovi za navedenite<br />

mesni zaednici bil razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana<br />

na 28 mart 2000 godina, koga se doneseni i odlukite, koi potoa se objaveni<br />

vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Na 30 mart 2000 godina, Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo,<br />

izdalo soglasnost za sproveduvawe na izmenite i dopolnuvawata<br />

na odredbite za realizacija na detalnite urbanisti~ki planovi,<br />

izvr{eni so soodvetnite odluki.<br />

5. Pri ocenuvaweto na ustavnosta i zakonitosta na osporenite<br />

odluki Sudot gi ima{e predvid odredbite od ~len 8 i 52 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija, kako i odredbite od Zakonot za prostorno i<br />

urbanisti~ko planirawe koi {to va`ele vo vremeto na nivnoto donesuvawe,<br />

a vo odnos na koi se osporuvaat i ovie odluki.<br />

Imeno, vo ~len 8 od Ustavot na Republika Makedonija me|u temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija se<br />

utvrdeni i principot na vladeeweto na pravoto, kako i ureduvaweto i<br />

humanizacijata na prostorot i za{titata na unapreduvaweto na `ivotnata<br />

sredina i na prirodata.<br />

Spored ~len 52 stav 1 od Ustavot, zakonite i drugite propisi se<br />

objavuvaat pred da vlezat vo sila.<br />

Spored ~len 11 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 4/1996, 28/1997 i<br />

18/1999), detalniot urbanisti~ki plan sodr`i osobeno: plan na namena<br />

294

na prostorot i objektite, plan na grade`ni parceli i povr{ini za<br />

izgradba na objekti opredeleni so regulacioni i grade`ni linii, maksimalna<br />

visina na objektite i drugi pobliski uslovi za izgradba.<br />

Spored ovoj ~len od Zakonot detalniot urbanisti~ki plan mora, isto<br />

taka, da sodr`i i odredbi za sproveduvawe na planot, bilansni pokazateli<br />

i soodvetni grafi~ki prikazi.<br />

Spored ~len 21-a od istiot zakon, pri izrabotuvawe na prostoren<br />

i urbanisti~ki plan zadol`itelno se primenuvaat urbanisti~kite<br />

normativi i standardi za planirawe na prostorot, koi {to gi donesuva<br />

ministerot nadle`en za rabotite na urbanizmot.<br />

Vo odnos na postapkata za donesuvawe na detalnite urbanisti~ki<br />

planovi Zakonot propi{a nekolku pravila i toa:<br />

Vo ~lenot 17 od Zakonot e utvrdeno deka detalnite urbanisti~ki<br />

planovi, kako i site drugi urbanisti~ki planovi, se izrabotuvaat<br />

kako nacrt i predlog na plan.<br />

Po utvrduvaweto na nacrtot na detalniot urbanisti~ki plan se<br />

sproveduva, odnosno organizira javna anketa, koja, pak, soglasno ~len<br />

18 od Zakonot se sproveduva so izlagawe na planot na javno mesto najmalku<br />

15 dena (po izmenite na Zakonot od 2001 godina ovoj rok e skraten<br />

na 10 dena), vo koj rok zainteresiranite gra|ani i pravni lica<br />

dostavuvaat pismeni zabele{ki na anketni listovi do organizatorot<br />

na anketata.<br />

Za vremeto i mestoto na koe }e bide izlo`en planot zadol`itelno<br />

se objavuva soop{tenie vo javnite glasila.<br />

Za javnata anketa se izgotvuva izve{taj so obrazlo`enie za neprifatenite<br />

zabele{ki koj se dostavuva zaedno so predlogot na planot<br />

na usvojuvawe.<br />

Vo ~lenot 20 od Zakonot, na koj se povikuvaat podnositelite na<br />

inicijativata, utvrdeno e deka izmenite i dopolnuvawata na urbanisti~kite<br />

planovi se vr{i po ista postapka propi{ana za nivno donesuvawe,<br />

dokolku so ovoj zakon ne e poinaku opredeleno.<br />

Spored ~len 22 stav 6 i 7 od Zakonot, urbanisti~kite planovi<br />

mo`at da se sproveduvaat po izdavaweto soglasnost od Ministerstvoto<br />

nadle`no za rabotite na urbanizmot, a planovite za koi ne e izdadena<br />

soglasnost, se smetaat deka ne se doneseni.<br />

Trgnuvaj}i od navedenite zakonski odredbi, kako i utvrdenata<br />

fakti~ka sostojba proizleguva deka osporenite odluki so koi se vr{i<br />

izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na Detalnite<br />

urbanisti~ki planovi kako sostaven del na planot se doneseni po<br />

sproveduvawe na sevkupnata postapka koja e propi{ana i za donesuvawe<br />

na planot.<br />

Me|utoa, samiot fakt deka so osporenite odluki se vr{at izmeni<br />

i dopolnuvawa na odredbite za sproveduvawe na detalnite urbanisti~ki<br />

planovi, a ne na planot i deka ovie izmeni i dopolnuvawa se<br />

odnesuvaat samo na tekstualniot del, a ne i na grafi~kiot del na pla-<br />

295

not, za Sudot e dovolen osnov na somnevawe vo nivnata soglasnost so<br />

Zakonot.<br />

Imeno, spored misleweto na Sudot so osporenite odluki formalno<br />

i su{tinski e povreden Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe.<br />

Formalno, najprvo zatoa {to Zakonot ne poznava donesuvawe i<br />

izmenuvawe na del na urbanisti~ki plan, tuku samo donesuvawe i izmenuvawe<br />

na plan. Ottuka, so ogled deka odredbite za sproveduvawe na<br />

planot sami za sebe ne postojat, tuku se del od detalniot urbanisti~ki<br />

plan, tie i ne mo`at posebno, odnosno oddelno da se izmenuvaat i dopolnuvaat,<br />

kako {to e napraveno vo konkretniot slu~aj, tuku mo`e da<br />

se vr{at izmeni i doplonuvawe na urbanisti~kiot plan vo toj del.<br />

Vtoro, imaj}i predvid deka spored Zakonot, detalniot urbanisti~ki<br />

plan sodr`i grafi~ki i tekstualen del, spored Sudot ne e<br />

mo`no ovie delovi da se oddeluvaat, bidej}i po pravilo numeri~kite<br />

pokazateli vo tekstualniot del zasegaat i podatok vo grafi~kiot del.<br />

Toa, so drugi zborovi bi zna~elo deka pri sekoi izmenuvawa i dopolnuvawa<br />

na planot, planot mora sodr`inski da gi ima i site prilozi,<br />

odnosno delovi na orginalniot plan {to se menuva i dopolnuva, {to<br />

ne e taka vo konkretniot slu~aj.<br />

Kako povredi na Zakonot od su{tinska priroda {to se napraveni<br />

so osporenata odluka, spored Sudot se slednite:<br />

So tekstualniot del na osporenite odluki, koj e nivni sostaven<br />

del, se navleguva vo drugite delovi, konkretno vo grafi~kiot del na<br />

planot. Ova od pri~ina {to parametrite, odnosno normativite i standardite<br />

utvrdeni vo tekstualniot del se praktično edinstveni numeri~ki<br />

parametri koi neposredno se odnesuvaat na fizi~kite parametri<br />

na sekoja gradba i se ureduvaat vo grafi~kiot del na planot.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj so osporenite odluki<br />

ne se izvr{eni izmeni i na grafi~kiot del na Detalniot urbanisti~ki<br />

planovi, fakti~ki postoi neusoglasenost na podatocite me|u<br />

tekstualniot i grafi~kiot del na planot, odnosno ovie podatoci me|usebno<br />

se sprotivstaveni.<br />

Od druga strana, standardite i parametrite za koeficientot na<br />

iskoristuvawe na zemji{teto i procentot na izgradenost na lokacijata<br />

utvrdeni vo Pravilnikot za standardi i normativi za planirawe<br />

na prostorot se koristat pri planiraweto i va`at za izgotvuva~ot na<br />

planot, a ne za organite {to go sproveduvaat planot, poradi {to tie i<br />

ne mo`at da bidat predmet na ureduvawe so odredbite za sproveduvawe<br />

na planot.<br />

Ponatamu, so tekstualniot del na osporenite odluki vsu{nost<br />

se vr{i delegirawe na pravoto na planirawe od Sovetot na op{tinata<br />

Kisela Voda na podra~nata edinica na Ministerstvoto za urbanizam,<br />

bidej}i se dopu{ta planiranite gabariti na objektite vo grafi~kite<br />

prilozi na planot da se menuvaat so urbanisti~ki proekt, a se dopu{ta<br />

296

i brojot na objekti na edna parcela da se planira so urbanisti~ki proekt<br />

namesto so planot. Toa prakti~no zna~i deka na ovoj na~in se<br />

utvrduvaat novi uslovi za gradba koi ne se sodr`ani vo nieden del od<br />

detalniot urbanisti~ki plan, odnosno nitu vo negoviot tekstualen ni<br />

grafi~ki del, {to od druga strana pak zna~i da se gradi nadvor od<br />

ustavnite i zakonskite ramki za planirawe na prostorot.<br />

So ogled na toa {to so osporenite odluki, preku izmenuvawe i<br />

dopolnuvawe samo na odredbite za sproveduvawe na detalnite urbanisti~ki<br />

planovi za soodvetnite mesni zaednici, naselbi ili urbanisti~ki<br />

edinici se ovozmo`uva organot na upravata nadle`en za rabotite<br />

na urbanizmot pri izdavawe na uslovi za gradba da vr{i izmena<br />

na urbanisti~ki plan nadvor od zakonski utvrdenata postapkata, Sudot<br />

smeta deka indirektno se povreduvaat i ustavno utvrdenite temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija, kako<br />

{to se principot na vladeeweto na pravoto, ureduvaweto i humanizacijata<br />

na prostorot i za{titata i unapreduvaweto na `ivotnata sredina<br />

i na prirodata, {to se operacionalizira i ostvaruva na na~in i<br />

postapka utvrdeni vo Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe.<br />

Ponatamu, okolnosta {to osporenite odluki vlegle vo sila so<br />

denot na donesuvaweto, a ne po nivnoto objavuvawe, spored Sudot pretstavuva<br />

u{te eden osnov za somnevawe vo nivnata soglasnost so Ustavot.<br />

6. Imaj}i gi predvid navedenite pri~ini pred Sudot osnovano<br />

se postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenite odluki so Ustavot<br />

i so odredbite na Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe koi<br />

va`ele vo vremeto na nivnoto donesuvawe.<br />

7. Sudot na sednicata utvrdi deka so Odluka U. br. 8/2003 od 2<br />

juli 2003 godina ja ukinal Odlukata za izmena i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica<br />

"Vardar" br. 07-53/11 donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda<br />

na 28 mart 2000 godina.<br />

Vo postapkata po ovaa inicijativa Sudot utvrdi deka osven navedeniot<br />

broj ukinatata odluka ima i brojot 07-44/4-6 pod koj broj sega<br />

se osporuva.<br />

Bidej}i se raboti za identi~na odluka so dva broja Sudot odlu-<br />

~i inicijativata vo delot so koja se osporuva odlukata pod broj 07-<br />

44/4-6 da ja otfrli soglasno ~len 28 alineja 3 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija.<br />

Sudot utvrdi deka i drugite osporeni odluki imaat po dva razli~ni<br />

broja.<br />

8. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

9. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanov-<br />

297

ski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe po predmetot U. br. 170/2003 so Nacrt-odluka<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so re{enie U. br. 170/<br />

2003 od 16 juni 2004 godina povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na:<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. Ostrovo (UE 19a i<br />

19b Aerodrom) br. 07-44/4-3 donesena od Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda, na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad<br />

Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "Birarija"<br />

br. 07-44/4-4 donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/<br />

2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "Vardar"<br />

UE 66 br.07-44/4-5 donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/<br />

2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za Reonski centar Aerodrom<br />

br. 07-44/4-7, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/<br />

2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 19a 19b (nas. "Jane<br />

Sandanski") Aerodrom br. 07-44/4-8, donesena od Sovetot na op{tina<br />

Kisela Voda na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na<br />

grad Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 18 Aerodrom (star<br />

del) br. 07-44/4-10, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/<br />

2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 19C nas. "Novo Lisi-<br />

~e" (Aerodrom) br. 07-44/4-11, donesena od Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad<br />

Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "11 Oktomvri" - ba-<br />

298

aki br. 07-44/4-13, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/<br />

2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "Pintija" br. 07-<br />

44/4-14, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28 mart 2000<br />

godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "Lisi~e" - baraki<br />

br. 07-44/4-16 donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28 mart<br />

2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "11 Oktomvri"<br />

tvrda gradba br. 07-44/4-18, donesena od Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na<br />

grad Skopje" br. 8/2000 i<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan na nas. "Gorno Lisi~e" br.<br />

07-44/4-19, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28 mart<br />

2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Postapkata be{e povedena zatoa {to pred Sudot osnovano se<br />

postavi pra{aweto za nivnata soglasnost so Ustavot i Zakonot za prostorno<br />

i urbanisti~ko planirawe.<br />

Donositelot na osporenite odluki vo predvideniot rok ne dostavi<br />

odgovor na navodite od re{enieto za poveduvawe postapka.<br />

So ogled na faktot {to fakti~kata i pravnata sostojba na rabotite<br />

po predmetot se nepromeneti se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da gi ukine osporenite odluki.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

i ~len 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 9.<br />

septemvri 2004 godina, donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVAAT:<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. Ostrovo (UE 19a i<br />

19b Aerodrom) br. 07-44/4-3 donesena od Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda, na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad<br />

Skopje" br. 8/2000,<br />

299

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "Birarija"<br />

br. 07-44/4-4 donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/<br />

2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "Vardar"<br />

UE 66 br.07-44/4-5 donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/<br />

2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za Reonski centar Aerodrom<br />

br. 07-44/4-7, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br.<br />

8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 19a 19b (nas. "Jane<br />

Sandanski") Aerodrom br. 07-44/4-8, donesena od Sovetot na op{tina<br />

Kisela Voda na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na<br />

grad Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 18 Aerodrom (star<br />

del) br. 07-44/4-10, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br.<br />

8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za UE 19C nas. "Novo Lisi-<br />

~e" (Aerodrom) br. 07-44/4-11, donesena od Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad<br />

Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "11 Oktomvri" - baraki<br />

br. 07-44/4-13, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28<br />

mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br.<br />

8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "Pintija" br. 07-<br />

44/4-14, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28 mart 2000<br />

godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za nas. "Lisi~e" - baraki<br />

br. 07-44/4-16 donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28 mart<br />

2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000,<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan za mesna zaednica "11 Okto-<br />

300

mvri" tvrda gradba br. 07-44/4-18, donesena od Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda na 28 mart 2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na<br />

grad Skopje" br. 8/2000 i<br />

- Odlukata za izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan na nas. "Gorno Lisi~e" br.<br />

07-44/4-19, donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda na 28 mart<br />

2000 godina, a objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000;<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija po povod podnesena<br />

inicijativa od Sne`ana Le{koska i Slavica Buntevska - Stojanova od<br />

Skopje so re{enie U. br. 170/2003 od 16 juni 2004 godina, povede postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na odlukite ozna~eni vo<br />

to~kata 1 od ovaa odluka.<br />

Postapkata be{e povedena zatoa {to pred Sudot osnovano se<br />

postavi pra{aweto za nivnata soglasnost so Ustavot i Zakonot za prostorno<br />

i urbanisti~ko planirawe.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka osporenite odluki za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na detalnite<br />

urbanisti~ki planovi se doneseni na ist datum 28 mart 2000 godina,<br />

imaat razli~en delovoden broj i sekoja od niv se odnesuva za konkretna<br />

mesna zaednica, naselba ili urbana edinica.<br />

Ponatamu, Sudot utvrdi deka sekoja od osporenite odluki ima<br />

po 3 ~lena. So prviot ~len fakti~ki se konstatira deka se izvr{eni<br />

izmeni i dopolnuvawa na odredbite za sproveduvawe na detalniot<br />

urbanisti~ki plan za soodvetnata mesna zaednica, naselba ili urbana<br />

edinica.<br />

So ~lenot 2, vo sekoja od odlukite e utvrdeno deka tekstualniot<br />

del na odredbite za sproveduvawe na planovite e sostaven del na Odlukite<br />

koj ne se objavuva, a se ~uva vo Ministerstvoto za urbanizam i<br />

grade`ni{tvo - Podra~na edinica Kisela Voda.<br />

So ~lenot 3 na sekoja od odlukite, pak, e predvideno deka odlukata<br />

vleguva vo sila so denot na donesuvaweto, a }e se objavi vo "Slu`ben<br />

glasnik na grad Skopje."<br />

Ponatamu, Sudot utvrdi deka spored tekstualniot del na sekoja<br />

poedinečna odluka, vo zavisnost od mesnata zaednica, urbanata edinica<br />

ili naselbata se ureduvaat pra{awa za koeficinetot na iskoristuvawe<br />

na zemji{teto (koe za stanbeni objekti i kompleksi mo`e da<br />

iznesuva 1,5, za stanbeno delovni ili kompleksi do 1,8 vo zonite so delovna<br />

sodr`ina i industrija do 2,5 i vo centralnite gradski podra~ja<br />

do 3,0), mo`nosta da se izvr{i oddeluvawe na predvidenite dvoku}i so<br />

spogodba na sopstvenicite, mo`nost za ograduvawe na urbanisti~kite<br />

parceli nameneti za `iveewe i visinata na ogradite; mo`nosta vo<br />

urbanisti~kiot plan da se primenuvaat i predvidat tri grupi na parkirali{ta<br />

~ij broj se opredeluva vo zavisnost od goleminata na stan-<br />

301

eniot ili delovniot objekt; standardite i normativite za objektite<br />

za domuvawe i javnite objekti; odredbi so koi se utvrduvaat slu~aite<br />

vo koi delovi objektot mo`e da otstapuva od grade`nata linija vo vertikalna<br />

i von vertikalna ramnina; mo`nost od nadgradba na kolektivnite<br />

objekti i mo`nosta za formirawe na mansardni stanovi.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka nacrt-odlukite za izmenuvawe i<br />

dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na detalnite urbanisti~ki<br />

planovi za mesnite zaednici, naselbi ili urbani edinici se izgotveni<br />

od Podra~nata edinica na Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo,<br />

a nivni predlaga~ bil poverenikot na Vladata koj {to gi<br />

vr{el rabotite na gradona~alnik na op{tinata.<br />

Po predmetnite nacrt-odluki e dadeno pozitivno mislewe od<br />

glavniot arhitekt na grad Skopje pod br. 18a 458/1 od 27 mart 2000 godina.<br />

Stru~nata revizija na nacrtot na odlukite e izvr{ena od strana<br />

na Institutot za prostorno planirawe, urbanizam, soobra}aj i ekologija<br />

na Makedonija "IN-PUMA" Skopje, koj ima ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na stru~na revizija.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka so Zaklu~ok br. 07-32/3 od 7 mart<br />

2000 godina, Sovetot na op{tina Kisela Voda gi usvoil Nacrtodlukite<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Odredbite za sproveduvawe<br />

na detalnite urbanisti~ki planovi za Crni~e U.E. 61, nas. Dra~evo,<br />

nas. Ostrovo (U.E. 19-a i 19-b - Aerodrom), MZ Birarija, MZ Vardar<br />

U.E.66, MZ Vardar, Reonski centar Aerodrom, U.E. 19-a i 19-b (nas.<br />

Jane Sandanski) - Aerodrom, Jugoisto~na industriska zona, U.E. 18<br />

Aerodrom (star del), U.E. 19-C nas. Novo Lisi~e (Aerodrom), MZ<br />

Cvetan Dimov II, nas. 11 Oktomvri-baraki, nas. Pintija, nas. Mite Bogoevski,<br />

nas. Lisi~e-baraki, MZ Cvetan Dimov-Slavija, MZ 11 Oktomvri<br />

(tvrda gradba) i nas. Gorno Lisi~e.<br />

Vo vrska so nacrt-odlukite, Sovetot zaklu~il da se sprovede<br />

javna anketa koja }e trae 15 dena od denot na objavuvaweto vo javnite<br />

glasila.<br />

Soop{tenieto za organizirawe javna anketa bilo objaveno vo<br />

vesnikot "Dnevnik" od 11 mart 2000 godina vo koj, me|u drugoto, bilo<br />

predvideno deka javnata anketa }e se sprovede so izlagawe na nacrt -<br />

odlukata vo prostoriite na mesnite zaednici i }e trae 15 dena, vo koj<br />

rok zainteresiranite gra|ani i pravni lica dostavuvaat pismeni zabele{ki<br />

na anketni listovi.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa za sekoja nacrt-odluka bil<br />

sostaven izve{taj vo koj e konstatirano deka ne e podnesen prigovor,<br />

odnosno zabele{ka na nieden anketen list i deka po nacrtot treba da<br />

prodol`i postapkata za usvojuvawe na predlog-odluka.<br />

Predlog - odlukite za sekoe izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite<br />

za sproveduvawe na detalnite urbanisti~ki planovi za navedenite<br />

mesni zaednici bil razgledan na sednicata na Sovetot odr`ana<br />

302

na 28 mart 2000 godina, koga se doneseni i odlukite, koi potoa se objaveni<br />

vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2000.<br />

Na 30 mart 2000 godina, Ministerstvoto za urbanizam i grade`ni{tvo<br />

izdalo soglasnost za sproveduvawe na izmenite i dopolnuvawata<br />

na odredbite za realizacija na detalnite urbanisti~ki planovi,<br />

izvr{eni so soodvetnite odluki.<br />

5. Pri ocenuvaweto na ustavnosta i zakonitosta na osporenite<br />

odluki Sudot gi ima{e predvid odredbite od ~len 8 i ~len 52 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, kako i odredbite od Zakonot za prostornoto<br />

i urbanisti~koto planirawe koi {to va`ele vo vremeto na nivnoto<br />

donesuvawe, a vo odnos na koi ednovremeno se osporuvaat i ovie<br />

odluki.<br />

Imeno, vo ~len 8 od Ustavot na Republika Makedonija me|u temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija se<br />

utvrdeni i principot na vladeeweto na pravoto, kako i ureduvaweto i<br />

humanizacijata na prostorot i za{titata i unapreduvaweto na `ivotnata<br />

sredina i na prirodata.<br />

Spored ~len 52 stav 1 od Ustavot, zakonite i drugite propisi se<br />

objavuvaat pred da vlezat vo sila.<br />

Spored ~len 11 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 4/1996, 28/1997 i<br />

18/1999), detalniot urbanisti~ki plan sodr`i osobeno: plan na namena<br />

na prostorot i objektite, plan na grade`ni parceli i povr{ini za<br />

izgradba na objekti opredeleni so regulacioni i grade`ni linii, maksimalna<br />

visina na objektite i drugi pobliski uslovi za izgradba.<br />

Spored ovoj ~len od Zakonot detalniot urbanisti~ki plan, isto taka,<br />

mora da sodr`i i odredbi za sproveduvawe na planot, bilansni pokazateli<br />

i soodvetni grafi~ki prikazi.<br />

Spored ~len 21-a od istiot zakon, pri izrabotuvawe na prostoren<br />

i urbanisti~ki plan zadol`itelno se primenuvaat urbanisti~kite<br />

normativi i standardi za planirawe na prostorot, koi {to gi donesuva<br />

ministerot nadle`en za rabotite na urbanizmot.<br />

Vo odnos na postapkata za donesuvawe na detalnite urbanisti-<br />

~ki planovi Zakonot propi{al nekolku pravila i toa:<br />

Vo ~lenot 17 od Zakonot e utvrdeno deka detalnite urbanisti-<br />

~ki planovi, kako i site drugi urbanisti~ki planovi, se izrabotuvaat<br />

kako nacrt i predlog na plan.<br />

Po utvrduvaweto na nacrtot na detalniot urbanisti~ki plan se<br />

sproveduva, odnosno organizira javna anketa, koja, pak, soglasno ~len<br />

18 od Zakonot se sproveduva so izlagawe na planot na javno mesto najmalku<br />

15 dena (po izmenite na Zakonot od 2001 godina ovoj rok e skraten<br />

na 10 dena), vo koj rok zainteresiranite gra|ani i pravni lica dostavuvaat<br />

pismeni zabele{ki na anketni listovi, do organizatorot na<br />

anketata.<br />

303

Za vremeto i mestoto na koe }e bide izlo`en planot zadol`itelno<br />

se objavuva soop{tenie vo javnite glasila.<br />

Za javnata anketa se izgotvuva izve{taj so obrazlo`enie za neprifatenite<br />

zabele{ki koj se dostavuva zaedno so predlogot na planot<br />

na usvojuvawe.<br />

Vo ~l. 20 od Zakonot e utvrdeno e deka izmenite i dopolnuvawata<br />

na urbanisti~kite planovi se vr{i po ista postapka propi{ana za<br />

nivno donesuvawe, dokolku so ovoj zakon ne e poinaku opredeleno.<br />

Spored ~len 22 stav 6 i 7 od Zakonot, urbanisti~kite planovi<br />

mo`at da se sproveduvaat po izdavaweto soglasnost od Ministerstvoto<br />

nadle`no za rabotite na urbanizmot, a planovite za koi ne e izdadena<br />

soglasnost, se smetaat deka ne se doneseni.<br />

Trgnuvaj}i od navedenite zakonski odredbi, kako i utvrdenata<br />

fakti~ka sostojba, proizleguva deka osporenite odluki so koi se vr{i<br />

izmenuvawe i dopolnuvawe na odredbite za sproveduvawe na detalnite<br />

urbanisti~ki planovi kako sostaven del na planot se doneseni po<br />

sproveduvawe na sevkupna postapka koja e propi{ana i za donesuvawe<br />

na planot.<br />

Me|utoa, samiot fakt {to so osporenite odluki se vr{at izmeni<br />

i dopolnuvawa na odredbite za sproveduvawe na detalnite urbanisti~ki<br />

planovi, a ne na planot i deka ovie izmeni i dopolnuvawa se<br />

odnesuvaat samo na tekstualniot del, a ne i na grafi~kiot del na planot,<br />

za Sudot e dovolen osnov da utvrdi deka tie ne se vo soglasnost so<br />

Zakonot.<br />

Imeno, spored misleweto na Sudot, so osporenite odluki formalno<br />

i su{tinski e povreden Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe.<br />

Formalno, najprvo zatoa {to Zakonot ne poznava donesuvawe i<br />

izmenuvawe na del na urbanisti~ki plan, tuku samo donesuvawe i izmenuvawe<br />

na plan. Ottuka, so ogled na {to odredbite za sproveduvawe na<br />

planot sami za sebe ne postojat, tuku se del od detalniot urbanisti~ki<br />

plan, tie i ne mo`e posebno, odnosno odvoeno da se izmenuvaat i<br />

dopolnuvaat, kako {to e napraveno vo konkretniot slu~aj, tuku mo`e<br />

da se vr{at izmeni i dopolnuvawe na urbanisti~kiot plan vo toj del.<br />

Vtoro, imaj}i predvid deka spored Zakonot, detalniot urbanisti~ki<br />

plan sodr`i grafi~ki i tekstualen del, spored Sudot ne e<br />

mo`no ovie delovi da se oddeluvaat, bidej}i po pravilo numeri~kite<br />

pokazateli vo tekstualniot del zasegaat i podatok vo grafi~kiot del.<br />

Toa, so drugi zborovi bi zna~elo deka pri seke izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na planot, planot mora sodr`inski da gi ima i site prilozi,<br />

odnosno delovi na orginalniot plan {to se menuva i dopolnuva, {to<br />

ne e taka vo konkretniot slu~aj.<br />

Kako povredi na Zakonot od su{tinska priroda {to se napraveni<br />

so osporenata odluka, spored Sudot se slednite:<br />

304

So tekstualniot del na osporenite odluki, koj e nivni sostaven<br />

del, se navleguva vo drugite delovi, konkretno vo grafi~kiot del na<br />

planot. Ova od pri~ina {to parametrite, odnosno normativite i standardite<br />

utvrdeni vo tekstualniot del se prakti~no edinstveni numeri~ki<br />

parametri koi neposredno se odnesuvaat na fizi~kite parametri<br />

na sekoja gradba i se ureduvaat vo grafi~kiot del na planot.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj so osporenite odluki<br />

ne se izvr{eni izmeni i na grafi~kiot del na detalnite urbanisti~ki<br />

planovi, fakti~ki postoi neusoglasenost na podatocite me|u<br />

tekstualniot i grafi~kiot del na planot, odnosno ovie podatoci me|usebno<br />

se sprotivstaveni.<br />

Od druga strana, standardite i parametrite za koeficientot na<br />

iskoristuvawe na zemji{teto i procentot na izgradenost na lokacijata<br />

utvrdeni vo Pravilnikot za standardi i normativi za planirawe na<br />

prostorot se koristat pri planiraweto i va`at za izgotvuva~ot na<br />

planot, a ne za organite {to go sproveduvaat planot, poradi {to tie i<br />

ne mo`at da bidat predmet na ureduvawe so odredbite za sproveduvawe<br />

na planot.<br />

Ponatamu, so tekstualniot del na osporenite odluki vsu{nost<br />

se vr{i delegirawe na pravoto na planirawe od Sovetot na op{tinata<br />

Kisela Voda, na podra~nata edinica na Ministerstvoto za urbanizam,<br />

bidej}i se dopu{ta planiranite gabariti na objektite vo grafi~kite<br />

prilozi na planot da se menuvaat so urbanisti~ki proekt, a se dopu{ta<br />

i brojot na objekti na edna parcela da se planira so urbanisti~ki<br />

proekt, namesto so planot. Toa prakti~no zna~i deka na ovoj na~in se<br />

utvrduvaat novi uslovi za gradba koi ne se sodr`ani vo nieden del od<br />

detalniot urbanisti~ki plan, odnosno nitu vo negoviot tekstualen, ni<br />

grafi~ki del, {to od druga strana pak zna~i da se gradi nadvor od<br />

ustavnite i zakonskite ramki za planirawe na prostorot.<br />

So ogled na toa {to so osporenite odluki, preku izmenuvawe i<br />

dopolnuvawe samo na odredbite za sproveduvawe na detalnite urbanisti~ki<br />

planovi za soodvetnite mesni zaednici, naselbi ili urbanisti-<br />

~ki edinici se ovozmo`uva organot na upravata nadle`en za rabotite<br />

na urbanizmot pri izdavawe na uslovi za gradba da vr{i izmena na<br />

urbanisti~ki plan nadvor od zakonski utvrdenata postapkata, Sudot<br />

oceni deka indirektno se povreduvaat i ustavno utvrdenite temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija, kako {to se<br />

principot na vladeeweto na pravoto, ureduvaweto i humanizacijata na<br />

prostorot i za{titata i unapreduvaweto na `ivotnata sredina i na<br />

prirodata, {to se operacionalizira i ostvaruva na na~in i postapka<br />

utvrdeni vo Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe.<br />

Ponatamu, okolnosta {to osporenite odluki vlegle vo sila so<br />

denot na donesuvaweto, a ne po nivnoto objavuvawe, spored Sudot pretstavuva<br />

u{te eden osnov za nivnata nesoglasnost so Ustavot.<br />

6. Imaj}i gi predvid navedenite pri~ini, Sudot oceni deka<br />

305

osporenite odluki ne se vo soglasnost so Ustavot i so odredbite na Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe koi va`ele vo vreme na<br />

nivnoto donesuvawe.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

8. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

306

30. U. br. 56/2003 i U. br. 100/2003 (15. 09. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 12 od Zakonot za posebnite prava na pripadnicite na bezbednosnite<br />

sili na Republika Makedonija i na ~lenovite na nivnite<br />

semejstva ("SV RM," br. 2/2002, 17/2003 i 30/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata na Dimitrija Atanasovski se naveduva deka<br />

osporenata odredba ne e vo soglasnost so ~l. 9 st. 2 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, zatoa {to pri postoewe na odredba (~l. 190 st. 1) vo<br />

Zakonot za obligacioni odnosi, semejstvata na zaginatite i po~inatite<br />

pripadnici na bezbednosnite sili se doveduvaat vo neednakva polo-<br />

`ba so drugite gra|ani. Kaj ovie semejstva nadomestokot e ograni~en<br />

na odreden iznos. Ako se ima predvid va`nosta na zada~ite {to gi izvr{uvaat<br />

pripadnicite na bezbednosnite sili - odbrana na zemjata, nivnite<br />

semejstva, ako ne se povlasteni, ne treba da se doveduvaat vo poneramnopravna<br />

polo`ba so ostanatite gra|ani.<br />

Na drugite gra|ani za pretrpeni du{evni bolki poradi smrt na<br />

blisko lice, Sudot im dosuduval spravedliv nadomest i ne se ograni~uval<br />

vo visinata na nadomestokot. Inaku, taka dosudeniot iznos, barem<br />

spored dosega{nata sudska praktika bil nad iznosot predviden vo<br />

osporeniot ~len.<br />

Vo inicijativata na Igwat Pan~evski se naveduva deka osporeniot<br />

~l. 12 od Zakonot ne e vo soglasnost so ~l. 9 i ~l. 52 st. 4 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, zatoa {to sprotivno na Zakonot za<br />

obligacioni odnosi vo ~l. 12 od Zakonot za posebnite prava na pripadnicite<br />

na bezbednosnite sili e opredelen edinstven pari~en nadomest<br />

za celoto semejstvo na po~inatiot pripadnik bez razlika na brojot na<br />

~lenovite na semejstvoto i goleminata na pretrpenata bolka na sekoj<br />

~len oddelno.<br />

Spored nego, nesporno e deka nitu eden ~len od semejstvoto na<br />

zaginatiot, odnosno po~inatiot pripadnik na bezbednosnite sili ne ja<br />

trpi bolkata so ednakov intenzitet. Od druga strana, nesporno e deka<br />

sekoj po~inat odnosno zaginat pripadnik nastradal vo razli~ni okolnosti<br />

koi, isto taka, treba da pretstavuva osnov za utvrduvawe na visinata<br />

na nadomestokot na nositelot na pravoto na nematerijalnata<br />

{teta. So opredeluvaweto nadomestok od 40 prose~ni plati ostvaren<br />

307

vo Republikata kako nadomest na nematerijalna {teta poradi pretrpeni<br />

du{evni bolki, a kako satisfakcija na site ~lenovi na semejstvoto<br />

na zaginatite, odnosno po~inati pripadnici na bezbednosnite<br />

sili, doa|a do razli~no va`ewe na zakonite {to bilo vo sprotivno na<br />

~len 9 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

So ogled na navedenoto, poradi enormno niskiot iznos predviden<br />

kako pari~na satisfakcija za nematerijalna {teta (iznos koj zakonodavecot<br />

predvidel da se podeli na ~lenovite na semejstvata bez<br />

razlika na nivnata brojnost i intenzitet na bolka poedine~no i nejzinoto<br />

traewe kako i okolnostite pod koi nastana slu~ajot), primenata<br />

na osporenite odredbi uka`uvala na neednakvo tretirawe na<br />

gra|anite pred Ustavot i zakonite.<br />

Osporeniot ~len 12 od Zakonot ne bil vo soglasnost so ~l. 52<br />

st. 4 od Ustavot, za{to so ovoj zakon vo su{tina se regulira nadomestokot<br />

na {teta koja nastanala pred negovoto vleguvawe vo sila, a koj<br />

bil ponepovolen za gra|anite imaj}i predvid deka ednokratniot pari-<br />

~en nadomest vo visina od 40 prose~ni plati se utvrduva vo mesecot<br />

koga nastanala smrtta na pripadnikot na bezbednosnite sili.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka dokolku sudot<br />

opredeli spravedliv nadomest soglasno Zakonot za obligacionite<br />

odnosi za pretrpena du{evna bolka utvrduvaj}i gi okolnosite pod koi<br />

e predizvikana nasilnata smrt, intenzitetot na bolkata i dol`inata<br />

na nejzinoto traewe za edna majka, tatko, brat, sestra, sopruga, deca, a<br />

imaj}i ja predvid sudskata praktika za smrt predizvikana od soobra-<br />

}ajna nezgoda, bilo nesporno deka primenata na ~len 12 od Zakonot e<br />

ponepovolno za semejstvoto na zaginatiot i po~inat pripadnik na bezbednosnite<br />

sili.<br />

Ottamu, spored podnositelot na inicijativata, namesto da se<br />

obezbeduvaat pogolemi prava na semejstvoto na po~inatiot i zaginat<br />

pripadnik na bezbednosnite sili, so ~len 12 od Zakonot se predviduvaat<br />

pomali prava {to upatuvalo na zaklu~ok deka gra|anite ne se<br />

ednakvi pred zakonot i Ustavot.<br />

308<br />

Sodr`ina na Zakonot i na osporeniot ~len<br />

So ~l. 1 od Zakonot za posebnite prava na pripadnicite na bezbednosnite<br />

sili na Republika Makedonija i na ~lenovite na nivnite<br />

semejstva ("SV RM," br. 2/2002) se ureduvaat posebnite prava na bezbednosnite<br />

sili i na ~lenovite na nivnite semejstva, kako i uslovite i<br />

postapkata za nivno ostvaruvawe.<br />

So ovoj zakon e utvrdeno koe lice se smeta za pripadnik na bezbednosnite<br />

sili i so {to se doka`uva statusot i vremeto pominato<br />

kako pripadnik na bezbednosnite sili (~l. 2 i 3).<br />

Vo ~l. 4 od ovoj zakon e utvrdeno deka kako ~lenovi na semejstvoto<br />

na pripadnik na bezbednosnite sili se smetaat: bra~niot drugar,

decata i roditelite.<br />

Ponatamu, so Zakonot e utvrdeno koi prava osven posebnite<br />

prava utvrdeni so ovoj zakon im pripa|aat na voenite invalidi i na<br />

nivnite semejstva po osnov na drug zakon (~l. 5).<br />

Vo ~l. 7 od Glava II na ovoj zakon naslovena kako "Posebni prava<br />

na pripadnicite na bezbednosnite sili i na ~lenovite na nivnite<br />

semejstva," se utvrdeni slednite posebni prava na pripadnicite na bezbednosnite<br />

sili i ~lenovite na nivnite semejstva: 1. osloboduvawe od<br />

u~estvo so li~ni sredstva pri koristewe na zdravstveni uslugi, 2. vrabotuvawe,<br />

3. stan pod zakup - stanbeno zgri`uvawe, 4. ednokraten pari-<br />

~en nadomestok, 5. prava od oblasta na obrazovanieto, i 6. semejna penzija.<br />

Vo narednite odredbi od Zakonot sekoe od navedenite prava e<br />

razraboteno vo smisla na toa koga i kako se ostvaruva.<br />

Vo osporeniot ~len 12 od Zakonot e uredeno pra{aweto na<br />

ednokraten pari~en nadomestok. Imeno, spored ovoj ~len semejstvoto<br />

na zaginatiot ili po~inatiot pripadnik na bezbednosnite sili ima<br />

pravo na ednokraten pari~en nadomestok za pretrpeni du{evni bolki<br />

poradi smrt na blisko lice, vo visina od 40 prose~ni plati ostvareni<br />

vo Republika Makedonija vo mesecot koga nastapila smrtta na pripadnikot<br />

na bezbednosnite sili.<br />

Barawe za ostvaruvawe na pravoto od stav 1 na ovoj ~len se podnesuva<br />

do Ministerstvoto za odbrana odnosno do Ministerstvoto za<br />

vnatre{ni raboti.<br />

Semejstvoto na zaginatiot ili po~inat pripadnik na bezbednosnite<br />

sili koe ostvarilo pravo na ednokratna pari~na pomo{ vo slu-<br />

~aj na smrt, odnosno zaginuvawe na gra|anin vo izvr{uvawe na dol`nosti<br />

vo odbranata soglasno Zakonot za odbrana ili ednokraten nadomestok<br />

vo slu~aj na smrt na vraboten vo Ministerstvoto za vnatre{ni<br />

raboti soglasno Zakonot za vnatre{ni raboti ima pravo samo na razlika<br />

do visinata na ednokratniot pari~en nadomestok od st. 1 na ovoj<br />

~len.<br />

Vo preodnite i zavr{ni odredbi, odnosno vo ~len 20 e predvideno<br />

deka postapkite po baraweto za ostvaruvawe na pravata utvrdeni<br />

so ovoj zakon, podneseni do denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon, }e<br />

se dovr{at soglasno odredbite na ovoj zakon.<br />

Vo ~l. 24 od Zakonot e predvideno deka ovoj zakon vleguva vo<br />

sila osmiot den od denot na objavuvaweto.<br />

Vo ~l. 148 od Zakonot za odbrana ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 42/2001) e predvideno deka gra|anite povikani zaradi<br />

izvr{uvawe na pravata i dol`nostite od oblasta na odbranata vo<br />

vrska so izvr{uvawe na voena obvrska, u~estvo vo silite na civilnata<br />

za{tita... imaat pravo na pari~en nadomestok utvrden so ovoj zakon.<br />

Vo ~l. 149 od navedeniot zakon e predvideno deka gra|anite od<br />

~l. 148 od ovoj zakon, pokraj drugite pari~ni nadomestoci, imaat pravo<br />

309

na ednokratna pari~na pomo{ vo slu~aj na smrt, povreda ili o{tetuvawe<br />

na organizmot, pogrebni i drugi tro{oci.<br />

Vo ~l. 156 od Zakonot, pak, e predvideno deka visinata na nadomestokot<br />

na ednokratna pari~na pomo{ na semejstvata vo slu~aj na<br />

smrt, odnosno zaginuvawe na gra|ani za vreme na izvr{uvawe na dol`nosti<br />

vo odbranata iznesuva pet prose~ni mese~ni plati.<br />

Vo ~l. 69 od Zakonot za vnatre{ni raboti ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 19/1995) e predvideno deka vraboten vo ministerstvoto<br />

koj vo vr{eweto na rabotite i zada~ite go zagubi `ivotot<br />

}e se pogrebe na tro{ok na ministerstvoto, a na semejstvoto na rabotnikot<br />

mu pripa|a ednokraten nadomestok vo visina na vkupniot<br />

iznos od ostvarenata plata vo poslednite 12 meseci.<br />

310<br />

Sporni pravni pra{awa<br />

- dali so osporeniot ~len 12, spored koj za semejstvoto na zaginat<br />

ili po~inat pripadnik na bezbednosnite sili na Republika Makedonija<br />

i na ~lenovite na nivnite semejstva, pokraj drugi prava e predvideno<br />

pravoto na ednokraten pari~en nadomestok za pretrpeni du-<br />

{evni bolki vo fiksen iznos, a ne e predvideno pravoto na sprovedliv<br />

nadomest koj soglasno Zakonot za obligacioni odnosi se doveduva vo<br />

pra{awe na~eloto na ednakvost utvrdeno vo ~len 9 od Ustavot.<br />

- dali vo konkretniov slu~aj mo`e da stane zbor za povratno dejstvo<br />

na Zakonot.<br />

Pravno mislewe<br />

1. Vo ~l. 8 od Ustavot na Republika Makedonija, pokraj drugite<br />

temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija, se<br />

podelbata na vlasta na zakonodavna, izvr{na i sudska i na~eloto na<br />

vladeewe na pravoto.<br />

Spored ~len 9 od Ustavot na Republika Makedonija gra|anite<br />

na Republika Makedonija se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno<br />

od polot, rasata, bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalno poteklo,<br />

politi~ko i versko uveruvawe, imotnata i op{testvena polo`ba. Gra-<br />

|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

Soglasno ~l. 35 st. 1 od Ustavot, Republikata se gri`i za socijalnata<br />

za{tita i socijalnata sigurnost na gra|anite soglasno na~eloto<br />

na socijalna pravednost.<br />

Vo ~len 52 stav 4 od Ustavot zakonite i drugite propisi nemo-<br />

`at da imaat povratno dejstvo osven po isklu~ok vo slu~ai koga toa e<br />

popovolno za gra|anite.<br />

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka Republika Makedonija<br />

e socijalna dr`ava vo koja humanizmot, socijalnata pravda i<br />

solidarnosta se izdignati na nivo na temelni vrednosti na ustavniot

poredok, a na site gra|ani im se garantira ednakvosta vo slobodite i<br />

pravata pred Ustavot i zakonite.<br />

Kako na~in na ostvaruvawe na navedenite ustavni na~ela so Zakonot<br />

za posebnite prava na bezbednosnite sili na Republika Makedonija<br />

i na ~lenovite na nivnite semejstva Republikata im garantira posebni<br />

socijalni prava. Me|u drugite socijalni prava vo osporeniot ~l.<br />

12 od Zakonot e predvideno i pravoto na ednokraten pari~en nadomestok<br />

na semejstvoto na zaginat ili po~inat pripadnik na bezbednosnite<br />

sili koe pravo se ostvaruva vo posebna postapka pred nadle`ni<br />

dr`avni organi.<br />

Pritoa, zakonodavecot vo ovoj zakon voop{to ne go tretira<br />

pra{aweto na sprovedliv pari~en nadomestok za pretrpena du{evna<br />

bolka koj se utvrduva vo sudska postapka soglasno Zakonot za obligacionite<br />

odnosi, tuku zboruva za ednokraten pari~en nadomestok.<br />

Toa, spored na{e mislewe, vo su{tina zna~i deka dr`avata spored<br />

svoite materijalni mo`nosti, a so cel da ja ispolni svojata socijalna<br />

i humana funkcija na odredena kategorija na gra|ani koi se na-<br />

{le vo odredena sostojba opredelila posebno pravo bez da zadira vo<br />

pravoto ovaa kategorija gra|ani vo sudska postapka da bara da se utvrdi<br />

sprovedliv nadomestok za pretrpeni du{evni bolki. Imaj}i go<br />

predvid iznesenoto, smetame deka pravo na dr`avata e so zakon da utvrdi<br />

posebni prava za pripadnicite na bezbednosnite sili i za ~lenovite<br />

na nivnite semejstva koi prava gi u`ivaat site koi se nao|aat vo<br />

ednakva pravna polo`ba.<br />

Ottuka vo ramkite na tie prava, pravo na dr`avata e da utvrdi<br />

ednokraten pari~en nadomestok i da ja utvrdi negovata visina pri {to<br />

osnoven kriterium za najvisokiot limit e prose~nata plata vo Republikata<br />

vo momentot na nastapuvawe na smrtta na pripadnikot na bezbednosnite<br />

sili, poradi {to ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta<br />

na osporenata odredba so na~eloto na ednakvost.<br />

Ova dotolku pove}e {to zakonodavecot vo nasoka na maksimalno<br />

mo`no ostvaruvawe na na~eloto na ednakvost i socijalna pravednost<br />

na semejstvoto na zaginat ili po~inat pripadnik na bezbednosnite<br />

sili koe ostvarilo pravo na ednokratna pari~na pomo{ soglasno Zakonot<br />

za odbrana ili Zakonot za vnatre{ni raboti mu ovozmo`uva ostvaruvawe<br />

na pravo na razlikata od visinata {to ja primila po osnov<br />

na navedenite zakoni do visinata predvidena so osporeniot ~len.<br />

Vo odnos na navodite od inicijativata deka so osporeniot ~len<br />

se ureduva pra{awe koe e uredeno so Zakonot za obligacionite odnosi<br />

taka {to ureduvaj}i ista materija vo razli~ni zakoni se sozdavala neednakva<br />

polo`ba pome|u licata {to gi ostvarile svoite prava porano<br />

i tie {to }e gi ostvarat svoite prava vrz osnova na osporeniot zakon,<br />

smetame deka se neosnovani poa|aj}i pred sî od faktot {to zakonot se<br />

odnesuva na site gra|anite koi se na{le vo ista pravna sostojba i za<br />

site e utvrdena ednakva visina od 40 prose~ni plati ostvareni vo Re-<br />

311

publikata vo momentot na nastapuvawe na smrta, {to ova pravo se ostvaruva<br />

vo upravna postapka pred nadle`nite organi pri {to ne e<br />

isklu~ena mo`nosta od vodewe na sudska postapka vo koja }e mo`e da<br />

bara sprovedliv nadomestok za pretrpeni du{evni bolki poradi smrt<br />

na blisko lice.<br />

2. Donesuvaweto na Zakonot za posebnite prava se nalo`i od<br />

edna prethodna sostojba vo Republika Makedonija, odnosno po prestanokot<br />

na vnatre{niot konflikt vo koj zaginaa odnosno po~inaa odreden<br />

broj pripadnici na bezbednosnite sili.<br />

Kako rezultat na toa, a trgnuvaj}i od ovlastuvawata utvrdeni<br />

so Ustavot i celta na dr`avata, so osporeniot zakon zakonodavecot<br />

utvrdil posebni prava za bezbednosnite sili i za ~lenovi na nivni semejstva.<br />

Spored toa, sosema logi~no i razbirlivo e novoto zakonsko re-<br />

{enie da se protega na site subjekti i dejstvija {to nastanale vo opredelen<br />

vremenski period i {to se na{le vo ista pravna situacija.<br />

Dokolku navedeniot zakon bi se odnesuval samo na subjekti i<br />

dejstvija {to nastanale po negovoto vleguvawe vo sila, a ne i na site<br />

drugi, smetame deka bi se sozdal dvoen re`im vo pogled na ostvaruvawe<br />

na pravata na pripadnicite na bezbednosnite sili i na ~lenovite na<br />

nivni semejstva.<br />

Imeno, vo takov slu~aj odredena kategorija lica bi gi ostvarile<br />

pravata koi se predvideni so osporeniot zakon, a druga kategorija<br />

ne bi mo`ela da gi ostvari tie prava i toa za odnosi koi se zavr{eni<br />

pred vleguvawe vo sila na Zakonot.<br />

Spored toa, smetame deka o osporeniot zakon se vospostavuva<br />

objektivna mera za toa koi pravila vo postapkata za ostvaruvawe na<br />

predvidenite prava }e se primenuvaat po denot na vleguvawe vo sila<br />

na zakonot {to e popovolno za gra|anite poradi {to smetame deka toj<br />

ne e vo nesoglasnost so ~l. 54 st. 2 od Ustavot.<br />

So ogled na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 12 od osporeniot zakon.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("SV RM," br. 70/1992), na sednicata<br />

odr`ana na 15 septemvri 2004 godina, donese<br />

312

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 12 od Zakonot za posebnite prava na pripadnicite na bezbednosnite<br />

sili na Republika Makedonija i na ~lenovite na nivnite semejstva<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 2/2002, 17/2003 i<br />

30/2004).<br />

2. Dimitrija Atanasovski od Skopje i Igwat Pan~evski od<br />

Skopje na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnesoa barawe<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~len 12 od zakonot<br />

ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata na Dimitrija Atanasovski<br />

osporenata odredba ne bila vo soglasnost so ~len 9 stav 2 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, zatoa {to pri postoewe na odredba (~len<br />

190 stav 1) vo Zakonot za obligacioni odnosi, semejstvata na zaginatite<br />

i po~inatite pripadnici na bezbednosnite sili se doveduvaat vo<br />

neednakva polo`ba so drugite gra|ani na Republika Makedonija. Kaj<br />

ovie semejstva nadomestokot e ograni~en na odreden iznos. Ako se ima<br />

predvid va`nosta na zada~ite {to gi izvr{uvaat pripadnicite na bezbednosnite<br />

sili - odbrana na zemjata, nivnite semejstva ako ne se povlasteni,<br />

ne treba da se doveduvaat vo poneramnopravna polo`ba so ostanatite<br />

gra|ani.<br />

Imeno, na drugite gra|ani za pretrpeni du{evni bolki poradi<br />

smrt na blisko lice, sudot im dosuduval spravedliv nadomest i ne se<br />

ograni~uval vo visinata na nadomestokot. Inaku, taka dosudeniot<br />

iznos, barem spored dosega{nata sudska praktika bil nad iznosot predviden<br />

vo osporeniot ~len.<br />

Spored navodite vo inicijativata na Igwat Pan~evski se naveduva<br />

deka osporeniot ~len 12 od Zakonot ne bil vo soglasnost so ~len 9<br />

i ~len 52 stav 4 od Ustavot na Republika Makedonija, zatoa {to sprotivno<br />

na Zakonot za obligacioni odnosi vo ~lenot 12 od Zakonot za<br />

posebnite prava na pripadnicite na bezbednosnite sili e opredelen<br />

edinstven pari~en nadomest za celoto semejstvo na po~inatiot pripadnik<br />

bez razlika na brojot na ~lenovite na semejstvoto i goleminata na<br />

pretrpenata bolka na sekoj ~len oddelno.<br />

Spored nego, nesporno e deka nitu eden ~len od semejstvoto na<br />

zaginatiot odnosno po~inatiot pripadnik na bezbednosnite sili ne ja<br />

trpi bolkata so ednakov intenzitet. Od druga strana, pak, nesporno e<br />

deka sekoj po~inat odnosno zaginat pripadnik nastradal vo razli~ni<br />

okolnosti koi, isto taka, treba da pretstavuva osnov za utvrduvawe na<br />

visinata na nadomestokot na nositelot na pravoto na nematerijalnata<br />

{teta. So opredeluvaweto nadomestok od 40 prose~ni plati ostvaren<br />

vo Republikata kako nadomest na nematerijalna {teta poradi pretrpeni<br />

du{evni bolki, a kako satisfakcija na site ~lenovi na semejstvoto<br />

na zaginatite, odnosno po~inati pripadnici na bezbednosnite<br />

313

sili doa|a do razli~no va`ewe na zakonite sprotivno na ~len 9 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija.<br />

So ogled na navedenoto, poradi enormno niskiot iznos predviden<br />

kako pari~na satisfakcija za nematerijalna {teta (iznos koj zakonodavecot<br />

predvidel da se podeli na ~lenovite na semejstvata bez<br />

razlika na nivnata brojnost i intenzitet na bolka poedine~no i nejzinoto<br />

traewe kako i okolnostite pod koi nastana slu~ajot), primenata<br />

na osporenite odredbi uka`uvala na neednakvo tretirawe na gra-<br />

|anite pred Ustavot i zakonite.<br />

Osporeniot ~len 12 od Zakonot ne bil vo soglasnost so ~len 52<br />

stav 4 od Ustavot, zatoa {to so ovoj zakon vo su{tina se regulira nadomestokot<br />

na {teta koja nastanala pred negovoto vleguvawe vo sila, a<br />

koj bil ponepovolen za gra|anite imaj}i predvid deka ednokratniot<br />

pari~en nadomest vo visina od 40 prose~ni plati se utvrduva vo mesecot<br />

koga nastanala smrtta na pripadnikot na bezbednosnite sili.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka dokolku sudot<br />

opredeli spravedliv nadomest soglasno Zakonot za obligacionite<br />

odnosi za pretrpena du{evna bolka utvrduvaj}i gi okolnosite pod koi<br />

e predizvikana nasilnata smrt, intenzitetot na bolkata i dol`inata<br />

na traeweto za edna majka, tatko, brat, sestra, sopruga, deca, a imaj}i ja<br />

predvid sudskata praktika za smrt predizvikana od soobra}ajna nezgoda,<br />

bilo nesporno deka primenata na ~len 12 od Zakonot e ponepovolna<br />

za semejstvoto na zaginatiot i po~inat pripadnik na bezbednosnite<br />

sili.<br />

Ottamu, spored podnositelot na inicijativata namesto da se<br />

obezbeduvaat pogolemi prava na semejstvoto na po~inatiot i zaginat<br />

pripadnik na bezbednosnite sili, se predviduvaat pomali prava {to<br />

upatuvalo na zaklu~ok deka gra|anite ne se ednakvi pred Ustavot i zakonot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so Zakonot za posebnite prava<br />

na pripadnicite na bezbednosnite sili na Republika Makedonija i<br />

na ~lenovite na nivnite semejstva se ureduvaat posebnite prava na bezbednosnite<br />

sili i na ~lenovite na nivnite semejstva, kako i uslovite i<br />

postapkata za nivno ostvaruvawe.<br />

So ovoj zakon utvrdeno e koe lice se smeta za pripadnik na bezbednosnite<br />

sili i so {to se doka`uva statusot i vremeto pominato<br />

kako pripadnik na bezbednosnite sili (~len 2 i 3).<br />

Vo ~len 4 od ovoj zakon e utvrdeno deka kako ~lenovi na semejstvoto<br />

na pripadnik na bezbednosnite sili se smetaat: bra~niot drugar,<br />

decata i roditelite.<br />

Ponatamu, so Zakonot e utvrdeno koi prava osven posebnite<br />

prava utvrdeni so ovoj zakon im pripa|aat na voenite invalidi i na<br />

nivnite semejstva po osnov na drug zakon (~len 5).<br />

Vo ~len 7 od Glava II na ovoj zakon naslovena kako "Posebni<br />

prava na pripadnicite na bezbednosnite sili i na ~lenovite na nivni-<br />

314

te semejstva" se utvrdeni slednite posebni prava na pripadnicite na<br />

bezbednosnite sili i ~lenovite na nivnite semejstva:<br />

1. osloboduvawe od u~estvo so li~ni sredstva pri koristewe na<br />

zdravstveni uslugi,<br />

2. vrabotuvawe,<br />

3. stan pod zakup - stanbeno zgri`uvawe,<br />

4. ednokraten pari~en nadomestok,<br />

5. prava od oblasta na obrazovanieto i<br />

6. semejna penzija.<br />

Vo narednite odredbi od zakonot sekoe od navedenite prava e<br />

razraboteno vo smisla na toa koga i kako se ostvaruva.<br />

Vo osporeniot ~len 12 od Zakonot e uredeno pra{aweto na<br />

ednokraten pari~en nadomestok. Imeno, spored ovoj ~len semejstvoto<br />

na zaginatiot ili po~inatiot pripadnik na bezbednosnite sili ima<br />

pravo na ednokraten pari~en nadomestok za pretrpeni du{evni bolki<br />

poradi smrt na blisko lice, vo visina od 40 prose~ni plati ostvareni<br />

vo Republika Makedonija vo mesecot koga nastapila smrtta na pripadnikot<br />

na bezbednosnite sili.<br />

Barawe za ostvaruvawe na pravoto od stav 1 na ovoj ~len se podnesuva<br />

do Ministerstvoto za odbrana odnosno do Ministerstvoto za<br />

vnatre{ni raboti.<br />

Semejstvoto na zaginatiot ili po~inat pripadnik na bezbednosnite<br />

sili koe ostvarilo pravo na ednokratna pari~na pomo{ vo slu-<br />

~aj na smrt, odnosno zaginuvawe na gra|anin vo izvr{uvawe na dol`nosti<br />

vo odbranata, soglasno Zakonot za odbrana ili ednokraten nadomestok<br />

vo slu~aj na smrt na vraboten vo Ministerstvoto za vnatre{ni<br />

raboti soglasno Zakonot za vnatre{ni raboti ima pravo samo na razlika<br />

do visinata na ednokratniot pari~en nadomestok od stav 1 na<br />

ovoj ~len.<br />

Vo Glava V vo preodnite i zavr{ni odredbi, odnosno vo ~len 20<br />

e predvideno deka postapkite po baraweta za ostvaruvawe na pravata<br />

utvrdeni so ovoj zakon, podneseni do denot na vleguvawe vo sila na ovoj<br />

zakon, }e se dovr{at soglasno odredbite na ovoj zakon.<br />

4. Spored ~len 1 stav 1 od Ustavot na Republika Makedonija e<br />

suverena, samostojna, demokratska i socijalna dr`ava.<br />

Vladeeweto na pravoto, humanizmot, socijalnata pravda i solidarnosta<br />

se temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija soglasno ~len 8 stav 1 alineja 3 i 8 od Ustavot.<br />

Spored ~len 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata na<br />

ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite pred Ustavot<br />

i zakonite se ednakvi.<br />

Soglasno ~len 35 stav 1 od Ustavot, Republikata se gri`i za socijalnata<br />

za{tita i socijalnata sigurnost na gra|anite soglasno so<br />

315

na~eloto na socijalna pravednost.<br />

Spored ~len 52 stav 4 od Ustavot, zakonite i drugite propisi ne<br />

mo`at da imaat povratno dejstvo osven po isklu~ok vo slu~ai koga toa<br />

e popovolno za gra|anite.<br />

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka Republika<br />

Makedonija e socijalna dr`ava vo koja humanizmot, socijalnata pravda<br />

i solidarnosta se izdignati na nivo na temelni vrednosti na ustavniot<br />

poredok, a na site gra|ani im se garantira ednakvosta vo slobodite<br />

i pravata pred Ustavot i zakonite.<br />

Kako na~in na ostvaruvawe na navedenite ustavni na~ela so Zakonot<br />

za posebnite prava na bezbednosnite sili na Republika Makedonija<br />

i na ~lenovite na nivnite semejstva Republikata im garantira<br />

posebni socijalni prava. Me|u drugite socijalni prava vo osporeniot<br />

~len 12 od Zakonot e predvideno i pravoto na ednokraten pari~en nadomestok<br />

na semejstvoto na zaginat ili po~inat pripadnik na bezbednosnite<br />

sili koe pravo se ostvaruva vo posebna postapka pred nadle`ni<br />

dr`avni organi.<br />

Pritoa, zakonodavecot vo ovoj zakon ne go ograni~uva pravoto<br />

so tu`ba vo parni~na postapka pred nadle`en sud da se bara spravedliv<br />

nadomestok za pretrpeni du{evni bolki soglasno so Zakonot za<br />

obligacioni odnosi.<br />

Ottuka, spored misleweto na Sudot dr`avata spored svoite materijalni<br />

mo`nosti, a so cel da ja ispolni svojata socijalna i humana<br />

funkcija na odredena kategorija na gra|ani koi se na{le vo odredena<br />

sostojba opredelila posebno pravo bez da zadira vo pravoto na ovaa<br />

kategorija gra|ani vo sudska postapka da bara da se utvrdi sprovedliv<br />

nadomestok za pretrpeni du{evni bolki. Imaj}i go predvid iznesenoto,<br />

Sudot smeta deka e pravo na dr`avata so zakon da utvrdi posebni<br />

prava za pripadnicite na bezbednosnite sili i za ~lenovite na nivnite<br />

semejstva koi prava gi u`ivaat site koi se nao|aat vo ednakva<br />

pravna polo`ba.<br />

Vo ramkite na tie prava, pravo e na dr`avata da utvrdi ednokraten<br />

pari~en nadomestok i da ja utvrdi negovata visina pri {to osnoven<br />

kriterum za najvisokiot limit e prose~nata plata vo Republikata<br />

vo momentot na nastapuvawe na smrtta na pripadnikot na bezbednosnite<br />

sili, poradi {to Sudot smeta deka ne mo`e da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta na osporenata odredba so na~eloto na ednakvost.<br />

Ova dotolku pove}e {to zakonodavecot vo nasoka na maksimalno<br />

mo`no ostvaruvawe na na~eloto na ednakvost i socijalna pravednost<br />

na semejstvoto na zaginat ili po~inat pripadnik na bezbednosnite<br />

sili koe ostvarilo pravo na ednokratna pari~na pomo{ soglasno Zakonot<br />

za odbrana ili Zakonot za vnatre{ni raboti mu ovozmo`uva ostvaruvawe<br />

na pravo na razlikata od visinata {to ja primil po osnov na<br />

navedenite zakoni do visinata predvidena so osporeniot ~len.<br />

316

5. Vo vrska so navodite od inicijativata deka osporeniot ~len<br />

ne bil vo soglasnost so ~len 52 stav 4 od Ustavot, zatoa {to so ovoj zakon<br />

vo su{tina se reguliral nadomestok na {teta koja nastanala pred<br />

negovoto vleguvawe vo sila {to bilo ponepovolno za gra|anite Sudot<br />

oceni deka se neosnovani.<br />

Imeno, Sudot smeta deka donesuvaweto na Zakonot za posebnite<br />

prava se nalo`i od edna prethodna sostojba vo Republika Makedonija<br />

odnosno po prestanokot na vnatre{niot konflikt vo koj zaginaa odnosno<br />

po~inaa odreden broj na pripadnici na bezbednosnite sili. Kako<br />

rezultat na toa, a trgnuvaj}i od ovlastuvawata utvrdeni so Ustavot<br />

zakonodavecot utvrdil posebni prava za bezbednosnite sili i za ~lenovi<br />

na nivni semejstva.<br />

Spored toa sosema logi~no i razbirlivo e novoto zakonsko re-<br />

{enie da se protega na site subjekti i dejstvija {to nastanale vo<br />

opredelen vremenski period i {to se na{le vo ista pravna situacija.<br />

Dokolku navedeniot zakon bi se odnesuval samo na subjekti i<br />

dejstvija {to nastanale po negovoto vleguvawe vo sila, a ne i na site<br />

drugi, spored misleweto na Sudot bi se sozdal dvoen re`im vo pogled<br />

na ostvaruvawe na pravata na pripadnicite na bezbednosnite sili i na<br />

~lenovite na nivni semejstva. Imeno, vo takov slu~aj odredena<br />

kategorija lica bi gi ostvarile pravata koi se predvideni so osporeniot<br />

zakon, a druga kategorija ne bi mo`ela da gi ostvari tie prava i<br />

toa za odnosi koi se zavr{eni pred vleguvawe vo sila na Zakonot.<br />

Spored toa, Sudot smeta deka so osporeniot zakon se vospostavuva<br />

objektivna mera za toa koi pravila vo postapkata za ostvaruvawe<br />

na predvidenite prava }e se primenuvaat po denot na vleguvawe vo<br />

sila na zakonot {to e popovolno za gra|anite poradi {to ne mo`e da<br />

se postavi pra{aweto za negovata nesoglasnost so ~len 54 stav 2 od<br />

Ustavot.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani,<br />

Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

317

318

31. U. br. 26/2004 (15. 09. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 17 st. 1 al. 4 vo delot "i drugi vidovi pravna pomo{" od<br />

Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava<br />

("SV RM," br. 58/2000 i 44/2002).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata se naveduva deka osporeniot del od ~l. 17 st. 1<br />

al. 4 od Zakonot, ne bil vo soglasnost so ~l. 53 od Ustavot spored koj<br />

advokaturata e samostojna i nezavisna javna slu`ba {to obezbeduva<br />

pravna pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa vo soglasnost so zakon. Spored<br />

podnositelot na inicijativata ~l. 53 od Ustavot ne predviduval<br />

pokraj advokaturata i drugi vidovi pravna pomo{, poradi {to osporeniot<br />

del od ~l. 17 st. 1 al. 4 od Zakonot ne bil vo soglasnost so ~l. 8<br />

st. 1 al. 3, 51, 53 i 96 od Ustavot.<br />

Sodr`ina na osporeniot ~len od Zakonot<br />

Spored ~l. 17 st. 1 al. 4 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava, Ministerstvoto za pravda gi vr{i rabotite<br />

{to se odnesuvaat na notarskite raboti, advokaturata i drugi<br />

vidovi pravna pomo{.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Spored podatocite od ustavnosudskata praktika, Ustavniot sud<br />

mnogu pati raspraval po pra{aweto dali samo advokaturata mo`e da<br />

dava pravna pomo{.<br />

Spored stavot na Sudot, ustavnata opredelba spored koja advokaturata<br />

obezbeduva pravna pomo{ vo soglasnost so zakon zna~i ustavno<br />

ovlastuvawe na zakonodavecot so zakon da utvrdi pod koi uslovi i<br />

vo koi slu~ai advokaturata obezbeduva pravna pomo{, a istovremeno<br />

da utvrduva vo koi slu~ai i pod koi uslovi pravnata pomo{ mo`e da ja<br />

obezbeduvaat i drugi lica odnosno subjekti, so ogled na toa {to so<br />

ustavot ne e utvrdeno isklu~ivo pravo na advokaturata da obezbeduva<br />

pravna pomo{ na strankite vo postapkite pred sudovite i drugite<br />

dr`avni organi.<br />

319

320<br />

Pravno mislewe<br />

Vladeeweto na pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija utvrdeni vo ~l. 8 od Ustavot.<br />

Vo delot od Ustavot {to se odnesuva na garanciite na slobodite<br />

i pravata se ~lenovite 51 i 53. Spored ~l. 51 od Ustavot, vo Republika<br />

Makedonija zakonite moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot,<br />

a site drugi propisi so ustavot i so zakon. Soglasno ~l. 53 od<br />

Ustavot, advokaturata e samostojna i nezavisna javna slu`ba {to obezbeduva<br />

pravna pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa vo soglasnost so zakon.<br />

Spored ~l. 95 st. 1 od Ustavot, dr`avnata uprava ja so~inuvaat<br />

ministerstva i drugi organi na upravata i organizacii utvrdeni so<br />

zakon, a spored st. 3 na ovoj ~len organizacijata i rabotata na organite<br />

na dr`avnata uprava se ureduvaat so zakon {to se donesuva so dvotretinsko<br />

mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

Vrz osnova na ova ustavno ovlastuvawe e donesen Zakonot za<br />

organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava so koj se ureduvaat<br />

organizacijata, nadle`nostite i rabotata na organite na dr`avnata<br />

uprava.<br />

Vo delot od zakonot {to se odnesuva na nadle`nosta na organite<br />

na dr`avnata uprava, vo ~l. 17 e utvrdena nadle`nosta na Ministerstvoto<br />

za pravda.<br />

Vrz osnova na navedenite ustavni i zakonski odredbi proizleguva<br />

deka nadle`nosta na Ministerstvoto za pravda e utvrdena so zakon<br />

i deka edna od nadle`nostite na Ministerstvoto za pravda e vr{eweto<br />

na raboti {to se odnesuvaat na notarskite raboti, advokaturata<br />

i drugi vidovi pravna pomo{.<br />

Imaj}i predvid deka so Ustavot advokaturata e definirana<br />

kako javna slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa<br />

vo soglasnost so zakon, proizleguva deka zakonodavecot ima<br />

pravo so zakon da utvrdi pod koi uslovi i vo koi slu~ai advokturata<br />

obezbeduva pravna pomo{, a isto taka so zakon da utvrduva vo koi slu-<br />

~ai i pod koi uslovi pravnata pomo{ mo`e da ja obezbeduvaat i drugi<br />

lica odnosno subjekti.<br />

So ogled na toa {to so Ustavot ne e utvrdeno isklu~ivo pravo<br />

na advokaturata da obezbeduva pravna pomo{, vo konkretniot slu~aj<br />

zakonodavecot so poseben zakon za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava go ovlastil Ministerstvoto za pravda da vr{i i<br />

raboti {to se odnesuvaat na pravnaa pomo{.<br />

Ottuka, smetame deka so osporeniot del od ~l. 17 st. 1 al. 4 od<br />

Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava ne<br />

se povreduva ustavniot princip na vladeewe na pravoto nitu se povreduva<br />

ustavno utvrdenata polo`ba na advokaturata i se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 17 st. 1 al. 4 vo delot "i drugi vidovi pravna pomo{" od Zakonot za<br />

organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava ("SV RM," br.<br />

58/2000 i 44/2002).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 15 septemvri 2004<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 17 stav 1 alineja 4 vo delot "i drugi vidovi pravna pomo{" od Zakonot<br />

za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava ("Slu-<br />

`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 58/2000 i 44/2002).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na odredbata od zakonot ozna~en vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

Vo inicijativata se naveduva deka osporeniot del od ~lenot 17<br />

stav 1 alineja 4 od Zakonot, ne bil vo soglasnost so ~len 53 od Ustavot<br />

spored koj advokaturata e samostojna i nezavisna javna slu`ba {to<br />

obezbeduva pravna pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa vo soglasnost so<br />

zakon. Spored podnositelot na inicijativata ~lenot 53 od Ustavot ne<br />

predviduval pokraj advokaturata i drugi vidovi pravna pomo{, poradi<br />

{to osporeniot del od ~lenot 17 stav 1 alineja 4 od Zakonot ne bil vo<br />

soglasnost so ~lenovite 8 stav 1 alineja 3, 51, 53 i 96 od Ustavot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 17 stav 1 alineja<br />

4 od Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava,<br />

Ministerstvoto za pravda gi vr{i rabotite {to se odnesuvaat na<br />

notarskite raboti, advokaturata i drugi vidovi pravna pomo{.<br />

4. Vladeeweto na pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija utvrdeni vo ~lenot 8 od Ustavot.<br />

Vo delot od Ustavot {to se odnesuva na garanciite na slobodite<br />

i pravata se ~lenovite 51 i 53.<br />

Spored ~len 51 od Ustavot, vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakon.<br />

Soglasno ~len 53 od Ustavot, advokaturata e samostojna i nezavisna<br />

javna slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa<br />

vo soglasnost so zakon.<br />

Spored ~len 95 stav 1 od Ustavot, dr`avnata uprava ja so~inuvaat<br />

ministerstva i drugi organi na upravata i organizacii utvrdeni<br />

321

so zakon, a spored stavot 3 na ovoj ~len organizacijata i rabotata na<br />

organite na dr`avnata uprava se ureduvaat so zakon {to se donesuva so<br />

dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

Vrz osnova na ova ustavno ovlastuvawe e donesen Zakonot za<br />

organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava so koj se ureduvaat<br />

organizacijata, nadle`nostite i rabotata na organite na dr`avnata<br />

uprava.<br />

Vo delot od zakonot {to se odnesuva na nadle`nosta na organite<br />

na dr`avnata uprava, vo ~lenot 17 e utvrdena nadle`nosta na Ministerstvoto<br />

za pravda.<br />

Vrz osnova na navedenite ustavni i zakonski odredbi proizleguva<br />

deka nadle`nosta na Ministerstvoto za pravda e utvrdena so zakon<br />

i deka edna od nadle`nostite na Ministerstvoto za pravda e vr{eweto<br />

na raboti {to se odnesuvaat na notarskite raboti, advokaturata<br />

i drugi vidovi pravna pomo{.<br />

Imaj}i predvid deka so Ustavot advokaturata e definirana<br />

kako javna slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa<br />

vo soglasnost so zakon, proizleguva deka zakonodavecot ima pravo<br />

so zakon da utvrdi pod koi uslovi i vo koi slu~ai advokturata obezbeduva<br />

pravna pomo{, a isto taka so zakon da utvrduva vo koi slu~ai i<br />

pod koi uslovi pravnata pomo{ mo`e da ja obezbeduvaat i drugi lica,<br />

odnosno subjekti.<br />

So ogled na toa {to so Ustavot ne e utvrdeno isklu~ivo pravo<br />

na advokaturata da obezbeduva pravna pomo{, vo konkretniot slu~aj<br />

zakonodavecot so poseben zakon za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava go ovlastil Ministerstvoto za pravda da vr{i i<br />

raboti {to se odnesuvaat na drugi vidovi pravnata pomo{.<br />

Ottuka, Sudot oceni deka so osporeniot del od ~len 17 stav 1<br />

alineja 4 od Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata<br />

uprava ne se povreduva ustavniot princip na vladeewe na pravoto<br />

nitu, pak, se povreduva ustavno utvrdenata polo`ba na advokaturata<br />

poradi {to odlu~i kako vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani,<br />

Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

322

32. U. br. 89/2004 (15. 09. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 184 st. 2, 3 i 4 od Krivi~niot zakonik ("SV RM," br. 37/<br />

1996, 80/1999, 4/2002, 43/2003 i 19/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata se naveduva deka spored ~l. 184 st. 2 od Krivi-<br />

~niot zakonik, ako delata od ~l. 172, 173 i 174 se storeni sprema pretsedatelot<br />

na Republika Makedonija vo vrska so vr{eweto na negovata<br />

funkcija, goneweto se prezema po predlog. Soglasno ~l. 184 st. 3 od<br />

istiot zakonik, ako delata od ~l. 172, 173 i 174 se storeni sprema lice<br />

koe se nao|a na kandidatskata lista, za vreme na izborite ili neposredno<br />

pred glasaweto, vo vreme koga ona {to se iznesuva ili prenesuva<br />

ne mo`elo da bide javno negirano, goneweto se prezema po slu`bena<br />

dol`nost. I, spored ~l. 184 st. 4 od Zakonikot, ako delata od ~l. 172,<br />

173 i 174 se storeni sprema dr`aven organ ili negov pretstavnik,<br />

sprema slu`beno ili voeno lice, vo vrska so nivnata slu`ba ili ostvaruvawe<br />

na nivnata funkcija, goneweto se prezema po predlog. So<br />

osporenite stavovi na ~l. 184 od Krivi~niot zakonik se povreduvale<br />

~l. 8 st. 1 al. 3, 9 i 51 od Ustavot. Imeno, soglasno ~l. 9 od Ustavot, gra-<br />

|anite na Republika Makedonija se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno<br />

od polot, rasata, bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto<br />

poteklo, politi~koto i verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata<br />

polo`ba. Gra|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi. Pravoto<br />

na ednakvost pred Ustavot i zakonite zna~elo za{tita na gra|aninot<br />

od sekakov vid diskriminacija vo u`ivaweto na pravata, no i vo ostvaruvaweto<br />

na zakonodavnite obvrski. Spored toa so osporenite zakonski<br />

odredbi se povreduva ustavnoto na~elo na ednakvost na gra|anite,<br />

zatoa {to pretsedatelot na Republika Makedonija, liceto koe se nao|a<br />

na kandidatskata lista, dr`avniot organ odnosno negoviot pretstavnik,<br />

slu`benoto ili voeno lice, samo spored op{testvenata polo-<br />

`ba se nao|ale vo privilegirana polo`ba vo odnos na site drugi gra|ani<br />

vo Republika Makedonija, a koi bile, isto taka, `rtvi na krivi-<br />

~nite dela protiv nivnata ~est i ugled.<br />

323

Pravno mislewe<br />

So ~l. 109 st. 1 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Krivi~niot zakonik ("SV RM," br. 19/2004), vo ~l. 184 st. 2 i 4 se bri-<br />

{at.<br />

So Odluka na Ustavniot sud na Republika Makedonija br. 220/<br />

2000 od 30. 05. 2001 e ukinat ~l. 184 st. 3 od Krivi~niot zakonik.<br />

Spored ~l. 28 al. 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako postojat<br />

procesni pre~ki za odlu~uvawe na Sudot po inicijativata.<br />

So ogled na toa {to osporeniot ~l. 184 st. 2, 3 i 4 ne se pove}e<br />

del od pravniot sistem na Republika Makedonija, smetame deka postojat<br />

procesni pre~ki za odlu~uvawe na Sudot poradi {to inicijativata<br />

treba da se otfrli.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 184 st. 2, 3 i 4 od Krivi~niot zakonik.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 alineja 3 i 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 15<br />

septemvri 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 184 stav 2, 3 i 4 od Krivi~niot zakonik<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 37/1996, 80/1999,<br />

4/2002, 43/2003 i 19/2004).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na odredbite od zakonot ozna~en vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

Vo inicijativata se naveduva deka spored ~len 184 stav 2 od<br />

Krivi~niot zakonik, ako delata od ~lenovite 172, 173 i 174 se storeni<br />

sprema pretsedatelot na Republika Makedonija vo vrska so vr{eweto<br />

na negovata funkcija, goneweto se prezema po predlog. Soglasno ~len<br />

184 stav 3 od istiot zakonik, ako delata od ~lenovite 172, 173 i 174 se<br />

storeni sprema lice koe se nao|a na kandidatskata lista, za vreme na<br />

izborite ili neposredno pred glasaweto, vo vreme koga ona {to se<br />

iznesuva ili prenesuva ne mo`elo da bide javno negirano, goneweto se<br />

prezema po slu`bena dol`nost. Spored ~len 184 stav 4 od Zakonikot,<br />

324

ako delata od ~lenovite 172, 173 i 174 se storeni sprema dr`aven organ<br />

ili negov pretstavnik, sprema slu`beno ili voeno lice, vo vrska so<br />

nivnata slu`ba ili ostvaruvawe na nivnata funkcija, goneweto se<br />

prezema po predlog. So osporenite stavovi na ~len 184 od Krivi~niot<br />

zakonik se povreduvale ~lenovite 8 stav 1 alineja 3, 9 i 51 od Ustavot.<br />

Imeno, soglasno ~len 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata<br />

na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite pred<br />

Ustavot i zakonite se ednakvi. Pravoto na ednakvost pred Ustavot i<br />

zakonite zna~elo za{tita na gra|aninot od sekakov vid diskriminacija<br />

vo u`ivaweto na pravata, no i vo ostvaruvaweto na zakonodavnite<br />

obvrski. Spored toa so osporenite zakonski odredbi se povreduva ustavnoto<br />

na~elo na ednakvost na gra|anite, zatoa {to pretsedatelot na<br />

Republika Makedonija, liceto koe se nao|a na kandidatskata lista,<br />

dr`avniot organ odnosno negoviot pretstavnik, slu`benoto ili voeno<br />

lice, samo spored op{testvenata polo`ba se nao|ale vo privilegirana<br />

polo`ba vo odnos na site drugi gra|ani vo Republika Makedonija, a<br />

koi bile, isto taka, `rtvi na krivi~nite dela protiv nivnata ~est i<br />

ugled.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so ~lenot 109 stav 1 od Zakonot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Krivi~niot zakonik ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 19/2004), vo ~lenot 184 stavovite<br />

2 i 4 se bri{at.<br />

So Odluka na Ustavniot sud na Republika Makedonija broj 220/<br />

2000 od 30 maj 2001 godina e ukinat ~lenot 184 stav 3 od Krivi~niot zakonik.<br />

4. Spored ~len 28 alineja 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako<br />

postojat procesni pre~ki za odlu~uvawe na Sudot po inicijativata.<br />

So ogled na toa {to osporenite stavovi 2, 3 i 4 na ~lenot 184 ne<br />

se pove}e del od pravniot sistem na Republika Makedonija, Sudot oceni<br />

deka postojat procesni pre~ki za odlu~uvawe na Sudot poradi {to<br />

odlu~i inicijativata da ja otfrli.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani,<br />

Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

325

326

33. U. br. 176/2003 i U. br. 9/2004 (15. 09. 2004)<br />

Osporen akt<br />

Zaklu~okot na Vladata na Republika Makedonija za nadomestok<br />

za prevoz do i od rabotno mesto, donesen na sednicata odr`ana na 17.<br />

02. 2003 god.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativite Vladata na Republika Makedonija<br />

na sednicata odr`ana na 13. 01. 2003 donela Zaklu~ok spored koj<br />

nadomestokot za prevoz do i od rabotno mesto iznesuval 900,00 denari<br />

za site vraboteni vo dr`avnite organi.<br />

Na sednicata odr`ana na 17. 02. 2003, Vladata na Republika Makedonija<br />

donela nov zaklu~ok spored koj na vrabotenite vo Ministerstvoto<br />

za obrazovanie, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti i Ministerstvoto<br />

za odbrana nadomestokot za prevoz do i od rabotno mesto im<br />

se isplatuva vo visina na stvarnite tro{oci. So ovoj vtor zaklu~ok,<br />

koj {to e predmet na osporuvawe so ovie inicijativi, vrabotenite vo<br />

navedenite ministerstva fakti~ki bile izzemani od prvobitniot zaklu~ok<br />

na Vladata na Republika Makedonija, taka {to so ovoj zaklu~ok<br />

se sozdavala neednakva, odnosno neramnopravna polo`ba na vrabotenite<br />

vo ministerstvata i drugite organi na dr`avnata uprava vo odnos na<br />

ostvaruvawe na pravata od raboten odnos, konkretno na pravoto na nadomestok<br />

za prevoz do i od rabota.<br />

Spored podnositelite na inicijativite so navedeniot zaklu~ok<br />

istovremeno se vr{ela i izmena na ~l. 14 od Zakonot za izvr{uvawe na<br />

Buxetot na Republika Makedonija za 2003 godina {to bilo nedopu{teno<br />

i neprifatlivo so ogled na toa {to za ista kategorija vraboteni,<br />

no vo razli~ni ministerstva, edno isto pravo se reguliralo na dva na-<br />

~ini. Poradi toa, osporeniot Zaklu~ok bil vo sprotivnost so ~l. 8, 9,<br />

32 st. 1, 34 i 35 st. 1 od Ustavot na Republika Makedonija i se predlaga<br />

Sudot da go poni{ti kako nezakonit i protivustaven.<br />

Vo inicijativata podnesena od Vait Pajkovski i Kamber Kamberoski<br />

se naveduva i toa deka tie kako vraboteni vo Dr`avniot zavod<br />

za geodetski raboti, nadomestokot za prevoz do i od rabotno mesto vo<br />

visina na stvarnite tro{oci go primale se do donesuvawe na Zaklu~okot<br />

na Vladata na Republika Makedonija od 13. 01. 2003 godina. Spored<br />

toj zaklu~ok od 1. 02. 2003, prestanala isplatata na nadomestok nad 900<br />

327

denari za site vraboteni vo organite na dr`avnata uprava, osven za<br />

imenuvanite lica od Vladata i Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

328<br />

Odgovor na Vladata na Republika Makedonija<br />

Vo prethodnata postapka se obrativme do Vladata na Republika<br />

Makedonija da ni go dostavi osporeniot zaklu~ok, kako i da dade mislewe<br />

vo vrska so navodite sodr`ani vo inicijativata.<br />

Po nekolku pismeni i usmeni urgencii, Vladata dostavi samo<br />

mislewe, bez posebno da go dostavi i osporeniot zaklu~ok. Po na{eto<br />

povtorno barawe, Vladata ne izvesti deka nema potreba od posebno dostavuvawe<br />

na zaklu~okot, so ogled na toa {to toj e prika`an vo nejzinoto<br />

prethodno izvestuvawe.<br />

Mislewata na Vladata se dostavuvaat vo prilog na referatot.<br />

Vo niv Vladata ne go negira postoeweto na osporeniot zaklu~ok. Od<br />

ona {to e izneseno vo misleweto, me|u drugoto, mo`e da se konstatira<br />

deka osporeniot zaklu~ok se u{te se primenuva, odnosno negovata<br />

primena prodol`ila i po donesuvaweto na Zakonot za izvr{uvawe na<br />

Buxetot na Republika Makedonija za 2004 godina.<br />

Po zaklu~ok na Sudot donesen na sednicata odr`ana na 5. 05.<br />

2004, koga e odlo`eno razgleduvaweto na referatot U. br. 176/2003 od<br />

Vladata e pobarano da dostavi izvod od Zapisnikot od osumnaesettata<br />

sednica odr`ana na 17. 02. 2003 na koja e donesen osporeniot zaklu~ok.<br />

Izvadok od Nacrt-zapisnikot od navedenata sednica na Vladata<br />

na Republika Makedonija do Sudot e dostaven so nejzin akt br. 23-388/7<br />

od 12. 05. 2004 (Sudot go primil na 17. 05. 2004).<br />

So ogled na toa {to so ovoj Zaklu~ok Ministerstvoto za finansii<br />

bilo obrzano dopolnitelno da go precizira re`imot za isplata<br />

na nadomestokot za prevoz do i od rabotnoto mesto na ostanatite<br />

korisnici i edinkite - korisnici na Buxetot na Republika Makedonija,<br />

vo prethodnata postapka se obrativme i do ova ministerstvo so cel<br />

da ne izvesti za merkite i aktivnostite {to gi prezelo soglasno ovoj<br />

zaklu~ok, a vo funkcija na utvrduvawe na celosnata fakti~ka sostojba<br />

na rabotite i okolnostite od zna~ewe za odlu~uvawe po inicijativite.<br />

Po nekolku urgencii Ministerstvoto za finansii so dopis pod<br />

br. 12-13011/3 od 5. 07. 2004 go izvesti Sudot za slednoto:<br />

"Na site vraboteni vo Ministerstvoto za odbrana, Ministerstvoto<br />

za vnatre{ni raboti, kako i na site vraboteni vo osnovnoto i<br />

srednoto obrazovanie im se isplatuva nadomestok za prevoz do i od rabotnoto<br />

mesto vo visina na stvarnite tro{oci zaradi specifi~nosta<br />

na dejnosta {to ja vr{at.<br />

Istovremeno vo 2004 god., nadomest za prevoz vo visina na stvarnite<br />

tro{oci im se isplatuva i na site izbrani i imenuvani rakovodni<br />

rabotnici od Vladata i Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

Imaj}i gi predvid ograni~enite sredstva vo Buxetot na Repu-

lika Makedonija za 2004 godina, za vrabotenite vo ostanatite buxetski<br />

korisnici i edinki korisnici nadomestokot za prevoz iznesuva<br />

900,00 denari, soglasno ~l. 12 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na<br />

Republika Makedonija."<br />

I od misleweto na Ministerstvot za finansii proizleguva<br />

deka osporeniot zaklu~ok vo praktika sî u{te se sproveduva, odnosno<br />

deka negovata primena prodol`ila i po donesuvawe na Zakonot za izvr{uvawe<br />

na Buxetot na Republika Makedonija za 2004 godina.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Kako sodr`ina na osporeniot akt, a zaradi pocelosen uvid vo<br />

prilog na referatot se dostavuva izvadokot od Nacrt-zapisnikot od<br />

Osumnaesettata sednica na Vladata na Republika Makedonija {to e<br />

dostaven do Sudot.<br />

Od prilo`eniot Nacrt-zapisnik mo`e da se konstatira deka<br />

osporeniot Zaklu~ok e donesen vo vrska so Zaklu~okot na Vladata na<br />

Republika Makedonija od sednicata odr`ana na 13. 01. 2003 i e vo<br />

funkcija na negovo doprecizirawe i dopolnuvawe.<br />

So ogled na toa {to ozna~enite dva zaklu~oci na Vladata na Republika<br />

Makedonija su{tinski i funkcionalno se povrzani i pretstavuvaat<br />

edna celina, odnosno eden akt, smetame deka osporeniot zaklu~ok<br />

ne mo`e da se tretira, niti razgleduva kako samostoen i nezavisen<br />

akt od Zaklu~okot donesen na sednicata na Vladata na Republika<br />

Makedonija odr`ana na 13. 01. 2003 godina. Od tie pri~ini, spored<br />

na{e mislewe, predmet na ustavnosudska ocena treba da bidat dvata<br />

zaklu~oci, a ne samo Zaklu~okot {to konkretno se osporuva so ovie<br />

inicijativi. Zatoa, vo natamo{niot tekst na referatot }e bidat opservirani,<br />

odnosno analizirani zaedno ovie dva zaklu~oci.<br />

Inaku, so Zaklu~okot donesen na sednicata odr`ana na 13. 01.<br />

2003 godina, Vladata na Republika Makedonija odlu~ila zapo~nuvaj}i<br />

od 1. 02. 2003 da ne se isplatuvaat sredstva za: odvoen `ivot, nadomestok<br />

za prevoz od i do rabotnoto mesto nad 900,00 denari i zakup na stan<br />

na vrabotenite vo organite na dr`avnata uprava, osven za imenuvanite<br />

lica od Vladata i Sobranieto na Republika Makedonija. Izvorno ovoj<br />

zaklu~ok e sodr`an vo Nacrt-zapisnikot od trinaesettata sednica na<br />

Vladata na Republika Makedonija, odr`ana na 13. 01. 2003 godina koj<br />

{to dopolnitelno go pobaravme, a zaradi uvid se dostavuva vo prilog<br />

na referatot. 13<br />

13<br />

So ogled na toa deka od dostavenite zaklu~oci proizleze sosema poinakva<br />

pravna i fakti~ka sostojba od onaa iznesena vo referatot U. br. 176/<br />

2003 i U. br. 9/2004, ~ie razgleduvawe se odlo`i od sednicata odr`ana na 5. 05.<br />

2004 , se pristapi kon izgotvuvawe na ovoj nov referat.<br />

329

330<br />

Sporni pravni pra{awa<br />

Kako sporni se postavuvaat slednite pravni pra{awa:<br />

- Dali ovie zaklu~oci na Vladata na Republika Makedonija po<br />

svojata pravna priroda i forma pretstavuvaat propisi vo smisla na<br />

~l. 110 od Ustavot i<br />

- Dali, so ogled na nivnata sodr`ina tie se propisi i kako takvi<br />

se podobni za ustavnosudska ocena.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Vo vrska so postavenite sporni pravni pra{awa od ustavnosudskata<br />

praktika gi iznesuvame slednite predmeti:<br />

1. Ustavniot sud, so Re{enie U. br. 157/1994 od 16. 11. 1994 god.<br />

ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Zaklu-<br />

~okot na Vladata so koj zabavi{nite grupi {to rabotele pri osnovnite<br />

u~ili{ta organizaciono preminale vo u~ili{tata vo koi rabotat.<br />

Vakvoto svoe re{enie, me|u drugoto, sudot go zasnoval vrz ustavnite<br />

ovlastuvawa na Vladata na Republika Makedonija taa da gi utvrduva<br />

na~elata za vnatre{na organizacija i rabota na ministerstvata i<br />

drugite organi na upravata, da ja naso~uva i da vr{i nadzor nad nivnata<br />

rabota. Pritoa, sudot ocenil deka Vladata na Republika Makedonija<br />

so osporeniot zaklu~ok se dvi`ela vo ramkite na svoite ovlastuvawa<br />

utvrdeni so Ustavot i zakonite.<br />

2. So Re{enie U. br. 228/1996 od 13. 11. 1996 god. Ustavniot sud ja<br />

otfrlil inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe na zakonitosta<br />

na Zaklu~okot na Vladata so koj bila odbiena `albata na<br />

"Enterier" AD Skopje. @albata na ova akcionersko dru{tvo bila<br />

izjavena protiv Re{enieto na Komisijata za transformacijata na pretprijatija<br />

so op{testven kapital, so koe bila dadena soglasnost za<br />

transformacija.<br />

Inicijativata e otfrlena so obrazlo`enie deka Ustavniot sud<br />

ne e nadle`en da odlu~uva za ustavnosta i zakonitosta na akti na pretprijatija<br />

za transformacija, nitu, pak, na akti so koi se dava soglasnost<br />

za otpo~nuvawe postapka za transformacija.<br />

3. So Re{enie U. br. 40/1998 od 15. 07. 1998, sudot ja otfrlil<br />

inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na zaklu~ocite na Vladata od 1988 god. spored koi, me|u drugoto,<br />

uvozot na nafteni derivati od Republika Hrvatska (do nadminuvawe<br />

na naru{enite sostojbi) trebalo da se regulira vrz osnova na<br />

izdadeni soglasnosti od Ministerstvoto za stopanstvo, vrz osnova na<br />

propi{aniot re`im LB-7.<br />

Trgnuvaj}i od odredbite na Zakonot za Vladata i Delovnikot za<br />

rabota na Vladata na Republika Makedonija, Sudot ocenil deka zaklu-<br />

~ocite na Vladata ne pretstavuvaat propis, nitu op{t akt za ~ija usta-

vnost i zakonitost bi odlu~uval Ustavniot sud, tuku akti na rabotewe<br />

na Vladata za ~ija ustavnost i zakonitost ne e nadle`en da odlu~uva<br />

Ustavniot sud.<br />

4. So Odluka U. br. 168/2002 od 15. 01. 2002 god., Sudot go ukinal<br />

Zaklu~okot na Vladata na Republika Makedonija za objavuvawe na Dogovorot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Dogovorot za slobodna trgovija<br />

me|u Republika Makedonija i Republika Hrvatska.<br />

Spored obrazlo`enieto na ovaa odluka, ovoj Zaklu~ok na Vladata<br />

na Republika Makedonija Sudot go ukinal za{to spored negovo<br />

mislewe objavuvaweto na Dogovorot me|u Republika Makedonija i Republika<br />

Hrvatska pred toj da bide ratifikuvan od strana na Sobranieto<br />

na Republika Makedonija zna~elo deka ovoj dogovor stanal del od<br />

vnatre{niot praven poredok na dr`avata sprotivno na ustavnata<br />

opredelba od ~l. 118 od Ustavot, kako i na odredbite od Zakonot za<br />

sklu~uvawe, ratifikacija i izvr{uvawe na me|unarodni dogovori.<br />

Od navedenata ustavnosudska praktika proizleguva deka zaklu-<br />

~ocite na Vladata, zavisano od nivnata sodr`ina, vo oddelni predmeti<br />

Sudot gi tretiral kako propisi, a vo drugi ne.<br />

Pravno mislewe<br />

Vo ~l. 8 od Ustavot kako temelni vrednosti na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija se utvrdeni principot na vladeeweto na<br />

pravoto, kako i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na<br />

i sudska.<br />

Spored ~l. 9 st. 2 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi pred Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~l. 32 st. 5 od Ustavot ostvaruvaweto na pravata na vrabotenite<br />

i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i so kolektivni dogovori,<br />

a spored ~l. 34 od Ustavot, gra|anite imaat pravo na socijalna<br />

sigurnost i socijalno osiguruvawe utvrdeni, isto taka, so zakon i so<br />

kolektiven dogovor.<br />

Soglasno ~l. 88 od Ustavot nositel na izvr{nata vlast vo Republika<br />

Makedonija e Vladata na Republika Makedonija, koja svoite prava<br />

i dol`nosti gi vr{i vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakonite.<br />

Me|u nadle`nostite na Vladata na Republika Makedonija utvrdeni<br />

vo ~l. 91 od Ustavot spa|a i nejzinoto pravo da donesuva uredbi i<br />

drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite (~l. 91 al. 5 na od Ustavot).<br />

So ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj predmet na ustavnosudska<br />

ocena se zaklu~oci na Vladata na Republika Makedonija, treba<br />

da se ima predvid i ~l. 35 od Zakonot za Vladata na Republika Makedonija<br />

("SV RM," br. 59/2000, 12/2003) vo koj e utvrdeno deka za izvr{uvawe<br />

na zakonite Vladata, osven uredbi so zakonska sila i uredbi (koi<br />

se ustavna kategorija) donesuva i odluki, upatstva, programi, re{enija<br />

i zaklu~oci. Od formulacijata na ovoj ~len od Zakonot, vo koj {to se<br />

331

utvrduvaat site akti {to Vladata mo`e da gi donesuva za izvr{uvawe<br />

na zakonite, ne proizleguva koi od niv se donesuvaat kako propisi, a<br />

koi ne. Ako za uredbite, odlukite i upatstvata nema dilemi deka se<br />

propisi, toa so sigurnost ne mo`e da se konstatira i za drugite akti<br />

kako {to se programite, re{enijata i zaklu~ocite.<br />

Spored ~l. 36 st. 7 od Zakonot, Vladata so zaklu~ok zazema stavovi<br />

po pra{awata {to gi pretresuvala na sednica, utvrduva mislewe<br />

po predlozite na zakoni i drugi propisi i po materijali {to do Sobranieto<br />

gi podnele drugi ovlasteni predlaga~i, odlu~uva za opredeleni<br />

pra{awa na vnatre{nata organizacija i odnosi na Vladata, gi<br />

opredeluva zada~ite na ministerstvata i organite na dr`avnata uprava<br />

i zada~ite na svoite slu`bi i zazema stavovi za pra{awata od svoja<br />

nadle`nost.<br />

Ona {to ne e uredeno vo Zakonot, a e uredeno vo Delovnikot za<br />

rabota na Vladata na Republika Makedonija e pra{aweto za objavuvawe<br />

na aktite na Vladata na Republika Makedonija. Taka, spored ~l. 98<br />

od Delovnikot, uredbite, odlukite i upatstvata na Vladata se objavuvaat<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija." Re{enijata se<br />

objavuvaat vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" dokolku<br />

taka odlu~i Vladata. Vladata mo`e da odlu~i da se objavat i opredeleni<br />

programi i zaklu~oci.<br />

Navedenite delovni~ki odredbi, nasproti Zakonot za Vladata<br />

na Republika Makedonija, spored na{e mislewe, pravat ve}e jasna distinkcija<br />

na propisite od drugite akti {to gi donesuva Vladata na Republika<br />

Makedonija vo ostvaruvaweto na nejzinite prava i dol`nosti<br />

utvrdeni so Ustavot i so zakonite i toa vo odnos na nivnoto objavuvawe.<br />

Ottuka, ako se ima predvid prirodata na pra{awata za koi Vladata<br />

na Republika Makedonija soglasno Zakonot i Delovnikot mo`e da<br />

donese zakluok, kako i toa deka zaklu~ocite ne podle`at na ustavnata<br />

obvrska za objavuvawe vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

proizleguva deka tie nitu po sodr`ina, ni po forma ne pretstavuvaat<br />

propisi vo smisla na ~l. 91 al. 5, 52 i 110 al. 2 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

Zatoa, dokolku ozna~enite zaklu~oci na Vladata na Republika<br />

Makedonija se razgleduvaat vo kontekst na iznesenoto proizleguva<br />

deka tie ne gi sodr`at formalnite elementi karakteristi~ni za sekoj<br />

propis, pa zatoa gledano od formalnopraven aspekt ne pretstavuvaat<br />

propis vo smisla na napred ozna~enite ustavni odredbi.<br />

Me|utoa, vo konkretniot slu~aj pra{aweto ne e taka ednostavno<br />

ako se ima predvid sodr`inata na ozna~enite zaklu~oci na Vladata<br />

na Republika Makedonija, odnosno vidot na pra{awata za koi taa<br />

odlu~uvala so ovie zaklu~oci.<br />

Vo taa smisla treba da se istakne deka pravoto na nadomestok<br />

za prevoz do i od rabota na vrabotenite vo organite na dr`avnata<br />

332

vlast i vo javnite ustanovi korisnici i edinki - korisnici na sredstvata<br />

od Buxetot na Republika Makedonija, kako edno od pravata za koi<br />

se odnesuvaat zaklu~ocite na Vladata na Republika Makedonija, be{e<br />

uredeno vo ~l. 14 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika<br />

Makedonija za 2003 godina ("SV RM," br. 21/2003), koj {to va`e{e vo<br />

vremeto koga se doneseni ovie zaklu~oci na Vladata na Republika Makedonija.<br />

Imeno, vo ~l. 14 st. 1 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na<br />

Republiika Makedonija za 2003 be{e utvrdeno deka nadomestokot za<br />

prevoz do i od rabotno mesto, po prethodno dadena pismena izjava, se<br />

isplatuva samo na vrabotenite ~ie mesto na `iveewe e oddale~eno nad<br />

2,5 km. od rabotnoto mesto, no ne pove}e od 900,00 denari mese~no, koj<br />

nadomestok se isplatuva po prethodno dostaveni spisoci od korisnicite<br />

i edinkite korisnici na sredstvata od Buxetot do Ministerstvoto<br />

za finansii - Sektor za buxeti i fondovi (st. 1).<br />

Vo st. 2 na ovoj ~len od Zakonot be{e utvrdeno deka na vrabotenite<br />

na koi vo izvr{uvaweto na rabotite od nivnoto rabotno mesto im<br />

e neophodno koristewe na prevoz, im pripa|a nadomestok na stvarnite<br />

tro{oci, a spored st. 3 na istiot ~len vo slu~aite kade {to ne postoi<br />

javen prevoz, odnosno dokolku nalaga potrebata na slu`bata na vrabotenite<br />

im sleduva nadomestok vo visina na stvarnite tro{oci.<br />

Spored st. 4 na istiot ~len od navedeniot zakon, na rakovodnite<br />

rabotnici i rakovodnite dr`avni slu`benici imenuvani od Vladata<br />

na Republika Makedonija kaj buxetskite korisnici, koi `iveat vo<br />

edna, a rabotat vo druga op{tina pod opredeleni uslovi im sleduva{e<br />

nadomestok za prevoz, isto taka, vo visina na stvarnite tro{oci za<br />

prevoz za najevtinoto prevozno sredstvo od javniot soobra}aj. 14<br />

Ova pravo skoro na identi~en na~in e utvrdeno i regulirano i<br />

vo ~l. 12 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija<br />

za 2004 godina ("SV RM," br. 85/2003). Imeno, ovoj ~len e so ista<br />

sodr`ina kako i ~l. 14 od prethodniot zakon so taa razlika {to ne go<br />

sodr`i delot "odnosno dokolku nalaga potrebata na slu`bata" i mesto<br />

terminot "stvarnite" e upotreben terminot "vistinskite."<br />

Osven pravoto na nadomestok za prevoz od i do rabotno mesto,<br />

so zakon e utvrdeno i uredeno pravoto i na drugite nadomestoci na koi<br />

se odnesuvaat napred ozna~enite zaklu~oci na Vladata na Republika<br />

Makedonija (pravoto na nadomestok na tro{oci za odvoen `ivot i pravoto<br />

na nadomestok za zakupnina na stan). Taka na primer, soglasno ~l.<br />

52 st. 2 od Zakonot za dr`avnite slu`benici ("SV RM," br. 59/2000,<br />

112/2000, 34/2001, 103/2001, 43/2002, 98/2002, 17/2003, 43/2003 i 17/2004),<br />

dr`avniot slu`benik, pokraj drugite nadomestoci utvrdeni vo ovoj<br />

14<br />

So Odluka U. br.151/2003 i U. br. 173/2003 od 17. 12. 2003 godina<br />

Sudot go ukina stavot 4 na ovoj ~len od Zakonot vo delot "imenuvani od Vladata<br />

na Republika Makedonija."<br />

333

~len, ima pravo i na nadomestok na tro{ocite za odvoen `ivot od semejstvoto<br />

~ija visina sekoja godina se utvrduvaat vo Zakonot za izvr-<br />

{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija. Ponatamu, vo ~l. 11 i 12<br />

od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija, za<br />

2003 godina, be{e regulirano pravoto na nadomestok na tro{ocite za<br />

odvoen `ivot od semejstvoto na rakovodnite rabotnici i rakovodnite<br />

dr`avni slu`benici imenuvani od Vladata na Republika Makedonija<br />

kaj buxetskite korisnici, kako i pravoto na nadomestok za zakupnina<br />

na stan na licata na koi im sleduva pravo na koristewe na slu`ben<br />

stan soglasno so zakon. Soodvetni odredbi za navedenite dve prava se<br />

sodr`ani i vo ~l. 9 i 10 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika<br />

Makedonija za 2004 godina.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite zakonski odredbi, od edna strana,<br />

kako i sodr`inata na ozna~enite zaklu~oci na Vladata na Republika<br />

Makedonija, od druga strana, nesomneno proizleguva deka so ovie zaklu~oci<br />

Vladata na Republika Makedonija odlu~uvala vo vrska so ostvaruvaweto<br />

na prava od raboten odnos na vrabotenite vo dr`avnite<br />

organi i vo javnite ustanovi koi se korisnici i edinki-korisnici na<br />

sredstvata od Buxetot na Republika Makedonija, a koi prava se ve}e<br />

utvrdeni so zakon. Ottuka, za nas ne e sporno deka zaklu~ocite na Vladata<br />

na Republika Makedonija, i pokraj toa {to ne sodr`at formalnopravni<br />

elementi na propis poradi {to i ne se objaveni vo "Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija," po svojata sodr`ina i dejstvo pretstavuvaat<br />

propis i se podobni za ustavnosudska ocena. Ova dotolku<br />

pove}e {to tie sî u{te opstojuvaat vo pravniot poredok na Republika<br />

Makedonija, odnosno se primenuvaat.<br />

Edinstvno {to ostanuva sporno e dali Zaklu~ocite na Vladata<br />

na Republika Makedonija spored nivnata sodr`ina pretstavuvaat propisi<br />

ili ne za izvr{uvawe na opredelen zakon, {to Vladata mo`e da<br />

gi donesuva soglasno generalnoto ovlastuvawe utvrdeno vo ~l. 91 al. 5<br />

od Ustavot.<br />

Od sodr`inata na Zaklu~ocite na Vladata na Republika Makedonija<br />

jasno proizleguva deka so niv samo se utvrduva na koi lica nema,<br />

a na koi }e im se isplatuva nadomestok za odvoen `ivot, nadomestok za<br />

zakupnina na stan, kako i do koja visina }e se isplatuva nadomestokot<br />

za prevoz do i od rabotno mesto na vrabotenite vo oddelni ministerstva<br />

i javni ustanovi, {to od druga strana zna~i deka so niv ne se vr{i<br />

doureduvawe, odnosno konkretno razrabotuvawe na niedna zakonska<br />

odredba za nejzino izvr{uvawe. Ottuka, spored na{e mislewe, Vladata<br />

so ovie zaklu~oci fakti~ki se vpu{tila vo ureduvawe na pra{awa koi<br />

po svojot karakter spored ~l. 32 st. 5 od Ustavot mo`at da bidat<br />

predmet na ureduvawe samo na zakon i kolektiven dogovor, a ne i na<br />

drugi propisi, kakvi {to se po sodr`ina i ovie zaklu~oci.<br />

Kako argument za toa deka se raboti za ureduvawe na pra{awa<br />

od zakonska materija e i samiot fakt {to site pra{awa vo vrska so<br />

334

ostvaruvaweto na pravoto na nadomestocite za koi stanuva zbor vo<br />

ovie zaklu~oci na soodveten na~in se ve}e uredeni vo Zakonot za izvr-<br />

{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija za 2004, a pred toa i vo<br />

Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija za 2003<br />

godina, koj {to va`el vo vremeto koga se doneseni ovie zaklu~oci na<br />

Vladata na Republika Makedonija.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj so ovie zaklu~oci<br />

Vladata na Republika Makedonija uredila pra{awa {to se zakonska<br />

materija i koi kako takvi spa|aat vo nadle`nost na zakonodavnata<br />

vlast, smetame deka osnovano mo`e da se postavi pra{aweto za nivnata<br />

soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija. Ova od pri~ini<br />

{to soglasno ustavnata pozicija na Vladata na Republika Makedonija,<br />

kako nositel na izvr{nata vlast, taa vo ramkite na nejzinite prava i<br />

dol`nosti utvrdeni so Ustav i zakonite ne mo`e so svoj propis izvorno<br />

da ureduva odnosi i pra{awa {to se zakonska materija, a u{te pove}e<br />

so svoj propis da uredi odnosi i pra{awa {to se ve}e uredeni so<br />

zakon i pritoa da se menuvaat ili suspendiraat oddelni zakonski<br />

re{enija vo pogled na subjektite, uslovite i obemot na pravata utvrdeni<br />

vo tie zakonski odredbi, kakov {to slu~aj e so ovie zaklu~oci na<br />

Vladata na Republika Makedonija.<br />

Imeno, Vladata na Republika Makedonija namesto so uredba<br />

ili drug propis da go uredela izvr{uvaweto na ~l. 14 st. 2 i 3 od Zakonot<br />

za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija za 2003 godina<br />

(a sega i na ~l. 12 st. 2 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika<br />

Makedonija za 2004 godina) poradi opredeleni nivni nedore~enosti,<br />

kako {to taa samata naveduva vo misleweto dostaveno do Sudot,<br />

so ovie zaklu~oci taa na poinakov na~in uredila pra{awa koi se ve}e<br />

uredeni so ovie zakoni i na toj na~in gi pre~ekorila svoite ustavni i<br />

zakonski ovlastuvawa, istovremeno povreduvaj}i gi ustavnite principi<br />

na vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast utvrdeni<br />

vo ~l. 8 al. 3 i 4 od Ustavot, kako i ~l. 32 st. 5, 34 i 35 st. 1 od Ustavot,<br />

vo odnos na koi se osporuva nivnata ustavnost so inicijativite.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na Zaklu~ocite<br />

na Vladata na Republika Makedonija doneseni na sednicite<br />

odr`ani na 13. 01. 2003 i 17. 02. 2003 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("SV RM " br. 70/1992), na sednicata<br />

odr`ana na 15 septemvri 2004 godina, donese<br />

335

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

Zaklu~ocite na Vladata na Republika Makedonija za isplata na nadomestokot<br />

za odvoen `ivot od semejstvoto, za prevoz do i od rabota i za<br />

zakupninata na stanovi na vrabotenite vo organite na dr`avnata<br />

uprava, doneseni na sednicite odr`ani na 13 januari 2003 i 17 fevruari<br />

2003 godina.<br />

2. Sindikatot na rabotnicite od upravata, pravosudstvoto i<br />

op{testvenite organizacii i zdru`enija na gra|anite na Republika<br />

Makedonija - UPOZ, Skopje i Vait Pajkovski od s. @irovnica i Kamber<br />

Kamberoski od s. Gorno Kosovrasti, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnesoa inicijativi za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na Zaklu~okot na Vladata na Republika Makedonija<br />

donesen na sednicata odr`ana na 17 fevruari 2003 godina.<br />

Vo inicijativite najprvo se naveduva deka Vladata na Republika<br />

Makedonija na sednicata odr`ana na 13 januari 2003 godina<br />

donela Zaklu~ok spored koj nadomestokot za prevoz do i od rabotno<br />

mesto iznesuval 900,00 denari za site vraboteni vo dr`avnite organi.<br />

Potoa, na sednicata odr`ana na 17 fevruari 2003 godina Vladata<br />

na Republika Makedonija donela nov zaklu~ok spored koj na vrabotenite<br />

vo Ministerstvoto za obrazovanie, Ministerstvoto za<br />

vnatre{ni raboti i Ministerstvoto za odbrana nadomestokot za prevoz<br />

do i od rabotno mesto im se isplatuva vo visina na stvarnite tro-<br />

{oci. Spored navodite vo inicijativite, so zaklu~okot donesen na sednicata<br />

na Vladata na Republika Makedonija odr`ana na 17 fevruari<br />

2003 godina, koj {to e i predmet na osporuvawe, vrabotenite vo navedenite<br />

ministerstva fakti~ki bile izzemani od prvobitniot zaklu-<br />

~ok na Vladata na Republika Makedonija, taka {to so ovoj zaklu~ok se<br />

sozdavala neednakva, odnosno neramnopravna polo`ba na vrabotenite<br />

vo ministerstvata i drugite organi na dr`avnata uprava vo odnos na<br />

ostvaruvawe na pravata od raboten odnos, konkretno na pravoto na nadomestok<br />

za prevoz do i od rabota.<br />

Osven toa, so navedeniot zaklu~ok istovremeno se vr{ela i<br />

izmena na ~lenot 14 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika<br />

Makedonija za 2003 godina {to bilo nedopu{teno i neprifatlivo<br />

so ogled na toa {to za ista kategorija vraboteni, no vo razli~ni ministerstva,<br />

edno isto pravo se reguliralo na dva na~ini.<br />

Poradi navedenite pri~ini, osporeniot Zaklu~ok bil vo sprotivnost<br />

so ~lenovite 8, 9, 32 stav 1, 34 i 35 stav 1 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija i se predlaga Sudot da go poni{ti kako nezakonit i<br />

protivustaven.<br />

Vo inicijativata podnesena od Vait Pajkovski i Kamber Kamberoski<br />

se naveduva i toa deka tie kako vraboteni vo Dr`avniot zavod<br />

za geodetski raboti, nadomestokot za prevoz do i od rabotno mesto vo<br />

336

visina na stvarnite tro{oci go primale se do donesuvawe na Zaklu-<br />

~okot na Vladata na Republika Makedonija od 13 januari 2003 godina.<br />

Spored toj zaklu~ok, od 1 fevruari 2003 godina prestanala isplatata<br />

na nadomestok nad 900,00 denari za site vraboteni vo organite na dr`avnata<br />

uprava, osven za imenuvanite lica od Vladata i Sobranieto na<br />

Republika Makedonija.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka Vladata na Republika Makedonija<br />

na trinaesettata sednica odr`ana na 13 januari 2003 godina, vo<br />

vrska so voedna~uvawe na kriteriumite za isplata na tro{ocite (nadomestocite)<br />

za odvoen `ivot na semejstvoto, za prevoz do i od rabota<br />

i zakupnina na stanovi na vrabotenite vo organite na dr`avnata uprava<br />

(osven za imenuvanite funkcioneri od Vladata i Sobranieto), zaklu~ila<br />

od 1 fevruari 2003 godina da ne se ispla}a vakov nadomestok.<br />

Me|utoa, na osumnaesettata sednica odr`ana na 17 fevruari<br />

2003 godina, Vladata na Republika Makedonija zaklu~ila deka Zaklu-<br />

~okot donesen na sednicata odr`ana na 13 januari 2003 godina ne se<br />

odnesuva na vrabotenite od osnovnoto i srednoto obrazovanie, Ministerstvoto<br />

za vnatre{ni raboti i Ministerstvoto za odbrana i deka dopolnitelno<br />

Ministerstvoto za finansii }e go precizira re`imot na<br />

isplata na nadomestokot za prevoz do i od rabotno mesto na ostanatite<br />

korisnici i edinki-korisnici na Buxetot na Republika Makedonija.<br />

Spored misleweto na Vladata na Republika Makedonija, ovie<br />

zaklu~oci bile doneseni poradi opredeleni nedore~enosti na ~lenot<br />

14 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija za<br />

2003 godina.<br />

Inaku, od sodr`inata na ozna~enite dva zakluoci na Vladata na<br />

Republika Makedonija proizleguva deka tie i su{tinski i funkcionalno<br />

se povrzani i pretstavuvaat edna celina, odnosno eden akt i<br />

deka osporeniot zaklu~ok ne mo`e da se tretira, nitu razgleduva kako<br />

samostoen i nezavisen akt od Zaklu~okot donesen na sednicata na Vladata<br />

na Republika Makedonija odr`ana na 13 januari 2003 godina, poradi<br />

{to Sudot utvrdi predmet na ustavnosudska ocena treba da bidat<br />

dvata zaklu~oci, a ne samo zaklu~okot {to se osporuva so ovie inicijativi.<br />

4. Sudot na sednicata, isto taka, utvrdi deka soglasno navedenite<br />

zaklu~oci na Vladata na Republika Makedonija, na site vraboteni<br />

vo Ministerstvoto za odbrana, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti<br />

vo osnovnoto i srednoto obrazovanie, od strana na Ministerstvoto<br />

za finansii im se isplatuva nadomestok za prevoz do i od rabotnoto<br />

mesto vo visina na stvarnite tro{oci, a istovremeno vo 2004 godina<br />

ovoj nadomest vo visina na stvarnite tro{oci im se isplatuva i na<br />

site izbrani i imenuvani rakovodni rabotnici od Vladata i Sobranieto<br />

na Republika Makedonija. Na vrabotenite vo ostanatite buxetski<br />

korisnici i edinki - korisnici nadomestokot za prevoz do i od rabotno<br />

mesto im se isplatuval vo iznos od 900,00 denari poradi ogra-<br />

337

ni~enite sredstva vo Buxetot na Republika Makedonija za 2004 godina.<br />

Od navedenoto proizleguva deka ovie zaklu~oci na Vladata na<br />

Republika Makedonija se u{te se primenuvaat, odnosno deka nivnata<br />

primena prodol`ila i po donesuvaweto na Zakonot za izvr{uvawe na<br />

Buxetot na Republika Makedonija za 2004 godina.<br />

5. Vo ~lenot 8 od Ustavot na Republika Makedonija kako temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija se utvrdeni<br />

principot na vladeeweto na pravoto, kako i podelbata na dr`avnata<br />

vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

Spored ~lenot 9 stav 2 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi pred Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~lenot 32 stav 5 od Ustavot ostvaruvaweto na pravata<br />

na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i so kolektivni<br />

dogovori, a spored ~lenot 34 od Ustavot, gra|anite imaat pravo na<br />

socijalna sigurnost i socijalno osiguruvawe utvrdeni, isto taka, so<br />

zakon i so kolektiven dogovor.<br />

Soglasno ~lenot 88 od Ustavot nositel na izvr{nata vlast vo<br />

Republika Makedonija e Vladata na Republika Makedonija, koja svoite<br />

prava i dol`nosti gi vr{i vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i<br />

zakonite.<br />

Me|u nadle`nostite na Vladata na Republika Makedonija utvrdeni<br />

vo ~lenot 91 od Ustavot spa|a i nejzinoto pravo da donesuva uredbi<br />

i drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite (alineja 5 na ~lenot 91<br />

od Ustavot).<br />

So ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj ne se raboti za uredba,<br />

tuku za zaklu~oci na Vladata na Republika Makedonija, ozna~enite<br />

zaklu~oci na Vladata na Republika Makedonija, pred Sudot najnapred<br />

se postavi pra{aweto dali po svojata forma i sodr`ina pretstavuvaat<br />

propisi vo smisla na ~lenot 91 alineja 5 ili ~lenot 110 alineja 2 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija za ~ija ustavnost i zakonitost e<br />

nadle`en da odlu~uva Ustavniot sud. Pri odgovorot na ova pra{awe se<br />

ima{e predvid ~lenot 35 od Zakonot za Vladata na Republika Makedonija<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 59/2000, 12/ 2003)<br />

vo koj e utvrdeno deka za izvr{uvawe na zakonite, osven uredbi so zakonska<br />

sila i uredbi (koi se ustavna kategorija), Vladata donesuva i<br />

odluki, upatstva, programi, re{enija i zaklu~oci.<br />

Spored ~lenot 36 stav 7 od Zakonot, Vladata so zaklu~ok zazema<br />

stavovi po pra{awata {to gi pretresuvala na sednica, utvrduva mislewe<br />

po predlozite na zakoni i drugi propisi i po materijali {to do<br />

Sobranieto gi podnele drugi ovlasteni predlaga~i, odlu~uva za opredeleni<br />

pra{awa na vnatre{nata organizacija i odnosi na Vladata, gi<br />

opredeluva zada~ite na ministerstvata i organite na dr`avnata uprava<br />

i zada~ite na svoite slu`bi i zazema stavovi za pra{awa od svoja<br />

nadle`nost.<br />

338

Ona {to ne e uredeno vo Zakonot, tuku vo Delovnikot za rabota<br />

na Vladata na Republika Makedonija e pra{aweto za objavuvawe na<br />

aktite na Vladata na Republika Makedonija. Taka, spored ~lenot 98 od<br />

Delovnikot, uredbite, odlukite i upatstvata na Vladata se objavuvaat<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija." Re{enijata se objavuvaat<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" dokolku taka<br />

odlu~i Vladata. Vladata mo`e da odlu~i da se objavat i opredeleni<br />

programi i zaklu~oci.<br />

Navedenite delovni~ki odredbi, nasproti Zakonot za Vladata<br />

na Republika Makedonija, pravat ve}e jasna distinkcija na propisite<br />

od drugite akti {to gi donesuva Vladata na Republika Makedonija vo<br />

ostvaruvaweto na nejzinite prava i dol`nosti utvrdeni so Ustavot i<br />

so zakonite i toa vo odnos na nivnoto objavuvawe.<br />

Ottuka, ako se ima predvid prirodata na pra{awata za koi Vladata<br />

na Republika Makedonija soglasno Zakonot i Delovnikot mo`e da<br />

donese zaklu~ok, kako i toa deka zaklu~ocite ne podle`at na ustavnata<br />

obvrska za objavuvawe vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

proizleguva deka tie nitu po sodr`ina, ni po forma ne pretstavuvaat<br />

propisi vo smisla na ~lenovite 91 alineja 5, 52 i 110 alineja 2 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Zatoa, dokolku ozna~enite zaklu~oci na Vladata na Republika<br />

Makedonija se razgleduvaat vo kontekst na iznesenoto proizleguva<br />

deka tie ne gi sodr`at formalnite elementi karakteristi~ni za sekoj<br />

propis, pa zatoa gledano od formalnopraven aspekt ne pretstavuvaat<br />

propis vo smisla na napred ozna~enite ustavni odredbi.<br />

Me|utoa, imaj}i ja predvid sodr`inata na ozna~enite zaklu~oci<br />

na Vladata na Republika Makedonija, odnosno vidot na pra{awata<br />

za koi taa odlu~uvala so ovie zaklu~oci, Sudot utvrdi deka pravoto na<br />

nadomestok za prevoz do i od rabota na vrabotenite vo organite na<br />

dr`avnata vlast i vo javnite ustanovi korisnici i edinki - korisnici<br />

na sredstvata od Buxetot na Republika Makedonija, kako edno od pravata<br />

za koi se odnesuvaat zaklu~ocite na Vladata na Republika Makedonija,<br />

be{e uredeno vo ~lenot 14 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot<br />

na Republika Makedonija za 2003 godina ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 21/2003), koj {to va`e{e vo vremeto koga se<br />

doneseni ovie zaklu~oci na Vladata na Republika Makedonija.<br />

Imeno, vo ~lenot 14 stav 1 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot<br />

na Republika Makedonija za 2003 be{e utvrdeno deka nadomestokot<br />

za prevoz do i od rabotno mesto, po prethodno dadena pismena izjava, se<br />

isplatuva samo na vrabotenite ~ie mesto na `iveewe e oddale~eno nad<br />

2,5 km. od rabotnoto mesto, no ne pove}e od 900,00 denari mese~no, koj<br />

se isplatuva po prethodno dostaveni spisoci od korisnicite i<br />

edinkite korisnici na sredstvata od Buxetot do Ministerstvoto za<br />

finansii - Sektor za buxeti i fondovi (stav 1).<br />

339

Vo stavot 2 na ovoj ~len od Zakonot be{e utvrdeno deka na vrabotenite<br />

na koi vo izvr{uvaweto na rabotite od nivnoto rabotno mesto<br />

im e neophodno koristewe na prevoz, im pripa|a nadomestok na<br />

stvarnite tro{oci, a spored stavot 3 na istiot ~len vo slu~aite kade<br />

{to ne postoi javen prevoz, odnosno dokolku nalaga potrebata na slu-<br />

`bata na vrabotenite im sleduva nadomestok vo visina na stvarnite<br />

tro{oci.<br />

Spored stavot 4 na istiot ~len od navedeniot zakon, na rakovodnite<br />

rabotnici i rakovodnite dr`avni slu`benici imenuvani od<br />

Vladata na Republika Makedonija kaj buxetskite korisnici, koi `iveat<br />

vo edna, a rabotat vo druga op{tina pod opredeleni uslovi im<br />

sleduva{e nadomestok za prevoz, isto taka, vo visina na stvarnite tro-<br />

{oci za prevoz za najevtinoto prevozno sredstvo od javniot soobra}aj.<br />

Ova pravo skoro na identi~en na~in e utvrdeno i regulirano i<br />

vo ~lenot 12 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija<br />

za 2004 godina ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 85/2003). Imeno, ovoj ~len e so ista sodr`ina kako i ~lenot 14 od<br />

prethodniot zakon so taa razlika {to ne go sodr`i delot "odnosno dokolku<br />

nalaga potrebata na slu`bata" i mesto terminot "stvarnite" e<br />

upotreben terminot "vistinskite."<br />

Osven pravoto na nadomestok za prevoz od i do rabotno mesto,<br />

so zakon e utvrdeno i uredeno pravoto i na drugite nadomestoci na koi<br />

se odnesuvaat napred ozna~enite zaklu~oci na Vladata na Republika<br />

Makedonija (pravoto na nadomestok na tro{oci za odvoen `ivot i pravoto<br />

na nadomestok za zakupnina na stan). Taka na primer, soglasno<br />

~len 52 stav 2 od Zakonot za dr`avnite slu`benici ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 59/2000, 112/2000, 34/2001, 103/2001, 43/<br />

2002, 98/2002, 17/2003, 43/2003 i 17/2004), dr`avniot slu`benik, pokraj<br />

drugite nadomestoci utvrdeni vo ovoj ~len, ima pravo i na nadomestok<br />

na tro{ocite za odvoen `ivot od semejstvoto ~ija visina sekoja godina<br />

se utvrduva vo Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija.<br />

Ponatamu, vo ~lenovite 11 i 12 od Zakonot za izvr{uvawe na<br />

Buxetot na Republika Makedonija, za 2003 godina be{e regulirano<br />

pravoto na nadomestok na tro{ocite za odvoen `ivot od semejstvoto<br />

na rakovodnite rabotnici i rakovodnite dr`avni slu`benici imenuvani<br />

od Vladata na Republika Makedonija kaj buxetskite korisnici,<br />

kako i pravoto na nadomestok za zakupnina na stan na licata na koi im<br />

sleduva pravo na koristewe na slu`ben stan soglasno so zakon. Soodvetni<br />

odredbi za navedenite dve prava se sodr`ani i vo ~lenovite 9 i 10<br />

od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija za<br />

2004 godina.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite zakonski odredbi, od edna strana,<br />

kako i sodr`inata na ozna~enite zaklu~oci na Vladata na Republika<br />

Makedonija, od druga strana, nesomneno proizleguva deka so ovie zaklu~oci<br />

Vladata na Republika Makedonija odlu~uvala vo vrska so ost-<br />

340

varuvaweto na prava od raboten odnos na vrabotenite vo dr`avnite<br />

organi i vo javnite ustanovi koi se korisnici i edinki-korisnici na<br />

sredstvata od Buxetot na Republika Makedonija, a koi se ve}e utvrdeni<br />

so zakon. Ottuka, zaklu~ocite na Vladata na Republika Makedonija,<br />

i pokraj toa {to ne sodr`at formalno-pravni elementi na propis poradi<br />

{to i ne se objaveni vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija,"<br />

po svojata sodr`ina i dejstvo spored misleweto na Sudot pretstavuvaat<br />

propis i se podobni za ustavnosudska ocena. Ova dotolku pove}e<br />

{to tie sî u{te opstojuvaat vo pravniot poredok na Republika<br />

Makedonija, odnosno se primenuvaat.<br />

Imeno, od sodr`inata na Zaklu~ocite na Vladata na Republika<br />

Makedonija jasno proizleguva deka so niv samo se utvrduva na koi lica<br />

nema, a na koi }e im se isplatuva nadomestok za odvoen `ivot, nadomestok<br />

za zakupnina na stan, kako i do koja visina }e se isplatuva nadomestokot<br />

za prevoz do i od rabotno mesto na vrabotenite vo oddelni<br />

ministerstva i javni ustanovi. Toa od druga strana zna~i deka so ovie<br />

zaklu~oci ne se vr{i doureduvawe, odnosno konkretno razrabotuvawe<br />

na niedna zakonska odredba za nejzino izvr{uvawe, tuku Vladata na<br />

Republika Makedonija fakti~ki se vpu{tila vo ureduvawe na pra-<br />

{awa koi po svojot karakter spored ~lenot 32 stav 5 od Ustavot mo`at<br />

da bidat predmet na ureduvawe samo na zakon i kolektiven dogovor, a<br />

ne i na drugi propisi, kakvi {to se po sodr`ina i ovie zaklu~oci.<br />

Kako argument za toa deka se raboti za ureduvawe na pra{awa<br />

od zakonska materija e i samiot fakt {to site pra{awa vo vrska so<br />

ostvaruvaweto na pravoto na nadomestocite za koi stanuva zbor vo<br />

ovie zaklu~oci na soodveten na~in se ve}e uredeni vo Zakonot za izvr-<br />

{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija za 2004, a pred toa i vo<br />

Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija za 2003<br />

godina, koj {to va`el vo vremeto koga se doneseni ovie zaklu~oci na<br />

Vladata na Republika Makedonija.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj so ovie zaklu~oci<br />

Vladata na Republika Makedonija uredila pra{awa {to se zakonska<br />

materija i koi kako takvi spa|aat vo nadle`nost na zakonodavnata<br />

vlast, pred Sudot osnovano se postavi pra{aweto za nivnata soglasnost<br />

so Ustavot na Republika Makedonija. Ova od pri~ini {to soglasno<br />

ustavnata pozicija na Vladata na Republika Makedonija kako nositel<br />

na izvr{nata vlast, taa vo ramkite na nejzinite prava i dol`nosti<br />

utvrdeni so Ustav i zakonite ne mo`e so svoj propis izvorno da ureduva<br />

odnosi i pra{awa {to se zakonska materija, a u{te pomalku so<br />

svoj propis da uredi odnosi i pra{awa {to se ve}e uredeni so zakon i<br />

pritoa da se menuvaat ili suspendiraat oddelni zakonski re{enija vo<br />

pogled na subjektite, uslovite i obemot na pravata utvrdeni vo tie<br />

zakonski odredbi, kako {to e slu~aj so ovie zaklu~oci na Vladata na<br />

Republika Makedonija.<br />

341

Imeno, namesto so uredba ili drug propis da go uredela izvr{uvaweto<br />

na ~lenot 14 stav 2 i 3 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na<br />

Republika Makedonija za 2003 godina (a sega i na ~lenot 12 stav 2 od<br />

Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija za 2004<br />

godina), Vladata na Republika Makedonija poradi opredeleni nivni<br />

nedore{enosti, kako {to taa samata naveduva vo misleweto dostaveno<br />

do Sudot, so ovie zaklu~oci na poinakov na~in uredila pra{awa koi<br />

se ve}e uredeni so ovie zakoni i na toj na~in gi pre~ekorila svoite<br />

ustavni i zakonski ovlastuvawa, istovremeno povreduvaj}i gi ustavnite<br />

principi na vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast<br />

utvrdeni vo ~lenot 8 alineja 3 i 4 od Ustavot, kako i ~lenovite 32 stav<br />

5, 34 i 35 stav 1 od Ustavot.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani,<br />

Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe so Nacrt-odluka po predmetite U. br. 176/2003<br />

i U. br. 9/2004<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija, so Re{enie U. br.<br />

176/2003 i U. br. 9/2004 od 15 septemvri 2004 godina povede postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na Zaklu~ocite na Vladata na Republika Makedonija<br />

za isplata na nadomestokot za odvoen `ivot od semejstvoto, za<br />

prevoz do i od rabota i za zakupninata na stanovi na vrabotenite vo<br />

organite na dr`avnata uprava, doneseni na sednicite odr`ani na 13 januari<br />

2003 i 17 fevruari 2003 godina.<br />

2. Vladata na Republika Makedonija vo opredeleniot rok do<br />

Sudot ne dostavi odgovor, odnosno svoe mislewe vo vrska so navodite<br />

sodr`ani vo Re{enieto za poveduvawe postapka.<br />

3. So ogled na toa {to pravnata i fakti~kata sostojba na rabotite<br />

po ovoj predmet ne se promeneti se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe,<br />

i<br />

2. Sudot da donese odluka za ukinuvawe na Zaklu~ocite na Vladata<br />

na Republika Makedonija za isplata na nadomestokot za odvoen<br />

`ivot od semejstvoto, za prevoz do i od rabota i za zakupninata na stanovi<br />

na vrabotenite vo organite na dr`avnata uprava, doneseni na sednicite<br />

odr`ani na 13 januari 2003 i 17 fevruari 2003 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~lenovite<br />

110 i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

342

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 3<br />

noemvri 2004 godina, donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVAAT Zaklu~ocite na Vladata na Republika Makedonija<br />

za isplata na nadomestokot za odvoen `ivot od semejstvoto, za<br />

prevoz do i od rabota i za zakupninata na stanovi na vrabotenite vo<br />

organite na dr`avnata uprava, doneseni na sednicite odr`ani na 13<br />

januari 2003 i 17 fevruari 2003 godina.<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo so denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija so re{enie U. br.<br />

176/2003 i U. br. 9/2004 od 15 septemvri 2004 godina po povod inicijativite<br />

podneseni od Sindikatot na rabotnicite od upravata, pravosudstvoto<br />

i op{testvenite organizacii i zdru`enija na gra|anite na Republika<br />

Makedonija - UPOZ Skopje, Vait Pajkovski od s. @irovnica<br />

i Kamber Kamberoski od s. Gorno Kosovrasti povede postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na Zaklu~ocite na Vladata na Republika Makedonija<br />

ozna~eni vo to~kata 1 od ovaa odluka poradi toa {to osnovano<br />

se postavi pra{aweto za nivnata soglasnost so Ustavot.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka Vladata na Republika Makedonija<br />

na trinaesettata sednica odr`ana na 13 januari 2003 godina, vo<br />

vrska so voedna~uvawe na kriteriumite za isplata na tro{ocite (nadomestocite)<br />

za odvoen `ivot na semejstvoto, za prevoz do i od rabota<br />

i zakupnina na stanovi na vrabotenite vo organite na dr`avnata<br />

uprava (osven za imenuvanite funkcioneri od Vladata i Sobranieto),<br />

zaklu~ila od 1 fevruari 2003 godina da ne se ispla}a vakov nadomestok.<br />

Me|utoa, na osumnaesettata sednica odr`ana na 17 fevruari<br />

2003 godina, Vladata na Republika Makedonija zaklu~ila deka Zaklu-<br />

~okot donesen na sednicata odr`ana na 13 januari 2003 godina ne se<br />

odnesuva na vrabotenite od osnovnoto i srednoto obrazovanie, Ministerstvoto<br />

za vnatre{ni raboti i Ministerstvoto za odbrana i deka<br />

dopolnitelno Ministerstvoto za finansii }e go precizira re`imot<br />

na isplata na nadomestokot za prevoz do i od rabotno mesto na ostanatite<br />

korisnici i edinki - korisnici na Buxetot na Republika Makedonija.<br />

Spored misleweto na Vladata na Republika Makedonija, ovie<br />

zaklu~oci bile doneseni poradi opredeleni nedore~enosti na ~lenot<br />

14 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija za<br />

2003 godina.<br />

Inaku, od sodr`inata na ozna~enite dva zaklu~oci na Vladata<br />

na Republika Makedonija proizleguva deka tie i su{tinski i funkcionalno<br />

se povrzani i pretstavuvaat edna celina, odnosno eden akt i<br />

343

deka osporeniot zaklu~ok ne mo`e da se tretira, nitu razgleduva kako<br />

samostoen i nezavisen akt od Zaklu~okot donesen na sednicata na Vladata<br />

na Republika Makedonija odr`ana na 13 januari 2003 godina, poradi<br />

{to Sudot utvrdi deka predmet na ustavnosudska ocena treba da<br />

bidat dvata zaklu~oci, a ne samo zaklu~okot {to se osporuva so ovie<br />

inicijativi.<br />

5. Sudot na sednicata, isto taka, utvrdi deka, soglasno navedenite<br />

zaklu~oci na Vladata na Republika Makedonija, na site vraboteni<br />

vo Ministerstvoto za odbrana, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti<br />

i vo osnovnoto i srednoto obrazovanie od strana na Ministerstvoto<br />

za finansii im se isplatuva nadomestok za prevoz do i od rabotnoto<br />

mesto vo visina na stvarnite tro{oci, a istovremeno vo 2004<br />

godina ovoj nadomestok vo visina na stvarnite tro{oci im se isplatuva<br />

i na site izbrani i imenuvani rakovodni rabotnici od Vladata i<br />

Sobranieto na Republika Makedonija. Na vrabotenite vo ostanatite<br />

buxetski korisnici i edinki - korisnici nadomestokot za prevoz do i<br />

od rabotno mesto im se isplatuval vo iznos od 900,00 denari poradi<br />

ograni~enite sredstva vo Buxetot na Republika Makedonija za 2004 godina.<br />

Od navedenoto proizleguva deka ovie zaklu~oci na Vladata na<br />

Republika Makedonija sî u{te se primenuvaat, odnosno deka nivnata<br />

primena prodol`ila i po donesuvaweto na Zakonot za izvr{uvawe na<br />

Buxetot na Republika Makedonija za 2004 godina.<br />

6. Vo ~lenot 8 od Ustavot na Republika Makedonija, kako temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija, me|u<br />

drugite, se utvrdeni principot na vladeeweto na pravoto, kako i podelbata<br />

na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

Spored ~lenot 9 stav 2 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi pred Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~lenot 32 stav 5 od Ustavot, ostvaruvaweto na pravata<br />

na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i so kolektivni<br />

dogovori, a spored ~lenot 34 od Ustavot, gra|anite imaat pravo na<br />

socijalna sigurnost i socijalno osiguruvawe utvrdeni, isto taka, so<br />

zakon i so kolektiven dogovor.<br />

Soglasno ~lenot 88 od Ustavot, nositel na izvr{nata vlast vo<br />

Republika Makedonija e Vladata na Republika Makedonija, koja svoite<br />

prava i dol`nosti gi vr{i vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i<br />

zakonite.<br />

Me|u nadle`nostite na Vladata na Republika Makedonija utvrdeni<br />

vo ~lenot 91 od Ustavot spa|a i nejzinoto pravo da donesuva uredbi<br />

i drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite (alineja 5 na ~lenot 91<br />

od Ustavot).<br />

So ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj ne se raboti za uredba,<br />

tuku za zaklu~oci na Vladata na Republika Makedonija pred Sudot<br />

najnapred se postavi pra{aweto dali ozna~enite zaklu~oci na<br />

344

Vladata na Republika Makedonija po svojata forma i sodr`ina pretstavuvaat<br />

propisi vo smisla na ~lenot 91 alineja 5 ili ~lenot 110 alineja<br />

2 od Ustavot na Republika Makedonija za ~ija ustavnost i zakonitost<br />

e nadle`en da odlu~uva Ustavniot sud. Pri odgovorot na ova pra-<br />

{awe se ima{e predvid ~lenot 35 od Zakonot za Vladata na Republika<br />

Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 59/2000,<br />

12/2003) vo koj e utvrdeno deka za izvr{uvawe na zakonite, osven uredbi<br />

so zakonska sila i uredbi (koi se ustavna kategorija), Vladata<br />

donesuva i odluki, upatstva, programi, re{enija i zaklu~oci.<br />

Spored ~lenot 36 stav 7 od Zakonot, Vladata so zaklu~ok zazema<br />

stavovi po pra{awata {to gi pretresuvala na sednica, utvrduva mislewe<br />

po predlozite na zakoni i drugi propisi i po materijali {to do<br />

Sobranieto gi podnele drugi ovlasteni predlaga~i, odlu~uva za opredeleni<br />

pra{awa na vnatre{nata organizacija i odnosi na Vladata, gi<br />

opredeluva zada~ite na ministerstvata i organite na dr`avnata uprava<br />

i zada~ite na svoite slu`bi i zazema stavovi za pra{awa od svoja<br />

nadle`nost.<br />

Ona {to ne e uredeno vo Zakonot, tuku vo Delovnikot za rabota<br />

na Vladata na Republika Makedonija e pra{aweto za objavuvawe na<br />

aktite na Vladata na Republika Makedonija. Taka, spored ~lenot 98 od<br />

Delovnikot, uredbite, odlukite i upatstvata na Vladata se objavuvaat<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija." Re{enijata se objavuvaat<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" dokolku taka<br />

odlu~i Vladata. Vladata mo`e da odlu~i da se objavat i opredeleni<br />

programi i zaklu~oci.<br />

Navedenite delovni~ki odredbi, nasproti Zakonot za Vladata<br />

na Republika Makedonija, pravat ve}e jasna distinkcija na propisite<br />

od drugite akti {to gi donesuva Vladata na Republika Makedonija vo<br />

ostvaruvaweto na nejzinite prava i dol`nosti utvrdeni so Ustavot i<br />

so zakonite i toa vo odnos na nivnoto objavuvawe.<br />

Ottuka, ako se ima predvid prirodata na pra{awata za koi Vladata<br />

na Republika Makedonija soglasno Zakonot i Delovnikot mo`e da<br />

donese zaklu~ok, kako i toa deka zaklu~ocite ne podle`at na ustavnata<br />

obvrska za objavuvawe vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija,"<br />

proizleguva deka tie nitu po sodr`ina, ni po forma ne pretstavuvaat<br />

propisi vo smisla na ~lenovite 91 alineja 5, 52 i 110 alineja 2 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Zatoa, dokolku ozna~enite zaklu~oci na Vladata na Republika<br />

Makedonija se razgleduvaat vo kontekst na iznesenoto proizleguva<br />

deka tie ne gi sodr`at formalnite elementi karakteristi~ni za sekoj<br />

propis, pa zatoa gledano od formalnopraven aspekt ne pretstavuvaat<br />

propis vo smisla na napred ozna~enite ustavni odredbi.<br />

Me|utoa, imaj}i ja predvid sodr`inata na ozna~enite zaklu~oci<br />

na Vladata na Republika Makedonija, odnosno vidot na pra{awata<br />

za koi taa odlu~uvala so ovie zaklu~oci, Sudot utvrdi deka pravoto na<br />

345

nadomestok za prevoz do i od rabota na vrabotenite vo organite na<br />

dr`avnata vlast i vo javnite ustanovi korisnici i edinki - korisnici<br />

na sredstvata od Buxetot na Republika Makedonija, kako edno od pravata<br />

za koi se odnesuvaat zaklu~ocite na Vladata na Republika Makedonija,<br />

be{e uredeno vo ~lenot 14 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot<br />

na Republika Makedonija za 2003 godina ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 21/2003), koj {to va`e{e vo vremeto koga se<br />

doneseni ovie zaklu~oci na Vladata na Republika Makedonija.<br />

Imeno, vo ~lenot 14 stav 1 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot<br />

na Republika Makedonija za 2003 godina, be{e utvrdeno deka nadomestokot<br />

za prevoz do i od rabotno mesto, po prethodno dadena pismena<br />

izjava, se isplatuva samo na vrabotenite ~ie mesto na `iveewe e oddale~eno<br />

nad 2,5 km. od rabotnoto mesto, no ne pove}e od 900,00 denari<br />

mese~no, koj se isplatuva po prethodno dostaveni spisoci od korisnicite<br />

i edinkite korisnici na sredstvata od Buxetot do Ministerstvoto<br />

za finansii - Sektor za buxeti i fondovi.<br />

Vo stavot 2 na ovoj ~len od Zakonot be{e utvrdeno deka na vrabotenite<br />

na koi vo izvr{uvaweto na rabotite od nivnoto rabotno<br />

mesto im e neophodno koristewe na prevoz, im pripa|a nadomestok vo<br />

visina na stvarnite tro{oci, a spored stavot 3 na istiot ~len, vo slu-<br />

~aite kade {to ne postoi javen prevoz, odnosno dokolku nalaga potrebata<br />

na slu`bata na vrabotenite im sleduva nadomestok vo visina na<br />

stvarnite tro{oci.<br />

Spored stavot 4 na istiot ~len od navedeniot zakon, na rakovodnite<br />

rabotnici i rakovodnite dr`avni slu`benici imenuvani od Vladata<br />

na Republika Makedonija kaj buxetskite korisnici, koi `iveat<br />

vo edna, a rabotat vo druga op{tina pod opredeleni uslovi im sleduva{e<br />

nadomestok za prevoz, isto taka, vo visina na stvarnite tro{oci<br />

za prevoz za najevtinoto prevozno sredstvo od javniot soobra}aj.<br />

So Odluka na Ustavniot sud na Republika Makedonija U. br.<br />

151/2003 i U. br.173/2003 od 17 dekemvri 2003 godina ("Sluben vesnik na<br />

RM" br. 28/2003) ukinat e ~len 14 stav 4 vo delot "od Vladata na<br />

Republika Makedonija" od toj zakon.<br />

Vo ~lenot 12 stav 2 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika<br />

Makedonija za 2004 godina ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 85/2003) utvrdeno e deka na vrabotenite na koi vo<br />

izvr{uvaweto na rabotite od nivnoto rabotno mesto im e neophodno<br />

koristewe na prevoz im pripa|a nadomestok vo visina na vistinskite<br />

tro{oci. Vo slu~aite kade {to ne postoi javen prevoz, na vrabotenite<br />

im sleduva nadomestok vo visina na vistinskite tro{oci za prevoz.<br />

Osven pravoto na nadomestok za prevoz do i od rabotno mesto,<br />

so zakon e utvrdeno i uredeno pravoto i na drugite nadomestoci na koi<br />

se odnesuvaat napred ozna~enite zaklu~oci na Vladata na Republika<br />

Makedonija (pravoto na nadomestok na tro{oci za odvoen `ivot i pravoto<br />

na nadomestok za zakupnina na stan). Taka na primer, soglasno<br />

346

~len 52 stav 2 od Zakonot za dr`avnite slu`benici ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 59/2000, 112/2000, 34/2001, 103/2001, 40/<br />

2002, 98/2002, 17/2003, 43/2003, 17/2004 i 69/2004), dr`avniot slu`benik,<br />

pokraj drugite nadomestoci utvrdeni vo ovoj ~len, ima pravo i na nadomestok<br />

na tro{ocite za odvoen `ivot od semejstvoto ~ija visina<br />

sekoja godina se utvrduva vo Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika<br />

Makedonija. Ponatamu, vo ~lenovite 11 i 12 od Zakonot za<br />

izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija za 2003 godina, be{e<br />

regulirano pravoto na nadomestok na tro{ocite za odvoen `ivot od<br />

semejstvoto na rakovodnite rabotnici i rakovodnite dr`avni slu`benici<br />

imenuvani od Vladata na Republika Makedonija kaj buxetskite<br />

korisnici, kako i pravoto na nadomestok za zakupnina na stan na licata<br />

na koi im sleduva pravo na koristewe na slu`ben stan soglasno so<br />

zakon. Soodvetni odredbi za navedenite dve prava se sodr`ani i vo<br />

~lenovite 9 i 10 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika<br />

Makedonija za 2004 godina.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite zakonski odredbi, od edna strana,<br />

kako i sodr`inata na ozna~enite zaklu~oci na Vladata na Republika<br />

Makedonija, od druga strana, nesomneno proizleguva deka so ovie zaklu~oci<br />

Vladata na Republika Makedonija odlu~uvala vo vrska so ostvaruvaweto<br />

na prava od raboten odnos na vrabotenite vo dr`avnite<br />

organi i vo javnite ustanovi koi se korisnici i edinki - korisnici na<br />

sredstvata od Buxetot na Republika Makedonija, a koi se ve}e utvrdeni<br />

so zakon. Ottuka, zaklu~ocite na Vladata na Republika Makedonija,<br />

i pokraj toa {to ne sodr`at formalnopravni elementi na propis<br />

poradi {to i ne se objaveni vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija,"<br />

po svojata sodr`ina i dejstvo spored misleweto na Sudot pretstavuvaat<br />

propis i se podobni za ustavnosudska ocena. Ova dotolku<br />

pove}e {to tie sî u{te opstojuvaat vo pravniot poredok na Republika<br />

Makedonija, odnosno se primenuvaat.<br />

Imeno, od sodr`inata na Zaklu~ocite na Vladata na Republika<br />

Makedonija jasno proizleguva deka so niv samo se utvrduva na koi lica<br />

nema, a na koi }e im se isplatuva nadomestok za odvoen `ivot, nadomestok<br />

za zakupnina na stan, kako i do koja visina }e se isplatuva nadomestokot<br />

za prevoz do i od rabotno mesto na vrabotenite vo oddelni ministerstva<br />

i javni ustanovi. Toa od druga strana zna~i deka so ovie zaklu~oci<br />

ne se vr{i doureduvawe, odnosno konkretno razrabotuvawe na<br />

niedna zakonska odredba za nejzino izvr{uvawe, tuku Vladata na Republika<br />

Makedonija fakti~ki se vpu{tila vo ureduvawe na pra{awa<br />

koi po svojot karakter spored ~lenot 32 stav 5 od Ustavot mo`at da<br />

bidat predmet na ureduvawe samo na zakon i kolektiven dogovor, a ne i<br />

na drugi propisi, kakvi {to se po sodr`ina i ovie zaklu~oci.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj so ovie zaklu~oci<br />

Vladata na Republika Makedonija uredila pra{awa {to se zakonska<br />

materija i koi kako takvi spa|aat vo nadle`nost na zakonodavnata<br />

347

vlast, pred Sudot osnovano se postavi pra{aweto za nivnata soglasnost<br />

so Ustavot na Republika Makedonija. Ova od pri~ini {to soglasno<br />

ustavnata pozicija na Vladata na Republika Makedonija, kako nositel<br />

na izvr{nata vlast, taa vo ramkite na nejzinite prava i dol`nosti<br />

utvrdeni so Ustav i zakonite ne mo`e so svoj propis izvorno da ureduva<br />

odnosi i pra{awa {to se zakonska materija, a u{te pomalku so svoj<br />

propis da uredi odnosi i pra{awa {to se ve}e uredeni so zakon i<br />

pritoa da se menuvaat ili suspendiraat oddelni zakonski re{enija vo<br />

pogled na subjektite, uslovite i obemot na pravata utvrdeni vo tie<br />

zakonski odredbi, kako {to e slu~aj so ovie zaklu~oci na Vladata na<br />

Republika Makedonija.<br />

Imeno, namesto so uredba ili drug propis da go uredi izvr{uvaweto<br />

na ~lenot 14 stav 2 i 3 od Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na<br />

Republika Makedonija za 2003 godina (a sega i na ~lenot 12 stav 2 od<br />

Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija za 2004<br />

godina) Vladata na Republika Makedonija poradi opredeleni nivni<br />

nedore~enosti, kako {to samata naveduva vo misleweto dostaveno do<br />

Sudot, so ovie zaklu~oci na poinakov na~in uredila pra{awa koi se<br />

ve}e uredeni so ovie zakoni i na toj na~in gi pre~ekorila svoite ustavni<br />

i zakonski ovlastuvawa, istovremeno povreduvaj}i gi ustavnite<br />

principi na vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast<br />

utvrdeni vo ~lenot 8 alineja 3 i 4 od Ustavot, kako i ~lenovite 32 stav<br />

5, 34 i 35 stav 1 od Ustavot.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

8. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani,<br />

Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

348

34. U. br. 200/2003 (22. 09. 2004)<br />

Osporen akt<br />

Odlukata za donesuvawe Detalen urbanisti~ki plan na grad<br />

Gostivar - urban blok detalen list br. 68a (9) i 74 (13), br. 07-625/1<br />

donesena od Sovetot na op{tina Gostivar na sednicata odr`ana na 13.<br />

10. 2003 godina ("Slu`ben glasnik na op{tina Gostivar" br. 6/2003).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata, a podocna i vo nejzinoto dopolnuvawe, se naveduva<br />

deka so osporenata odluka bile povredeni odredbite na ~l. 21-a<br />

st. 1 i ~l. 21-b st. 1 i 2 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe,<br />

bidej}i po barawe na nivnite sosedi, koe bilo usvoeno so ovaa<br />

odluka, pristapot na podnositelite na inicijativata od nivnite lokacii<br />

kon novoasfaltiranata ulica na istok bil naru{en, odnosno zatvoren.<br />

Poradi navedenite pri~ini so inicijativata pokonkretno se<br />

osporuva ~l. 3 st. 1 t. 3 od Odlukata vo delot na grafi~kiot prilog za<br />

detalniot soobra}aen plan i parametrite za sproveduvawe na planot.<br />

Podnositelite na inicijativata predlagaat vo ovoj del Odlukata da se<br />

poni{ti.<br />

Sodr`ina na osporenata odluka<br />

Vo ~l. 1 od osporenata odluka se utvrduva deka so nea se donesuva<br />

detalen urbanisti~ki plan na grad Gostivar - urban blok detalen<br />

list 68a (9) i 74 (13) i deka detalniot urbanisti~ki plan gi po~ituva<br />

opredelbite na Osnovniot urbanisti~ki plan na grad Gostivar.<br />

Vo ~l. 2 od Odlukata se utvrduva povr{inata i granicite na<br />

prostorot za koj se donesuva ovoj detalen urbanisti~ki plan.<br />

Spored ~l. 3 od Odlukata, detalniot urbanisti~ki plan sodr`i:<br />

dokumentaciona osnova, planirana sostojba i grafi~ki prilozi, so toa<br />

{to vo sekoj od ovie delovi podrobno e utvrdeno {to sodr`i. Spored<br />

istiot ~len na Odlukata, osven tekstualniot del na planot i grafi~kite<br />

prilozi, nejzin sostaven del, se i parametrite za sproveduvawe na<br />

planot, izve{tajot od javnata anketa so osvrt od stru~nata konsultacija<br />

i soglasnosta na Ministerstvoto za transport i vrski.<br />

Vo ~l. 4, 5 i 6 od Odlukata se uredeni pra{awata vo vrska so zaveruvaweto<br />

na planot, kako i organite koi }e se gri`at za obezbeduva-<br />

349

we kompletna dokumentacija za ostvaruvawe i sproveduvawe na planot.<br />

Na krajot, vo ~l. 7 od Odlukata e utvrdeno deka taa vleguva vo sila<br />

osmiot den od denot na objavuvaweto vo "Slu`ben glasnik na grad Gostivar."<br />

350<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Vo konkretniot slu~aj, kako sporno se postavuva pra{aweto<br />

dali Sudot e nadle`en da ja ocenuva zakonitosta na osporenata odluka<br />

od aspekt na primenata na urbanisti~kite normativi i standardi za<br />

planirawe na prostorot koi soglasno ~l. 21a od Zakonot se zadol`itelni<br />

pri izrabotuvawe na prostoren i urbanisti~ki plan. Ova so ogled<br />

na faktot deka zakonitosta na Odlukata, podnositelite na inicijativata<br />

ja osporuvaat samo vo odnos na ovoj ~len od Zakonot, a ne i od<br />

aspekt na postapkata koja e propi{ana za nejzino donesuvawe.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Vo odnos na postavenoto sporno pravno pra{awe ustavnosudskata<br />

praktika e poznata. Imeno, Sudot dosega vo pove}e predmeti izrazil<br />

stav deka ne e nadle`en da ocenuva dali urbanisti~kite planovi se<br />

izraboteni soglasno utvrdenite normativi i standardi. Kako identi-<br />

~en predmet so konkretniot go naveduvame predmetot U. br. 197/2003.<br />

Postapuvaj}i po inicijativata za ocenuvawe na zakonitosta na<br />

Odlukata za izmena i dopolnuvawe na Detalniot urbanisti~ki plan<br />

"Igman" Kavadarci, Sudot so Re{enie U. br. 197/2003 od 31. 03. 2004 godina,<br />

ja otfrlil inicijativata so slednoto obrazlo`enie: "So ogled<br />

na toa {to podnositelot na inicijativata ja osporuva zakonitosta na<br />

Odlukata od pri~ini {to pri nejzinoto donesuvawe ne bila po~ituvana<br />

odredbata na ~l. 21-a st. 1 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe spored koja pri izrabotuvawe na prostoren i urbanisti~ki<br />

plan zadol`itelno se primenuvaat urbanisti~kite normativi i standardi<br />

za planirawe na prostorot, utvrdeni vo istoimeniot Pravilnik,<br />

Sudot utvrdi deka ne e nadle`en da ja ocenuva primenata na ovie<br />

urbanisti~ki normativi pri izrabotuvaweto na detalnite urbanisti-<br />

~ki planovi.<br />

So ogled na toa {to so inicijativata ne se osporuva zakonitosta<br />

na postapkata za donesuvawe na osporenata odluka, Sudot odlu~i<br />

kako vo to~kata 1 od ova re{enie."<br />

Pravno mislewe<br />

So ogled na toa {to so ovaa inicijativa zakonitosta na osporenata<br />

odluka ne se osporuva poradi povreda na postapkata za donesuvawe<br />

na detalnite urbanisti~ki planovi utvrdena vo Zakonot za prosto-

no i urbanisti~ko planirawe, tuku zatoa {to so nea bile povredeni<br />

odredbite na ~l. 21-a st. 1 i 21-b od ovoj zakon (~l. 21-b e izbir{an so<br />

izmenuvawata i dopolnuvawata na ovoj zakon - "SV RM," br. 53/2001,<br />

smetame deka Sudot, soglasno ~l. 110 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

i ~l. 28 al. 1 od Delovnikot, treba da ja otfrli i ovaa inicijativa<br />

od istite pri~ini od koi ja otrfrlil i inicijativata vo predmetot<br />

naveden od ustavnosudskata praktika.<br />

Ovie pri~ini bi gi zajaknale i so toa {to dokolku Sudot se<br />

vpu{ti vo ocena na soglasnosta na osporenata odredba so ~l. 21-a st. 1<br />

od Zakonot toa vo krajna linija fakti~ki bi zna~elo ocenuvawe na soglasnosta<br />

na odlukata so pravilnikot vo koj soglasno ovoj ~len od Zakonot<br />

se utvrdeni normativite i standardite za planirawe na prostorot,<br />

a ottamu {to ovoj pravilnik i odlukata se od ednakov praven rang<br />

Sudot, soglasno ~l. 110 od Ustavot, isto taka, ne e nadle`en da ja ocenuva<br />

soglasnosta na odlukata so Pravilnikot.<br />

*<br />

Nezavisno od iznesenoto pravno mislewe, smetame za potrebno<br />

da go informirame Sudot deka vo prethodnata postapka, a vrz osnova<br />

na pribavenata dokumentacija i misleweto i informaciite dobieni<br />

od glavniot arhitekt na gradot Gostivar, ja utvrdivme pravnata i fakti~kata<br />

sostojba na rabotite po ovoj predmet. Povodot za toa be{e<br />

{to podnositelite na ovaa inicijativa, zaedno so nivniot advokat Nexet<br />

Memeti, pri li~niot priem od strana na dr`avniot sovetnik tvrdea<br />

deka spored sega{niot plan, otkako im bil zatvoren priodot do novoasfaltiranata<br />

ulica, tie nemale drug priod do nivnite semejni<br />

zgradi.<br />

Vo odnos na sprovedenata postapka vo koja e donesena osporenata<br />

odluka e utvrdena slednata sostojba:<br />

Soglasno Programata za izrabotka i donesuvawe na urbanisti~ki<br />

planovi vo op{tina Gostivar vo 2000 godina, na 4 maj 2000 godina,<br />

Sovetot na op{tinata Gostivar donel Odluka za pristapuvawe kon<br />

izmena i dopolna na Detalniot urbanisti~ki plan na grad Gostivar na<br />

detalni listovi: detalen list br. 68a (9) i detalen list br. 74 (13) pod<br />

br. 07-294/1.<br />

Nacrtot na planot bil izraboten od "IN - PUMA" - Skopje,<br />

podizvr{itel AD "Polog - Proekt" - Gostivar. Stru~nata revizija na<br />

planot bila izgotvena od stru~na komisija na Javnoto pretprijatie za<br />

prostorni i urbanisti~ki planovi - Skopje,<br />

Odgovor na stru~nata revizija od izgotvuva~ot na planot bil<br />

daden vo avgust 2000 godina.<br />

Stru~noto mislewe po Nacrt na planot od Ministerstvoto za<br />

transport i vrski e dadeno pod br. 10-7012 od 14. 11. 2000 godina.<br />

Stru~no mislewe po nacrtot na planot dal i glavniot arhitekt<br />

na gradot Gostivar, koj {to na 19. 03. 2002 godina pod br. 20-148/2 donel<br />

Zaklu~ok za utvrduvawe na tekstot na Nacrt na planot i utvrdeniot<br />

351

tekst e dostaven do gradona~alnikot na op{tina Gostivar.<br />

Gradona~alnikot na op{tinata pod br. 08-148/3 od 20. 03. 2002<br />

godina donel odluka za organizirawe javna anketa, koja traela 10 dena<br />

od denot na objavuvaweto na soop{tenieto za javna anketa. Soop{tenieto<br />

bilo objaveno vo pe~atente mediumi NIP "Nova Makedonija,"<br />

vo "Fqaka" i preku Radio Gostivar.<br />

Za sproveduvawe na javnata anketa bil izgotven Izve{taj pod<br />

br. 20-148/36-02 od 2. 07. 2003 godina.<br />

Podnositelite na inicijativata ne dale prigovor, odnosno ne<br />

u~estvuvale vo javnata anketa {to e vidno od Izve{tajot. Toa e potvrdeno<br />

i vo odgovorot na glavniot arhitekt na grad Gostivar.<br />

Za postapuvawe po Izve{tajot od javnata anketa bilo izgotveno<br />

izvestuvawe od glavniot arhitekt na op{tina Gostivar, vo koj se potvrduva<br />

deka e postapeno po izve{tajot.<br />

Po Predlogot na Detalniot urbanisti~ki plan Ministerstvoto<br />

za transport i vrski dalo soglasnost pod br. 13-9341 od 4 septemvri<br />

2003 godina.<br />

Ponatamu, vo odgovorot na glavniot arhitekt na grad Gostivar,<br />

vo vrska so pristapot do lokaciite na podnositelite na inicijativata<br />

glavno se naveduva slednoto:<br />

"So Detalniot urbanisti~ki plan od 1988 godina za op{tina<br />

Gostivar na lokaciite na podnositelite na inicijativata pristap<br />

bilo predvideno preku imotot na Taravari Nexo i Taravari Skender.<br />

No toj plan predviden u{te vo 1988 godina pa se do 2003 godina ne se<br />

realiziral bidej}i vo dene{no vreme bez soglasnost na sopstvenicite<br />

te{ko se odzema ne~ii imot, a podnositelite na inicijativata trebale<br />

da gi dooformat nivnite lokacii dadeni u{te so prethodniot plan no<br />

tie toa ne go storile. Treba da se napomene i toa deka vlezovite vo nivnite<br />

ku}i se preorentirani od strana na patekata koja e vrtana vo<br />

Predlog-planot {to zna~i deka koga gi izgradile nivnite objekti ne<br />

ostavile vlez od strana na planiranata ulica vo 1988 godina, tuku tie<br />

i den-denes vleguvaat preku imot na Republika Makedonija koj {to<br />

vodi direktno vo vlezovite na nivnite objekti. Podnositelite nekolku<br />

mesci po objavuvaweto na javnata anketa baraa pristap taka da fakti~kata<br />

sostojba na nivniot pristap se vcrta i vo Predlog-planot.<br />

Novata lokacija za izgradba na objektot B10 koja {to e glavnata<br />

pri~ina za osporuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ovaa Odluka<br />

e vcrtna po predlog na sopstvenicite na lokacijata u{te vo faza na<br />

Nacrt-planot. Na ovaa sporna lokacija pred donesuvawe na planot,<br />

iako so planot od 1988 godina bilo predvideno kako dvorno mesto na<br />

podnositelite na inicijativata, postoe{e objekt prizemen na sopstvenicite<br />

na mestoto. Spornata lokacija nikoga{ ne bila odzemena od sopstvenicite<br />

i sekoga{ kako i denes vo katastar se vodi na nivno ime.<br />

Po donesuvawe na planot sopstvenicite na objektot B10 uredno so<br />

odobrenie za gradba imaat izgradeno objekt."<br />

352

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na zakonitosta<br />

na Odlukata za donesuvawe Detalen urbanisti~ki plan na grad Gostivar<br />

- urban blok detalen list br. 68a (9) i 74 (13), br. 07-625/1 donesena<br />

od Sovetot na op{tina Gostivar na sednicata odr`ana na 13. 10.<br />

2003 godina ("Slu`ben glasnik na op{tina Gostivar" br. 6/2003).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija kako i ~len 28 alineja 1 i ~len 71<br />

od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na<br />

22 septemvri 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na zakonitosta na Odlukata za donesuvawe Detalen urbanisti~ki<br />

plan na grad Gostivar - urban blok detalen list br. 68a (9) i 74<br />

(13), br. 07-625/1, donesena od Sovetot na op{tina Gostivar na sednicata<br />

odr`ana na 13 oktomvri 2003 godina ("Slu`ben glasnik na op{tina<br />

Gostivar" br. 6/2003).<br />

2. Barzul Xemaili, Fatmir Xemaili i Abdurahim Karpuzi od<br />

Gostivar, zastapuvani od advokatot Nexat M. Memedi od Gostivar, a<br />

Abdurahim Karpuzi zastapuvan i od advokatot Qup~o Lazarevski od<br />

Gostivar, na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativa<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na zakonitosta na odlukata<br />

ozna~ena vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata se naveduva deka so osporenata odluka bile<br />

povredeni odredbite na ~len 21-a stav 1 i ~len 21-b stav 1 i 2 od Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe, bidej}i po barawe na nivnite<br />

sosedi, koe bilo usvoeno so ovaa odluka, pristapot na podnositelite<br />

na inicijativata od nivnite lokacii kon novoasfaltiranata ulica<br />

na istok bil naru{en, odnosno zatvoren. Poradi navedenite pri~ini<br />

so inicijativata pokonkretno se osporuva ~lenot 3 stav 1 to~kata 3<br />

od Odlukata vo delot na grafi~kiot prilog za detalniot soobra}aen<br />

plan i parametrite za sproveduvawe na planot. Podnositelite na inicijativata<br />

predlagaat vo ovoj del Odlukata da se poni{ti.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~lenot 1 od osporenata<br />

odluka, se donesuva detalen urbanisti~ki plan na grad Gostivar -<br />

urban blok detalen list 68a (9) i 74 (13) i deka detalniot urbanisti~ki<br />

plan gi po~ituva opredelbite na Osnovniot urbanisti~ki plan<br />

na grad Gostivar.<br />

353

Vo ~lenot 2 od Odlukata se utvrduva povr{inata i granicite na<br />

prostorot za koj se donesuva ovoj detalen urbanisti~ki plan.<br />

Spored ~lenot 3 od Odlukata, detalniot urbanisti~ki plan sodr`i:<br />

dokumentaciona osnova, planirana sostojba i grafi~ki prilozi,<br />

so toa {to vo sekoj od ovie delovi podrobno e utvrdeno {to sodr`i.<br />

Spored istiot ~len na Odlukata, osven tekstualniot del na planot i<br />

grafi~kite prilozi, nejzin sostaven del se i parametrite za sproveduvawe<br />

na planot, izve{tajot od javnata anketa so osvrt od stru~nata konsultacija<br />

i soglasnosta na Ministerstvoto za transport i vrski.<br />

Vo ~lenovite 4, 5 i 6 od Odlukata se uredeni pra{awata vo<br />

vrska so zaveruvaweto na planot, kako i organite koi }e se gri`at za<br />

obezbeduvawe kompletna dokumentacija za ostvaruvawe i za sproveduvawe<br />

na planot.<br />

Na krajot, vo ~lenot 7 od Odlukata e utvrdeno deka taa vleguva<br />

vo sila osmiot den od denot na objavuvaweto vo "Slu`ben glasnik na<br />

grad Gostivar".<br />

4. Soglasno ~len 110 alineja 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot<br />

i za soglasnosta na drugite propisi i kolektivni dogovori so Ustavot<br />

i so zakonite.<br />

Soglasno ~lenot 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e<br />

nadle`en da odlu~uva po baraweto vo nea.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite ustavni i delovni~ki odredbi,<br />

kako i toa deka podnositelite na ovaa inicijativa zakonitosta na<br />

osporenata odluka ne ja osporuvaat poradi povreda na postapkata vo<br />

koja e donesena, tuku zatoa {to pri nejzinoto donesuvawe ne bile po~ituvani<br />

odredbite na ~len 21-a stav 1 i ~len 21-b od Zakonot za prostorno<br />

i urbanisti~ko planirawe (iako ~lenot 21-b e izbri{an so izmenuvawata<br />

i dopolnuvawata na ovoj zakon - "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 53/2001), Sudot utvrdi deka ne e nadle`en da ja<br />

ocenuva zakonitosta na osporenata odluka od aspekt na primenata na<br />

urbanisti~kite normativi i standardi za planirawe na prostorot<br />

utvrdeni vo istoimeniot pravilnik, a koi spored ~len 21-a stav 1 od<br />

Zakonot zadol`itelno se primenuvaat pri izrabotuvawe na prostoren<br />

i urbanisti~ki plan, nitu e nadle`en da ja ocenuva soglasnosta na<br />

osporenata odredba so drugite podzakonski akti.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

354

35. U. br. 208/2003 (29. 09. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 67 st. 3 i ~l. 86 od Zakonot za dogovoren zalog ("SV RM,"<br />

br. 5/2003).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata so navedeniot zakon e dadena<br />

mo`nost realizacijata na hipoteka odnosno na zalog da se vr{i i preku<br />

notar, ako toa strankite go dogovorile ili ako voop{to ne dogovorile<br />

pred koj subjekt, odnosno organ }e se vr{i realizacija na zalogot,<br />

pa vo toj slu~aj izborot mu pripa|a na hipotekarniot doveritel. Vo<br />

postapkata pred notar, hipotekarniot dol`nik nema pravni sredstva<br />

da gi za{tituva svoite prava vo slu~aj koga dolgot ne postoi ili koga<br />

dogovorot za hipoteka e ni{toven ili koga dolgot e delumno namiren<br />

ili koga ne se zasnova na hipoteka i sli~no.<br />

Edinstveno pravno sredstvo {to mu stoi na raspolagawe na hipotekarniot<br />

dol`nik e tu`bata za pobivawe na aktite vrz osnova na<br />

koi e izvr{ena realizacija na predmetot na zalogot. Ovaa tu`ba treba<br />

da se podnese vo rok od 15 dena. Ako vo toj slu~aj sudot izdade vremena<br />

merka, steknuvaweto na pravoto za sopstvenost vrz predmetot na zalogot<br />

se odlaga do denot koj sudot go opredelil so privremena merka.<br />

Dokolku tu`bata se izjavi po istekot na 15 dena od denot na odr`anoto<br />

javno naddavawe na koe e prodaden zalogot, odnosno od denot koga e<br />

sostaven zapisnikot vrz osnova na koj zalo`niot doveritel soglasno<br />

~l. 65 st. 5 steknuva pravo da stane sopstvenik na zalogot, odnosno od<br />

denot na potpi{uvaweto na zapisnikot za neposredna spogodba za<br />

proda`ba na zalogot e bez pravno dejstvo vo odnos na noviot sopstvenik<br />

koj go steknal pravoto na sopstvenost vrz predmet na zalogot.<br />

Spored podnositelot na inicijativata re{enieto vo ~l. 67 st. 3<br />

od Zakonot vo odnos na pravnoto dejstvo na presudata {to }e bide doneseno<br />

po tu`bata e sprotivno na Ustavot, bidej}i gi stava vo neramnopravna<br />

polo`ba gra|anite kako kupuva~i na javna licitacija ili<br />

kako kupuva~i na nedvi`nost optovarena so hipoteka i gra|anite koi<br />

kupuvaat nedvi`nosti vo pravniot promet. Ova od pri~ina {to i vo<br />

slu~aj koga proda`bata e ni{tovna, sprotivna na zakonot, a izv{ena<br />

od strana na notar, realizacijata na hipotekata e pravno va`na iako<br />

ne e zasnovana hipoteka ili hipotekata e ni{tovna, ili dogovorot za<br />

355

hipoteka e ni{toven ili predmetot na hipotekata ne e na hipotekarniot<br />

dol`nik, ili postapkata e grubo povredena ili sli~no. Vo site<br />

ovie slu~ai ostanuva vo va`nost proda`bata i toga{ koga e ni{tovna.<br />

Ova re{enie e sprotivno na re{enijata sodr`ani vo Zakonot za obligacionite<br />

odnosi po odnos na pravnite posledici od ni{tovnosta na<br />

pravnata rabota. So ovaa odredba se stava vo privilegirana polo`ba<br />

eden mal broj na kupuva~i vo odnos na site drugi kupuva~i na nedvi-<br />

`nost ~ii pravni raboti mo`at da bidat poinakvi i vo takov slu~aj gi<br />

trpat posledicite od ni{tovnosta na pravnata rabota.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto podnositelot smeta deka ovaa<br />

odredba e sprotivna na ~l. 9 od Ustavot.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka so Zakonot za dogovoren<br />

zalog e predvidena retroaktivna va`nost na ovoj zakon vo<br />

odnos na realizacijata na zalogot. Taka, spored ~l. 86 dokolku postapkata<br />

za realizacija na zalogot zapo~nala pred denot na vleguvaweto<br />

vo sila na ovoj zakon se zavr{uva spored dosega{nite propisi. Dokolku<br />

postapkata za realizacija ne e zapo~nata, taa }e se realizira spored<br />

odredbite na Zakonot za dogovoren zalog. Dogovoren zalog i dogovornite<br />

hipoteki se zasnovani i spored odredbi na Zakonot za izvr-<br />

{nata postapka i spored odredbi na Zakonot za dogovorna hipoteka.<br />

Spored odredbata od ~l. 86 st. 2, Zakonot za dogovoren zalog }e se primeni<br />

i na realizacija na onie hipoteki {to se zasnovani pred negovoto<br />

vleguvawe vo sila ako takvata realizacija ne e zapo~nata do denot<br />

na vleguvawe vo sila na odredbata.<br />

Ottamu, spored podnositelot na inicijativata, o~igledno se<br />

rabotelo za povratno dejstvo na Zakonot po odnos na realizacija na<br />

hipotekata ili zalogot {to e sklu~en pred negovoto vleguvawe vo sila<br />

{to bilo sprotivno na ~l. 52 od Ustavot, osven vo slu~aj koga toa e popovolno<br />

za gra|anite Zakonot za dogovoren zalog predviduva mo`nost<br />

realizacijata na zalogot, odnosno hipotekata da se izvr{i preku notar<br />

ili preku registrirana organizacija za promet na nedvi`nosti<br />

preku berza i sli~no. Ovie na~ini na realizacija ne bea predvideni so<br />

Zakonot za izvr{nata postapka, nitu, pak, so Zakonot za dogovorna hipoteka.<br />

Ovie na~ini na realizacija mo`at da bidat i ponepovolni za<br />

hipotekarniot dol`nik.<br />

Sodr`ina na oddelni odredbi i na osporenite od Zakonot<br />

So Zakonot za dogovoren zalog ("SV RM," br. 5/2003) se ureduva<br />

na~inot, uslovite i postapkata za zasnovawe, postoewe, realizacija i<br />

prestanuvawe na dogovornoto zalo`no pravo vrz podvi`ni stvari (ra-<br />

~en zalog) i vrz nedvi`nosti (hipoteka) (~l. 1).<br />

So zalogot se obezbeduvaat pari~ni i drug vid pobaruvawa, ~ija<br />

vrednost mo`e da se izrazi vo pari {to doveritelot gi ima vo odnos na<br />

svojot dol`nik od odreden obligacionen odnos (~l. 2 st. 1).<br />

356

Ako pobaruvawata obezbedeni so zalog ne bidat ispolneti vo<br />

rokot na nivnoto pristignuvawe, zalo`niot doveritel mo`e da gi nameri<br />

od vrednosta na predmetot na zalogot ili pod uslovi i na~ini<br />

predvideni so ovoj zakon za da se stekene so pravo na sopstvenost vrz<br />

predmetot na zalogot (~l. 2 st. 2).<br />

Spored ~l. 10 st. 1 od navedeniot zakon predmetot na zalogot<br />

mora da e vo sopstvenost na zalo`niot dol`nik i vo praven promet.<br />

Po isklu~ok predmet na zalogot mo`e da bide i predmet {to ne<br />

e vo sopstvenost na zalo`niot dol`nik, ako toj vrz nego vo momentot<br />

na zasnovaweto na zakonot ima steknato pravo na zalog (nadzalog).<br />

Predmet na ra~niot zalog mo`e da bide podvi`na stvar hartija<br />

od vrednost, odredeno imotno pobaruvawe ili drugo pravo, a predmet<br />

na hipotekata samo odredena nedvi`nost, odnosno stvar izedna~ena so<br />

nedvi`nost (~l. 4).<br />

Ra~niot zalog mo`e da se zasnova so predavaweto na predmetot<br />

vo vladenie (vladetelskiot zalog) ili bez negovo predavawe vo vladenie<br />

(nevladetelski zalog), a hipotekata se zasnova samo kako nevladetelska<br />

(~l. 3).<br />

Spored ~l. 17 od zakonot, pravoto na hipoteka se steknuva so<br />

sklu~uvawe na dogovorot za hipoteka i so zapi{uvawe na hipoteka vo<br />

javna <strong>kniga</strong> na na~in i pod uslovi propi{ani so zakon.<br />

Vo ~l. 21 st. 1 od Zakonot e predvideno deka dogovorot za zalog<br />

se sklu~uva vo pismena forma, osven dogovorot za vladetelski zalog<br />

koj mo`e da bide sklu~en vo koja bilo forma. Spored st. 2 na ovoj ~len,<br />

dogovorot za zalog {to ne e sklu~en vo pismena forma, ne proizveduva<br />

pravno dejstvo.<br />

Vo ~l. 22 od zakonot e regulirano pra{aweto koga dogovorot za<br />

zalog ima svojstvo na izvr{na isprava, a vo ~l. 23 se utvrdeni bitnite<br />

elementi {to treba da gi sodr`i dogovorot za zalog.<br />

Vo Glava V (59 - 82) od Zakonot se uredeni pra{awata koi se<br />

odnesuvaat na realizacija na zalogot, a koi se odnesuvaat na na~inot<br />

na proda`ba na zalogot, subjektot {to }e ja izvr{i realizacijata na<br />

zalogot, kako i spored koi zakoni vo zavisnost od ovlastenite subjekti<br />

za realizacija }e se sprovede realizacijata na zalogot.<br />

Vo ~l. 65 od Zakonot, pak, e regulirano pra{aweto koga vo dogovorot<br />

za zalog ne e dogovoren na~inot na proda`ba deka notarot proda`bata<br />

}e se izvr{i so usno javno naddavawe vo mestoto i prostorot<br />

navedeni vo oglasot za proda`ba.<br />

Vo st. 5 na ~l. 65 od Zakonot e predvideno deka ako naddavaweto<br />

ne uspealo, nitu proda`bata e izvr{ena so neposredna spogodba, vo<br />

rok od tri meseci od denot na dobienoto ovlastuvawe za proda`ba se<br />

smeta deka zalo`niot doveritel stanal sopstvenik na zalo`niot predmet<br />

za cenata koja odgovara na iznosot na obezbedenoto pobaruvawe<br />

zgolemena so tro{ocite i kamatite, osven ako zalo`niot doveritel vo<br />

rok od 15 dena od denot na ispolnuvaweto na uslovite za steknuvawe na<br />

357

sopstvenosta preku notar go izvesti zalo`nikot dol`nik deka ne saka<br />

pravoto na sopstvenost vrz zalo`niot predmet da premine vrz nego.<br />

Pravoto na sopstvenost ne se prenesuva na zalo`niot doveritel i koga<br />

vrz ist predmet postoi pravo na zalog za pove}e zalo`ni doveriteli.<br />

Spored ~l. 66 od Zakonot, zapisnikot za izvr{enata proda`ba<br />

na zalo`nikot predmetot so naddavawe, zapisnikot za steknuvawe na<br />

pravoto na sopstvenost vrz zalo`nikot predmet pod uslovite predvideni<br />

so ovoj zakon, kako i so neposredna spogodba za proda`ba na zalo`niot<br />

predmet sostaveno vo vid na izvr{na isprava, pretstavuvaat<br />

pravna osnova za steknuvawe na pravoto na sopstvenosta vrz zalo`niot<br />

predmet.<br />

Vo ~l. 67 st. 1 od Zakonot e predvideno ako zalo`niot dol`nik<br />

ili treto lice ima prigovor na realizacijata na zalogot, svoeto pravo<br />

mo`e da go ostvari so tu`ba za pobivawe na aktite (zapisnicite) vrz<br />

osnova na koi e izvr{ena realizacija na predmetot na zalogot.<br />

Vo st. 2 na ovoj ~len e predvideno, ako sudot po podnesenata tu-<br />

`ba za pobivawe na aktite (zapisnicite) za izvr{enata realizacija na<br />

zalogot izdade privremena merka vo rok od 15 dena od denot na podnesuvaweto<br />

na tu`bata, se odlaga steknuvaweto na pravoto na sopstvenost<br />

vrz predmetot na zalogot do denot koj sudot go odredil so privremenata<br />

merka. Ako tu`itelot go izgubi sporot odgovara i za nadomest<br />

na {teta na novito sopstvenik.<br />

Vo osporeniot st. 3 na ~l. 67 e predvideno deka tu`bata od st. 1<br />

na ovoj ~len izjavena po istekot na 15 dena smetano od denot na odr`anata<br />

javno naddavawe na koj e prodaden zalogot, odnosno od denot koga e<br />

sostaven zapisnik vrz osnova na koj zalo`nikot doveritel steknuva<br />

pravo da stane sopstvenik na zalogot soglasno so ~l. 65 st. 5 na ovoj<br />

zakon, odnosno od denot na potpi{uvaweto na zapisnikot za neposredna<br />

spogodba za proda`ba na zalogot, e bez pravno dejstvo vo odnos na<br />

noviot sopstvenik koj go steknal pravoto na sopstvenost vrz predmet<br />

na zalogot.<br />

2. Spored ~l. 86 st. 1 od Zakonot postapkite za realizacija na<br />

zalogot, odnosno hipotekata zapo~nati pred denot na vleguvaweto vo<br />

sila na ovoj zakon se zavr{uvaat spored dosega{nite propisi.<br />

Postapkite za realizacija na zalog, odnosno hipoteka koi ne se<br />

zapo~nati }e se realiziraat spored odredbite na ovoj zakon.<br />

Vo osporeniot st. 3 na ~l. 86 e predvideno deka vo slu~aj koga se<br />

u{te ne e prezemeno nitu edno fakti~ko dejstvie po donesenoto re{enie<br />

za izvr{uvawe, na barawe na zalo`niot doveritel postapkata<br />

mo`e da zapo~ne i da se vodi po odredbite na ovoj zakon.<br />

358<br />

Sporni pravni pra{awa<br />

1. Dali so propu{taweto na prekluzivniot rok od 15 dena vo koj<br />

zalo`niot dol`nik ili treti lica mo`at da gi pobivaat aktite (zapi-

snicite) za realizacija na zalogot, licata koi se steknale so pravo na<br />

sopstvenost na zalo`niot predmet se staveni vo popovolna polo`ba i<br />

sprema niv ne mo`e da se podnesuvaat tu`bi za utvrduvawe na ni{tovnost<br />

na dogovorot za zalog i polagawe pravo na sopstvenost na predmeti<br />

na zalogot vo odnos na drugite gra|ani koi se steknale so pravo<br />

na sopstvenost po drugi osnovi.<br />

2. Dali so davaweto mo`nost na zalo`niot doveritel vo slu~aite<br />

koga e doneseno re{enie za izvr{uvawe, a ne e prezemeno nikakvo<br />

fakti~ko dejstvie da bara realizacija na zalogot da se sprovede spored<br />

Zakonot za dogovoren zalog se doveduva vo pra{awe na~eloto na zabrana<br />

na povratno dejstvo na zakonite i so toa zalo`niot dol`nik se<br />

doveduva vo ponepovolna polo`ba.<br />

Pravno mislewe<br />

1. Od analizata na Zakonot za dogovoren zalog proizleguva deka<br />

zalogot po svojata pravna priroda pretstavuva poseben vid stvarno<br />

pravo vrz tu|a stvar, odnosno spa|a vo kategorijata na izvedeni stvarni<br />

prava. Za nastanuvawe na ova izvedeno stvarno pravo treba prethodno<br />

da postoi odredena stvar vrz koja nekoj drug praven subjekt (fizi-<br />

~ko ili pravno lice) ima pravo na sopstvenost kako osnovno stvarno<br />

pravo ili, poprecizno, vo vakvi slu~ai imame sostojba koga vrz ist<br />

objekt postojat dve stvarni prava.<br />

Prvoto e pravoto na sopstvenost na objektot od koe pravo za negoviot<br />

nositel proizleguvaat dve stvarno pravni ovlastuvawa stvarta<br />

slobodno da se koristi i so stvarta slobodno da se raspolaga.<br />

Vtoroto pravo zasnovano vrz istiot objekt e pravoto na zalog<br />

kako izvedeno stvarno pravo od pravoto na sopstvenost koe za razlika<br />

od pravoto na sopstvenost e ograni~eno vo svoeto dejstvo i se protega<br />

samo vrz raspolagaweto na stvarta kako ovlastuvawe vo ramkite na<br />

pravoto na sopstvenost, a ne i na koristewe na taa stvar. Poprecizno,<br />

sopstvenikot na stvarta i po konstituiraweto na pravoto na zalog go<br />

zadr`uva pravoto istata da ja koristi za svoi potrebi, osven koga postoi<br />

vladetelski zalog. Kaj ovoj zalog pravoto na koristewe do krajot<br />

na negovot postoewe e vo svoevidno miruvawe. Toa od pri~ini {to<br />

predmetot na zalogot e izlezen od vladenie na negoviot sopstvenik i<br />

preminat vo vladenie na zalo`nikot doveritel koj bez soglasnost na<br />

sopstvenikot ne smee da go koristi.<br />

Za razlika od pravoto na koristewe koe proizleguva od pravoto<br />

na sopstvenost, sopstvenikot na stvarta {to e predmet na zalogot e<br />

ograni~en vo pravoto na raspolagawe i taa ograni~enost se sostoi vo<br />

toa {to pri ispolnuvawe na uslovite predvideni vo zakonot i dogovor<br />

za zalog i vo soglasnost so niv so predmetot na zalogot namesto sopstvenikot<br />

raspolaga zalo`niot doveritel.<br />

359

Celta na vakvoto ograni~uvawe e preku prometno ostvaruvawe<br />

na vrednosta na zalo`enata stvar da se obezbedi namiruvawe na obligacionoto<br />

pobaruvawe na zalo`niot doveritel {to za nego proizleguva<br />

od osnovniot obligacionen odnos so svojot dol`nik ~ija obvrska e<br />

zajaknata so konstituiranoto pravo na zalog na doveritelot vrz zalo-<br />

`ena stvar vo sopstvenost na dol`nikot ili drugo lice kako zalo`en<br />

dol`nik.<br />

Pri zaklu~uvawe na dogovorot za zalog dogovornite strani mo-<br />

`at da izberat eden od komercijalnite na~ini na proda`ba na zalogot<br />

i ovlasteniot subjekt koj }e izvr{i realizacija na zalogot.<br />

Dokolku toa ne go napravat, zalo`niot doveritel ima pravo<br />

sam da izbere ovlasten subjekt (notar, sud, agencija za proda`ba na podvi`ni<br />

stvari i nedvi`nosti, berza i drugi subjekti predvideni so Zakonot<br />

za dogovoren zalog) koj }e ja izvr{i realizacijata.<br />

So cel da gi za{titi interesite na zalo`niot dol`nik ili<br />

treti lica vo postapkata za realizacija na zalogot, zakonodavecot vo<br />

~l. 67 st. 1 utvrdil pravo ovie lica so tu`ba da gi pobivaat aktite (zapisnicite)<br />

za izvr{enata realizacija na zalogot. Pritoa, zakonodavecot<br />

vo ovoj stav ne utvrdil od koga po~nuva da te~e rokot za tu`ba nitu<br />

utvrdil deka toj rok e 15 dena.<br />

Rokot koj iznesuva 15 dena i od koga toj po~nuva da te~e mo`e da<br />

se utvrdi od osporeniot st. 3 na ~l. 67, spored koj po protek na ovoj rok<br />

tu`bata e bez pravno dejstvo vo odnos na noviot sopstvenik koj go steknal<br />

pravoto na sopstvenost vrz predmetot na zalogot.<br />

Od analizata na ~l. 67 proizleguva deka zakonodavecot utvrdil<br />

prekluziven rok za podnesuvawe na tu`ba za pobivawe na aktite (zapisnicite)<br />

za realizacija na dogovorot za zalog. Po protekot na toj rok<br />

zalo`niot dol`nik ili treto lice ne mo`e so tu`ba da gi pobivaat<br />

zapisnicite za realizacija na zalogot.<br />

Toa vo su{tina zna~i deka po protek na prekluzivniot rok zalo`niot<br />

doveritel ili treto lice se steknuva so pravo na sopstvenost<br />

na predmetot koj proizlegol od realizacija na zalogot osloboden od<br />

site zalo`ni pobaruvawa so {to se ovozmo`uva pobrza realizacija na<br />

zalogot i za{tita na noviot sopstvenik od edna strana i podnesuvawe<br />

na neosnovani i nenavremeni tu`bi od druga strana vo postapkata za<br />

realizacija.<br />

Ottuka, spored na{e mislewe, so osporenata odredba vo koj e<br />

utvrden rok za podnesuvawe na tu`ba za pobivawe na zapisnicite za<br />

realizacija na zalogot ne se zadira vo pravoto na zalo`niot dol`nik<br />

ili treto lice da bara ni{tovnost na dogovorot ili poto~no re~eno<br />

propu{taweto na rokot utvrden so osporenata odredba vo nikoj slu~aj<br />

ne zna~i gubewe na pravoto vo sekoe vreme soglasno zakonot da se podnese<br />

tu`ba i da se izdejstvuva presuda so koja od dr`atelot se bara povrat<br />

na individualno opredelena stvar, pri {to sopstvenikot mora da<br />

doka`e deka vrz stvarite ~ii povrat bara polaga pravo na sopstvenost.<br />

360

Takvoto mislewe go zasnovame vrz temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok utvrdeni vo Ustavot i opredeleni na~ela predvideni vo<br />

Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni prava i Zakonot za obligacionite<br />

odnosi.<br />

- Imaj}i gi predvid navedenite ustavni odredbi, analizata na<br />

Zakonot za dogovoren zalog, Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni<br />

prava, Zakonot za obligacionite odnosi nasproti sodr`inata na ~l. 67<br />

st. 3, so koja spored navodite od inicijativata se staveni vo privilegirana<br />

polo`ba gra|anite koi }e se steknat so pravo na sopstvenost na<br />

predmet koj proizlegol od realizacija na dogovorot za zalog, smetame<br />

deka ne se osnovani. Ova vo prv red poa|aj}i od faktot {to i za ovie<br />

gra|ani se primenuvaat zakonskite normi za podnesuvawe tu`ba za<br />

ni{tovnost na dogovorite, a koe pravo ne zastaruva, kako i pravoto na<br />

podnesuvawe na sopstveni~ka tu`ba.<br />

Spored toa, na{e mislewe e deka ne mo`e da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta na osporenata odredba so na~eloto na ednakvost.<br />

2. Spored ~l. 52 st. 4 od Ustavot, zakonite i drugite propisi ne<br />

mo`at da imaat povratno dejstvo, osven po isklu~ok koga toa e popovolno<br />

za gra|anite.<br />

Od navedenata ustavna odredba proizleguva deka principot na<br />

zabrana na povratno dejstvo na zakonite i drugite propisi treba da<br />

pretstavuva brana protiv takvi promeni vo pravniot sistem koi zna-<br />

~at naru{uvawe na ve}e vospostaveni i zavr{eni pravni odnosi.<br />

Vo pravnata teorija po odnos na pra{aweto za sudirot na zakonite<br />

okolu nivnoto vremensko va`ewe se primenuva maksimata tempus<br />

regit actum {to zna~i deka na odreden praven odnos ili odredena<br />

pravna sostojba se primenuva propisot koj va`el vo vreme na negovoto<br />

nastanuvawe.<br />

Me|utoa, vo ponovo vreme se smeta deka ova pravilo pove}e ne<br />

odgovara na sovremeni odnosi i toa treba da se primenuva samo vo<br />

ograni~en obem vodej}i smetka za uslovite i okolnostite koi dovele<br />

do promena na zakonot, pa ottuka denes ova pravilo ~esto se ograni~uva<br />

so klauzulata rebus sic stantibus.<br />

Spored ovaa klauzula vo obligacinoto pravo sekoja od dogovornite<br />

strani mo`e od drugata strana da bara nivniot me|useben dogovor<br />

da se izmeni ili raskine ako bez nejzina vina nastanale takvi<br />

sostojbi koi ne mo`ele da se predvidat i poradi koi ispolnuvaweto na<br />

dogovorot e preterano ote`nato.<br />

Opravdanosta od primenata na ovaa klauzula proizleguva od<br />

faktot {to dogovrnite strani pri zaklu~uvawe na dogovorot gi imale<br />

vo vid postojnite okolnosti, kako i okolnostite koi spored edno razumno<br />

predviduvawe mo`e podocna da nastapat do denot na dostasanosta<br />

na obvrskite od dogovorot, pa ottamu i prilagoduvaweto na sodr`inata<br />

na dogovorot i celta na negovoto ispolnuvawe.<br />

361

Celta na ovaa klauzula e prilagoduvawe na obvrskite od dogovorot<br />

spored dopolnitelno izmenetite okolnosti.<br />

Spored toa, osnoven indikator za ocena dali zakonot ima povratno<br />

dejstvo treba da bide faktot dali toj se protega na odnosi, odnosno<br />

pravni situacii {to nastanale pred, ili po negovoto vleguvawe vo<br />

sila.<br />

Vo taa smisla pra{aweto za postoewe povratno dejstvo na zakonot<br />

mo`e da bide povrzano so nastanuvaweto i prestanuvaweto na pravnite<br />

odnosi, odnosno pravni situacii ili so pravni odnosi {to traat<br />

odnosno {to nastanale pred vleguvawe vo sila na zakonot i {to sî<br />

u{te proizveduvaat pravno dejstvo.<br />

Kriterium za utvrduvawe na karakterot na dejstvoto na zakonot<br />

sprema ovie odnosi bi bilo vremeto na nastanuvaweto na pravnite dejstvija<br />

{to proizleguvaat od niv. Imeno, zakonot bi imal povratno dejstvo<br />

dokolku negovoto dejstvo bi se protegalo i vrz pravnite dejstvija<br />

{to nastanale odnosno se przemale pred negovoto vleguvawe vo sila.<br />

Toa bi zna~elo deka vlijanieto vrz pravnite dejstvija od toj odnos {to<br />

nastanuvaat po vleguvawe vo sila na zakonot bez ogled na toa {to<br />

pravniot odnos od koi tie izviraat nastanal pred negovoto vleguvawe<br />

vo sila nema karakter na povratno dejstvo so ogled na toa {to predmet<br />

na dejstvieto na op{tiot akt ovde ne e nastanuvawe i prestanuvawe na<br />

pravniot odnos, tuku nastanuvaweto i prestanuvaweto na pravnite dejstvija<br />

{to izviraat od nego.<br />

Trgnuvaj}i od navedenoto, smetame deka vo konkretniov slu~aj<br />

so osporenata odredba so koja zakonodavecot go uredil pra{aweto za<br />

toa deka na ve}e vospostaveni odnosi i prezemeni dejstvija }e se primeni<br />

zakonot koj bil vo sila vo vremeto na nastanuvawe na pravni<br />

odnosi, a na ve}e vospostaveni odnosi od koi ne proizlegle nikakvi<br />

pravni dejstvija }e se primeni postojniot zakon, ne se doveduva vo pra-<br />

{awe principot na zabrana na povratno dejstvo na zakonite.<br />

Voedno smetame deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za povratno<br />

dejstvo na zakonot odnosno na odredbite od ~l. 86 st. 3 so koja na<br />

zalo`niot doveritel mu e dadeno samo mo`nost da bara realizacija na<br />

dogovorot za zalog spored postojniot zakon i koga e doneseno re{enie<br />

za izvr{uvawe, me|utoa ne e prezemeno nikakvo fakti~ko dejstvie.<br />

Ovaa situacija, spored na{e mislewe, zakonodavecot ja predvidel<br />

kako mo`nost so cel realizacijata na zalogot da se izvr{i pobrzo<br />

pri {to zalo`niot dol`nik ne se doveduva vo ponepovolna polo`ba<br />

imaj}i predvid deka toj ve}e znae deka }e dojde do realizacija na zalogot<br />

poradi neispolnuvawe na odredena obvrska sprema zalo`niot doveritel.<br />

So ogled na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

362

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 67 st. 3 i 86 od Zakonot za dogovoren zalog ("SV RM," br. 5/2003).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 29 septemvri 2004<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 67 stav 3 i ~len 86 od Zakonot za dogovoren zalog ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 5/2003).<br />

2. Vasil Velkovski od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 67 stav 3 i ~len 86 od zakonot ozna~en vo<br />

to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata so navedeniot zakon bila dadena<br />

mo`nost realizacijata na hipoteka, odnosno na zalog da se vr{i i<br />

preku notar, ako toa strankite go dogovorile ili ako voop{to ne dogovorile<br />

pred koj subjekt, odnosno organ }e se vr{i realizacija na zalogot,<br />

pa vo toj slu~aj izborot mu pripa|a na hipotekarniot doveritel.<br />

Vo postapkata pred notar, hipotekarniot dol`nik nema pravni sredstva<br />

da gi za{tituva svoite prava vo slu~aj koga dolgot ne postoi ili<br />

koga dogovorot za hipoteka e ni{toven ili koga dolgot e delumno namiren<br />

ili koga ne se zasnova na hipoteka i sli~no.<br />

Edinstveno pravno sredstvo {to mu stoi na raspolagawe na hipotekarniot<br />

dol`nik e tu`bata za pobivawe na aktite vrz osnova na<br />

koi e izvr{ena realizacija na predmetot na zalogot (~len 67). Ovaa<br />

tu`ba treba da se podnese vo rok od 15 dena. Ako vo toj slu~aj sudot<br />

izdade vremena merka steknuvaweto na pravoto za sopstvenost vrz predmetot<br />

na zalogot se odlaga do denot koj sudot go opredelil so privremena<br />

merka. Dokolku tu`bata se izjavi po istekot na 15 dena od denot<br />

na odr`anoto javno naddavawe na koe e prodaden zalogot, odnosno<br />

od denot koga e sostaven zapisot vrz osnova na koj zalo`niot doveritel<br />

soglasno ~len 65 stav 5 steknuva pravo da stane sopstvenik na zalogot,<br />

odnosno od denot na potpi{uvaweto na zapisnikot za neposredna<br />

spogodba za proda`ba na zalogot e bez pravno dejstvo vo odnos na noviot<br />

soptvenik koj go steknal pravoto na sopstvenost vrz predmet na<br />

zalogot.<br />

Spored podnositelot na inicijativata, re{enieto vo ~len 67<br />

stav 3 od Zakonot vo odnos na pravnoto dejstvo na presudata {to }e<br />

bide doneseno po tu`bata e sprotivno na Ustavot, bidej}i gi stava vo<br />

neramnopravna polo`ba gra|anite kako kupuva~i na javna licitacija<br />

363

ili kako kupuva~i na nedvi`nost optovarena so hipoteka i gra|anite<br />

koi kupuvaat nedvi`nosti vo pravniot promet. Ova od pri~ina {to i<br />

vo slu~aj koga proda`bata e ni{tovna, sprotivna na zakonot, a izv{ena<br />

od strana na notar, realizacijata na hipotekata e pravno va`na<br />

iako ne e zasnovana hipoteka ili hipotekata e ni{tovna, ili dogovorot<br />

za hipoteka e ni{toven ili predmetot na hipotekata ne e na hipotekarniot<br />

dol`nik, ili postapkata e grubo povredena ili sli~no. Vo<br />

site ovie slu~ai ostanuva vo va`nost proda`bata i toga{ koga e ni-<br />

{tovna. Ova re{enie e sprotivno na re{enijata sodr`ani vo Zakonot<br />

za obligacionite odnosi po odnos na pravnite posledici od ni{tovnosta<br />

na pravnata rabota. So ovaa odredba vo privilegirana polo`ba se<br />

stava eden mal broj na kupuva~i vo odnos na site drugi kupuva~i na nedvi`nost<br />

~ii pravni raboti mo`at da bidat poinakvi i vo takov slu-<br />

~aj gi trpat posledicite od ni{tovnosta na pravnata rabota.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, podnositelot smeta deka ovaa<br />

odredba e sprotivna na ~len 9 od Ustavot.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka so Zakonot za dogovoren<br />

zalog e predvidena retroaktivna va`nost na ovoj zakon vo<br />

odnos na realizacijata na zalogot. Taka, spored ~len 86 dokolku postapkata<br />

za realizacija na zalogot zapo~nala pred denot na vleguvaweto<br />

vo sila na ovoj zakon se zavr{uva spored dosega{nite propisi. Dokolku<br />

postapkata za realizacija ne e zapo~nata, taa }e se realizira spored<br />

odredbite na Zakonot za dogovoren zalog. Dogovoren zalog i dogovornite<br />

hipoteki se zasnovani i spored odredbi na Zakonot za izvr{-<br />

nata postapka i spored odredbi na Zakonot za dogovorna hipoteka.<br />

Spored odredbata od ~len 86 stav 2 Zakonot za dogovoren zalog }e se<br />

primeni i na realizacija na onie hipoteki {to se zasnovani pred negovoto<br />

vleguvawe vo sila ako takvata realizacija ne e zapo~nata do denot<br />

na vleguvaweto vo sila na odredbata.<br />

Ottamu, spored podnositelot na inicijativata, o~igledno se<br />

rabotelo za povratno dejstvo na Zakonot po odnos na realizacija na<br />

hipotekata ili zalogot {to e sklu~en pred negovoto vleguvawe vo sila<br />

{to bilo sprotivno na ~len 52 od Ustavot, osven vo slu~aj koga toa e<br />

popovolno za gra|anite. Zakonot za dogovoren zalog predviduva mo`nost<br />

realizacijata na zalogot, odnosno hipotekata da se izvr{i preku<br />

notar ili preku registrirana organizacija za promet na nedvi`nosti<br />

preku berza i sli~no. Ovie na~ini na realizacija ne bea predvideni so<br />

Zakonot za izvr{nata postapka, nitu, pak, so Zakonot za dogovorna hipoteka.<br />

Ovie na~ini na realizacija mo`at da bidat i ponepovolni za<br />

hipotekarniot dol`nik.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so Zakonot za dogovoren zalog<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 5/2003) se ureduva na-<br />

~inot, uslovite i postapkata za zasnovawe, postoewe, realizacija i<br />

prestanuvawe na dogovornoto zalo`no pravo vrz podvi`ni stvari (ra-<br />

~en zalog) i vrz nedvi`nosti (hipoteka) (~len 1).<br />

364

So zalogot se obezbeduvaat pari~ni i drug vid pobaruvawa, ~ija<br />

vrednost mo`e da se izrazi vo pari {to doveritelot gi ima vo odnos na<br />

svojot dol`nik od odreden obligacionen odnos (~len 2 stav 1).<br />

Ako pobaruvawata obezbedeni so zalog ne bidat ispolneti vo<br />

rokot na nivnoto pristignuvawe, zalo`niot doveritel mo`e da gi namiri<br />

od vrednosta na predmetot na zalogot ili pod uslovi i na~ini<br />

predvideni so ovoj zakon za da se stekne so pravo na sopstvenost vrz<br />

predmetot na zalogot (~len 2 stav 2).<br />

Spored ~len 10 stav 1 od navedeniot zakon predmetot na zalogot<br />

mora da e vo sopstvenost na zalo`niot dol`nik i da e vo praven promet.<br />

Po isklu~ok predmet na zalogot mo`e da bide i predmet {to ne e<br />

vo sopstvenost na zalo`niot dol`nik, ako toj vrz nego vo momentot na<br />

zasnovaweto na zalogot ima steknato pravo na zalog (nadzalog).<br />

Predmet na ra~niot zalog mo`e da bide podvi`na stvar, hartija<br />

od vrednost, odredeno imotno pobaruvawe ili drugo pravo, a predmet<br />

na hipotekata samo odredena nedvi`nost, odnosno stvar izedna~ena so<br />

nedvi`nost (~len 4).<br />

Ra~niot zalog mo`e da se zasnova so predavaweto na predmetot<br />

vo vladenie (vladetelskiot zalog) ili bez negovo predavawe vo vladenie<br />

(nevladetelski zalog), a hipotekata se zasnova samo kako nevladetelska<br />

(~len 3).<br />

Spored ~len 17 od Zakonot, pravoto na hipoteka se steknuva so<br />

sklu~uvawe na dogovorot za hipoteka i so zapi{uvawe na hipoteka vo<br />

javna <strong>kniga</strong> na na~in i pod uslovi propi{ani so zakon.<br />

Vo ~len 21 stav 1 od Zakonot e predvideno deka dogovorot za<br />

zalog se sklu~uva vo pismena forma, osven dogovorot za vladetelski<br />

zalog koj mo`e da bide sklu~en vo koja bilo forma. Spored stavot 2 na<br />

ovoj ~len, dogovorot za zalog {to ne e sklu~en vo pismena forma ne<br />

proizveduva pravno dejstvo.<br />

Vo ~lenot 22 od zakonot e regulirano pra{aweto koga dogovorot<br />

za zalog ima svojstvo na izvr{na isprava, a vo ~lenot 23 se utvrdeni<br />

bitnite elementi {to treba da gi sodr`i dogovorot za zalog.<br />

Vo Glava V (~lenovite 59 - 82) od Zakonot se uredeni pra{awata<br />

koi se odnesuvaat na realizacija na zalogot: na~inot na proda`ba<br />

na zalogot, subjektot {to }e ja izvr{i realizacijata na zalogot, kako<br />

i spored koi zakoni vo zavisnost od ovlastenite subjekti za<br />

realizacija }e se sprovede realizacijata na zalogot.<br />

Vo ~lenot 65 od Zakonot, pak, e regulirano pra{aweto deka vo<br />

dogovorot za zalog ne e dogovoren na~inot na proda`ba, notarot proda`bata<br />

}e se izvr{i so usno javno naddavawe vo mestoto i prostorot<br />

navedeni vo oglasot za proda`ba.<br />

Vo stav 5 na ~len 65 od Zakonot e predvideno deka ako naddavaweto<br />

ne uspealo, nitu proda`bata e izvr{ena so neposredna spogodba,<br />

vo rok od tri meseci od denot na dobienoto ovlastuvawe za proda`ba,<br />

se smeta deka zalo`niot doveritel stanal sopstvenik na zalo`niot<br />

365

predmet za cenata koja odgovara na iznosot na obezbedenoto pobaruvawe<br />

zgolemena so tro{ocite i kamatite, osven ako zalo`niot doveritel<br />

vo rok od 15 dena od denot na ispolnuvaweto na uslovite za steknuvawe<br />

na sopstvenosta preku notar go izvesti zalo`nikot dol`nik deka<br />

ne saka pravoto na sopstvenost vrz zalo`niot predmet da premine vrz<br />

nego. Pravoto na sopstvenost ne se prenesuva na zalo`niot doveritel<br />

i koga vrz ist predmet postoi pravo na zalog za pove}e zalo`ni doveriteli.<br />

Spored ~len 66 od Zakonot, zapisnikot za izvr{enata proda`ba<br />

na zalo`niot predmet so naddavawe, zapisnikot za steknuvawe na pravoto<br />

na sopstvenost vrz zalo`niot predmet pod uslovite predvideni<br />

so ovoj zakon, kako i so neposredna spogodba za proda`ba na zalo`niot<br />

predmet sostaveno vo vid na izvr{na isprava pretstavuvaat pravna<br />

osnova za steknuvawe na pravoto na sopstvenosta vrz zalo`niot predmet.<br />

Vo ~lenot 67 stav 1 od Zakonot e predvideno ako zalo`niot dol`nik<br />

ili treto lice ima prigovor na realizacijata na zalogot, svoeto<br />

pravo mo`e da go ostvari so tu`ba za pobivawe na aktite (zapisnicite)<br />

vrz osnova na koi e izvr{ena realizacija na predmetot na zalogot.<br />

Vo stavot 2 na ovoj ~len e predvideno, ako sudot po podnesenata<br />

tu`ba za pobivawe na aktite (zapisnicite) za izvr{enata realizacija<br />

na zalogot izdade privremena merka vo rok od 15 dena od denot na podnesuvaweto<br />

na tu`bata, se odlaga steknuvaweto na pravoto na sopstvenost<br />

vrz predmetot na zalogot do denot koj sudot go odredil so privremenata<br />

merka. Ako tu`itelot go izgubi sporot odgovara i za nadomest<br />

na {teta na noviot sopstvenik.<br />

Vo osporeniot stav 3 na ~len 67 e predvideno deka tu`bata od<br />

stavot 1 na ovoj ~len izjavena po istekot na 15 dena smetano od denot na<br />

odr`anoto javno naddavawe na koe e prodaden zalogot, odnosno od<br />

denot koga e sostaven zapisnikot vrz osnova na koj zalo`nikot doveritel<br />

steknuva pravo da stane sopstvenik na zalogot soglasno so ~lenot<br />

65 stav 5 na ovoj zakon, odnosno od denot na potpi{uvaweto na zapisnikot<br />

za neposredna spogodba za proda`ba na zalogot, e bez pravno dejstvo<br />

vo odnos na noviot sopstvenik koj go steknal pravoto na sopstvenost<br />

vrz predmetot na zalogot.<br />

Od navedenite zakonski odredbi proizleguva deka zalogot po<br />

svojata pravna priroda pretstavuva poseben vid stvarno pravo vrz tu|a<br />

stvar, odnosno spa|a vo kategorijata na izvedeni stvarni prava. Za nastanuvawe<br />

na ova izvedeno stvarno pravo treba prethodno da postoi<br />

odredena stvar vrz koja nekoj drug praven subjekt ima pravo na sopstvenost<br />

kako osnovno stvarno pravo ili, poprecizno vo vakvi slu~ai<br />

imame sostojba koga vrz ist objekt postojat dve stvarni prava.<br />

Prvoto e pravoto na sopstvenost na objektot od koe pravo za negoviot<br />

nositel proizleguvaat dve stvarno pravni ovlastuvawa stvarta<br />

366

slobodno da se koristi i so stvarta slobodno da se raspolaga.<br />

Vtoroto pravo zasnovano vrz istiot objekt e pravoto na zalog<br />

kako izvedeno stvarno pravo od pravoto na sopstvenost koe za razlika<br />

od pravoto na sopstvenost e ograni~eno vo svoeto dejstvo i se protega<br />

samo vrz raspolagaweto so stvarta kako ovlastuvawe vo ramkite na<br />

pravoto na sopstvenost, a ne i na koristewe na taa stvar. Poprecizno,<br />

sopstvenikot na stvarta i po konstituiraweto na pravoto na zalog go<br />

zadr`uva pravoto istata da ja koristi za svoi potrebi, osven koga postoi<br />

vladetelski zalog. Kaj ovoj zalog pravoto na koristewe do krajot<br />

na negovoto postoewe e vo svoevidno miruvawe. Toa od pri~ini {to<br />

predmetot na zalogot e izlezen od vladenie na negoviot sopstvenik i<br />

preminat vo vladenie na zalo`nikot doveritel koj bez soglasnost na<br />

sopstvenikot ne smee da go koristi.<br />

Za razlika od pravoto na koristewe koe proizleguva od pravoto<br />

na sopstvenost, sopstvenikot na stvarta {to e predmet na zalogot e<br />

ograni~en vo pravoto na raspolagawe i taa ograni~enost se sostoi vo<br />

toa {to pri ispolnuvawe na uslovite predvideni vo zakonot i dogovor<br />

za zalog i vo soglasnost so niv so predmetot na zalogot namesto sopstvenikot<br />

raspolaga zalo`niot doveritel.<br />

Celta na vakvoto ograni~uvawe e preku prometno ostvaruvawe<br />

na vrednosta na zalo`enata stvar da se obezbedi namiruvawe na obligacionoto<br />

pobaruvawe na zalo`niot doveritel {to za nego proizleguva<br />

od osnovniot obligacionen odnos so svojot dol`nik ~ija obvrska e<br />

zajaknata so konstituiranoto pravo na zalog na doveritelot vrz zalo-<br />

`enata stvar vo sopstvenost na dol`nikot ili drugo lice kako zalo-<br />

`en dol`nik.<br />

Pri zaklu~uvawe na dogovorot za zalog dogovornite strani mo-<br />

`at da izberat eden od komercijalnite na~ini na proda`ba na zalogot<br />

i ovlasteniot subjekt koj }e izvr{i realizacija na zalogot. Dokolku<br />

toa ne go napravat, zalo`niot doveritel ima pravo sam da izbere ovlasten<br />

subjekt (notar, sud, agencija za proda`ba na podvi`ni stvari i nedvi`nosti,<br />

berza i drugi subjekti predvideni so Zakonot za dogovoren<br />

zalog) koj }e ja izvr{i realizacijata.<br />

So cel da gi za{titi interesite na zalo`niot dol`nik ili<br />

treti lica vo postapkata za realizacija na zalogot, zakonodavecot vo<br />

~len 67 stav 1 utvrdil pravo ovie lica so tu`ba da gi pobivaat aktite<br />

(zapisnicite) za izvr{enata realizacija na zalogot. Pritoa zakonodavecot<br />

vo ovoj stav ne utvrdil od koga po~nuva da te~e rokot za tu`ba<br />

nitu utvrdil deka toj rok e 15 dena.<br />

Rokot koj iznesuva 15 dena i od koga toj po~nuva da te~e mo`e da<br />

se utvrdi od osporeniot stav 3 na ~len 67, spored koj po protek na ovoj<br />

rok tu`bata e bez pravno dejstvo vo odnos na noviot sopstvenik koj go<br />

steknal pravoto na sopstvenost vrz predmetot na zalogot.<br />

Od analizata na ~lenot 67 proizleguva deka zakonodavecot utvrdil<br />

prekluziven rok za podnesuvawe na tu`ba za pobivawe na aktite<br />

367

(zapisnicite) za realizacija na dogovorot za zalog. Po protekot na toj<br />

rok zalo`niot dol`nik ili treto lice ne mo`e so tu`ba da gi pobivaat<br />

zapisnicite za realizacija na zalogot.<br />

Toa vo su{tina zna~i deka po protek na prekluzivniot rok zalo`niot<br />

doveritel ili treto lice se steknuva so pravo na sopstvenost<br />

vrz predmetot koj proizlegol od realizacija na zalogot osloboden od<br />

site zalo`ni pobaruvawa so {to se ovozmo`uva pobrza realizacija na<br />

zalogot i za{tita na noviot sopstvenik od edna strana i podnesuvawe<br />

na neosnovani i nenavremeni tu`bi od druga strana vo postapkata za<br />

realizacija.<br />

Ottuka, spored misleweto na Sudot, so osporenata odredba vo<br />

koj e utvrden rok za podnesuvawe na tu`ba za pobivawe na zapisnicite<br />

za realizacija na zalogot, ne se zadira vo pravoto na zalo`niot dol-<br />

`nik ili treto lice da bara ni{tovnost na dogovorot ili poto~no re-<br />

~eno propu{taweto na rokot utvrden so osporenata odredba vo nikoj<br />

slu~aj ne zna~i gubewe na pravoto vo sekoe vreme soglasno zakonot da<br />

se podnese tu`ba i da se izdejstvuva presuda so koja od dr`atelot se<br />

bara povrat na individualno opredelena stvar, pri {to sopstvenikot<br />

mora da doka`e deka vrz stvarta ~ij povrat bara polaga pravo na sopstvenost.<br />

Imaj}i gi predvid na~eloto na ednakvost, analizata na Zakonot<br />

za dogovoren zalog, kako i na~eloto spored koe u~esnicite vo prometot<br />

slobodno gi ureduvat obligacionite odnosi vo soglasnost so<br />

Ustavot, zakonite i dobrite obi~ai, utvrdeno vo Zakonot za obligacionite<br />

odnosi, nasproti sodr`inata na ~len 67 stav 3, Sudot smeta deka<br />

navodite vo inicijativata spored koi so osporeniot ~len se staveni vo<br />

privilegirana polo`ba gra|anite koi }e se steknat so pravo na sopstvenost<br />

na predmet koj proizlegol od realizacija na dogovorot za zalog.<br />

Ova vo prv red poa|aj}i od faktot {to i za ovie gra|ani se primenuvaat<br />

zakonskite normi za podnesuvawe tu`ba za ni{tovnost na dogovorite,<br />

a koe pravo ne zastaruva, kako i pravoto na podnesuvawe na sopstveni~ka<br />

tu`ba.<br />

Spored toa, Sudot smeta deka ne mo`e da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta na osporenata odredba so na~eloto na ednakvost.<br />

4. Sudot, ponatamu utvrdi deka spored ~len 86 stav 1 od Zakonot<br />

za dogovoren zalog, postapkite za realizacija na zalogot, odnosno hipotekata<br />

zapo~nati pred denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon se<br />

zavr`uvaat spored dosega{nite propisi.<br />

Postapkite za realizacija na zalog, odnosno hipoteka koi ne se<br />

zapo~nati }e se realiziraat spored odredbite na ovoj zakon.<br />

Vo stav 3 na ~len 86 e predvideno deka vo slu~aj koga se u{te ne<br />

e prezemeno nitu edno fakti~ko dejstvie po donesenoto re{enie za<br />

izvr{uvawe, na barawe na zalo`niot doveritel postapkata mo`e da<br />

zapo~ne i da se vodi po odredbite na ovoj zakon.<br />

368

Spored ~len 52 stav 4 od Ustavot, zakonite i drugite propisi ne<br />

mo`at da imaat povratno dejstvo, osven po isklu~ok koga toa e popovolno<br />

za gra|anite.<br />

Od navedenata ustavna odredba proizleguva deka principot na<br />

zabrana na povratno dejstvo na zakonite i drugite propisi treba da<br />

pretstavuva brana protiv takvi promeni vo pravniot sistem koi zna-<br />

~at naru{uvawe na ve}e vospostaveni i zavr{eni pravni odnosi.<br />

Vo pravnata teorija po odnos na pra{aweto za sudirot na zakonite<br />

okolu nivnoto vremensko va`ewe se primenuva maksimata tempus<br />

regit actum {to zna~i deka na odreden praven odnos ili odredena pravna<br />

sostojba se primenuva propisot koj va`el vo vreme na negovoto nastanuvawe.<br />

Me|utoa, vo ponovo vreme se smeta deka ova pravilo pove}e ne<br />

odgovara na sovremenite odnosi i toa treba da se primenuva samo vo<br />

ograni~en obem vodej}i smetka za uslovite i okolnostite koi dovele<br />

do promena na zakonot, pa ottuka denes ova pravilo ~esto se ograni~uva<br />

so klauzulata rebus sic stantibus.<br />

Spored ovaa klauzula vo obligacinoto pravo sekoja od dogovornite<br />

strani mo`e od drugata strana da bara nivniot me|useben dogovor<br />

da se izmeni ili raskine ako bez nejzina vina nastanale takvi sostojbi<br />

koi ne mo`ele da se predvidat i poradi koi ispolnuvaweto na dogovorot<br />

e preterano ote`nato.<br />

Opravdanosta od primenata na ovaa klauzula proizleguva od<br />

faktot {to dogovrnite strani pri zaklu~uvawe na dogovorot gi imale<br />

vo vid postojnite okolnosti, kako i okolnostite koi spored edno razumno<br />

predviduvawe mo`e podocna da nastapat do denot na dostasanosta<br />

na obvrskite od dogovorot, pa ottamu i prilagoduvaweto na sodr`inata<br />

na dogovorot i celta na negovoto ispolnuvawe.<br />

Celta na ovaa klauzula e prilagoduvawe na obvrskite od dogovorot<br />

spored dopolnitelno izmenetite okolnosti.<br />

Spored toa, osnoven indikator za ocena dali zakonot ima povratno<br />

dejstvo treba da bide faktot dali toj se protega na odnosi, odnosno<br />

pravni situacii {to nastnale pred, ili po negovoto vleguvawe vo<br />

sila.<br />

Vo taa smisla pra{aweto za postoewe povratno dejstvo na zakonot<br />

mo`e da bide povrzano so nastanuvaweto i prestanuvaweto na<br />

pravnite odnosi odnosno pravni situacii ili so pravni odnosi {to<br />

traat odnosno {to nastanale pred vleguvawe vo sila na zakonot i {to<br />

sî u{te proizveduvaat pravno dejstvo.<br />

Kriterium za utvrduvawe na karakterot na dejstvoto na zakonot<br />

sprema ovie odnosi bi bilo vremeto na nastanuvaweto na pravnite dejstvija<br />

{to proizleguvaat od niv. Imeno, zakonot bi imal povratno dejstvo<br />

dokolku negovoto dejstvo bi se protegalo i vrz pravnite dejstvija<br />

{to nastanale odnosno se przemale pred negovoto vleguvawe vo sila.<br />

Toa bi zna~elo deka vlijanieto vrz pravnite dejstvija od toj odnos {to<br />

369

nastanuvaat po vleguvawe vo sila na zakonot bez ogled na toa {to<br />

pravniot odnos od koi tie izviraat nastanal pred negovoto vleguvawe<br />

vo sila nema karakter na povratno dejstvo so ogled na toa {to predmet<br />

na dejstoto na op{tiot akt ovde ne e nastanuvawe i prestanuvawe na<br />

pravniot odnos, tuku nastanuvaweto i prestanuvaweto na pravnite dejstvija<br />

{to izviraat od nego.<br />

Trgnuvaj}i od navedenoto, Sudot smeta deka vo konkretniov<br />

slu~aj so osporenata odredba so koja zakonodavecot go uredil pra{aweto<br />

za toa deka na ve}e vospostaveni odnosi i prezemeni dejstvija }e<br />

se primeni zakonot koj bil vo sila vo vremeto na nastanuvawe na pravni<br />

odnosi, a na ve}e vospostaveni odnosi od koi ne proizlegle nikakvi<br />

pravni dejstvija }e se primeni postojniot zakon, ne se doveduva vo pra-<br />

{awe principot na zabrana na povratno dejstvo na zakonite.<br />

Voedno, Sudot smeta deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za<br />

povratno dejstvo na zakonot odnosno na odredbata od ~len 86 stav 3 so<br />

koja na zalo`niot doveritel mu e dadeno samo mo`nost da bara realizacija<br />

na dogovorot za zalog spored postojniot zakon i koga e doneseno<br />

re{enie za izvr{uvawe, me|utoa ne e prezemeno nikakvo fakti~ko dejstvie.<br />

Ovaa situacija, spored misleweto na Sudot, zakonodavecot ja<br />

predvidel kako mo`nost, so cel realizacijata na zalogot da se izvr{i<br />

pobrzo pri {to zalo`niot dol`nik ne se doveduva vo ponepovolna polo`ba<br />

imaj}i predvid deka toj ve}e znae deka }e dojde do realizacija na<br />

zalogot poradi neispolnuvawe na odredena obvrska sprema zalo`niot<br />

doveritel.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

370

36. U. br. 167/2004 (20. 10. 2004)<br />

Osporena akt<br />

Odluka za raspi{uvawe na referendum br. 07-3553/1 od 3. 09.<br />

2004, donesena od Sobranieto na Republika Makedonija ("SV RM," br.<br />

59/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata, so referendumskoto pra{awe<br />

od osporenata odluka se davala mo`nost da se stavat nadvor od sila<br />

Zakonot za teritorijalnata podelba na Republika Makedonija i opredeluvaweto<br />

na podra~jata na edinicite na lokalnata samouprava i Zakonot<br />

za gradot Skopje, dvata objaveni vo "SV RM," br. 49/1996. Osporenata<br />

odluka se odnesuvala na pra{awa za op{tinskite granici i<br />

gradot Skopje, me|utoa istata bila donesena bez potrebnoto mnozinstvo<br />

glasovi na prisutnite pratenici predvideno vo Amandmanot XVI<br />

na Ustavot na Republika Makedonija ili takanare~enoto dvojno - Badinterovo<br />

mnozinstvo.<br />

Vo inicijativata, isto taka, se naveduva deka referendumskoto<br />

pra{awe od osporenata odluka davalo mo`nost da se vratat vo sila navedenite<br />

zakoni koi ne bile doneseni soglasno amandmanskata odredba.<br />

Potoa, podnositelot na inicijativata konstatira deka ~l. 73 st. 3<br />

od Ustavot e neprimenliv i ne e usoglasen so Amandmanot XVI na Ustavot<br />

na Republika Makedonija.<br />

Zaradi otstranuvawe na mo`nite {tetni posledici od sproveduvawe<br />

na referendumot podnositelot na inicijativata bara da se donese<br />

re{enie za zapirawe na izvr{uvawe na osporenata odluka.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Spored uvodniot del na osporenata odluka, Sobranieto na Republika<br />

Makedonija, na sednicata odr`ana na 3. 09. 2004, vrz osnova na<br />

~l. 73 st. 3 od Ustavot na Republika Makedonija donelo Odluka za raspi{uvawe<br />

na referendum, pod broj 07-3553/1 od 3. 09. 2004 godina.<br />

Vo ~l. 1 od Odlukata e opredeleno deka se raspi{uva zadol`itelen<br />

zakonodaven referendum na predlog na 180.454 izbira~i.<br />

Spored st. 2 na istata odredba, na referendumot gra|anite }e se<br />

izjasnat za pra{aweto: "Dali ste za teritorijalnata organizacija na<br />

371

lokalnata samouprava (op{tinite i gradot Skopje) utvrdena so Zakonot<br />

za teritorijalnata podelba na Republika Makedonija i opredeluvawe<br />

na podra~jata na edinicite na lokalnata samouprava ("SV RM,"<br />

br. 49/1996) i Zakonot za gradot Skopje ("SV RM," br. 49/1996)" Mo-<br />

`nite odgovori na pra{aweto se "za" i "protiv."<br />

Vo ~l. 2 od Odlukata e opredeleno deka referendumot }e se odr-<br />

`i na 7. 11. 2004 godina.<br />

Spored ~l. 3 od Odlukata, referendumot }e se sprovede na na-<br />

~in i postapka utvrdeni so Zakonot za referendum i gra|anska inicijativa.<br />

Spored ~l. 4 od Odlukata, referendumot }e go sprovede Dr`avnata<br />

izborna komisija.<br />

Vo ~l. 5 od Odlukata e opredeleno deka vleguva vo sila so nejzinoto<br />

objavuvawe vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

Odgovor na donositelot: Sobranieto na Republika Makedonija<br />

vo opredeleniot rok ne podnese odgovor na inicijativata.<br />

372<br />

Sporeno pravno pra{awe<br />

Dali osporenata Odluka po svojot karakter e propis podoben za<br />

ustavnosudska ocena?<br />

Ustavnosudska praktika<br />

So Re{enie U. br. 150/1996 od 11. 12. 1996 godina, Sudot gi otfrli<br />

inicijativite za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Zaklu~okot na Sobranieto na Republika Makedonija<br />

br. 08-1901/11 od 4. 06 1996 godina, so koj e odbien predlogot za raspi-<br />

{uvawe referendum za predvremeni izbori za pratenici na Sobranieto<br />

na Republika Makedonija.<br />

Spored Sudot, vo nomenklaturata na aktite {to gi donesuva Sobranieto<br />

vo vr{eweto na rabotite od svojata nadle`nost, zaklu~ocite<br />

se tretiraat kako akti na rabotewe na Sobranieto, a ne kako propisi<br />

ili op{ti akti so koi normativno se ureduvaat odnosite.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 68 st. 1 al. 10 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Sobranieto na Republika Makedonija, me|u drugoto raspi{uva referendum.<br />

Spored ~l. 73 st. 3 od Ustavot na Republika Makedonija, Sobranieto<br />

e dol`no da raspi{e referendum koga predlog }e podnesat najmalku<br />

150.000 izbira~i.<br />

Spored ~l. 110 al. 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za sogla-

snosta na drugite propisi i kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Vo ~l. 15 od Zakonot za referendum i gra|anska inicijativa<br />

("SV RM," br. 24/1998) e opredeleno deka, zakonodaven referendum<br />

mo`e da se raspi{e za pra{awa {to treba da se uredat so zakon (prethoden<br />

referendum) ili za preocenuvawe na zakon {to prethodno e donesen<br />

(dopolnitelen referendum).<br />

Spored ~l. 18 od Zakonot, pra{aweto za koe se predlaga raspi-<br />

{uvawe na referendum, treba da bide formulirano precizno i nedvosmisleno.<br />

Spored ~l. 19 st. 1 od Zakonot, predlogot za raspi{uvawe na zakonodaven<br />

referendum se podnesuva do Sobranieto. Spored stav 3 od<br />

istata odredba, po priemot na predlogot od st. 1 na ovoj ~len dokolku<br />

se oceni deka navedenoto pra{awe {to e predemet na referendum ne e<br />

jasno i predlogot ne e obrazlo`en }e se povika predlaga~ot jasno da go<br />

opredeli pra{aweto ili da go dopolni predlogot so obrazlo`enie.<br />

Spored ~l. 22 od Zakonot, Sobranieto e dol`no da raspi{e zakonodaven<br />

referendum koga predlog }e podnesat najmalku 150.000 izbira~i,<br />

za pra{awa od nadle`nost na Sobranieto soglasno so odredbite<br />

od ovoj zakon.<br />

Vo ~l. 28 st. 1 od Zakonot e utvrdeno deka, referendumot go raspi{uva<br />

Sobranieto so odluka.<br />

Spored ~l. 29 od Zakonot, so odlukata za raspi{uvawe na referendum<br />

se utvrduva: vidot na referendumot, odlukata za koja }e se izjasnuva,<br />

tekstot na pra{aweto {to se stava na referendum, denot na raspi{uvawe<br />

na referendumot i denot na negovoto odr`uvawe.<br />

Odredbite od Delovnikot na Sobranieto na Republika Makedonija<br />

("SV RM," br. 60/2002) ne ureduvaat vo koi slu~ai Sobranieto<br />

odlu~uva so odluka.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na citiranite ~l. 73 st. 3 od Ustavot<br />

i ~l. 22 od Zakonot, proizleguva deka Sobranieto na Republika Makedonija<br />

e dol`no da donese odluka za raspi{uvawe na zakonodaven referendum<br />

sekoga{ koga se ispolneti uslovite za toa.<br />

Vo spomenatata zakonska odredba e opredelena i formata na<br />

aktot so koja Sobranieto raspi{uva referendum. No za eden akt da<br />

ima karakter na propis ne e dovolno samo od formalen aspekt, ili<br />

samo spored nazivot na aktot da e propis, tuku treba da sodr`i i drugi<br />

karakteristikite na propis podoben za ustavnosudska ocena.<br />

Del od sodr`inata na osporeneniot akt e i referendumskoto<br />

pra{awe za koe treba da glasaat izbira~ite. Me|utoa, formuliraweto<br />

na referendumskoto pra{awe ne spa|a vo nadle`nost na Sobranieto,<br />

tuku spored ~l. 18 i 19 st. 3 od Zakonot predlaga~ot e toj {to precizno<br />

i nedvosmisleno go formulira referendumskoto pra{awe. Sobranieto<br />

so donesuvawe na osporenata odluka, vsu{nost, konstatira deka se<br />

ispolneti uslovite za odr`uvawe na zakonodaven referendum.<br />

373

Samoto konstatirawe deka se ispolneti uslovite za raspi{uvawe<br />

na referendum, po svojata pravna priroda ne mo`e da se podvede<br />

pod poimot praven propis, bidej}i vaka donesenata odluka ne sodr`i<br />

normi so koi na op{t na~in se ureduvaat odnosi za neopredelen broj<br />

pravni subjekti i nivnata primena ne se odnesuva na site pravni slu-<br />

~ai {to }e se pojavat vo idnina vo ramkite na soodvetnite op{testveni<br />

odnosi. So nea ne se propi{uva na~inot i uslovite i pra{aweto za<br />

odr`uvawe na referendum, tuku Sobranieto so Odlukata go konstatira<br />

ispolnuvaweto na uslovite od strana na poimeni~no utvrdeni podnositeli<br />

na predlogot za odr`uvawe na referendum.<br />

Sobranieto vo ovoj slu~aj e samo organot {to go konstatira<br />

ispolnuvawe na uslovi opredeleni vo zakon za odr`uvawe na referendum<br />

i so donesenata odluka, spored predvidenata postapka ovozmo`uva<br />

da se realizira voljata na potpisnicite na predlogot za odr`uvawe<br />

na zakonodaven referendum. Na toj na~in go po~ituva pravoto na<br />

gra|anite da se proiznesat za pra{awe {to gi zasega nivnite interesi<br />

kako najgolemata pridobivka na demokratski orientitaniot sistem,<br />

koga za toa se ispolneti uslovite opredeleni vo Ustavot i Zakonot.<br />

Spored toa, smetame deka so osporenata odluka; Sobranieto na<br />

Republika Makedonija se proiznelo za konkretno pra{awe {to se temeli<br />

vrz voljata na gra|anite za odr`uvawe na zakonodaven referendum.<br />

Taa odluka gi nema op{tite karakteristiki na propis za koj Ustavniot<br />

sud e nadle`en da odlu~uva za negovata ustavnost i zakonitost.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako ne e<br />

nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

Vrz osnova na napravenata pravna analiza se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot, zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na Odlukata za raspi{uvawe na referendum<br />

br. 07-3553/1 od 3. 09. 2004 godina, donesena od Sobranieto na Republika<br />

Makedonija ("SV RM," br. 59/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 20<br />

oktomvri 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na Odlukata za raspi{uvawe na referendum br. 07-<br />

374

3553/1 od 3 septemvri 2004 godina, donesena od Sobranieto na Republika<br />

Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 59/<br />

2004).<br />

2. Jakim Iliev od Ko~ani na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata, so referendumskoto pra{awe<br />

od osporenata odluka se davala mo`nost da se stavat nadvor od sila<br />

Zakonot za teritorijalnata podelba na Republika Makedonija i opredeluvaweto<br />

na podra~jata na edinicite na lokalnata samouprava i Zakonot<br />

za gradot Skopje, dvata objaveni vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 49/1996. Osporenata odluka se odnesuvala na<br />

pra{awa za op{tinskite granici i gradot Skopje, me|utoa istata bila<br />

donesena bez potrebnoto mnozinstvo glasovi na prisutnite pratenici<br />

predvideno vo Amandmanot XVI na Ustavot na Republika Makedonija<br />

ili takanare~enoto dvojno - Badinterovo mnozinstvo.<br />

Vo inicijativata, isto taka, se naveduva deka referendumskoto<br />

pra{awe od osporenata odluka davalo mo`nost da se vratat vo sila navedenite<br />

zakoni koi ne bile doneseni soglasno amandmanskata odredba.<br />

Potoa, podnositelot na inicijativata konstatira deka ~lenot 73<br />

stav 3 od Ustavot e neprimenliv i ne e usoglasen so Amandmanot XVI<br />

na Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Zaradi otstranuvawe na mo`nite {tetni posledici od sproveduvawe<br />

na referendumot podnositelot na inicijativata bara da se<br />

donese re{enie za zapirawe na izvr{uvawe na osporenata odluka.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored uvodniot del na osporenata<br />

odluka, Sobranieto na Republika Makedonija, na sednicata<br />

odr`ana na 3 septemvri 2004 godina, vrz osnova na ~len 73 stav 3 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija donelo Odluka za raspi{uvawe na<br />

referendum, pod broj 07-3553/1 od 3 septemvri 2004 godina.<br />

Vo ~len 1 od Odlukata e opredeleno deka se raspi{uva zadol-<br />

`itelen zakonodaven referendum na predlog na 180.454 izbira~i.<br />

Spored stav 2 na istata odredba, na referendumot gra|anite }e<br />

se izjasnat za pra{aweto: "Dali ste za teritorijalnata organizacija<br />

na lokalnata samouprava (op{tinite i gradot Skopje) utvrdena so Zakonot<br />

za teritorijalnata podelba na Republika Makedonija i opredeluvawe<br />

na podra~jata na edinicite na lokalnata samouprava ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 49/1996) i Zakonot za gradot<br />

Skopje ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 49/ 1996)?"<br />

Mo`nite odgovori na pra{aweto se "za" i "protiv."<br />

Vo ~len 2 od Odlukata e opredeleno deka referendumot }e se<br />

odr`i na 7 noemvri 2004 godina.<br />

Spored ~lenot 3 od Odlukata, referendumot }e se sprovede na<br />

na~in i postapka utvrdeni so Zakonot za referendum i gra|anska inicijativa.<br />

375

Spored ~len 4 od Odlukata, referendumot }e go sprovede Dr`avnata<br />

izborna komisija.<br />

Vo ~len 5 od Odlukata e opredeleno deka vleguva vo sila so<br />

nejzinoto objavuvawe vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija".<br />

4. Spored ~len 68 stav 1 alineja 10 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Sobranieto na Republika Makedonija, me|u drugoto raspi-<br />

{uva referendum.<br />

Spored ~len 73 stav 3 od Ustavot na Republika Makedonija, Sobranieto<br />

e dol`no da raspi{e referendum koga predlog }e podnesat<br />

najmalku 150.000 izbira~i.<br />

Vo ~len 15 od Zakonot za referendum i gra|anska inicijativa<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 24/1998) e opredeleno<br />

deka, zakonodaven referendum mo`e da se raspi{e za pra{awa {to<br />

treba da se uredat so zakon (prethoden referendum) ili za preocenuvawe<br />

na zakon {to prethodno e donesen (dopolnitelen referendum).<br />

Spored ~len 18 od Zakonot, pra{aweto za koe se predlaga raspi{uvawe<br />

na referendum, treba da bide formulirano precizno i nedvosmisleno.<br />

Spored ~len 19 stav 1 od Zakonot, predlogot za raspi{uvawe na<br />

zakonodaven referendum se podnesuva do Sobranieto. Spored stav 3 od<br />

istata odredba, po priemot na predlogot od stav 1 na ovoj ~len dokolku<br />

se oceni deka navedenoto pra{awe {to e predmet na referendumot ne<br />

e jasno i predlogot ne e obrazlo`en }e se povika predlaga~ot jasno da<br />

go opredeli pra{aweto ili da go dopolni predlogot so obrazlo`enie.<br />

Spored ~len 22 od Zakonot, Sobranieto e dol`no da raspi{e<br />

zakonodaven referendum koga predlog }e podnesat najmalku 150.000<br />

izbira~i, za pra{awa od nadle`nost na Sobranieto soglasno so odredbite<br />

od ovoj zakon.<br />

Vo ~len 28 stav 1 od Zakonot e utvrdeno deka referendumot go<br />

raspi{uva Sobranieto so odluka.<br />

Spored ~len 29 od Zakonot, so odlukata za raspi{uvawe na referendum<br />

se utvrduva: vidot na referendumot, odlukata za koja }e se<br />

izjasnuva, tekstot na pra{aweto {to se stava na referendum, denot na<br />

raspi{uvawe na referendumot i denot na negovoto odr`uvawe.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na citiranite ~len 73 stav 3 od Ustavot<br />

i ~len 22 od Zakonot, proizleguva deka Sobranieto na Republika<br />

Makedonija e dol`no da donese odluka za raspi{uvawe na zakonodaven<br />

referendum sekoga{ koga se ispolneti uslovite za toa.<br />

Vo spomenatata zakonska odredba e opredelena i formata na<br />

aktot so koja Sobranieto raspi{uva referendum. No, za eden akt da<br />

ima karakter na propis ne e dovolno samo od formalen aspekt, ili<br />

samo spored nazivot na aktot da e propis, tuku treba da sodr`i i drugi<br />

karakteristiki na propis podoben za ustavnosudska ocenka.<br />

Del od sodr`inata na osporeneniot akt e i referendumskoto<br />

pra{awe za koe treba da glasaat izbira~ite. Me|utoa, formuliraweto<br />

376

na referendumskoto pra{awe ne spa|a vo nadle`nost na Sobranieto,<br />

tuku spored ~len 18 i 19 stav 3 od Zakonot predlaga~ot e toj {to precizno<br />

i nedvosmisleno go formulira referendumskoto pra{awe. Sobranieto<br />

so donesuvawe na osporenata odluka, vsu{nost, samo konstatira<br />

deka se ispolneti uslovite za raspi{uvawe na referendum.<br />

Spored donositelot, formata i sodr`inata i voop{to pravnata<br />

priroda, Odlukata vleguva vo grupata na konkretni pravni akti i vo<br />

primenata na ustavnite i zakonskite odredbi se iscrpuva ednokratno.<br />

Vo taka donesenata odluka ne se sodr`ani normi so koi na op{t na~in<br />

se ureduvaat odnosi za pravnite subjekti i nejzinata primena ne se<br />

odnesuva na site pravni slu~ai {to }e se pojavat vo idnina vo ramkite<br />

na soodvetnite op{testveni odnosi. So nea ne se propi{uva na~inot i<br />

uslovite i pra{aweto za odr`uvawe na referendum, tuku Sobranieto,<br />

kako nadle`no telo konstatira ispolnuvawe na uslovite utvrdeni vo<br />

Ustavot i Zakonot za referendum i gra|anska inicijativa.<br />

Ottamu, Sudot smeta deka osporenata odluka gi nema op{tite<br />

karakteristiki na propis.<br />

Spored ~len 110 alineja 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i<br />

za soglasnosta na drugite propisi i kolektivnite dogovori so Ustavot<br />

i so zakonite.<br />

Soglasno ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako<br />

ne e nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

So ogled na toa {to osporenata odluka ne pretstavuva propis<br />

vo smisla na ~l. 110 od Ustavot, Sudot utvrdi deka ne e nadle`en da ja<br />

ocvenuva nejzinata ustavnost i zakonitost.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi, vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite:<br />

d-r Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

377

378

37. U. br. 174/2004 (20. 10. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 62 st. 1 t. 3 od Zakonot za {umite ("SV RM," br. 47/1997).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata se naveduva deka spored ~l. 62 st. 1 t. 3 od Zakonot<br />

za {umite, za vr{ewe na rabotite od {umskata policija mo`elo<br />

da bide vraboteno lice koe pokraj op{tite uslovi za zasnovawe na raboten<br />

odnos, trebalo da gi ispolnuva i uslovot "da ja ima regulirano<br />

voenata obvrska."<br />

Ponatamu, se naveduva deka spored ~l. 9 st. 1 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, gra|anite na Republika Makedonija bile ednakvi<br />

vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata na ko`ata,<br />

nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto uveruvawe,<br />

imotnata i op{testvenata polo`ba, a spored st. 2 na ovoj ~len gra-<br />

|anite pred Ustavot i zakonite bile ednakvi.<br />

Spored ~l. 32 st. 2 od Ustavot, sekomu, pod ednakvi uslovi mu<br />

bilo dostapno sekoe rabotno mesto.<br />

Podnositelot na inicijativata smeta deka so utvrdeniot uslov<br />

vo ~l. 62 st. 1 t. 3 od Zakonot, se doveduvalo vo pra{awe ostvaruvaweto<br />

na ustavnoto pravo na rabota i na~eloto na ednakvost na gra|anite,<br />

odnosno, ostvaruvaweto na edno ustavno zagarantirano pravo, a toa<br />

bilo pravoto na rabota ne mo`elo da bide usloveno so pravoto i dol`nosta<br />

na gra|aninot da ja ima regulirano voenata obvrska.<br />

Spored toa, smeta podnositelot na inicijativata, osporenata<br />

odredba od zakonot ne bila vo soglasnost so ustavnoto na~elo na ednakvosta<br />

na gra|anite i na~eloto na dostapnost na sekoe rabotno mesto<br />

pod ednakvi uslovi i na koj na~in se povreduvale ~l. 8 st. 1 al. 3, 9, 32<br />

st. 2, 51 i 54 st. 1 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Podnositelot na inicijativata, isto taka, uka`uva i na Odlukata<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija U. br. 98/2003 od 17. 12.<br />

2003 godina ("SV RM" br. 84/2003) so koja bil ukinat ~l. 48 st. 1 t. 6 od<br />

Zakonot za vnatre{ni raboti, i koja odredba bila sli~na kako i osporenata.<br />

379

380<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Zaradi pojasna pretstava ~l. 62 do Zakonot go citirame vo celost:<br />

"Za vr{ewe na rabotite od {umskata policija mo`e da bide vraboteno<br />

lice koe pokraj op{tite uslovi za zasnovawe na raboten odnos,<br />

treba da gi ispolnuva i slednite uslovi:<br />

1) da e fizi~ki i psihi~ki sposoben za vr{ewe na rabotite od<br />

{umskata policija,<br />

2) da ima najmalku sredno obrazovanie od oblasta na {umarstvoto,<br />

3) da ja ima regulirano voenata obvrska, i<br />

4) da e podoben za nosewe oru`je soglasno so propisite za poseduvawe<br />

i nosewe oru`je.<br />

Po isklu~ok od stav 1 to~ka 2 na ovoj ~len za vr{ewe na rabotite<br />

na {umskata policija mo`e da bide vraboteno i lice bez soodvetno<br />

obrazovanie ako ima najmalku tri godini rabotno iskustvo kako<br />

{umo~uvar vo dosega{nata {umo~uvarska slu`ba.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br. 98/<br />

2003 od 17. 12. 2003 godina, go ukina ~l. 48 st. 1 t. 6 od Zakonot za vnatre{ni<br />

raboti ("SV RM," br. 19/1998, 55/1997, 38/2002 i 33/2003).<br />

Pritoa, Sudot oceni deka so predvideniot uslov kandidatot<br />

pri zasnovawe na raboten odnos da ja ima regulirano voenata obvrska,<br />

se doveduva vo pra{awe ostvaruvaweto na ustavnoto pravo na rabota i<br />

na~eloto na ednakvost.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 51 od Ustavot na Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakon. Spored st. 2 na ovoj ~len sekoj e dol`en da gi po~ituva<br />

Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~l. 9 st. 1 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata<br />

na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe; imotnata i op{testvenata polo`ba, a spored st. 2 od<br />

ovoj ~len gra|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

Vo ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot temelna vrednost na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija e utvrdeno i vladeeweto na pravoto.<br />

Spored ~l. 54 st. 1 od Ustavot slobodite i pravata na ~ovekot i<br />

gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

Spored ~l. 32 st. 2 od Ustavot, sekomu pod ednakvi uslovi mu e<br />

dostapno sekoe rabotno mesto, a spored st. 5 na ovoj ~len ostvaruvawe-

to na pravata na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon<br />

i so kolektivni dogovori.<br />

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka Ustavot me|u<br />

drugite osnovni socijalnoekonomski prava go utvrdil i pravoto na rabota,<br />

pri {to opredeluvaweto na sodr`inata na ova pravo e ostaveno<br />

na ureduvawe so zakon i kolektiven dogovor.<br />

Toa zna~i deka zakonodavecot ima {irok prostor za ureduvawe<br />

na brojni relevantni pra{awa i odnosi koi se od zna~ewe za ostvaruvawe<br />

na navedenoto pravo, pri {to avtonomijata na ureduvawe na site<br />

pra{awa edinstveno e ograni~ena so obvrskata za po~ituvawe na ustavnite<br />

principi i na~ela, a pred sî na na~eloto na ednakvost.<br />

Vrz osnova na ustavnoto ovlastuvawe za poblisko ureduvawe i<br />

ostvaruvawe na pravata na vrabotenite, zakonodavecot so Zakonot za<br />

{umite, za zasnovawe na raboten odnos za vr{ewe na rabotite od {umskata<br />

policija pokraj drugoto go utvrdil i uslovot liceto da ja ima regulirano<br />

voenata obvrska.<br />

Pritoa, spored na{e mislewe, so predvideniot uslov kandidatot<br />

pri zasnovawe na raboten odnos da ja ima regulirano voenata obvrska<br />

se doveduva vo pra{awe ostvaruvaweto na ustavnoto pravo na rabota<br />

i na~eloto na ednakvost, odnosno ostvaruvaweto na edno ustavno zagarantirano<br />

pravo, a toa e pravoto na rabota ne mo`e da bide usloveno<br />

so pravoto i dol`nosta na gra|aninot da ja ima regulirano voenata<br />

obvrska.<br />

Spored toa, smetame deka ispolnuvaweto na obvrskata na edno<br />

lice koe se nao|a vo opredelen status ne mo`e da bide pre~ka za ostvaruvawe<br />

na pravo od drug status, poradi {to smetame deka ~l. 62 st. 1 t.<br />

3 od Zakonot za {umite ne e vo soglasnost so na~eloto na ednakvost i<br />

na~eloto na dostapnost na sekoe rabotno mesto pod ednakvi uslovi.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 62<br />

st. 1 t. 3 od Zakonot za {umite ("SV RM," br. 47/1997 i 7/2000).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 20 oktomvri 2004<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~lenot<br />

62 stav 1 to~ka 3 od Zakonot za {umite ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 47/1997 i 2/2000).<br />

381

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 62 stav 1 to~ka 3 od Zakonot ozna~en vo to-<br />

~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporeniot ~len 62 stav 1 to-<br />

~ka 3 od Zakonot za {umite, za vr{ewe na rabotite od {umskata policija<br />

mo`elo da bide vraboteno lice koe pokraj op{tite uslovi za<br />

zasnovawe na raboten odnos, trebalo da go ispolnuva i uslovot "da ja<br />

ima regulirano voenata obvrska."<br />

Ponatamu, se naveduva deka spored ~len 9 stav 1 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija, gra|anite na Republika Makedonija bile ednakvi<br />

vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata na ko-<br />

`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba, a spored stav 2 na ovoj<br />

~len gra|anite pred Ustavot i zakonite bile ednakvi.<br />

Spored ~len 32 stav 2 od Ustavot, sekomu, pod ednakvi uslovi mu<br />

bilo dostapno sekoe rabotno mesto.<br />

Podnositelot na inicijativata smeta deka so utvrdeniot uslov<br />

vo ~len 62 stav 1 to~ka 3 od Zakonot, se doveduvalo vo pra{awe ostvaruvaweto<br />

na ustavnoto pravo na rabota i na~eloto na ednakvost na gra-<br />

|anite, odnosno ostvaruvaweto na edno ustavno zagarantirano pravo, a<br />

toa bilo pravoto na rabota koe ne mo`elo da bide usloveno so pravoto<br />

i dol`nosta na gra|aninot da ja ima regulirano voenata obvrska.<br />

Spored toa, podnositelot na inicijativata smeta deka osporenata<br />

odredba od Zakonot ne bila vo soglasnost so ustavnoto na~elo na<br />

ednakvosta na gra|anite i na~eloto na dostapnost na sekoe rabotno<br />

mesto pod ednakvi uslovi, i deka na toj na~in se povreduvale ~lenovite<br />

8 stav 1 alineja 3, ~lenovite 9, 32 stav 2, kako i ~lenovite 51 i 54 stav 1<br />

od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Podnositelot na inicijativata isto taka uka`uva i na Odlukata<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija U. br. 98/2003 od 17<br />

dekemvri 2003 godina ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

84/2003) so koja bil ukinat ~lenot 48 stav 1 to~ka 6 od Zakonot za vnatre{ni<br />

raboti i koja odredba bila sli~na kako i osporenata.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka vo ~lenot 62 stav 1 to~ka 3 od<br />

Zakonot za {umite e predvideno deka za vr{ewe na rabotite od {umskata<br />

policija mo`e da bide vraboteno lice koe pokraj op{tite uslovi<br />

za zasnovawe na raboten odnos, go ispolnuva i posebniot uslov "da ja<br />

ima regulirano voenata obvrska."<br />

4. Soglasno ~len 51 od Ustavot na Republika Makedonija zakonite<br />

moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so<br />

Ustavot i so zakon.<br />

Spored stav 2 na ovoj ~len sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot<br />

i zakonite.<br />

382

Spored ~len 9 stav 1 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata,<br />

bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i<br />

verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba, a spored stavot<br />

2 od ovoj ~len gra|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

Vo ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot kako temelna vrednost<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija e utvrdeno i vladeeweto<br />

na pravoto.<br />

Spored ~len 54 stav 1 od Ustavot slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so<br />

Ustavot.<br />

Spored ~len 32 stav 2 od Ustavot, sekomu pod ednakvi uslovi mu<br />

e dostapno sekoe rabotno mesto, a spored stav 5 na ovoj ~len ostvaruvaweto<br />

na pravata na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so<br />

zakon i so kolektivni dogovori.<br />

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka Ustavot me|u<br />

drugite osnovni socijalno-ekonomski prava go utvrdil i pravoto na<br />

rabota, pri {to opredeluvaweto na sodr`inata na ova pravo e ostaveno<br />

na ureduvawe so zakon i kolektiven dogovor.<br />

Toa zna~i deka zakonodavecot ima {irok prostor za ureduvawe<br />

na brojni relevantni pra{awa i odnosi koi se od zna~ewe za ostvaruvawe<br />

na navedenoto pravo, pri {to avtonomijata na ureduvawe na site<br />

pra{awa edinstveno e ograni~ena so obvrskata za po~ituvawe na ustavnite<br />

principi i na~ela, a pred sî na na~eloto na ednakvost.<br />

Vrz osnova na ustavnoto ovlastuvawe za poblisko ureduvawe i<br />

ostvaruvawe na pravata na vrabotenite, zakonodavecot so Zakonot za<br />

{umite za zasnovawe na raboten odnos za vr{ewe na rabotite na {umskata<br />

policija pokraj drugoto go utvrdil i uslovot liceto da ja ima<br />

regulirano voenata obvrska.<br />

Pritoa, Sudot utvrdi deka so predvideniot uslov kandidatot<br />

pri zasnovawe na raboten odnos da ja ima regulirano voenata obvrska<br />

se doveduva vo pra{awe ostvaruvaweto na ustavnoto pravo na rabota i<br />

na~eloto na ednakvost, odnosno ostvaruvaweto na edno ustavno zagarantirano<br />

pravo, a toa e pravoto na rabota, koe ne mo`e da bide usloveno<br />

so pravoto i dolnosta na gra|aninot da ja ima regulirano voenata<br />

obvrska.<br />

Spored toa, Sudot oceni deka ispolnuvaweto na obvrskata na<br />

edno lice koe se nao|a vo opredelen status ne mo`e da bide pre~ka za<br />

ostvaruvawe na pravo od drug status, poradi {to oceni deka ~lenot 62<br />

stav 1 to~ka 3 od Zakonot za {umite ne e vo soglasnost so na~eloto na<br />

ednakvost i na~eloto na dostapnost na sekoe rabotno mesto pod ednakvi<br />

uslovi.<br />

Spored toa, ispolnuvaweto na obvrskata na edno lice koe se<br />

nao|a vo opredelen status ne mo`e da bide pre~ka za ostvaruvawe na<br />

pravo od drug status, poradi {to Sudot oceni deka osnovano mo`e da se<br />

383

postavi pra{aweto za nesoglasnost na osporenata odredba so na~eloto<br />

na ednakvost i na~eloto na dostapnost na sekoe rabotno mesto pod<br />

ednakvi uslovi.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odluuvawe so nacrt-odluka po predmetot U. br. 174/2004<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija, so Re{enie U. br.<br />

174/2004 od 20 oktomvri 2004 godina povede postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na ~len 62 stav 1 to~ka 3 od Zakonot za {umite ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 47/1997 i 7/2000).<br />

2. Vo predvideniot rok donositelot na osporeniot akt ne dostavi<br />

odgovor do Sudot vo vrska so navodite sodr`ani vo re{enieto za<br />

poveduvawe na postapka.<br />

3. So ogled na toa {to pravnata i fakti~kata sostojba na rabotite<br />

po predmetot ne se promeneti se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da donese odluka za ukinuvawe na ~len 62 stav 1 to~ka 3<br />

od Zakonot za {umite ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

47/1997 i 2/2000).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 22 dekemvri<br />

2004 godina, donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA ~len 62 stav 1 to~ka 3 od Zakonot za {umite<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 47/1997 i 2/2000).<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo so denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

174/2004 od 20 oktomvri 2004 godina, po inicijativa na Stamen Filipov<br />

od Skopje, povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~len 62<br />

stav 1 to~ka 3 od zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ovaa odluka, poradi<br />

toa {to osnovano se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so<br />

Ustavot na Republika Makedonija.<br />

384

4. Sudot na sednicata utvrdi deka vo ~lenot 62 stav 1 to~ka 3 od<br />

Zakonot za {umite e predvideno deka za vr{ewe na rabotite od {umskata<br />

policija mo`e da bide vraboteno lice koe pokraj op{tite uslovi<br />

za zasnovawe na raboten odnos go ispolnuva i posebniot uslov "da ja<br />

ima regulirano voenata obvrska."<br />

5. Soglasno ~len 51 od Ustavot na Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so<br />

Ustavot i so zakon.<br />

Spored stav 2 na ovoj ~len sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot<br />

i zakonite.<br />

Spored ~len 9 stav 1 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata,<br />

bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i<br />

verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba, a spored stavot<br />

2 od ovoj ~len gra|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

Vo ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot kako temelna vrednost<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija e utvrdeno i vladeeweto<br />

na pravoto.<br />

Spored ~len 54 stav 1 od Ustavot slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so<br />

Ustavot.<br />

Spored ~len 32 stav 2 od Ustavot, sekomu pod ednakvi uslovi mu<br />

e dostapno sekoe rabotno mesto, a spored stav 5 na ovoj ~len ostvaruvaweto<br />

na pravata na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so<br />

zakon i so kolektivni dogovori.<br />

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka Ustavot me|u<br />

drugite osnovni socijalno ekonomski prava go utvrdil i pravoto na<br />

rabota, pri {to opredeluvaweto na sodr`inata na ova pravo e ostaveno<br />

na ureduvawe so zakon i kolektiven dogovor.<br />

Toa zna~i deka zakonodavecot ima {irok prostor za ureduvawe<br />

na brojni relevantni pra{awa i odnosi koi se od zna~ewe za ostvaruvawe<br />

na navedenoto pravo, pri {to avtonomijata na ureduvawe na<br />

site pra{awa edinstveno e ograni~ena so obvrskata za po~ituvawe na<br />

ustavnite principi, a pred sî na principot na ednakvost.<br />

Vrz osnova na ustavnoto ovlastuvawe za poblisko ureduvawe i<br />

ostvaruvawe na pravata na vrabotenite, zakonodavecot so Zakonot za<br />

{umite za zasnovawe na raboten odnos za vr{ewe na rabotite na<br />

{umskata policija pokraj drugoto go utvrdil i uslovot liceto da ja<br />

ima regulirano voenata obvrska.<br />

Pritoa, Sudot utvrdi deka so predvideniot uslov kandidatot<br />

pri zasnovawe na raboten odnos da ja ima regulirano voenata obvrska<br />

se doveduva vo pra{awe ostvaruvaweto na ustavnoto pravo na rabota i<br />

na~eloto na ednakvost, odnosno ostvaruvaweto na edno ustavno zagarantirano<br />

pravo, a toa e pravoto na rabota, koe ne mo`e da bide usloveno<br />

so pravoto i dol`nosta na gra|aninot da ja ima regulirano voenata<br />

385

obvrska.<br />

Spored toa, Sudot oceni deka ispolnuvaweto na obvrskata na<br />

edno lice koe se nao|a vo opredelen status ne mo`e da bide pre~ka za<br />

ostvaruvawe na pravo od drug status, poradi {to oceni deka ~lenot 62<br />

stav 1 to~ka 3 od Zakonot za {umite ne e vo soglasnost so na~eloto na<br />

ednakvost i na~eloto na dostapnost na sekoe rabotno mesto pod ednakvi<br />

uslovi.<br />

Spored toa, ispolnuvaweto na obvrskata na edno lice koe se<br />

nao|a vo opredelen status ne mo`e da bide pre~ka za ostvaruvawe na<br />

pravo od drug status, poradi {to oceni deka osnovano mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za nesoglasnost na osporenata odredba so na~eloto<br />

na ednakvost i na~eloto na dostapnost na sekoe rabotno mesto pod<br />

ednakvi uslovi.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

7. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumovski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

386

38. U. br. 103/2004 (27. 10. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^l. 8 st. 3 i 4 od Zakonot za regulirawe na pobaruvawata na<br />

{teda~ite od {tedilnicite "TAT" Bitola, "Alfa S" Skopje i "Lavci"<br />

Ohrid ("SV RM," br. 38/2002). 15<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativite, so Zakonot za regulirawe na<br />

pobaruvawata na {teda~ite od navedenite {tedilnici, bila uredena<br />

isplatata i izdavaweto na konvertibilni sertifkati za pobaruvawata<br />

na doveritelite po osnov na {tedni vlogovi. Vo ~l. 8 od Zakonot<br />

bilo opredeleno deka tie mo`ele da se koristat za kupuvawe i otplata<br />

na akcii i udeli i drug imot so koj raspolagala Agencijata na Republika<br />

Makedonija za privatizacija i drugi akcii vo sopstvenost na<br />

dr`avata. Me|utoa, spored st. 3 i 4 od ovoj ~len od Zakonot, konvertibilnite<br />

sertifikati mo`ele da se koristat vo period od dve godini<br />

od denot na nivnoto izdavawe i po istekot na ovoj rok konvertibilnite<br />

sertifikati bile neva`e~ki. So ogled na toa {to tie pretstavuvale<br />

hartii od vrednost garantirani od dr`avata, za koi soglasno ~l.<br />

26 od Zakonot za hartii od vrednost izdava~ot se obvrzuva na isplata,<br />

proizleguvalo deka tie ne mo`ele da se smetaat za neva`e~ki po istekot<br />

na rokot od dve godini, kako {to toa se predviduvalo so osporenite<br />

odredbi od Zakonot za regulirawe na pobaruvawata na {teda~ite.<br />

Vo inicijativite, isto taka, se naveduva deka nastanala neramnopravna<br />

polo`ba me|u gra|anite koi vo prvata godina gi iskoristile<br />

pravata od konvertibilnite sertifikati i gra|anite koi vo vtorata<br />

godina na va`ewe na Zakonot toa pravo ne mo`ele celosno da go realiziraat<br />

poradi ukinuvaweto na Agencijata na Republika Makedonija za<br />

privatizacija vo periodot dodeka trael rokot za realizacija na sertifikatite.<br />

Od ovie pri~ini postoela zakonska neusoglasenos na osporenite<br />

odredbi od ~l. 8 od Zakonot za regulirawe na pobaruvawata na {te-<br />

15<br />

Vo inicijativa koja e podnesena od Krste Iloski i Fisnik Vinca od<br />

Struga, i pokraj toa {to posebno ne se ozna~eni kako osporeni st. 3 i 4 od ~l.<br />

8 od Zakonot, tuku se naveduva celiot ~len, navodite nesporno se odnesuvaat<br />

na ovie odredbi za koi se bara ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta.<br />

387

da~ite od {tedilnicite "TAT" Bitola, "Alfa S" Skopje i Lavci"<br />

Ohrid, so ~l. 26 od Zakonot za hartii od vrednost i so Zakonot za transformacija<br />

na pretprijatijata so op{testven kapital koj predvidel<br />

prestanok na postoeweto na Agencijata na Republika Makedonija za<br />

privatizacija od 31. 03. 2004 godina, a so toa prekinal rokot za ostvaruvawe<br />

na pravata od konvertibilnite sertifikati na {teda~ite.<br />

So inicijativata se bara Sudot da povede postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na osporenite odredbi od Zakonot, poradi<br />

me|usebnata neusoglasenost na navedenite zakoni.<br />

388<br />

Sodr`ina na odredbite od ~lenot 8 od Zakonot<br />

^len 8<br />

Konvertibilnite sertifikati mo`at da se koristat za kupuvawe<br />

i otplata na akcii i udeli i drug imot so koj raspolaga Agencijata<br />

za privatizacija na Republika Makedonija i drugi akcii vo sopstvenost<br />

na dr`avata.<br />

Pod otplata vo smisla na st. 1 od ovoj ~len, se podrazbira<br />

otplata na akcii i udeli i drug imot so koj raspolaga Agencijata za<br />

privatizacija na Republika Makedonija i drugi akcii vo sopstvenost<br />

na dr`avata po dogovori koi }e bidat sklu~eni po vleguvaweto vo sila<br />

na ovoj zakon.<br />

Konvertibilnite sertifikati mo`at da se koristat vo period<br />

od dve godini od denot na nivnoto izdavawe.<br />

Po istekot na ovoj rok konvertibilnite sertifikati se neva-<br />

`e~ki.<br />

Pravno mislewe<br />

Razgleduvaj}i gi inicijativite i navodite so koi se osporuvaat<br />

odredbite od ~l. 8 st. 3 i 4 od Zakonot za regulirawe na pobaruvawata<br />

na {teda~ite na {tedilnicite "TAT" Bitola, "Alfa S" Skopje i<br />

"Lavci" Ohrid, se utvrdi deka Sudot so Re{enie U. br. 90/2002 od 2. 10.<br />

2002 godina ve}e odlu~uval i ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na osporenite zakonski odredbi.<br />

Soglasno ~l. 28 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako za istata<br />

rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe, ili ako<br />

ne e nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

So ogled na toa {to Sudot se proiznel po osporenite odredbi<br />

od Zakonot, odnosno ocenil deka se vo soglasnost so Ustavot, a nema<br />

osnov za poinakvo odlu~uvawe nitu vrz osnova na navodite vo inicijativite<br />

koi sega se izneseni, smetame deka inicijativite treba da se<br />

otfrlat.

Ova osobeno i poradi toa {to so Re{enie na Sudot U. br. 162/<br />

2004 od 29. 09. 2004, bila otfrlena inicijativa so koja odredbite bile<br />

osporeni od istite pri~ini kako i sega predmetnite inicijativi. Sudot<br />

utvrdil deka tie ne mo`at da dovedat do poinakvo odlu~uvawe kako<br />

vo re{enieto od 2002 godina za nepoveduvawe postapka za ocena na ustavnosta.<br />

[to se odnesuva do navodite vo inicijativite deka osporenite<br />

odredbi od Zakonot ne bile vo soglasnost so drugi zakoni, se utvrdi<br />

deka soglasno ~l. 110 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

ne e nadle`en da ja ocenuva me|usebnata soglasnost na zakonite.<br />

Poradi pogore iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da gi otfrli inicijativite za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na ~l. 8 st. 3 i 4 od Zakonot za regulirawe na pobaruvawata<br />

na {teda~ite od {tedilnicite "TAT" Bitola, "Alfa S" Skopje<br />

i "Lavci" Ohrid ("SV RM," br. 38/2002).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 i 28 alineja 1 i 2 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na<br />

27 oktomvri 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLAAT inicijativite za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~len 8 stav 3 i stav 4 od Zakonot za regulirawe<br />

na pobaruvawata na {teda~ite od {tedilnicite "TAT" Bitola,<br />

"Alfa S" Skopje i "Lavci" Ohrid ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 38/2002).<br />

2. Krste Iloski i Fisnik Vinca od Struga i Ivan Begin od<br />

Skopje, na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativi<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na odredbite<br />

od Zakonot ozna~eni vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativite, so Zakonot za regulirawe na<br />

pobaruvawata na {teda~ite od navedenite {tedilnici, bila uredena<br />

isplatata i izdavaweto na konvertibilni sertifkati za pobaruvawata<br />

na doveritelite po osnov na {tedni vlogovi. Vo ~lenot 8 od Zakonot<br />

bilo opredeleno deka tie mo`ele da se koristat za kupuvawe i<br />

otplata na akcii i udeli i drug imot so koj raspolagala Agencijata za<br />

privatizacija na Republika Makedonija i drugi akcii vo sopstvenost<br />

na dr`avata. Me|utoa, spored stavot 3 i stavot 4 od ovoj ~len od Zakonot,<br />

konvertibilnite sertifikati mo`ele da se koristat vo period od<br />

dve godini od denot na nivnoto izdavawe i po istekot na ovoj rok kon-<br />

389

vertibilnite sertifikati bile neva`e~ki. So ogled na toa {to tie<br />

pretstavuvale hartii od vrednost garantirani od dr`avata, za koi soglasno<br />

~lenot 26 od Zakonot za hartii od vrednost izdava~ot se obvrzuva<br />

na isplata, proizleguvalo deka tie ne mo`ele da se smetaat za neva`e~ki<br />

po istekot na rokot od dve godini, kako {to toa se predviduvalo<br />

so osporenite odredbi od Zakonot za regulirawe na pobaruvawata<br />

na {teda~ite.<br />

Vo inicijativite, isto taka, se naveduva deka nastanala neramnopravna<br />

polo`ba me|u gra|anite koi vo prvata godina gi iskoristile<br />

pravata od konvertibilnite sertifikati i gra|anite koi vo vtorata<br />

godina na va`ewe na Zakonot toa pravo ne mo`ele celosno da go realiziraat<br />

poradi ukinuvaweto na Agencijata na Republika Makedonija za<br />

privatizacija vo periodot dodeka trael rokot za realizacija na sertifikatite.<br />

Od ovie pri~ini postoela zakonska neusoglasenost na osporenite<br />

odredbi od ~lenot 8 od Zakonot za regulirawe na pobaruvawata<br />

na {teda~ite od {tedilnicite "TAT" Bitola, "Alfa S" Skopje i Lavci"<br />

Ohrid, so ~lenot 26 od Zakonot za hartii od vrednost i so Zakonot<br />

za transformacija na pretprijatijata so op{testven kapital koj<br />

predvidel prestanok na postoeweto na Agencijata na Republika Makedonija<br />

za privatizacija od 31 mart 2004 godina, a so toa se prekinal rokot<br />

za ostvaruvawe na pravata od konvertibilnite sertifikati na<br />

{teda~ite.<br />

So inicijativata se bara Sudot da povede postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na osporenite odredbi od Zakonot, poradi me|usebnata<br />

neusoglasenost na navedenite zakoni.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so ~lenot 8 od Zakonot za regulirawe<br />

na pobaruvawata na {teda~ite od {tedilnicite "TAT" Bitola,<br />

"Alfa S" Skopje i "Lavci" Ohrid, e predvideno deka konvertibilnite<br />

sertifikati mo`at da se koristat za kupuvawe i otplata na<br />

akcii i udeli i drug imot so koj raspolaga Agencijata za privatizacija<br />

na Republika Makedonija i drugi akcii vo sopstvenost na dr`avata.<br />

Pod otplata vo smisla na stavot 1 od ovoj ~len, se podrazbira<br />

otplata na akcii i udeli i drug imot so koj raspolaga Agencijata za<br />

privatizacija na Republika Makedonija i drugi akcii vo sopstvenost<br />

na dr`avata po dogovori koi }e bidat sklu~eni po vleguvaweto vo sila<br />

na ovoj zakon.<br />

Konvertibilnite sertifikati mo`at da se koristat vo period<br />

od dve godini od denot na nivnoto izdavawe.<br />

Po istekot na ovoj rok konvertibilnite sertifikati se neva-<br />

`e~ki.<br />

4. Razgleduvaj}i gi inicijativite i navodite so koi se osporuvaat<br />

odredbite od ~lenot 8 stav 3 i 4 od Zakonot, Sudot na sednicata<br />

utvrdi deka so Re{enie U. br. 90/2002 od 2 oktomvri 2002 godina ve}e<br />

odlu~uval i ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ospore-<br />

390

nite zakonski odredbi.<br />

Soglasno ~lenot 28 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako za<br />

istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe,<br />

ili ako ne e nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

So ogled na toa {to Sudot se proiznel po osporenite odredbi<br />

od Zakonot, odnosno ocenil deka se vo soglasnost so Ustavot, a ne nao|a<br />

osnovi za poinakvo odlu~uvawe, odlu~i kako vo to~kata 1 od ova<br />

re{enie.<br />

[to se odnesuva do navodite vo inicijativite deka osporenite<br />

odredbi od Zakonot ne bile vo soglasnost so drugi zakoni, se utvrdi<br />

deka soglasno ~lenot 110 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

ne e nadle`en da ja ocenuva me|usebnata soglasnost na zakonite.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

391

392

39. U. br. 139/2004 (27. 10. 2004)<br />

Osporen akt<br />

Odluka br. 07-72/6 za donesuvawe na Detalen urbanisti~ki plan<br />

za del od Mesnata zaednica "Blagoj Stefkovski - Goj~o" urban blok 47<br />

Kumanovo, donesena od Sovetot na op{tina Kumanovo na 30. 01. 2004.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Podnositelot na inicijativata naveduva deka pri izgotvuvaweto<br />

na osporeniot akt ne bile zemeni predvid to~nite sostojbi na lice<br />

mesto poradi {to bila predvidena nadgradba na objekti koja prakti~no<br />

bila neizvodliva. Vo inicijativata se naveduva deka koga osporeniot<br />

plan bil javno objaven podnositelot na inicijativata ne bil izvesten,<br />

a poradi bolest i starost ne mo`e da napravi uvid vo planot i da<br />

podnese prigovor.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so pismo R. br. 46/2004<br />

od 19. 07. 2004, pobara soglasno ~l. 15 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija, podnositelot na inicijativata da ja precizira<br />

inicijativata.<br />

Vo dopolnuvaweto na inicijativata, podnositelot povtorno<br />

uka`uva deka planerot ne ja sogledal fakti~kata sostojba na terenot<br />

poradi {to so nadgradbata na negoviot neposreden sosed mu bile naru-<br />

{eni normalnite uslovi za `iveewe (popre~ena svetlina i provetruvawe)<br />

{to ne bilo vo soglasnost so ustavnata garancija sekoj gra|anin<br />

da ima minimum uslovi za humano `iveewe.<br />

Na krajot, podnositelot na inicijativata predlaga Sudot da go<br />

ukine osporeniot akt poradi nemawe fakti~ko sogleduvawe na terenot,<br />

odnosno a`urirana geodetska podloga pri izgotvuvawe na istiot.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 15 st. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud, inicijativata<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na zakon i<br />

ustavnosta i zakonitosta na propis i drug op{t akt sodr`i: ozna~uvawe<br />

na zakonot, propisot ili op{tiot akt, odnosno oddelni negovi<br />

odredbi {to se osporuvaat, pri~ini za nivnoto osporuvawe, odredbite<br />

od Ustavot odnosno zakonot {to se povreduvaat so toj akt i imeto<br />

odnosno nazivot i sedi{teto na podnositelot na inicijativata.<br />

393

Od podnesenata inicijativa kako i od dopolnuvaweto na istata<br />

o~igledno e deka podnositelot na inicijativata ne naveduva nitu edna<br />

odredba od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe koja se<br />

odnesuva na postapkata za donesuvawe na detalnite urbanisti~ki planovi.<br />

Naprotiv, podnositelot na inicijativata naveduva deka osporeniot<br />

plan bil javno objaven no deka toj ne bil informiran za toa i<br />

deka poradi starost i bolest ne mo`el da napravi nudi vo planot i da<br />

podnese prigovor. Vtorata pri~ina za osporuvawe na aktot e {to ne<br />

bile zemeni predvid to~nite sostojbi na objektite na terenot.<br />

Ottuka, smetame deka podnositelot na inicijativata, iako na<br />

toa mu bilo uka`ano, ne gi otstranil nedostatocite vo inicijativata<br />

poradi {to istata treba da se otfrli.<br />

I pokraj vakvoto mislewe, a zaradi korektno odnesuvawe kon<br />

inicijativata, od Sovetot na op{tina Kumanovo pobaravme da go izvesti<br />

Sudot dali Planot bil staven na javen uvid i dali za toa gra|anite<br />

bile izvesteni preku sredstvata za javno informirawe.<br />

Glavniot arhitekt na grad Kumanovo so pismo br. 21-1846/1 od 6.<br />

10. 2004 godina, dostavi do Sudot: 1. Odluka za organizirawe na javna<br />

anketa po Nacrtot na detalniot urbanisti~ki plan za del od Mesnata<br />

zaednica "Blagoj Stefkovski Goj~o," Urban blok 47 Kumanovo br. 08/<br />

2877/1 donesena od Gradona~alnikot na op{tinata na 3. 12. 2003 godina,<br />

2. Soop{tenie objaveno vo "Kumanovski vesnik" so koe se izvestuvaat<br />

gra|anite deka vo periodot od 4. 12. 2003 do 14. 12. 2003 godina se<br />

organizira javna anketa po Nacrtot na detalniot urbanisti~ki plan<br />

za del od Mesnata zaednica "Blagoj Stefkovski Goj~o" urbani blokovi<br />

44, 48, 46 i 47 vo Kumanovo, 3. Izve{taj od sprovedenata javna anketa so<br />

prifateni, delumno prifateni i neprifateni zabele{ki.<br />

Spored dostavenata dokumentacija e o~igledno deka po Nacrtot<br />

na osporeniot akt bila organizirana javna anketa za koja gra|anite i<br />

pravnite lica bile izvesteni i deka istite vo zakonski predvideniot<br />

rok od 10 dena dostavile svoi prigovori.<br />

Poradi toa smetame deka e irelevanten faktot {to go naveduva<br />

podnositelot na inicijativata deka toj ne bil informiran i deka poradi<br />

starost i bolest ne mo`el da u~estvuva vo javnata anketa so svoj<br />

prigovor.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata br. 07-72/6 za donesuvawe<br />

na Detalen urbanisti~ki plan za del od Mesnata zaednica<br />

"Blagoj Stefkovski - Goj~o," Urban blok 47 Kumanovo, donesena od Sovetot<br />

na op{tina Kumanovo na 30. 01. 2004 godina.<br />

*<br />

394

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 15, 28 alinea 3 i 71<br />

od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na<br />

27 oktomvri 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na Odlukata br. 07-72/6 za donesuvawe na Detalen<br />

urbanisti~ki plan za del od Mesnata zaednica "Blagoj Stefkovski-<br />

Goj~o" urban blok 47 Kumanovo, donesena od Sovetot na op{tina Kumanovo<br />

na 30 januari 2004 godina.<br />

2. Blagoja \or|ievski od Kumanovo, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Podnositelot na inicijativata naveduva deka pri izgotvuvaweto<br />

na osporeniot akt ne bile zemeni predvid to~nite sostojbi na lice<br />

mesto poradi {to bila predvidena nadgradba na objekti koja prakti~no<br />

bila neizvodliva. Vo inicijativata se naveduva deka koga osporeniot<br />

plan bil javno objaven podnositelot na inicijativata ne bil izvesten,<br />

a poradi bolest i starost ne mo`el da napravi uvid vo planot i da<br />

podnese prigovor.<br />

Vo dopolnuvaweto na inicijativata, podnositelot povtorno<br />

uka`uva deka planerot ne ja sogledal fakti~kata sostojba na terenot<br />

poradi {to so nadgradbata na negoviot neposreden sosed mu bile naru-<br />

{eni normalnite uslovi za `iveewe (popre~ena svetlina i provetruvawe)<br />

{to ne bilo vo soglasnost so ustavnata garancija sekoj gra-<br />

|anin da ima minimum uslovi za humano `iveewe.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored dokumentacijata dostavena<br />

od glavniot arhitekt na grad Kumanovo so pismo br. 21-1846/1<br />

od 6 oktomvri 2004 godina, o~igledno e deka po Nacrtot na osporeniot<br />

akt bila organizirana javna anketa za koja gra|anite i pravnite lica<br />

bile izvesteni i deka istite vo zakonski predvideniot rok od 10 dena<br />

dostavile svoi prigovori.<br />

Poradi toa spored Sudot e irelevanten faktot {to go naveduva<br />

podnositelot na inicijativata deka toj ne bil informiran i deka poradi<br />

starost i bolest ne mo`el da u~estvuva vo javnata anketa so svoj<br />

prigovor.<br />

4. Soglasno ~len 15 stav 2 od Delovnikot na Ustavniot sud,<br />

inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

zakon i ustavnosta i zakonitosta na propis i drug op{t akt sodr`i:<br />

ozna~uvawe na zakonot, propisot ili op{tiot akt odnosno oddelni negovi<br />

odredbi {to se osporuvaat, pri~inite za nivnoto osporuvawe,<br />

odredbite od Ustavot, odnosno zakonot {to se povreduvaat so toj akt i<br />

395

imeto odnosno nazivot i sedi{teto na podnositelot na inicijativata.<br />

Od podnesenata inicijativa kako i od dopolnuvaweto na istata<br />

o~igledno e deka podnositelot na inicijativata ne naveduva nitu edna<br />

odredba od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe koja se<br />

odnesuva na postapkata za donesuvawe na detalnite urbanisti~ki planovi.<br />

Naprotiv, podnositelot na inicijativata naveduva deka osporeniot<br />

plan bil javno objaven no deka toj ne bil informiran za toa i<br />

deka poradi starost i bolest ne mo`el da napravi uvid vo planot i da<br />

podnese prigovor. Vtorata pri~ina za osporuvawe na aktot e {to ne<br />

bile zemeni predvid to~nite sostojbi na objektite na terenot.<br />

Podnositelot na inicijativata iako na toa mu be{e uka`ano,<br />

ne gi otstranil nedostatocite vo inicijativata, poradi {to spored<br />

Sudot istata ja otfrli.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

396

40. U. br. 124/2004 (27. 10. 2004)<br />

Akti {to se osporuvaat<br />

1. ^len 614 st. 2 od Zakonot za trgovskite dru{tva ("SV RM,"<br />

br. 28/2004).<br />

2. Odluka za osloboduvawe od pla}awe nadomestoci po tarifni<br />

stavki 1 i 2 od Tarifata za nadomestoci za vr{ewe na uslugi br. 23-<br />

1460/1, donesena od Vladata na Republika Makedonija na 4. 05. 2004<br />

godina ("SV RM," br. 30/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

1. Podnositelot na inicijativata prvo ja osporuva Odlukata za<br />

osloboduvawe od pla}awe na nadomestoci po tarifni stavki 1 i 2 od<br />

Tarifata za nadomestoci za vr{ewe na uslugi pri {to naveduva deka<br />

so nea se derogira dr`avna institucija navedena vo ~l. 614 st. 2 od<br />

Zakonot za trgovskite dru{tva, odnosno se vr{i izmena na zakonski<br />

~len {to e vo nadle`nost na Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka vo ~l. 2 od Odlukata<br />

e predviden vremenski rok od 60 dena vo koj subjektite treba da<br />

migriraat kaj nekoj od nositelite na platniot promet, no ne e uredeno<br />

{to se slu~uva po istekot na rokot od 60 dena. Ottamu, podnositelot<br />

se pra{uva dali toa zna~i deka }e bidat kazneti subjektite ili }e<br />

bidat poni{teni?<br />

2. Vo odnos na ~l. 614 st. 2 od Zakonot za trgovskite dru{tva<br />

podnositelot na inicijativata smeta deka so nego direktno se povreduva<br />

~l. 30 i ~l. 55 od Ustavot, deka opredeleniot rok od 6 meseci vo<br />

koj pravnite subjekti treba da ja deblokiraat smetkata e nesoodveten i<br />

deka treba da bide pofleksibilen, odnosno da trae se do zavr{uvawe<br />

na sudskite postapki koi direkno vlijaat na sostojbata na `iro<br />

smetkata na subjektot.<br />

Ottuka, spored navodite od inicijativata so Odlukata i so<br />

osporeniot ~l. 614 st. 3 od navedeniot zakon se povreduva pravoto na<br />

sudska za{tita i se ograni~uva pravoto na pristap do Sudot.<br />

Vo inicijativata, isto taka, se naveduva deka za za{tita na pravoto<br />

na PP "Roteks" vo samite postapki bilo uka`uvano na alternativni<br />

zakonski mo`nosti so koi se otstranuva ograni~uvaweto na pristap<br />

do Sudot.<br />

397

398<br />

Sodr`ina na osporenite akti<br />

1. Vo prethodnata postapka utvrdivme deka vrz osnova na ~l. 36<br />

st. 3 od Zakonot za Vladata na Republika Makedonija, na 4. 05. 2004<br />

godina Vladata donela Odluka za osloboduvawe od pla}awe na nadomestoci<br />

po tarifnite stavki 1 i 2 od Tarifata za nadomestoci za vr{ewe<br />

na uslugite.<br />

Spored ~l. 1 od navedenata odluka "se osloboduvaat od pla}awe<br />

nadomestoci po tarifnite stavki 1 i 2 od Tarifata za nadomestoci za<br />

vr{ewe na uslugi na Agencijata za rabota so blokirani smetki, pravnite<br />

lica ~ii nemigrirani smetki se vodea vo Agencijata od 31. 12.<br />

2001 do 31. 12. 2003 godina."<br />

Pravnite lica oslobodeni od pla}awe nadomestoci na tarifnite<br />

stavki 1 i 2, se dol`ni vo rok od 60 dena od denot na vleguvaweto<br />

vo sila na ovaa odluka, do pristapat kon migrirawe na smetkite kaj<br />

nositelite na platen promet.<br />

Vo ~len 3 od Odlukata e predvideno deka se zadol`uva Upravata<br />

za javni prihodi da ja sprovede ovaa odluka.<br />

Ovaa odluka vleguva vo sila so denot na objavuvaweto vo "Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija."<br />

2. Vo natamo{nata postapka utvrdivme deka vo Glava XI od Zakonot<br />

za trgovskite dru{tva vo Preodnite i zavr{ni odredbi odnosno<br />

vo podnaslovot "Usoglasuvawe so odredbite na ovoj zakon na zapi{ani<br />

pravni lica vo trgovskiot i vo sudskiot registar" e predvidena obvrska<br />

za usoglasuvawe na pravnite lica so navedeniot zakon.<br />

Imeno, vo ~l. 614 st. 1 od Zakonot e predvideno deka pravnite<br />

lica zapi{ani vo sudskiot registar, koi na denot na vleguvaweto vo<br />

sila na ovoj zakon ne se usoglaseni so odredbite od Zakonot za trgovskite<br />

dru{tva ("SV RM," br. 28/1996, 7/1997, 21/1998, 37/1998, 63/1998,<br />

38/1999, 81/1999, 37/2000, 31/2001, 50/2001, 6/2002, 61/2002, 4/2003 i 51/<br />

2003), se bri{at od sudskiot registar na na~in i spored uslovite opredeleni<br />

vo ovoj ~len ako vo rok od {est meseci od denot na primenata<br />

na ovoj zakon ne se usoglaseni so ovoj zakon. Bri{eweto na ovie pravni<br />

lica go sproveduva Sudot po slu`bena dol`nost.<br />

Vo osporeniot st. 2 na ovoj ~len e predvideno deka trgovskite<br />

dru{tva i trgovcite - poedinci, ~ii{to smetki se blokirani i preneseni<br />

vo soodvetnata institucija za blokirani smetki, se bri{at od<br />

trgovskiot registar po na~in i uslovi opredelni vo ovoj ~len ako vo<br />

rok od {est meseci od denot na primenata na ovoj zakon ne ja deblokiraat<br />

blokiranata smetka.<br />

Vo st. 3 na ovoj ~len e predvideno ako vo rokovite od stavovite<br />

1 i 2 na ovoj ~len ne bide prijaveno pobaruvawe od doveritel, Sudot po<br />

slu`bena dol`nost gi bri{e pravnite lica od st. 1 na ovoj ~len i<br />

trgovskite dru{tva i trgovskite poedinci od st. 2 na ovoj ~len od sudskiot<br />

odnosno trgovskiot registar.

Vo st. 4 na ovoj ~len, pak, e predvideno deka ako vo rokot od st. 1<br />

i 2 na ovoj ~len bide predvideno pobaruvawe od doveritel, Sudot po<br />

slu`bena dol`nost, zapo~nuva postapka za likvidacija, vo soglasnost<br />

so ovoj zakon, odnosno postapka za ste~aj vo soglasnost so Zakonot za<br />

ste~aj. Tro{ocite za sproveduvawe na likvidacija ili ste~aj pa|aat na<br />

tovar na pravnoto lice, na trgovecot - poedinec, odnosno na trgovskoto<br />

dru{tvo. Ako od nivniot imot ne mo`e da se obezbedat potrebnite<br />

sredstva za nadomest na tro{ocite, razlikata na sredstvata za pokrivawe<br />

na tro{ocite li~no, neograni~eno i solidarno, so siot svoj imot<br />

ja nadomestuva upravitelot, odnosno ~lenovite na organot na upravuvawe.<br />

Od sodr`inata na ~l. 614 od Zakonot proizleguva deka zakonodavecot<br />

utvrdil obvrska za pravnite subjekti zapi{ani vo sudskiot<br />

registar, a koi ne bile usoglaseni so toga{ va`e~kiot Zakon za trgovskite<br />

dru{tva, svoeto rabotewe da go usoglasat vo rok od {est meseci<br />

po vleguvawe vo sila na postojniot zakon.<br />

Dokolku ovie pravni lica koi ne bile usoglaseni so Zakonot za<br />

trgovskite dru{tva od 1996 godina i site negovi izmeni i ponatamu vo<br />

rok od 6 meseci ne se usoglaseni so sega va`e~kiot Zakon za trgovski<br />

dru{tva }e bidat bri{ani od sudskiot registar po slu`bena dol`nost<br />

na Sudot. Do bri{ewe od sudskiot registar doa|a i vo slu~aite koga<br />

trgovskoto dru{tvo i trgovec - poedinec ~ii smetki se blokirani i<br />

preneseni vo soodvetna institucija za rabota so blokirani smetki ako<br />

vo rok od 6 meseci od denot na vleguvaweto vo sila na Zakonot ne ja deblokira<br />

smetkata.<br />

Pritoa, do bri{ewe od sudskiot registar i vo edniot i vo drugiot<br />

slu~aj doa|a dokolku ne bide prijaveno pobaruvawe od doveritel.<br />

Ako bide prijaveno pobaruvawe od doveritel, Sudot po slu`bena dol-<br />

`nost zapo~nuva postapka za likvidacija soglasno so Zakonot za trgovski<br />

dru{tva ili postapka za ste~aj soglasno Zakonot za ste~aj.<br />

Pravno mislewe<br />

1. So donesuvawe na Zakonot za platen promet ("SV RM," 32/<br />

2001) kako nositeli na platniot promet soglasno ~l. 3 od navedeniot<br />

zakon se utvrdeni Narodnata banka na Republika Makedonija i bankite<br />

koi dobile dozvola za vr{ewe na platen promet soglasno so zakon.<br />

Spored ~l. 28 od navedeniot zakon, u~esnicite vo platniot promet<br />

se dol`ni svoite `iro smetki od Zavodot za platen promet da gi<br />

prenesat kaj nositelite na platniot promet najdocna do 31. 12. 2001 godina.<br />

Po Zakonot za platen promet e donesen Zakonot za transformacija<br />

na Zavodot za platen promet ("SV RM," br. 32/2001) so koj se ureduva<br />

prestanokot so rabota na Zavodot za platen promet, prenesuvaweto<br />

na rabotite {to gi vr{i Zavodot na nositelite na platniot pro-<br />

399

met i drugite institucii kako i raspredelbata odnosno prezemaweto<br />

na imotot, opremata i vrabotenite od Zavodot za platen promet.<br />

Vo ~l. 3 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za<br />

transformacija na Zavodot za platen promet ("SV RM," br. 50/2001) e<br />

predvideno deka po ~l. 17 se dodavaat ~l. 17-a i 17-b.<br />

Spored ~l. 17-a od Zakonot, `iro smetkite (blokirani smetki)<br />

na u~esnicite vo platniot promet, a koi nema da se prenesat kaj nositelite<br />

na platniot promet do 31. 12. 2001 godina se prenesuvaat vo posebna<br />

Agencija.<br />

Na 1. 08. 2001 godina, so Odluka na Vladata na Republika Makedonija<br />

e osnovana Agencija za rabota so blokirani smetki koja otpo~na<br />

so rabota na 1. 01. 2002 godina, a prestana so rabota na 31. 12. 2003<br />

godina.<br />

Vo ~l. 5 od Odlukata za osnovawe na Agencijata za rabota so<br />

blokirani smetki ("SV RM," br. 64/2001) me|u drugoto, e predvideno<br />

deka Agencijata naplatuva nadomestok za uslugi spored Tarifata na<br />

koja soglasnost dava Vladata.<br />

Vo Tarifata se utvrdeni iznosi na nadomestoci {to Agencijata<br />

gi napla}a oddelno za sekoj vid na uslugi. Tarifna stavka 1 - vodewe<br />

na nemigrirani i blokirani smetki po 1.000,00 mese~no za edna smetka.<br />

Tarifna stavka 2 - migracija na smetka vo banka eden subjekt a) blokirani<br />

smetki 7.000,00 denari b) neblokirani smetki 5.000,00 denari<br />

do 31. 03. 2002 godina, 7.000,00 denari do 3. 04. 2002 godina i 8.000,00 denari<br />

po 30. 04. 2002 godina. Tarifna stavka 3 rabota so sredstva na smetki<br />

(priliv i odliv na sredstva po 1% plus 100,00 denari po transakcija<br />

i provizija koja ja naplatuva bankata.<br />

Vo odlukite za dopolnuvawe na Odlukata za osnovawe Agencija<br />

za rabota so blokirani smetki na u~esnicite vo platniot promet doneseni<br />

od Vladata na Republika Makedonija ("SV RM," br. 55/2003 i<br />

65/2003) e predvideno deka po prestanuvawe na rabotata na Agencijata<br />

zapo~natite predmeti vo Agencijata }e se zavr{at vo Ministerstvoto<br />

za finansii i Upravata za javni prihodi.<br />

So sostojba na 31. 12. 2003 godina, saldoto na `iro smetkite i<br />

ostanatata dokumentacija na u~esnicite vo platniot promet se prenesuva<br />

na Ministerstvoto za finansii i Upravata za javni prihodi.<br />

Vladata na Republika Makedonija so cel da gi motivira pravnite<br />

lica ~ii nemigrirani smetki se vodele vo Agencijata (od 31. 12.<br />

2001 do 31. 12. 2003 godina) so osporenata odluka gi osloboduva od pla-<br />

}awe na nadomestoci za vr{ewe na uslugite. Pritoa, ovie pravni lica<br />

se dolni da pristapat kon migirirawe na smetkite kaj nekoj od nositelite<br />

na platniot promet vo rok od 60 dena.<br />

Od navedenoto proizleguva deka Vladata kako osnova~ na Agencijata<br />

za rabota so blokirani smetki koja dala soglasnost na Tarifata<br />

za nadomestocite na uslugite {to gi vr{ela Agencijata so osporenata<br />

odluka im dava pogodnost i gi osloboduva od pla}awe nadomestoci pra-<br />

400

vnite subjekti koi vo period od 60 dena }e pristapat kon migrirawe<br />

kaj nositelite na platniot promet so cel da im ovozmo`i ovie subjekti<br />

da se aktiviraat i po~nat so normalno rabotewe.<br />

Ottuka, spored na{e mislewe, davaweto na opredelena pogodnost<br />

za opredelen vremenski period za site subjekti koi se na{le vo<br />

odredena sostojba ne zna~i ureduvawe na pra{aweto koe e vo nadle`nost<br />

na zakonodavnata vlast.<br />

Imeno, smetame deka dobra e volja na Vladata da se otka`e za<br />

odreden period od odredeni nadomestoci {to treba da gi platat odredeni<br />

pravni lica {to e vo nivni interes.<br />

Vo odnos na navodot od inicijativata deka vo odlukata ne e precizirano<br />

{to po istekot na toj rok od 60 dena, smetame deka logi~no<br />

bi bilo deka po protek na navedeniot rok pravnite lica }e treba da si<br />

gi platat nadomestocite za vr{ewe na uslugite od strana na ovlastenite<br />

subjekti kaj koi se vodat nemigriranite smetki.<br />

Na krajot, bi sakale da izvle~eme zaklu~ok: od sodr`inata na<br />

ovaa odluka proizleguva deka taa imala vremen karakter i po protek<br />

na 60 dena od denot na nejzinoto vleguvawe vo sila (11 maj - 11 juli) toa<br />

prestanala da va`i, poradi {to, soglasno Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija, nema procesni pretpostavki za nejzina<br />

ustavnosudska ocena.<br />

2. Spored ~l. 8 st. 1 al. 3, 6 i 7 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

vladeeweto na pravoto, pravnata za{tita na sopstvenosta i slobodata<br />

na pazarot i pretpriemni{tvoto se temelni vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~l. 30 od Ustavot se garantira pravoto na sopstvenost i<br />

pravoto na nasleduvawe.<br />

Sopstvenosta sozdava prava i obvrski i treba da slu`i za doboro<br />

na poedinecot i na zaednicata.<br />

Nikomu ne mo`at da mu bidat odzemeni ili ograni~eni sopstvenosta<br />

i pravata koi proizleguvaat od nea osven koga se raboti za javen<br />

interes utvrden so zakon.<br />

Spored ~l. 55 od Ustavot, Republikata obezbeduva ednakva pravna<br />

polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema merki protiv monopolskata<br />

polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

Imaj}i gi vo vid navedenite ustavni odredbi kako i analizata<br />

na ~l. 614 od Zakonot za trgovskite dru{tva, spored na{e mislewe<br />

proizleguva deka zakonodavecot vo nasoka na po~ituvawe na na~eloto<br />

na ednakva pravna polo`ba na subjektite na pazarot utvrdil obvrska<br />

za subjektite vo opredelen vremenski period da go usoglasat svoeto<br />

rabotewe odnosno da gi ispo~ituvaat site uslovi koi se potrebni za<br />

nastapuvawe na eden praven subjekt na pazarot.<br />

Imeno, smetame deka zakonodavecot na pravnite lica i trgovskite<br />

dru{tva i trgovecot - poedinec im ostavil dovolno vreme da go<br />

prilagodat svoeto rabotewe soglasno propi{anite normi.<br />

401

Spored toa, intencijata na zakonodavecot spored na{e mislewe<br />

ne e vo nasoka na ograni~uvawe na pravoto na sopstvenost koja sopstvenost<br />

slu`i za dobroto na poedinecot i na zaednicata, tuku e vo nasoka<br />

na pazarot da egzistiraat pravni subjekti koi se legalno registrirani<br />

i koi rentabilno rabotat.<br />

So vaka postaveniot koncept zakonodavecot ne saka na pazarot<br />

vo nedogledno vreme da egzistiraat pravni subjekti koi vo podolg vremenski<br />

period ne gi ispo~ituvale zakonskite normi ili, pak, rabotat<br />

nerentabilno odnosno nivnite smetki podolg vremenski period se<br />

blokirani.<br />

Ottuka, spored na{e mislewe, zakonskata odredba spored koja<br />

trgovskite dru{tva i trgovci - poedinci ~ii smetki bile blokirani i<br />

preneseni vo soodvetna institucija za blokirani smetki (31. 12. 2001 -<br />

31. 12. 2003) se bri{at od trgovskiot registar ako vo rok od 6 meseci<br />

po vleguvawe vo sila na zakonot ne ja deblokiraat smetkata, a pritoa<br />

vo toj rok ne bide prijaveno pobaruvawe od doveritel, odnosno ne se<br />

doveduva vo pra{awe dol`ni~ko - doveritelskiot odnos, ne zna~i<br />

ograni~uvawe na pravoto na sopstvenost i povreda na principot na<br />

sloboda na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

So ogled na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 614 st. 2 od Zakonot za trgovskite dru{tva ("SV RM," br. 28/2004).<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Odlukata za osloboduvawe od pla}awe na nadomestoci<br />

po tarifni stavki 1 i 2 od Tarifata za nadomestoci za vr{ewe na<br />

uslugi br. 23-1460/1 donesena od Vladata na Republika Makedonija na 4.<br />

05. 2004 godina ("SV RM," br. 30/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 71 i 28 alinea 3 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 27<br />

oktomvri 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 614 stav 2 od Zakonot za trgovskite dru{tva ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 28/2004).<br />

2. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za osloboduvawe od<br />

pla}awe na nadomestoci po tarifni stavki 1 i 2 od Tarifata za nadomestoci<br />

za vr{ewe na uslugi br. 23-1460/1 donesena od Vladata na<br />

402

Republika Makedonija na 4 maj 2004 godina ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 30/2004).<br />

3. PP "Roteks" od Bitola i Pece Ristevski od Bitola na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativa za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na aktite<br />

ozna~eni vo to~kite 1 i 2 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata so Odlukata za osloboduvawe<br />

od pla}awe na nadomestoci po tarifni stavki 1 i 2 od Tarifata za<br />

nadomestoci za vr{ewe uslugi se derogira dr`avna institucija navedena<br />

vo ~len 614 stav 2 od Zakonot za trgovskite dru{tva, odnosno se<br />

vr{i izmena na zakonski ~len {to e vo nadle`nost na Sobranieto na<br />

Republika Makedonija.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka vo ~lenot 2 od<br />

Odlukata e predviden rok od 60 dena vo koj subjektite treba da migriraat<br />

kaj nekoj od nositelite na platniot promet, no ne e uredeno {to<br />

se slu~uva po istekot na rokot od 60 dena. Ottamu, podnositelot na<br />

inicijativata se pra{uva dali toa zna~i deka }e bidat kazneti subjektite<br />

ili }e bidat poni{teni?<br />

Vo odnos na ~len 614 stav 2 od Zakonot za trgovskite dru{tva<br />

podnositelot na inicijativata smeta deka so nego direktno se povreduva<br />

~len 30 i ~len 55 od Ustavot, deka opredeleniot rok od 6 meseci<br />

vo koj pravnite subjekti treba da ja deblokiraat smetkata e nesoodveten<br />

i deka treba da bide pofleksibilen odnosno da trae se do zavr{uvawe<br />

na sudskite postapki koi direkno vlijaat na sostojbata na `iro<br />

smetkata na subjektot.<br />

Ottuka, spored navodite od inicijativata, so Odlukata i so<br />

osporeniot ~len 614 stav 3 od navedeniot zakon se povreduva pravoto<br />

na sudska za{tita i se ograni~uva pravoto na pristap do Sudot.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka vo Glava XI od Zakonot za<br />

trgovskite dru{tva vo Preodnite i zavr{ni odredbi, odnosno vo podnaslovot<br />

"Usoglasuvawe so odredbite na ovoj zakon na zapi{ani pravni<br />

lica vo trgovskiot i vo sudskiot registar" e predvidena obvrska za<br />

usoglasuvawe na pravnite lica so navedeniot zakon.<br />

Imeno, vo ~len 614 stav 1 od Zakonot e predvideno deka pravnite<br />

lica zapi{ani vo sudskiot registar, koi na denot na vleguvaweto vo<br />

sila na ovoj zakon ne se usoglaseni so odredbite od Zakonot za trgovskite<br />

dru{tva ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 28/1996,<br />

7/1997, 21/1998, 37/1998, 63/1998, 38/1999, 81/1999, 37/2000, 31/2001, 50/<br />

2001, 6/2002, 61/2002, 4/2003 i 51/2003) se bri{at od sudskiot registar na<br />

na~in i spored uslovite opredeleni vo ovoj ~len ako vo rok od {est<br />

meseci od denot na primenata na ovoj zakon ne se usoglaseni so ovoj zakon.<br />

Bri{eweto na ovie pravni lica go sproveduva sudot po slu`bena<br />

dol`nost.<br />

Vo osporeniot stav 2 na ovoj ~len e predvideno deka trgovskite<br />

dru{tva i trgovcite - poedinci, ~ii{to smetki se blokirani i prene-<br />

403

seni vo soodvetnata institucija za blokirani smetki se bri{at od<br />

trgovskiot registar na na~in i uslovi opredelni vo ovoj ~len ako vo<br />

rok od {est meseci od denot na primenata na ovoj zakon ne ja deblokiraat<br />

blokiranata smetka.<br />

Vo stav 3 na ovoj ~len e predvideno ako vo rokovite od stavovite<br />

1 i 2 na ovoj ~len ne bide prijaveno pobaruvawe od doveritel, sudot<br />

po slu`bena dol`nost gi bri{e pravnite lica od stav 1 na ovoj ~len i<br />

trgovskite dru{tva i trgovcite poedinci od stav 2 na ovoj ~len od sudskiot,<br />

odnosno trgovskiot registar.<br />

Vo stav 4 na ovoj ~len, pak, e prijaveno deka ako vo rokot od<br />

stavovite 1 i 2 na ovoj ~len bide predvideno pobaruvawe od doveritel,<br />

sudot po slu`bena dol`nost zapo~nuva postapka za likvidacija vo<br />

soglasnost so ovoj zakon, odnosno postapka za ste~aj vo soglasnost so<br />

Zakonot za ste~aj. Tro{ocite za sproveduvawe na likvidacija ili ste-<br />

~aj pa|aat na tovar na pravnoto lice, na trgovecot - poedinec, odnosno<br />

na trgovskoto dru{tvo. Ako od nivniot imot ne mo`e da se obezbedat<br />

potrebnite sredstva za nadomest na tro{ocite, razlikata na sredstvata<br />

za pokrivawe na tro{ocite li~no, neograni~eno i solidarno, so<br />

siot svoj imot ja nadomestuva upravitelot, odnosno ~lenovite na organot<br />

na upravuvawe.<br />

Od sodr`inata na ~len 614 od Zakonot proizleguva deka zakonodavecot<br />

utvrdil obvrska za pravnite subjekti zapi{ani vo sudskiot<br />

registar, a koi ne bile usoglaseni so toga{šva`e~kiot Zakon za<br />

trgovskite dru{tva, svoeto rabotewe da go usoglasat vo rok od {est<br />

meseci po vleguvawe vo sila na postojniot zakon.<br />

Dokolku ovie pravni lica koi ne bile usoglaseni so Zakonot za<br />

trgovskite dru{tva od 1996 godina i site negovi izmeni i ponatamu vo<br />

rok od 6 meseci ne se usoglaseni so sega va`e~kiot Zakon za trgovski<br />

dru{tva }e bidat bri{ani od sudskiot registar po slu`bena dol`nost.<br />

Do bri{ewe od sudskiot registar doa|a i vo slu~aite koga trgovskoto<br />

dru{tvo i trgovec-poedinec ~ii smetki se blokirani i preneseni<br />

vo soodvetna institucija za rabota so blokirani smetki ako vo rok<br />

od 6 meseci od denot na vleguvaweto vo sila na Zakonot ne ja deblokiraat<br />

smetkata.<br />

Pritoa do bri{ewe od sudskiot registar i vo edniot i vo drugiot<br />

slu~aj doa|a dokolku ne bide prijaveno pobaruvawe od doveritel.<br />

Ako bide prijaveno pobaruvawe od doveritel, sudot po slu`bena dol-<br />

`nost zapo~nuva postapka za likvidacija soglasno so Zakonot za trgovski<br />

dru{tva ili postapka za ste~aj soglasno Zakonot za ste~aj.<br />

5. Spored ~len 8 stav 1 alineja 3, 6 i 7 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija vladeeweto na pravoto, pravnata za{tita na sopstvenosta<br />

i slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto se temelni vrednosti na<br />

ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 30 od Ustavot se garantira pravoto na sopstvenost<br />

i pravoto na nasleduvawe.<br />

404

Sopstvenosta sozdava prava i obvrski i treba da slu`i za dobro<br />

na poedinecot i na zaednicata.<br />

Nikomu ne mo`at da mu bidat odzemeni ili ograni~eni sopstvenosta<br />

i pravata koi proizleguvaat od nea osven koga se raboti za javen<br />

interes utvrden so zakon.<br />

Spored ~len 55 od Ustavot, Republikata obezbeduva ednakva<br />

pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema merki protiv<br />

monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

Imaj}i gi vo vid navedenite ustavni odredbi kako i analizata<br />

na ~len 614 od Zakonot za trgovskite dru{tva, proizleguva deka zakonodavecot<br />

vo nasoka na po~ituvawe na na~eloto na ednakva pravna<br />

polo`ba na subjektite na pazarot utvrdil obvrska za subjektite vo<br />

opredelen vremenski period da go usoglasat svoeto rabotewe, odnosno<br />

da gi ispo~ituvaat site uslovi koi se potrebni za nastapuvawe na eden<br />

praven subjekt na pazarot.<br />

Imeno, Sudot smeta deka zakonodavecot na pravnite lica i<br />

trgovskite dru{tva i trgovecot - poedinec im ostavil dovolno vreme<br />

da go prilagodat svoeto rabotewe soglasno propi{anite normi.<br />

Ottuka, intencijata na zakonodavecot spored misleweto na Sudot<br />

ne e vo nasoka na ograni~uvawe na pravoto na sopstvenost koe slu-<br />

`i za dobroto na poedinecot i na zaednicata, tuku e vo nasoka na pazarot<br />

da egzistiraat pravni subjekti koi se legalno registrirani i koi<br />

rentabilno rabotat.<br />

So vaka postaveniot koncept zakonodavecot ne saka na pazarot<br />

vo nedogledno vreme da egzistiraat pravni subjekti koi vo podolg vremenski<br />

period ne gi ispolituvale zakonskite normi ili, pak, rabotat<br />

nerentabilno odnosno nivnite smetki podolg vremenski period se<br />

blokirani.<br />

Ottuka, spored misleweto na Sudot, zakonskata odredba spored<br />

koja trgovskite dru{tva i trgovci - poedinci ~ii smetki bile blokirani<br />

i preneseni vo soodvetna institucija za blokirani smetki (31<br />

dekemvri 2001 - 31 dekemvri 2003) se bri{at od trgovskiot registar<br />

ako vo rok od 6 meseci po vleguvawe vo sila na zakonot ne ja deblokiraat<br />

smetkata, ne zna~i ograni~uvawe na pravoto na sopstvenost i<br />

povreda na principot na sloboda na pazarot i pretpriemni{tvoto, poradi<br />

{to ne mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost so<br />

Ustavot.<br />

6. Sudot, isto taka, utvrdi deka vrz osnova na ~l. 36 st. 3 od Zakonot<br />

za Vladata na Republika Makedonija na 4 maj 2004 godina, Vladata<br />

donela Odluka za osloboduvawe od pla}awe na nadomestoci po tarifnite<br />

stavki 1 i 2 od Tarifata za nadomestoci za vr{ewe na uslugite.<br />

Spored ~len 1 od navedenata odluka "se osloboduvaat od pla}awe<br />

nadomestoci po tarifnite stavki 1 i 2 od Tarifata za nadomestoci<br />

za vr{ewe na uslugi na Agencijata za rabota so blokirani smetki, pravnite<br />

lica ~ii nemigrirani smetki se vodea vo Agencijata od 31<br />

405

dekemvri 2001 do 31 dekemvri 2003 godina."<br />

Pravnite lica oslobodeni od pla}awe nadomestoci na tarifnite<br />

stavki 1 i 2, se dol`ni vo rok od 60 dena od denot na vleguvaweto<br />

vo sila na ovaa odluka, do pristapat kon migrirawe na smetkite kaj<br />

nositelite na platniot promet.<br />

Vo ~len 3 od Odlukata e predvideno deka se zadol`uva Upravata<br />

za javni prihodi da ja sprovede ovaa odluka.<br />

Ovaa odluka vleguva vo sila so denot na objavuvaweto vo "Slu-<br />

`ben vesnik na Republika Makedonija".<br />

7. Spored ~len 28 alinea 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako<br />

postojat procesni pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na osporenata odluka Sudot utvrdi<br />

deka taa imala vremen karakter i po protek na 60 dena od denot na<br />

nejzinoto vleguvawe vo sila (11 maj - 11 juli 2004 godina) taa prestanala<br />

da va`i, poradi {to soglasno Delovnikot na Ustavniot sud nema<br />

procesni pretpostavki za nejzina ustavnosudska ocena.<br />

8. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

8. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

406

41. U. br. 195/2003 (3. 11. 2004)<br />

Osporeni akti<br />

- Zakon za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti {to ja zagrozuvat<br />

celata zemja ("SL SFRJ," br. 51/1984 i 63/1990 i "SV RM" br.<br />

15/1995),<br />

- Zakon za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti ("SV<br />

SRM" br. 18/1976, 18/1982 i 37/1986 i "SV RM," br. 15/1995),<br />

- Pravilnik za uslovite i na~inot na vr{ewe zadol`itelna<br />

imunizacija, seroprofilaksa i hemoprofilaksa protiv zarazni bolesti<br />

i za licata koi podle`at na taa obvrska ("SL SFRJ," br. 68/1991),<br />

- Pravilnik za uslovite za vr{ewe dezinfekcija, dezinsekcija<br />

i deratizacija zaradi spre~uvawe i suzbivawe na zaraznite bolesti<br />

("SL SFRJ," br. 42/1985),<br />

- Pravilnik za merkite za za{tita od vnesuvawe i za suzbivawe<br />

na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni treski, `olta treska i malarija<br />

vo celina i posebno ~l. 4 st. 1 ("SL SFRJ," br. 42/1985),<br />

- Pravilnik za zdravstveni pregledi na licata {to prebolele<br />

creven tifus, bacilarna dezinterija ili salmoneloza ("SL SFRJ," br.<br />

42/1985),<br />

- Pravilnik za uslovite i na~inot na vodewe podatoci za labaratoriskite<br />

ispituvawa i za davawe izvestuvawa za pri~initelite na<br />

oddelni zarazni bolesti ("SL SFRJ," br. 42/1985),<br />

- Pravilnik za zdravstvenite pregledi na licata staveni pod<br />

zdravstven nadzor zaradi spre~uvawe na zarazni bolesti ("SL SFRJ,"<br />

br. 52/1985),<br />

- Pravilnik za na~inot na prijavuvawe na zarazni bolesti ("SL<br />

SFRJ," br. 42/1985),<br />

- Pravilnik za na~inot na iskopuvawe i prenesuvawe na umreni<br />

lica ("SL SFRJ," br. 42/1985),<br />

- Pravilnik za za{tita od {irewe na zaraza vo samite zdravstveni<br />

organizacii ("SL SFRJ," br. 49/1986),<br />

- Pravilnik za na~inot i uslovite za vr{ewe na dezinfekcija,<br />

dezinsekcija i deratizacija ("SV SRM," br. 45/ 1976),<br />

- Pravilnik za na~inot, rokovite i obrascite za prijavuvawe,<br />

za evidencija i izvestuvawe za dvi`eweto na zaraznite bolesti, kako i<br />

za na~inot na izvestuvawe za labaratoriski naod ("SV SRM" br. 45/<br />

1976), i<br />

407

- Pravilnik za uslovite i na~inot na prenesuvawe na umreni<br />

lica, kako i za iskopuvawe i prenesuvawe na umrenite lica ("SV<br />

SRM," br. 45/1976).<br />

408<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata, iako odamna izminale rokovite<br />

za usoglasuvawe na aktite doneseni od porane{nata SFRJ, odnosno<br />

SRM so Ustavot na Republika Makedonija od 1991 godina, osporenite<br />

akti sî u{te bile vo primena vo Republika Makedonija, a posebno<br />

onie donesenite od odamna nepostoe~kata dr`ava SFRJ. Kako takvi<br />

aktite ne korespondirale so sega{nata ustavnopravna i ustavnopoliti~ka<br />

sostojba i posebno ne bile vo soglasnost so evropskoto zakonodavstvo.<br />

Osporenite akti bile "pregazeni od vremeto" i so samoto<br />

toa bile sprotivni na Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Pokraj vakvite op{ti navodi po odnos na site 14 osporeni akti<br />

vo inicijativata pogolem akcent e staven na baraweto za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na Pravilnikot za merki za za-<br />

{tita od vnesuvawe i za suzbivawe na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni<br />

treski, `olta treska i malarija. Imeno, po odnos na ovoj akt se<br />

naveduva deka sodr`el odredba spored koja licata koi patuvaat vo zemja<br />

kade se pristutni navedenite bolesti, patuvaweto morale da go<br />

vr{at isklu~ivo so avion ili so brod (~l. 4 st. 1). Ovaa zakonska odredba<br />

posebno go ograni~uvala pravoto na verski slobodi i versko izrazuvawe<br />

na gra|anite od muslimanska veroispovest pri nivnoto patuvawe<br />

na axilak, kako i na site gra|ani koi od li~ni pobudi sakale da patuvaat<br />

vo takvi zemji i podra~ja. Potoa, odredbata zadirala vo socioekonomskite<br />

prava na gra|anite ottamu {to zaradi vakviot na~in na<br />

patuvawe bile izlo`eni na finansiski izdatoci, a voedno se ograni-<br />

~uvale i slobodite i pravata na gra|anite za slobodno, neograni~eno i<br />

nepre~eno dvi`ewe nadvor od zemjata.<br />

Sodr`ina na osporenite akti<br />

- Vo Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti {to<br />

ja zagrozuvat celata zemja, najnapred se definira koi bolesti se<br />

smetaat kako opasni zarazni bolesti {to ja zagrozuvaat celata zemja<br />

(SFRJ). Ponatamu se sodr`ani odredbi za merkite za spre~uvawe i suzbivawe<br />

na zaraznite bolesti, kako i za merkite za obezbeduvawe zaradi<br />

za{tita na naselenieto od zarazni bolesti. Pokraj odredbite {to<br />

gi opredeluvaat nadle`nostite na sojuznite organi, vo zakonot se sodr`ani<br />

i odredbi za nadle`nostite na republi~kite odnosno pokrainskite<br />

organi. Vo ~lenot 51 od Zakonot e sodr`ano ovlastuvawe za funkcionerot<br />

koj rakovodi so sojuzniot organ na uprava nadle`en za rabotite<br />

na zdravstvoto da donese pove}e propisi. Ovaa zakonska odred-

a e zakonski osnov za donesuvawe na del od osporenite pravilnici.<br />

- Vo Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti se<br />

sodr`ani re~isi identi~ni odredbi kako vo prvoosporeniot akt, so<br />

taa razlika {to odredbite imaat pravna sila na teritorijata na Republika<br />

Makedonija.<br />

Prviot i vtoriot akt prestanale da va`at vrz osnova na ~l. 70<br />

od Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti ("SV RM,"<br />

br. 66/2004, odnosno od 9 oktomvri 2004 godina.<br />

- Tretiot osporen akt sodr`i odredbi za uslovite i na~inot na<br />

vr{ewe zadol`itelna imunizacija, seroprofilaksa i hemoprofilaksa<br />

protiv zarazni bolesti i za licata koi podle`at na taa obvrska.<br />

Zakonski osnov za donesuvawe na ovoj akt e ~l. 51 st. 1 t. 6 od sojuzniot<br />

Zakon.<br />

- ^etvrtiot osporen akt sodr`i odredbi za uslovite za vr{ewe<br />

dezinfekcija, dezinsekcija i deratizacija zaradi spre~uvawe i suzbivawe<br />

na zaraznite bolesti. Zakonski osnov za donesuvawe na ovoj osporen<br />

akt e ~l. 51 st. 1 t. 3 od sojuzniot Zakon.<br />

- Pettiot osporen akt sodr`i odredbi za merki za za{tita od<br />

vnesuvawe i za suzbivawe na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni treski,<br />

`olta treska i malarija. Zakonski osnov za donesuvawe na ovoj<br />

osporen akt e ~l. 51 st. 1 t. 8 od sojuzniot Zakon.<br />

Spored sodr`inata na posebno osporeniot ~l. 4 st. 1 od Pravilnikot<br />

za merkite za za{tita od vnesuvawe i za suzbivawe na kolera,<br />

~uma, virusni hemoralgi~ni treski, `olta treska i malarija, licata<br />

koi patuvaat na masovni sobiri vo zemjite od ~l. 1 st. 2 na ovoj pravilnik<br />

mo`at da patuvaat vo tie zemji i da se vra}aat vo Socijalisti~ka<br />

Federativna Republika Jugoslavija samo so avion ili brod.<br />

Vrz osnova na ~l. 10 od Pravilnikot za merkite za za{tita od<br />

vnesuvawe i za suzbivawe na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni treski,<br />

`olta treska i malarija ("SV RM" br. 76/2003), pettiot osporen<br />

akt prestanal da se primenuva, smetano od 9 dekemvri 2003 godina.<br />

- [estiot osporen akt sodr`i odredbi za na~inot na vr{ewe na<br />

zdravstveni pregledi na licata {to prebolele creven tifus, bacilarna<br />

dezinterija ili salmoneloza. Zakonski osnov za donesuvawe na<br />

ovoj osporen akt e ~l. 51 st. 1 t. 5 od sojuzniot Zakon.<br />

- Sedmiot osporen akt sodr`i odredbi za uslovite i na~inot na<br />

vodewe podatoci za labaratoriskite ispituvawa i za davawe izvestuvawa<br />

za pri~initelite na oddelni zarazni bolesti. Zakonski osnov za<br />

donesuvawe na ovoj akt e ~l. 51 st. 1 t. 1 od sojuzniot Zakon.<br />

- Osmiot osporen akt sodr`i odredbi za zdravstvenite pregledi<br />

na licata staveni pod zdravstven nadzor zaradi spre~uvawe na zarazni<br />

bolesti. Zakonski osnov za donesuvawe na ovoj akt e ~l. 51 st. 1 t. 4 od<br />

sojuzniot Zakon.<br />

- Devetiot osporen akt sodr`i odredbi za na~inot na prijavuvawe<br />

na oddelni zarazni bolesti. Zakonski osnov za donesuvawe na<br />

409

ovoj akt e ~l. 51 st. 1 t. 2 od sojuzniot Zakon.<br />

- Desetiot osporen akt sodr`i odredbi za na~inot na iskopuvawe<br />

i prenesuvawe na umreni lica. Zakonski osnov za donesuvawe na<br />

ovoj akt e ~l. 51 st. 1 t. 7 od sojuzniot Zakon.<br />

- Edinaesetiot osporen akt sodr`i odredbi za za{tita od {irewe<br />

na zaraza vo samite zdravstveni organizacii. Zakonski osnov za<br />

donesuvawe na ovoj akt e ~l. 51 st. 1 t. 9 od sojuzniot Zakon.<br />

- Dvanaesetiot osporen akt sodr`i odredbi za na~inot i uslovite<br />

za vr{ewe na dezinfekcija, dezinsekcija i deratizacija.<br />

- Trinaesetiot osporen akt sodr`i odredbi za na~inot, rokovite<br />

i obrascite za prijavuvawe, za evidencija i izvestuvawe za dvi`eweto<br />

na zaraznite bolesti, kako i za na~inot na izvestuvawe za labaratoriski<br />

naod.<br />

- ^etirinaesetiot osporen akt sodr`i odredbi za uslovite i<br />

na~inot na prenesuvawe na umreni lica, kako i za iskopuvawe i prenesuvawe<br />

na umrenite lica.<br />

Zakonski osnov za donesuvawe na trite posledno navedeni osporeni<br />

akti e ~l. 34 od Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti.<br />

410<br />

Ustavnosudska praktika<br />

So Re{enie U. br. 58/2002 od 19 juni 2002 godina, Sudot ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~l. 4 st. 1 od<br />

Pravilnikot za merkite za za{tita od vnesuvawe i za suzbivawe na kolera,<br />

~uma, virusni hemoralgi~ni treski, `olta treska i malarija<br />

("SL SFRJ," br. 42/1985), bidej}i utvrdi deka odredbata e vo soglasnost<br />

so ~l. 9 i ~l. 27 od Ustavot i ~l. 14 od Evropskata konvencija za<br />

za{tita na ~ovekovite prava i osnovnite slobodi.<br />

Sudot zastanal na stanovi{te deka sojuzniot Zakon i pravilnikot<br />

donesen vrz osnova na ovoj Zakon, se prezemeni vo na{iot praven<br />

sistem kako republi~ki propisi, iako ne se doneseni od nadle`en doma{en<br />

i ovlasten organ, trgnuvaj}i od faktot {to vo 1995 godina Sobranieto<br />

na Republika Makedonija napravilo izmeni na sojuzniot Zakon.<br />

Ottuka, spored Sudot osnova za ograni~uvawe na pravoto na slobodno<br />

dvi`ewe pretstavuva sodr`inata na ~l. 33 st. 1 od Zakonot za<br />

za{tita na naselenieto od zarazni bolesti {to ja zagrozuvaat celata<br />

zemja, koj e prezemen kako republi~ki propis vrz osnova na ~l. 5 od<br />

Ustavniot zakon.<br />

[to se odnesuva do navodot vo inicijativata deka terminot<br />

"Socijalisti~ka Federativna Republika Jugoslavija" ne e vo soglasnost<br />

so Ustavot, Sudot ocenil deka upotrebata na ovoj termin ne ja doveduva<br />

vo pra{awe ustavnosta na osporenata odredba, od pri~ini {to<br />

op{to poznat e faktot deka Socijalisti~ka Federativna Republika<br />

Jugoslavija pove}e ne postoi kako dr`ava. Od druga strana, ~l. 1 st. 2

od Ustavot, opredeluva deka suverenitetot na Republika Makedonija e<br />

nedeliv, neotu|iv i neprenosliv, pa so samoto toa proizleguva deka<br />

osporenata odredba vo nikoj slu~aj ne mo`e da se primenuva za teritorija<br />

na dr`ava {to ne postoi, tuku za teritorijata na Republika<br />

Makedonija i za nejzinite gra|ani. Od druga strana, egzistiraweto na<br />

ovoj termin ne e od su{tinsko zna~ewe po odnos na osporeniot akt.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 110 al. 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite<br />

so Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite<br />

dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Spored ~l. 28 al. 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako postojat<br />

drugi procesni pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

Vo konkretniot slu~aj, po podnesuvawe na inicijativata, osporeniot<br />

sojuzen Zakon za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti<br />

{to ja zagrozuvaat celata zemja, kako i osporeniot Zakonot za za{tita<br />

na naselenieto od zarazni bolesti prestanale da va`at vrz osnova na<br />

~l. 70 od Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti ("SV<br />

RM," br. 66/2004) ili prestanale da va`at smetano od 9. 10. 2004 godina.<br />

Po podnesuvaweto na inicijativata, isto taka, prestanal da<br />

va`i i Pravilnikot za merki za za{tita od vnesuvawe i za suzbivawe<br />

na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni treski, `olta treska i malarija<br />

("SL SFRJ" br. 42/1985), a vrz osnova na ~l. 10 od Pravilnikot za<br />

merkite za za{tita od vnesuvawe i za suzbivawe na kolera, ~uma, virusni<br />

hemoralgi~ni treski, `olta treska i malarija ("SV RM," br. 76/<br />

2003). Novodoneseniot Pravilnik vlegol vo sila na 9. 12. 2003 godina.<br />

Trgnuvaj}i od iznesenata fakti~ka i pravna sostojba cenime<br />

deka so prestanokot na va`ewe na osporenite akti se pojavuva procesna<br />

pre~ka za ocenuvawe na nivnata ustavnost, odnosno ustavnost i zakonitost,<br />

so ogled na toa {to Ustavniot sud e nadle`en za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta isklu~ivo samo na akti {to se nao|aat vo<br />

pravniot promet.<br />

So prestanokot na va`ewe na dvata zakonski akti i donesuvaweto<br />

na Zakonot {to sega e vo sila, cenime deka Sudot ne mo`e da se<br />

vpu{ta vo ocenuvawe na nivnata soglasnost so odredbite od Ustavot i<br />

da gi ceni navodite za neusoglasenost na osporenite akti so sega{nata<br />

ustavnopravna i ustavnopoliti~ka sostojba i nivnata usoglasenost so<br />

evropskoto zakonodavstvo. Od druga strana, vo inicijativata ne se naveduva<br />

povreda na konkretna odredba od Ustavot i navodite se dadeni<br />

vo op{ta nasoka.<br />

Poradi prestanok na va`ewe na Pravilnikot za merki za za{tita<br />

od vnesuvawe i za suzbivawe na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~-<br />

411

ni treski, `olta treska i malarija vo celina i posebno osporeniot ~l.<br />

4 st. 1 ("SL SFRJ" br. 42/1985), cenime deka Sudot, isto taka, ne mo`e<br />

da se vpu{ti vo ocena na negovata ustavnost i zakonitost nitu pak, vo<br />

analiza na navodite od inicijativata {to se odnesuvaat na ovoj akt.<br />

Po odnos na preostanatite devet osporeni akti vo inicijativata<br />

se sodr`ani identi~ni navodi i ne se bara Sudot da ja ocenuva nivnata<br />

zakonitost i nivnata ustavnost. So vleguvawe vo sila na spomenatiot<br />

zakon, celta na inicijativata - da se postigne donesuvawe na<br />

nova regulativa e postignata, poradi {to cenime deka navodite sodr-<br />

`ani vo inicijativata pove}e ne mo`at da bidat izdr`ani.<br />

Od druga strana, vo ~l. 68 st. 1 od Zakonot za za{tita na naselenieto<br />

od zarazni bolesti {to e vo sila, podzakonskite propisi predvideni<br />

so ovoj zakon e predvideno deka treba da se donesat vo rok od<br />

{est meseci od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon ( do 9 mart<br />

2005 godina), a spored st. 2 od istata odredba, do denot na vleguvawe vo<br />

sila na propisite od st. 1 na ovoj ~len se primenuvaat postojnite propisi,<br />

ako ne se vo sprotivnost so odredbite od ovoj zakon. Ottuka, cenime<br />

deka vo periodot na usoglasuvawe na podzakonskite propisi, {to<br />

sé u{te te~e i pri otsutvo na barawe za ocenuvawe na zakonitost na<br />

preostanatite devet osporeni akti, po odnos na sega nepostoe~kata zakonska<br />

regulativa, nema procesni pretpostavki za vpu{tawe vo natamo{na<br />

analiza.<br />

Vrz osnova na sodr`inata na iznesenite ustavni i drugi odredi<br />

i napravenata analiza na fakti~kata i pravna sostojba, se predlaga:<br />

1. Predmetot da se iznese na Sednica na Sudot, zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na navedenite akti.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("SV RM " br. 70/1992),<br />

na sednicata odr`ana na 3 noemvri 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na:<br />

- Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti {to ja<br />

zagrozuvat celata zemja ("SL. SFRJ" br. 51/1984 i 63/ 1990),<br />

- Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti ("Slu-<br />

`ben vesnik na SRM" br. 18/1976, 18/1982 i 37/1986 i "Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 15/1995),<br />

- Pravilnikot za uslovite i na~inot na vr{ewe zadol`itelna<br />

imunizacija, seroprofilaksa i hemoprofilaksa protiv zarazni bole-<br />

412

sti i za licata koi podle`at na taa obvrska ("Slu`ben list na SFRJ"<br />

br. 68/1991),<br />

- Pravilnikot za uslovite za vr{ewe dezinfekcija, dezinsekcija<br />

i deratizacija zaradi spre~uvawe i suzbivawe na zaraznite bolesti<br />

("Slu`ben list na SFRJ," br. 42/1985),<br />

- Pravilnikot za merkite za za{tita od vnesuvawe i za suzbivawe<br />

na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni treski, `olta treska i<br />

malarija vo celina i posebno osporeniot ~len 4 stav 1 ("Slu`ben list<br />

na SFRJ," br. 42/1985),<br />

- Pravilnikot za zdravstveni pregledi na licata {to prebolele<br />

creven tifus, bacilarna dezinterija ili salmoneloza "Slu`ben<br />

list na SFRJ" br. 42/1985),<br />

- Pravilnikot za uslovite i na~inot na vodewe podatoci za labaratoriskite<br />

ispituvawa i za davawe izvestuvawa za pri~initelite<br />

na oddelni zarazni bolesti ("Slu`ben list na SFRJ," br. 42/ 1985),<br />

- Pravilnikot za zdravstvenite pregledi na licata staveni pod<br />

zdravstven nadzor zaradi sprečuvawe na zarazni bolesti ("Služben<br />

list na SFRJ" br.52/1985),<br />

- Pravilnikot za na~inot na prijavuvawe na zarazni bolesti<br />

("Slu`ben list na SFRJ" br. 42/1985),<br />

- Pravilnikot za na~inot na iskopuvawe i prenesuvawe na<br />

umreni lica ("Slu`ben list na SFRJ," br. 42/1985),<br />

- Pravilnikot za za{tita od {irewe na zaraza vo samite zdravstveni<br />

organizacii ("Slu`ben list na SFRJ," br. 49/1986),<br />

- Pravilnikot za na~inot i uslovite za vr{ewe na dezinfekcija,<br />

dezinsekcija i deratizacija ("Slu`ben vesnik na SRM" br. 45/<br />

1976),<br />

- Pravilnikot za na~inot, rokovite i obrascite za prijavuvawe,<br />

za evidencija i izvestuvawe za dvi`eweto na zaraznite bolesti,<br />

kako i za na~inot na izvestuvawe za labaratoriski naod ("Slu`ben vesnik<br />

na SRM," br. 45/1976) i<br />

- Pravilnikot za uslovite i na~inot na prenesuvawe na umreni<br />

lica, kako i za iskopuvawe i prenesuvawe na umrenite lica ("Slu`ben<br />

vesnik na SRM," br. 45/1976).<br />

2. Asan Mu~a od Tetovo, vo svoe ime i vo ime na grupa gra|ani<br />

od Tetovo na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnese inicijativa<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na aktite<br />

ozna~eni vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata, iako odamna izminale rokovite<br />

za usoglasuvawe na aktite doneseni od porane~nata SFRJ, odnosno<br />

SRM so donesuvawe na Ustavot na Republika Makedonija od 1991<br />

godina, osporenite akti sî u{te bile vo primena vo Republika Makedonija,<br />

a posebno onie donesenite od odamna nepostoe~kata dr`ava<br />

SFRJ. Kako takvi, aktite ne korespondirale so sega{nata ustavnopravna<br />

i ustavnopoliti~ka sostojba i posebno ne bile vo soglasnost so<br />

413

evropskoto zakonodavstvo. Osporenite akti bile pregazeni od vremeto<br />

i so samoto toa bile sprotivni na Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Pokraj vakvite op{ti navodi po odnos na site 14 osporeni<br />

akti, vo inicijativata pogolem akcent e staven na baraweto za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na Pravilnikot za merki za<br />

za{tita od vnesuvawe i za suzbivawe na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni<br />

treski, `olta treska i malarija. Imeno, po odnos na ovoj akt<br />

se naveduva deka sodr`el odredba spored koja licata koi patuvaat vo<br />

zemja kade se prisutni navedenite bolesti, patuvaweto morale da go<br />

vr{at isklu~ivo so avion ili so brod (~len 4 stav 1). Ovaa odredba<br />

posebno go ograni~uvala pravoto na verski slobodi i versko izrazuvawe<br />

na gra|anite od muslimanska veroispovest pri nivnoto patuvawe na<br />

axilak, kako i na site gra|ani koi od li~ni pobudi sakale da patuvaat<br />

vo takvi zemji i podra~ja. Potoa, odredbata zadirala vo socio-ekonomskite<br />

prava na gra|anite, bidej}i zaradi vakviot na~in na patuvawe<br />

gra|anite bile izlo`eni na finansiski izdatoci, a voedno se ograni~uvale<br />

i slobodite i pravata na gra|anite za slobodno, neograni~eno i<br />

nepre~eno dvi`ewe nadvor od zemjata.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka vo Zakonot za za{tita na naselenieto<br />

od zarazni bolesti {to ja zagrozuvat celata zemja, najnapred<br />

se definira koi bolesti se smetaat kako opasni zarazni bolesti {to<br />

ja zagrozuvaat celata zemja (SFRJ). Ponatamu se sodr`ani odredbi za<br />

merkite za spre~uvawe i suzbivawe na zaraznite bolesti, kako i za<br />

merkite za obezbeduvawe zaradi za{tita na naselenieto od zarazni bolesti.<br />

Pokraj odredbite {to gi opredeluvaat nadle`nostite na sojuznite<br />

organi, vo zakonot se sodr`ani i odredbi za nadle`nostite na<br />

republi~kite odnosno pokrainskite organi. Vo ~lenot 51 od Zakonot e<br />

sodr`ano ovlastuvawe za funkcionerot koj rakovodi so sojuzniot<br />

organ na uprava nadle`en za rabotite na zdravstvoto da donese pove}e<br />

propisi. Ovaa zakonska odredba e zakonski osnov za donesuvawe na del<br />

od osporenite pravilnici.<br />

- Vo Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti se<br />

sodr`ani re~isi identi~ni odredbi kako vo prvoosporeniot akt, so<br />

taa razlika {to odredbite imaat pravna sila na teritorijata na Republika<br />

Makedonija.<br />

Prviot i vtoriot akt prestanale da va`at vrz osnova na ~len 70<br />

od Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 66/2004, odnosno od 9 oktomvri<br />

2004 godina.<br />

- Tretiot osporen akt sodr`i odredbi za uslovite i na~inot na<br />

vr{ewe zadol`itelna imunizacija, seroprofilaksa i hemoprofilaksa<br />

protiv zarazni bolesti i za licata koi podle`at na taa obvrska.<br />

Zakonski osnov za donesuvawe na ovoj akt e ~len 51 stav 1 to~ka 6 od sojuzniot<br />

Zakon.<br />

414

- ^etvrtiot osporen akt sodr`i odredbi za uslovite za vr{ewe<br />

dezinfekcija, dezinsekcija i deratizacija zaradi spre~uvawe i suzbivawe<br />

na zaraznite bolesti. Zakonski osnov za donesuvawe na ovoj akt e<br />

~len 51 stav 1 to~ka 3 od sojuzniot Zakon.<br />

- Pettiot osporen akt sodr`i odredbi za merki za za{tita od<br />

vnesuvawe i za suzbivawe na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni treski,<br />

`olta treska i malarija. Zakonski osnov za donesuvawe na ovoj akt<br />

e ~len 51 stav 1 to~ka 8 od sojuzniot Zakon.<br />

Spored sodr`inata na posebno osporeniot ~len 4 stav 1 od Pravilnikot<br />

za merkite za za{tita od vnesuvawe i za suzbivawe na kolera,<br />

~uma, virusni hemoralgi~ni treski, `olta treska i malarija, licata<br />

koi patuvaat na masovni sobiri vo zemjite od ~len 1 stav 2 na ovoj<br />

pravilnik mo`at da patuvaat vo tie zemji i da se vra}aat vo Socijalisti~ka<br />

Federativna Republika Jugoslavija samo so avion ili brod.<br />

Vrz osnova na ~len 10 od Pravilnikot za merkite za za{tita od<br />

vnesuvawe i za suzbivawe na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni treski,<br />

`olta treska i malarija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 76/2003), pettiot akt prestanal da se primenuva, smetano od 9<br />

dekemvri 2003 godina.<br />

- [estiot osporen akt sodr`i odredbi za na~inot na vr{ewe na<br />

zdravstveni pregledi na licata {to prebolele creven tifus, bacilarna<br />

dezinterija ili salmoneloza. Zakonski osnov za donesuvawe na<br />

ovoj akt e ~len 51 stav 1 to~ka 5 od sojuzniot Zakon.<br />

- Sedmiot osporen akt sodr`i odredbi za uslovite i na~inot na<br />

vodewe podatoci za labaratoriskite ispituvawa i za davawe izvestuvawa<br />

za pri~initelite na oddelni zarazni bolesti. Zakonski osnov za<br />

donesuvawe na ovoj akt e ~len 51 stav 1 to~ka 1 od sojuzniot Zakon.<br />

- Osmiot osporen akt sodr`i odredbi za zdravstvenite pregledi<br />

na licata staveni pod zdravstven nadzor zaradi spre~uvawe na zarazni<br />

bolesti. Zakonski osnov za donesuvawe na ovoj akt e ~len 51 stav 1 to-<br />

~ka 4 od sojuzniot Zakon.<br />

- Devetiot osporen akt sodr`i odredbi za na~inot na prijavuvawe<br />

na oddelni zarazni bolesti. Zakonski osnov za donesuvawe na ovoj<br />

akt e ~len 51 stav 1 to~ka 2 od sojuzniot Zakon.<br />

- Desetiot osporen akt sodr`i odredbi za na~inot na iskopuvawe<br />

i prenesuvawe na umreni lica. Zakonski osnov za donesuvawe na<br />

ovoj akt e ~len 51 stav 1 to~ka 7 od sojuzniot Zakon.<br />

- Edinaesetiot osporen akt sodr`i odredbi za za{tita od {irewe<br />

na zaraza vo samite zdravstveni organizacii. Zakonski osnov za<br />

donesuvawe na ovoj akt e ~len 51 stav 1 to~ka 9 od sojuzniot Zakon.<br />

- Dvanaesetiot osporen akt sodr`i odredbi za na~inot i uslovite<br />

za vr{ewe na dezinfekcija, dezinsekcija i deratizacija.<br />

- Trinaesetiot osporen akt sodr`i odredbi za na~inot, rokovite<br />

i obrascite za prijavuvawe, za evidencija i izvestuvawe za dvi`eweto<br />

na zaraznite bolesti, kako i za na~inot na izvestuvawe za laba-<br />

415

atoriski naod.<br />

- ^etirinaesetiot osporen akt sodr`i odredbi za uslovite i<br />

na~inot na prenesuvawe na umreni lica, kako i za iskopuvawe i prenesuvawe<br />

na umrenite lica.<br />

Zakonski osnov za donesuvawe na trite posledno navedeni osporeni<br />

akti e ~lenot 34 od Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni<br />

bolesti.<br />

4. Spored ~len 110 alineja 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija odlu~uva za soglasnosta<br />

na zakonite so Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i na<br />

kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Spored ~len 28 alineja 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako postojat<br />

procesni pre~ki za odlu~uvawe.<br />

Vo konkretniot slu~aj, po podnesuvawe na inicijativata, osporeniot<br />

sojuzen Zakon za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti<br />

{to ja zagrozuvaat celata zemja, kako i osporeniot Zakon za za{tita<br />

na naselenieto od zarazni bolesti prestanale da va`at vrz osnova na<br />

~len 70 od Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 66/2004) od 9 oktomvri<br />

2004 godina.<br />

Po podnesuvaweto na inicijativata, isto taka, prestanal da<br />

va`i i Pravilnikot za merki za za{tita od vnesuvawe i za suzbivawe<br />

na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni treski, `olta treska i malarija<br />

("Slu`ben list na SFRJ" br. 42/1985), a vrz osnova na ~len 10 od<br />

Pravilnikot za merkite za za{tita od vnesuvawe i za suzbivawe na<br />

kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni treski, `olta treska i malarija<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 76/2003). Novodoneseniot<br />

Pravilnik vlegol vo sila na 9 dekemvri 2003 godina.<br />

Od iznesenata fakti~ka i pravna sostojba proizleguva deka so<br />

prestanokot na va`ewe na osporenite akti ima procesna pre~ka za<br />

ocenuvawe na nivnata ustavnost, odnosno ustavnost i zakonitost, so<br />

ogled na toa {to Ustavniot sud e nadle`en za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta isklu~ivo na akti {to se vo pravniot promet.<br />

So prestanokot na va`ewe na dvata zakonski akti i donesuvaweto<br />

na Zakonot {to sega e vo sila, Sudot oceni deka ne mo`e da se<br />

vpu{ta vo ocenuvawe na nivnata soglasnost so odredbite od Ustavot i<br />

da gi ceni navodite za neusoglasenost na osporenite akti so sega{nata<br />

ustavnopravna i ustavnopoliti~ka sostojba i nivnata usoglasenost so<br />

evropskoto zakonodavstvo. Od druga strana, vo inicijativata ne se naveduva<br />

povreda na konkretna odredba od Ustavot i navodite se dadeni<br />

vo op{ta nasoka.<br />

Poradi prestanok na va`ewe na Pravilnikot za merki za za-<br />

{tita od vnesuvawe i za suzbivawe na kolera, ~uma, virusni hemoralgi~ni<br />

treski, `olta treska i malarija vo celina i posebno osporeniot<br />

416

~len 4 stav 1 ("Slu`ben list na SFRJ" br. 42/1985), Sudot, isto taka,<br />

ne se vpu{ti vo ocena na negovata ustavnost, nitu pak, vo analiza na<br />

navodite od inicijativata {to se odnesuvaat na ovoj akt.<br />

Po odnos na preostanatite devet osporeni akti vo inicijativata<br />

se sodr`ani identi~ni navodi i ne se bara Sudot da ja ocenuva<br />

nivnata zakonitost, a so donesuvawe na Zakonot {to sega e vo sila, celta<br />

na inicijativata - da se postigne donesuvawe na nova regulativa e<br />

postignata, poradi {to Sudot smeta deka navodite sodr`ani vo inicijativata<br />

pove}e ne mo`at da bidat izdr`ani.<br />

Od druga strana, vo ~len 68 stav 1 od Zakonot za za{tita na naselenieto<br />

od zarazni bolesti {to e vo sila, podzakonskite propisi<br />

predvideni so ovoj zakon e uerdeno da se donesat vo rok od {est meseci<br />

od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon (do 9 mart 2005 godina), a<br />

spored stav 2 od istata odredba, do denot na vleguvawe vo sila na<br />

propisite od stavot 1 na ovoj ~len se primenuvaat postojnite propisi,<br />

ako ne se vo sprotivnost so odredbite od ovoj zakon. Ottuka, vo periodot<br />

na usoglasuvawe na podzakonskite propisi, {to sé u{te te~e i<br />

pri otustvo na barawe za ocenuvawe na zakonitost na preostanatite<br />

devet osporeni akti, po odnos na sega nepostoe~kata zakonska regulativa,<br />

nema procesni pretpostavki odlu~uvawe po inicijativata vo ovoj<br />

del.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

IZDVOENO MISLEWE 16<br />

Soglasno ~len 6 od Ustavniot zakon za sproveduvawe na Ustavot<br />

na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija,"<br />

br. 52 od 22 noemvri 1991 godina) zakonite {to ne se vo soglasnost<br />

so Ustavot na Republika Makedonija }e se usoglasat vo rok od<br />

edna godina od denot na proglasuvaweto na Ustavot. Odlukata za proglasuvawe<br />

na Ustavot na Republika Makedonija e objavena vo "Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 52 od 22 noemvri 1991 godina.<br />

Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti e objaven<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 66 od 1. 10. 2004<br />

godina. Spored ~len 70 od ovoj Zakon so denot na vleguvaweto vo sila<br />

na zakonot prestanuvaat da va`at Zakonot za za{tita na naselenieto<br />

Makedonija."<br />

16<br />

Izdvoenoto mislewe ne e objaveno vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

417

od zarazni bolesti {to ja zagrozuvaat celata zemja ("Slu`ben list na<br />

SFRJ br. 51/1984, 63/1990 i "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 15/1995 i Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti<br />

("Slu`ben vesnik na SRM" br. 18/1976 i 37/1986 i "Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 15/1995).<br />

Edinaesette osporeni pravilnici navedeni vo to~kata 1 od Re-<br />

{enieto na Ustavniot sud na Republika Makedonija U. br. 195/2003 od<br />

3. 11. 2004 godina za koi se odnesuva izdvoenoto mislewe, se doneseni<br />

vrz osnova na zakoni koi ne se ve}e vo pravniot poredok na Republika<br />

Makedonija, tie se doneseni vo funkcija na nivna operacionalizacija.<br />

Ne se soglasuvam so konstatacijata vo Re{enieto U. br. 195/<br />

2003 od 3. 11. 2004 godina deka podnositelite na inicijativata ne baraat<br />

ocenka na zakonitosta na pravilnicite, bidej}i toa e sodr`ano i vo<br />

navodite i vo kone~niot predlog i na inicijativata, a u{te pomalku<br />

so tvrdeweto vo re{enieto deka ceta na inicijativata za donesuvawe<br />

na nova regulativa e postignata.<br />

Ne donesuvaweto na podzakonskite akti, predviduvaweto nivnoto<br />

donesuvawe da bide vo rok od {est meseca od vleguvaweto vo sila<br />

na Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti - 9. 10. 2004,<br />

pri notoren fakt deka ovoj zakon e donesen posle skoro 13 godini od<br />

protekot na rokot predviden vo ~len 6 do Ustasvniot zakon za proglasuvawe<br />

na Ustavot na Republika Makedonija za usoglasuvawe na zakonite<br />

so odredbite na Ustavot na Republika Makedonija, samo za sebe<br />

jasno zboruva kolku se docnelo so donesuvaweto na ovoj mo{ne va`en<br />

zakon za zdravjeto na gra|anite.<br />

Za zakonodavecot e jasno deka postojnite podzakonski propisi<br />

doneseni vrz osnova na zakonite koi sega ne se vo pravniot poredok ne<br />

se vo celost vo soglasnost so Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni<br />

bolesti, zatoa i predvidel vo ~lenot 68 stav 2 deka vo tie delovi<br />

podzakonskite akti nema da se primenuvaat. Se dodeka ne se donesat<br />

podzakonskite propisi predvideni vo gorenavedeniot zakon subjektivno<br />

i diskreciono }e se ceni {to e a {to ne e vo soglasnost so va`e~kiot<br />

zakon od odredbite na osporenite pravilnici.<br />

Toa {to te~e rokot na usoglasuvawe na podzakonskite propisi<br />

so Zakonot za za{tita na naselenieto od zarazni bolesti ne go osloboduva<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija da povede postapka za<br />

ocenuvawe na zakonitosta na oddelni odredbi od osporenite pravilnici<br />

koi se u{te se vo primena soglasno ~len 68 stav 2 od gorenavedeniot<br />

zakon, a ne se vo soglasnost so toj zakon.<br />

Pretsedatel<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

Liljana Ingilizova-Ristova<br />

418

42. U. br. 19/2004 (3. 11. 2004)<br />

Osporen akt<br />

Odluka za rabota i raspredelba na rabotnoto vreme vo ZK<br />

"Pelagonija" AD Bitola, br. 02-674/4 od 20. 12. 2002 godina, donesena<br />

od Odborot na direktori na ZK "Pelagonija" AD Bitola.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Podnositelot na inicijativata smeta deka raspredelbata na rabotnoto<br />

vreme utvrdena so osporenata odluka spored sistemot 20 rabotni<br />

dena i 10 slobodni dena e vo sprotivnost so odredbite na Zakonot<br />

za rabotnite odnosi so koi se regulira polnoto rabotno vreme i pravoto<br />

na odmori na rabotnicite. Ovaa odluka bila vo sprotivnost i so<br />

Me|unrodniot pakt za ekonomski i socijalni prava, koj e sostaven del<br />

na na{iot praven sistem.<br />

Vo inicijativata se uka`uva deka rabotnite mesta na koi se<br />

odnesuvala ovaa odluka bile od takov karakter {to eden sto~arski rabotnik<br />

bil odgovoren za eden buluk ovci - okolu 500, za koi se gri`el<br />

po 24 ~asa vo tekot na denot, a rabotnite mesta se nao|ale vo planina.<br />

Ovoj na~in na organizirawe na rabotnoto vreme ne bil od vremen karakter,<br />

tuku se primenuval vo tekot na celata godina.<br />

So ogled na toa {to pred Osnovniot sud Bitola bila vo tek postapkata<br />

za poni{tuvawe na re{enijata za otkaz na rabotniot odnos na<br />

nekolku rabotnici, vo inicijativata se predlaga Sudot, do donesuvawe<br />

na kone~nata odluka da gi zapre postapkite po predmetite {to se vodat<br />

pred toj sud, a potoa da ja poni{ti osporenata odluka.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Osporenata odluka e donesena vrz osnova na ~l. 40 st. 3 t. 8 od<br />

Statutot na ZK "Pelagonija" AD Bitola, a vo vrska so ~l. 41 st. 3 od<br />

Kolektivniot dogovor na vrabotenite vo ova akcionersko dru{tvo.<br />

Spored t. 1 od ovaa odluka, za PE Farma Ergela - ov~arstvo i<br />

PE Farma Staro Selo - ov~arstvo vo ZK "Pelagonija" AD Bitola se<br />

utvrduva preraspredelba na rabota i rabotno vreme za 2003 godina.<br />

Spored t. 2 od ovaa odluka, vo PE od t. 1 se utvrduva rabota i<br />

rabotno vreme spored sistemot 20 rabotni dena i 10 slobodni dena za<br />

rabotnite mesta: sto~arski rabotnik i brigadir.<br />

419

Spored t. 3 od ovaa odluka, se ovlastuva direktorot na sto~arstvo<br />

i rakovoditelot na ov~arstvo neposredno da ja sprovedat ovaa odluka,<br />

odnosno neposredno da ja organiziraat rabotata i rabotnata sila i<br />

toa vo zavisnost od potrebite na PE - ov~arstvo.<br />

Spored t. 4, ovaa odluka vleguva vo sila so denot na donesuvaweto,<br />

a }e se primenuva od 1 januari 2003 godina.<br />

420<br />

Odgovor na donositelot na osporeniot akt<br />

Zaradi utvrduvawe na fakti~kata sostojba po ovoj predmet, vo<br />

prethodnata postapka e pobarano od donositelot na osporenata odluka<br />

istata da ja dostavi do Sudot i da se proiznese po navodite izneseni vo<br />

inicijativata. So dostavuvawe na odlukata e dostaveno i mislewe, koe<br />

se prilo`uva kon referatot.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 od Ustavot na Republika Makedonija, Ustavniot<br />

sud odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Spored ~l. 37 od Zakonot za rabotnite odnosi ("SV RM," br.<br />

80/1993, 14/1995, 53/1997, 21/1998, 25/2000, 50/2001, 25/2003 i 40/2003) preraspredelbata<br />

na rabotnoto vreme mo`e da se izvr{i koga toa go bara<br />

prirodata na dejnosta, odnosno na rabotite i zada~ite, organizacijata<br />

na rabotata, podobroto koristewe na trudot, poracionalnoto koristewe<br />

na rabotnoto vreme i izvr{uvaweto na opredelni raboti i zada~i<br />

vo utvrdenite rokovi. Vo slu~aite od st. 1 na ovoj ~len, preraspredelbata<br />

na rabotnoto vreme se vr{i taka {to vkupnoto rabotno vreme na<br />

rabotnikot vo prosek da ne bide podolgo od 40 ~asa vo rabotnata nedela<br />

vo tekot na godinata.<br />

Spored ~l. 38 od Zakonot, rasporedot na rabotnoto vreme vo ramkite<br />

na vkupnoto godi{no rabotno vreme se utvrduva so odluka na<br />

rabotodava~ot, vo soglasnost so kolektiven dogovor.<br />

Spored ~l. 28 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en da<br />

odlu~uva za baraweto i ako postojat drugi procesni pre~ki za odlu~uvawe<br />

vo inicijativata.<br />

Trgnuvaj}i od ozna~enite odredbi na Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Zakonot za rabotnite odnosi i Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija, a imaj}i predvid deka osporenata odluka po<br />

svojot karakter i sodr`ina ne pretstavuva propis vo smisla na ~lenot<br />

110 od Ustavot, tuku e interen akt na akcionersko dru{tvo vo koj soglasno<br />

navedenite ~lenovi od Zakonot za rabotnite odnosi se utvrduva<br />

preraspredelba, odnosno raspored na rabotnoto vreme vo oddelni po-

dra~ni edinici vo tekot na 2003 godina, smetame deka Ustavniot sud ne<br />

e nadle`en da odlu~uva po baraweto vo inicijativata poradi {to<br />

istata treba da se otfrli.<br />

Iako ne e bitno za odlu~uvawe, sepak bi napomenale deka ovaa<br />

odluka e i od temporalen karakter i nejzinoto dejstvo e iscrpeno zaklu~no<br />

so 31 dekemvri 2003 godina, so ogled na toa {to utvrdeniot<br />

raspored na rabotnoto vreme se odnesuva samo za 2003 godina.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za rabota i raspredelba<br />

na rabotnoto vreme vo ZK "Pelagonija" AD Bitola, br. 02-<br />

674/4 od 20. 12. 2002 godina, donesena od Odborot na direktori na ZK<br />

"Pelagonija" AD Bitola.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija ~lenovite 28 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 3 noemvri<br />

2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za rabota i raspredelba<br />

na rabotnoto vreme vo ZK "Pelagonija" AD Bitola, br. 02-674/4 od 20<br />

dekemvri 2002 godina, donesena od Odborot na direktori na ZK "Pelagonija"<br />

AD Bitola.<br />

2. Vasko Stojkov od Bitola na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na odlukata ozna~ena vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odluka so koja<br />

raspredelbata na rabotnoto vreme bila utvrdena spored sistemot 20<br />

rabotni dena i 10 slobodni dena e vo sprotivnost so odredbite na Zakonot<br />

za rabotnite odnosi so koi se regulira polnoto rabotno vreme i<br />

pravoto na odmori na rabotnicite. Ovaa odluka bila vo sprotivnost i<br />

so Me|unrodniot pakt za ekonomski i socijalni prava, koj e sostaven<br />

del na na{iot praven sistem.<br />

Vo inicijativata se uka`uva deka rabotnite mesta na koi se<br />

odnesuvala ovaa odluka bile od takov karakter kade {to eden sto-<br />

~arski rabotnik bil odgovoren za eden buluk ovci - okolu 500, za koi<br />

se gri`el po 24 ~asa vo tekot na denot, a rabotnite mesta se nao|ale vo<br />

planina. Ovoj na~in na organizirawe na rabotnoto vreme ne bil od<br />

421

vremen karakter, tuku se primenuval vo tekot na celata godina.<br />

So ogled na toa {to pred Osnovniot sud Bitola bila vo tek postapkata<br />

za poni{tuvawe na re{enijata za otkaz na rabotniot odnos na<br />

nekolku rabotnici, vo inicijativata se predlaga Sudot, do donesuvawe<br />

na kone~nata odluka da gi zapre postapkite po predmetite {to se<br />

vodat pred toj sud, a potoa da ja poni{ti osporenata odluka.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka osporenata odluka e donesena<br />

vrz osnova na ~lenot 40 stav 3 to~ka 8 od Statutot na ZK "Pelagonija"<br />

AD Bitola, a vo vrska so ~lenot 41 stav 3 od Kolektivniot dogovor na<br />

vrabotenite vo ova akcionersko dru{tvo.<br />

Spored to~kata 1 od ovaa odluka, za PE Farma Ergela - ov~arstvo<br />

i PE Farma Staro Selo - ov~arstvo vo ZK "Pelagonija" AD Bitola<br />

se utvrduva preraspredelba na rabota i rabotno vreme za 2003<br />

godina.<br />

Spored to~kata 2 od ovaa odluka, vo PE od to~kata 1 se utvrduva<br />

rabota i rabotno vreme spored sistemot 20 rabotni dena i 10 slobodni<br />

dena za rabotnite mesta sto~arski rabotnik i brigadir.<br />

Spored to~kata 3 od ovaa odluka, se ovlastuva direktorot na<br />

sto~arstvo i rakovoditelot na ov~arstvo neposredno da ja sprovedat<br />

ovaa odluka, odnosno neposredno da ja organiziraat rabotata i rabotnata<br />

sila i toa vo zavisnost od potrebite na PE - ov~arstvo.<br />

Spored to~kata 4 ovaa odluka vleguva vo sila so denot na donesuvaweto,<br />

a }e se primenuva od 1 januari 2003 godina.<br />

4. Soglasno ~len 110 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i<br />

so zakonite.<br />

Spored ~lenot 37 od Zakonot za rabotnite odnosi ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 80/1993, 14/1995, 53/1997, 21/1998,<br />

25/2000, 50/2001, 25/2003 i 40/2003) preraspredelbata na rabotnoto vreme<br />

mo`e da se izvr{i koga toa go bara prirodata na dejnosta, odnosno<br />

na rabotite i zada~ite, organizacijata na rabotata, podobroto koristewe<br />

na trudot, poracionalnoto koristewe na rabotnoto vreme i izvr-<br />

{uvaweto na opredelni raboti i zada~i vo utvrdenite rokovi. Vo slu-<br />

~aite od stavot 1 na ovoj ~len, preraspredelbata na rabotnoto vreme se<br />

vr{i taka {to vkupnoto rabotno vreme na rabotnikot vo prosek da ne<br />

bide podolgo od 40 ~asa vo rabotnata nedela vo tekot na godinata.<br />

Soglasno ~lenot 38 od Zakonot, rasporedot na rabotnoto vreme<br />

vo ramkite na vkupnoto godi{no rabotno vreme se utvrduva so odluka<br />

na rabotodava~ot, vo soglasnost so kolektiven dogovor.<br />

Spored ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata, me|u drugoto, i<br />

ako ne e nadle`en da odlu~uva za baraweto vo inicijativata.<br />

Trgnuvaj}i od ozna~enite odredbi na Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Zakonot za rabotnite odnosi i Delovnikot na Ustavniot sud<br />

422

na Republika Makedonija, a imaj}i predvid deka osporenata odluka po<br />

svojot karakter i sodr`ina ne pretstavuva propis vo smisla na ~lenot<br />

110 od Ustavot, tuku e interen akt na akcionersko dru{tvo vo koj soglasno<br />

navedenite ~lenovi od Zakonot za rabotnite odnosi se utvrduva<br />

preraspredelba, odnosno raspored na rabotnoto vreme vo oddelni podra~ni<br />

edinici vo tekot na 2003 godina, Sudot utvrdi deka ne e nadle-<br />

`en da odlu~uva za baraweto vo inicijativata, poradi {to soglasno<br />

~len 28 od Delovnikot ja otfrli.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

423

424

43. U. br. 110/2004 (1. 12. 2004)<br />

Osporen akt:<br />

^lenovite 118, 121, 122 od Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni<br />

prava ("SV RM," br. 18/2001).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata so osporeniot ~l. 118 se naru{uvale<br />

temelnite vrednosti na ustavniot poredok od ~l. 8 st. 1 al. 3<br />

i 6 od Ustavot, bidej}i se ovozmo`uvalo "nesovesen graditel," svesno<br />

da gradi so neverodostojna isprava za sopstvenosta na zemji{teto, so<br />

{to i odobrenieto za gradewe bilo falsifikuvano. Imeno, spored<br />

Zakonot za izgradba na investicioni objekti i Zakonot za grade`no<br />

zemji{te, samo sopstvenikot na zemji{teto ima pravo na gradba vrz<br />

osnova na odobrenie koe mo`elo da mu bide izdadeno vo zakonska procedura.<br />

Kako pri~ini za neustavnosta na ovoj ~len od Zakonot se naveduvaat<br />

protivre~nosta ili neusoglasenosta na ovoj ~len so odredbite<br />

od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe i Zakonot za izgradba<br />

na investicioni objekti. Taka, sporeduvaj}i ja osporenata odredba<br />

so odredbite od ovie dva zakoni, podnositelot na inicijativata<br />

izvlekuva zaklu~ok deka so niv bespravnoto gradewe na sopstveno, a<br />

u{te pove}e na tu|o zemji{te se sankcionira kako krivi~no delo i<br />

deka izgradenite objekti organite za inspekciski nadzor i urbanata<br />

policija vo ime na zakonot i ustavniot poredok, po slu`bena dol`nost<br />

gi ru{at vo vonsudska postapka. Od druga strana, spored osporeniot<br />

~len 118 o{teteniot sopstvenik na zemji{teto mo`e da bara za{-<br />

tita pred sud, a sudot po isklu~ok da odlu~i objektot izgraden po pat<br />

na kr{ewe na pozitivnite zakoni da ne se ru{i, so {to se kr{ele na-<br />

~elata na vladeewe na pravoto i na pravnata za{tita na sopstvenosta.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka i so ~lenot 121 od<br />

Zakonot se povreduva ustavniot poredok na Republika Makedonija od<br />

pri~ina {to so re{enieto dadeno vo ovaa zakonska odredba na graditelot<br />

na objektot bez odobrenie za gradba mu bilo obezbedno pravo<br />

na za{tita kako na sopstvenik "do legalizacija ili ru{ewe na toj<br />

objekt." Vakvoto re{enie, spored podnositelot, pretstavuva "retroaktivno<br />

legalizirawe na krivi~no delo ili prekr{ok koj moral da bide<br />

sankcioniran." Re{enieto vo st. 2 od istiot ~len, isto taka, bilo<br />

425

sprotivno na ustavniot princip na vladeewe na pravoto, bidej}i so<br />

istiot se ovozmo`uvalo po pat na kr{ewe na zakonot, so zagrozuvawe<br />

na tu|a sopstvenost da se stekne imotna korist.<br />

Vo ~l. 122 st. 2 i 3 od osporeniot zakon bila utvrdena mo`nost<br />

za dogradba odnosno nadgradba na zgrada vo eta`na sopstvenost da<br />

odlu~uva "mnozinstvoto sopstvenici na posebnite delovi koi pretstavuvaat<br />

pove}e od polovina od vrednosta na zgradata." Vakvoto re{enie<br />

ja naru{uvalo sopstvenosta na malcinstvoto sopstvenici na posebni<br />

delovi na zgradata, bidej}i steknatata sopstvenost pretstavuva zaedni~ka<br />

sopstvenost i so toa neddeliva sopstvenost za ~ija upotreba e<br />

neophodna soglasnost na site sopstvenici. Tokmu poradi toa, podnositelot<br />

na inicijativata smeta deka ovoj ~len e sprotiven na ~l. 8 al. 6<br />

od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Poradi site napred navedeni pri~ini vo inicijativata se predlaga<br />

Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 118,<br />

121 i 122 od Zakonot vo odnos na ~l. 8 al. 3 i 6 od Ustavot, a potoa i da<br />

gi ukine.<br />

Osporen akt<br />

^len 118<br />

Nesovesen graditel i sovesen sopstvenik<br />

Ako graditelot, iako imal odobrenie za gradba, no znael ili<br />

mo`el da znae deka ispravata za pravoto na sopstvenost na zemji{teto<br />

ne e verodostojna, gradi na tu|o zemji{te, a sopstvenikot vedna{ se<br />

sprotivstavil na toa, sopstvenikot na zemji{teto mo`e da bara da mu<br />

pripadne pravoto na sopstvenost na grade`niot objekt ili graditelot<br />

da go sru{i izgradeniot objekt i da mu go vrati zemji{teto vo prvobitna<br />

sostojba ili graditelot da mu ja isplati prometnata cena na<br />

zemji{teto.<br />

Po isklu~ok od odredbata od stav 1 na ovoj ~len, sudot mo`e da<br />

odlu~i izgradeniot grade`en objekt da ne se sru{i, ako ru{eweto na<br />

grade`niot objekt so ogled na okolnostite na slu~ajot, a posebno na<br />

vrednosta na objektot, imotnite priliki na sopstvenikot na zemji{teto<br />

i na graditelot, kako i na nivnoto odnesuvawe vo tekot na gradbata,<br />

ne bi bilo op{testveno opravdano.<br />

Vo slu~aite od stav 1 na ovoj ~len sopstvenikot na zemji{teto<br />

ima pravo i na nadomestok na {teta.<br />

Ako sopstvenikot na zemji{teto bara da mu pripadne pravoto<br />

na sopstvenost na grade`niot objekt dol`en e na graditelot da mu ja<br />

nadomesti vrednosta na objektot vo visina na grade`nata cena na objektot<br />

vo mestoto vo koe se nao|a vo vreme na donesuvaweto na sudskata<br />

odluka.<br />

Pravoto na izbor od stav 1 na ovoj ~len sopstvenikot na zemji-<br />

{teto mo`e da go ostvari najdocna vo rok od tri godini od denot na<br />

zavr{uvaweto na izgradbata na grade`niot objekt. Po istekot na ovoj<br />

426

ok sopstvenikot mo`e da bara isplata na pazarna cena na zemji{teto<br />

vo vreme na donesuvawe na sudskata odluka, a najdocna za vreme od<br />

deset godini od zavr{enata izgradba.<br />

^len 121<br />

Gradewe bez odobrenie za gradba<br />

Na grade`en objekt izgraden bez odobrenie za gradewe graditelot<br />

so samata gradba ne steknuva sopstvenost, a do legalizacija ili<br />

ru{ewe na toj objekt vrz osnova na odluka na nadle`en organ u`iva<br />

soodvetna sudska za{tita koja mu pripa|a na sopstvenik, ako so zakon<br />

poinaku ne e opredeleno.<br />

Graditelot na objektot od stav 1 na ovoj ~len koj gradi na svoe<br />

ili tu|o zemji{te pod uslovi utvrdeni vo ovoj zakon, mo`e da stekne<br />

sopstvenost na takov objekt, odnosno gradbata da se legalizira, dokolku<br />

objektot se vklopuva vo urbanisti~kiot plan, a gradbata se potvrdi<br />

so odobrenie za gradewe od nadle`en organ i se zapi{e vo javnata<br />

<strong>kniga</strong> za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite.<br />

Ako zemji{teto kade {to e izgraden grade`en objekt bez odobrenie<br />

za gradewe ne postoi urbanisti~ki plan, a nadle`niot organ<br />

utvrdi deka pominale deset godini od izgradbata na objektot i ja potvrdi<br />

gradbata so odobrenie za gradewe, graditelot steknuva sopstvenost<br />

so upis vo javnata <strong>kniga</strong> za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite,<br />

ako so poseben zakon poinaku ne e predvideno.<br />

^len 122<br />

Dogradba i nadgradba<br />

Dogradba i nadgradba na zgrada se vr{i vrz osnova na detalen<br />

urbanisti~ki plan i urbanisti~ki proekt.<br />

Dogradba, odnosno nadgradba ima pravo da bara sopstvenik,<br />

odnosno sopstvenici na postojna zgrada. So dogradbata, odnosno nadgradbata<br />

sopstvenikot, odnosno sopstvenicite steknuvaat pravo na sopstvenost<br />

i vrz dogradbata, odnosno nadgradbata.<br />

Pravo na dogradba, odnosno nadgradba na zgrada vo eta`na sopstvenost<br />

(zgrada so dva ili pove}e stanovi {to im pripa|aat na dve<br />

ili pove}e lica) imaat sopstvenicite na posebnite delovi od zgradata.<br />

Za dogradbata, odnosno nadgradbata odlu~uva mnozinstvoto sopstvenici<br />

na posebnite delovi od zgradata koi pretstavuvaat pove}e od<br />

polovinata na vrednosta na zgradata. Ako za dogradbata, odnosno nadgradbata<br />

ima pove}e interesenti otkolku {to e predvideno da se izgradat<br />

novi delovi od zgradata i ako za toa ne se postigne soglasnost<br />

me|u niv, po barawe na sekoj od zainteresiranite odlu~uva sudot, vodej}i<br />

smetka za principot na pravi~nost.<br />

Ako za dogradbata, odnosno nadgradbata ne se zainteresirani<br />

sopstvenicite na posebnite delovi od zgradata, pravoto na gradewe<br />

mo`at da im go otstapat na treti lica so mnozinstvo glasovi na poseb-<br />

427

nite delovi od zgradata koi vrednosno pretstavuvaat pove}e od polovina<br />

od vrednosta na zgradata, so toa {to graditelot, odnosno graditelite<br />

se dol`ni da platat soodveten nadomestok za pravoto na gradewe<br />

vrz tu|o zemji{te, kako i za {tetite {to mo`at da bidat predizvikani<br />

kako rezultat na gradeweto.<br />

428<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Vo svojata dosega{na praktika, Ustavniot sud vo pove}e slu-<br />

~ai raspraval i odlu~uval po odnos na ustavnosta na ~l. 122 od Zakonot<br />

za sopstvenost i drugi stvarni prava. Imeno, so Re{enie U. br. 203/<br />

2002 od 12. 03. 2003 godina, Sudot ne povel postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na ~l. 122 od Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni prava<br />

("SV RM," br. 18/2001). Pri~inite poradi koi Sudot ne povel postapka<br />

za ocenuvawe na osporenata odredba, me|u drugoto, bile:<br />

"Trgnuvaj}i od sodr`inata na odredbite na ~l. 122 od Zakonot,<br />

so koi i pokraj toa {to im se dava pravo na sopstvenicite na posebnite<br />

delovi na zgradi ~ija vrednost iznesuva pove}e od polovina od vrednosta<br />

na zgradata, pravoto na dogradba odnosno nadgradba da go prenesat<br />

na treti lica, na site sopstvenici ovie treti lica kako graditeli<br />

se dol`ni da im platat soodveten nadomestok za pravoto na gradewe<br />

vrz tu|o zemji{te, kako i da platat za {tetite {to mo`at da bidat<br />

predizvikani kako rezultat na gradeweto, {to zna~i tie ja nadomestuvaat<br />

cenata na nu`nite ograni~uvawa na pravoto na sopstvenost.<br />

Ottuka, proizleguva deka site {teti koi }e bidat predizvikani, kako<br />

rezultat na vr{eweto na grade`nite raboti pri dogradbata odnosno<br />

nadgradbata na zgradata (opteretuvawe na postoe~kata infrastruktura<br />

na zgradata, bu~ava, pra{ina, nemo`nost na koristewe na zemji{te<br />

okolu zgradata i sli~no) }e bidat pari~no nadomesteni od graditelite,<br />

a so toa i ovie {teti koi pretstavuvaat eden vid na ograni~uvawe<br />

na pravoto na sopstvenost na sopstvenicite (bez ogled dali se slo`ile<br />

so nadgradbata odnosno dogradbata ili ne) }e im bidat nadomesteni.<br />

Trgnuvaj}i od navedenoto, spored misleweto na Sudot, ~l. 122<br />

od Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni prava ne ovozmo`uva ograni~uvawe<br />

na sopstvenosta i pravata koi proizleguvaat od nea, a so<br />

prenesuvaweto na pravoto na dogradba odnosno nadgradba na treto<br />

lice ne se zagrozuvaat pravata na sopstvenicite, poradi {to i ne go<br />

postavi pra{aweto na negovata soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 6 i ~l. 30 od<br />

Ustavot".<br />

So ogled na toa {to ~l. 122 od Zakonot bil predmet na ocenuvawe<br />

pred Ustavniot sud, inicijativite podneseni od drugi lica so Re-<br />

{enie U. br. 99/2003 od 1. 10. 2003 i U. br. 39/2004 i U. br. 59/2004 od 21.<br />

04. 2004 godina, Sudot gi otfrlil soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud, nao|aj}i deka nema osnova za poinakvo odlu~uvawe.

2. So Re{enie U. br. 184/2003 od 3. 11. 2004 godina, Sudot ne<br />

povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 121 od Zakonot za<br />

sopstvenost i drugi stvarni prava. Pri~inite poradi koi Sudot ne<br />

povede postapka se sodr`ani vo slednoto:<br />

"Legalizacijata na grade`niot objekt izgraden bez odobrenie<br />

za gradba, odnosno negovo vklopuvawe na urbanisti~kiot plan {to<br />

kako uslov za steknuvawe pravo na sopstvenost se predviduva so osporenata<br />

zakonska odredba e razumna i prifatliva merka i svojata opravdanost<br />

ja ima vo celta, odnosno politikata na dr`avata i vo slu~aite<br />

koga objektot e izgraden bez odobrenie za gradba, a vo me|uvreme toj ne<br />

e sru{en, so negovata legalizacija odnosno vklopuvawe vo urbanisti-<br />

~kiot plan, na gra|aninot da mu se obezbedi pravoto na domuvawe, koe<br />

spa|a vo sferata na socijalnata sigurnost na gra|anite, za koja, pak,<br />

Republikata, odnosno ~l. 35 st. 1 od Ustavot, ima ustavna obvrska da se<br />

gri`i... Ottuka, osporenata zakonska odredba ne e vo nesoglasnost<br />

nitu so principot na vladeewe na pravoto, ni so na~eloto na ednakvost<br />

na gra|anite, bidej}i so nea ne se suspendira primenata na Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe"...<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 8 od Ustavot na Republika Makedonija temelni vrednosti<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija, me|u drugite, se<br />

principot na vladeeweto na pravoto i pravnata za{tita na sopstvenosta.<br />

Vo ~l. 30 st. 1 od Ustavot, se garantira pravoto na sopstvenost,<br />

koja spored st. 2 na istiot ~len sozdava prava i obvrski i treba da slu-<br />

`i na poedinecot i na zaednicata.<br />

Soglasno ~l. 35 st. 1 od Ustavot, Republikata se gri`i za socijalnata<br />

za{tita i socijalnata sigurnost na gra|anite soglasno so<br />

na~eloto na socijalna pravednost.<br />

Vo Glava IV od Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni prava se<br />

ureduva pra{aweto na steknuvaweto, za{titata i prestanokot na<br />

pravoto na sopstvenost.<br />

Vo ~l. 112 od Zakonot se dadeni pravnite osnovi na steknuvawe<br />

i na pravoto na sopstvenost spored zakon, vrz osnova na pravna rabota<br />

i nasleduvawe. Soglasno st. 2 od ovoj ~len, pravoto na sopstvenost se<br />

steknuva i so odluka na dr`aven organ, na na~in i pod uslovi opredeleni<br />

so zakon.<br />

Ponatamu, vo ~l. 113 od istiot zakon, se utvrdeni site mo`ni<br />

na~ini za steknuvawe na pravoto na sopstvenost spored zakon i toa: so<br />

sozdavawe nova stvar, so me{awe i spojuvawe, so gradewe na zemji{te,<br />

so odr`uvawe, so odvojuvawe na plodovite, so steknuvawe sopstvenost<br />

od nesopstvenik, so okupacija, so pripojuvawe i talo`ewe, so promena<br />

na korito na vodotek i sozdavawe na ostrovi vo drugi slu~ai opredele-<br />

429

ni so zakon.<br />

[to se odnesuva do steknuvaweto na pravoto na sopstvenost so<br />

gradewe na zemji{te, vo Glava IV na ovoj zakon se razraboteni slu~aite<br />

i uslovite pod koi graditelot na grade`niot objekt mo`e da se<br />

stekne so pravo na sopstvenost i toa: so gradewe na sopstveno ili na<br />

tu|o zemji{te so soglasnost ili bez soglasnost na sopstvenikot na zemji{teto,<br />

a koi decidno se sodr`ani vo ~l. 116 i 119 od Zakonot, so<br />

gradewe vrz osnova na tu|o pravo na gradewe spored ~l. 120, so gradewe<br />

bez odobrenie za gradba spored ~l. 121, so dogradba i nadgradba spored<br />

~l. 122 i so pre~ekoruvawe na me|a pri gradewe spored ~l. 123 od<br />

Zakonot.<br />

Od pri~ina {to osporenite ~l. 121 i 122 od Zakonot bile ceneti<br />

od strana na Ustavniot sud po odnos na nivnata soglasnost so<br />

Ustavot od aspekt na ~l. 8 st. 1 i 6, vo ponatamo{noto izlagawe }e se<br />

zadr`ime samo na analiza na osporeniot ~l. 118 od Zakonot.<br />

Od citiranite odredbi na Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni<br />

prava, spored na{e mislewe, proizleguva deka zakonodavecot posebno<br />

gi uredil pravnite osnovi i uslovi za steknuvawe na pravoto na<br />

sopstvenost. Ottamu e logi~en zaklu~okot deka mo`nosta za steknuvawe<br />

pravo na sopstvenost na nesovesniot graditel na zemji{teto koe ne<br />

e vo negova sopstvenost ili na sovesniot sopstvenik na zemnji{teto na<br />

grade`niot objekt, a pod uslovite utvrdeni vo ~l. 118 e samo eden od<br />

zakonskite osnovi za steknuvawe pravo na sopstvenost.<br />

So opredeluvaweto posebnite uslovi za steknuvawe na pravo na<br />

sopstvenost, so osporeniot ~l. 118 od Zakonot ne mo`e da se dovede vo<br />

pra{awe negovata soglasnost so Ustavot, od pri~ina {to vo nitu eden<br />

moment ne se ograni~uva sopstvenosta, tuku naprotiv se opredeleni<br />

na~inite i dadena e zaedni~ka solucija za re{avawe na nastanatata situacija.<br />

Smetame deka so osporenata odredba osnovnata cel na zakonodavecot<br />

e za{tita na ekonomskite i socijalni prava na gra|aninot.<br />

Imeno, trgnuvaj}i od vakvata intencija na zakonodavecot, smetame<br />

deka mo`nosta na graditelot koj, iako imal odobrenie za gradba,<br />

no znael ili mo`el da znae deka ispravata za pravoto na sopstvenost<br />

na zemji{teto ne e verodostojna, gradi na tu|o zemji{te, da ja isplati<br />

prometnata cena na zemji{teto i na toj na~in da se stekne so pravo na<br />

sopstvenost i na zemji{teto, kako i mo`nosta da sopstvenikot na zemji{teto<br />

se stekne so pravo na sopstvenost na grade`niot objekt, no so<br />

obvrska da na graditelot mu ja nadomesti vrednosta na objektot vo<br />

visina na grade`nata cena na objektot, svojata opravdanost ja nao|a vo<br />

sferata na socijalnata sigurnost na gra|anite za koja Republikata<br />

soglasno ~l. 35 st. 1 od Ustavot ima ustavna obvrska da se gri`i.<br />

Od navedenite pri~ini, smetame deka tvrdeweto vo inicijativata<br />

deka so Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe i vo Zakonot<br />

za izgradba na investicioni objekti bespravnoto gradewe se<br />

sankcionira, ne mo`e da najde dopirni to~ki so konkretnata proble-<br />

430

matika, bidej}i vo slu~ajov se raboti za steknuvawe na pravo na sopstvenost<br />

so gradewe na zemji{te, kako eden od zakonskite osnovi na<br />

steknuvawe na pravoto na sopstvenost na graditel koj ima odobrenie<br />

za gradba. Tokmu poradi toa i vo osporenata zakonska odredba se dadeni<br />

uslovite koi mora da bidat ispolneti za da mo`e nesovesniot graditel<br />

da se stekne so pravoto na sopstvenost na zemji{teto.<br />

Imeno, od analizata na zakonskata odredba proizleguva deka vo<br />

istata se izneseni pravila za slu~aj koga graditelot e nesovesen, i toa:<br />

ako graditelot znael deka gradi na tu|o zemji{te, i ako toa graditelot<br />

ne go znael, a sopstvenikot vedna{ se sprotivstavil.<br />

Vo dvata slu~ai graditelot, sepak, zapo~nal, odnosno prodol`il<br />

da go gradi grade`niot objekt na tu|o zemji{te, poradi {to negovata<br />

nesovesnot uka`uva deka toj imal namera da se stekne so opredelena<br />

korist preku nedopu{tenoto dejstvie. No, tokmu vo nasoka da se spre~i<br />

vakvata nesovesna namera ili nebre`nost na graditelot, osporenata<br />

zakonska odredba opredeluva, odnosno nudi pravila so koi gi za{tituva<br />

zagrozenite interesi na sopstvenikot na zemji{teto. Ovde, vsu-<br />

{nost, se vr{i uzurpacija na tu|o zemji{te i nesovesniot graditel se<br />

obiduva so izgradba na objektot da sozdade sostojba koja nema pravna<br />

osnova.<br />

Me|utoa, tokmu za nadminuvawe na takvata sostojba Zakonot<br />

predviduva tri mo`ni re{enija.<br />

Spored prvoto re{enie sopstvenikot na zemji{teto mo`e da<br />

bara da mu pripadne pravoto na sopstvenost na grade`niot objekt, no<br />

so obvrska na graditelot da mu ja nadomesti vrednosta na izgradeniot<br />

objekt vo visina na prose~nata grade`na cena na toj objekt koja ja ima<br />

vo mestoto i vremeto na donesuvawe na sudskata odluka, i pravo graditelot<br />

da mu ja nadomesti {tetata koja mu ja pri~inil so gradeweto na<br />

negovoto zemji{te.<br />

So vtoroto re{enie sopstvenikot na zemji{teto mo`e da bara<br />

graditelot da go sru{i grade`niot objekt i zemji{teto da go vrati vo<br />

prvobitna sostojba, bez ogled na toa dali grade`niot objekt e ve}e<br />

zavr{en ili u{te e vo izgradba.<br />

So poslednoto, treto re{enie, sopstvenikot ima pravo da bara<br />

da mu se isplati prometnata cena na zemji{teto, pri {to, iako vo<br />

Zakonot izre~no ne e navedeno, proizleguva deka stanuva zbor za prometna<br />

vrednost vo vremeto na donesuvaweto na sudskata odluka.<br />

[to se odnesuva do navodot vo inicijativata deka spored osporeniot<br />

~l. 118 o{teteniot sopstvenik na zemji{teto mo`el da bara<br />

za{tita pred sud koj, po isklu~ok (st. 2 od ~l. 118) mo`el da odlu~i<br />

izgradeniot grade`en objekt izgraden so kr{ewe na pozitivnite zakoni<br />

da ne se sru{i, so {to se naru{uvale na~elata na vladeewe na pravoto<br />

i pravnata za{tita na sopstvenosta, isto taka smetame deka ne e<br />

osnovan bidej}i podnositelot na inicijativata ovaa odredba pogre{no<br />

ja tolkuva. Imeno, vo stavot 2 od ~l. 118 od osporeniot Zakon, decidno<br />

431

se navedeni pri~inite poradi koi Sudot po isklu~ok od st. 1 mo`e da<br />

odlu~i izgradeniot grade`en objekt da ne se sru{i, a toa se: vrednosta<br />

na objektot, imotnite priliki na sopstvenikot na zemji{teto i na<br />

graditelot, kako i nivnoto odnesuvawe vo tekot na gradbata. Site<br />

navedeni komponenti se od va`nost za sudot da oceni dali ru{eweto<br />

na grade`niot objekt e, ili ne e op{testveno opravdano. Ottuka,<br />

proizleguva logi~en zaklu~ok deka zakonodavecot so vakvoto re{enie,<br />

gi imal vo vid temelnite vrednosti - vladeeweto na pravoto i<br />

pravnata za{tita na sopstvenosta, so toa {to ja imal vo vid i op{testvenata<br />

opravdanost na postapkata.<br />

Od pri~ina {to osporenite ~l. 121 i 122 od Zakonot za sopstvenost<br />

i drugi stvarni prava bile predmet na ocena od strana na Ustavniot<br />

sud, koj ja cenel nivnata soglasnost so Ustavot od aspekt na ~l. 8,<br />

9, 26, 30, 33, 43, 51, 54, 55, 58 i 59 i po koe istiot ne povel postapka,<br />

nao|aj}i deka vo konkretniov slu~aj ne postojat osnovi za poinakvo<br />

odlu~uvawe, smetame deka soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovniot na Ustavniot<br />

sud, vo ovoj del inicijativata treba da se otfrli.<br />

So ogled na site izneseni pri~ini smetame deka ne mo`e da se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na ~l. 118 od Zakonot za sopstvenost<br />

i drugi stvarni prava so Ustavot, poradi {to se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 118 od Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni prava ("SV RM," br.<br />

18/2001), i<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 121 i 122 od Zakonot za sopstvenost i<br />

drugi stvarni prava ("SV RM," br. 18/2001).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 alineja 2 i 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 1<br />

dekemvri 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 118 od Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni prava ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 18/2001).<br />

2. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenovite 121 i 122 od Zakonot ozna~en vo to~kata<br />

1 od ova re{enie.<br />

3. Prof. d-r Miroslav Gr~ev od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za<br />

432

ocenuvawe na ustavnosta na odredbite na Zakonot za sopstvenost i drugi<br />

stvarni prava ozna~eni vo to~kata 1 i 2 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata so osporeniot ~len 118 se naru{uvale<br />

temelnite vrednosti na ustavniot poredok od ~len 8 stav 1<br />

alineja 3 i 6 od Ustavot, bidej}i se ovozmo`uvalo "nesovesen graditel"<br />

svesno da gradi so neverodostojna isprava za sopstvenosta na zemji{teto,<br />

so {to i odobrenieto za gradewe bilo falsifikuvano. Imeno,<br />

spored Zakonot za izgradba na investicioni objekti i Zakonot za<br />

grade`no zemji{te, samo sopstvenikot na zemji{teto ima pravo na gradba<br />

vrz osnova na odobrenie koe mo`elo da mu bide izdadeno vo zakonska<br />

procedura.<br />

Kako pri~ini za neustavnosta na ovoj ~len od Zakonot se naveduvaat<br />

protivre~nosta ili neusoglasenosta na ovoj ~len so odredbite<br />

od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe i Zakonot za izgradba<br />

na investicioni objekti. Taka, sporeduvaj}i ja osporenata odredba<br />

so odredbite od ovie dva zakoni, podnositelot na inicijativata<br />

izvlekuva zaklu~ok deka bespravnoto gradewe na sopstveno, a u{te pove}e<br />

na tu|o zemji{te se sankcionira kako krivi~no delo i organite<br />

za inspekciski nadzor i urbanata policija vo ime na zakonot i ustavniot<br />

poredok, po slu`bena dol`nost gi ru{at vo vonsudska postapka.<br />

Od druga strana, spored osporeniot ~len 118 o{teteniot sopstvenik<br />

na zemji{teto mo`e da bara za{tita pred sud, a sudot po isklu~ok<br />

mo`e da odlu~i objektot izgraden po pat na kr{ewe na pozitivnite zakoni<br />

da ne se ru{i, so {to se kr{ele na~elata na vladeewe na pravoto<br />

i na pravnata za{tita na sopstvenosta.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka i so ~lenot 121 od<br />

Zakonot se povreduva ustavniot poredok na Republika Makedonija od<br />

pri~ina {to so re{enieto dadeno vo ovaa zakonska odredba na graditelot<br />

na objektot bez odobrenie za gradba mu bilo obezbedno pravo na<br />

za{tita kako na sopstvenik "do legalizacija ili ru{ewe na toj objekt."<br />

Vakvoto re{enie, spored podnositelot, pretstavuva "retroaktivno<br />

legalizirawe na krivi~no delo ili prekr{ok koj moral da bide<br />

sankcioniran." Re{enieto vo stavot 2 od istiot ~len, isto taka, bilo<br />

sprotivno na ustavniot princip na vladeewe na pravoto, bidej}i so<br />

istiot se ovozmo`uvalo po pat na kr{ewe na zakonot, so zagrozuvawe<br />

na tu|a sopstvenost da se stekne imotna korist.<br />

Vo ~lenot 122 stav 2 i 3 od osporeniot zakon bila utvrdeno za<br />

dogradba odnosno nadgradba na zgrada vo eta`na sopstvenost da odlu~uva<br />

"mnozinstvoto sopstvenici na posebnite delovi koi pretstavuvaat<br />

pove}e od polovina od vrednosta na zgradata." Vakvoto re{enie ja naru{uvalo<br />

sopstvenosta na malcinstvoto sopstvenici na posebni delovi<br />

na zgradata, bidej}i steknatata sopstvenost pretstavuva zaedni~ka<br />

sopstvenost i so toa nedeliva sopstvenost za ~ija upotreba e neophodna<br />

soglasnost na site sopstvenici. Tokmu poradi toa, podnositelot na<br />

inicijativata smeta deka ovoj ~len e sprotiven na ~len 8 alineja 6 od<br />

433

Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Poradi site navedeni pri~ini vo inicijativata se predlaga Sudot<br />

da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~lenovite 118,<br />

121 i 122 od Zakonot vo odnos na ~len 8 alineja 3 i 6 od Ustavot, a<br />

potoa i da gi ukine.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka so osporeniot ~len 118 od Zakonot<br />

za sopstvenost i drugi stvarni prava e predvideno deka ako graditelot,<br />

iako imal odobrenie za gradba, no znael ili mo`el da znae<br />

deka ispravata za pravoto na sopstvenost na zemji{teto ne e verodostojna,<br />

gradi na tu|o zemji{te, a sopstvenikot vedna{ se sprotivstavil<br />

na toa, sopstvenikot na zemji{teto mo`e da bara da mu pripadne pravoto<br />

na sopstvenost na grade`niot objekt ili graditelot da go sru{i<br />

izgradeniot objekt i da mu go vrati zemji{teto vo prvobitna sostojba<br />

ili graditelot da mu ja isplati prometnata cena na zemji{teto.<br />

Po isklu~ok od odredbata od stav 1 na ovoj ~len, sudot mo`e da<br />

odlu~i izgradeniot grade`en objekt da ne se sru{i, ako ru{eweto na<br />

grade`niot objekt so ogled na okolnostite na slu~ajot, a posebno na<br />

vrednosta na objektot, imotnite priliki na sopstvenikot na zemji-<br />

{teto i na graditelot, kako i na nivnoto odnesuvawe vo tekot na gradbata,<br />

ne bi bilo op{testveno opravdano.<br />

Vo slu~aite od stav 1 na ovoj ~len sopstvenikot na zemji{teto<br />

ima pravo i na nadomestok na {teta.<br />

Ako sopstvenikot na zemji{teto bara da mu pripadne pravoto<br />

na sopstvenost na grade`niot objekt, dol`en e na graditelot da mu ja<br />

nadomesti vrednosta na objektot vo visina na grade`nata cena na objektot<br />

vo mestoto vo koe se nao|a vo vreme na donesuvaweto na sudskata<br />

odluka.<br />

Pravoto na izbor od stav 1 na ovoj ~len sopstvenikot na zemji{teto<br />

mo`e da go ostvari najdocna vo rok od tri godini od denot na<br />

zavr{uvaweto na izgradbata na grade`niot objekt. Po istekot na ovoj<br />

rok sopstvenikot mo`e da bara isplata na pazarna cena na zemji{teto<br />

vo vreme na donesuvawe na sudskata odluka, a najdocna za vreme od<br />

deset godini od zavr{enata izgradba.<br />

Spored ~len 121 od Zakonot, na grade`en objekt izgraden bez<br />

odobrenie za gradewe graditelot so samata gradba ne steknuva sopstvenost,<br />

a do legalizacija ili ru{ewe na toj objekt vrz osnova na odluka<br />

na nadle`en organ u`iva soodvetna sudska za{tita koja mu pripa|a<br />

na sopstvenik, ako so zakon poinaku ne e opredeleno.<br />

Graditelot na objektot od stav 1 na ovoj ~len koj gradi na svoe<br />

ili tu|o zemji{te pod uslovi utvrdeni vo ovoj zakon, mo`e da stekne<br />

sopstvenost na takov objekt, odnosno gradbata da se legalizira, dokolku<br />

objektot se vklopuva vo urbanisti~kiot plan, a gradbata se potvrdi<br />

so odobrenie za gradewe od nadle`en organ i se zapi{e vo javnata<br />

<strong>kniga</strong> za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite.<br />

434

Ako za zemji{teto kade {to e izgraden grade`en objekt bez<br />

odobrenie za gradewe ne postoi urbanisti~ki plan, a nadle`niot<br />

organ utvrdi deka pominale deset godini od izgradbata na objektot i ja<br />

potvrdi gradbata so odobrenie za gradewe, graditelot steknuva sopstvenost<br />

so upis vo javnata <strong>kniga</strong> za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite,<br />

ako so poseben zakon poinaku ne e predvideno.<br />

Spored ~len 122 od Zakonot, dogradba i nadgradba na zgrada se<br />

vr{i vrz osnova na detalen urbanisti~ki plan i urbanisti~ki proekt.<br />

Dogradba, odnosno nadgradba ima pravo da bara sopstvenik,<br />

odnosno sopstvenici na postojna zgrada. So dogradbata, odnosno nadgradbata<br />

sopstvenikot, odnosno sopstvenicite steknuvaat pravo na sopstvenost<br />

i vrz dogradbata, odnosno nadgradbata.<br />

Pravo na dogradba, odnosno nadgradba na zgrada vo eta`na sopstvenost<br />

(zgrada so dva ili pove}e stanovi {to im pripa|aat na dve<br />

ili pove}e lica) imaat sopstvenicite na posebnite delovi od zgradata.<br />

Za dogradbata, odnosno nadgradbata odlu~uva mnozinstvoto sopstvenici<br />

na posebnite delovi od zgradata koi pretstavuvaat pove}e od<br />

polovinata na vrednosta na zgradata. Ako za dogradbata, odnosno nadgradbata<br />

ima pove}e interesenti otkolku {to e predvideno da se izgradat<br />

novi delovi od zgradata i ako za toa ne se postigne soglasnost<br />

me|u niv, po barawe na sekoj od zainteresiranite odlu~uva sudot,<br />

vodej}i smetka za principot na pravi~nost.<br />

Ako za dogradbata, odnosno nadgradbata ne se zainteresirani<br />

sopstvenicite na posebnite delovi od zgradata, pravoto na gradewe<br />

mo`at da im go otstapat na treti lica so mnozinstvo glasovi na posebnite<br />

delovi od zgradata koi vrednosno pretstavuvaat pove}e od polovina<br />

od vrednosta na zgradata, so toa {to graditelot, odnosno graditelite<br />

se dol`ni da platat soodveten nadomestok za pravoto na gradewe<br />

vrz tu|o zemji{te, kako i za {tetite {to mo`at da bidat predizvikani<br />

kako rezultat na gradeweto.<br />

5. Spored ~lenot 8 od Ustavot na Republika Makedonija temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija, me|u<br />

drugite, se principot na vladeeweto na pravoto i pravnata za{tita na<br />

sopstvenosta.<br />

Vo ~lenot 30 stav 1 od Ustavot se garantira pravoto na sosptvenost,<br />

koe spored stavot 2 na istiot ~len sozdava prava i obvrski i<br />

treba da slu`i na poedinecot i na zaednicata.<br />

Soglasno ~len 35 stav 1 od Ustavot, Republikata se gri`i za socijalnata<br />

za{tita i socijalnata sigurnost na gra|anite soglasno so<br />

na~eloto na socijalna pravednost.<br />

Vo Glava IV od Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni prava se<br />

ureduva pra{aweto na steknuvaweto, za{titata i prestanokot na<br />

pravoto na sopstvenost.<br />

Vo ~lenot 112 od Zakonot se dadeni pravnite osnovi na steknuvawe<br />

na pravoto na sopstvenost spored zakon, vrz osnova na pravna<br />

435

abota i nasleduvawe. Soglasno stavot 2 od ovoj ~len, pravoto na sopstvenost<br />

se steknuva i so odluka na dr`aven organ, na na~in i pod uslovi<br />

opredeleni so zakon.<br />

Ponatamu, vo ~lenot 113 od istiot zakon, se utvrdeni mo`nite<br />

na~ini za steknuvawe na pravoto na sopstvenost spored zakon i toa: so<br />

sozdavawe nova stvar, so me{awe i spojuvawe, so gradewe na zemji{te,<br />

so odr`uvawe, so odvojuvawe na plodovite, so steknuvawe sopstvenost<br />

od nesopstvenik, so okupacija, so pripojuvawe i talo`ewe, so promena<br />

na korito na vodotek i sozdavawe na ostrovi vo drugi slu~ai<br />

opredeleni so zakon.<br />

[to se odnesuva do steknuvaweto na pravoto na sopstvenost so<br />

gradewe na zemji{te, vo Glava IV na ovoj zakon se razraboteni slu~aite<br />

i uslovite pod koi graditelot na grade`niot objekt mo`e da se<br />

stekne so pravo na sopstvenost i toa: so gradewe na sopstveno ili na<br />

tu|o zemji{te so soglasnost ili bez soglasnost na sopstvenikot na<br />

zemji{teto, a koi decidno se sodr`ani vo ~lenovite 116 i 119 od Zakonot,<br />

so gradewe vrz osnova na tu|o pravo na gradewe spored ~len 120, so<br />

gradewe bez odobrenie za gradba spored ~len 121, so dogradba i nadgradba<br />

spored ~len 122 i so pre~ekoruvawe na me|a pri gradewe spored<br />

~lenot 123 od Zakonot.<br />

Od citiranite odredbi na Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni<br />

prava, spored misleweto na Sudot, proizleguva deka zakonodavecot<br />

posebno gi uredil pravnite osnovi i uslovi za steknuvawe na<br />

pravoto na sopstvenost. Ottamu, logi~en e zaklu~okot deka mo`nosta<br />

za steknuvawe pravo na sopstvenost na nesovesniot graditel na zemji-<br />

{teto koe ne e vo negova sopstvenost ili na sovesniot sopstvenik na<br />

zemji{teto na grade`niot objekt, a pod uslovite utvrdeni vo ~len 118<br />

e samo eden od zakonskite osnovi za steknuvawe pravo na sopstvenost.<br />

So opredeluvaweto na posebnite uslovi za steknuvawe na pravo<br />

na sopstvenost, so osporeniot ~len 118 od Zakonot ne mo`e da se<br />

dovede vo pra{awe negovata soglasnost so Ustavot, od pri~ina {to vo<br />

nitu eden moment ne se ograni~uva sopstvenosta, tuku naprotiv se<br />

opredeleni na~inite i dadena e zaedni~ka solucija za re{avawe na<br />

nastanatata situacija. So osporenata odredba osnovnata cel na zakonodavecot<br />

e za{tita na ekonomskite i socijalni prava na gra|aninot.<br />

Imeno, trgnuvaj}i od vakvata intencija na zakonodavecot, Sudot<br />

utvrdi deka mo`nosta na graditelot koj, iako imal odobrenie za<br />

gradba, no znael ili mo`el da znae deka ispravata za pravoto na sopstvenost<br />

na zemji{teto ne e verodostojna, gradi na tu|o zemji{te, da ja<br />

isplati prometnata cena na zemji{teto i na toj na~in da se stekne so<br />

pravo na sopstvenost i na zemji{teto, kako i mo`nosta da sopstvenikot<br />

na zemji{teto se stekne so pravo na sopstvenost na grade`niot<br />

objekt, no so obvrska na graditelot da mu ja nadomesti vrednosta na<br />

objektot vo visina na grade`nata cena na objektot, svojata opravdanost<br />

ja nao|a vo sferata na socijalnata sigurnost na gra|anite za koja Repu-<br />

436

likata soglasno ~len 35 stav 1 od Ustavot ima ustavna obvrska da se<br />

gri`i.<br />

Od navedenite pri~ini, Sudot oceni deka tvrdeweto vo inicijativata<br />

deka so Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe i vo<br />

Zakonot za izgradba na investicioni objekti bespravnoto gradewe se<br />

sankcionira, ne mo`e da najde dopirni to~ki so konkretnata problematika,<br />

bidej}i vo slu~ajov se raboti za steknuvawe na pravo na sopstvenost<br />

so gradewe na zemji{te, kako eden od zakonskite osnovi na<br />

steknuvawe na pravoto na sopstvenost na graditel koj ima odobrenie<br />

za gradba. Tokmu poradi toa i vo osporenata zakonska odredba se dadeni<br />

uslovite koi mora da bidat ispolneti za da mo`e nesovesniot<br />

graditel da se stekne so pravoto na sopstvenost na zemji{teto.<br />

Imeno, od analizata na zakonskata odredba proizleguva deka vo<br />

istata se izneseni pravila za slu~aj koga graditelot e nesovesen, i toa:<br />

ako graditelot znael deka gradi na tu|o zemji{te i ako toa graditelot<br />

ne go znael, a sopstvenikot vedna{ se sprotivstavil.<br />

Vo dvata slu~ai graditelot, sepak, zapo~nal, odnosno prodol-<br />

`il da go gradi grade`niot objekt na tu|o zemji{te, poradi {to negovata<br />

nesovesnot uka`uva deka toj imal namera da se stekne so opredelena<br />

korist preku nedopu{tenoto dejstvie. No, tokmu vo nasoka da se<br />

spre~i vakvata nesovesna namera na graditelot, osporenata zakonska<br />

odredba opredeluva, odnosno nudi pravila so koi gi za{tituva<br />

zagrozenite interesi na sopstvenikot na zemji{teto. Ovde, vsu{nost,<br />

se vr{i uzurpacija na tu|o zemji{te i nesovesniot graditel se obiduva<br />

so izgradba na objektot da sozdade sostojba koja nema pravna osnova.<br />

Me|utoa, za nadminuvawe na takvata sostojba, Zakonot predviduva<br />

tri mo`ni re{enija.<br />

Spored prvoto re{enie sopstvenikot na zemji{teto mo`e da<br />

bara da mu pripadne pravoto na sopstvenost na grade`niot objekt, no<br />

so obvrska na graditelot da mu ja nadomesti vrednosta na izgradeniot<br />

objekt vo visina na prose~nata grade`na cena na toj objekt koja ja ima<br />

vo mestoto i vremeto na donesuvawe na sudskata odluka, i pravo graditelot<br />

da mu ja nadomesti {tetata koja mu ja pri~inil so gradeweto na<br />

negovoto zemji{te.<br />

So vtoroto re{enie sopstvenikot na zemji{teto mo`e da bara<br />

graditelot da go sru{i grade`niot objekt i zemji{teto da go vrati vo<br />

prvobitna sostojba, bez ogled na toa dali grade`niot objekt e ve}e<br />

zavr{en ili u{te e vo izgradba.<br />

So poslednoto, treto re{enie, sopstvenikot ima pravo da bara<br />

da mu se isplati prometnata cena na zemji{teto, pri {to, iako vo Zakonot<br />

izre~no ne e navedeno, proizleguva deka stanuva zbor za prometna<br />

vrednost vo vremeto na donesuvaweto na sudskata odluka.<br />

[to se odnesuva do navodot vo inicijativata deka spored osporeniot<br />

~len 118 o{teteniot sopstvenik na zemji{teto mo`el da bara<br />

za{tita pred sud koj, po isklu~ok (stav 2 od ~len 118) mo`el da odlu~i<br />

437

izgradeniot grade`en objekt izgraden so kr{ewe na pozitivnite zakoni<br />

da ne se sru{i, so {to se naru{uvale na~elata na vladeewe na pravoto<br />

i pravnata za{tita na sopstvenosta, Sudot, isto taka, oceni deka<br />

podnositelot na inicijativata ovaa odredba pogre{no ja tolkuva.<br />

Imeno, vo stavot 2 od ~len 118 od osporeniot Zakon, decidno se navedeni<br />

pri~inite poradi koi Sudot po isklu~ok od stav 1 mo`e da odlu-<br />

~i izgradeniot grade`en objekt da ne se sru{i, a toa se: vrednosta na<br />

objektot, imotnite priliki na sopstvenikot na zemji{teto i na graditelot,<br />

kako i nivnoto odnesuvawe vo tekot na gradbata. Site navedeni<br />

komponenti se od va`nost za sudot da oceni dali ru{eweto na grade`niot<br />

objekt e, ili ne e op{testveno opravdano. Ottuka, proizleguva<br />

logi~en zaklu~ok deka zakonodavecot so vakvoto re{enie gi imal<br />

vo vid temelnite vrednosti - vladeeweto na pravoto i pravnata za{tita<br />

na sopstvenosta, so toa {to ja imal vo vid i op{testvenata opravdanost<br />

na postapkata.<br />

Od pri~ina {to osporenite ~lenovi 121 i 122 od Zakonot za<br />

sopstvenost i drugi stvarni prava bile predmet na ocena od strana na<br />

Ustavniot sud, koj so Re{enie U. br. 203/2002 od 12 mart 2003 godina i<br />

U. br. 184/2003 od 3 noemvri 2004 godina ja ocenuval nivnata soglasnost<br />

so Ustavot od aspekt na ~lenovite 8, 9, 26, 30, 33, 43, 51, 54, 55, 58 i 59 i<br />

ne povel postapka, a vo konkretniot slu~aj nao|a deka ne postojat osnovi<br />

za poinakvo odlu~uvawe, Sudot soglasno ~len 28 alineja 2 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud, vo ovoj del inicijativata ja otfrli.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

438

44. U. br. 160/2004 (15. 12. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 52 stav 1 od Zakonot za izbor na pratenici vo Sobranieto<br />

na Republika Makedonija ("SV RM," br. 42/2002 i 46/2004).<br />

NAPOMENA: Zakonot za izbor na pratenici vo Sobranieto<br />

na Republika Makedonija ("SV RM," br. 24/1998 i 50/1999) prestana da<br />

va`i so donesuvaweto na Zakonot za izbor na pratenici vo Sobranieto<br />

na Republika Makedonija ("SV RM," br. 42/2002 i 46/2004).<br />

So inicijativata se osporuva ~l. 47 st. 2 od Zakonot objaven vo<br />

"SV RM," br. 24/1998 i 50/1999 spored koj:<br />

"Koga se objavuva ispituvawe na javnoto mislewe za kandidatite,<br />

politi~kite partii i grupata izbira~i vo izbornata kampawa, potrebno<br />

e da se navedat imiwata na analiti~arite koi go napravile istra`uvaweto,<br />

datumot, metodologijata, primerokot i imeto na nara-<br />

~uva~ot koj go pobaral ispituvaweto.<br />

Ispituvaweto na javnoto mislewe mo`e da se objavi najdocna<br />

pet dena pred denot opredelen za odr`uvawe na izborite.<br />

Ispituvawata na javnoto mislewe mo`at da se vr{at na samiot<br />

den na izborite, a rezultatite mo`at da bidat objaveni neposredno po<br />

zatvoraweto na izbira~kite mesta."<br />

Vo osporeniot Zakon koj e objaven vo "SV RM," br. 42/2002 i 46/<br />

2004 izmeni i dopolnuvawa, sodr`inata na osporenata odredba e pomestena<br />

vo ~l. 52 od Zakonot.<br />

Pri komparacija na starata i novata zakonska odredba, se doa|a<br />

do konstatacija deka zakonskoto re{enie vo stariot zakon e fakultativno<br />

opredeleno (mo`e da se objavi), a so noviot zakon vakvoto re{enie<br />

e zadol`itelno, odnosno obligatorno (se objavuva), {to zna~i i<br />

postrogo, no sepak su{tinata koja se pobiva so inicijativata e vremenskoto<br />

ograni~uvawe na objavuvaweto na ispituvaweto na javnoto mislewe,<br />

poradi {to pred Sudot kako osporena }e se smeta odredbata od<br />

va`e~kiot zakon.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata objavuvaweto na ispituvaweto<br />

na javnoto mislewe ne smeelo da ima bilo kakvo vremensko<br />

ograni~uvawe i pred denot opredelen za odr`uvawe na izborite. Vakvoto<br />

zakonsko re{enie bilo vo sprotivnost so ~len 16 stav 2 od Usta-<br />

439

vot na Republika Makedonija so koj se garantira javnoto informirawe,<br />

slobodniot pristap kon informaciite, slobodata na primena i<br />

prenesuvawe na informacii.<br />

Spored navodite vo inicijativata zakonsko vremensko ograni-<br />

~uvawe na objavuvaweto na ispituvaweto na javnoto mislewe ne bilo<br />

predvideno nitu so ~l. 62 st. 5 od Ustavot, a od druga strana, pak, so st.<br />

3 od istata zakonska odredba bilo predvideno deka ispituvawa na javnoto<br />

mislewe mo`e da se vr{i na samiot den na izborite, a rezultatite<br />

da bidat objaveni najrano neposredno po zatvoraweto na izbira-<br />

~kite mesta.<br />

Poradi gornite pri~ini podnositelot na inicijativata smeta<br />

deka so osporenata zakonska odredba se povreduvale ~l. 8 st. 1 al. 1, 3, 5<br />

i 11, 16 st. 2, 22, 51, 54 st. 1 i 62 st. 5 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

poradi {to se predlaga Sudot da povede postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na osporenata odredba od zakonot.<br />

Sodr`ina na osporenata odredba<br />

^len 52<br />

(1) Ispituvaweto na javnoto mislewe se objavuva najdocna pet<br />

dena pred denot opredelen za odr`uvawe na izborite.<br />

(2) Koga se objavuva ispituvawe na javno mislewe za kandidatite,<br />

politi~kite partii i grupata izbira~i vo izbornata kampawa, se<br />

naveduva imeto na institucijata ili rakovoditelot na institucijata<br />

{to go izvr{ila istra`uvaweto, datumot, metodologijata, goleminata<br />

i strukturata na primerokot i imeto na nara~atelot koj go pobaral<br />

ispituvaweto.<br />

(3) Ispituvaweto na javnoto mislewe mo`e da se vr{i na samiot<br />

den na izborite, a rezultatite da bidat objaveni najrano neposredno<br />

po zatvoraweto na izbira~kite mesta.<br />

440<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 8 st. 1 al. 1, 3, 5 i 11 od Ustavot, temelni vrednosti<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija se osnovnite slobodi i<br />

prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto pravo i<br />

utvrdeni so Ustavot, vladeeweto na pravoto i politi~kiot pluralizam<br />

i slobodnite, neposredni i demokratski izbori kako i po~ituvaweto<br />

na op{to prifatenite normi na me|unarodnoto pravo.<br />

Soglasno ~l. 16 st. 2 od Ustavot se garantira slobodata na govorot,<br />

javniot nastap, javnoto informirawe i slobodnoto osnovawe na<br />

institucii za javno informirawe. Vo st. 3 od istata ustavna norma e<br />

predvideno deka se garantira slobodniot pristap kon infromaciite<br />

slobodata na primawe i prenesuvawe na informacii.<br />

^lenot 22 od Ustavot, utvrduva deka sekoj gra|anin so napolneti<br />

18 godini `ivot steknuva izbira~ko pravo koe e ednakvo, op{to i

neposredno i se ostvaruva na slobodni izbori so tajno glasawe, a izbira~ko<br />

pravo nemaat licata na koi im e odzemena delovnata sposobnost.<br />

Spored ~l. 51 od Ustavot vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakon, a spored ~l. 54 st. 1 od Ustavot, slobodite i pravata na<br />

~ovekot i gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni<br />

so Ustavot.<br />

Spored ~l. 62 st. 5 od Ustavot, na~inot i uslovite za izbor na<br />

pratenicite se ureduvaat so zakon {to se donesuva so mnozinstvo glasovi<br />

od vkupniot broj pratenici.<br />

So Zakonot za izbor na pratenici vo Sobranieto na Republika<br />

Makedonija (~l. 1) se ureduvaat na~inot, uslovite i postapkata za<br />

izbor na pratenici vo Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

Vo Glava IV od Zakonot, vo koja e sodr`ana osporenata odredba,<br />

se regulira vremetraeweto na izbornata politika, postapkata za<br />

za{tita za vreme na kampawata, mediumskoto pretstavuvawe, ispituvawe<br />

na javnoto mislewe vo vrska so izborite koi sledat, pravata i<br />

obvrskite na javnite glasila, odr`uvaweto na predizborni mitinzi i<br />

mestoto na nivnoto odr`uvawe.<br />

Vo delot od Zakonot koj se odnesuva na izbornata kampawa vo<br />

~l. 47 e uredeno deka politi~ka partija, dve ili pove}e politi~ki partii<br />

zaedno, ili grupa izbira~i ~ii listi na kandidati za izbor na pratenici<br />

vo Sobranieto, se potvrdeni od regionalnata izborna komisija,<br />

imaat pravo da organiziraat izborna kampawa (organizatori na izbornata<br />

kampawa). Organizatorite na izbornata kampawa imaat pravo na<br />

ramnopraven pristap i pod ednakvi uslovi da gi koristat site vidovi<br />

na politi~ka propaganda, izvestuvawa i drugi oblici na propaganda<br />

~ija cel e da se vlijae na odlukata na izbira~ite pri glasaweto za kandidati<br />

za pratenici.<br />

Od navedenite ustavni i zakonski odredbi mo`e da se izvle~e<br />

zaklu~ok deka i objavuvaweto na ispituvaweto na javnoto mislewe koe<br />

e predvideno vo ~l. 52 st. 1, isto taka, pretstavuva eden vid na politi-<br />

~ka propaganda. Imeno, javnoto mislewe pretstavuva stav odnosno pozicija<br />

na javnosta za opredeleno pra{awe, zaedni~ka psiholo{ko-ideolo{ka<br />

reakcija na odobruvawe ili osuda. Javnoto mislewe gi opfa}a<br />

stavovite t.e. mislewata od normativen karakter kako za toa treba da<br />

se re{i nekoe pra{awe ili da se uredi nekoja pojava, toa e oblik na<br />

kolektivno rasuduvawe na politi~kata javnost.<br />

Javnoto mislewe postoi ne samo poradi toa {to ~ovekot e mislovno<br />

su{testvo, tuku i poradi toa {to negovata svest za li~nite<br />

interesi i interesite na nemu bliskite lu|e ima za cel da se pro{iri<br />

i da bide usvoena. Tokmu poradi toa, so osporenata zakonska odredba se<br />

opredeluva vremensko ograni~uvawe na objavuvaweto na ispituvaweto<br />

na javnoto mislewe pred denot na odr`uvaweto na izborite so cel da<br />

mu se ostavi prostor na gra|aninot - izbira~ samostojno i slobodno da<br />

441

odlu~uva pri izborot na pratenici vo Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

Imeno, trgnuvaj}i od faktot deka vo izbornata kampawa u~estvuvaat<br />

pove}e partii i golem broj kandidati za pratenici, normalno<br />

e deka organizatorite na izbornata kampawa gi koristat site vidovi<br />

na politi~ka propaganda, izvestuvawe i drugi oblici so cel da se vlijae<br />

na odlukata na izbira~ite pri glasaweto na kandidati za pratenici.<br />

Pritoa, mo`e da se slu~i stavot, odnosno pozicijata na javnosta da<br />

ima golemo vlijanie, odnosno da bide od su{tinsko zna~ewe za formiraweto<br />

na kone~nata odluka na izbira~ot {to e vo sprotivnost so ~l.<br />

22 od Ustavot na Republika Makedonija. Ottuka, so vremenskoto ograni~uvawe<br />

na objavuvaweto na rezultatite od ispituvaweto na javnoto<br />

mislewe - najdocna pet dena pred denot opredelen za odr`uvawe na<br />

izborite, celta na zakonodavecot, vo prv red e opredelena od mo`nosta<br />

za sozdavawe uslovi vo toj period pred izborite gra|aninot izbira~<br />

samostojno, bez nikakvo i ni~ie vlijanie spored svoite soznanija<br />

za kandidatite dobieni vo tekot na izbornata kampawa, da go ostvaruva<br />

svoeto izbira~ko pravo. Ottamu, so osporenata odredba ne se doveduvaat<br />

vo pra{awe politi~kiot pluralizam, nitu vladeeweto na pravoto<br />

kako temelni vrednosti na ustavniot poredok na dr`avata, nitu<br />

pak, so nea se povreduvaat ustavnite slobodi i prava na ~ovekot i gra-<br />

|aninot.<br />

Poradi iznesenoto, smetame deka navodite vo inicijativata so<br />

koi se osporuva ustavnosta na ~l. 57 st. 1 od Zakonot za izbor na pratenici<br />

vo Sobranieto na Republika Makedonija ne se osnovani i zatoa se<br />

p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 52 st. 1 od Zakonot za izbor na pratenici vo Sobranieto na Republika<br />

Makedonija ("SV RM," br. 42/2002 i 46/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 15 dekemvri 2004 godina,<br />

donese<br />

442<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenot 52 stav 1 od Zakonot za izbor na pratenici vo Sobranieto na<br />

Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 42/2002 i 46/2004).

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored podnositelot na inicijativata objavuvaweto na ispituvaweto<br />

na javnoto mislewe ne smeelo da ima kakvo bilo vremensko<br />

ograni~uvawe i pred denot opredelen za odr`uvawe na izborite. Vakvoto<br />

zakonsko re{enie bilo vo sprotivnost so ~len 16 stav 2 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija so koj se garantira javnoto informirawe,<br />

slobodniot pristap kon informaciite, slobodata na primena i<br />

prenesuvawe na informacii.<br />

Spored navodite vo inicijativata zakonsko vremensko ograni-<br />

~uvawe na objavuvaweto na ispituvaweto na javnoto mislewe ne bilo<br />

predvideno so ~len 62 stav 5 od Ustavot, a od druga strana, pak, so stavot<br />

3 od istata zakonska odredba bilo predvideno deka ispituvawa na<br />

javnoto mislewe mo`e da se vr{i na samiot den na izborite, a rezultatite<br />

da bidat objaveni najrano neposredno po zatvoraweto na izbira~kite<br />

mesta.<br />

Poradi navedenite pri~ini podnositelot na inicijativata<br />

smeta deka so osporenata zakonska odredba se povreduvale ~lenovite 8<br />

stav 1 alineite 1, 3, 5 i 11; 16 stav 2; 22; 51; 54 stav 1 i 62 stav 5 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija, poradi {to predlaga Sudot da povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na osporenata odredba od zakonot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka vo ~lenot 52 od Zakonot za<br />

izbor na pratenici vo Sobranieto na Republika Makedonija e predvideno:<br />

(1) Ispituvaweto na javnoto mislewe se objavuva najdocna pet<br />

dena pred denot opredelen za odr`uvawe na izborite.<br />

(2) Koga se objavuva ispituvawe na javno mislewe za kandidatite,<br />

politi~kite partii i grupata izbira~i vo izbornata kampawa, se<br />

naveduva imeto na institucijata ili rakovoditelot na institucijata<br />

{to go izvr{ila istra`uvaweto, datumot, metodologijata, goleminata<br />

i strukturata na primerokot i imeto na nara~atelot koj go pobaral<br />

ispituvaweto.<br />

(3) Ispituvaweto na javnoto mislewe mo`e da se vr{i na samiot<br />

den na izborite, a rezultatite da bidat objaveni najrano neposredno<br />

po zatvoraweto na izbira~kite mesta.<br />

4. Soglasno ~len 8 stav 1 alineite 1, 3, 5 i 11 od Ustavot, temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija se osnovnite<br />

slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto<br />

pravo i utvrdeni so Ustavot, vladeeweto na pravoto i politi-<br />

~kiot pluralizam i slobodnite, neposredni i demokratski izbori<br />

kako i po~ituvaweto na op{toprifatenite normi na me|unarodnoto<br />

pravo.<br />

443

Soglasno ~len 16 stav 2 od Ustavot se garantira slobodata na<br />

govorot, javniot nastap, javnoto informirawe i slobodnoto osnovawe<br />

na institucii za javno informirawe. Vo stavot 3 od istata ustavna<br />

norma e predvideno deka se garantira slobodniot pristap kon informaciite<br />

slobodata na primawe i prenesuvawe na informacii.<br />

^lenot 22 od Ustavot, utvrduva deka sekoj gra|anin so napolneti<br />

18 godini `ivot steknuva izbira~ko pravo koe e ednakvo, op{to i<br />

neposredno i se ostvaruva na slobodni izbori so tajno glasawe, a izbira~ko<br />

pravo nemaat licata na koi im e odzemena delovnata sposobnost.<br />

Spored ~len 51 od Ustavot vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakon, a spored ~len 54 stav 1 od Ustavot, slobodite i pravata<br />

na ~ovekot i gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni<br />

so Ustavot.<br />

Spored ~len 62 stav 5 od Ustavot, na~inot i uslovite za izbor<br />

na pratenicite se ureduvaat so zakon {to se donesuva so mnozinstvo<br />

glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

So Zakonot za izbor na pratenici vo Sobranieto na Republika<br />

Makedonija (~len 1) se ureduvaat načinot, uslovite i postapkata za<br />

izbor na pratenici vo Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

Vo Glava IV od Zakonot, vo koja e sodr`ana osporenata odredba,<br />

se regulira vremetraeweto na izbornata kampawa, postapkata za<br />

za{tita za vreme na kampawata, mediumskoto pretstavuvawe, ispituvawe<br />

na javnoto mislewe vo vrska so izborite koi sledat, pravata i<br />

obvrskite na javnite glasila, odr`uvaweto na predizborni mitinzi i<br />

mestoto na nivnoto odr`uvawe.<br />

Vo delot od Zakonot koj se odnesuva na izbornata kampawa vo<br />

~lenot 47 e uredeno deka politi~ka partija, dve ili pove}e politi~ki<br />

partii zaedno, ili grupa izbira~i ~ii listi na kandidati za izbor na<br />

pratenici vo Sobranieto, se potvrdeni od regionalnata izborna komisija,<br />

imaat pravo da organiziraat izborna kampawa (organizatori<br />

na izbornata kampawa). Organizatorite na izbornata kampawa imaat<br />

pravo na ramnopraven pristap i pod ednakvi uslovi da gi koristat<br />

site vidovi na politi~ka propaganda, izvestuvawa i drugi oblici na<br />

propaganda ~ija cel e da se vlijae na odlukata na izbira~ite pri<br />

glasaweto za kandidati za pratenici.<br />

Od navedenite ustavni i zakonski odredbi mo`e da se izvle~e<br />

zaklu~ok deka i objavuvaweto na ispituvaweto na javnoto mislewe koe<br />

e predvideno vo ~len 52 stav 1, isto taka, pretstavuva eden vid na<br />

politi~ka propaganda. Imeno, javnoto mislewe pretstavuva stav odnosno<br />

pozicija na javnosta za opredeleno pra{awe, zaedni~ka psiholo-<br />

{ko-ideolo{ka reakcija na odobruvawe ili osuda. Javnoto mislewe gi<br />

opfa}a stavovite t.e. mislewata od normativen karakter za toa kako<br />

treba da se re{i nekoe pra{awe ili da se uredi nekoja pojava. Toa e<br />

oblik na kolektivno rasuduvawe na politi~kata javnost.<br />

444

Javnoto mislewe postoi ne samo poradi toa {to ~ovekot e mislovno<br />

su{testvo, tuku i poradi toa {to negovata svest za li~nite<br />

interesi i interesite na nemu bliskite lu|e ima za cel da se pro{iri<br />

i da bide usvoena. Tokmu poradi toa, so osporenata zakonska odredba se<br />

opredeluva vremensko ograni~uvawe na objavuvaweto na ispituvaweto<br />

na javnoto mislewe pred denot na odr`uvaweto na izborite so cel da<br />

mu se ostavi prostor na gra|aninot - izbira~ samostojno i slobodno da<br />

odlu~uva pri izborot na pratenici vo Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

Imeno, trgnuvaj}i od faktot deka vo izbornata kampawa u~estvuvaat<br />

pove}e partii i golem broj kandidati za pratenici, normalno e<br />

deka organizatorite na izbornata kampawa gi koristat site vidovi na<br />

politi~ka propaganda, izvestuvawe i drugi oblici so cel da se vlijae<br />

na odlukata na izbira~ite pri glasaweto na kandidati za pratenici.<br />

Pritoa, mo`e da se slu~i stavot, odnosno pozicijata na javnosta da ima<br />

golemo vlijanie, odnosno da bide od su{testveno zna~ewe za formiraweto<br />

na kone~nata odluka na izbira~ot {to e vo sprotivnost so ~lenot<br />

22 od Ustavot na Republika Makedonija. Ottuka, so vremenskoto<br />

ograni~uvawe na objavuvaweto na rezultatite od ispituvaweto na<br />

javnoto mislewe - najdocna pet dena pred denot opredelen za odr`uvawe<br />

na izborite, celta na zakonodavecot pred sî, e opredelena od mo-<br />

`nosta za sozdavawe uslovi vo toj period pred izborite gra|aninot<br />

izbira~ samostojno, bez nikakvo i ni~ie vlijanie, spored svoite soznanija<br />

za kandidatite dobieni vo tekot na izbornata kampawa, da go<br />

ostvaruva izbira~koto pravo. Ottamu so osporenata odredba ne se doveduvaat<br />

vo pra{awe politi~kiot pluralizam, nitu vladeeweto na<br />

pravoto kako temelni vrednosti na ustavniot poredok na dr`avata,<br />

nitu pak, so nea se povreduvaat ustavnite slobodi i prava na ~ovekot i<br />

gra|aninot.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumovski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

445

446

45. U. br. 195/2004 (29. 12. 2004)<br />

Osporeni akti<br />

1. Zakonot za teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava<br />

vo Republika Makedonija ("SV RM," br. 55/2004).<br />

2. Zakon za gradot Skopje ("SV RM," br. 55/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

1. Vo inicijativata na grupa gra|ani od Struga se naveduva deka<br />

Zakonot za teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava vo<br />

Republika Makedonija ne bil vo soglasnost so Amandmanot XVI na<br />

Ustavot, bidej}i so ovoj Amandman se utvrduvalo potrebnoto mnozinstvo<br />

(broj na pratenici i nivnata pripadnost) za donesuvawe na zakonite<br />

za lokalnoto finansirawe, lokalnite izbori, op{tinskite granici<br />

i za gradot Skopje. Me|utoa, zadol`itelna odredba za donesuvawe<br />

zakon za op{tinskite granici nemalo nitu vo ovoj ni vo drugite amandmani<br />

na Ustavot od ednostavna pri~ina {to toa ne bila intencija i<br />

prioritet na ustavotvorecot. Vo ovaa inicijativa se naveduva deka<br />

osporeniot zakon ne bil vo soglasnost so ~l. 18, a ne bile po~ituvani i<br />

primeneti i ~l. 78 i 80 od Zakonot za lokalnata samouprava. Ponatamu,<br />

podnositelite na inicijativata naveduvaat deka pri donesuvaweto na<br />

osporeniot zakon ne bile zemeni predvid rezultatite od izjasnuvaweto<br />

na gra|anite na odr`aniot referendum vo Struga {to ne bilo vo<br />

soglasnost so ~l. 5 od Evropskata povelba za lokalnata samouprava,<br />

spored koj granicite na teritorijata na koja se prostira nadle`nosta<br />

na lokalnite vlasti ne smeat da se menuvaat bez prethodno konsultirawe<br />

na lokalnite zaednici {to se vo pra{awe. Na krajot vo ovaa inicijativa<br />

e navedeno i deka pri objavuvaweto na osporeniot zakon na<br />

albanski jazik vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" imiwata<br />

na gradovite i naselenite mesta bile preveduvani na albanski jazik<br />

taka {to i ovoj fakt bil eden vo dolgata niza napraveni povredi i<br />

kr{ewe na Ustavot. Poradi site navedeni pri~ini, vo inicijativata<br />

se predlaga Sudot da gi ukine ~l. 10 st. 1 t. 30 i ~l. 12 st. 1 t. 65 od<br />

osporeniot zakon.<br />

2. Vo inicijativata na Rabotni~kata partija se naveduva deka<br />

Zakonot za teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava vo<br />

Republika Makedonija bil donesen bez organizirana javna rasprava,<br />

deka ne bile po~ituvani rezultatite od neposrednoto izjasnuvawe na<br />

447

gra|anite, i deka bil sprotiven na ~l. 5 od Evropskata povelba za lokalnata<br />

samouprava. Na krajot, vo ovaa inicijativa se bara da se utvrdat<br />

elementi na krivi~no delo - zloupotreba na vlast - poradi kampawata<br />

na vlasta protiv referendumot.<br />

3. So inicijativata na Svetskiot Makedonski Kongres se osporuvaat<br />

Zakonot za teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava<br />

vo Republika Makedonija i Zakonot za gradot Skopje poradi toa<br />

{to bile vo sprotivnost so ~l. 8 st. 1 al. 3, 9 i 11 i ~l. 118 od Ustavot,<br />

kako i so ~l. 5 od Evropskata povelba za lokalnata samouprava. Vo<br />

ovaa inicijativa se naveduva deka navedenite zakoni bile doneseni bez<br />

konsultacija na lokalnite vlasti, bidej}i bile otfrleni rezultatite<br />

od op{tinskite referendumi vo 41 op{tina kade gra|anite so apsolutno<br />

mnozinstvo se izjasnile za nepromenlivost na op{tinskite granici.<br />

Svetskiot Makedonski Kongres smeta deka sprotivno na ustavno<br />

utvrdenite odredbi za me|unarodnite dogovori, osporenite zakoni gi<br />

menuvale odredbite od Evropskata povelba za lokalnata samouprava<br />

posebno ~l. 1, 5 i 12. Ponatamu, vo prilog na ovaa inicijativa na 7<br />

stranici se navedeni rezultatite od odr`anite referendumi vo op{tinite.<br />

Vo inicijativata se bara ustavniot sud da gi poni{ti osporenite<br />

zakoni, na podgotvitelna i javna sednica na Sudot da bidat pokaneti<br />

Todor Petrov, Gordana Siljanovska, Qubomir Fr~kovski, Vlado<br />

Popovski, Svetomir [kari} i Vlado Kambovski i Sudot da donese re-<br />

{enie za zapirawe od izvr{uvawe na site poedine~ni akti i dejstvija<br />

{to se prezemaat vrz osnova na osporenite zakoni.<br />

4. Vo inicijativata na \or|i Naumov se naveduva deka ~l. 10 i 11<br />

od Zakonot za teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava<br />

vo Republika Makedonija ne bile vo soglasnost so Ustavot, od pri~ini<br />

{to zakonot ne go po~ituval pravoto na lokalnite edinici na lokalna<br />

samouprava kako temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija, a osobeno ne go po~ituval pravoto na neposredno odlu~uvawe<br />

na gra|anite za promena na granicite na op{tinite utvrdeno so<br />

~l. 114 i 115 od Ustavot. Osporeniot zakon, odnosno ~l. 10 i 11 ne bile<br />

vo soglasnost i so ~l. 118 od Ustavot, bidej}i so niv se derogirala<br />

odredbata od ~l. 5 od Evropskata povelba za lokalnata samouprava.<br />

Imeno, nepo~ituvaweto na pravoto na gra|anite {to se izjasnile na<br />

referendum prakti~no zna~elo menuvawe na ratifikuvan me|unaroden<br />

dogovor so zakon iako toa go zabranuval Ustavot.<br />

5. Vo inicijativata na Zdru`enieto na gra|ani "Ki~ev~ani za<br />

Ki~evo" se naveduva deka so ratifikacijata na Evropskata povelba za<br />

lokalna samouprava taa stanala del od pravniot poredok na Republika<br />

Makedonija, a soglasno ~l. 118 od Ustavot, Sobranieto ne mo`elo so<br />

zakon da gi menuva odredbite od Povelbata. Ova zdru`enie na gra|ani<br />

smeta deka pri postoewe na Zakonot za teritorijalna podelba na Republika<br />

Makedonija od 1996 godina i ratifikuvanata Evropska povelba<br />

za lokalna samouprava nemalo nikakvi pravni mo`nosti da se donese<br />

448

nov zakon za teritorijalna podelba. Vo potkrepa za takvoto mislewe<br />

se naveduva Amandmanot XVI na Ustavot i ~l. 12 na Evropskata povelba<br />

koi bile zadol`itelni za Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

Sodr`ina na osporenite zakoni<br />

1. Zakonot za teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava<br />

vo Republika Makedonija sodr`i: I Op{ti odredbi; II Op{tini<br />

vo Republika Makedonija (so ime i sedi{te); III Podra~je na op{tinite<br />

i naseleni mesta vo Republika Makedonija; IV Organizacija na<br />

mesnata samouprava vo Republika Makedonija i V Preodni i zavr{ni<br />

odredbi.<br />

2. Zakonot za gradot Skopje sodr`i: I Op{ti odredbi; II Organizacija<br />

na gradot Skopje; III Nadle`nosti na gradot Skopje i op{tinite<br />

vo gradot Skopje; IV Organi na gradot Skopje i op{tinite vo gradot<br />

Skopje; V Finansirawe na gradot Skopje i op{tinite vo gradot<br />

Skopje; VI Upotreba na jazicite na zaednicite vo gradot Skopje i vo<br />

op{tinite vo gradot Skopje; VII Odnosi i sorabotka na gradot Skopje<br />

i op{tinite vo gradot Skopje i VIII Preodni i zavr{ni odredbi.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

223/1996 od 26 fevruari 1997 godina, ne povede postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 8 t. 26 i 85 od Zakonot za teritorijalnata podelba<br />

na Republika Makedonija i opredeluvawe na podra~jata na edinicite<br />

na lokalnata samouprava ("SV RM," br. 49/1996). Inicijativata<br />

bila podnesena poradi toa {to zakonodavecot ne go imal predvid faktot<br />

deka selata Or}u{e i Gorna Belica bile odr`ani sobiri na koi<br />

bile doneseni ednoglasni odluki za nivno prisoedinuvawe kon op{tinata<br />

Vrutok, odnosno op{tinata Vev~ani, pa istite gi prisoedinil<br />

kon op{tinata Mavrovi Anovi, odnosno kon op{tinata Struga.<br />

Imaj}i go predvid ~l. 116 od Ustavot, Sudot oceni deka Ustavot ne se<br />

vpu{ta vo reguliraweto na pra{awata vo vrska so teritorijalnata<br />

podelba na Republikata i podra~jata na op{tinite, tuku so upatna<br />

norma predviduva ovie pra{awa da se uredat so zakon so {to na zakonodavecot<br />

mu go prepu{til reguliraweto na site pra{awa od ovaa<br />

oblast.<br />

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

40/1997 od 18 juni 1997 godina, ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~lenovite 4, 6 i 13 od Zakonot za gradot Skopje ("SV RM,"<br />

br. 49/1996). Inicijativata be{e podnesena poradi toa {to ~l. 117 od<br />

Ustavot ne uka`uval na toa deka vo ramkite na gradot Skopje mo`ele<br />

da bidat opfateni i selski naseleni mesta, nitu pak mo`elo vo ramkite<br />

na posebnata edinica na lokalnata samouprava da postojat drugi<br />

449

edinici na lokalna samouprava - op{tini. Ponatamu, spored inicijativata,<br />

osporeniot zakon ja ograni~uval samostojnosta na op{tinite<br />

od podra~jeto na grad Skopje, bidej}i spored Ustavot ne mo`elo da postoi<br />

podelena nadle`nost me|u gradot i op{tinite. Osporeniot zakon<br />

go ograni~uval i pravoto na gradot Skopje da go opredeluva brojot na<br />

pretstavnicite na gra|anite i negoviot sostav. Vrz osnova na ustavnite<br />

odredbi Ustavniot sud utvrdil deka op{tinite se edinici na lokalnata<br />

samouprava koja se ureduva so zakon, deka gradot Skopje e posebna<br />

edinica na lokalnata samouprava ~ija organizacija, isto taka, se<br />

ureduva so zakon, kako i deka teritorijalnata podelba na Republikata<br />

i podra~jata na op{tinite se utvrduvaat so zakon. Spored Sudot, Zakonot<br />

za gradot Skopje normativno ja definira posebnosta na gradot i<br />

odnosite na gradot i op{tinite od negovoto podra~je i kako specijalen<br />

zakon ima cel da ja izrazi specifi~nosta na gradot i pra{awata<br />

od interes za gradot kako celina. Ottuka, iako vo Ustavot nema izre-<br />

~na odredba deka vo sostavot na posebnata edinica na lokalnata samouprava<br />

postojat drugi edinici na lokalnata samouprava, no isto taka<br />

nema ni izre~na zabrana za toa, zakonodavecot odlu~il podra~jeto na<br />

gradot Skopje da go so~inuvaat sedum op{tini i toa vo granici utvrdeni<br />

so Zakonot za gradot Skopje. Sudot, isto taka, oceni deka so posebniot<br />

zakon za gradot Skopje, pravo na zakonodavecot e, me|u drugite<br />

pra{awa, da go uredi i pra{aweto za brojot na ~lenovite na Sovetot<br />

na gradot i na~inot na nivniot izbor.<br />

450<br />

Pravno mislewe<br />

1. Soglasno ~l. 8 st. 1 al. 9 od Ustavot, lokalnata samouprava e<br />

temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Vo funkcija na razrabotka na lokalnata samouprava kako temelna<br />

vrednost, Ustavot sodr`i posebna glava V so koja se utvrduva modelot<br />

na lokalnata samouprava vo Republika Makedonija.<br />

^lenot 114 od Ustavot utvrduva deka na gr|anite im se garantira<br />

pravoto na lokalna samouprava, edinici na lokalnata samouprava se<br />

op{tinite, vo op{tinite mo`at da se osnovaat oblici na mesna samouprava,<br />

op{tinite se finansiraat od sopstveni izvori na prihodi<br />

opredeleni so zakon i so sredstva od Republikata.<br />

Soglasno Amandmanot XVI na Ustavot, so koj e zamenet stavot 5<br />

na ~l. 114, lokalnata samouprava se ureduva so zakon koj se donesuva so<br />

dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici, pri {to<br />

mora da ima mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici koi<br />

pripa|aat na zaednicite koi ne se mnozinstvo vo Republika Makedonija.<br />

Zakonite za lokalno finansirawe, lokalni izbori, op{tinskite<br />

granici i za gradot Skopje, se donesuvaat so mnozinstvo glasovi od<br />

prisutnite pratenici, pri {to mora da ima mnozinstvo glasovi od<br />

prisutnite pratenici koi pripa|aat na zaednicite koi ne se mnozins-

tvo vo Republika Makedonija.<br />

Soglasno Amandman XVII t. 1 na Ustavot, so koj e zamenet st. 1<br />

~l. 115, vo edinicite na lokalnata samouprava gra|anite neposredno i<br />

preku pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od lokalno<br />

zna~ewe, a osobeno vo oblastite na javnite slu`bi, urbanizmot i<br />

ruralnoto planirawe, za{titata na okolinata, lokalniot ekonomski<br />

razvoj, lokalnoto finansirawe, komunalnite dejnosti, kulturata, sportot,<br />

socijalnata i detskata za{tita, obrazovanieto, zdravstvenata<br />

za{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so zakon.<br />

Vo Glava V od Ustavot koja se odnesuva na lokalnata samouprava<br />

e i ~l. 116 spored koj teritorijalnata podelba na Republikata i<br />

podra~jata na op{tinite se utvrduvaat so zakon.<br />

Spored ~l. 117 st. 1 od Ustavot, gradot Skopje e posebna edinica<br />

na lokalnata samouprava ~ija organizacija se ureduva so zakon.<br />

Spored Amandman XVII t. 2 na Ustavot, so koj e zamenet st. 2 na<br />

~l. 117, vo gradot Skopje gra|anite neposredno i preku pretstavnici<br />

u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od zna~ewe za gradot Skopje,<br />

a osobeno vo oblastite na javnite slu`bi, urbanizmot i ruralnoto<br />

planirawe, za{titata na okolinata, lokalniot ekonomski razvoj, lokalnoto<br />

finansirawe, komunalnite dejnosti, kulturata, sportot, socijalnata<br />

i detskata za{tita, obrazovanieto, zdravstvenata za{tita i vo<br />

drugi oblasti utvrdeni so zakon.<br />

Vrz osnova na navedenite ustavni odredbi proizleguva deka navodite<br />

vo inicijativata, spored koi osporeniot zakon ne bil vo soglasnost<br />

so Amandmanot XVI na Ustavot i so utvrdenoto pravo na gra|anite<br />

neposredno i preku pretstavnici da u~estvuvaat vo odlu~uvaweto<br />

za pra{awa od lokalno zna~ewe, se neosnovani.<br />

Imeno, Amandmanot XVI na Ustavot go ureduva pra{aweto vo<br />

vrska so potrebnoto mnozinstvo glasovi na pratenicite, kako i za potrebnoto<br />

mnozinstvo glasovi od pratenicite koi pripa|aat na zaednicite<br />

koi ne se mnozinstvo vo Republika Makedonija pri donesuvaweto<br />

na Zakonot za lokalnata samouprava i na zakonite za lokalno finansirawe,<br />

lokalni izbori, op{tinskite granici i za gradot Skopje.<br />

Amandmanot XVII na Ustavot utvrduva deka vo edinicite na lokalnata<br />

samouprava i vo gradot Skopje gra|anite neposredno i preku<br />

pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od lokalno zna-<br />

~ewe, odnosno od zna~ewe za gradot Skopje vo to~no opredeleni oblasti<br />

so mo`nost da u~estvuvaat vo odlu~uvaweto i za pra{awa od drugi<br />

oblasti utvrdeni so zakon.<br />

Me|utoa, osporeniot Zakon za teritorijalnata organizacija na<br />

lokalnata samouprava vo Republika Makedonija e donesen vrz osnova<br />

na ~l. 116 od Ustavot spored koj teritorijalnata podelba na Republikata<br />

i podra~jata na op{tinite se utvrduvaat so zakon, a osporeniot<br />

Zakon za gradot Skopje e donesen vrz osnova na ~l. 117 st. 1 od Ustavot,<br />

spored koj gradot Skopje e posebna edinica na lokalna samouprava ~ija<br />

451

organizacija se ureduva so zakon.<br />

Pritoa, Ustavot ne se vpu{ta vo reguliraweto na pra{awata<br />

vo vrska so teritorijalnata podelba na Republikata i podra~jata na<br />

op{tinite, nitu pak vo pra{awata svrzani za organizacijata na gradot<br />

Skopje, tuku nedvosmisleno upatuva ovie pra{awa da se uredat so zakon,<br />

so {to prepu{til reguliraweto na site pra{awa od ovie oblasti<br />

da bide vo isklu~iva nadle`nost na Sobranieto na Republika Makedonija<br />

kako pretstavni~ki organ na gra|anite i nositel na zakonodavnata<br />

vlast na Republikata.<br />

Ottuka, smetame deka ne mo`e osnovano da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta na osporenite zakoni so ~l. 8 st. 1 al. 9 od Ustavot,<br />

kako i so Amandman XVI i Amandman XVII na Ustavot.<br />

2. Soglasno ~l. 110 al. 1 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot.<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 11 od Ustavot, temelna vrednost na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija e po~ituvaweto na op{to prifatenite<br />

normi na me|unarodnoto pravo, a spored ~l. 118 od Ustavot,<br />

me|unarodnite dogovori {to se ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot<br />

se del od vnatre{niot praven poredok i ne mo`at da se menuvaat so<br />

zakon.<br />

Prifa}aj}i go principot na po~ituvawe na op{to prifatenite<br />

normi na me|unarodnoto pravo, Republika Makedonija ja deklarira<br />

svojata otvorenost i spremnost za integracija vo evropskata i svetskata<br />

zaednica.<br />

Od druga strana, me|unarodnite dogovori stanuvaat del od vnatre{niot<br />

praven poredok dokolku se ratifikuvani vo soglasnost so<br />

Ustavot i ne mo`at da se menuvaat so zakon.<br />

Sobranieto na Republika Makedonija na 14 maj 1997 godina, donese<br />

Zakon so koj ja ratifikuva Evropskata povelba za lokalnata samouprava<br />

donesena vo Strazbur na 15 oktomvri 1985 godina. So ovaa ratifikacija,<br />

Evropskata povelba e del od vnatre{niot praven poredok<br />

i ne mo`e da bide izmeneta so zakon.<br />

Trgnuvaj}i od nadle`nosta na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

utvrdena so ~l. 110 od Ustavot, smetame deka Ustavniot sud<br />

nema nadle`nost da ja ocenuva me|usebnata soglasnost na zakonite so<br />

me|unarodnite akti. Toa, dotolku pove}e {to pra{aweto dali vo postapkata<br />

za donesuvawe na osporenite zakoni, zakonodavecot gi imal<br />

predvid rezultatite od izjasnuvaweto na gra|anite na referendumite<br />

vo edinicite na lokalnata samouprava e fakti~ko pra{awe za koe<br />

Ustavniot sud, isto taka, ne e nadle`en da odlu~uva.<br />

Ottamu, spored na{e mislewe, koe i ne e bitno vo slu~ajov, dokolku<br />

zakonodavecot gi nemal predvid rezultatite od referendumskoto<br />

izjasnuvawe na lokalno nivo, eventualno mo`e da stane zbor za<br />

nepo~ituvawe na Evropskata povelba za lokalnata samouprava odo{to<br />

za nejzino menuvawe so zakon, kako {to se naveduva vo inicijativite.<br />

452

Pritoa, ne mo`e da se prenebregne okolnosta od obrazlo`enieto na<br />

Predlogot na zakonot za teritorijalnata organizacija na lokalnata<br />

samouprava vo Republika Makedonija kade decidno e notirano deka vo<br />

odnos na predlogot za donesuvawe na ovoj zakon se napraveni korekcii<br />

vrz osnova na raspravata vodena vo Sobranieto na Republika Makedonija,<br />

referendumskoto izjasnuvawe na op{tinite, zabele{kite, predlozite<br />

i sugestiite od organi na lokalnata samouprava i od mesni zaednici<br />

kako i vrz osnova na analizata na funkcionalnosta vo povrzuvaweto<br />

na naselenite mesta.<br />

Vrz osnova na iznesenoto smetame deka inicijativite vo odnos<br />

na soglasnosta na osporenite zakoni so Evropskata povelba, soglasno<br />

~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija,<br />

treba da se otfrlat poradi nenadle`nost.<br />

3. Vo vrska so navodite vo inicijativite deka osporeniot zakon<br />

za teritorijalna organizacija ne bil vo soglasnost so odredbite od<br />

Zakonot za lokalnata samouprava, soglasno ~l. 110 od Ustavot, Ustavniot<br />

sud ne e nadle`en da ja ocenuva me|usebnata soglasnost na zakonite.<br />

[to se odnesuva do na~inot na objavuvaweto na zakonite uka`uvame<br />

deka ne e predmet na ureduvawe na ovoj zakon, tuku ova pra{awe e<br />

uredeno so drugi zakoni, poradi {to, isto taka, smetame deka inicijativata<br />

na Romeo Dereban i grupa gra|ani od Struga vo ovoj del treba da<br />

se otfrli.<br />

Delot od inicijativata na Rabotni~kata partija od Ko~ani vo<br />

koj se bara Sudot da utvrdi elementi za krivi~no delo "zloupotreba na<br />

vlast" zaradi kampawata na vlasta protiv referendumot, smetame deka<br />

isto taka treba da se otfrli poradi toa {to Ustavniot sud soglasno<br />

~l. 110 od Ustavot nema nadle`nost da utvrduva elementi na kakvo<br />

bilo krivi~no delo, a najmalku na, vo Krivi~niot zakonik, nepostoe~ko<br />

delo.<br />

4. So ogled na toa {to ne mo`e osnovano da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta na osporenite zakoni so Ustavot, smetame deka ne<br />

se ispolneti uslovite od ~l. 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot da donese re{enie za zapirawe na izvr{uvaweto<br />

na poedine~nite akti ili dejstvija {to se prezemeni vrz osnova<br />

na osporenite zakoni.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

Zakonot za teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava vo<br />

Republika Makedonija ("SV RM," br. 55/2004) i Zakon za gradot Skopje<br />

("SV RM," br. 55/2004).<br />

3. Sudot da gi otfrli inicijativite vo delovite {to se odnesuvaat<br />

na soglasnosta na osporenite zakoni so Evropskata povelba za lo-<br />

453

kalnata samouprava, so Zakonot za lokalnata samouprava, na~inot na<br />

objavuvaweto na zakonot kako i baraweto za utvrduvawe na elementi za<br />

krivi~no delo "zloupotreba na vlast" poradi ne nale`nost na Sudot<br />

soglasno ~l. 110 od Ustavot i ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("SV RM" br. 70/1992), na sednicata<br />

odr`ana na 29 dekemvri 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na:<br />

a) Zakonot za teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava<br />

vo Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 55/2004).<br />

b) Zakonot za gradot Skopje ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 55/2004).<br />

2. SE OTFRLAAT inicijativite vo delovite {to se odnesuvaat<br />

na soglasnosta na osporenite zakoni so Evropskata povelba za lokalnata<br />

samouprava, so Zakonot za lokalnata samouprava, na~inot na<br />

objavuvaweto na zakonot, kako i baraweto za utvrduvawe na elementi<br />

za krivi~no delo "zloupotreba na vlast."<br />

3. Romeo Dereban i grupa gra|ani od Struga, Boris Serafimov<br />

od Ko~ani, Todor Petrov od Skopje, \or|i Naumov od Skopje i Zdru-<br />

`enieto na gra|ani "Ki~ev~ani za Ki~evo" od Ki~evo, na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativi za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na zakonite ozna~eni vo to~kata<br />

1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata na grupa gra|ani od Struga se naveduva deka<br />

Zakonot za teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava vo<br />

Republika Makedonija ne bil vo soglasnost so Amandmanot XVI na<br />

Ustavot, bidej}i so ovoj Amandman se utvrduvalo potrebnoto mnozinstvo<br />

(broj na pratenici i nivna pripadnost) za donesuvawe na zakonite<br />

za lokalnoto finansirawe, lokalnite izbori, op{tinskite granici i<br />

za gradot Skopje. Me|utoa, zadol`itelna odredba za donesuvawe zakon<br />

za op{tinskite granici nemalo nitu vo ovoj ni vo drugite amandmani<br />

na Ustavot od ednostavna pri~ina {to toa ne bila intencija i prioritet<br />

na ustavotvorecot. Vo ovaa inicijativa se naveduva deka osporeniot<br />

zakon ne bil vo soglasnost so ~lenot 18, a ne bile po~ituvani i<br />

primeneti i ~lenovite 78 i 80 od Zakonot za lokalnata samouprava.<br />

Ponatamu, podnositelite na inicijativata naveduvaat deka pri donesuvaweto<br />

na osporeniot zakon ne bile zemeni predvid rezultatite od<br />

izjasnuvaweto na gra|anite na odr`aniot referendum vo Struga {to<br />

454

ne bilo vo soglasnost so ~len 5 od Evropskata povelba za lokalnata samouprava,<br />

spored koj granicite na teritorijata na koja se prostira<br />

nadle`nosta na lokalnite vlasti ne smeat da se menuvaat bez prethodno<br />

konsultirawe na lokalnite zaednici {to se vo pra{awe. Na krajot<br />

vo ovaa inicijativa e navedeno i deka pri objavuvaweto na osporeniot<br />

zakon na albanski jazik vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

imiwata na gradovite i naselenite mesta bile preveduvani na<br />

albanski jazik taka {to i ovoj fakt bil eden vo dolgata niza napraveni<br />

povredi i kr{ewe na Ustavot. Poradi site navedeni pri~ini, vo<br />

inicijativata se predlaga Sudot da gi ukine ~len 10 stav 1 to~ka 30 i<br />

~len 12 stav 1 to~ka 65 od osporeniot zakon.<br />

Vo inicijativata na Boris Serafimov se naveduva deka Zakonot<br />

za teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava vo Republika<br />

Makedonija bil donesen bez organizirana javna rasprava, deka<br />

ne bile po~ituvani rezultatite od neposrednoto izjasnuvawe na gra|anite,<br />

i deka bil sprotiven na ~lenot 5 od Evropskata povelba za lokalnata<br />

samouprava. Na krajot, vo ovaa inicijativa se bara da se utvrdat<br />

elementi na krivi~no delo - zloupotreba na vlast - poradi kampawata<br />

na vlasta protiv referendumot.<br />

So inicijativata na Todor Petrov se osporuvaat Zakonot za<br />

teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava vo Republika<br />

Makedonija i Zakonot za gradot Skopje poradi toa {to bile vo sprotivnost<br />

so ~len 8 stav 1 alinei 3, 9 i 11 i ~len 118 od Ustavot, kako i<br />

so ~lenot 5 od Evropskata povelba za lokalnata samouprava. Vo ovaa<br />

inicijativa se naveduva deka navedenite zakoni bile doneseni bez konsultacija<br />

na lokalnite vlasti bidej}i bile otfrleni rezultatite od<br />

op{tinskite referendumi vo 41 op{tina kade gra|anite so apsolutno<br />

mnozinstvo se izjasnile za nepromenlivost na op{tinskite granici.<br />

Vo inicijativata e navedeno deka sprotivno na ustavno utvrdenite<br />

odredbi za me|unarodnite dogovori, osporenite zakoni gi menuvale<br />

odredbite od Evropskata povelba za lokalnata samouprava posebno<br />

~lenovite 1, 5 i 12. Vo inicijativata se bara Ustavniot sud da gi poni-<br />

{ti osporenite zakoni, i da donese re{enie za zapirawe od izvr{uvawe<br />

na site poedine~ni akti i dejstvija {to se prezemaat vrz osnova na<br />

osporenite zakoni.<br />

Vo inicijativata na \or|i Naumov se naveduva deka ~lenovite<br />

10 i 11 od Zakonot za teritorijalnata organizacija na lokalnata samouprava<br />

vo Republika Makedonija ne bile vo soglasnost so Ustavot, od<br />

pri~ini {to zakonot ne go po~ituval pravoto na lokalnite edinici na<br />

lokalna samouprava kako temelna vrednost na ustavniot poredok na<br />

Republika Makedonija, a osobeno ne go po~ituval pravoto na neposredno<br />

odlu~uvawe na gra|anite za promena na granicite na op{tinite<br />

utvrdeno so ~lenovite 114 i 115 od Ustavot. Osporeniot zakon, odnosno<br />

~lenovite 10 i 11 ne bile vo soglasnost i so ~lenot 118 od Ustavot,<br />

bidej}i so niv se derogirala odredbata od ~lenot 5 od Evropskata po-<br />

455

velba za lokalnata samouprava. Imeno, nepo~ituvaweto na pravoto na<br />

gra|anite {to se izjasnile na referendum prakti~no zna~elo menuvawe<br />

na ratifikuvan me|unaroden dogovor so zakon iako toa go zabranuval<br />

Ustavot.<br />

Vo inicijativata na Zdru`enieto na gra|ani "Ki~ev~ani za<br />

Ki~evo" se naveduva deka so ratifikacijata na Evropskata povelba za<br />

lokalna samouprava taa stanala del od pravniot poredok na Republika<br />

Makedonija, a soglasno ~len 118 od Ustavot Sobranieto ne mo`elo so<br />

zakon da gi menuva odredbite od Povelbata. Ova zdru`enie na gra|ani<br />

smeta deka pri postoewe na Zakonot za teritorijalna podelba na Republika<br />

Makedonija od 1996 godina i ratifikuvanata Evropska povelba<br />

za lokalna samoluprava nemalo nikakvi pravni mo`nosti da se donese<br />

nov zakon za teritorijalna podelba. Vo potkrepa za takvoto mislewe<br />

se naveduva Amandmanot XVI na Ustavot i ~lenot 12 na Evropskata povelba<br />

koi bile zadol`itelni za Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka Zakonot za teritorijalnata<br />

organizacija na lokalnata samouprava vo Republika Makedonija sodr-<br />

`i: I Op{ti odredbi; II Op{tini vo Republika Makedonija (so ime i<br />

sedi{te); III Podra~je na op{tinite i naseleni mesta vo Republika<br />

Makedonija; IV Organizacija na mesnata samouprava vo Republika Makedonija<br />

i V Preodni i zavr{ni odredbi.<br />

Zakonot za gradot Skopje sodr`i: I Op{ti odredbi; II Organizacija<br />

na gradot Skopje; III Nadle`nosti na gradot Skopje i op{tinite<br />

vo gradot Skopje; IV Organi na gradot Skopje i op{tinite vo gradot<br />

Skopje; V Finansirawe na gradot Skopje i op{tinite vo gradot Skopje;<br />

VI Upotreba na jazicite na zaednicite vo gradot Skopje i vo op{tinite<br />

vo gradot Skopje; VII Odnosi i sorabotka na gradot Skopje i<br />

op{tinite vo gradot Skopje i VIII Preodni i zavr{ni odredbi.<br />

5. Soglasno ~len 8 stav 1 alineja 9 od Ustavot, lokalnata samouprava<br />

e temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Vo funkcija na razrabotka na lokalnata samouprava kako temelna<br />

vrednost, Ustavot sodr`i posebna glava V so koja se utvrduva modelot<br />

na lokalnata samouprava vo Republika Makedonija.<br />

^lenot 114 od Ustavot utvrduva deka na gr|anite im se garantira<br />

pravoto na lokalna samouprava, edinici na lokalnata samouprava<br />

se op{tinite, vo op{tinite mo`at da se osnovaat oblici na mesna<br />

samouprava, op{tinite se finansiraat od sopstveni izvori na prihodi<br />

opredeleni so zakon i so sredstva od Republikata.<br />

Soglasno Amandmanot XVI na Ustavot, so koj e zamenet stavot 5<br />

na ~lenot 114, lokalnata samouprava se ureduva so zakon koj se donesuva<br />

so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici,<br />

pri {to mora da ima mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici<br />

koi pripa|aat na zaednicite koi ne se mnozinstvo vo Republika Makedonija.<br />

Zakonite za lokalno finansirawe, lokalni izbori, op{tins-<br />

456

kite granici i za gradot Skopje, se donesuvaat so mnozinstvo glasovi<br />

od prisutnite pratenici, pri {to mora da ima mnozinstvo glasovi od<br />

prisutnite pratenici koi pripa|aat na zaednicite koi ne se mnozinstvo<br />

vo Republika Makedonija.<br />

Soglasno Amandman XVII to~ka 1 na Ustavot, so koj e zamenet<br />

stavot 1 ~lenot 115, vo edinicite na lokalnata samouprava gra|anite<br />

neposredno i preku pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra-<br />

{awa od lokalno zna~ewe, a osobeno vo oblastite na javnite slu`bi,<br />

urbanizmot i ruralnoto planirawe, za{titata na okolinata, lokalniot<br />

ekonomski razvoj, lokalnoto finansirawe, komunalnite dejnosti,<br />

kulturata, sportot, socijalnata i detskata za{tita, obrazovanieto,<br />

zdravstvenata za{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so zakon.<br />

Vo Glava V od Ustavot koja se odnesuva na lokalnata samouprava<br />

e i ~lenot 116 spored koj teritorijalnata podelba na Republikata<br />

i podra~jata na op{tinite se utvrduvaat so zakon.<br />

Spored ~len 117 stav 1 od Ustavot, gradot Skopje e posebna edinica<br />

na lokalnata samouprava ~ija organizacija se ureduva so zakon.<br />

Spored Amandman XVII to~ka 2 na Ustavot, so koj e zamenet stavot<br />

2 na ~lenot 117, vo gradot Skopje gra|anite neposredno i preku<br />

pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od zna~ewe za<br />

gradot Skopje, a osobeno vo oblastite na javnite slu`bi, urbanizmot i<br />

ruralnoto planirawe, za{titata na okolinata, lokalniot ekonomski<br />

razvoj, lokalnoto finansirawe, komunalnite dejnosti, kulturata, sportot,<br />

socijalnata i detskata za{tita, obrazovanieto, zdravstvenata za-<br />

{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so zakon.<br />

Vrz osnova na navedenite ustavni odredbi proizleguva deka navodite<br />

vo inicijativata, spored koi osporeniot zakon ne bil vo soglasnost<br />

so Amandmanot XVI na Ustavot i so utvrdenoto pravo na gra|anite<br />

neposredno i preku pretstavnici da u~estvuvaat vo odlu~uvaweto<br />

za pra{awa od lokalno zna~ewe, se neosnovani.<br />

Imeno, Amandmanot XVI na Ustavot go ureduva pra{aweto vo<br />

vrska so potrebnoto mnozinstvo glasovi na pratenicite, kako i za potrebnoto<br />

mnozinstvo glasovi od pratenicite koi pripa|aat na zaednicite<br />

koi ne se mnozinstvo vo Republika Makedonija pri donesuvaweto<br />

na Zakonot za lokalnata samouprava i na zakonite za lokalno finansirawe,<br />

lokalni izbori, op{tinskite granici i za gradot Skopje.<br />

Amandmanot XVII na Ustavot utvrduva deka vo edinicite na lokalnata<br />

samouprava i vo gradot Skopje gra|anite neposredno i preku<br />

pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od lokalno zna-<br />

~ewe odnosno od zna~ewe za gradot Skopje vo to~no opredeleni oblasti<br />

so mo`nost da u~estvuvaat vo odlu~uvaweto i za pra{awa od drugi<br />

oblasti utvrdeni so zakon.<br />

Me|utoa, osporeniot Zakon za teritorijalnata organizacija na<br />

lokalnata samouprava vo Republika Makedonija e donesen vrz osnova<br />

na ~len 116 od Ustavot, spored koj teritorijalnata podelba na Repub-<br />

457

likata i podra~jata na op{tinite se utvrduvaat so zakon, a osporeniot<br />

Zakon za gradot Skopje e donesen vrz osnova na ~len 117 stav 1 od Ustavot,<br />

spored koj gradot Skopje e posebna edinica na lokalna samouprava<br />

~ija organizacija se ureduva so zakon.<br />

Pritoa, Ustavot ne se vpu{ta vo reguliraweto na pra{awata<br />

vo vrska so teritorijalnata podelba na Republikata i podra~jata na<br />

op{tinite, nitu pak vo pra{awata svrzani za organizacijata na gradot<br />

Skopje, tuku nedvosmisleno upatuva ovie pra{awa da se uredat so<br />

zakon, so {to prepu{til reguliraweto na site pra{awa od ovie oblasti<br />

da bide vo isklu~iva nadle`nost na Sobranieto na Republika Makedonija<br />

kako pretstavni~ki organ na gra|anite i nositel na zakonodavnata<br />

vlast na Republikata.<br />

Ottuka, Sudot oceni deka ne mo`e osnovano da se postavi pra-<br />

{aweto za soglasnosta na osporenite zakoni so ~len 8 stav 1 alineja 9<br />

od Ustavot, kako i so Amandman XVI i Amandman XVII na Ustavot.<br />

6. Soglasno ~len 110 alineja 1 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot.<br />

Spored ~len 8 stav 1 alineja 11 od Ustavot, temelna vrednost na<br />

ustavniot poredok na Republika Makedonija e po~ituvaweto na op{to<br />

prifatenite normi na me|unarodnoto pravo, a spored ~len 118 od<br />

Ustavot, me|unarodnite dogovori {to se ratifikuvani vo soglasnost<br />

so Ustavot se del od vnatre{niot praven poredok i ne mo`at da se<br />

menuvaat so zakon.<br />

Prifa}aj}i go principot na po~ituvawe na op{to prifatenite<br />

normi na me|unarodnoto pravo, Republika Makedonija ja deklarira<br />

svojata otvorenost i spremnost za integracija vo evropskata i<br />

svetskata zaednica.<br />

Od druga strana, me|unarodnite dogovori stanuvaat del od vnatre{niot<br />

praven poredok dokolku se ratifikuvani vo soglasnost so<br />

Ustavot i ne mo`at da se menuvaat so zakon.<br />

Sobranieto na Republika Makedonija na 14 maj 1997 godina,<br />

donese Zakon so koj ja ratifikuva Evropskata povelba za lokalnata<br />

samouprava donesena vo Strazbur na 15 oktomvri 1985 godina. So ovaa<br />

ratifikacija, Evropskata povelba e del od vnatre{niot praven poredok<br />

i ne mo`e da bide izmeneta so zakon.<br />

Trgnuvaj}i od nadle`nosta na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

utvrdena so ~len 110 od Ustavot, Ustavniot sud nema nadle-<br />

`nost da ja ocenuva me|usebnata soglasnost na zakonite so me|unarodnite<br />

akti. Toa, dotolku pove}e {to pra{aweto dali vo postapkata za<br />

donesuvawe na osporenite zakoni, zakonodavecot gi imal predvid rezultatite<br />

od izjasnuvaweto na gra|anite na referendumite vo edinicite<br />

na lokalnata samouprava e fakti~ko pra{awe za koe Ustavniot sud,<br />

isto taka, ne e nadle`en da odlu~uva.<br />

Ottamu, spored misleweto na Sudot, dokolku zakonodavecot gi<br />

nemal predvid rezultatite od referendumskoto izjasnuvawe na lokal-<br />

458

no nivo, eventualno mo`e da stane zbor za nepo~ituvawe na Evropskata<br />

povelba za lokalnata samouprava a ne za nejzino menuvawe so zakon,<br />

kako {to se naveduva vo inicijativite. Pritoa, ne mo`e da se prenebregne<br />

okolnosta od obrazlo`enieto na Predlogot na zakonot za teritorijalnata<br />

organizacija na lokalnata samouprava vo Republika<br />

Makedonija kade decidno e notirano deka vo odnos na predlogot za donesuvawe<br />

na ovoj zakon se napraveni korekcii vrz osnova na raspravata<br />

vodena vo Sobranieto na Republika Makedonija, referendumskoto<br />

izjasnuvawe na op{tinite, zabele{kite, predlozite i sugestiite od<br />

organi na lokalnata samouprava i od mesni zaednici, kako i vrz osnova<br />

na analizata na funkcionalnosta vo povrzuvaweto na naselenite<br />

mesta.<br />

Vrz osnova na iznesenoto inicijativite vo odnos na soglasnosta<br />

na osporenite zakoni so Evropskata povelba, soglasno ~len 28 alineja<br />

1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija, se<br />

otfrlaat poradi nenadle`nost.<br />

7. Vo vrska so navodite vo inicijativite deka osporeniot zakon<br />

za teritorijalna organizacija ne bil vo soglasnost so odredbite od<br />

Zakonot za lokalnata samouprava, Sudot oceni deka soglasno ~len 110<br />

od Ustavot, Ustavniot sud ne e nadle`en da ja ocenuva me|usebnata soglasnost<br />

na zakonite.<br />

[to se odnesuva do na~inot na objavuvaweto na zakonite, Sudot<br />

oceni deka toa ne e predmet na ureduvawe na ovoj zakon, tuku ova pra-<br />

{awe e uredeno so drugi zakoni, poradi {to inicijativata na grupa<br />

gra|ani od Struga vo ovoj del se otfrla.<br />

Inicijativata na Boris Serafimov vo delot vo koj se bara Sudot<br />

da utvrdi elementi za krivi~no delo "zloupotreba na vlast" zaradi<br />

kampawata na vlasta protiv referendumot, Sudot isto taka oceni<br />

da ja otfrli poradi toa {to Ustavniot sud soglasno ~len 110 od Ustavot<br />

nema nadle`nost da utvrduva elementi na kakvo bilo krivi~no<br />

delo, a najmalku na, vo Krivi~niot zakonik, nepostoe~ko delo.<br />

8. So ogled na toa {to Sudot odlu~i da ne povede postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na osporenite zakoni, Sudot oceni deka ne se<br />

ispolneti uslovite od ~len 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija da donese re{enie za zapirawe na izvr{uvaweto<br />

na poedine~nite akti ili dejstvija {to se prezemeni vrz osnova na<br />

osporenite zakoni.<br />

9. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

10. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumovski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

459

460

46. U. br. 47/2004 (29. 12. 2004)<br />

Osporen akt<br />

Generalen urbanisti~ki plan na grad Skopje t. 9 vo st. 1 od potto~kata<br />

9.3.14. sportsko - rekreativni centri, donesen od Sovetot na<br />

gradot Skopje so Odluka br. 09-1567/1 od 26 juni 2002 godina ("Slu`ben<br />

glasnik na grad Skopje" br. 8/2002).<br />

So predmetnata inicijativa se osporuva del od nacrt tekstot<br />

na Generalniot urbanisti~ki plan na grad Skopje. Ovoj osporen akt<br />

bil predmet na ocenuvawe pred Ustavniot sud na Republika Makedonija,<br />

vo predmetot U. br. 29/2004 po povod inicijativata podnesena od<br />

istiot podnositel, vo koja, isto taka, se osporuva{e del od nacrt-tekstot<br />

na Generalniot urbanisti~ki plan na grad Skopje. Me|utoa, po<br />

barawe za dopolnuvawe na inicijativata, be{e izvr{eno precizirawe<br />

i pojasnuvawe so koe, vsu{nost, se osporuva delot od tekstot na Generalniot<br />

urbanisti~ki plan na grad Skopje t. 9 vo st. 1 od potto~kata<br />

9.3.14. sportsko-rekreativni centri, donesen od Sovetot na gradot<br />

Skopje so Odluka br. 09-1567/1 od 26 juni 2002 godina ("Slu`ben glasnik<br />

na grad Skopje" br. 8/2002), poradi {to istiot e predmet na ocenuvawe<br />

pred Sudot i po ovaa inicijativa.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Generalniot urbanisti~ki plan na grad Skopje, t. 9 gradsko zelenilo,<br />

sport i rekreacija, st. 1 od podto~ka 9.3.14. sportsko - rekreativni<br />

centri. "Sportsko rekreativnite centri se nao|aat glavno locirani<br />

vo okolinata na Gradot, no so ogled na toa {to istite se vo funkcija<br />

na gradot, istite se tretirani vo planskiot period. Takvi se<br />

sportsko rekreativnite centri: Saraj, Ezeroto Matka, Hipodrom,<br />

Kamnik i Ezeroto Treska."<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata, so osporeniot del od<br />

Generalniot urbanisti~ki plan na grad Skopje, gradot prezemal dejstvija<br />

za urbanisti~ko ureduvawe na teritorija koja ne pripa|a pod nadle`nost<br />

na gradot Skopje, a toa bile sportsko-rekreativniot centar<br />

Saraj i Ezeroto Matka i deka istite bile teritorija na op{tina Saraj<br />

za koja soglasno Zakonot za prostorno i urbanisti~ko ureduvawe i<br />

461

Zakonot za teritorijalna podelba na Republika Makedonija pravo na<br />

prostorot i usvojuvawe na urbanisti~ki plan za teritorijata na op{-<br />

tina Saraj isklu~ivo ima Sovetot na op{tina Saraj.<br />

So osporeniot Generalen urbanisti~ki plan se naveduva ponatamu<br />

vo inicijativata, gradot Skopje si ja pro{iril nadle`nosta vo<br />

delot na urbanisti~koto ureduvawe na teritorija koja zakonski vleguvala<br />

vo granicite na op{tina Saraj, a {to bilo utvrdeno so Zakonot<br />

za teritorijalna podelba na Republika Makedonija i opredeluvawe na<br />

podra~jata na edinicite na lokalnata samouprava od 1996 godina.<br />

Spored podnositelot na inicijativata, osporeniot generalen<br />

urbanisti~ki plan bil sprotiven na ~l. 115 i 116 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, Zakonot za teritorijalna podelba na Republika Makedonija<br />

i opredeluvawe na podra~jata na edinicite na lokalnata samouprava<br />

kako i na ~l. 1, 2, 3, 9, 22 st. 1 t. 1 i ~l. 50 st. 1 od Zakonot za<br />

lokalna samouprava na Republika Makedonija ("SV RM," br. 5/2002).<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedoni ja vo svojata dosegašna<br />

ustavnosudska praktika, go ocenuval sega osporeniot akt i so Re{enie<br />

U. br. 29/2004 od 17 noemvri 2004 godina ja otfrli inicijativata, podnesena<br />

od istiot podnositel za poveduvawe postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na t. 9 st. 1 od potto~kata 9.3.14 "sportsko<br />

rekreativni centri" od Generalniot urbanisti~ki plan na grad Skopje,<br />

donesen od Sovetot na gradot Skopje so Odluka br. 09-1567/1 od 26<br />

juni 2002 godina ("Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2002).<br />

Spored obrazlo`enieto na Re{enieto: "Od navodite vo inicijativata<br />

proizleguva deka od Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

se bara da go poni{ti delot od tekstot na Generalniot urbanisti~ki<br />

plan na grad Skopje i toa podnaslovot "sportsko - rekreativni centri,"<br />

zatoa {to istiot spored planot pripa|al pod nadle`nost na op{-<br />

tina Saraj i zatoa {to bil vo sprotivnost so Zakonot za teritorijalna<br />

podelba.<br />

Imaj}i go predvid faktot deka so inicijativata ne se bara ocenuvawe<br />

na zakonitosta na postapkata za donesuvawe na osporeniot Generalen<br />

urbanisti~ki plan, tuku od Ustavniot sud se bara da go poni-<br />

{ti delot od tekstot na Generalniot urbanisti~ki plan ozna~en vo<br />

referatot, Sudot utvrdi deka soglasno ~l. 110 od Ustavot, Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ne e nadle`en da odlu~uva za me|usebnata<br />

soglasnost na urbanisti~kite planovi pome|u gradot Skopje i op{tinite."<br />

462

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 od Ustavot na Republika Makedonija Ustavniot<br />

sud odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot kako i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i<br />

zakonite.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako za<br />

istata rabota ve}e odlu~uval, a ne postojat osnovi za poinakvo odlu-<br />

~uvawe.<br />

Od pri~ina {to osporeniot del od Generalniot urbanisti~ki<br />

plan na gradot Skopje, bil predmet na ocenuvawe po odnos na istite<br />

navodi kako i vo sega podnesenata inicijativa, Ustavniot sud so Re{enie<br />

U. br. 29/2004 od 17 noemvri 2004 godina, ja otfrlil inicijativata<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na t.<br />

9 st. 1 od potto~kata 9.3.14 "sportsko-rekreativni centri" od Generalniot<br />

urbanisti~ki plan na grad Skopje, donesen od Sovetot na gradot<br />

Skopje so Odluka br. 09-1567/1 od 26 juni 2002 godina ("Slu`ben glasnik<br />

na grad Skopje" br. 8/2002), bidej}i ne e nadle`en da odlu~uva za<br />

me|usebnata soglasnost na urbanisti~kite planovi pome|u gradot Skopje<br />

i op{tinite, smetame deka i vo konkretniot slu~aj ne postojat<br />

osnovi za poinakvo odlu~uvawe. Spored toa, ispolneti se uslovite Sudot<br />

da ja otfrli inicijativata soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na t. 9 st. 1 od potto~kata 9.3.14 "sportsko-rekreativni<br />

centri" od Generalniot urbanisti~ki plan na grad Skopje, donesen od<br />

Sovetot na gradot Skopje so Odluka br. 09-1567/1 od 26 juni 2002 godina<br />

("Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2002).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 28 alineja 2 i ~len 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na<br />

29 dekemvri 2004 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na to~ka 9 stav 1 od potto~kata 9.3.14<br />

"sportsko-rekreativni centri" od Generalniot urbanisti~ki plan na<br />

grad Skopje, donesen od Sovetot na gradot Skopje so Odluka br. 09-<br />

463

1567/1 od 26 juni 2002 godina ("Slu`ben glasnik na grad Skopje" br.<br />

8/2002).<br />

2. Imer Selmani od Saraj na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na aktot ozna~en vo to~ka 1 od ova re{enie.<br />

Spored podnositelot na inicijativata so osporeniot del od<br />

Generalniot urbanisti~ki plan na grad Skopje, gradot prezemal dejstvija<br />

za urbanisti~ko ureduvawe na teritorija koja ne pripa|a pod nadle`nost<br />

na gradot Skopje, a toa bile sportsko-rekreativniot centar<br />

Saraj i Ezeroto Matka i deka istite bile teritorija na op{tina Saraj<br />

za koja soglasno Zakonot za prostorno i urbanističko ureduvawe i<br />

Zakonot za teritorijalna podelba na Republika Makedonija pravo na<br />

prostorot i usvojuvawe na urbanisti~ki plan za teritorijata na op{-<br />

tina Saraj isklu~ivo ima Sovetot na op{tina Saraj.<br />

So osporeniot Generalen urbanisti~ki plan, se naveduva ponatamu<br />

vo inicijativata, gradot Skopje si ja pro{iril nadle`nosta vo<br />

delot na urbanisti~koto planirawe na teritorija koja zakonski vleguvala<br />

vo granicite na op{tina Saraj, a {to bilo utvrdeno so Zakonot<br />

za teritorijalna podelba na Republika Makedonija i opredeluvawe na<br />

podra~jata na edinicite na lokalnata samouprava od 1996 godina.<br />

Spored podnositelot na inicijativata osporeniot generalen<br />

urbanisti~ki plan bil sprotiven na ~lenovite 115 i 116 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija, Zakonot za teritorijalna podelba na Republika<br />

Makedonija i opredeluvawe na podra~jata na edinicite na lokalnata<br />

samouprava, kako i na ~lenovite 1, 2, 3, 9, 22 stav 1 to~ka 1 i ~len 50<br />

stav 1 od Zakonot za lokalna samouprava na Republika Makedonija<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 5/2002).<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka vo to~kata 9 gradsko zelenilo,<br />

sport i rekreacija, stav 1 od potto~kata 9.3.14 "sportsko - rekreativni<br />

centri" od Generalniot urbanisti~ki plan na grad Skopje e predvideno<br />

deka sportsko-rekreativnite centri se nao|aat glavno nadvor<br />

od opfatot na planot, no so ogled na toa {to istite se vo funkcija na<br />

gradot, tie se tretirani vo planskiot period. Takvi se sportsko-rekreativnite<br />

centri: Saraj, ezeroto Matka, Hipodrom, Kamnik i ezeroto<br />

Treska.<br />

4. Soglasno ~len 110 od Ustavot na Republika Makedonija Ustavniot<br />

sud odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot, kako i za<br />

soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot<br />

i zakonite.<br />

Soglasno ~len 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako<br />

za istata rabota ve}e odlu~uval, a ne postojat osnovi za poinakvo<br />

odlu~uvawe.<br />

Od pri~ina {to osporeniot del od Generalniot urbanisti~ki<br />

plan na gradot Skopje, bil predmet na ocenuvawe po odnos na istite<br />

464

navodi kako i vo sega podnesenata inicijativa, Ustavniot sud so Re{enie<br />

U. br. 29/2004 od 17 noemvri 2004 godina ja otfrlil inicijativata<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na<br />

to~kata 9 stav 1 od potto~kata 9.3.14 "sportsko-rekreativni centri"<br />

od Generalniot urbanisti~ki plan na grad Skopje, donesen od Sovetot<br />

na gradot Skopje so Odluka br. 09-1567/1 od 26 juni 2002 godina ("Slu-<br />

`ben glasnik na grad Skopje" br. 8/2002), bidej}i ne e nadle`en da<br />

odlu~uva za me|usebnata soglasnost na urbanisti~kite planovi pome|u<br />

gradot Skopje i op{tinite, Sudot oceni deka i vo konkretniov slu~aj<br />

ne postojat osnovi za poinakvo odlu~uvawe. Spored toa, ispolneti se<br />

uslovite Sudot da ja otfrli inicijativata soglasno ~len 28 alineja 2<br />

od Delovnikot na Ustavniot sud.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumovski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

465

466

47. U. br. 153/2004 (29. 12. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 63 od Zakonot za lokalnata samouprava ("SV RM," br.<br />

5/2002).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

So osporeniot ~len od Zakonot bilo predvideno deka za re{avawe<br />

na poedine~nite prava, obvrski i interesi na fizi~kite i pravnite<br />

lica, gradona~alnikot donesuva re{enija. Me|utoa, so odredbite<br />

od Zakonot ne bilo predvideno koj organ odlu~uval po eventualno podnesena<br />

`alba protiv prvostepenoto re{enie na gradona~alnikot.<br />

So ogled na toa {to osporenata zakonska odredba go isklu~uvala<br />

pravoto na `alba protiv re{enieto na gradona~alnikot koe ima<br />

karakter na upraven akt, proizleguvalo deka osporenata odredba bila<br />

vo nesoglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3, ~l, 9, ~l. 15 i ~l. 51 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija.<br />

Od ovie pri~ini so inicijativata se bara Sudot da povede postapka<br />

za ocenka na ustavnosta na ~l. 63 od Zakonot za lokalnata samouprava.<br />

Sodr`ina na osporeniotakt<br />

Zakonot, vo Glava VII - "Akti na organite na op{tinite," predvidel<br />

dva ~lena, i toa ~l. 62 koj se odnesuva na propisite {to Sovetot<br />

na op{tinata gi donesuva, i ~l. 63 koj se odnesuva na aktite na gradona-<br />

~alnikot na op{tinata.<br />

Vo osporeniot ~l. 63 od Zakonot, e predvideno: "Za re{avawe<br />

na poedine~nite prava, obvrski i interesi na fizi~kite i pravnite<br />

lica, gradona~alnikot donesuva re{enija."<br />

Odgovor na navodite vo inicijativata<br />

Ministerstvoto za lokalna samouprava dostavi mislewe deka<br />

navodite vo inicijativata se neosnovani poradi {to ne bi trebalo da<br />

se povede postapka za ocenka na ustavnosta na osporenata odredba od<br />

Zakonot.<br />

467

Imeno, so osporeniot ~len se utvrduval samo vidot na aktot koj<br />

go odnesuva gradona~alnikot, zaradi re{avawe na prava, obvrski i<br />

interesi na fizi~kite i pravnite lica. Zakonskoto ovlastuvawe na<br />

gradona~alnikot za donesuvawe na re{enija kako upravni akti vo prv<br />

stepen vo upravna postapka, zna~i deka va`at odredbite od Zakonot za<br />

op{tata upravna postapka koj go reguliral re{avaweto po `alba, pa<br />

poradi toa Zakonot za lokalna samouprava kako i drugi posebni zakoni,<br />

gi primenuvaat pravilata na op{tata upravna postapka, bez sekoj<br />

od niv posebno da gi propi{uva postapkite.<br />

Voedno, vo ~l. 101 (pogre{no e naveden ~l. 102) od preodnite i<br />

zavr{nite odredbi na Zakonot za lokalna samouprava, se predviduva<br />

nadzorot nad re{enijata na gradona~alnikot doneseni vo upravni raboti<br />

od nadle`nost na op{tinata, }e go vr{i komisijata za re{avawe<br />

vo upravna postapka vo vtor stepen za oddelni upravni oblasti pri<br />

Vladata na Republika Makedonija.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika Makedonija,<br />

me|u drugoto, odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i<br />

za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot<br />

i so zakonite.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle-<br />

`en da odlu~uva za baraweto.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, smetame deka Sudot nema nadle-<br />

`nost da odlu~uva po inicijativata so koja ~l. 63 od Zakonot za lokalna<br />

samouprava se osporuva zatoa {to ne reguliral pra{awa koi spored<br />

podnositelot na inicijativata trebale da bidat regulirani, so<br />

ogled na toa {to Sudot e nadle`en da odlu~uva za ona {to osporeniot<br />

akt sodr`i, a ne {to bi trebalo da sodr`i.<br />

Poradi pogore iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocena na ustavnosta na ~l. 63 od Zakonot za lokalnata samouprava ("SV<br />

RM," br. 5/2002).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenot 28 alineja 1 i ~lenot 71<br />

od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na<br />

29 dekemvri 2004 godina, donese<br />

468

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenot 63 od Zakonot za lokalna samouprava<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 5/2002).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na odredbata od Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata so osporeniot ~len od Zakonot<br />

bilo predvideno deka za re{avawe na poedine~nite prava, obvrski<br />

i interesi na fizi~kite i pravnite lica, gradona~alnikot donesuva<br />

re{enija, no ne bilo predvideno koj organ odlu~uval po eventualno<br />

podnesena `alba protiv prvostepenoto re{enie na gradona~alnikot.<br />

So ogled na toa {to osporenata zakonska odredba go isklu~uvala<br />

pravoto na `alba protiv re{enieto na gradona~alnikot koe ima<br />

karakter na upraven akt, proizleguvalo deka osporenata odredba bila<br />

vo nesoglasnost so ~lenot 8 stav 1 alineja 3, ~len 9, ~len 15 i ~len 51<br />

od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka Zakonot, vo Glava VII - "Akti<br />

na organite na op{tinite," go predvidel ~lenot 62 koj se odnesuva na<br />

propisite {to Sovetot na op{tinata gi donesuva, i ~lenot 63 koj se<br />

odnesuva na aktite na gradona~alnikot na op{tinata.<br />

Vo osporeniot ~len 63 od Zakonot e predvideno deka za re{avawe<br />

na poedine~nite prava, obvrski i interesi na fizi~kite i pravnite<br />

lica, gradona~alnikot donesuva re{enija.<br />

4. Soglasno ~lenot 110 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, me|u drugoto, odlu~uva za soglasnosta na zakonite so<br />

Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite dogovori<br />

so Ustavot i so zakonite.<br />

Soglasno ~lenot 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e<br />

nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot utvrdi deka nema nadle-<br />

`nost da odlu~uva po inicijativata so koja se osporuva ~lenot 63 od<br />

Zakonot za lokalna samouprava, zatoa {to ne reguliral pra{awa koi<br />

spored podnositelot na inicijativata trebale da bidat regulirani, so<br />

ogled na toa {to Sudot e nadle`en da odlu~uva za ona {to osporeniot<br />

akt sodr`i, a ne {to bi trebalo da sodr`i.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski, Mahmut<br />

Jusufi, Mirjana Trajkovska, Vera Markova, Branko Naumovski, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

469

470

48. U. br. 146/2004 (29. 12. 2004)<br />

Osporeni akt<br />

1. ^len 66 stav 3 i 4 od Zakonot za referendum i gra|anska inicijativa<br />

("SV RM," br. 24/1998), i<br />

2. ^len 7 st. 3 od Zakonot za postapkata za sobirawe potpisi na<br />

izbira~i i predlagawe za donesuvawe zakon, za raspi{uvawe na referendum<br />

i za podnesuvawe predlog za pristapuvawe kon izmena na Ustavot<br />

na Republika Makedonija ("SV RM," br. 16/1996).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Sobranieto na Republika Makedonija ne bilo ovlasteno vremenski<br />

da im go ograni~i pravoto na izbira~ite da ja legitimiraat svojata<br />

volja za poddr{ka na predlog za donesuvawe na zakon za raspi{uvawe<br />

na referendum ili za podnesuvawe na predlog za pristapuvawe<br />

kon izmena na Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

1. Zakon za referendum i gra|anska inicijativa.<br />

~l. 66 st. 3<br />

"Rokot za sobirawe potpisi za podnesuvawe na predlog za pristapuvawe<br />

kon izmena na Ustavot na Republika Makedonija, e {est meseci<br />

od denot na zapo~nuvaweto so sobirawe na potpisi."<br />

~l. 66 st. 4<br />

"Rokot za sobirawe na potpisi za predlagawe za donesuvawe na<br />

zakon i za donesuvawe na odluki i re{avawe na drugi pra{awa {to se<br />

vo nadle`nost na Sobranieto e tri meseci od denot na zapo~nuvaweto<br />

so sobirawe na potpisi." 17<br />

17<br />

^len 66 stav 1 "Inicijativata za sobirawe na potpisi za predlagawe<br />

za pristapuvawe kon izmena na Ustavot na Republika Makedonija, predlagawe<br />

i donesuvawe na zakon, kako i donesuvawe na odluki i za re{avawe na<br />

drugi pra{awa od nadle`nost na Sobranieto, mo`at da pokrenat 100 izbira-<br />

~i, registrirana politi~ka partija ili zdru`enie na gra|ani."<br />

471

2. Zakon za postapkata za sobirawe potpisi na izbira~i za predlagawe<br />

za donesuvawe na zakon, za raspi{uvawe na referendum i za<br />

podnesuvawe predlog za pristapuvawe kon izmena na Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

~l. 7 st. 3<br />

"Rokot za sobirawe na potpisi za predlagawe za donesuvawe na<br />

zakon e tri meseci, a za raspi{uvawe na referendum i podnesuvawe na<br />

predlog za pristapuvawe kon izmena na Ustavot na Republika Makedonija<br />

e {est meseci od denot na zapo~nuvaweto na sobiraweto na potpisi."<br />

18<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

94/1996 ne povel postapka za ocenuvawe, me|u drugite, na ustavnosta na<br />

~l. 7 st. 3 od Zakonot za postapkata za sobirawe potpisi na izbira~i<br />

za predlagawe za donesuvawe zakon, za raspi{uvawe na referendum i<br />

za podnesuvawe predlog za pristapuvawe kon izmena na Ustavot na Republika<br />

Makedonija ("SV RM, " br. 16/1996).<br />

Stavot 3 na ~l. 7 od Zakonot se osporuval, zatoa {to spored podnositelot<br />

na inicijativata, so nego se ograni~uvalo vremetraeweto<br />

na sobiraweto na potpisi {to bilo sprotivno na Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

Nepoveduvaj}i postapka, Sudot go izrazil sledniov stav: "[to<br />

se odnesuva do vremenskata ograni~enost na inicijativnata postapka<br />

za sobirawe na potpisi, isto taka, Sudot smeta deka utvrdenite rokovi<br />

se samo optimalnite rokovi za ostvaruvawe na edna konkretna zapo~nata<br />

inicijativa, a ne ograni~uvawe na pravata na gra|anite i na izbira~ite<br />

da ne mo`at da pokrenat druga inicijativa ili, pak, obvrska na<br />

pokrenuva~ite na konkretnata inicijativa, da ~ekaat da izminat predvidenite<br />

rokovi, ako ve}e go sobrale potrebniot cenzus na potpisi<br />

utvrden so Ustavot."<br />

Od obrazlo`enieto na predlog-zakonot za referendum i gra|anska<br />

inicijativa<br />

So Predlog na Zakonot za referendum i gra|anska inicijativa<br />

se ureduvaat pra{awa za koi se raspi{uva referendum, na~inot na<br />

18<br />

^len 7 stav 1 "Potpisite na izbira~ite se davaat vo oddelenijata za<br />

op{ta uprava na Ministerstvoto za pravda kako organi nadle`ni za evidencija<br />

na izbira~koto pravo, kako i vo mesnite kancelarii i vo prostorii koi<br />

vo rok od tri dena po dostavenata inicijativa }e gi opredeli Ministerstvoto<br />

za pravda, za sekoja izborna edinica za izbor na pratenici."<br />

472

aspi{uvawe i sproveduvawe na referendum, kako i na~inot na ostvaruvaweto<br />

na gra|anskata inicijativa.<br />

Zakonot se zasnova na slednite na~ela:<br />

- referendumot i gra|anskata inicijativa se neotu|ivo pravo<br />

na gra|anite vo vr{eweto na vlasta;<br />

- referendumot i gra|anskata inicijativa pretstavuvaat naj{irok<br />

oblik na neposredna demokratija;<br />

- aktivna uloga na gra|anite i na drugite subjekti vo iniciraweto,<br />

formuliraweto i predlagaweto na pra{awata za odlu~uvawe;<br />

- ureduvawe na procesnite dejstvija zaradi po~ituvawe na pravata<br />

i obvrskite na site subjekti;<br />

- polna pravna za{tita na dejstvijata vo raspi{uvaweto i sproveduvaweto<br />

na referendumot i gra|anskata inicijativa.<br />

Ustavot na Republika Makedonija vo dva ~lena gi utvrduva pra-<br />

{awata za zadol`itelno referendumsko izjasnuvawe na gra|anite, a<br />

toa e referendumot za menuvawe na granicata na Republikata (~l. 74<br />

st. 2) i referendumot za stapuvawe ili istapuvawe od sojuz ili zaednica<br />

so drugi dr`avi (~l. 120 st. 3).<br />

Vo zakonot na ovie dve pra{awa im se posvetuva posebno vnimanie<br />

na na~in {to se opredeluva cenzusot za usvojuvawe na odlukite i<br />

se utvrduva nivniot zadol`itelen karakter.<br />

Nasproti zadol`itelniot referendum za pra{awata utvrdeni<br />

so Ustavot, zakonodavniot referendum mo`e da se raspi{e za pra{awa<br />

{to treba da se uredat so zakon, kako prethoden referendum ili<br />

referendum za preocenuvawe na zakon {to e donesen od Sobranieto.<br />

So Zakonot se razabotuva postapkata za podnesuvawe predlog za<br />

raspi{uvawe na referendum, pri {to se opredeluva deka predlog<br />

mo`e da podnese Vladata na Republika Makedonija, sekoj pratenik ili<br />

najmalku 10.000 izbira~i.<br />

Isto taka, se dava mo`nost inicijativa za podnesuvawe predlog<br />

za raspi{uvawe na referendum da mo`e da dade sekoj gra|anin, grupa<br />

gra|ani, institucii i zdru`enija.<br />

Opredeluvaweto na rokovite za postapuvawe ima za cel da gi<br />

obvrze organite na odgovorno odnesuvawe vo site fazi na odlu~uvawe.<br />

Pokraj referendumot, gra|ankata inicijativa kako eden od<br />

oblicite na neposredno odlu~uvawe e ustavno pravo na gra|anite koe i<br />

vo Zakonot se predviduva kako mo`nost za odlu~uvawe"<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Dali so opredeluvaweto na rok za raspi{uvawe na referendum,<br />

odnosno za sobirawe na potpisi za podnesuvawe na predlog za pristapuvawe<br />

kon izmena na Ustavot, se povreduva Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

473

Na{iot odgovor e negativen poradi slednoto:<br />

Soglasno ~l. 2 st. 2 od Ustavot na Republika Makedonija gra|anite<br />

na Republika Makedonija ja ostvaruvaat vlasta preku demokratski<br />

izbrani pretstavnici, po pat na referendum i drugi oblici na neposredno<br />

izjasnuvawe.<br />

Spored ~l. 71 st. 1 od Ustavot pravo da predlaga donesuvawe na<br />

zakon ima sekoj pratenik vo Sobranieto, Vladata na Republika Makedonija<br />

i najmalku 10.000 izbira~i.<br />

Vo ~l. 73 st. 3 od Ustavot e predvideno deka Sobranieto e dol`no<br />

da raspi{e referendum koga predlog }e podnesat najmalku 150.000<br />

izbira~i.<br />

Stavot 2 na ~l. 74 od Ustavot predviduva deka odlukata za menuvawe<br />

na granicata na Republikata e usvoena na referendum, dokolku za<br />

nea glasalo mnozinstvoto od vkupniot broj izbira~i.<br />

Soglasno ~l. 120 st. 3 od Ustavot odlukata za stapuvawe ili<br />

istapuvawe od sojuz ili zaednica so drugi dr`avi e usvoena, ako na referendum<br />

za nea glasalo mnozinstvoto od vkupniot broj izbira~i.<br />

^lenot 130 od Ustavot predviduva deka predlog za pristapuvawe<br />

kon izmena na Ustavot na Republika Makedonija mo`e da podnesat<br />

pretsedatelot na Republikata, Vladata, najmalku 30 pratenici ili<br />

150.000 gra|ani.<br />

Od sodr`inata na navedenite ustavni odredbi se gleda deka referendumot,<br />

kako institucija, e predviden kako eden od oblicite na<br />

neposrednata demokratija.<br />

Pritoa, ustavotvorecot, po pravilo, na referendumot mu dava<br />

fakultativen karakter (mo`e).<br />

Isklu~ok, koga referendumot e obligatoren pretstavuva odredbata<br />

od ~l. 73 st. 3 od Ustavot spored koja sobranieto e dol`no da raspi{e<br />

referendum koga predlog }e podnesat najmalku 150.000 izbira-<br />

~i.<br />

Isto taka, po pravilo, Ustavot na Republika Makedonija referendumot,<br />

kako instiucija, go predviduva ante legem, odnosno pred donesuvawe<br />

na zakon ili odluka od nadle`en organ.<br />

Me|utoa, mo`en e i referendum post legem kako {to be{e slu~ajot<br />

so posledniot referendum vo vrska so Zakonot za teritorijalnata<br />

organizacija na lokalnata samouprava vo Republika Makedonija.<br />

Imaj}i gi predvid ovie ustavni odredbi vis a vis osporenite zakoni<br />

koi opredeluvaat rok vo koj referendumot }e se sproveduva,<br />

odnosno }e se sobiraat potpisi na izbira~i, smetame deka ovie zakoni<br />

se soglasni so Ustavot od pri~ina {to opredeluvaweto na rokot ima<br />

cel da gi obvrze organite na odgovorno odnesuvawe vo site fazi na<br />

odlu~uvawe i {to zakonodavecot na toj na~in vsu{nost go utvrduva<br />

vremeto vo koe mo`e da trae opredelena aktivnost koja, me|u drugoto,<br />

ima i organizaciska priroda {to na referendumot mu dava legitimen<br />

karakter.<br />

474

Imaj}i go predvid iznesenoto, smetame deka ne mo`e osnovano<br />

da se postavi pra{aweto za ustavnosta na ~l. 66 st. 3 i 4 od Zakonot za<br />

referendum i gra|anska inicijativa.<br />

*<br />

Soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako za istata rabota<br />

ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

So ogled na toa {to odredbata od ~l. 7 st. 3 od Zakonot za postapkata<br />

za sobirawe potpisi na izbira~i za predlagawe za donesuvawe<br />

zakon, za raspi{uvawe na referendum i za podnesuvawe predlog za pristapuvawe<br />

kon izmena na Ustavot na Republika Makedonija, bila predmet<br />

na ocenka pred Sudot koj ocenil deka ne mo`e osnovano da se<br />

postavi pra{aweto za nejzinata ustavnost, a spored nas nema osnovi za<br />

poinakvo odlu~uvawe, smetame deka inicijativata po ovoj osnov treba<br />

dabide otfrlena.<br />

Vrz osnova na iznesenoto, se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe ustavnosta na: ~l.<br />

66 st. 3 i 4 od Zakonot za referendum i gra|anska inicijativa ("SV<br />

RM," br. 24/1998), i<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe ustavnosta na<br />

~l. 7 st. 3 od Zakonot za postapkata za sobirawe potpisi na izbira~i i<br />

predlagawe za donesuvawe zakon, za raspi{uvawe na referendum i za<br />

podnesuvawe predlog za pristapuvawe kon izmena na Ustavot na Republika<br />

Makedonija ("SV RM, " br. 16/1996).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i èlen 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 29 dekemvri 2004<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 66 stav 3 i 4 od Zakonot za referendum i gra|anska inicijativa<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 24/1998).<br />

2. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 7 stav 3 od Zakonot za postapkata za sobirawe<br />

potpisi na izbira~i i predlagawe za donesuvawe zakon, za raspi{uvawe<br />

na referendum i za podnesuvawe predlog za pristapuvawe<br />

kon izmena na Ustavot na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 16/1996).<br />

475

3. Todor Petrov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na zakonite ozna~eni vo to~kite 1 i 2 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenite zakonski odredbi<br />

ne bile soglasni so Ustavot, zatoa {to so niv vremenski im se ograni-<br />

~uvalo pravoto na izbira~ite da ja legitimiraat svojata volja za poddr{ka<br />

na predlogot za donesuvawe na zakon za raspi{uvawe na referendum<br />

ili za podnesuvawe na predlog za pristapuvawe kon izmena<br />

na Ustavot na Republika Makedonija.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka soglasno ~len 66 stav 3 od Zakonot<br />

za referendum i gra|anska inicijativa rokot za sobirawe potpisi<br />

za podnesuvawe na predlog za pristapuvawe kon izmena na Ustavot<br />

na Republika Makedonija, e {est meseci od denot na zapo~nuvaweto<br />

so sobirawe na potpisi.<br />

Vo stavot 4 na ovoj ~len od Zakonot e predvideno deka rokot za<br />

sobirawe na potpisi za predlagawe za donesuvawe na zakon i za donesuvawe<br />

na odluki i re{avawe na drugi pra{awa {to se vo nadle`nost<br />

na Sobranieto e tri meseci od denot na zapo~nuvaweto so sobirawe na<br />

potpisi.<br />

5. Soglasno ~len 2 stav 2 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

gra|anite na Republika Makedonija ja ostvaruvaat vlasta preku demokratski<br />

izbrani pretstavnici, po pat na referendum i drugi oblici na<br />

neposredno izjasnuvawe.<br />

Spored ~lenot 71 stav 1 od Ustavot pravo da predlaga donesuvawe<br />

na zakon ima sekoj pratenik vo Sobranieto, Vladata na Republika<br />

Makedonija i najmalku 10.000 izbira~i.<br />

Vo ~lenot 73 stav 3 od Ustavot e predvideno deka Sobranieto e<br />

dol`no da raspi{e referendum koga predlog }e podnesat najmalku<br />

150.000 izbira~i.<br />

Stavot 2 na ~len 74 od Ustavot predviduva deka odlukata za menuvawe<br />

na granicata na Republikata e usvoena na referendum, dokolku<br />

za nea glasalo mnozinstvoto od vkupniot broj izbira~i.<br />

Soglasno ~len 120 stav 3 od Ustavot odlukata za stapuvawe ili<br />

istapuvawe od sojuz ili zaednica so drugi dr`avi e usvoena, ako na<br />

referendum za nea glasalo mnozinstvoto od vkupniot broj izbira~i.<br />

^lenot 130 od Ustavot predviduva deka predlog za pristapuvawe<br />

kon izmena na Ustavot na Republika Makedonija mo`e da podnesat<br />

pretsedatelot na Republikata, Vladata, najmalku 30 pratenici ili<br />

150.000 gra|ani.<br />

Od sodr`inata na navedenite ustavni odredbi proizleguva deka<br />

referendumot, kako institucija, e predviden kako eden od oblicite na<br />

neposrednata demokratija i po pravilo, ima fakultativen karakter.<br />

Isklu~ok, koga referendumot e zadol`itelen, pretstavuva odredbata<br />

od ~len 73 stav 3 od Ustavot, spored koja sobranieto e dol`no<br />

da raspi{e referendum koga predlog }e podnesat najmalku 150.000<br />

476

izbira~i.<br />

Imaj}i gi predvid ovie ustavni odredbi nasproti osporenite<br />

zakonski odredbi koi opredeluvaat rok vo koj referendumot }e se<br />

sproveduva, odnosno }e se sobiraat potpisi na izbira~i, Sudot smeta<br />

deka tie se soglasni so Ustavot od pri~ina {to opredeluvaweto na<br />

rokot ima cel da gi obvrze organite na odgovorno odnesuvawe vo site<br />

fazi na odlu~uvawe i {to zakonodavecot na toj na~in vsu{nost go<br />

utvrduva vremeto vo koe mo`e da trae opredelena aktivnost koja, me|u<br />

drugoto, ima i organizaciska priroda {to na referendumot mu dava<br />

legitimen karakter.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot oceni deka ne mo`e osnovano<br />

da se postavi pra{aweto za ustavnosta na ~lenot 66 stav 3 i 4 od<br />

Zakonot za referendum i gra|anska inicijativa.<br />

6. Sudot na sednicata, isto taka, utvrdi deka so Re{enie U. br.<br />

94/1996 ne povel postapka za ocenuvawe, me|u drugite i na ustavnosta<br />

na ~len 7 stav 3 od Zakonot za postapkata za sobirawe potpisi na izbira~i<br />

za predlagawe za donesuvawe zakon, za raspi{uvawe na referendum<br />

i za podnesuvawe predlog za pristapuvawe kon izmena na Ustavot<br />

na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 16/1996).<br />

Stavot 3 na ~len 7 od Zakonot bil osporuvan zatoa {to spored<br />

podnositelot na inicijativata, so nego se ograni~uvalo vremetraeweto<br />

na sobiraweto na potpisi {to bilo sprotivno na Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

Nepoveduvaj}i postapka, Sudot izrazil stav spored koj utvrdenite<br />

rokovi vo osporeniot zakon pretstavuvaat samo optimalni rokovi<br />

za ostvaruvawe na edna konkretno zapo~nata inicijativa, a ne<br />

ograni~uvawe na pravata na gra|anite i na izbira~ite da pokrenat<br />

druga inicijativa ili, pak, obvrska na pokrenuva~ite na konkretnata<br />

inicijativa, da ~ekaat da izminat predvidenite rokovi, ako ve}e go<br />

sobrale potrebniot cenzus na potpisi utvrden so Ustavot.<br />

7. Soglasno ~len 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako za<br />

istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

So ogled na toa {to odredbata od ~lenot 7 stav 3 od Zakonot za<br />

postapkata za sobirawe potpisi na izbira~i za predlagawe za donesuvawe<br />

zakon, za raspi{uvawe na referendum i za podnesuvawe predlog<br />

za pristapuvawe kon izmena na Ustavot na Republika Makedonija, bila<br />

predmet na ocena pred Sudot koj ocenil deka ne mo`e osnovano da se<br />

postavi pra{aweto za nejzinata ustavnost, a nema osnovi za poinakvo<br />

odlu~uvawe, odlu~i kako vo to~kata 2 od ova re{enie.<br />

8. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

477

9. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumovski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

478

49. U. br. 218/2004 (26. 01. 2004)<br />

Osporen akt<br />

Zakon za gradot Skopje ("SV RM," br. 55/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata se naveduva deka osporeniot zakon ne bil vo<br />

soglasnost so ~len 117 od Ustavot.<br />

^lenovite 115 i 117 od Ustavot na Republika Makedonija lokalnata<br />

samouprava ja regulirale na na~in {to gradot Skopje se tretiral<br />

kako celina na edinica na lokalna samouprava, a ostanatata teritorija<br />

na Republika Makedonija se organizirala vo op{tini vo ~ii<br />

granici pripa|ale gradovi i nekoi naseleni mesta - sela ili predgradija<br />

na pogolemi gradovi.<br />

Smislata na Ustavot za gradot Skopje bila organizirawe na lokalna<br />

samouprava na gradot Skopje, a ne kako {to bilo navedeno vo zakonot<br />

gradot Skopje da go so~inuvaat deset op{tini vo ~ii granici<br />

vleguvale i pove}e od pedeset sela.<br />

Ustavot, gradot Skopje go definiral kako posebna edinica na<br />

lokalnata samouprava kako na grad Skopje, a ne kako edinica na lokalna<br />

samouprava so sela, poliwa, planini, pasi{ta i drugo.<br />

Vakvata pravna regulativa otstapuvala od Ustavot i pove}e li-<br />

~ela na zdru`eni op{tini i vaka kako {to bila postavena imalo dvostepenost<br />

na lokalna samouprva na gradot Skopje, a ustavnata regulativa<br />

na lokalnata samouprava bila ednostepena.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija, so Re{enie U. br.<br />

195/2004 od 29 dekemvri 2004 godina ne povede postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na Zakonot za gradot Skopje.<br />

Sudot utvrdil deka Zakonot za gradot Skopje e donesen vrz<br />

osnova na ~l. 117 st. 1 od Ustavot, spored koj gradot Skopje e posebna<br />

edinica na lokalna samouprava koja organizacija se ureduva so zakon.<br />

Pritoa, Sudot oceni deka Ustavot ne se vpu{ta vo reguliraweto na<br />

pra{awata vo vrska so organizacijata na gradot Skopje, tuku nedvosmisleno<br />

upatuva ovie pra{awa da se uredat so zakon, so {to prepu{-<br />

til reguliraweto na site pra{awa od ovaa oblast da bide vo isklu~i-<br />

479

va nadle`nost na Sobranieto na Republika Makedonija kako pretstavni~ki<br />

organ na gra|anite i nositel na zakonodavnata vlast na Republikata.<br />

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

40/1997 od 18 juni 1997 godina ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na Zakonot za gradot Skopje ("SV RM," br. 49/1996). Spored<br />

stavot na Sudot, Zakonot za gradot Skopje normativno ja definira posebnosta<br />

na gradot i odnosite na gradot i op{tinite od negovoto podra~je<br />

i kako specijalen zakon ima cel da ja izrazi specifi~nosta na<br />

gradot i pra{awata od interes za gradot kako celina. Ottuka, iako vo<br />

Ustavot nema izre~na odredba deka vo sostavot na posebnata edinica<br />

na lokalnata samouprava postojat drugi edinici na lokalnata samouprava,<br />

no isto taka nema ni izre~na zabrana za toa, zakonodavecot odlu-<br />

~il podra~jeto na gradot Skopje da go so~inuvaat sedum op{tini i toa<br />

vo granici utvrdeni so Zakonot za gradot Skopje.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 27 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako za istata<br />

rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

So ogled na toa {to Ustavniot sud ja ocenuva{e ustavnosta na<br />

Zakonot za gradot Skopje i ne povede postapka, a nema osnovi za poinakvo<br />

odlu~uvawe na Sudot po povod ovaa inicijativa, smetame deka inicijativata<br />

treba da se otfrli.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na Zakonot za gradot Skopje.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 alineja 2 i 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na<br />

26 januari 2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na Zakonot za gradot Skopje ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 55/2004).<br />

2. Eftim Manev pratenik vo Sobranieto na Republika Makedonija<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnese inicijativa<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na zakonot<br />

480

ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata se naveduva deka osporeniot zakon ne bil vo<br />

soglasnost so ~len 117 od Ustavot. ^lenovite 115 i 117 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija lokalnata samouprava ja regulirale na na~in<br />

{to gradot Skopje se tretiral kako celina na edinica na lokalna samouprava,<br />

a ostanatata teritorija na Republika Makedonija se organizirala<br />

vo op{tini vo ~ii granici pripa|ale gradovi i nekoi naseleni<br />

mesta - sela ili predgradija na pogolemi gradovi. Smislata na Ustavot<br />

za gradot Skopje bila organizirawe na lokalna samouprava na gradot<br />

Skopje, a ne kako {to bilo navedeno vo Zakonot gradot Skopje da go<br />

so~inuvaat deset op{tini vo ~ii granici vleguvale i pove}e od pedeset<br />

sela. Ustavot, gradot Skopje go definiral kako posebna edinica na<br />

lokalnata samouprava kako grad Skopje, a ne kako edinica na lokalna<br />

samouprava so sela, poliwa, planini, pasi{ta i drugo. Vakvata pravna<br />

regulativa otstapuvala od Ustavot i pove}e li~ela na zdru`eni op{-<br />

tini i taka kako {to bila postavena imalo dvostepenost na lokalna<br />

samouprva na gradot Skopje, a spored ustavnata regulativa lokalnata<br />

samouprava bila ednostepena.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, so Re{enie U. br. 195/2004 od 29. 12 2004 godina ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na Zakonot za gradot Skopje.<br />

Sudot utvrdi deka Zakonot za gradot Skopje e donesen vrz osnova<br />

na ~len 117 stav 1 od Ustavot, spored koj gradot Skopje e posebna<br />

edinica na lokalna samouprava ~ija organizacija se ureduva so zakon.<br />

Pritoa, Sudot oceni deka Ustavot ne se vpu{ta vo reguliraweto na<br />

pra{awata vo vrska so organizacijata na gradot Skopje, tuku nedvosmisleno<br />

upatuva ovie pra{awa da se uredat so zakon, so {to prepu{-<br />

til reguliraweto na site pra{awa od ovaa oblast da bide vo isklu~iva<br />

nadle`nost na Sobranieto na Republika Makedonija kako pretstavni~ki<br />

organ na gra|anite i nositel na zakonodavnata vlast na Republikata.<br />

4. Spored ~len 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako za<br />

istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

So ogled na toa {to Ustavniot sud ja ocenuva{e ustavnosta na<br />

Zakonot za gradot Skopje i ne povede postapka, a nema osnovi za poinakvo<br />

odlu~uvawe Sudot odlu~i da ja otfrli inicijativata.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumovski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

481

482

50. U. br. 181/2004 (16. 02. 2004)<br />

Osporen akt<br />

^len 133 st. 1 t. 3 vo delot "}e donese re{enie so koe na trgovecot<br />

}e mu zabrani vr{ewe na dejnost vo traewe od 30 dena" i st. 2 od<br />

Zakonot za za{tita na potro{uva~ite ("SV RM," br. 38/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

So navedenite zakonski odredbi se povreduvaat ~l. 8 st. 1 al. 3 i<br />

~l. 4, 9, 13 st. 1, 14 st. 1, 32 st. 1 i 3, 51, 54 st. 1 i 98 st. 1 i 2 od Ustavot,<br />

zatoa {to na inspektorot protivustavno mu e dadeno zakonsko ovlastuvawe<br />

namesto sud, toj da donesuva re{enie so koe na trgovecot mu zabranuva<br />

vr{ewe na dejnost vo traewe od 30 odnosno 90 dena. A toa re{enie<br />

vedna{ stanuva izvr{no, bidej}i `albata izjavena protiv toa re-<br />

{enie ne go odlaga negovoto izvr{uvawe.<br />

Deka vakvi odredbi ne mo`at da postojat vo bilo koj zakon zboruval<br />

i ~l. 25 st. 3 od Zakonot za prekr{oci, spored koj vremeto na<br />

traeweto na izre~ena merka na bezbednost zabrana na vr{ewe, profesija,<br />

dejnost ili dol`nost te~e od denot na pravosilnosta na presudata<br />

za prekr{ok. Ponatamu, soglasno ~l. 24 st. 1 od Zakonot za prekr{oci,<br />

samo pod uslovi predvideni so Krivi~niot zakonik i so Zakonot za<br />

prekr{ocite, za prekr{ok mo`at da se izre~at nabroenite merki na<br />

bezbednost, a ne kako {to toa e propi{ano vo osporenata odredba.<br />

Ottuka, spored podnositelot na inicijativaa so osporenite<br />

odredbi se doveduva vo pra{awe vladeeweto na pravoto, pravnata i<br />

`ivotnata sigurnost na trgovecot, podelbata na dr`avnata vlast,<br />

ednakvosta na gra|anite, pravoto na rabota i pravoto na soodvetna zarabotuva~ka.<br />

Sodr`ina na osporeniot ~len<br />

Vo ~l. 133 st. 1 t. 3 od Zakonot za potro{uva~ite e predvideno<br />

deka ako inspektorot pri vr{eweto na nadzorot utvrdi deka trgovecot<br />

dopolnitelno ja naplati izdadenata smetka od ~l. 20 st. 1 na ovoj zakon<br />

(~l. 20 st. 3) }e donese re{enie so koe na trgovecot }e mu zabrani vr{-<br />

ewe na dejnosta vo traewe od 30 dena.<br />

Vo st. 2 na ~l. 133 e predvideno deka "dokolku i po vtor pat vo<br />

tekot na godinata se utvrdi deka trgovecot ne se pridr`uva na zabra-<br />

483

nata od st. 1 na ovoj ~l. inspektorot }e donese re{enie za zabrana na<br />

vr{ewe na dejnost vo traewe od 90 dena.<br />

Pravno mislewe<br />

Imaj}i gi predvid odredbite od ~l. 8, 9 13 st. 1, 14 st. 1, 96 i 98<br />

st. 1 od Ustavot, proizleguva deka vinata za odredeno kaznivo delo ili<br />

vinata za storen prekr{ok mora da bide utvrdeno so sudska odluka,<br />

{to zna~i za site kaznivi dela mo`at odnosno treba da odlu~uvaat<br />

sudovite koi se samostojni i nezavisni.<br />

Me|utoa, imaj}i ja predvid utvrdenata fakti~ka sostojba i ~l.<br />

95 i 96 od Ustavot, smetame deka vo konkretniov slu~aj ne stanuva zbor<br />

za dela koi gra|aninot mo`e da gi stori spored odredbite od Krivi-<br />

~niot zakonik i Zakonot za prekr{oci i za koi dela vinata treba da<br />

bide utvrdena so pravosilna sudska presuda, tuku za nedozvoleni dejstvija<br />

od strana na trgovecot koi podle`at na upravni merki spored<br />

odredbite na drugi soodvetni zakoni.<br />

Vo nasoka na vakvoto razmisluvawe zboruva i faktot {to vo<br />

Zakonot za prekr{oci ("SV RM," br. 15/1997 i 35/1997-ispravka), odnosno<br />

vo ~l. 61 e predvideno deka so zakon ovlastenite slu`beni lica vo<br />

organite na upravata mo`at na storitelot na prekr{okot privremeno<br />

da mu zabranat vr{ewe na dejnost i dol`nost se do podnesuvawe na barawe<br />

za poveduvawe na prekr{o~na postapka vedna{ a najdocna vo rok<br />

od osum dena.<br />

Dokolku baraweto ne e podneseno vo rokot od st. 1 se smeta deka<br />

privremenata zabrana prestanala da va`i.<br />

So Zakonot za za{tita na potro{uva~ite, se ureduva za{titata<br />

na pravoto na potro{uva~ite, uslovite i na~inot na za{tita na potro-<br />

{uva~ite, uslovite za trgovsko rabotewe {to se od zna~ewe za za{tita<br />

na potro{uva~ite kako i nadle`nosta na organite na dr`avnata<br />

uprava vo odnos na za{tita na potro{uva~ite.<br />

Spored ~l. 130 od Zakonot za za{tita na potro{uva~ite nadzor<br />

nad sproveduvawe na ovoj zakon vr{i ministerstvoto za ekonomija.<br />

Inspekciskiot nadzor na sproveduvaweto na odredbite od ovoj<br />

zakon vr{i Dr`avniot pazaren inspektorat, Dr`avniot sanitaren i<br />

zdravstven inspektorat, Dr`avniot inspektorat za `ivotna sredina<br />

preku inspektorite, vo soglasnost so ovlastuvawata utvrdeni so ovoj<br />

zakon.<br />

Od navedenoto proizleguva deka inspekciski nadzor na sproveduvawe<br />

na odredbi od zakonot sproveduvaat nadle`nite inspektori<br />

koi vo vr{ewe na nadzorot mo`at da prezemat soodvetni upravni merki<br />

predvideni so zakon.<br />

Imeno inspekciskiot nadzor pretstavuva poseben vid na praven<br />

nadzor {to go vr{at inspekciski organi koi se formirani da obezbe-<br />

484

dat zakonitost vo raboteweto vo oblastite za koi se osnovani. Ovoj<br />

nadzor se narekuva u{te i represiven nadzor trgnuvaj}i od karakterot<br />

i prirodata na sredstvata i sankciite so koi se slu`at vo slu~aj na<br />

konstatirawe na nezakonsko dejstvuvawe.<br />

Vo vr{eweto na nadzorot inspekciskiot organ, odnosno inspektorot<br />

vrz osnova na neposreden uvid i kontrola, postojano proveruva<br />

dali pretprijatieto i gra|anite vo vr{eweto na svojata dejnost se<br />

pridr`uvaat kon zakonot ili ne, kako i dali otstapuvaat od legalnoto<br />

rabotewe poradi {to mo`e vedna{ da intervenira i da prezema upravna<br />

nadzorna merka za koja e ovlasten.<br />

Ottuka, smetame deka so osporenata odredba spored koja inspektorot<br />

mo`e da donese re{enie so koe na trgovecot }e mu zabrani vr{-<br />

ewe na dejnost e so cel efikasno da se dejstvuva vo suzbivawe na nedozvoleni<br />

dejstvija od strana na trgovecot.<br />

Prezemaweto na ovaa upravna merka spored na{e mislewe ima<br />

smisla samo ako se ostvari vedna{ vo momentot koga trgovecot e zateknat<br />

vo vr{ewe na taa dejnost od strana na slu`beno lice koe ima<br />

ovlastuvawe za toa.<br />

Drugo e pra{aweto dali inspektorot po donesuvaweto na re{enieto<br />

}e podnese barawe za poveduvawe prekr{o~na postapka i kakva<br />

merka }e bide izre~ena vo taa postapka.<br />

Spored toa smetame deka zakonskoto ovlastuvawe na inspektorot<br />

da denese re{enie za zabrana na vr{ewe na dejnost ne mo`e da se<br />

dovede pod somnenie so odredbite od Ustavot na koi se povikuva podnositelot<br />

na inicijativata.<br />

So ogled na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe ustavnosta na ~l.<br />

133 st. 1 t. 3 vo delot "}e donese re{enie so koe na trgovecot }e mu zabrani<br />

vr{ewe na dejnost vo traewe od 30 dena" i st. 2 od Zakonot za za{-<br />

tita na potro{uva~ite ("SV RM," br. 38/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 16 fevruari 2005<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 133 stav 1 to~ka 3 vo delot "}e donese re{enie so koe na trgovecot<br />

}e mu zabrani vr{ewe na dejnost vo traewe od 30 dena" i stav 2<br />

od Zakonot za za{tita na potro{uva~ite ("Slu`ben vesnik na Repu-<br />

485

lika Makedonija" br. 38/2004).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenovite ozna~eni vo to~kata 1 od ova re{enie<br />

od Zakonot za za{tita na potro{uva~ite.<br />

Spored navodite vo inicijativata so osporenite odredbi se povreduvale<br />

~lenovite 8 stav 1 alineja 3 i 4, 9, 13 stav 1, 14 stav 1, 32 stav<br />

1 i 3, 51, 54 stav 1 i 98 stav 1 i 2 od Ustavot, zatoa {to na inspektorot<br />

protivustavno mu e dadeno zakonsko ovlastuvawe namesto sud, toj da<br />

donesuva re{enie so koe na trgovecot mu zabranuva vr{ewe na dejnost<br />

vo traewe od 30, odnosno 90 dena. Re{enieto vedna{ stanuva izvr{no,<br />

bidej}i `albata izjavena protiv toa re{enie ne go odlaga negovoto<br />

izvr{uvawe.<br />

Ponatamu spored podnositelot na inicijativata vakvi odredbi<br />

ne mo`at da opstojat vo koj bilo drug zakon na {to upatuva i ~l. 25 st.<br />

3 od Zakonot za prekr{ocite, spored koj vremeto na traeweto na izre-<br />

~enata merka na bezbednost zabrana na vr{ewe profesija, dejnost ili<br />

dol`nost te~e od denot na pravosilnosta na presudata za prekr{oci.<br />

Od druga strana, pak, soglasno ~len 24 stav 1 od Zakonot za prekr{ocite,<br />

samo pod uslovi predvideni so Krivi~niot zakonik i so Zakonot<br />

za prekr{ocite za prekr{oci mo`at da se izre~at navedenite<br />

merki na bezbednost, a ne kako {to toa e propi{ano vo osporenata<br />

odredba.<br />

Ottuka, spored podnositelot na inicijativata so osporenite<br />

odredbi se doveduva vo pra{awe vladeeweto na pravoto, pravnata i<br />

`ivotnata sigurnost na trgovecot, podelbata na dr`avnata vlast,<br />

ednakvosta na gra|anite, pravoto na rabota i pravoto na soodvetna zarabotuva~ka.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so Zakonot za za{tita na potro{uva~ite<br />

se ureduva za{titata na pravoto na potro{uva~ite, uslovite<br />

i na~inot na za{tita na potro{uva~ite, uslovite za trgovsko rabotewe<br />

{to se od zna~ewe za za{tita na potro{uva~ite, kako i nadle`nosta<br />

na organite na dr`avnata uprava vo odnos na za{tita na<br />

potro{uva~ite.<br />

Spored ~len 130 od navedeniot zakon nadzor nad sproveduvawe<br />

na ovoj zakon vr{i ministerstvoto za ekonomija.<br />

Spored stav 2 na ovoj ~len inspekciskiot nadzor na sproveduvaweto<br />

na odredbite od ovoj zakon go vr{i Dr`avniot pazaren inspektorat,<br />

Dr`avniot sanitaren i zdravstven inspektorat, Dr`avniot inspektorat<br />

za `ivotna sredina preku inspektorite, vo soglasnost so ovlastuvawata<br />

utvrdeni so ovoj zakon.<br />

Ponatamu, Sudot utvrdi deka vo osporeniot ~len 133 stav 1 to~ka<br />

3 od Zakonot za potro{uva~ite e predvideno deka ako inspektorot<br />

pri vr{eweto na nadzorot utvrdi deka trgovecot dopolnitelno ja naplati<br />

izdadenata smetka od ~lenot 20 stav 1 na ovoj zakon (~len 20 stav<br />

486

3) }e donese re{enie so koe na trgovecot }e mu zabrani vr{ewe na dejnost<br />

vo traewe od 30 dena.<br />

Vo osporeniot stav 2 na ~len 133 e predvideno deka "dokolku i<br />

po vtor pat vo tekot na godinata se utvrdi deka trgovecot ne se pridr`uva<br />

na zabranata od stav 1 na ovoj ~len inspektorot }e donese re{enie<br />

za zabrana na vr{ewe na dejnost vo traewe od 90 dena.<br />

Od navedenoto proizleguva deka inspekciski nadzor na sproveduvawe<br />

na odredbi od zakonot sproveduvaat nadle`nite inspektori<br />

koi vo vr{ewe na nadzorot mo`at da prezemat soodvetni upravni merki<br />

predvideni so zakon.<br />

Imeno, inspekciskiot nadzor pretstavuva poseben vid na praven<br />

nadzor {to go vr{at inspekciski organi formirani da obezbedat<br />

zakonitost vo raboteweto vo oblastite za koi se osnovani. Ovoj nadzor<br />

vo su{tina e i represiven nadzor trgnuvaj}i od karakterot i prirodata<br />

na sredstvata i sankciite so koi inspektorite se slu`at vo<br />

slu~aj na konstatirawe na nezakonsko dejstvuvawe.<br />

Vo vr{eweto na nadzorot inspekciskiot organ, odnosno inspektorot<br />

vrz osnova na neposreden uvid i kontrola, postojano proveruva<br />

dali pretprijatieto i gra|anite vo vr{eweto na svojata dejnost se<br />

pridr`uvaat kon zakonot ili ne, kako i dali otstapuvaat od legalnoto<br />

rabotewe poradi {to mo`e vedna{ da intervenira i da prezema upravna<br />

nadzorna merka za koja e ovlasten.<br />

5. Spored ~len 8 od Ustavot na Republika Makedonija temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija, pokraj drugoto,<br />

se i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska<br />

i vladeeweto na pravoto.<br />

Spored ~len 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata na<br />

ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite pred Ustavot<br />

i zakonite se ednakvi.<br />

Spored ~len 13 stav 1 od Ustavot, liceto obvineto za kaznivo<br />

delo }e se smeta za nevino se dodeka negovata vina ne bide utvrdena so<br />

pravosilna sudska odluka.<br />

Vo ~len 14 stav 1, pak, e predvideno deka nikoj ne mo`e da bide<br />

kaznet za delo koe pred da bide storeno ne bilo utvrdeno so zakon ili<br />

so drug propis kako kaznivo delo i za koe ne bilo predvidena kazna.<br />

Vo ~len 32 od Ustavot e predvideno deka sekoj ima pravo na rabota,<br />

sloboden izbor na vrabotuvawe, za{tita pri rabotewe i materijalna<br />

obezbednost za vreme na privremena nevrabotenost. Sekoj vraboten<br />

ima pravo na soodvetna zarabotuva~ka.<br />

Vo ~len 96 od Ustavot e predvideno deka organite na dr`avnata<br />

uprava rabotite od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova<br />

i vo ramkite na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na<br />

Vladata.<br />

487

Spored ~len 98 stav 1 od Ustavot, liceto obvineto za kaznivo<br />

delo }e se smeta za nevino se dodeka negovata vina ne bide utvrdena so<br />

pravosilna sudska odluka.<br />

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka vinata za<br />

odredeno kaznivo delo ili vinata za storen prekr{ok mora da bide<br />

utvrdena so sudska odluka, {to zna~i za site kaznivi dela mo`at odnosno<br />

treba da odlu~uvaat sudovite koi se samostojni i nezavisni.<br />

Me|utoa, imaj}i ja predvid sodr`inata na osporenata odredba<br />

vo odnos na ustavnite odredbi na koi se povikuva podnositelot na inicijativata,<br />

Sudot smeta deka vo konkretniov slu~aj ne stanuva zbor za<br />

dela koi gra|aninot mo`e da gi stori spored odredbite od Krivi~niot<br />

zakonik i Zakonot za prekr{ocite i za koi dela vinata treba da bide<br />

utvrdena so pravosilna sudska presuda, tuku za nedozvoleni dejstvija<br />

od strana na trgovecot koi podle`at na upravni merki spored odredbite<br />

na drugi soodvetni zakoni.<br />

Vo prilog na vakvoto stojali{te upatuva i ~len 61 od Zakonot<br />

za prekr{ocite spored koj so zakon ovlastenite slu`beni lica vo organite<br />

na upravata mo`at na storitelot na prekr{okot privremeno da<br />

mu zabranat vr{ewe na dejnost i dol`nost se do podnesuvawe na barawe<br />

za poveduvawe na prekr{o~na postapka vedna{ a najdocna vo rok<br />

od osum dena. Dokolku baraweto ne e podneseno vo rokot od stav 1 se<br />

smeta deka privremenata zabrana prestanala da va`i.<br />

6. Ottuka, imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot smeta deka vo<br />

konkretniov slu~aj se raboti za upravna merka i so nejzinoto izrekuvawe<br />

od strana na inspektorot ne se suspendira vodeweto na sudska postapka.<br />

Naprotiv, celta na izrekuvaweto na vakvata merka e da se zabrza<br />

sudskata postapka, a pritoa do zavr{uvaweto na sudskata postapka<br />

da bide za{titena odredena vrednost vo sistemot koja so dejstvie na<br />

trgovecot bila zagrozena.<br />

Prezemaweto na ovaa upravna merka spored Sudot ima smisla<br />

samo ako toa se ostvaruva vedna{ vo momentot koga trgovecot e zateknat<br />

vo vr{ewe na nedozvoleno dejstvie od strana na lice koe ima ovlastuvawe<br />

za toa.<br />

Spored toa, Sudot oceni deka zakonskoto ovlastuvawe na inspektorot<br />

da donese re{enie za zabrana na vr{ewe na dejnost ne mo`e da<br />

se podvede pod somnenie so odredbite od Ustavot na koi se povikuva<br />

podnositelot na inicijativata, poradi {to odlu~i kako vo to~kata 1<br />

od ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

488

51. U. br. 54/2004 (16. 02. 2004)<br />

Osporena odredba<br />

^len 2 i 6 od Uredbata za na~inot i postapkata za otu|uvawe na<br />

grade`noto izgradeno zemji{te sopstvenost na Republika Makedonija<br />

("SV RM" br. 13/2003, 59/2003, 84/2003, 20/2004, 43/2004 i 69/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Podnositelot na inicijativata najprvo bara{e Sudot da povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~l. 1, ~l. 3 al. 1 i<br />

~l. 7 od Uredbata, za so dopolnitelniot podnesok da precizira deka<br />

bara poveduvawe postapka za ocenuvawe na zakonitosta na ~l. 2 i 6 od<br />

Uredbata.<br />

Spored navodite na podnositelot na inicijativata osporenite<br />

odredbi bile sprotivni na ~l. 13 st. 1 i 4 od Zakonot za grade`noto zemji{te,<br />

bidej}i ovaa zakonska odredba se odnesuvala samo po odnos na<br />

neizgradenoto grade`no zemji{te, a ne i na izgradenoto grade`no zemji{te.<br />

Inaku, nesoglasnosta na osporeniot ~l. 2 od Uredbata so navedenata<br />

zakonska odredba, podnositelot na inicijativata ja gleda vo pove}ekratno<br />

naplatuvawe na kupoproda`na cena za grade`noto izgradeno<br />

zemji{te.<br />

Sodr`ina na osporenata odredba<br />

Spored sodr`inata na ~l. 2 od Uredbata za na~inot i postapkata<br />

za otu|uvawe na grade`noto izgradeno zemji{te sopstvenost na<br />

Republika Makedonija, pod grade`no izgradeno zemji{te vo smisla na<br />

~l. 1 od ovaa uredba se smeta zemji{teto koe pretstavuva grade`na parcela<br />

vrz koja e izgraden-steknat objekt od traen karakter so praven<br />

osnov, na koe pravo na koristewe i nesporno fakti~ko vladenie imaat<br />

fizi~ki i pravni lica od ~l. 1 od ovaa uredba.<br />

Spored sodr`inata na ~l. 6 od Uredbata, grade`noto neizgradeno<br />

zemji{te od ~l. 1 na ovaa uredba se otu|uva po pat na neposredno<br />

spogoduvawe pome|u Republika Makedonija i korisnicite na zemji-<br />

{teto-sopstvenici na objektite izgradeni vrz toa zemji{te.<br />

489

490<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 110 al. 2 od Ustavot na Republika Makedonija, Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija odlu~uva za soglasnosta na drugite<br />

propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Spored ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustabiot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako ve}e odlu-<br />

~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Spored ~l. 13 st. 1 od Zakonot za grade`noto zemji{te, grade-<br />

`no zemji{te vo sopstvenost na Republika Makedonija mo`e da se otu-<br />

|i, da se dade pod koncesija i pod zakup. Vo st. 4 od istata odredba e<br />

opredeleno deka na~inot i postapkata na otu|uvawe na zemji{teto od<br />

st. 1 na ovoj ~len preku javno naddavawe i so neposredna spogodba, davaweto<br />

pod zakup, visinata na posebnite tro{oci na postapkata za<br />

otu|uvawe i davaweto pod zakup, kako i visinata na nadomestokot gi<br />

propi{uva Vladata na Republika Makedonija.<br />

Vo predmetot U. br. 125/2003, po povod inicijativata na Stojan<br />

Stoj~evski od Skopje, Ustavniot sud na Republika Makedonija ja ocenuva{e<br />

zakonitosta na Uredbata za na~inot i postapkata za otu|uvawe<br />

na grade`noto izgradeno zemji{te sopstvenost na Republika Makedonija.<br />

Imeno, spored podnositelot na inicijativata osporenata Uredba<br />

ne bila vo soglasnost so Zakonot za grade`noto zemji{te, bidej}i<br />

bila donesena vrz osnova na ~l. 13 od navedeniot zakon, a ovoj ~len ne<br />

se odnesuval za proda`ba na dr`avnoto zemji{te {to e izgradeno i dodeleno<br />

na trajno koristewe. Odredbite od ovoj ~len kako i ~l. 11 do 41<br />

od Zakonot se odnesuvale samo na grade`noto zemji{te vo sopstvenost<br />

na Republika Makedonija {to ne e izgradeno i e vo op{ta upotreba.<br />

Po povod podnesenata inicijativa, Sudot zaklu~il deka po vleguvaweto<br />

vo sila na zakonot za grade`noto zemjite ("SV RM," br. 53/<br />

2001 i 97/2001), grade`noto zemji{te od op{testvena sopstvenost preminalo<br />

vo sopstvenost na Republika Makedonija. So vleguvaweto vo<br />

sila na spomenatiot zakon pove}e ne se predviduva pravo na koristewe<br />

na grade`no izgradeno zemji{te i vo istiot se utvrduvaat uslovite i<br />

na~inot na transformacija na pravoto na koristewe vo pravo na sopstvenost<br />

ili vo pravo na dolgotraen zakup vrz grade`noto zemji{te, so<br />

toa {to Ustavniot sud so Odluka U. br. 172/2001 gi ukina ~l. 51, 52, 53,<br />

55, 66 st. 1 vo delot "i uslovite" i ~l. 67 od Zakonot.<br />

Vo postapkata po spomenatata inicijativa za Sudot ne be{e<br />

sporno deka Republika Makedonija, kako sopstvenik i na ova zemji{te,<br />

e slobodna da gi opredeluva uslovite i na~inot na otu|uvawe od<br />

dr`avna vo privatna ili drug vid sopstvenost. Toa, pak, pod koi uslovi<br />

i na koj na~in i vo kakov vid postapka dr`avata, kako sopstvenik na<br />

ova zemji{te, }e go otu|uva e, isto taka, nejzino pravo. Vo ramkite na<br />

ova nejzino pravo dr`avata, so Zakonot za grade`noto zemji{te se

odlu~ila grade`noto zemji{te na koe postoi pravo na koristewe da go<br />

otu|uva pod uslovi i postapka na tn. transformacija na pravoto na koristewe<br />

vo pravo na sopstvenost. Pritoa, po donesuvaweto na interventnata<br />

Odluka na ustavniot sud kako edinstven ~len vo koj se utvrdeni<br />

uslovite, na~inot i postapkata za otu|uvawe na grade`noto zemji{te<br />

sopstvenost na Republika Makedonija ostana ~l. 13 od Zakonot<br />

(so isklu~ok na ~l. 50 koj se odnesuva za otu|uvawe, odnosno transformacijata<br />

na pravoto na koristewe na porane{nite sopstvenici. Po<br />

odnos na spomenatata odredba, Sudot smetal deka nema nikakvi pre~ki<br />

ovoj ~len od Zakonot da va`i i da se primenuva i na otu|uvaweto na<br />

izgradenoto grade`no zemji{te vo sopstvenost na Republika Makedonija<br />

na koe fizi~kite i pravnite lica steknale pravo na koristewe,<br />

kako zate~ena sostojba.<br />

Imaj}i go predvid posebnoto ovlastuvawe utvrdeno vo ~l. 13 st.<br />

4 od Zakonot za grade`noto zemji{te, Sudot smeta deka Vladata na Republika<br />

Makedonija ima pravo so svoj propis, kakov {to vo konkretniot<br />

slu~aj bila osporenata uredba, da go uredi na~inot, postapkata i<br />

cenata na otu|uvaweto i na grade`noto izgradeno zemji{te na koe fizi~kite<br />

i pravnite lica se steknale so pravo na koristewe, a za koe ne<br />

be{e sporno deka e zemji{te vo sopstvenost na Republika Makedonija.<br />

Sudot, isto taka, utvrdil deka spored osporenata Uredba predmet<br />

na otu|uvawe mo`e da bide samo grade`no izgradeno zemji{te vo<br />

sopstvenost na Republika Makedonija na koe fizi~kite i doma{nite<br />

pravni lica steknale pravo na koristewe i deka otu|uvaweto na ova<br />

zemji{te se odnesuva samo na sopstvenicite na objekti od traen karakter<br />

steknati so praven osnov - korisnici na grade`noto izgradeno zemji{te<br />

koi za pravoto na koristewe na zemji{teto ne platile nadomest,<br />

a ne za onie koi platile nadomest. Pritoa, samata Uredba ne go<br />

tretira pra{aweto vo vrska so osnovot po koj ovie korisnici go steknale<br />

pravoto na koristewe na grade`noto izgradeno zemji{te i dali<br />

tie svoevremeno imale ili nemale obvrska za pla}awe na nadomest za<br />

steknuvawe na ova pravo. Vo ovoj pogled edinstveno e bitno deka spored<br />

Uredbata site korisnici - sopstvenici na objekti koi smetaat<br />

deka imaat obvrska za pla}awe na ovoj nadomest, a ne go platile, mo-<br />

`at da podnesat barawe do nadle`niot organ (Ministerstvoto za finansii<br />

- Uprava za imotno-pravni raboti) za otu|uvawe (kupuvawe) na<br />

grade`noto izgradeno zemji{te na koe e izgraden nivniot objekt. Ova<br />

zna~i deka otu|uvaweto na grade`noto izgradeno zemji{te vo sopstvenost<br />

na Republikata se zasnova na principot na dobrovolnost i idejata<br />

na Uredbata vo krajna linija e da ovozmo`i sekoj korisnik po sopstveno<br />

nao|awe da proceni, odnosno da se opredeli dali }e go kupi ili<br />

ne ova zemji{te.<br />

Od navedenoto, Sudot zaklu~il deka Vladata na Republika Makedonija,<br />

propi{uvaj}i deka grade`noto izgradeno zemji{te vo sopstvenost<br />

na Republika Makedonija na koe fizi~kite i pravnite lica<br />

491

steknale pravo na koristewe, a za koe ne platile nadomest, se otu|uva<br />

vrz osnova na dogovor sklu~en po pat na neposredna spogodba i po cena<br />

utvrdena vo Pregledot koj e sostaven del na Uredbata, ne go nadminala<br />

ovlastuvaweto utvrdeno vo ~l. 13 st. 4 od Zakonot i deka so osporenata<br />

Uredba, vsu{nost, se vr{i razrabotuvawe na navedenite zakonski<br />

odredbi, a vo funkcija na nivno izvr{uvawe {to e, pak, vo soglasnost<br />

i so ~l. 36 st. 2 od Zakonot za Vladata na Republika Makedonija.<br />

Pri formiraweto na pravnoto mislewe se ima{e predvid i<br />

okolnosta {to Zakonot za grade`noto zemji{te po odnos na koj se bara<br />

ocena na zakonitosta prestana da va`i smetano od 25. 01. 2005 ili so<br />

vleguvawe vo sila na Zakonot za privatizacija i zakup na grade`no<br />

zemji{te sopstvenost na Republika Makedonija ("SV RM," br. 4/2005).<br />

Me|utoa, no cenime deka ovaa okolnost ne e od vlijanie za formirawe<br />

na poinakvo pravno mislewe, bidej}i, spored ~l. 85 od Zakonot, {to<br />

sega e vo sila te~e rokot od {est meseci za donesuvawe na podzakonskite<br />

akti.<br />

So ogled na toa {to Sudot ve}e odlu~uval za soglasnosta na<br />

Uredbata vo celina so ~l. 13 st. 1 i 4 od Zakonot za grade`noto zemji-<br />

{te, a so toa i za soglasnosta na sega osporenite ~l. 2 i ~l. 6 od Uredbata<br />

i ne nao|ame osnovi za poinakvo odlu~uvawe, se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na zakonitosta na ~l. 2 i 6 od od Uredbata za na~inot i postapkata<br />

za otu|uvawe na grade`noto izgradeno zemji{te sopstvenost<br />

na Republika Makedonija ("SV RM," br. 13/2003, 59/2003, 84/2003,<br />

20/2004, 43/2004 i 69/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 28 alineja 2 i ~len 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na<br />

16 fevruari 2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduavwe postapka za ocenuvawe<br />

na zakonitosta na ~lenovite 2 i 6 od Uredbata za na~inot i postapkata<br />

za otu|uvawe na grade`noto izgradeno zemji{te sopstvenost<br />

na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 13/2003, 59/2003, 84/2003, 20/2004, 43/2004 i 69/2004).<br />

2. Vladimir Grekovski od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na zakonitosta na odredbite od Uredbata ozna~eni vo to~kata 1<br />

od ova re{enie.<br />

492

Podnositelot na inicijativata najprvo bara{e Sudot da povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~len 1, ~len 3<br />

alineja 1 i ~len 7 od Uredbata, za so dopolnitelen podnesok da precizira<br />

deka bara poveduvawe postapka za ocenuvawe na zakonitosta na<br />

~lenovite 2 i 6 od Uredbata.<br />

Spored navodite na podnositelot na inicijativata osporenite<br />

odredbi bile sprotivni na ~len 13 stav 1 i 4 od Zakonot za grade`noto<br />

zemji{te, bidej}i ovaa zakonska odredba se odnesuvala samo na neizgradenoto<br />

grade`no zemji{te, a ne i na izgradenoto grade`no zemji-<br />

{te.<br />

Inaku, nesoglasnosta na osporeniot ~len 2 od Uredbata so navedenata<br />

zakonska odredba, podnositelot na inicijativata ja gleda vo pove}ekratno<br />

naplatuvawe na kupoproda`na cena za grade`noto izgradeno<br />

zemji{te.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored sodr`inata na ~lenot<br />

2 od Uredbata za na~inot i postapkata za otu|uvawe na grade`noto izgradeno<br />

zemji{te sopstvenost na Republika Makedonija, pod grade`no<br />

izgradeno zemji{te vo smisla na ~len 1 od ovaa uredba se smeta zemji-<br />

{teto koe pretstavuva grade`na parcela vrz koja e izgraden - steknat<br />

objekt od traen karakter so praven osnov, na koe pravo na koristewe i<br />

nesporno fakti~ko vladenie imaat fizi~ki i pravni lica od ~len 1 od<br />

ovaa uredba.<br />

Spored sodr`inata na ~len 6 od Uredbata, grade`noto neizgradeno<br />

zemji{te od ~len 1 na ovaa uredba se otu|uva po pat na neposredno<br />

spogoduvawe pome|u Republika Makedonija i korisnicite na zemji{-<br />

teto - sopstvenici na objektite izgradeni vrz toa zemji{te.<br />

4. Spored ~len 110 aliena 2 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

odlu~uva za soglasnosta na propisite i na kolektivnite dogovori<br />

so Ustavot i so zakonite.<br />

Spored ~len 28 alinea 2 od Delovnikot na Ustabiot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako za<br />

istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Spored ~len 13 stav 1 od Zakonot za grade`noto zemji{te, grade`no<br />

zemji{te vo sopstvenost na Republika Makedonija mo`e da se<br />

otu|i, da se dade pod koncesija i pod zakup. Vo stat 4 od istata odredba<br />

e opredeleno deka na~inot i postapkata na otu|uvawe na zemji{teto od<br />

stav 1 na ovoj ~len preku javno naddavawe i so neposredna spogodba, davaweto<br />

pod zakup, visinata na posebnite tro{oci na postapkata za<br />

otu|uvawe i davaweto pod zakup, kako i visinata na nadomestokot gi<br />

propi{uva Vladata na Republika Makedonija.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija U. br. 125/2003 po povod<br />

inicijativata na Sojan Stoj~evski od Skopje, ne povede postapka za<br />

ocenuvawe na zakonitosta na Uredbata za na~inot i postapkata za<br />

otu|uvawe na grade`noto izgradeno zemji{te sopstvenost na Republi-<br />

493

ka Makedonija. Spored podnositelot na inicijativata osporenata<br />

Uredba ne bila vo soglasnost so Zakonot za grade`noto zemji{te, bidej}i<br />

bila donesena vrz osnova na ~len 13 od navedeniot zakon, a ovoj<br />

~len ne se odnesuval za proda`ba na dr`avnoto zemji{te {to e izgradeno<br />

i dodeleno na trajno koristewe. Odredbite od ovoj ~len kako i<br />

~lenovite 11 do 41 od Zakonot se odnesuvale samo na grade`noto zemji{te<br />

vo sopstvenost na Republika Makedonija {to ne e izgradeno i e<br />

vo op{ta upotreba.<br />

Po povod podnesenata inicijativa, Sudot zaklu~il deka po vleguvaweto<br />

vo sila na zakonot za grade`noto zemjite ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija," br. 53/2001 i 97/2001), grade`noto zemji{te<br />

od op{testvena sopstvenost preminalo vo sopstvenost na Republika<br />

Makedonija. So vleguvaweto vo sila na spomenatiot zakon pove}e ne se<br />

predviduva pravo na koristewe na grade`no izgradeno zemji{te i vo<br />

istiot se utvrduvaat uslovite i na~inot na transformacija na pravoto<br />

na koristewe vo pravo na sopstvenost ili vo pravo na dolgotraen zakup<br />

vrz grade`noto zemji{te, so toa {to Ustavniot sud so Odluka U.<br />

br. 172/2001 od 10 juli 2002 godina gi ukina ~l. 51, 52, 53, 55, 66 st. 1 vo<br />

delot "i uslovite" i ~l. 67 od Zakonot.<br />

Vo postapkata po spomenatata inicijativa za Sudot ne be{e<br />

sporno deka Republika Makedonija, kako sopstvenik i na ova zemji{te,<br />

e slobodna da gi opredeluva uslovite i na~inot na otu|uvawe od dr`avna<br />

vo privatna ili drug vid sopstvenost. Toa, pak, pod koi uslovi i na<br />

koj na~in i vo kakov vid postapka dr`avata, kako sopstvenik na ova<br />

zemji{te, }e go otu|uva e, isto taka, nejzino pravo. Vo ramkite na ova<br />

nejzino pravo dr`avata, so Zakonot za grade`noto zemji{te se odlu~ila<br />

grade`noto zemji{te na koe postoi pravo na koristewe da go otu|uva<br />

pod uslovi i postapka na t.n. transformacija na pravoto na koristewe<br />

vo pravo na sopstvenost. Pritoa, do donesuvaweto na interventnata<br />

odluka na Ustavniot sud kako edinstven ~len vo koj se utvrdeni<br />

uslovite, na~inot i postapkata za otu|uvawe na grade`noto zemji{te<br />

sopstvenost na Republika Makedonija ostana ~lenot 13 od Zakonot<br />

(so isklu~ok na ~lenot 50 koj se odnesuva za otu|uvawe, odnosno<br />

transformacijata na pravoto na koristewe na porane{nite sopstvenici).<br />

Po odnos na spomenatata odredba, Sudot smetal deka nema nikakvi<br />

pre~ki ovoj ~len od Zakonot da va`i i da se primenuva i na otu|uvaweto<br />

na izgradenoto grade`no zemji{te vo sopstvenost na Republika<br />

Makedonija na koe fizi~kite i pravnite lica steknale pravo na koristewe,<br />

kako zate~ena sostojba.<br />

Imaj}i go predvid posebnoto ovlastuvawe utvrdeno vo ~lenot<br />

13 stav 4 od Zakonot za grade`noto zemji{te, Sudot smetaše deka Vladata<br />

na Republika Makedonija ima pravo so svoj propis, kakov {to vo<br />

konkretniot slu~aj bila osporenata uredba, da go uredi na~inot, postapkata<br />

i cenata na otu|uvaweto i na grade`noto izgradeno zemji{te<br />

na koe fizi~kite i pravnite lica se steknale so pravo na koristewe, a<br />

494

za koe ne be{e sporno deka e zemji{te vo sopstvenost na Republika<br />

Makedonija.<br />

Sudot, utvrdil deka spored osporenata uredba predmet na otu-<br />

|uvawe mo`e da bide samo grade`no izgradeno zemji{te vo sopstvenost<br />

na Republika Makedonija na koe fizi~kite i doma{nite pravni lica<br />

steknale pravo na koristewe i deka otu|uvaweto na ova zemji{te se<br />

odnesuva samo na sopstvenicite na objekti od traen karakter steknati<br />

so praven osnov - korisnici na grade`noto izgradeno zemji{te koi za<br />

pravoto na koristewe na zemji{teto ne platile nadomest, a ne za onie<br />

koi platile nadomest. Pritoa, samata Uredba ne go tretira pra{aweto<br />

vo vrska so osnovot po koj ovie korisnici go steknale pravoto na<br />

koristewe na grade`noto izgradeno zemji{te i dali tie svoevremeno<br />

imale ili nemale obvrska za pla}awe na nadomest za steknuvawe na ova<br />

pravo. Vo ovoj pogled edinstveno e bitno deka spored Uredbata site<br />

korisnici - sopstvenici na objekti koi smetaat deka imaat obvrska za<br />

pla}awe na ovoj nadomest, a ne go platile, mo`at da podnesat barawe<br />

do nadle`niot organ (Ministerstvoto za finansii - Uprava za imotno-pravni<br />

raboti) za otu|uvawe (kupuvawe) na grade`noto izgradeno<br />

zemji{te na koe e izgraden nivniot objekt. Ova zna~i deka otu|uvaweto<br />

na grade`noto izgradeno zemji{te vo sopstvenost na Republikata se<br />

zasnova vrz principot na dobrovolnost i idejata na Uredbata vo krajna<br />

linija e da ovozmo`i sekoj korisnik po sopstveno nao|awe da proceni,<br />

odnosno da se opredeli dali }e go kupi ili ne ova zemji{te. Sudot<br />

zaklu~il deka Vladata na Republika Makedonija, propi{uvaj}i deka<br />

gradenoto izgradeno zemji{te vo sopstvenost na Republika Makedonija<br />

na koe fizi~kite i pravnite lica steknale pravo na koristewe,<br />

a za koe ne platile nadomest, se otu|uva vrz osnova na dogovor sklu~en<br />

po pat na neposredna spogodba i po cena utvrdena vo Pregledot koj e<br />

sostaven del na Uredbata, ne go nadminala ovlastuvaweto utvrdeno vo<br />

~len 13 stav 4 od Zakonot i deka so osporenata uredba, vsu{nost, se<br />

vr{i razrabotuvawe na navedenite zakonski odredbi, a vo funkcija na<br />

nivno izvr{uvawe {to e, pak, vo soglasnost i so ~lenot 36 stav 2 od<br />

Zakonot za Vladata na Republika Makedonija.<br />

5. So ogled na toa {to ve}e e odlu~uvano za soglasnosta na Uredbata<br />

vo celina so ~len 13 stav 1 i 4 od Zakonot za grade`noto zemji-<br />

{te, a so toa i za soglasnosta na sega osporenite ~len 2 i ~len 6 od<br />

Uredbata, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe, Sudot odlu~i kako vo<br />

to~kata 1 od ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumovski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

495

496

52. U. br. 61/2004 (23. 02. 2005)<br />

Osporena odredba<br />

Naslovot "v) Pretsedatel na Republika Makedonija i vrhoven<br />

komandant na Armijata," ~l. 18 st. 1 t. 4, 5, 6, 7, 8 i 10 i ~l. 18 st. 2, site<br />

vo delot "na Armijata", kako i ~l. 28 st. 2 od Zakonot za odbrana ("SV<br />

RM," br. 42/2001 i 5/2003).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata vooru`enite sili na Republika<br />

Makedonija kako ustavna kategorija bile definirani vo ~l. 122<br />

st. 1 od Ustavot na Republika Makedonija i bile ne{to pove}e od samo<br />

Armija na Republika Makedonija. Imeno, so osporeniot del od naslovot<br />

i ~l. 18 od Zakonot za odbrana funkcijata vrhovniot komandant na<br />

vooru`enite sili se derogirala vo funkcija na vrhoven komandant<br />

samo na Armijata na Republika Makedonija, a vooru`enite sili ne ja<br />

pretstavuvale samo Armijata, tuku i site lica pod oru`je, kade spa|ale<br />

i pripadnicite na vooru`eniot sostav na Policijata. So vakvata<br />

opredelba se povreduval ~l. 79 st. 2 od Ustavot. Ponatamu, iznesenite<br />

navodi se potkrepuvaat so konstatacija na podnositelot na inicijativata<br />

za "poka`ani katastrofalni rezultati vo edinstvoto i koordinacijata<br />

na sistemot na komanduvaweto" vo dosega{nata primena na<br />

odredbata.<br />

Po odnos na osporeniot ~l. 28 st. 2 od Zakonot se naveduva deka<br />

ja suspendiral ustavnata pozicija na pretsedatelot na Republikata<br />

utvrdena vo ~l. 122 st. 1 od Ustavot, koja odredba pak go opredeluva<br />

kako vrhoven komandant na vooru`enite sili. Imeno, komandnata pozicija<br />

bila direktna, neposredna, edinstvena, ednostrate{ka i subordinirana<br />

vo upotrebata na silite i sredstvata na site vooru`eni sili<br />

i vo Ustavot nemalo odredba koja opredeluva sproveduvawe na komanduvaweto<br />

da se vr{i preku ministerot za odbrana. Ottamu, osporenata<br />

odredba ne bila vo soglasnost so ~l. 79 st. 2 od Ustavot.<br />

Sodr`ina na osporenite i drugi odredbi<br />

Glava III od Zakonot za odbrana: "Nadle`nosti na organite na<br />

dr`avnata vlast" go sodr`i podnaslovot: "v) Pretsedatel na Republika<br />

Makedonija i vrhoven komandant na Armijata."<br />

497

Spored ~l. 18 st. 1 od Zakonot, vo ostvaruvaweto na odbranata,<br />

pretsedatelot na Republika Makedonija i vrhoven komandant na<br />

Armijata: 1) donesuva strategija za odbrana na Republikata, 2) donesuva<br />

plan za odbrana na Republikata, 3) gi propi{uva merkite na pripravnost<br />

i nareduva nivno sproveduvawe, 4) propi{uva organizacija i<br />

formacija na Armijata, 5) donesuva dokumenti za upotreba na<br />

Armijata i nareduva nejzina upotreba, 6) dava soglasnost na dokumentite<br />

za razvoj na Armijata, 7) gi opredeluva merkite za zgolemuvawe<br />

na borbenata gotovnost na Armijata i nareduva nivno sproveduvawe,<br />

8) nareduva mobilizacija na Armijata, 9) go propi{uva komanduvaweto<br />

vo Armijata, 10) donesuva propisi {to se odnesuvaat na<br />

borbenata gotovnost, vooru`enata borba i mobilizacija na Armijata,<br />

11) postavuva stare{ini na formaciski mesta generali i unapreduva i<br />

razre{uva generali, i 12) postavuva i otpovikuva voeni prestavnici<br />

na Republikata vo stranstvo.<br />

Spored st. 2 od istata odredba, vo ostvaruvaweto na funkciite<br />

od oblasta na odbranata, pretsedatelot na Republikata i vrhoven komandant<br />

na Armijata donesuva podzakonski akti.<br />

Navedeniot naslov i ~l. 18 od Zakonot se osporuvaat samo po<br />

odnos delovite kade e upotreben terminot "na Armijata."<br />

Spored ~l. 28 st. 2 od Zakonot, komanduvaweto so Armijata, pretsedatelot<br />

na Republikata go sproveduva preku ministerot za odbrana,<br />

vo soglasnost so Ustavot i ovoj zakon.<br />

498<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Odredbite od Zakonot za odbrana vo pove}e navrati bile predmet<br />

na ocena pred Ustavniot sud na Republika Makedonija, me|utoa za<br />

potrebite na referatot davame osvrt na predmetite {to spored na{e<br />

mislewe se podobni za formirawe na pravnoto mislewe za ovoj slu~aj.<br />

1. So Re{enie U. br. 155/2001 od 5. 07. 2002 godina, Sudot ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta, me|u drugoto na ~l. 18 st. 2<br />

od Zakonot za odbrana. Ovaa odredba bila osporena od pri~ini {to<br />

podnositelot na inicijativata smetal deka vrhovniot komandant na<br />

vooru`enite sili nema ovlastuvawe za donesuvawe poedine~ni konkretni<br />

akti. Toa zna~i deka odredbata bila osporuvana od sosema drug<br />

aspekt od sega podnesenata inicijativa.<br />

2. So Odluka U. br. 155/2001 od 18. 10. 2002 godina, Sudot, me|u<br />

drugoto, go ukinal ~l. 28 st. 2 od Zakonot za odbrana. Odredbata bila<br />

osporebna od sosema ist aspekt kako so predmetnata inicijativa.<br />

3. So Re{enie U. br. 15/2002 od 18 dekemvri 2002 godina Sudot<br />

me|u drugoto ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 19 t.<br />

11 od Zakonot za odbrana. Po odnos na osporenata odredba Sudot izrazil<br />

stanovi{te deka predvidenoto zakonsko re{enie Vladata da naredi<br />

upotreba na policijata vo voena sostojba kako poddr{ka na Armija-

ta se dol`i na faktot {to sekoja dr`ava vo slu~aj na potreba go<br />

anga`ira celokupniot vooru`en potencijal so koj raspolaga. Imeno,<br />

soglasno Zakonot za vnatre{ni raboti, policijata go pretstavuva uniformiraniot<br />

del koj e soodvetno opremen i vooru`en i mo`e soodvetno<br />

da bide upotreben vo izvr{uvawe na borbenite zada~i kako sostaven<br />

del na Armijata. Sudot smetal deka osporenata odredba ne e vo nesoglasnost<br />

so Ustavot imaj}i predvid deka ostvaruvaweto na odbranbenata<br />

funkcija na Republikata ne mo`e da se zamisli bez nejzino<br />

odgovorno ispolnuvawe od strana na site nejzini subjekti.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 79 st. 2 od Ustavot na Republika Makedonija, pretsedatelot<br />

na Republika Makedonija e vrhoven komandant na vooru`enite<br />

sili na Makedonija.<br />

Spored ~l. 122 st. 1 od Ustavot, vooru`enite sili na Republika<br />

Makedonija go {titat teritorijalniot integritet i nezavisnosta na<br />

Republikata.<br />

Trgnuvaj}i od navedenite ustavni odredbi, kako i od celinata<br />

na Zakonot za odbrana proizleguva deka vo sferata na odbranata ne<br />

treba da se poistovetuvaat poimite sistem na odbrana i vooru`eni<br />

sili, zatoa {to odbranata e {irok poim koj zafa}a pogolema sfera, a<br />

Armijata e strogo definirana vooru`ena sila vo odbranata na suverenitetot<br />

i teritorijalniot integritet na Republika Makedonija so<br />

koja komanduva pretsedatelot na Republikata kako vrhoven komandant.<br />

Vakvoto stanovi{te proizleguva i od sodr`inata na odredbata<br />

od ~l. 19 t. 11 od Zakonot za odbrana, spored koja Vladata na Republika<br />

Makedonija vo ostvaruvaweto na odbranata, me|u drugoto, ima nadle`nost<br />

da naredi upotreba na policijata vo voena sostojba kako podr{ka<br />

na Armijata. Nakratko, vo voena sostojaba, pokraj Armijata, vo odbrana<br />

na Republikata se anga`ira i policijata.<br />

Imeno, predvidenoto zakonsko re{enie Vladata da naredi upotreba<br />

na policijata vo voena sostojba kako poddr{ka na Armijata se<br />

dol`i na faktot {to sekoja dr`ava vo slu~aj na potreba go anga`ira<br />

celokupniot vooru`en potencijal so koj raspolaga.<br />

Od druga strana, pobliskoto propi{uvawe na nadle`nostite na<br />

pretsedatelot na Republikata po odnos na Armijata na Republika Makedonija<br />

kako del od vooru`enite sili, vo ~l. 18 od Zakonot za odbrana<br />

ne zna~i deka ne postojat negovi nadle`nosti po odnos na ostanatite<br />

voooru`eni sili razli~ni od Armijata, koi pak mo`at da bidat predmet<br />

na zakonsko ureduvawe vo drugi zakoni.<br />

Taka, soglasno ~l. 22 st. 1 od Zakonot za vnatre{ni raboti ("SV<br />

RM," br. 19/1995, 55/1997, 88/2002 i 33/2003), vo uslovi na voena sostojba,<br />

rabotnicite na Ministerstvoto se mobiliziraat i anga`iraat za<br />

izvr{uvawe na borbeni zada~i ili za drugi raboti vo vrska so odbra-<br />

499

nata i bezbednosta na Republika Makedonija. Ottamu, policijata go<br />

pretstavuva uniformiraniot del koj e soodvetno opremen i vooru`en<br />

i mo`e soodvetno da bide upotreben vo izvr{uvawe na borbenite zada-<br />

~i kako sostaven del na Armijata.<br />

Vrz osnova na iznesenoto cenime deka ne mo`e da se prifati<br />

tvrdeweto vo podnositelot na inicijativata deka osporeniot del od<br />

podnaslovot i odredbata ja derogiraat ustavnata pozicija na pretsedatelot<br />

na Republikata kako vrhoven komandant na site vooru`eni sili<br />

na Republika Makedonija i da se dovedat pod somnenie po odnos na nivnata<br />

soglasnost so ~l. 79 st. 2 od Ustavot.<br />

2. Soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako za<br />

istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Ustavniot sud vo navedenata odluka br. U. br. 155/2001 od 18. 10.<br />

2002 godina, me|u drugoto, go ukinal ~l. 28 st. 2 od Zakonot za odbrana.<br />

Odredbata bila osporena od sosema ednakov aspekt kako i vo inicijativata<br />

po ovoj predmet.<br />

Vo postapkata po navedeniot predmet, Sudot prifatil stanovi-<br />

{te deka vrhovniot komandat e poseben i individualen organ vo sferata<br />

na odbranata so strogo definirani nadle`nosti i so pravo na<br />

odlu~uvawe vo sferata na komanduvaweto i upotrebata na Armijata.<br />

Pritoa, intencijata na ~l. 79 st. 2 od Ustavot o~igledno e da go<br />

obezbedi na~eloto na edinstvo vo komanduvaweto pri upotreba na sili<br />

i sredstva na vooru`enite sili. So dosledno sproveduvawe na ova na-<br />

~elo se obezbeduva najvisok stepen na efikasnost vo vooru`enite sili<br />

pri izvr{uvawe na zada~ite propi{ani so Ustavot i Zakonot za<br />

odbrana.<br />

Za postignuvawe na takva efikasnost nu`no e koncentracija na<br />

komandnite ovlastuvawa vo eden organ, a toa e pretsedatelot na Republikata<br />

kako vrhoven komandant na vooru`enite sili. Spored toa, so<br />

predviduvaweto komanduvaweto so Armijata da se sproveduva preku<br />

ministerot za odbrana doa|a do dekoncentracija na komandnite ovlastuvawa<br />

i vnesuvawe organ vo vertikalniot liniski sistem na komanduvawe<br />

kako posrednik me|u pretsedatelot na Republikata i General{-<br />

tabot. Na ovoj na~in se razvodnuva funkcijata na komanduvawe, a so<br />

samoto toa doa|a i do slabeewe na odgovornosta vo sistemot na odbranata<br />

koj se zasnova vrz principite na ednostare{instvo i subordinacija<br />

koi principi treba da ovozmo`at pokratok i pobrz priem na naredbite<br />

i brzo funkcionirawe na komanduvaweto. Toa zna~i deka sistemot<br />

na komanduvaweto e strogo hierarhiski ureden so eden naredbodavec<br />

i eden izvr{itel.<br />

Sudot, isto taka, ocenil deka so sproveduvaweto na komanduvaweto<br />

so Armijata preku ministerot za odbrana se vr{i podelba na funkcijata<br />

me|u pretsedatelot na Republikata, kako Vrhoven komandant<br />

na vooru`enite sili i ministerot za odbrana kako stare{ina na organ<br />

500

na uprava, a so samoto toa i do ograni~uvawe na ingerenciite na Vrhovniot<br />

komandant. Voedno, vakviot na~in na komanduvawe so Armijata<br />

zna~i me{awe na komandnite i izvr{nite funkcii na ministerot,<br />

{to vo Armijata ne e dopu{teno, odnosno ministerot za odbrana kako<br />

~len na Vladata ne mo`e da vr{i komandni funkcii vo Armijata.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite ustavni odredbi i predvideniot<br />

na~in na komanduvawe so Armijata preku ministerot za odbrana utvrden<br />

vo ~l. 28 st. 2 od Zakonot, Sudot utvrdil deka so toa se otvara mo-<br />

`nost za povreda na principot na ednostare{instvo, principot na subordinacija<br />

i principot na edinstvo vo komanduvaweto pri upotrebata<br />

na silite i sredstvata i komanduvaweto so Armijata, poradi {to<br />

ocenil deka osporeniot ~len ne e vo soglasnost so ~l. 79 st. 2 od<br />

Ustavot.<br />

Trgnuvaj}i od navedenoto, a kako ne nao|ame osnova za poinakvo<br />

odlu~uvawe, smetame deka po odnos na ~l. 28 st. 2 od Zakonot, inicijativata<br />

treba da bide otfrlena soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud.<br />

Vrz osnova na iznesenite ustavni i zakonski odredbi, kako i<br />

navedenata ustavnosudska praktika, se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe.<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

podnaslovot "v) Pretsedatel na Republika Makedonija i vrhoven komandant<br />

na Armijata," ~l. 18 st. 1 t. 4, 5, 6, 7, 8 i 10 i ~l. 18 st. 2, site vo<br />

delot "na Armijata" od Zakonot za odbrana ("SV RM," br. 42/2001 i<br />

5/2003).<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata vo delot za poveduvawe postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 28 st. 2 od Zakonot ozna~en vo<br />

t. 2 od ovoj predlog.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 alinei 2 i 3 i 71<br />

od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na<br />

23 fevruari 2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

podnaslovot "v) Pretsedatel na Republika Makedonija i vrhoven komandant<br />

na Armijata," ~len 18 stav 1 to~ka 4, 5, 6, 7, 8 i 10 i ~lenot 18<br />

stav 2, site vo delot "na Armijata" od Zakonot za odbrana ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 42/2001 i 5/2003).<br />

2. SE OTFRLA inicijativata vo delot za poveduvawe postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na ~lenot 28 stav 2 od Zakonot ozna~en vo<br />

501

to~kata 1 od ova re{enie.<br />

3. Svetskiot makedonski kongres, so sedi{te vo Skopje, na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na odredbite od Zakonot,<br />

ozna~eni vo to~kite 1 i 2 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata vooru`enite sili na Republika<br />

Makedonija kako ustavna kategorija bile definirani vo ~len 122<br />

stav 1 od Ustavot na Republika Makedonija i bile ne{to pove}e od<br />

samo Armija na Republika Makedonija. Imeno, so osporeniot del od<br />

podnaslovot i ~lenot 18 od Zakonot za odbrana funkcijata vrhovniot<br />

komandant na vooru`enite sili se derogirala vo funkcija na vrhoven<br />

komandant samo na Armijata na Republika Makedonija, a vooru`enite<br />

sili ne ja pretstavuvale samo Armijata, tuku i site lica pod oru`je,<br />

kade spa|ale i pripadnicite na vooru`eniot sostav na policijata. So<br />

vakvata opredelba se povreduval ~lenot 79 stav 2 od Ustavot. Ponatamu,<br />

iznesenite navodi se potkrepuvaat so konstatacija na podnositelot<br />

na inicijativata za "poka`ani katastrofalni rezultati vo edinstvoto<br />

i koordinacijata na sistemot na komanduvaweto" vo dosega{nata<br />

primena na odredbata.<br />

Po odnos na osporeniot ~len 28 stav 2 od Zakonot se naveduva<br />

deka ja suspendiral ustavnata pozicija na pretsedatelot na Republikata<br />

utvrdena vo ~len 122 stav 1 od Ustavot, koja odredba pak go opredeluva<br />

kako vrhoven komandant na vooru`enite sili. Imeno, komandnata<br />

pozicija bila direktna, neposredna, edinstvena, ednostrate{ka i subordinirana<br />

vo upotrebata na silite i sredstvata na site vooru`eni<br />

sili i vo Ustavot nemalo odredba koja opredeluva sproveduvawe na<br />

komanduvaweto da se vr{i preku ministerot za odbrana. Ottamu, osporenata<br />

odredba ne bila vo soglasnost so ~len 79 stav 2 od Ustavot.<br />

Vrz osnova na navedenoto se predlaga poni{tuvawe ili ukinuvawe<br />

na osporenite odredbi.<br />

Spored ~len 18 stav 1 od Zakonot, vo ostvaruvaweto na odbranata,<br />

pretsedatelot na Republika Makedonija i vrhoven komandant na<br />

Armijata:<br />

1) donesuva strategija za odbrana na Republikata,<br />

2) donesuva plan za odbrana na Republikata,<br />

3) gi propi{uva merkite na pripravnost i nareduva nivno sproveduvawe,<br />

4) propi{uva organizacija i formacija na Armijata,<br />

5) donesuva dokumenti za upotreba na Armijata i nareduva nejzina<br />

upotreba,<br />

6) dava soglasnost na dokumentite za razvoj na Armijata,<br />

7) gi opredeluva merkite za zgolemuvawe na borbenata gotovnost<br />

na Armijata i nareduva nivno sproveduvawe,<br />

8) nareduva mobilizacija na Armijata,<br />

9) go propi{uva komanduvaweto vo Armijata,<br />

502

10) donesuva propisi {to se odnesuvaat na borbenata gotovnost,<br />

vooru`enata borba i mobilizacija na Armijata,<br />

11) postavuva stare{ini na formaciski mesta generali i unapreduva<br />

i razre{uva generali, i<br />

12) postavuva i otpovikuva voeni prestavnici na Republikata<br />

vo stranstvo.<br />

Spored stav 2 od istata odredba, vo ostvaruvaweto na funkciite<br />

od oblasta na odbranata, pretsedatelot na Republikata i vrhoven<br />

komandant na Armijata donesuva podzakonski akti.<br />

Navedeniot podnaslov i ~lenot 18 od Zakonot se osporuvaat<br />

samo po odnos delovite kade e upotreben terminot "na Armijata". Bidej}i<br />

to~kite 1, 2, 3, 9, 11 i 12 ne go sodr`at navedeniot termin, Sudot<br />

ne ja cene{e soglasnosta na ovie to~ki so ustavnite odredbi.<br />

Vo ~len 28 stav 2 od Zakonot koj vo me|uvreme prestana da va`i<br />

be{e predvideno komanduvaweto so Armijata, pretsedatelot na Republikata<br />

da go sproveduva preku ministerot za odbrana, vo soglasnost<br />

so Ustavot i ovoj zakon.<br />

5. Spored ~len 79 stav 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

pretsedatelot na Republika Makedonija e vrhoven komandant na vooru`enite<br />

sili na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 122 stav 1 od Ustavot, vooru`enite sili na Republika<br />

Makedonija go {titat teritorijalniot integritet i nezavisnosta<br />

na Republikata.<br />

Trgnuvaj}i od navedenite ustavni odredbi, kako i od celinata<br />

na Zakonot za odbrana proizleguva deka vo sferata na odbranata ne<br />

treba da se poistovetuvaat poimite sistem na odbrana i vooru`eni<br />

sili, zatoa {to odbranata e {irok poim koj zafa}a pogolema sfera, a<br />

Armijata e strogo definirana vooru`ena sila vo odbranata na suverenitetot<br />

i teritorijalniot integritet na Republika Makedonija so<br />

koja komanduva pretsedatelot na Republikata kako vrhoven komandant.<br />

Vakvoto stanovi{te proizleguva i od sodr`inata na odredbata<br />

od ~len 19 to~ka 11 od Zakonot za odbrana, spored koja Vladata na Republika<br />

Makedonija vo ostvaruvaweto na odbranata, me|u drugoto, ima<br />

nadle`nost da naredi upotreba na policijata vo voena sostojba kako<br />

podr{ka na Armijata. Nakratko za vreme na voena sostojba, pokraj<br />

Armijata, vo odbrana na Republikata se anga`ira i policijata.<br />

Imeno, predvidenoto zakonsko re{enie Vladata da naredi upotreba<br />

na policijata vo voena sostojba kako poddr{ka na Armijata se<br />

dol`i na faktot {to sekoja dr`ava vo slu~aj na potreba go anga`ira<br />

celokupniot vooru`en potencijal so koj raspolaga.<br />

Od druga strana, pobliskoto propi{uvawe na nadle`nostite na<br />

pretsedatelot na Republikata po odnos na Armijata na Republika Makedonija,<br />

kako del od vooru`enite sili, vo ~lenot 18 od Zakonot za<br />

odbrana ne zna~i deka ne postojat negovi nadle`nosti po odnos na ostanatite<br />

voooru`eni sili različni od Armijata, koi mo`at da bidat<br />

503

predmet na zakonsko ureduvawe vo drugi zakoni.<br />

Taka, soglasno ~len 22 stav 1 od Zakonot za vnatre{ni raboti<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.19/1995, 55/1997, 88/<br />

2002 i 33/2003), vo uslovi na voena sostojba, rabotnicite na Ministerstvoto<br />

se mobiliziraat i anga`iraat za izvr{uvawe na borbeni zada-<br />

~i ili za drugi raboti vo vrska so odbranata i bezbednosta na Republika<br />

Makedonija. Ottamu, policijata go pretstavuva uniformiraniot<br />

del koj e soodvetno opremen i vooru`en i mo`e soodvetno da bide<br />

upotreben vo izvr{uvawe na borbenite zada~i kako sostaven del na<br />

Armijata.<br />

Ottamu, terminolo{kata razlika vo zakonskata i ustavnata<br />

odredba se dol`i na faktot {to Zakonot za odbrana sodr`i regulativa<br />

isklu~ivo po odnos na pra{aweto za nadle`nosta na pretsedatelot<br />

na Republika Makedonija samo po odnos na rakovodeweto i komanduvaweto<br />

so Armijata na Republika Makedonija, no ne i po odnos na nadle`nostite<br />

za drugite delovi od vooru`enite sili, {to ne ja pravi zakonskata<br />

odredba sprotivna na Ustavot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto, spored Sudot, ne mo`e da se prifati<br />

tvrdeweto vo inicijativata deka osporeniot del od podnaslovot i<br />

odredbata ja derogiraaat ustavnata pozicija na pretsedatelot na Republikata<br />

kako vrhoven komandant na site vooru`eni sili na Republika<br />

Makedonija i da se dovede pod somnenie nivnata soglasnost so ~len 79<br />

stav 2 od Ustavot.<br />

6. Soglasno ~len 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata<br />

ako za istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Ustavniot sud so Odlukata U. br. 135/2001 i U. br. 155/ 2001 od<br />

18 septemvri 2002 godina, me|u drugoto, go ukina ~len 28 stav 2 od Zakonot<br />

za odbrana. Odredbata bila osporena od ednakov aspekt kako i<br />

vo inicijativata po ovoj predmet. Odlukata e objavena vo "Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 78/2002.<br />

Vo postapkata po navedeniot predmet, Sudot prifati stanovi-<br />

{te deka vrhovniot komandat e poseben i individualen organ vo sferata<br />

na odbranata so strogo definirani nadle`nosti i so pravo na<br />

odlu~uvawe vo sferata na komanduvaweto i upotrebata na Armijata.<br />

Pritoa, intencijata na ~lenot 79 stav 2 od Ustavot o~igledno e<br />

da go obezbedi na~eloto na edinstvo vo komanduvaweto pri upotreba<br />

na sili i sredstva na vooru`enite sili. So dosledno sproveduvawe na<br />

ova na~elo se obezbeduva najvisok stepen na efikasnost vo vooru`enite<br />

sili pri izvr{uvawe na zada~ite propi{ani so Ustavot i Zakonot<br />

za odbrana.<br />

Za postignuvawe na takva efikasnost nu`na e koncentracija na<br />

komandnite ovlastuvawa vo eden organ, a toa e pretsedatelot na Republikata<br />

kako vrhoven komandant na vooru`enite sili. Spored toa, so<br />

504

predviduvaweto komanduvaweto so Armijata da se sproveduva preku<br />

ministerot za odbrana doa|a do dekoncentracija na komandnite ovlastuvawa<br />

i vnesuvawe organ vo vertikalniot liniski sistem na komanduvawe<br />

kako posrednik me|u pretsedatelot na Republikata i General-<br />

{tabot. Na ovoj na~in se razvodnuva funkcijata na komanduvawe, a so<br />

samoto toa doa|a i do slabeewe na odgovornosta vo sistemot na odbranata<br />

koj se zasnova vrz principite na ednostare{instvo i subordinacija<br />

koi principi treba da ovozmo`at pokratok i pobrz priem na<br />

naredbite i brzo funkcionirawe na komanduvaweto. Toa zna~i deka<br />

sistemot na komanduvaweto e strogo hierarhiski ureden so eden naredbodavec<br />

i eden izvr{itel.<br />

Sudot, isto taka, ocenil deka so sproveduvaweto na komanduvaweto<br />

so Armijata preku ministerot za odbrana se vr{i podelba na funkcijata<br />

me|u pretsedatelot na Republikata, kako Vrhoven komandant<br />

na vooru`enite sili i ministerot za odbrana kako stare{ina na organ<br />

na uprava, a so samoto toa i do ograni~uvawe na ingerenciite na Vrhovniot<br />

komandant. Voedno, vakviot na~in na komanduvawe so Armijata<br />

zna~i me{awe na komandnite i izvr{nite funkcii na ministerot,<br />

{to vo Armijata ne e dopu{teno, odnosno ministerot za odbrana kako<br />

~len na Vladata ne mo`e da vr{i komandni funkcii vo Armijata.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite ustavni odredbi i predvideniot<br />

na~in na komanduvawe so Armijata preku ministerot za odbrana utvrden<br />

vo ~len 28 stav 2 od Zakonot, Sudot utvrdil deka so toa se otvara<br />

mo`nost za povreda na principot na ednostare{instvo, principot na<br />

subordinacija i principot na edinstvo vo komanduvaweto pri upotrebata<br />

na silite i sredstvata i komanduvaweto so Armijata, poradi {to<br />

ocenil deka osporeniot ~len ne e vo soglasnost so ~len 79 stav 2 od<br />

Ustavot.<br />

Trgnuvaj}i od navedenoto, Sudot zaklu~i deka nema osnova za<br />

poinakvo odlu~uvawe.<br />

Isto taka, postoi i procesna pre~ka za odlu~uvawe po inicijativata<br />

od pri~ina {to osporeniot ~len 28 stav 2 od Zakonot ne se nao|a<br />

vo pravniot poredok smetano od 4 oktomvri 2002 godina, koga navedenata<br />

interventna Odluka na Sudot e objavena vo "Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 78/2002.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

8. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Vera Markova, Branko Naumovski, d-r Bajram Polo`ani,<br />

Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

505

506

53. U. br. 117/2004 (23. 02. 2005)<br />

Osporeni odredbi<br />

^len 52 st. 2 i 85 st. 2 vo delot: "kako i akti za koristewe na<br />

posebnite prava na javnite obviniteli i zamenicite na javnite obviniteli"<br />

od Zakonot za javnoto obvinitelstvo ("SV RM," br. 38/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata posebnite prava na javnite<br />

obviniteli i zamenicite na javnite obviniteli pri vr{ewe na javnoobvinitelskata<br />

funkcija ne mo`ele da bidat uredeni so akt na ministerot<br />

za pravda kako {to bilo predvideno vo osporenite odredbi.<br />

Imeno, ministerot za pravda nemal ovlastuvawe so svoj akt da gi propi{uva<br />

posebnite prava na javnite obviniteli pri vr{ewe na javnoobvinitelskata<br />

funkcija i so dadenata zakonska mo`nost se navleguvalo<br />

vo zakonodavnata vlast, koja vlast vo nikoj slu~aj ne mu pripa|ala<br />

na ministerot za pravda.<br />

Poradi povreda na ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, ~l. 51, ~l. 68 st. 1 al. 2, ~l.<br />

91 al. 5, ~l. 95 st. 3 i ~l. 96 od Ustavot se predlaga poveduvawe na postapka<br />

za ocenivawe na ustavnosta na osporenite odredbi.<br />

Sodr`ina na osporenite i drugi odredbi<br />

Spored ~l. 52 st. 1 od Zakonot za javnoto obvinitelstvo, kako<br />

posebni prava na javnite obviniteli i na zamenicite na javnite obviniteli<br />

pri vr{ewe na javnoobvinitelskata funkcija se smetaat:<br />

- pravoto da vleguvaat i da imaat sloboden premin na stanicite,<br />

aerodromite, pristani{tata samo so poka`uvawe na slu`bena legitimacija,<br />

- pravoto na slu`bena dozvola za nosewe na oru`je,<br />

- pravoto na besplatna upotreba na javen soobra}aj, suvozemen,<br />

ili ezerski na teritorijata, odnosno na podra~jeto vo koe ja izvr{uvaat<br />

javnoobvinitelskata funkcija, i<br />

- pravoto na posebna za{tita na negovata li~nost, na semejstvoto<br />

i imotot, po negovo barawe od policijata vo mestoto na `iveewe<br />

sekoga{ koga za toa postojat seriozni pri~ini za negovata bezbednost.<br />

Spored osporeniot st. 2 od istata odredba, za posebnite prava<br />

od st. 1 na ovoj ~len, poblisku gi propi{uva ministerot za pravda.<br />

507

Vo ~l. 85 st. 1 od Zakonot e opredeleno koi sî podzakonski akti<br />

i vo koj zakonski rok }e gi donese Javniot obvinitel na Republika Makedonija.<br />

Spored ~l. 85 st. 2 od Zakonot, ministerot za pravda }e donese<br />

Pravilnik za utvrduvawe na visinata na nadomestokot za de`urstvata,<br />

Pravilnik za obrazecot i postapkata za izdavawe i odzemawe na slu-<br />

`bena legitimacija, Pravilnik za izgledot i uslovite po koi se nosi<br />

togata, kako i akti za koristewe na posebnite prava na javnite obviniteli<br />

i zamenicite na javnite obviniteli vo rok od 60 dena od denot na<br />

vleguvawe vo sila na ovoj zakon.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Po odnos na pra{aweto koga se smeta deka resorniot minister<br />

ili drug nadle`en organ ima zakonsko ovlastuvawe za donesuvawe na<br />

podzakonski akti postoi obemna ustavnosudska praktika. Vo ovaa prilika<br />

uka`uvame na:<br />

Predmetute U. br. 229/2001, U. br. 36/2002 i drugi, vo koi se doneseni<br />

interventni odluki zaradi navleguvawe vo zakonodavnata vlast.<br />

Predmetite U. br. 42/2002, 169/2004 i drugi, vo koi Sudot ne povel<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta vo slu~aite<br />

koga postoela zakonska ramka vo koja ramka se dvi`el nadle`niot<br />

organ pri razrabotkata na zakonskata materija vo funkkcija na nejzino<br />

sproveduvawe i izvr{uvawe.<br />

Kako najblizok po odnos na konkretnata problematika go izdvojuvame<br />

predmetot vo koj Sudot so Re{enie U. br. 66/2001 od 4. 07. 2001<br />

godina ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 52 st. 2 od<br />

Zakonot za sudovite ("SV RM," br. 36/1995 i 45/1995).<br />

Imaj}i go predvid faktot deka posebnite prava na sudiite se<br />

utvrdeni vo samiot Zakon za sudovite, Sudot smetal deka utvrdenoto<br />

ovlastuvawe na ministerot za pravda da donesuva propisi za pravata<br />

utvrdeni vo ~l. 52 st. 1 od Zakonot, e vo soglasnost so ustavno utvrdenata<br />

polo`ba na organite na dr`avnata uprava, kako del od izvr{nata<br />

vlast, ~ija organizacija i rabota se ureduva so zakon. Od tie pri~ini<br />

Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta na<br />

osporenata odredba od Zakonot so ozna~enite ustavni odredbi.<br />

Vo odnos na pra{aweto, pak, dali ministerot za pravda se dvi-<br />

`el ili izlegol od ramkite utvrdeni vo ~l. 56 i 61 od Zakonot za<br />

organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava, toa mo`e da se<br />

ocenuva samo vo slu~aj koga bi se rabotelo za konkreten propis i akt<br />

{to toj go donel vo smisla na ovlastuvaweto utvrdeno vo osporenata<br />

odredba.<br />

508

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna,<br />

izvr{na i sudska se temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija.<br />

Spored ~l. 68 st. 1 al. 2 od Ustavot, Sobranieto na Republika<br />

Makedonija, me|u drugoto, e nadle`no da donesuva zakoni i da dava<br />

avtenti~no tolkuvawe na zakonite.<br />

Spored ~l. 91 al. 5 od Ustavot, Vladata na Republika Makedonija,<br />

me|u drugoto, e nadle`na da donesuva uredbi i drugi propisi za<br />

izvr{uvawe na zakonite.<br />

Spored ~l. 95 st. 1 od Ustavot, dr`avnata uprava ja so~inuvaat<br />

ministerstva i drugi organi na upravata i organizacii utvrdeni so zakon,<br />

a spored st. 3 na ovoj ~len organizacijata i rabotata na organite<br />

na dr`avnata uprava se ureduvaat so zakon {to se donesuva so dvotretinsko<br />

mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

Spored ~l. 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite<br />

od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite<br />

na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Spored ~l. 106 st. 1 i 2 od Ustavot, javnoto obvinitelstvo e<br />

edinstven i samostoen dr`aven organ koj gi goni storitelite na krivi~nite<br />

dela i na drugi so zakon utvrdeni kaznivi dela i vr{i i drugi<br />

raboti utvrdeni so zakon. Javnoto obvinitelstvo gi vr{i svoite funkcii<br />

vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakon.<br />

Vrz osnova na ovlastuvaweto od ~l. 95 od Ustavot e donesen Zakonot<br />

za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava ("SV<br />

RM," br. 58/2000) so koj se ureduvaat organizacijata, nadle`nostite i<br />

rabotata na organite na dr`avnata uprava.<br />

Spored ~l. 55 st. 1 od Zakonot, ministerot donesuva pravilnici,<br />

naredbi, upatstva, planovi, programi, re{enija i drugi vidovi akti<br />

za izvr{uvawe na zakonite i drugite propisi, koga za toa e ovlasten so<br />

zakon, a spored ~l. 61 od istiot zakon, so aktite {to gi donesuva ministerot<br />

ne mo`e za gra|anite i drugite pravni lica da se utvrduvaat<br />

prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost na drugi organi.<br />

Vo ~l. 17 st. 1 al. 1 od Zakonot, kako del {to se odnesuva na nadle`nosta<br />

na organite na dr`avnata uprava, e utvrdena nadle`nosta na<br />

Ministerstvoto za pravda. Spored ovaa odredba Ministerstvoto za<br />

pravda gi vr{i rabotite {to se odnesuvaat na: sudstvoto, javnoto obvinitelstvo<br />

i javnoto pravobranitelstvo.<br />

Trgnuvaj}i od iznesenata ustavna i zakonska regulativa proizleguva<br />

deka minister za pravda ima ovlastuvawe da vr{i raboti {to<br />

se odnesuvaat na javnoto obvinitelstvo, a vo funkcija na izvr{uvawe<br />

na zakonite i drugite propisi, no pritoa so aktite {to gi donesuva ne<br />

mo`e da utvrduva prava i obvrski za javnoto obvinitelstvo.<br />

509

Vo konkretniot slu~aj ~l. 52 st. 1 od Zakonot za javnoto obvinitelstvo<br />

vo celost gi ureduva posebnite prava na javnite obviniteli<br />

i na zamenicite na javnite obviniteli. Ottamu, osporeniot stav 2 od<br />

istata odredba, kako i osporeniot del od ~l. 85 st. 2 od Zakonot, spored<br />

na{e mislewe, se so ista funkcija i imaat za cel da go opredelat zakonskoto<br />

ovlastuvawe na ministerot za pravda da donese podzakonski<br />

akti za koristewe na posebnite prava na javnite obviniteli i zamenicite<br />

na javnite obviniteli.<br />

[to se odnesuva do osporeniot ~l. 52 st. 2 od Zakonot ne mo`eme,<br />

a da ne zabele`ime deka vo istata odredba e napravena jazi~na gre-<br />

{ka. Imeno, po~etniot zbor "za" go cenime za nepotreben, iako inicijativata<br />

nema navodi vo toj pravec. Me|utoa, napravenata jazi~na gre-<br />

{ka ne e nedostatok {to po svojot karakter bi mo`el da predizvika<br />

osnovano somnenie po odnos na soglasnosta so Ustavot, a Sudot ne e nadle`en<br />

za vr{ewe na ispravki na napraveni jazi~ni ili tehni~ki<br />

gre{ki.<br />

Imaj}i go predvid faktot deka posebnite prava na javnite obviniteli<br />

i zamenicite na javnite obviniteli se utvrdeni vo ~l. 52 st. 1<br />

Zakon za javnoto obvinitelstvo, cenime deka utvrdenoto ovlastuvawe<br />

na ministerot za pravda da donesuva propisi za posebnite prava utvrdeni<br />

vo zakonska odredba e vo soglasnost so ustavno utvrdenata polo`ba<br />

na organite na dr`avnata uprava, kako del od izvr{nata vlast, ~ija<br />

organizacija i rabota se ureduva so zakon. Spored toa, so osporenite<br />

odredbi ne se navleguva vo zakonodavnata vlast i ne se povreduva samostojnosta<br />

na javnoto obvinitelstvo kako specifi~en dr`aven organ.<br />

Od tie pri~ini cenime deka ne mo`e da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta na osporenite odredbi od Zakonot so ustavni odredbi<br />

na koi se zasnova inicijativata.<br />

Vo odnos na pra{aweto, pak, dali ministerot za pravda se dvi-<br />

`el ili izlegol od ramkite utvrdeni vo ~l. 56 i 61 od Zakonot za organizacija<br />

i rabota na organite na dr`avnata uprava, smetame deka mo`e<br />

da bide predmet na ocenuvawe samo vo slu~aj koga bi se rabotelo za konkreten<br />

propis i akt {to e donesen vo smisla na ovlastuvaweto utvrdeno<br />

vo osporenite odredbi. Inaku, zaradi soznanie na Sudot, do denot<br />

na izgotvuvawe na referatot po predmetot, od strana na ministerot za<br />

pravda se u{te ne e donesen konkreten akt za posebnite prava, a vrz<br />

osnova na dadenoto zakonsko ovlastuvawe.<br />

Vrz osnova na iznesenite ustavni i zakonski odredbi, kako i navedenata<br />

ustavnosudska praktika, se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe.<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta ~l. 52<br />

st. 2 i ~l. 85 st. 2 vo delot: "kako i akti za koristewe na posebnite prava<br />

na javnite obviniteli i zamenicite na javnite obviniteli" od Zakonot<br />

za javnoto obvinitelstvo ("SV RM," br. 38/2004).<br />

510

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 23 fevruari 2005<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenot 52 stav 2 i ~lenot 85 stav 2 vo delot: "kako i akti za koristewe<br />

na posebnite prava na javnite obviniteli i zamenicite na javnite obviniteli"<br />

od Zakonot za javnoto obvinitelstvo ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 38/2004).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na odredbite od Zakonot ozna~eni vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata posebnite prava na javnite<br />

obviniteli i zamenicite na javnite obviniteli pri vr{ewe na javnoobvinitelskata<br />

funkcija ne mo`ele da bidat uredeni so akt na ministerot<br />

za pravda kako {to bilo predvideno vo osporenite odredbi.<br />

Imeno, ministerot za pravda nemal ovlastuvawe so svoj akt da gi propi{uva<br />

posebnite prava na javnite obviniteli pri vr{ewe na javnoobvinitelskata<br />

funkcija i so dadenata zakonska mo`nost se navleguvalo<br />

vo zakonodavnata vlast, koja vlast vo nikoj slu~aj ne mu pripa|ala<br />

na ministerot za pravda.<br />

Poradi povreda na ~len 8 stav 1 alineja 3 i 4, ~len 51, ~len 68<br />

stav 1 alineja 2, ~len 91 alineja 5, ~len 95 stav 3 i ~len 96 od Ustavot<br />

se predlaga poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na osporenite<br />

odredbi.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 52 stav 1 od Zakonot<br />

za javnoto obvinitelstvo, kako posebni prava na javnite obviniteli<br />

i na zamenicite na javnite obviniteli pri vr{ewe na javnoobvinitelskata<br />

funkcija se smetaat:<br />

- pravoto da vleguvaat i da imaat sloboden premin na stanicite,<br />

aerodromite, pristani{tata samo so poka`uvawe na slu`bena legitimacija,<br />

- pravoto na slu`bena dozvola za nosewe na oru`je,<br />

- pravoto na besplatna upotreba na javen soobra}aj, suvozemen,<br />

ili ezerski na teritorijata, odnosno na podra~jeto vo koe ja izvr{uvaat<br />

javnoobvinitelskata funkcija, i<br />

- pravoto na posebna za{tita na negovata li~nost, na semejstvoto<br />

i imotot, po negovo barawe od policijata vo mestoto na `iveewe<br />

sekoga{ koga za toa postojat seriozni pri~ini za negovata bezbednost.<br />

511

Spored osporeniot stav 2 od istata odredba, za posebnite prava<br />

od stavot 1 na ovoj ~len, poblisku gi propi{uva ministerot za pravda.<br />

Vo ~len 85 stav 1 od Zakonot e opredeleno koi se podzakonski<br />

akti i vo koj zakonski rok }e gi donese Javniot obvinitel na Republika<br />

Makedonija.<br />

Spored ~len 85 stav 2 od Zakonot, ministerot za pravda, me|u<br />

drugoto, }e donese i akti za koristewe na posebnite prava na javnite<br />

obviniteli i zamenicite na javnite obviniteli vo rok od 60 dena od<br />

denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon.<br />

4. Spored ~len 8 stav 1 alineja 3 i 4 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na<br />

zakonodavna, izvr{na i sudska se temelni vrednosti na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 68 stav 1 alineja 2 od Ustavot, Sobranieto na Republika<br />

Makedonija, me|u drugoto, e nadle`no da donesuva zakoni i da<br />

dava avtenti~no tolkuvawe na zakonite.<br />

Spored ~len 91 alineja 5 od Ustavot, Vladata na Republika Makedonija,<br />

me|u drugoto, e nadle`na da donesuva uredbi i drugi propisi<br />

za izvr{uvawe na zakonite.<br />

Spored ~len 95 stav 1 od Ustavot, dr`avnata uprava ja so~inuvaat<br />

ministerstva i drugi organi na upravata i organizacii utvrdeni<br />

so zakon, a spored stavot 3 na ovoj ~len organizacijata i rabotata na<br />

organite na dr`avnata uprava se ureduvaat so zakon {to se donesuva so<br />

dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

Spored ~len 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite<br />

od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite<br />

na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Spored ~len 106 stav 1 i 2 od Ustavot, javnoto obvinitelstvo e<br />

edinstven i samostoen dr`aven organ koj gi goni storitelite na krivi~nite<br />

dela i na drugi so zakon utvrdeni kaznivi dela i vr{i i drugi<br />

raboti utvrdeni so zakon. Javnoto obvinitelstvo gi vr{i svoite funkcii<br />

vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakon.<br />

Vrz osnova na ovlastuvaweto od ~len 95 od Ustavot e donesen<br />

Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 58/2000) so koj se ureduvaat<br />

organizacijata, nadle`nostite i rabotata na organite na dr`avnata<br />

uprava.<br />

Spored ~len 55 stav 1 od Zakonot, ministerot donesuva pravilnici,<br />

naredbi, upatstva, planovi, programi, re{enija i drugi vidovi<br />

akti za izvr{uvawe na zakonite i drugite propisi, koga za toa e ovlasten<br />

so zakon, a spored ~len 61 od istiot zakon, so aktite {to gi donesuva<br />

ministerot ne mo`e za gra|anite i drugite pravni lica da se utvrduvaat<br />

prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost na drugi<br />

organi.<br />

512

Vo ~lenot 17 stav 1 alineja 1 od Zakonot, kako del {to se odnesuva<br />

na nadle`nosta na organite na dr`avnata uprava, e utvrdena nadle`nosta<br />

na Ministerstvoto za pravda. Spored ovaa odredba Ministerstvoto<br />

za pravda gi vr{i rabotite {to se odnesuvaat na: sudstvoto, javnoto<br />

obvinitelstvo i javnoto pravobranitelstvo.<br />

Trgnuvaj}i od iznesenata ustavna i zakonska regulativa proizleguva<br />

deka minister za pravda ima ovlastuvawe da vr{i raboti {to<br />

se odnesuvaat na javnoto obvinitelstvo, a vo funkcija na izvr{uvawe<br />

na zakonite i drugite propisi, no pri toa so aktite {to gi donesuva ne<br />

mo`e da utvrduva prava i obvrski za javnoto obvinitelstvo.<br />

Vo konkretniot slu~aj ~lenot 52 stav 1 od Zakonot za javnoto<br />

obvinitelstvo vo celost gi ureduva posebnite prava na javnite obviniteli<br />

i na zamenicite na javnite obviniteli. Ottamu, osporeniot stav<br />

2 od istata odredba, kako i osporeniot del od ~len 85 stav 2 od Zakonot,<br />

spored Sudot, se so ista funkcija i imaat za cel da go opredelat<br />

zakonskoto ovlastuvawe na ministerot za pravda da donese podzakonski<br />

akti za koristewe na posebnite prava na javnite obviniteli i zamenicite<br />

na javnite obviniteli.<br />

Imaj}i go predvid faktot deka posebnite prava na javnite obviniteli<br />

i zamenicite na javnite obviniteli se utvrdeni vo ~lenot 52<br />

stav 1 Zakon za javnoto obvinitelstvo, spored Sudot utvrdenoto ovlastuvawe<br />

na ministerot za pravda da donesuva propisi za posebnite prava<br />

utvrdeni vo zakonska odredba e vo soglasnost so ustavno utvrdenata<br />

polo`ba na organite na dr`avnata uprava, kako del od izvr{nata<br />

vlast, ~ija organizacija i rabota se ureduva so zakon. Spored toa so<br />

osporenite odredbi ne se navleguva vo zakonodavnata vlast i ne se povreduva<br />

samostojnosta na javnoto obvinitelstvo kako specifi~en dr`aven<br />

organ.<br />

Od tie pri~ini, Sudot utvrdi deka ne mo`e da se postavi pra{-<br />

aweto za soglasnosta na osporenite odredbi od Zakonot so ustavni<br />

odredbi na koi se zasnova inicijativata.<br />

Vo odnos na pra{aweto, pak, dali ministerot za pravda se dvi-<br />

`el vo ili izlegol od ramkite utvrdeni vo ~lenot 56 i 61 od Zakonot<br />

za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava, spored Sudot<br />

toa pra{awe mo`e da bide predmet na ocenuvawe samo vo slu~aj<br />

koga bi se rabotelo za konkreten propis i akt {to e donesen vo smisla<br />

na ovlastuvaweto utvrdeno vo osporenite odredbi.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Vera Markova, Branko Naumovski, d-r Bajram<br />

Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

513

514

54. U. br. 202/2004 (23. 02. 2005)<br />

Osporen akt<br />

Re{enie za dozvola za kolektivno ostvaruvawe na avtorskoto<br />

pravo na nescenski muzi~ki dela br. 07-1733/19 od 26. 11. 1998 godina,<br />

doneseno od ministerot za kultura na Republika Makedonija.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Dozvolata za kolektivnoto ostvaruvawe na avtorskoto pravo na<br />

nescenski muziki dela, Ministerstvoto za kultura ja izdalo na zdru`enie<br />

koe takov praven status dobilo nekolku meseci po zavr{uvaweto<br />

na konkursot. Vakvoto dejstvie bilo sprotivno na ~l. 51 i 8 st. 1 al. 3<br />

od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Osporenoto re{enie za dozvola za kolektivno ostvaruvawe na<br />

avtorskoto pravo na nescenski muzi~ki dela sodr`i tri ~lena.<br />

^lenot 1 predviduva deka se dozvoluva kolektivno ostvaruvawe<br />

na avtorskoto pravo na nescenski muzi~ki dela na Zdru`enieto za za-<br />

{tita na avtorski muzi~ki prava - ZAMP od Skopje.<br />

Pritoa, vo t. 1 se predviduva obligatorno ostvaruvawe na ovie<br />

prava vo {to spa|a: objavuvaweto (javno izveduvawe, javno prenesuvawe<br />

i radiodifuzno emituvawe) na nescenski muzi~ki dela - tn. mali prava;<br />

pla}awe procent na avtorot od prodanata cena pri sekoja naredna<br />

proda`ba na originalot (rakopis) na muzi~koto delo i kablovsko reemituvawe<br />

na nescenski muzi~ki dela;<br />

Vo t. 2 na ovoj ~len od Re{enieto e predvideno fakultativno da<br />

se ostvaruvaat: reproduciraweto na muzi~kite dela na fonogrami i<br />

videogrami - mehani~ki prava i iznajmuvawe na fonogrami i videogrami.<br />

^lenot 2 od Re{enieto predviduva Zdru`enieto za za{tita na<br />

avtorski muzi~ki prava da vr{i kolektivno ostvaruvawe na ovie prava<br />

od ~l. 1, na na~in i uslovi utvrdeni vo Zakonot za avtorskoto pravo<br />

i srodnite prava; drugite pozitivni propisi; Pravilnikot za nadomestocite<br />

za javno izveduvawe i soop{tuvawe na muzi~kite dela vo javnosta<br />

so Tarifata ("SV RM," br. 61/1992, 3/1993, 35/1993, 60/1993 i 17/<br />

1994), soglasno so uslovite utvrdeni vo Soglasnosta br. 08/1-574/45 od<br />

515

26. 11. 1996 godina, izdadena od strana na Ministerstvoto za kultura;<br />

kako i Pravilnikot za za{tita na avtorskite prava i raspredelba na<br />

avtorskite nadomestoci od izveduvawe na muzi~ki nescenski dela br.<br />

03-37/1 od 8. 07. 1997 godina.<br />

^lenot 3 od Re{enieto predviduva istoto da vleze vo sila so<br />

denot na donesuvaweto i da se objavi vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija."<br />

Nakratko, Re{enieto predviduva: 1. kolektivno ostvaruvawe na<br />

avtorskoto pravo na nescenski muzi~ki dela kako: a) obligatorno i b)<br />

fakultativno, 2. na~in i uslovi na ostvaruvawe na ovie prava pri {to<br />

upatuva na primena na Zakonot za avtorskoto pravo i drugi propisi, i<br />

3. odredba za negovo vleguvawe vo sila.<br />

516<br />

Pravno mislewe<br />

Re{enieto za dozvola za kolektivno ostvaruvawe na avtorskoto<br />

pravo na nescenski muzi~ki dela se osporuva zatoa {to istoto mu bilo<br />

izdadeno na Zdru`enieto koe nemalo praven subjektivitet.<br />

Soglasno ~l. 110 od Ustavot na Republika Makedonija, Sudot,<br />

me|u drugoto, odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi so Ustavot i so zakonite.<br />

So ogled na toa deka Re{enieto za dozvola na kolektivno ostvaruvawe<br />

na avtorskoto pravo na nescenski muzi~ki dela se osporuva od<br />

aspekt na toa dali e izdadeno na lice so ili bez praven subjektivitet,<br />

smetame deka toa e fakti~ko pra{awe za koe Sudot ne e nadle`en da<br />

odlu~uva.<br />

[to se odnesuva do sodr`inata na Re{enieto smetame deka bi<br />

mo`el da se osporuva ~l. 3 od istoto od aspekt na negovata soglasnost<br />

so ~l. 52 st. 1 od Ustavot na Republika Makedonija spored koj zakonite<br />

i drugite propisi se objavuvaat pred da vlezat vo sila.<br />

Ova od pri~ina {to spored ovaa odredba od Re{enieto, istoto<br />

vleguva vo sila so donesuvaweto, {to zna~i pred negovoto objavuvawe<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

Me|utoa, imaj}i predvid deka ova re{enie datira od 26. 11. 1998<br />

godina, smetame deka bi bilo neoportuno sega da go pokrenuvame pra{-<br />

aweto za negovoto objavuvawe. Ova dotolku pove}e {to nitu podnositelot<br />

na inicijativata ne go osporuva od ovoj aspekt.<br />

Nezavisno od iznesenoto, smetame za potrebno da se osvrneme na<br />

navodite vo inicijativata vo vrska so pravniot subjektivitet na Zdru-<br />

`enieto so obid da dademe odgovor na istite.<br />

Imeno, kako {to spomnavme, Re{enieto se osporuva{e poradi<br />

nepostoewe na praven subjektivitet od strana na Zdru`enieto na koe<br />

so osporenoto re{enie mu se dozvoluva kolektivno ostvaruvawe na<br />

avtorsko pravo na nescenski muzi~ki dela.

Za da odgovorime na ova pra{awe }e napravime hronolo{ki<br />

osvrt na postapkata za dobivawe na osporenoto re{enie vo kontekst<br />

na zakonskite odredbi.<br />

Na 27. 10. 1997 godina, Ministerstvoto za kultura objavilo konkurs<br />

za izdavawe dozvola za kolektivno ostvaruvawe na avtorskoto<br />

pravo na nescenski muzi~ki dela.<br />

Do momentot na objavuvaweto na konkurost, kolektivnoto ostvaruvawe<br />

na pravata na nescenskite muzi~ki dela go vr{el Sojuzot na<br />

kompozitorite na Makedonija preku Slu`bata za za{tita na avtorskite<br />

muzi~ki prava. Ova zdru`enie, vsu{nost, bilo federalna edinka<br />

na sojuznoto zdru`enie za kolektivno ostvaruvawe SOKOJ od porane-<br />

{nata SFR Jugoslavija.<br />

Kako takvo, Zdru`enieto se javilo na konkursot.<br />

Soglasno ~l. 144 st. 1 od Zakonot za avtorskoto pravo i srodnite<br />

prava ("SV RM," br. 47/1996, 3/1998 i 98/2002), ministerstvoto za<br />

kultura izdava dozvola na zdru`enieto vrz osnova na javen konkurs,<br />

{to go objavuva vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

Soglasno st. 2 na ovoj ~len od zakonot, za kolektivno ostvaruvawe<br />

na utvrdenite prava od ~l. 139 i 140 na ovoj zakon (javno izveduvawe<br />

na nescensko muzi~ko i nescensko kni`evno delo, reproducirawe<br />

na muzi~ki kni`evni dela na fonogrami i videogrami i sl.) za ist vid<br />

avtorski dela, po pravilo, se izdava dozvola samo na edno zdru`enie.<br />

Vo ovoj kontekst, istaknuvame deka podnositelot na inicijativata,<br />

vsu{nost, e zainteresiran za posebna dozvola za izveduvawe na nescenski<br />

muzi~ki dela, poradi {to i go osporuva pravniot subjektivitet<br />

na zdru`enieto.<br />

Soglasno ~l. 179 st. 1 od ovoj zakon, ministerstvoto za kultura<br />

go raspi{uva konkursot od ~l. 144 na ovoj zakon zaradi izdavawe dozvola<br />

za kolektivno ostvaruvawe na avtorskoto pravo i srodnite prava,<br />

vo rok od edna godina od denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon (preodna<br />

odredba).<br />

Zakonot vlegol vo sila na 20. 09. 1996 godina.<br />

Od navedenite zakonski odredbi proizleguva deka za kolektivnoto<br />

ostvaruvawe na nescenskite muzi~ki dela e potrebna dozvola od<br />

ministerstvoto za kultura koja ja izdava vrz osnova na javen konkurs.<br />

Ponatamu, soglasno stavot 2 na ~l. 179 od Zakonot dokolku vrz<br />

osnova na konkurost od st. 1 na ovoj ~len ne izdade dozvola, Ministerstvoto<br />

mo`e da izdade privremena dozvola za kolektivno ostvaruvawe<br />

na opredeleni prava na pravno lice {to ne gi ispolnuva uslovite<br />

od ~l. 142 od ovoj zakon (nemawe na statut).<br />

Zna~i, od Zakonot proizleguva deka Ministerstvoto za kultura<br />

mo`e da izdade i privremena dozvola dokolku pravnoto lice ne ispolnuva<br />

odredeni uslovi.<br />

Vo konkretniot slu~aj, Zdru`enieto kako pravno lice se javilo<br />

na konkurost i bidej}i Ministerstvoto ocenilo deka ne gi ispolnuva<br />

517

site uslovi soglasno ~l. 179 st. 2 od Zakonot mu izdalo privremena dozvola<br />

za kolektivno ostvaruvawe na avtorskite prava. Vo re{enieto e<br />

opredelen rok vo smisla {to do 5. 12. 1997 godina, Zdru`enieto e dol-<br />

`no da gi ispolni site potrebni uslovi za da egzistira kako takvo.<br />

Protiv ova re{enie, podnositelot na inicijativata ne izjavil `alba.<br />

Po usoglasuvaweto, vo opredeleniot rok, na Re{enieto za privremenata<br />

dozvola, Ministerstvoto za kultura mu izdalo na Zdru`enieto<br />

Re{enie za prodol`uvawe na privremenata dozvola za kolektivno<br />

ostvaruvawe na pravoto na objavuvawe na nescenski muzi~ki dela.<br />

Re{enieto za prodol`uvawe na privremenata dozvola datira od<br />

28. 04. 1998 godina i vo nego, isto taka, e predvideno deka treba da se<br />

izvr{i usoglasuvawe vo smisla na ispolnuvawe na potrebnite uslovi<br />

(do 1. 10. 1998 godina). Protiv ova re{enie ne e izjavena `alba.<br />

Po ispolnuvawe na baranite uslovi na Zdru`enieto, Ministerstvoto<br />

za kultura na Republika Makedonija, mu go izdalo osporenoto<br />

Re{enie za dozvola za kolektivno ostvaruvawe na avtorskoto pravo na<br />

nescenski muzi~ki dela br. 07-1733/19 od 26. 11. 1998 godina.<br />

Protiv ova re{enie podnositelot na inicijativata podnel `alba<br />

do Komisijata za re{avawe na upravni raboti vo vtor stepen od<br />

oblasta na obrazovanieto, naukata, kulturata ..., koja so Re{enie br.<br />

34-269/3 od 28 oktomvri 1999 godina ja otfrlila `albata i go potvrdila<br />

re{enieto na Ministerstvoto za kultura. Potoa, podnositelot povel<br />

upraven spor pred Vrhovniotsud na Republika Makedonija, koj so<br />

presuda U. br. 2195 od 14. 03. 2001 godina go potvrdil Re{enieto na Ministerstvoto<br />

za kultura.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, ostanuva konkretno da se odgovorime<br />

u{te na pra{aweto dali Zdru`enieto vo momentot na konkuriraweto<br />

za dobivawe dozvola za izveduvawe na nescenski muzi~ki dela<br />

vo 1997 godina imalo status na pravno lice. Na{iot odgovor na ova<br />

pra{awe e potvrden.<br />

Vo taa smisla, ja imame predvid odredbata od ~l. 180 od Zakonot<br />

za avtorskoto pravo i drugi srodni prava (preodni i zavr{ni) spored<br />

koja zdru`enieto {to pred donesuvaweto na ovoj zakon kolektivno gi<br />

ostvaruvalo avtorskite prava od ~l. 91 i 93 na Zakonot za avtorskoto<br />

pravo ("SL. SFRJ" br. 19/1978, 34/1978, 24/1986, 75/1989 i 21/1990), mo`e<br />

da prodol`i so rabota bez dozvola na Ministerstvoto za kultura, se<br />

dodeka Ministerstvoto za kultura ne izdade dozvola za kolektivno<br />

ostvaruvawe na istite prava na drugo zdru`enie {to gi ispolnuva<br />

uslovite od ovoj zakon.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, smetame deka navodite vo inicijativata<br />

so koi direktno se osporuva pravniot subjektivitet na Zdru-<br />

`enieto se neosnovani i se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe, i<br />

518

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe ustavnosta na<br />

Re{enieto za dozvola za kolektivno ostvaruvawe na avtorskoto pravo<br />

na nescesnki muzi~ki dela br. 07-1733/19 od 26. 11. 1998 godina, doneseno<br />

od Ministerstvoto za kultura na Republika Makedonija.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 28 alineja 1 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 2 mart<br />

2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na Re{enieto za dozvola za kolektivno ostvaruvawe<br />

na avtorskoto pravo na nescenski muzi~ki dela br. 07-1733/19 od<br />

26 noemvri 1998 godina ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 78/1999), doneseno od Ministerot za kultura na Republika Makedonija.<br />

2. Slave Dimitrov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata, osporenoto re{enie bilo<br />

nesoglasno so Ustavot zatoa {to Ministerstvoto za kultura go izdalo<br />

na zdru`enie koe nemalo praven subjektivitet.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so Re{enieto se dozvoluva<br />

kolektivno ostvaruvawe na avtorskoto pravo na nescenski muzi~ki<br />

dela kako: a) obligatorno i b) fakultativno i na~inot i uslovite na<br />

ostvaruvawe na ovie prava, pri {to upatuva na primena na Zakonot za<br />

avtorskoto pravo i srodniet prava i drugi propisi.<br />

4. Soglasno ~len 110 od Ustavot na Republika Makedonija Sudot,<br />

me|u drugoto, odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za<br />

soglasnosta na drugite propisi so Ustavot i so zakonite.<br />

Soglasno ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, isto taka, Sudot }e ja otfrli inicijativata<br />

ako ne e nadle`en da odlu~uva po baraweto.<br />

So ogled na toa {to osporenoto re{enie ne pretstavuva propis<br />

vo smisla na ~len 110 od Ustavot, Sudot oceni deka ne e nadle`en za<br />

odlu~uva, pa odlu~i kako vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko<br />

Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

519

520

55. U. br. 132/2004 i 190/2004 (2. 03. 2005)<br />

Osporen akt<br />

1. ^len 1 st. 2 i 3 i ~l. 74, 75, 76 i 77 od Zakonot za javni nabavki<br />

("SV RM," br. 19/2004).<br />

2. Spisokot so koj se utvrduvaat subjektite na koi se odnesuvaat<br />

odredbite na Zakonot za javni nabavki, vo delot na to~kite od 1.6.4 do<br />

1.6.8, donesen od ministerot za finansii ("SV RM," br. 34/2004 i 10/<br />

2005).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

1. Spored navodite vo inicijativata podnesena od AD "Makedonski<br />

telekomunikacii" osporenite odredbi od Zakonot za javni nabavki<br />

i od Spisokot donesen od ministerot za finansii bile povredeni<br />

temelnite vrednosti od ~l. 8 na Ustavot na Republika Makedonija {to se<br />

odnesuvaat na pravnata za{tita na sopstvenosta i slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto, koi poblisku se razraboteni vo odredbite<br />

na ~l. 30 i 55 od Ustavot na Republika Makedonija. Imeno, vo inicijativata<br />

se naveduva deka so odredbite na ~l. 1 st. 2 od Zakonot i to-<br />

~kite od 1.6.4. do 1.6.8., od Spisokot, primenata na Zakonot bila nametnata<br />

i na trgovski dru{tva so mnozinska, pa duri i celosna privatna<br />

sopstvenost, doma{na ili stranska, koi vr{at dejnost vo oblasta na<br />

telekomunikaciite, transportot, energetikata, itn. taka {to ovie<br />

pravni lica bile staveni pod poseben re`im na javni nabavki, koj bil<br />

voobi~aen za organite na dr`avnata vlast i drugite institucii koi<br />

koristat sredstva od Buxetot na Republika Makedonija i za dru{tvata<br />

koi se vo celosna ili dominantna sopstvenost na dr`avata ili edinicite<br />

na lokalnata samouprava.<br />

So nametnuvaweto na primenata na ovoj zakon na ovie pravni<br />

lica, a osobeno sprema AD Makedonski telekomunikacii, koi se vo dominantna<br />

privatna sopstvenost, se ograni~uvale nivnite prava koi<br />

proizleguvale od privatnata sopstvenost, se ograni~uvala nivnata<br />

sloboda na pretpriemni{tvoto, bidej}i tie ne bile vo mo`nost slobodno<br />

i vedna{ da gi vr{at nabavkite na neophodnata oprema, surovini,<br />

repro-materijali i drugi sredstva koi im se potrebni za izvr{uvawe<br />

na nivnata dejnost, tuku se prinudeni pri nivnata nabavka da gi po-<br />

~ituvaat administrativnite postapki predvideni so Zakonot.<br />

521

Na toj na~in, na ovie pravni lica, vklu~uvaj}i gi i AD Makedonski<br />

telekomunikacii, im se ograni~uvlo pravoto na slobodno raspolagawe<br />

so sopstvenite sredstva, slobodata na pretpriemni{tvoto,<br />

koja se izrazuva pred sî preku sloboden izbor na delovnite partneri,<br />

slobodniot izbor na stokite koi }e se nabavuvaat, slobodniot izbor<br />

na na~inot na koj }e se realiziraat konkretnite nabavki, slobodnoto<br />

sklu~uvawe na dogovori so delovnite partneri, mo`nosta od brzo i<br />

efikasno realizirawe na nabavkite potrebni za vr{ewe na sopstveniot<br />

deloven potfat, a so toa i mo`nosta za brza i navremena reakcija<br />

na pazarot vo uslovi na rabota vo pazarna ekonomija, odnosno vo uslovi<br />

na konkurencija.<br />

Osporenite odredbi od Zakonot i od Spisokot ne bile vo soglasnost<br />

osobeno so ~l. 30 st. 3 od Ustavot na Republika Makedonija, od<br />

pri~ina {to za ograni~uvaweto na slobodata na javnite nabavki na<br />

pravnite lica utvrdeni vo Spisokot donesen od ministerot za finansii,<br />

vo delovite {to se odnesuvaat na to~kite od 1.6.4 do 1.6.8. ne bilo<br />

utvrdeno deka postoi javen interes pri donesuvaweto na Zakonot za<br />

javni nabavki.<br />

Spored misleweto na podnositelot na inicijativata, javniot<br />

interes od ~l. 30 st. 3 od Ustavot na Republika Makedonija moral da<br />

bide utvrden so Zakonot za javni nabavki, zatoa {to toj ne e pretpostavena<br />

kategorija i ne mo`e da se izedna~i so toa {to navedenite<br />

pravni lica od Spisokot na ministerot za finansii se subjekti {to<br />

vr{at dejnosti od oblasti {to se od javen interes.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka ograni~uvaweto na<br />

javnite nabavki vo odnos na AD Makedonski telekomunikacii ne samo<br />

{to ne bilo vo soglasnost so navedenite odredbi na Ustavot, tuku bilo<br />

vo nesoglasnost i so ~l. 86 od Zakonot za telekomunikacii ("SV RM,"<br />

br. 22/1998), kade {to e utvrdeno deka po transformacijata na<br />

Makedonski telekomunikacii (javen telekomunikaciski operator) vo<br />

akcionersko dru{tvo, Zakonot za javni pretprijatija i delot od Zakonot<br />

za trgovski dru{tva, koj se odnesuva na akcionerskite dru{tva vo<br />

koi dr`avata ima sopstveni~ko u~estvo, nema da se primenuvaat na AD<br />

Makedonski telekomunikacii, poradi {to pravata na akcionerite,<br />

upravuvaweto so dru{tvoto, rakovodstvoto, raboteweto i site drugi<br />

pra{awa vo vrska so Makedonski telekomunikacii se regulirani so<br />

Zakonot za telekomunikacii.<br />

Vrz osnova na navedenata odredba od Zakonot za telekomunikacii<br />

kako i izvr{enata transformacija na dru{tvoto (preobrazba na<br />

Makedonski telekomunikacii od javno pretprijatie vo akcionersko<br />

dru{tvo), Vladata preku Komisijata za `albi od javni nabavki, so dopis<br />

br. 23-110/4 od 12. 02. 2001 godina donela zaklu~ok deka odredbite<br />

od Zakonot za javni nabavki ne va`at za sproveduvawe na postapkata za<br />

nabavki vo AD Makedonski telekomunikacii.<br />

522

Vo taa smisla, pri izvr{enata privatizacija na AD Makedonski<br />

telekomunikacii, Vladata na Republika Makedonija prezela obvrski<br />

vo soodvetnite transakcioni dokumenti (dogovori), sklu~eni od<br />

Vladata i strate{kiot investitor na AD Makedonski telekomunikacii,<br />

da se vozdr`i od donesuvawe na propisi i zakoni so koi bi se naru{il<br />

pravniot status i bi se ograni~ile pravata na AD Makedonski<br />

telekomunikacii koi se utvrdeni vo Zakonot za telekomunikacii.<br />

Ottuka, ne samo {to bilo nekorektno {to Vladata gi predlo`ila, a<br />

Sobranieto na Republika Makedonija gi donelo osporenite odredbi od<br />

Zakonot za javni nabavki, tuku toa pretstavuvalo naru{uvawe na<br />

pravnata sigurnost na postojnite stranski investitori, a voedno bilo<br />

i kontraproduktivno vo odnos na privlekuvaweto na novi stranski<br />

investicii vo Republikata.<br />

Vo inicijativata posebno se uka`uva i na potrebata za usoglasuvawe<br />

na na{eto zakonodavstvo so zakonodavstvoto na Evropskata<br />

unija vo odnos na reguliraweto na javnite nabavki, {to proizleguvalo<br />

i od najnovata Direktiva na Evropskata unija od oblast na javnite nabavki<br />

SOM 2000/276 (direktiva koja gi koordinira javnite nabavki na<br />

dru{tva koi vr{at dejnost vo oblasta na vodite, energijata i transportot),<br />

pri {to nabavkite na dru{tvata koi vr{at dejnost od oblasta<br />

na telekomunikaciite bile izzemeni.<br />

Osporenite odredbi od Zakonot i od Spisokot na ministerot za<br />

finansii ne bile vo soglanost so odredbite na ~l. 55 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija i od pri~ini {to so niv se vr{elo ograni~uvawe<br />

na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto nadvor od uslovite<br />

utvrdeni vo ovoj ~len od Ustavot. Imeno, nitu vo Zakonot, ni vo Spisokot<br />

ne bilo utvrdeno deka toa ograni~uvawe e zaradi odbranata na<br />

Republikata, za{titata na prirodata, `ivotnata sredina ili zdravjeto<br />

na lu|eto. Zatoa, osporenite odredbi od Zakonot i Spisokot na ministerot<br />

za finansii ne bile vo soglasnost i so ~l. 54 od Ustavot spored<br />

koj slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot mo`at da se ograni~at<br />

samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

So ogled na toa {to osporenite odredbi od Zakonot i Spisokot<br />

donesen od ministerot za finansii, poradi site navedeni pri~ini<br />

bile vo nesoglasnost so ~l. 8 al. 7, ~l. 30, ~l. 54 st. 1 i ~l. 55 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, vo ovaa inicijativa se predlaga Sudot da<br />

povede postapka za ocenuvawe na nivnata ustavnost, a potoa da donese<br />

odluka za nivno poni{tuvawe.<br />

Vo ovaa inicijativa, isto taka, se predlaga Sudot, do donesuvawe<br />

na kone~nata odluka, da donese re{enie za zapirawe na izvr{uvaweto<br />

na poedine~nite akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemeni vrz<br />

osnova na osporenite odredbi od Zakonot i Spisokot.<br />

2. So inicijativata podnesena od AD "Kosmofon" preku advokatot<br />

Nata{a Trepenoska-Tren~evska iako se osporuva celiot Zakon za<br />

javni nabavki, sepak od pri~inite poradi koi se osporuva proizleguva<br />

523

deka glavniot akcent na osporuvawe se stava na odredbite spored koi<br />

ovoj Zakon se odnesuva i za javnite nabavki {to gi vr{at pravnite<br />

lica koi vr{at edna ili pove}e dejnosti od javen interes od oblasta na<br />

vostopanstvoto, energetikata, transportot, telekomunikaciite i<br />

komunalnite uslugi, nezavisno dali se vo dr`avna, me{ovita ili privatna<br />

sopstvenost. Ova osobeno proizleguva od konkretnikot predlog<br />

na krajot od inicijativata so koj se predlaga Sudot da gi poni{ti<br />

odredbite od Zakonot za javni nabavki koi se odnesuvaat na privatnite<br />

pravni i fizi~ki lica. Zna~i, za podnositelot na ovaa inicijativa<br />

primenata na ovoj zakon ne e sporna za drugite subjekti koi se opfateni<br />

so nego, no e sporna samo za pravnite lica vo privatna sopstvenost.<br />

Poradi navedenoto, ovaa inicijativa spored na{e mislewe treba<br />

da ima tretman deka so nea se osporuvaat samo napred ozna~enite<br />

odredbi od Zakonot, a ne i celiot zakon, pa zatoa predlagame po ovie<br />

dve inicijativi, soglasno Delovnikot da se vodi edinstvena postapka i<br />

da se odlu~i so edna odluka.<br />

Inaku, {to se odnesuva do pri~inite poradi koi se osporuva<br />

ustavnosta na Zakonot so ovaa inicijativa mo`e da se konstatira deka<br />

tie se identi~ni so onie na prvopodnesenata inicijativa.<br />

Imeno, i spored podnositelot na ovaa inicijativa so opfatot<br />

na Zakonot soglasno ~l. 1 st. 2 se vr{elo povreda na pravoto na sopstvenost<br />

garantirano so ~l. 30 od Ustavot, bidej}i so Zakonot se ograni~uvalo<br />

pravoto na slobodno raspolagawe so sredstvata {to se vo<br />

privatna sopstvenost na pravnite lica koi vr{ele edna od navedenite<br />

dejnosti.<br />

Isto taka se naveduva deka terminot javni nabavki ne bil soodveten<br />

i primenliv za pravnite lica koi vr{ele privatna dejnost bez<br />

ogled dali e taa od javen interes.<br />

Ponatamu, se naveduva deka Zakonot bil vo sprotivnost i so ~l.<br />

55 od Ustavot, zatoa {to pravnite lica koi vr{at privatna dejnost se<br />

stavale vo pozicija sekoga{ koga izleguvale na pazarot za toa da ja<br />

informiraat Vladata so {to direktno se zagrozuvala nivnata sloboda<br />

na pazarot i pretpriemni{tvoto. Ova i od pri~ina {to prakti~nata<br />

primena na Zakonot zna~ela deka odredeno pravno lice vo idnina ne<br />

}e mo`elo da sorabotuva i so svoite dolgogodi{ni partneri.<br />

Spored navodite vo ovaa inicijativa Zakonot bil vo sprotivnost<br />

i so ~l. 59 od Ustavot, so koj na stranskite vlo`uva~i im se garantira<br />

pravoto na slobodno iznesuvawe na kapitalot i dobivkata i pravata<br />

steknati vrz osnova na vlo`eniot kapital ne mo`at da i se namaluvaat<br />

so zakon i drug propis.<br />

524<br />

Sodr`ina na osporenite zakonski odredbi<br />

1. Osporeniot ~l. 1 st. 2 i 3 od Zakonot, a ~ija sodr`ina ja davame<br />

zaedno so st. 1 na istiot ~len, glasaat:

"(1) So ovoj zakon se ureduva na~inot i postapkata za vr{ewe<br />

na javnite nabavki kaj:<br />

- organite na dr`avnata vlast i organite na edinicite na lokalnata<br />

samouprava;<br />

- pravnite lica osnovani za specifi~na namena za zadovoluvawe<br />

na potrebite od javen interes, {to nemaat stopanski ili profiten<br />

karakter i koi, vo najgolem del, se finansirani od strana na organite<br />

na dr`avnata vlast i organite na edinicite na lokalnata samouprava<br />

ili se podlo`ni na kontrola na raboteweto od strana na organite na<br />

dr`avnata vlast i organite na edinicite na lokalnata samouprava, ili<br />

vo koi pove}eto od polovinata ~lenovi na upravniot, nadzorniot ili<br />

drug organ se imenuvani od strana na organite na dr`avnata vlast i<br />

organite na edinicite na lokalnata samouprava;<br />

- javnite pretprijatija, akcionerskite dru{tva i dru{tva so<br />

ograni~ena odgovornost vo koi dr`avata ili edinicite na lokalnata<br />

samouprava imaat dominantno direktno ili indirektno vlijanie preku<br />

sopstvenost nad niv, odnosno ako poseduvaat pogolem del od kapitalot<br />

na dru{tvoto, imaat mnozinstvo glasovi na akcionerite i imenuvaat<br />

pove}e od polovina od ~lenovite od upravniot ili nadzorniot<br />

odbor na pretprijatieto i dru{tvoto, i<br />

- zdru`enija na gra|ani i fondacii na koi so zakon im se dadeni<br />

javni ovlastuvawa.<br />

(2) So ovoj zakon se ureduvaat i posebniot na~in i postapki za<br />

vr{ewe na javni nabavki kaj pravnite lica koi vr{at edna ili pove}e<br />

dejnosti, vo oblasta na vodosnabduvaweto, energetikata, transportot,<br />

telekomunikaciite, komunalnite uslugi ili javnite pretprijatija, vrz<br />

osnova na specijalni ili ekskluzivni prava dodeleni od nadle`nite<br />

organi na dr`avnata vlast i organite na edinicite na lokalnata samouprava<br />

soglasno so zakon (osporen stav)."<br />

(3) Spisocite na subjektite od stavovite 1 i 2 na ovoj ~len gi<br />

utvrduva ministerot za finansii (ospren stav).<br />

Osporenite ~l. 74, 75, 76 i 77 od Zakonot, a vo koi e utvrden posebniot<br />

na~in i postapki za nabavka od ~l. 1 st. 2 od Zakonot ja so~inuvaat<br />

Glava V od Zakonot i istite glasat:<br />

V. Nabavki kaj javnite pretprijatija, dru{tvata vo sopstvenost<br />

na dr`avata i trgovskite dru{tva koi vr{at dejnost od javen interes<br />

vo oblasta na vodostopanstvoto, komunalnite uslugi, energetikata,<br />

transportot i telekomunikaciite.<br />

^len 74<br />

Pravnite lica vo oblasta na vodostopanstvoto, komunalnite<br />

uslugi, energetikata, transportot i telekomunikaciite pri vr{eweto<br />

na nabavkite za svoi potrebi soodvetno gi primenuvaat odredbite od<br />

ovoj zakon.<br />

525

^len 75<br />

(1) Nabavuva~ite od ~lenot 74 na ovoj zakon po pat na otvoren<br />

ili ograni~en povik vr{at nabavka za ostvaruvawe na nivnata osnovna<br />

dejnost ~ija proceneta vrednost ne e pomala od:<br />

a) 100.000 evra vo denarska protivvrednost - za nabavki od ponuduva~i<br />

vo vrska so:<br />

- proizvodstvoto i transportot na elektri~na energija, gas ili<br />

toplinska energija, voda za piewe i komunalni uslugi;<br />

- snabduvawe so voda za piewe, elektri~na energija, gas ili toplinska<br />

energija do soodvetnite mre`i;<br />

- otstranuvawe na otpadnite vodi;<br />

- navodnuvawe i odvodnuvawe;<br />

- istra`uvawe ili vadewe na nafta, gas, jaglen ili drugi cvrsti<br />

goriva;<br />

- izgradba na vozdu{ni terminali, pristani{ta (ezerski ili<br />

re~ni) ili drugi transportni terminali i<br />

- koristewe na mre`ite nameneti da dadat uslugi vo oblasta na<br />

`elezni~kiot transport, avtomatskite sistemi, avtobusite i `i~arnicite;<br />

b) 150.000 evra vo denarska protivvrednost - za nabavki od ponuduva~i<br />

vo vrska so obezbeduvawe na telekomunikaciski uslugi i<br />

v) 1.000.000 evra vo denarska protivvrednost - za nabavki od ponuduva~i<br />

koi izvr{uvaat javni raboti (izgradba na pati{ta - magistralni<br />

i regionalni, prugi, hidro, odnosno termo centrali i sli~no).<br />

(2) Pri presmetuvaweto na procenetata vrednost na ovie nabavki,<br />

se zemaat predvid i uslugite na osiguruvaweto, premijata, bankarskite<br />

i drugite finansiski uslugi, kotizacii, provizii, kamati, kako<br />

i drugi raboti i uslugi {to se neophodni za izvr{uvaweto na nabavkite.<br />

^len 76<br />

(1) Pri sproveduvawe na postapka so ograni~en povik odlu~uvaweto<br />

za sposobnosta na kandidatite vo prvata faza se zasnova na uslovite<br />

utvrdeni vo ~lenot 62 od ovoj zakon.<br />

(2) Uslovite mo`at da se zasnovaat vrz objektivna potreba na<br />

nabavuva~ite za namaluvawe na brojot na prijavenite kandidati na<br />

nivo koe e opravdano so potrebata i da se postigne ramnote`a me|u<br />

oddelni karakteristiki na postapkata za dodeluvawe na nabavkata i<br />

sredstvata. Brojot na izbranite kandidati mora da se zeme predvid, zaradi<br />

potrebata od obezbeduvawe na soodvetna konkurencija.<br />

(3) Nabavuva~ot gi izvestuva prijavnite kandidati za svojata<br />

odluka vo odnos na kvalifikaciite vo razumen rok. Ako za donesuvawe<br />

na odlukata za kvalifikacija e potrebno vreme podolgo od {est meseci<br />

od prezentiraweto na dokumentacijata, nabavuva~ot vo rok od dva<br />

meseci od dostavuvaweto na dokumentacijata }e go izvesti prijaveniot<br />

526

kandidat, za pri~inite so koi se opravduva podolgiot period i za datumot<br />

do koj negovata ponuda }e bide prifatena ili odbiena.<br />

(4) Pri donesuvaweto na odlukata za kvalifikacija nabavuva-<br />

~ot ne mo`e:<br />

- da im nametnuva na nekoi oddelni kandidati uslovi od administrativno-tehni~ka<br />

ili finansiska priroda koi ne im gi nametuva na<br />

drugite kandidati i<br />

- da bara dokazi koi gi dupliraat objektivno dokaznite materijali<br />

koi ve}e gi imaat na raspolagawe.<br />

(5) Kandidatite ~ija kvalifikacija e odbiena, se izvestuvaat za<br />

pri~inata za odbivaweto. Pri~inite moraat da se zasnovaat vrz<br />

objektivni uslovi za kvalifikacija od stavot 1 na ovoj ~len.<br />

^len 77<br />

(1) Nabavuva~ite od ~lenot 74 na ovoj zakon mo`at da koristat<br />

postapka so pregovarawe spored uslovite i postapkite utvrdeni vo<br />

~lenot 66 od ovoj zakon, kako i vo slu~aite:<br />

- na nabavka koja se dodeluva vrz osnova na ramkoven dogovor;<br />

- za nabavka koga postoi mo`nost da se obezbedi so iskoristuvawe<br />

na nekoja posebna povolna mo`nost {to e dostapna samo za mnogu<br />

kratko vreme po cena zna~itelno poniska od voobi~aenata pazarna<br />

cena i<br />

- za kupuvawe na stoki od nositel na nabavka koj gi zatvora<br />

delovntie aktivnosti.<br />

2. Vo osporenite to~ki 1.6.4 do 1.6.8 od Spisokot so koj se utvrduvaat<br />

subjektite na koi se odnesuvaat odredbite od Zakonot za javni<br />

nabavki se utvrdeni pravnite lica od oblasta na vodostopanstvoto (t.<br />

1.6.4); pravnite lica od oblasta na energetikata (t. 1.6.5); pravnite<br />

lica od oblasta na transportot (t. 1.6.6); pravnite lica od oblasta na<br />

telekomunikaciite (t.1.6.7) i pravnite lica od oblasta na komunalnite<br />

uslugi (t. 1.6.8).<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Vo prethodnata postapka kako sporno se postavi slednoto pravno<br />

pra{awe:<br />

Dali so osporenite odredbi od Zakonot i od Spisokot, na pravnite<br />

lica na koi se odnesuvaat ovie odredbi im se ograni~uva pravoto<br />

na slobodno raspolagawe so sopstvenite sredstva, slobodata na pretpriemni{tvoto,<br />

koja se izrazuva preku sloboden izbor na delovnite<br />

partneri, slobodniot izbor na stoki i uslugi koi }e gi nabavuvaat,<br />

slobodnoto sklu~uvawe na dogovori so delovnite partneri i sl, kako<br />

{to se naveduva vo inicijativata, i dokolku ima ograni~uvawe dali<br />

toa e vo soglasnost so Ustavot.<br />

527

528<br />

Pravno mislewe<br />

Vo ~l. 8 al. 6 i 7 od Ustavot, kako temelni vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija se utvrdeni pravnata za{tita<br />

na sopstvenosta i slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

Vo ~l. 30 st. 1 od Ustavot se garantira pravoto na sopstvenost i<br />

pravoto na nasleduvawe. Vo st. 2 na istiot ~len od Ustavot e utvrdeno<br />

deka sopstvenosta sozdava prava i obvrski i treba da slu`i za dobro na<br />

poedinecot i na zaednicata.<br />

Spored st. 3 na ovoj ~len od Ustavot nikomu ne mo`at da mu bidat<br />

odzemeni ili ograni~eni sopstvenosta i pravata koi proizleguvaat<br />

od nea, osven koga se raboti za javen interes utvrden so zakon.<br />

Spored ~l. 54 st. 1 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot i<br />

gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

Vo ~l. 55 st. 1 od Ustavot, koj e i prv ~len vo poglavjeto "Osnovi<br />

na ekonomskite odnosi," se garantira slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

Vo st. 2 na ovoj ~len od Ustavot e utvrdeno deka Republikata<br />

obezbeduva ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot.<br />

Republikata prezema merki protiv monopolskata polo`ba i monopolskoto<br />

odnesuvawe na pazarot.<br />

Spored st. 3 na ~l. 55 od Ustavot, slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

mo`at da se ograni~at so zakon edinstveno zaradi odbranata<br />

na Republikata, začuvuvaweto na prirodata, `ivotnata sredina<br />

ili zdravjeto na lu|eto.<br />

Vo ~l. 57 od Ustavot e utvrdeno deka Republikata go pottiknuva<br />

ekonomskiot napredok i se gri`i za poramnomeren prostoren i regionalen<br />

razvoj, kako i za pobrz razvoj na stopanski nedovolno razvienite<br />

podra~ja.<br />

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka Ustavot na Republika<br />

Makedonija, garantiraj}i go pravoto na sopstvenost, kako<br />

edno od osnovnite ekonomski prava i slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto,<br />

kako edna od osnovite na ekonomskite odnosi, se opredelil<br />

za pazarno stopanstvo, vo ~ii uslovi na stopanisuvawe Republikata,<br />

kako garant na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto, ima<br />

obvrska da obezbedi ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot,<br />

da prezema merki protiv monopolskata polo`ba i monoposkoto<br />

odnesuvawe na pazarot, kako i da go pottiknuva sevkupniot nejzin ekonomski<br />

razvoj i napredok.<br />

Vaka utvrdenata ustavna uloga na dr`avata vo sferata na ekonomskite<br />

odnosi, od druga strana, zna~i deka taa i vo uslovi na pazarno<br />

stopanstvo ima soodvetni ingerencii vo obezbeduvawe i sozdavawe na<br />

pravni, institucionalni i drugi pretpostavki za slobodno funkcionirawe<br />

na pazarnoto stopanstvo i ekonomskite zakonitosti.<br />

Vo ostvaruvaweto na ovaa funkcija dr`avata ima doneseno pove}e<br />

normativni i drugi akti, odnosno dokumenti, me|u koi e i Za-

konot za javni nabavki. Imeno, trgnuvaj}i od toa deka javnite nabavki<br />

pretstavuvaat zna~aen segment vo izgradbata na pazarnoto stopanstvo,<br />

so ogled na toa {to vo vr{eweto na nabavkite od strana na dr`avata,<br />

odnosno na javniot sektor voop{to, taa stanuva direkten u~esnik na<br />

pazarot i so nejzinoto odnesuvawe na ovoj plan vo golema merka ima<br />

vlijanie na sevkupnite ekonomski odnosi, vo 2004 godina e donesen nov<br />

Zakon za javni nabavki. Ovoj zakon vsu{nost pretstavuva nadgradba na<br />

sistemot na javni nabavki koj {to za prv pat kaj nas be{e ureden so<br />

Zakonot za javni nabavki donesen od 1998 godina.<br />

So noviot Zakon za javni nabavki istovremeno se izvr{i i prilagoduvawe,<br />

odnosno usoglasuvawe na na{eto zakonodavstvo so zakonodavstvoto<br />

na Evropskata unija i evropskite standardi na rabotewe vo<br />

ovaa oblast, kako obvrska {to za Republika Makedonija proizleguva<br />

od Spogodbata za stabilizacija i asocijacija so Evropskata unija.<br />

Vo ovoj kontekst treba da se napomene deka na nivo na Evropskata<br />

unija se doneseni pove}e direktivi za nabavki, a i Svetskata banka<br />

vo svoite nasoki utvrduva grupa na pravila za postapkite za nabavka<br />

vo vrska so proektite {to taa gi finansira. Javnite nabavki pretstavuvaat<br />

posebna pravna kategorija i vo pove}e zemji so razviena pazarna<br />

ekonomija, kako i vo zemjite vo razvoj vo koi, isto taka, javnite<br />

nabavki se regulirani so zakon.<br />

Konceptot na noviot Zakon za javni nabavki se karakterizira<br />

so podrobno i seopfatno ureduvawe na site pra{awa vo vrska so javnite<br />

nabavki. Toa se pravi na na~in {to celata sodr`ina na Zakonot e<br />

sistematizirana vo trinaeset delovi, odnosno glavi i toa:<br />

Vo Glava I od Zakonot se sodr`ani op{tite odredbi so koi se<br />

utvrdeni celite i opfatot na Zakonot so decidno utvrduvawe na<br />

subjektite koi javnite nabavki gi vr{at na na~in i postapka utvrdeni<br />

so ovoj zakon, so utvrduvawe na oddelen vid nabavki na koi ne se<br />

primenuva Zakonot, a so utvrduvawe na na~eloto za obezbeduvawe na<br />

ednakva polo`ba na ponuduva~ite vo ovoj del od Zakonot (~l. 6) zakonodavecot,<br />

vsu{nost, go inkorporira principot na nediskriminacija<br />

spored koj nabavuva~ite na transparenten, ednakov i na nediskriminira~ki<br />

na~in i so fer konkurencija treba da gi tretiraat subjektite<br />

(ponuduva~ite) vo postapkite pri vr{eweto na svoite nabavki, osobeno<br />

vo pogled na dr`avjanstvoto na ponuduva~ot ili zemjata na potekloto<br />

na stokata.<br />

Vo Glava II od Zakonot se uredeni pra{awata vo vrska so<br />

planiraweto i obezbeduvaweto na sredstva za javni nabavki; donesuvaweto<br />

na planot i odlukata za javni nabavki; vodeweto na register za<br />

javni nabavki; organite za sproveduvawe na postapkite za javni nabavki;<br />

odnesuvaweto na slu`benite lica kaj nabavuva~ot i sl.<br />

Vo Glava III se uredeni pra{awata vo vrska so formiraweto,<br />

funkcioniraweto i nadle`nostite na Biroto za javni nabavki, kako<br />

poseben organ.<br />

529

Vo Glava IV od Zakonot, vo koja se utvrdeni vidovite na postapkite<br />

vo koi se vr{at javnite nabavki, posebno se ureduvaat pra{awata<br />

za na~inot na objavuvawe na povikot; pravilata za definirawe na<br />

tehni~kite elementi pri javnite nabavki; sodr`inata na tenderskata<br />

dokumentacija; uvidot vo tenderskata dokumentacija i nejzinoto<br />

dostavuvawe, izmenuvawe i dopolnuvawe; dokumentite so koi ponuduva~ot<br />

ja obezbeduva svojata finansiska, ekonomska i tehni~ka sposobnost;<br />

otvaraweto i ~itaweto na ponudite, nivnoto razgleduvawe, ocenuvawe<br />

i sporeduvawe (evaluacija); isklu~uvaweto na ponuduva~ot;<br />

kriteriumite za izbor na najpovolna ponuda; donesuvaweto na odlukata<br />

za izbor i izvestuvaweto za izborot za najpovolna ponuda. Vo ovoj<br />

del od Zakonot posebno e ureden i otvoreniot povik, kako posebna postapka<br />

za javna nabavka vo koja osobeno se obezbeduva transparentnosta,<br />

odnosno javnosta vo nabavkite i se ovozmo`uva u~estvo na site zainteresirani<br />

subjekti.<br />

Vo Glava V od Zakonot, koja gi opfa}a ~l. 74 - 77, koi konkretno<br />

se osporeni so prvata inicijativa, osven {to se upatuva deka javnite<br />

pretprijatija, dru{tvata vo sopstvenost na dr`avata i trgovskite<br />

dru{tva koi vr{at dejnosti od javen interes vo oblasta na vodostopanstvoto,<br />

komunalnite uslugi, energetikata, transportot i telekomunikaciite<br />

pri vr{eweto na nabavkite za svoi potrebi soodvetno da<br />

gi primenuvaat odredbite od ovoj zakon (~l. 74), se utvrdeni i posebni<br />

odredbi za nabavkite koi navedenite subjekti gi vr{at vo vrska so<br />

ostvaruvawe na nivnata osnovna dejnost po pat na otvoren ili ograni-<br />

~en povik (~l. 75 i 76), so mo`nost za ovie i drugi nabavki da koristat<br />

i postapka so pregovarawe spored uslovite utvrdeni vo ~l. 66, kako i<br />

vo slu~aite utvrdeni vo ~l. 77 od Zakonot. So ovie odredbi fakti~ki<br />

se utvrduva poliberalen re`im za nabavkite koi gi vr{at ovie subjekti<br />

nasproti re`imot utvrden za drugite subjekti od javniot sektor.<br />

Ponatamu, vo Glava VI na Zakonot se utvrdeni na~inite na<br />

dostavuvawe na ponudite na ponuduva~ite, vo Glava VII e utvrdena<br />

garancijata na ponuduva~ite za u~estvo vo nabavkite so otvoren ili<br />

ograni~en tender ~ija vrednost iznesuva 150.000 evra vo denarska protivvrednost,<br />

a vo Glava VIII e utvrden na~inot na sklu~uvawe na dogovorite<br />

za nabavka.<br />

Vo Glava IX od Zakonot se utvrdeni mehanizmi za pravna<br />

za{tita na ponduva~ite, a vo Glava X i XI - nadzorot na sproveduvaweto<br />

na odredbite na ovoj zakon i kontrolata na koristeweto na<br />

sredstvata za nabavki na nabavuva~ite od ~l. 1 na ovoj zakon, koja {to<br />

se vr{i soglasno Zakonot za dr`avnata revizija.<br />

Vo Glava XII od Zakonot se kaznenite odredbi so koi opredeleni<br />

dejstvija {to se sprotivni so odredbite na ovoj zakon se sankcionirani<br />

kako prekr{oci za koi e predvidena i soodvetna kazna. I<br />

na krajot, vo Glava XIII se zavr{nite i preodnite odredbi, koi se<br />

voobi~aeni za sekoj zakon.<br />

530

Od vakviot koncept i podrobna analiza na sodr`inata na Zakonot,<br />

generalno proizleguva deka odredbite na ovoj zakon se od proceduralen<br />

karakter i se vo funkcija na obezbeduvawe pogolema javnost,<br />

odnosno transparentnost vo vr{eweto na javnite nabavki, a so toa i vo<br />

tro{eweto na javnite sredstva, konkurentnosta, ednakvata i nediskriminatorska<br />

polo`ba na site subjekti na pazarot i spre~uvaweto na monoposkata<br />

polo`ba na pazarot na opredeleni nositeli na nabavkite.<br />

So ovoj zakon se obezbeduva i pogolema sigurnost kako na nabavuva~ite,<br />

taka i na ponuduva~ite na nabavkite, kvalitet na nabavkite, kako i<br />

pogolema ekonomi~nost, efikasnost, racionalnost, funkcionalnost i<br />

odgovornost vo koristeweto na sredstvata za javni nabavki. Tokmu zaradi<br />

toa, osnovnata intencija na zakonodavecot e so ovoj zakon da se<br />

sozdadat normativni pretpostavki i vo oblasta na javnite nabavki da<br />

se po~ituvaat osnovnite principi na pazarnoto stopanstvo i pazarnite<br />

zakonitosti, so {to i vo ovaa sfera bi se spre~ile opredeleni devijantni<br />

pojavi, odnosno zloupotreba na polo`bata na povlasteni grupi<br />

i poedinci vo procesot na javni nabavki za steknuvawe imotna<br />

korist, a poradi otsustvo na transparentni, fer i otvoreni postapki<br />

za nabavka. Zatoa ovoj zakon, pokraj drugoto pretstavuva i zna~ajno<br />

sredstvo vo borbata protiv korupcijata i kriminalot voop{to.<br />

Razgleduvaj}i gi osporenite zakonski odredbi vo kontekst na<br />

sodr`inata na celiot Zakon za javni nabavki, a pritoa imaj}i gi predvid<br />

celite na Zakonot, kako i principite i na~elata vrz koi se zasnova,<br />

na{e mislewe e deka so na~inot i postapkite za vr{ewe na javnite<br />

nabavki utvrdeni so ovoj zakon, a koi se odnesuvaat i na pravnite<br />

lica koi vr{at edna ili pove}e dejnosti od oblasta na vodosnabduvaweto,<br />

energetikata, transportot, telekomunikaciite i komunalnite<br />

uslugi, nezavisno dali tie se osnovani i se vo sopstvenost na dr`avata<br />

ili se vo privatna sopstvenost, ne se vr{i odzemawe, nitu ograni~uvawe<br />

na sopstvenosta i pravata {to proizleguvaat od sopstvenosta vo<br />

smisla na ~l. 30 od Ustavot, od ~ij aspekt se osporuvaat ovie odredbi.<br />

Imeno, na pravnite lica od navedenite oblasti, a {to se vo<br />

privatna sopstvenost, ne samo so osporenite, no i so niedna druga<br />

odredba na ovoj zakon vo su{tina ne im se ograni~uva pravoto na koristewe<br />

i slobodno raspolagawe so sopstvenite sredstva, kako {to se naveduva<br />

vo inicijativite. Toa se sogleduva osobeno od ~l. 11 i 12 od Zakonot<br />

spored koi planot za vkupnite potrebi za nabavka po vidovi na<br />

stoki, uslugi i raboti, vrz osnova na planirani i obezbedeni sredstva,<br />

kako i odlukata za javna nabavka, gi donesuva liceto koe e ovlasteno,<br />

odnosno organot nadle`en za odlu~uvawe za rasporeduvaweto i koristeweto<br />

na sredstvata, od {to proizleguva deka ovie subjekti vo pogled<br />

na koristeweto i raspolagaweto so sopstvenite sredstva se slobodni i<br />

nezavisni.<br />

Isto taka, so osporenite zakonski odredbi smetame deka na<br />

ovie pravni lica ne se vr{i ograni~uvawe ni na slobodata na pazarot<br />

531

i pretpriemni{tvoto, zatoa {to na~inot i postapkite za vr{ewe na<br />

javnite nabavki utvrdeni so Zakonot, se samo modalitet, odnosno forma<br />

preku koja se ostvaruva slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto,<br />

pa zatoa i ne mo`at da se sfatat kako nejzino ograni~uvawe. Ova od<br />

pri~ini {to ustavno zagarantiranata sloboda na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

ne ja ograni~uva dr`avata, poradi odredeni sostojbi i specifi~nosti<br />

na oddelni dejnosti, da propi{e opredeleni pravila za<br />

odnesuvawe na subjektite na pazarot pri nabavka na stoki i uslugi, so<br />

cel da se sozdadat uslovi i ambient vistinski da profunkcionira principot<br />

na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto, pritoa obezbeduvaj}i<br />

ednakva i nediskriminatorska polo`ba na site subjekti na<br />

pazarot i onevozmo`uvawe na monopolskata polo`ba na oddelni subjekti,<br />

{to e i glavna cel na Zakonot za javnite nabavki.<br />

So eden zbor so ovoj zakon se ureduva na~inot i postapkata za<br />

zasnovawe obligacioni odnosi vo vrska so steknuvawe na stoki, dobivawe<br />

uslugi i izvr{uvawe na raboti vo smisla na ovoj zakon i seto toa<br />

pretstavuva zbir na opredeleni pravila i standardi koi treba da bidat<br />

ispo~ituvani pri sklu~uvawe na ovie dogovori od strana na subjektite<br />

na koi se odnesuva ovoj zakon.<br />

Primenata na Zakonot da se odnesuva i na pravnite lica utvrdeni<br />

vo osporeniot st. 2 na ~len 1 od Zakonot, ~ij poseben na~in i postapka<br />

za vr{ewe na javni nabavki e utvrden vo Glava V, spored na{e<br />

nao|awe, ima opravdanost od aspekt na zna~eweto i karakterot na dejnosta<br />

{to ja vr{at ovie pravni lica. Site tie vr{at javno uslu|ni dejnosti,<br />

odnosno javni uslugi koi se nezamenliv uslov za `ivot i rabota<br />

na gra|anite i pravnite lica i kako takvi vo soodvetnite zakoni se<br />

utvrdeni od javen interes. Vo tie zakoni istovremeno se utvrdeni i<br />

uslovite pod koi se vr{at ovie dejnosti, a dr`avata vo toj pogled ima<br />

soodvetni kontrolni funkcii, odnosno ovlastuvawa. Ottamu, iako<br />

pravnite lica vo ovie sektori po svojata sopstvenosna priroda mo`at<br />

da bidat privatni ili dr`avni, nivnata dejnost i rabotewe e od javnopraven<br />

karakter, pa zatoa zainteresiranosta i gri`ata na dr`avata za<br />

ostvaruvawe na dejnosta, odnosno za raboteweto na ovie subjekti, nezavisno<br />

dali se vo nejzina ili privatna sopstvenost, e edna od osnovnite<br />

pri~ini na ovie subjekti da i propi{e pravila za vr{ewe na javnite<br />

nabavki vo vrska so ostvaruvaweto na nivnata dejnost.<br />

Dr`avnata regulativa za javnite nabavki vo sferata na javno<br />

uslu`nite dejnosti mo`e da se posmatra i kako sredstvo za za{tita na<br />

potro{uva~ite od visokite ceni i nekvalitetnite uslugi na koi sekako<br />

imaat vlijanie i javnite nabavki {to ovie subjekti gi vr{at za ostvaruvawe<br />

na nivnata dejnost.<br />

Druga opravdana pri~ina za primenata na Zakonot za javni nabavki<br />

da se odnesuva i na pravnite lica od ~l. 1 st. 2, odnosno Glava V<br />

od Zakonot e i faktot {to vo del od ovie pravni lica, vklu~itelno i<br />

vo AD "Makedonski telekomunikacii" dr`avata u~estvuva so svoj ka-<br />

532

pital i ima svoi pretstavnici vo nivnite upravni i nadzorni organi.<br />

Trgnuvaj}i od navedenoto mo`e da se zaklu~i deka kriterium za<br />

opredeluvawe na subjektite na nabavkite opfateni so ovoj zakon ne se<br />

izvorite i karakterot na sredstvata {to gi koristat tie, tuku statusot<br />

i funkcijata, odnosno dejnosta na subjektot. Ottamu, i terminot<br />

javni nabavki ne treba da se povrzuva samo so statusot na subjektot,<br />

tuku i so negovata dejnost koja e od javno-praven karakter.<br />

So ogled na toa {to vo osporenite odredbi stanuva zbor za pravni<br />

lica koi vr{at dejnost od javen interes, nezavisno dali tie se vo<br />

dr`avna ili privatna sopstvenost, skloni sme i na razmisluvawe deka<br />

na pravnite lica vo privatna sopstvenost so samoto regulirawe na na-<br />

~inot i postapkite za vr{ewe na javni nabavki, koi se obvrzuva~ki i<br />

za ovie subjekti, im se ograni~uva nivnoto pravo na slobodno koristewe<br />

na sopstvenite sredstva, odnosno slobodniot izbor na na~inot na<br />

koj }e se realiziraat nabavkite i sl. Me|utoa, i vo toj slu~aj, spored<br />

na{e mislewe, ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta na<br />

osporenite odredbi so Ustavot bidej}i ova ograni~uvawe e zaradi javniot<br />

interes na ovie dejnosti koj e utvrden so zakon.<br />

Pra{aweto za soglasnost na ovie odredbi od Zakonot ne mo`e<br />

da se postavi ni vo odnos na ~l. 59 od Ustavot, od ~ij aspekt isto taka<br />

se osporuva nivnata ustavnost so vtoropodnesenata inicijativa. Ova<br />

od pri~ini {to soglasno Zakonot ne e isklu~ena mo`nosta vo postapkite<br />

za javni nabavki da u~estvuvaat i stranski pravnii fizi~ki lica,<br />

tuku naprotiv e zabraneta diskriminacija posebno vo pogled na dr`avjanstvoto<br />

na ponuduva~ot ili zemjata na potekloto na stokata (~l. 6<br />

od Zakonot). So obezbeduvawe na ednakva polo`ba i tretman na stranskite<br />

ponuduva~i vo postapkite za javna nabavka ovoj zakon dava u{te<br />

edna mo`nost stranskite vlo`uva~i da mo`at slobodno da go iznesuvaat<br />

vlo`eniot kapital i toa preku sredstvata za javni nabavki, kako<br />

del od sredstvata koi proizleguvaat i se steknati od toj kapital.<br />

[to se odnesuva za usoglasenosta na osporenite zakonski odredbi<br />

so direktivite na Evropskata unija na {to se uka`uva vo prvata<br />

inicijativa, od napravenata analiza e utvrdeno deka vklu~uvaweto na<br />

pravnite lica utvrdeni vo osporeniot st. 2 na ~l. 1 od Zakonot vo sistemot<br />

na javni nabavki ureden so ovoj zakon korespondira so direktivata<br />

na Sovetot na Evropskata unija 92/13/EEZ od 25. 02. 1992 godina za<br />

kordinirawe na zakonite, propisite i administrativnite odredbi vo<br />

vrska so primenata na propisite na Zaednicata za postapkite za nabavka<br />

na subjektite od sektorite vodostopanstvo, energetika, soobra}aj i<br />

telekomunikacii i Direktivata na Sovetot 93/38/EE od 14. 06. 1993<br />

godina za koordinirawe na procedurite za nabavki kaj subjektite koi<br />

operiraat vo sektorite energetika, soobra}aj i telekomunikacii, koja<br />

e izmeneta so Direktivata 1998/4/EZ na Evropskiot parlament i Sovetot<br />

od 16. 02. 1998 godina so koja ne se izzemeni telekomunikaciskite<br />

uslugi od oblasta na javnite nabavki.<br />

533

Direktivata 2004/17/ES za koordinirawe na procedurite za nabavki<br />

za subjektite koi operiraat vo sektorite vodosnabduvawe, energetika,<br />

soobra}aj i po{tenski uslugi (so koja e izzemen sektorot telekomunikacii<br />

na {to posebno se uka`uva vo inicijativata) e usvoena<br />

od Evropskiot parlament na 31. 03. 2004 godina.<br />

Soglasno ~l. 71 od ovaa Direktiva, zemjite ~lenki se dol`ni<br />

istata da ja inplementiraat vo nivnoto nacionalno zakondavstvo najdocna<br />

do 31. 01. 2006 godina {to zna~i do toj rok zemjite ~lenki (i zemjite<br />

aplikanti za ~lenstvo vo EU) se dol`ni da go usoglasat nivnoto<br />

zakonodavstvo so ovaa direktiva, a dotoga{ }e se primenuvaat starite<br />

direktivi.<br />

So ogled na toa {to poradi napred navedeni pri~ini i argumenti,<br />

so osporenite zakonski odredbi ne se vr{i ograni~uvawe nitu na<br />

pravoto na sopstvenost, ni na slobodata na pazarot i pretpriemni{-<br />

tvoto, ni na pravoto na stranskite vlo`uva~i slobodno da go iznesuvaat<br />

vlo`eniot kapital smetame deka ne mo`e osnovano da se postavi<br />

pra{aweto za nivnata soglasnost so ~lenovite od Ustavot vo odnos na<br />

koi so inicijativite se osporuva nivnata ustavnost.<br />

Ottamu {to Spisokot so koj se utvrduvaat subjektite na koi se<br />

odnesuvaat odredbite na Zakonot za javni nabavki e donesen soglasno<br />

ovlastuvaweto na ministerot za finansii utvrdeno vo ~l. 1 st. 3 od Zakonot<br />

za javni nabavki i e vo funkcija na negova primena, odnosno izvr{uvawe<br />

od strana na subjektite na koi se odnesuva Zakonot, smetame<br />

deka i za osporenite negovi odredbi ne mo`e da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta so Ustavot. Ova dotolku pove}e {to osnovot za primenata<br />

na Zakonot za javnite nabavki za pravnite lica utvrdeni vo<br />

osporenite to~ki na Spisokot e utvrden i proizleguva od samiot zakon,<br />

a ne od Spisokot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i 2. Sudot da odlu~i da ne povede postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na: a) ^l. 1 st. 2 i 3 i ~l. 74, 75, 76 i 77 od<br />

Zakonot za javni nabavki ("SV RM," br. 19/2004), b) Spisokot so koj se<br />

utvrduvaat subjektite na koi se odnesuvaat odredbite na Zakonot za<br />

javni nabavki, vo delot na to~kite od 1.6.4 do 1.6.8, donesen od ministerot<br />

za finansii ("SV RM," br. 34/2004 i 10/ 2005).<br />

*<br />

Predlog za zaka`uvawe na podgotvitelna sednica po predmetite U. br.<br />

132/2004 i U. br. 190/2004<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija na sednicata odr`ana<br />

na 2 mart 2005 godina po povod razgleduvawe na inicijativite podneseni<br />

od AD "Makedonski telekomunikacii" i AD "Kosmofon" so koi<br />

se osporuva ustavnosta na oddelni ~lenovi od Zakonot za javni nabavki,<br />

donese zaklu~ok da se odr`i podgotvitelna sednica zaradi razjas-<br />

534

nuvawe na spornite pra{awa koi bea izneseni i vo referatot i na raspravata<br />

na sednicata.<br />

Za taa cel, soglasno Delovnikot na Sudot, e izgotven poseben<br />

referat koj vo prilog Vi go dostavuvame, so predlog podgotvitelnata<br />

sednica da ja zaka`ete za 28 april 2005 godina (~etvrtok), so po~etok<br />

vo 10.00 ~asot.<br />

Na podgotvitelnata sednica predlagame da bidat pokaneti:<br />

1. Pretstavnik od Sobranieto na Republika Makedonija, kako<br />

donositel na Zakonot za javni nabavki,<br />

2. Pretstavnik na Ministerstvoto za finansii, kako izgotvuva~<br />

na Zakonot,<br />

3. Pretstavnik od Vladata na Republika Makedonija, kako predlaga~<br />

na Zakonot,<br />

4. D-r Petar Naumovski, kako ekspert za javni nabavki, vraboten<br />

vo Vladata na Republika Makedonija,<br />

5. M-r Dimitar Todevski - kako ekspert za javni nabavki, vraboten<br />

vo Ministerstvoto za finansii,<br />

6. Prof. d-r Vlado Kambovski - Praven fakultet - Skopje,<br />

7. Vawa Mihajlova - ~len na Dr`avnata komisija za spre~uvawe<br />

na korupcijata,<br />

8. Pretstavnik od AD "Makedonski telekomunikacii," kako podnositel<br />

na inicijativata,<br />

9. Pretstavnik od AD "Kosmofon," kako podnositel na inicijativata.<br />

Soglasno Delovnikot na Sudot, so pokanata za podgotvitelnata<br />

sednica na pokanetite da im se dostavi referatot izgotven za ovaa sednica.<br />

Isto taka, predlagame da ocenite dali za odr`uvaweto na ovaa<br />

sednica ima potreba posebno da se izvestat, odnosno pokanat i pretstavnici<br />

od sredstvata za javno informirawe, so ogled na toa {to spored<br />

Delovnikot sredstvata za javno informirawe se izvestuvaat samo<br />

za odr`uvawe na javna rasprava, a vakva obvrska ne proizleguva vo slu-<br />

~aj na odr`uvawe na podgotvitelna sednica.<br />

R E F E R A T<br />

za podgotvitelna sednica po predmetite<br />

U. br. 132/2004 i U. br. 190/2004<br />

I<br />

AD Makedonski telekomunikacii i AD Kosmofon, zastapuvan<br />

od advokatot Nata{a Trpenoska-Tren~evska, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnesoa inicijativi za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 1 st. 2 i 3 i ~l. 74, 75, 76 i 77 od Zakonot za javni nabavki ("SV<br />

RM," br. 19/2004) i Spisokot so koj se utvrduvaat subjektite na koi se<br />

535

odnesuvaat odredbite na Zakonot za javni nabavki, vo delot na to~kite<br />

od 1.6.4 do 1.6.8, donesen od ministerot za finansii ("SV RM," br. 34/<br />

2004 i 10/2005).<br />

Spored navodite vo inicijativata podnesena od AD "Makedonski<br />

telekomunikacii" osporenite odredbi od Zakonot za javni nabavki<br />

i od Spisokot donesen od ministerot za finansii bile povredeni<br />

temelnite vrednosti od ~l. 8 na Ustavot na Republika Makedonija {to<br />

se odnesuvaat na pravnata za{tita na sopstvenosta i slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto, koi poblisku se razraboteni vo odredbite<br />

na ~l. 30 i 55 od Ustavot na Republika Makedonija. Imeno, vo inicijativata<br />

se naveduva deka so odredbite na ~l. 1 st. 2 od Zakonot i to~kite<br />

od 1.6.4. do 1.6.8., od Spisokot, primenata na Zakonot bila nametnata i<br />

za trgovski dru{tva so mnozinska, pa duri i celosna privatna sopstvenost,<br />

doma{na ili stranska, koi vr{at dejnost vo oblasta na telekomunikaciite,<br />

transportot, energetikata, itn., taka {to ovie pravni<br />

lica bile staveni pod poseben re`im na javni nabavki {to bil voobi-<br />

~aen za organite na dr`avnata vlast i drugite institucii koi koristat<br />

sredstva od Buxetot na Republika Makedonija i za dru{tvata koi<br />

se vo celosna ili dominantna sopstvenost na dr`avata ili edinicite<br />

na lokalnata samouprava.<br />

So nametnuvaweto na primenata na ovoj zakon na ovie pravni<br />

lica, a osobeno sprema AD Makedonski telekomunikacii, koi se vo dominantna<br />

privatna sopstvenost, se ograni~uvale nivnite prava koi<br />

proizleguvale od privatnata sopstvenost i se ograni~uvala nivnata<br />

sloboda na pretpriemni{tvoto, bidej}i tie ne bile vo mo`nost slobodno<br />

i vedna{ da gi vr{at nabavkite na neophodnata oprema, surovini,<br />

repromaterijali i drugi sredstva koi im se potrebni za izvr{uvawe<br />

na nivnata dejnost, tuku se prinudeni pri nivnata nabavka da gi<br />

po~ituvaat administrativnite postapki predvideni so Zakonot.<br />

Na toj na~in, na ovie pravni lica, vklu~uvajći gi i AD Makedonski<br />

telekomunikacii, im se ograni~uvlo pravoto na slobodno raspolagawe<br />

so sopstvenite sredstva, slobodata na pretpriemni{tvoto,<br />

koja se izrazuva pred sî preku sloboden izbor na delovnite partneri,<br />

slobodniot izbor na stokite koi }e se nabavuvaat, slobodniot izbor<br />

na na~inot na koj }e se realiziraat konkretnite nabavki, slobodnoto<br />

sklu~uvawe na dogovori so delovnite partneri, mo`nosta od brzo i<br />

efikasno realizirawe na nabavkite potrebni za vr{ewe na sopstveniot<br />

deloven potfat, a so toa i mo`nosta za brza i navremena reakcija<br />

na pazarot vo uslovi na rabota vo pazarna ekonomija, odnosno vo uslovi<br />

na konkurencija.<br />

Osporenite odredbi od Zakonot i od Spisokot ne bile vo soglasnost<br />

osobeno so ~l. 30 st. 3 od Ustavot na Republika Makedonija, od<br />

pri~ina {to za ograni~uvaweto na slobodata na javnite nabavki na<br />

pravnite lica utvrdeni vo Spisokot donesen od ministerot za finansii,<br />

vo delovite {to se odnesuvaat na to~kite od 1.6.4 do 1.6.8. ne bilo<br />

536

utvrdeno deka postoi javen interes pri donesuvaweto na Zakonot za<br />

javni nabavki.<br />

Spored misleweto na podnositelot, javniot interes od ~l. 30<br />

st. 3 od Ustavot na Republika Makedonija moral da bide utvrden so Zakonot<br />

za javni nabavki, zatoa {to toj ne e pretpostavena kategorija i<br />

ne mo`e da se izedna~i so toa {to navedenite pravni lica od Spisokot<br />

na ministerot za finansii se subjekti {to vr{at dejnosti od oblasti<br />

{to se od javen interes.<br />

Vo inicijativata posebno se uka`uva i na potrebata za usoglasuvawe<br />

na na{eto zakonodavstvo so zakonodavstvoto na Evropskata<br />

unija vo odnos na reguliraweto na javnite nabavki, {to proizleguvalo<br />

i od najnovata Direktiva na Evropskata unija od oblasta na javnite nabavki<br />

SOM 2000/276 (direktiva koja gi koordinira javnite nabavki na<br />

dru{tva koi vr{at dejnost vo oblasta na vodite, energetikata i transportot),<br />

pri {to nabavkite na dru{štvata koi vr{at dejnost od<br />

oblasta na telekomunikaciite bile izzemeni.<br />

Osporenite odredbi od Zakonot i od Spisokot na ministerot za<br />

finansii ne bile vo soglanost so odredbite na ~l. 55 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija i od pri~ini {to so niv se vr{elo ograni~uvawe<br />

na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto nadvor od uslovite utvrdeni<br />

vo ovoj ~len od Ustavot. Imeno, nitu vo Zakonot, ni vo Spisokot<br />

ne bilo utvrdeno deka toa ograni~uvawe e zaradi odbranata na Republikata,<br />

za{titata na prirodata, `ivotnata sredina ili zdravjeto na<br />

lu|eto. Zatoa, osporenite odredbi od Zakonot i Spisokot na ministerot<br />

za finansii ne bile vo soglasnost i so ~l. 54 od Ustavot spored<br />

koj slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot mo`at da se ograni~at<br />

samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

So ogled na toa {to osporenite odredbi od Zakonot i Spisokot<br />

donesen od ministerot za finansii, poradi navedenite pri~ini bile<br />

vo nesoglasnost so ~l. 8 al. 7, ~l. 30, ~l. 54 st. 1 i ~l. 55 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija, vo ovaa inicijativa se predlaga Sudot da povede<br />

postapka za ocenuvawe na nivnata ustavnost, a potoa da donese odluka<br />

za nivno poni{tuvawe.<br />

Spored podnositelot i na vtorata inicijativa - AD "Kosmofon"<br />

preku advokatot Nata{a Trepenoska-Tren~evska so ~l. 1 st. 2 se<br />

vr{ela povreda na pravoto na sopstvenost garantirano so ~l. 30 od<br />

Ustavot, bidej}i so Zakonot se ograni~uvalo pravoto na slobodno raspolagawe<br />

so sredstvata {to se vo privatna sopstvenost na pravnite<br />

lica koi vr{ele edna od navedenite dejnosti.<br />

Vo ovaa inicijativa se naveduva i toa deka terminot javni nabavki<br />

ne bil soodveten i primenliv za pravnite lica koi vr{at privatna<br />

dejnost bez ogled dali e taa od javen interes.<br />

Ponatamu, se naveduva deka Zakonot bil vo sprotivnost i so ~l.<br />

55 od Ustavot, zatoa {to pravnite lica koi vr{at privatna dejnost<br />

sekoga{ koga izleguvale na pazarot se stavale vo pozicija za toa da ja<br />

537

informiraat Vladata so {to direktno se zagrozuvala nivnata sloboda<br />

na pazarot i pretpriemni{tvoto. Ova i od pri~ina {to prakti~nata<br />

primena na Zakonot zna~ela deka odredeno pravno lice vo idnina ne<br />

}e mo`elo da sorabotuva so svoite dolgogodi{ni partneri.<br />

Spored navodite vo ovaa inicijativa Zakonot bil vo sprotivnost<br />

i so ~l. 59 od Ustavot, so koj na stranskite vlo`uva~i im se<br />

garantira pravoto na slobodno iznesuvawe na kapitalot i dobivkata i<br />

pravata steknati vrz osnova na vlo`eniot kapital ne mo`at da i se<br />

namaluvaat so zakon i drug propis.<br />

II<br />

Soglasno Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija,<br />

vo prethodnata postapka po navedenite inicijativi e pobarano<br />

mislewe od Vladata na Republika Makedonija, kako predlaga~ na Zakonot<br />

i od Ministerstvoto za finansii, kako podgotvuva~ na Zakonot<br />

i donositel na osporeniot Spisok. Takvo mislewe dostavi Vladata i<br />

Ministerstvoto za finansii, me|utoa vo prilog na referatot se dostavuva<br />

samo misleweto na Vladata na Republika Makedonija od pri~ini<br />

{to i dvete mislewa se identi~ni.<br />

Vo prilog na referatot, isto taka, se dostavuva i obrazlo`enieto<br />

na Predlogot na Zakonot za javni nabavki.<br />

III<br />

Pri razgleduvawe na ovie inicijativi, pred Sudot kako sporno<br />

se postavi slednoto pravno pra{awe:<br />

- Dali so osporenite odredbi od Zakonot, na pravnite lica na<br />

koi se odnesuvaat ovie odredbi im se ograni~uva pravoto na slobodno<br />

raspolagawe so sopstvenite sredstva, slobodata na pretpriemni{tvoto,<br />

koja se izrazuva preku sloboden izbor na delovnite partneri,<br />

slobodniot izbor na stoki i uslugi koi }e gi nabavuvaat, slobodnoto<br />

sklu~uvawe dogovori so delovnite partneri i sl, kako {to se naveduva<br />

vo inicijativite, i dokolku postojat takvi ograni~uvawa dali se vo<br />

soglasnost so Ustavot.<br />

IV<br />

Razgleduvaj}i gi osporenite zakonski odredbi vo kontekst na<br />

sodr`inata na celiot Zakon za javni nabavki od aspekt na odredbite<br />

od Ustavot vo odnos na koi se osporuva nivnata ustavnost, vo raspravata<br />

{to se vode{e po podnesenite inicijativi, po postavenoto sporno<br />

pravno pra{awe se razvija dve mislewa.<br />

1. Spored prvoto mislewe, koe trgnuva od osnovnite celi i na-<br />

~ela vrz koi se zasnova Zakonot, so utvrdeniot na~in i postapkite za<br />

vr{ewe na javnite nabavki (koi se odnesuvaat i na pravnite lica koi<br />

vr{at edna ili pove}e dejnosti od oblasta na vodosnabduvaweto,<br />

538

energetikata, transportot, telekomunikaciite i komunalnite uslugi,<br />

nezavisno dali tie se osnovani i se vo sopstvenost na dr`avata ili se<br />

vo privatna sopstvenost), ne se vr{i nitu odzemawe, ni ograni~uvawe<br />

na sopstvenosta i pravata {to proizleguvaat od sopstvenosta vo<br />

smisla na ~l. 30 od Ustavot.<br />

Imeno, na pravnite lica od navedenite oblasti koi se vo privatna<br />

sopstvenost, ne samo so osporenite, tuku so koja i da e druga odredba<br />

od ovoj zakon vo su{tina ne im se ograni~uva pravoto na koristewe<br />

i slobodno raspolagawe so sopstvenite sredstva, kako {to se naveduva<br />

vo inicijativite.<br />

Ova od pri~ini {to odlukata za potrebata od javna nabavka,<br />

kako i za izvorot i iznosot na sredstvata potrebni za nabavkata sekoga{šja<br />

donesuva, odnosno utvrduva nabavuva~ot, taka {to ovoj zakon ne<br />

sozdava nikakva obvrska bilo vo pogled na namenata, ili vo pogled na<br />

visinata na sredstvata {to eventualno ponduva~ot }e gi potro{i za<br />

javnata nabavka. So drugi zborovi, Zakonot nitu so eden ~len ovie subjekti<br />

ne gi obvrzuva opredeleni sredstva da oddelat za opredelena nabavka,<br />

so {to bi im se ograni~ilo nivnoto pravo na slobodno koristewe<br />

i raspolagawe so sopstvenite sredstva.<br />

Samostojnosta i nezavisnosta na ovie subjekti vo pogled na<br />

koristeweto i raspolagaweto so sopstvenite sredstva se sogleduva<br />

osobeno od ~l. 11 i 12 od Zakonot spored koi planot za vkupnite potrebi<br />

za nabavka po vidovi na stoki, uslugi i raboti, vrz osnova na planirani<br />

i obezbedeni sredstva, kako i odlukata za javna nabavka, gi donesuva<br />

liceto koe e ovlasteno, odnosno organot nadle`en za odlu~uvawe<br />

za rasporeduvaweto i koristeweto na sredstvata.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, kako i toa deka so Zakonot se<br />

propi{uva samo na~inot i postapkite za vr{ewe na javnite nabavki vo<br />

ramkite na sredstvata so koi raspolagaat i gi koristat ovie subjekti,<br />

so osporenite odredbi od Zakonot ne samo {to ne se vr{i ograni~uvawe<br />

na pravoto na sopstvenost, tuku ne se vr{i nitu ograni~uvawe na<br />

slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto. Ova zatoa {to spored ova<br />

mislewe na~inot i postapkite za vr{ewe na javnite nabavki utvrdeni<br />

so Zakonot se samo modalitet, odnosno forma preku koja se ostvaruva<br />

slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto, pa zatoa i ne mo`at da se<br />

sfatat kako nejzino ograni~uvawe. Imeno, ustavno zagarantiranata<br />

sloboda na pazarot i pretpriemni{tvoto ne ja ograni~uva dr`avata,<br />

osobeno vo period na tranzicija poradi odredeni sostojbi i specifi~nosti<br />

na oddelni dejnosti, da propi{e opredeleni pravila za odnesuvawe<br />

na subjektite na pazarot pri nabavka na stoki i uslugi. Dr`avata<br />

mo`e toa da go pravi so cel da se sozdadat uslovi i ambient za vistinsko<br />

funkcionirawe na principot na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto,<br />

i {to e glavna cel na Zakonot za javnite nabavki za obezbeduvawe<br />

ednakva i nediskriminatorska polo`ba na site subjekti na<br />

pazarot, slobodna i neograni~ena konkurencija i onevozmo`uvawe na<br />

539

monopolskata polo`ba na oddelni subjekti.<br />

Ottuka, ako slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto podrazbira<br />

subjekti koi se slobodni i samostojni da odlu~uvaat koga i poradi<br />

{to }e istapuvaat na pazarot, odnosno vo pravniot promet toga{,<br />

spored ova mislewe, nesporno e deka toa pravo ne im se ograni~uva so<br />

Zakonot za javni nabavki, tuku samo se utvrduvaat opredeleni pravila,<br />

odnosno na~in na koi toa }e go pravat. So Zakonot za javni nabavki,<br />

vsu{nost, se utvrduva samo na~inot i postapkata za sklu~uvawe na dogovorite<br />

za javnite nabavki koi ne se ni{to drugo, tuku obligacioni<br />

dogovori sklu~eni vo pismena forma me|u nabavuva~ot i ponduvua~ot<br />

za steknuvawe so stoki, dobivawe uslugi i izvr{uvawe raboti vo smisla<br />

na ovoj zakon, so koj stranite na dogovorot prezemaat soodvetni<br />

prava i obvrski za koi podnesuvaat i soodvetna odgovornost.<br />

Inaku, vklu~uvaweto na subjektite koi vr{at edna ili pove}e<br />

dejnosti od oblasta na vodosnabduvaweto, energetikata, transportot,<br />

telekomunikaciite i komunalnite uslugi, pod re`imot na javni nabavki<br />

utvrdeni so Zakonot, spored ova mislewe, vo osnova e so politi~ka<br />

i ekonomska cel. Imeno, celta na Zakonot e i vo ovie sektori, koi po<br />

mnogu ne{ta se specifi~ni, da se obezbedi otvorenost i transparentnost<br />

na nivnite nabavki so cel i tie da ja iskoristat slobodnata i<br />

neograni~enata konkurencija na potencijalni zainteresirani ponuduva~i,<br />

odnosno i za ovie nabavki da se obezbedi ramnopravna i ednakva<br />

polo`ba na site u~esnici na pazarot.<br />

Navedenite subjekti se specifi~ni od dva aspekti. Prvo, zaradi<br />

zna~eweto i karakterot na nivnata dejnost. Imeno, tie vr{at javno<br />

uslu`ni dejnosti, odnosno javni uslugi koi se nezamenliv uslov za<br />

`ivotot i rabotata na gra|anite i na pravnite lica i kako takvi se<br />

utvrdeni vo soodvetni zakoni. Vo tie zakoni istovremeno se utvrdeni<br />

i uslovite pod koi se vr{at ovie dejnosti, a dr`avata vo toj pogled<br />

ima soodvetni kontrolni funkcii, odnosno ovlastuvawa. Ottamu, iako<br />

pravnite lica vo ovie sektori po svojata sopstvenosna priroda mo`at<br />

da bidat privatni ili dr`avni, nivnata dejnost i rabotewe e od javnopraven<br />

karakter, pa zatoa zainteresiranosta i gri`ata na dr`avata za<br />

ostvaruvawe na nivnata dejnost, nezavisno dali se vo nejzina ili privatna<br />

sopstvenost, e edna od pri~inite na ovie subjekti da im propi{e<br />

pravila za vr{ewe na javnite nabavki.<br />

Vtoro, subjektite koi dejstvuvaat vo ovie sektori, se specifi-<br />

~ni i spored toa {to, soglasno so zakon koristat posebni ili ekskluzivni<br />

prava dodeleni so koncesija ili na drug na~in od nadle`nite<br />

organi na dr`avnata vlast i organite na edinicata na lokalnata samouprava.<br />

Poradi toa, tie vo vr{eweto na javnite nabavki ne se dovolno<br />

otvoreni na pazarot so {to se onevozmo`uva, odnosno se ograni~uva<br />

mo`nosta za konkurencija na pogolem broj potencijalni kvalifikuvani<br />

ponuduva~i za opredeleni nabavki. So ogled, pak, na toa {to se<br />

raboti za golemi i mo}ni sistemi, vlijanieto na nivnite nabavki na<br />

540

pazarot, i nivnata vrednost ne se za potcenuvawe. Toa se dopolnitelni<br />

pri~ini ovie subjekti da se stavaat pod re`imot na javnite nabavki.<br />

Treto, treba da se ima vo vid deka uslugite na navedenite subjekti<br />

se koristat od naj{irokiot sloj na gra|ani i pravni lica, koi vo<br />

ovie dejnosti, preku pla}awe na uslugite, vsu{nost, u~estvuvaat, odnosno<br />

participiraat i so svoi sredstva vo tro{ocite za vr{ewe na ovie<br />

dejnosti. Zatoa, dr`avnata regulativa za javnite nabavki vo sferata<br />

na javno uslu`nite dejnosti mo`e da se posmatra i kako sredstvo za<br />

za{tita na potro{uva~ite od visokite ceni i nekvalitetnite uslugi<br />

na koi sekako imaat vlijanie i javnite nabavki {to ovie subjekti gi<br />

vr{at za ostvaruvawe na nivnata dejnost.<br />

Opravdana pri~ina primenata na odredbite za javni nabavki da<br />

se odnesuva i na pravnite lica od ~l. 1 st. 2, odnosno Glava V od Zakonot<br />

e i faktot {to vo del od ovie pravni lica, vklu~itelno i vo AD<br />

"Makedonski telekomunikacii" dr`avata u~estvuva so svoj kapital i<br />

ima svoi pretstavnici vo nivnite upravni i nadzorni organi.<br />

Trgnuvaj}i od navedenoto mo`e da se zaklu~i deka kriterium za<br />

opredeluvawe na subjektite na nabavkite opfateni so ovoj zakon ne se<br />

izvorite i karakterot na sredstvata {to gi koristat, tuku statusot i<br />

funkcijata, odnosno dejnosta na subjektot. Ottamu, i terminot javni<br />

nabavki ne treba da se povrzuva samo so statusot na subjektot, tuku i so<br />

negovata dejnost koja e od javno-praven karakter.<br />

So ogled na toa {to vo osporenite odredbi stanuva zbor za pravni<br />

lica koi vr{at dejnost od javen interes, nezavisno dali tie se vo<br />

dr`avna ili privatna sopstvenost, spored ova mislewe mo`no e i razmisluvawe<br />

deka na pravnite lica vo privatna sopstvenost so samoto<br />

regulirawe na na~inot i postapkite za vr{ewe na javni nabavki, koi<br />

se obvrzuva~ki i za ovie subjekti, im se ograni~uva nivnoto pravo na<br />

slobodno koristewe na sopstvenite sredstva, odnosno slobodniot<br />

izbor na na~inot na koj }e se realiziraat nabavkite i sl. Me|utoa, i<br />

vo toj slu~aj, spored ova mislewe, ne mo`e da se postavi pra{aweto za<br />

soglasnosta na osporenite odredbi so Ustavot, bidej}i ova ograni-<br />

~uvawe e zaradi javniot interes na ovie dejnosti koj e utvrden so<br />

zakon.<br />

2. Za razlika od prvoto, spored vtoroto mislewe, so osporenite<br />

zakonski odredbi se ograni~uva pravoto na slobodno raspolagawe so<br />

sopstvenite sredstva na subjektite vo privatna sopstvenost koi dejstvuvaat<br />

vo navedenite sektori, kako i nivnata sloboda na pazarot i<br />

pretpriemni{tvoto. Ova pred sî od pri~ini {to se raboti za privatni<br />

subjekti koi svojata dejnost ja vr{at i ostvaruvaat so sopstveni<br />

sredstva, a ne so sredstva na dr`avata.<br />

Imeno, spored ova mislewe, sekoe nalo`uvawe odredeni postapki<br />

od strana na dr`avata na subjektite od privatniot sektor vo pogled<br />

na odlu~uvaweto za koristewe na nivnite sredstva, odnosno za sklu~uvaweto<br />

obligacioni dogovori, kakvi {to, vsu{nost, se i dogovori-<br />

541

te za javnite nabavki, zna~i su{tinsko ograni~uvawe na pravata {to<br />

proizleguvaat od sopstvenosta kako i na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

na ovie subjekti, koi, pak, mo`at da se ograni~at samo<br />

vo slu~aite utvrdeni vo ~l. 30 st. 3, odnosno ~l. 55 st. 3 od Ustavot.<br />

Ottuka, spored ova mislewe se postavuva pra{aweto dali samo<br />

so javniot interes na dejnostite koi gi vr{at ovie subjekti mo`e da se<br />

opravda dr`avnata regulativa, odnosno intervencija vo ureduvawe na<br />

odnosite koi se vo slobodnata sfera na pazarnite subjekti ili pak se<br />

za{tituva i druga ustavna vrednost.<br />

Kone~no, iako usoglasenosta so me|unarodnite akti ne e kriterium<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na Zakonot, sepak, so ogled na toa<br />

{to vo prvata inicijativa se uka`uva na negovata nesoglasnost i so<br />

direktivite na Evropskata unija, Sudot mu posveti vnimanie i na ova<br />

pra{awe.<br />

Od izvr{enata analiza e utvrdeno deka vklu~uvaweto na pravnite<br />

lica utvrdeni vo osporeniot stav 2 na ~l. 1 od Zakonot vo sistemot<br />

na javni nabavki ureden so ovoj zakon korespondira so direktivata<br />

na Sovetot na Evropskata unija 92/13/EEZ od 25. 02. 1992 godina za kordinirawe<br />

na zakonite, propisite i administrativnite odredbi vo<br />

vrska so primenata na propisite na Zaednicata za postapkite za nabavka<br />

na subjektite od sektorite vodostopanstvo, energetika, soobra}aj i<br />

telekomunikacii i Direktivata na Sovetot 93/38/EE od 14. 06. 1993<br />

godina za koordinirawe na procedurite za nabavki kaj subjektite koi<br />

operiraat vo sektorite energetika, soobra}aj i telekomunikacii, koja<br />

e izmeneta so Direktivata 1998/4/EZ na Evropskiot parlament i<br />

Sovetot od 16. 02. 1998 godina so koja ne se izzemeni telekomunikaciskite<br />

uslugi od oblasta na javnite nabavki.<br />

Direktivata 2004/17/ES za koordinirawe na procedurite za nabavki<br />

za subjektite koi operiraat vo sektorite vodosnabduvawe, energetika,<br />

soobra}aj i po{tenski uslugi (so koja e izzemen sektorot telekomunikacii<br />

na {to posebno se uka`uva vo inicijativata) e usvoena<br />

od Evropskiot parlament na 31. 03. 2004 godina.<br />

Soglasno ~l. 71 od ovaa Direktiva, zemjite ~lenki se dol`ni<br />

istata da ja implementiraat vo nivnoto nacionalno zakondavstvo najdocna<br />

do 31. 01. 2006 godina {to zna~i do toj rok zemjite ~lenki (i zemjite<br />

aplikanti za ~lenstvo vo EU) se dol`ni da go usoglasat nivnoto<br />

zakonodavstvo so ovaa direktiva, a dotoga{ }e se primenuvaat starite<br />

direktivi.<br />

*<br />

542

R E F E R A T<br />

po odr`ana podgotvitelna sednica<br />

po predmetite U. br. 132/2004 i U. br. 190/2004<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija na sednicata odr`ana<br />

na 2. 03. 2005 godina pod to~kata I/1 go razgleda referatot izgotven po<br />

povod inicijativite od AD "Makedonski telekomunikacii" i AD "Kosmofon"<br />

podneseni do Sudot za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 1 st. 2 i<br />

3 i ~l. 74, 75, 76 i 77 od Zakonot za javni nabavki ("SV RM," br. 19/2004)<br />

i Spisokot so koj se utvrduvaat subjektite na koi se odnesuvaat odredbite<br />

na Zakonot za javni nabavki, vo delot na to~kite od 1. 6.4 do 1.6.8,<br />

donesen od ministerot za finansii ("SV RM," br. 34/2004 i 10/2005).<br />

Po raspravata {to se vode{e na sednicata Sudot zaklu~i po<br />

ovoj predmet da se odr`i podgotvitelna sednica so cel za rasvetluvawe<br />

na postavenoto sporno pravno pra{awe.<br />

Na podgovitelnata sednica koja se odr`a na 28. 04. 2005 godina<br />

od pokanetite u~esnici prisustvuvaa: m-r Dimitar Todevski, kako pretstavnik<br />

na Vladata i Ministerstvoto za finansii, Mare Boeva Micevska,<br />

sovetnik vo Ministerstvoto za finansii, d-r Petar Naumovski,<br />

dr`aven sovetnik vo Vladata na Republika Makedonija, Vawa<br />

Mihajlova, ~len na Dr`avnata komisija za spre~uvawe na korupcijata,<br />

Dobrica Arsov i Goce Mitevski od AD "Makedonski telekomunikacii"<br />

i Goran Andrevski, Dejvid Davidovski i Ana Jankulovska od AD<br />

"Kosmofon".<br />

Vo referatot podgotven za podgotvitelnata sednica, kako sporno<br />

be{e postaveno slednoto pravno pra{awe: Dali so osporenite<br />

odredbi od Zakonot, na pravnite lica na koi se odnesuvaat ovie odredbi<br />

im se ograni~uva pravoto na slobodno raspolagawe so sopstvenite<br />

sredstva, slobodata na pretpriemni{tvoto, koja se izrazuva preku sloboden<br />

izbor na delovnite partneri, slobodniot izbor na stoki i uslugi<br />

koi }e gi nabavuvaat, slobodnoto sklu~uvawe dogovori so delovnite<br />

partneri i sl, kako {to se naveduva vo inicijativite, i dokolku postojat<br />

takvi ograni~uvawa dali se vo soglasnost so Ustavot?<br />

U~esnicite vo raspravata na podgotvitelnata sednica gi iznesoa<br />

svoite mislewa i stavovi od normativno praven, prakti~en i komparativen<br />

aspekt i istite se notirani vo stenografskite bele{ki od<br />

sednicata. Na 20. 07. 2005 godina, stenografskite bele{ki bea dostaveni<br />

do pretsedatelot i sudiite na Ustavniot sud.<br />

Od raspravata na podgotvitelnata sednica i uvidot vo stenografskite<br />

bele{ki mo`e da se zaklu~i deka u~esnicite bea podeleni vo<br />

nivnite izlagawa po odnos na postavenoto sporno pravno pra{awe.<br />

1. m-r Dimitar Todevski - dr`aven sovetnik vo Ministerstvoto<br />

za finansii vo svojata diskusija gi prezentira{e navodite izneseni<br />

vo referatot izgotven za podgotvitelnata sednica (strana 11 do 15),<br />

543

kade se izneseni celite i funkciite na Zakonot za javni nabavki kako<br />

i argumentite {to se vo prilog na pravnoto mislewe, spored koe ne<br />

mo`e osnovano da se postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenite<br />

odredbi od Zakonot so Ustavot na Republika Makedonija, od aspekt na<br />

pri~inite poradi koi se osporuva nivnata ustavnost. Od tie pri~ini<br />

vo ovoj del diskusijata na m-r Dimitar Todevski nema posebno da ja<br />

elaborirame.<br />

Ona {to treba posebno da se izdvoi e delot od negovata diskusija<br />

za usoglasenosta na Zakonot so direktivite na Evropskata unija i<br />

vo toj kontekst deka vo ovie direktivi nikade ne bilo posebno naglaseno<br />

za koi sektori (privatni ili dr`avni) se odnesuvale tie. So drugi<br />

zborovi, spored nas, toa zna~i deka i prethodnite direktivi i sega<br />

va`e~kata gi koordinirale javnite nabavki vo sektorite za voda, energetika,<br />

transport i po{tenski uslugi (porano i telekomunikaciite)<br />

nezavisno vo ~ija sopstvenost se ovie sektori (privatna ili dr`avna),<br />

odnosno deka primenata na direktivite podednakvo se odnesuvala i na<br />

dr`avniot i na privatniot sektor od navedenite oblasti. Spored negovata<br />

diskusija, potrebata od regulirawe na javnite nabavki na subjektite<br />

vo tie sektori so spomenatite direktivi e tie sektori (kako<br />

{to bilo decidno spomenato i vo ~etvrtiot izve{taj za sproveduvawe<br />

na regulativite za telekomunikaciite od 1998) da se otvorat kon pazarot,<br />

odnosno da se vovede de iure i de facto efektivna konkurencija vo<br />

ovie sektori, i deka ovaa potreba prestanuva dokolku vo oddelen sektor<br />

bile ispolneti ovie uslovi (poradi {to se izzemani i telekomunikaciite<br />

so poslednata direktiva na Evropskata komisija).<br />

Zaslu`uva vnimanie i podatokot {to toj go prezentira{e vo<br />

vrska so rokot za usoglasuvawe na zakonodavstvata na zemjite ~lenki<br />

na Evropskata unija so poslednata nejzina direktiva za javnite nabavki,<br />

so koja e izzeman sektorot telekomunikacii. Imeno, be{e istaknato<br />

deka osven rokot utvrden vo ~len 71 stav 1 (najdocna do 31. 01. 2006<br />

godina), vo stavot 2 na istiot ~len od taa direktiva, za zemjite ~lenki<br />

bilo utvrdeno deka mo`at da iskoristat dopolnitelen period do 35<br />

meseci po istekot na rokot od stav 1 za primena na odredbite {to se<br />

potrebni za usoglasuvawe so ~len 6 od ovaa direktiva.<br />

Inaku, od uvidot vo Direktivata vidno e deka ovoj dopolnitelen<br />

rok za usoglasuvawe se odnesuva samo na nejziniot ~len 6 koj se<br />

odnesuva za aktivnosti povrzani so obezbeduvawe na po{tenski uslugi<br />

i e nov ~len sporedeno so prethodnata Direktiva 93/38/EZ.<br />

Ottuka, spored na{e mislewe ~len 71 od Direktivata ostava<br />

mo`nost sekoja zemja ~lenka na Evropskata unija zavisno od uslovite<br />

vo sopstvenata zemja da procenuva koga vo ramkite na ostaveniot prostor<br />

do 31. 01. 2006 godina od svoeto zakonodavstvo }e gi izzeme telekomunikaciite<br />

od re`imot na javni nabavki. Ovoj rok va`i i za na{ata<br />

zemja koja pretendira za ~lenstvo vo Evropskata unija.<br />

544

D-r Petar Naumovski vo po~etokot na svojata diskusija se osvrna<br />

na zna~eweto i ulogata na javnite nabavki od aspekt na Spogodbata<br />

za stabilizacija i asocijacija i direktivite na Evropskata unija od<br />

1992 do 1998 godina so koi se koordiniraat postapkite za javni nabavki,<br />

od ~ii osnovni opredelbi se trgnalo pri donesuvaweto i na prethodniot<br />

i na sega va`e~kiot Zakon za javni nabavki. Vo toj kontekst<br />

toj me|u drugoto istakna deka javnite nabavki spored Spogodbata za<br />

stabilizacija i asocijacija (~l. 72) se osnova za vr{ewe na nediskriminacija<br />

i reciprocitet i vo ramkite na odredbite od Svetskata<br />

trgovska organizacija toa zna~i deka i na kompaniite i pretprijatijata<br />

vo Republika Makedonija treba da im bide daden pristap za konkurirawe<br />

za javni nabavki spored utvrdena postapka vo zaednicata vo<br />

soglasnost so pravilata na Evropskata unija so tretman koj {to ne e<br />

ponepovolen od onoj daden na kompaniite vo Evropskata unija.<br />

Vo vrska so direktivite na Evropskata unija za postapkite na<br />

nabavkite na subjektite od navedenite sektori toj istakna deka nivna<br />

karakteristika e "{to so niv se vospostavuva multilateralna ramka<br />

za izedna~eni prava i obvrski vo vrska so nabavkite kako i voveduvawe<br />

na ednakvi uslovi za konkurirawe. Ponatamu, zaradi obezbeduvawe na<br />

realno otvarawe na pazarot i fer ramnote`a vo primenata na pravilata<br />

za javni nabavki vo ovie sektori, potoa da ne se na{teti ednakviot<br />

tretman na dogovornite subjekti vo javniot i privatniot sektor<br />

... da nema naru{uvawe vo odnos na reguliraweto na sistemot na sopstvenost."<br />

Toj uka`a i na modelot na unicitralot koj egzistira kako zakon<br />

{to go ima doneseno OON, vo koj se ureduvaat pravilata za javnite<br />

nabavki vo sferata na ovie dejnosti, kako i na modelite na javni nabavki<br />

{to gi ima utvrdeni i Svetskata banka.<br />

Ponatamu, toj vo svojata diskusija posebno potencira deka druga<br />

pri~ina za primena na Zakonot za javni nabavki i na subjektite koi<br />

vr{at edna od navedenite dejnosti e i otsustvoto na pocelosnata konkurencija<br />

na nivo na Republika Makedonija vo ovie oblasti, {to e i<br />

fakti~ka sostojba, koja se o~ekuva vo idnina da se promeni i preispita<br />

od aspekt na obezbeduvawe na principot, odnosno na~eloto na fer<br />

konkurencija i ednakvata i nediskriminatorska polo`ba na ponuduva-<br />

~ite pri javnite nabavki od strana na ovie subjekti, vrz osnova na koe<br />

na~elo se zasnova i samiot zakon.<br />

Vo odnos na postavenoto sporno pravno pra{awe negovoto mislewe<br />

be{e deka so osporenite odredbi od Zakonot ne se povreduva<br />

nitu pravoto na sopstvenost, nitu slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

pa ottuka i nema osnovi za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na nivnata ustavnost. Vo prilog na ovoj svoj stav, pokraj ve}e navedenite<br />

op{ti, iznese i nekoi svoi pokonkretni viduvawa. Toj smeta<br />

deka dr`avata so ovoj zakon, vo ramkite na obvrskite od Spogodbata za<br />

asocijacija i stabilizacija, a soglasno regulativata na Evropskata<br />

545

unija i fakti~kata sostojba, so posebniot na~in i postapkite za vr{ewe<br />

na javnite nabavki od strana na subjektite koi vr{at edna od navedenite<br />

dejnosti vo ~lenot 1 stav 2 od Zakonot, se obezbeduva javnost i<br />

konkurentnost na javnite nabavki, pogolem kvalitet i ekonomi~nost,<br />

kako i racionalnost za koristeewe na sredstvata za javni nabavki.<br />

Pritoa, dr`avata nitu na eden na~in ne im go ograni~uva pravoto na<br />

ovie subjekti slobodno da gi planiraat sopstvenite sredstva i istite<br />

samostojno da gi rasporeduvaat i koristat, tuku naprotiv ovie subjekti<br />

sami odlu~uvaat za nabavkite, samostojno gi utvrduvaat uslovite za<br />

nabavkite i samostojno go izbiraat najpovolniot ponuduva~, soglasno<br />

kriteriumite i uslovite utvrdeni so ovoj zakon. Ottuka, postapkite za<br />

javni nabavki koi dr`avata gi utvrduva za ovie subjekti so ovoj zakon,<br />

a za koja od niv }e se opredeli, soglasno uslovite utvrdeni vo zakonot,<br />

odlu~uvaat samostojno tie subjekti, pretstavuvaat samo forma preku<br />

koja se ostvaruva slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto, a ne<br />

ograni~uvawe na taa sloboda.<br />

Vo potkrepa na navedenoto, nie bi dopolnile deka stepenot na<br />

ekonomskata sloboda vo edna zemja se meri ili poto~no se povrzuva i<br />

so mo`nosta za pristap na sekoj subjekt do pazarot pod ednakvi uslovi.<br />

Ako e taka, toga{ so zatvorawe na pazarot preku monopolizirawe na<br />

ponudite na subjektite od sektorite opfateni vo osporenite ~lenovi<br />

na Zakonot, koj fakt se imal predvid pri podgotovkata na ovoj zakon,<br />

se gu{i privatnata inicijativa i se stavaat vo neednakva, odnosno diskriminatorska<br />

polo`ba iljadnici pretpriema~i, ponuduva~i, koi vo<br />

drugi uslovi bi imale mo`nost da obezbedat rabota i podem na svoite<br />

biznisi. Imeno, vo takvi uslovi ne mo`e da se zboruva za pazarna ekonomija<br />

i za sloboda na pazarot i pretpriemni{tvoto, pa zatoa po~ituvaj}i<br />

ja ovaa sloboda na site subjekti podednakvo osporenite odredbi<br />

od Zakonot, spored negovite celi, se vo funkcija na sozdavawe uslovi<br />

za dejstvuvawe na pazarnite zakonitosti osobeno so voveduvawe na<br />

ednakvi uslovi za konkurencija na site subjekti vo slu~aj na javnite<br />

nabavki vo sektorite vodosnabduvawe, energija, transport i telekomunikaciite,<br />

a ne za ograni~uvawe na slobodata na pazarot na subjektite<br />

od ovie sektori.<br />

Vawa Mihajlova, ~len na Dr`avnata komisija za spre~uvawe na<br />

korupcijata vo pogolem del od svojata diskusija se osvrna na korupcijata<br />

vo javnite nabavki, koja osobeno bila prisutna koga tie ne se<br />

vr{at vo postapka {to ne e javna, transparentna, tuku so direktna spogodba,<br />

bez konkurencija i obezbeduvawe ednakvo pravo i tretman na<br />

site subjekti na pazarot. Vo toj kontekst taa navede deka i vo Zakonot<br />

za spre~uvawe na korupcijata se utvrdeni merki i aktivnosti za spre-<br />

~uvawe na korupcijata, i za subjektite koi vr{at raboti od javen interes.<br />

Ponatamu istakna deka i Zakonot za spre~uvawe na korupcijata<br />

ima posebna glava za zloupotreba na javnite nabavki, a bidej}i i privatniot<br />

sektor ne e imun od korupcija, ovoj zakon se zanimaval i so<br />

546

problemot na korupcijata vo trgovskite dru{tva.<br />

Spored nea, javna nabavka zna~i deka ona {to se nabavuva treba<br />

da se napravi javno, transparentno so mo`nost na site za ednakvo pristap,<br />

{to e odlika na pazarnata ekonomija, odnosno mehanizam na ovaa<br />

ekonomija.<br />

Od me|unarodnite dokumenti koi gi tretiraat javnite nabavki<br />

taa ja spomna Konvecnijata na ON protiv korupcija, usvoena na 31. 10.<br />

2003 godina, koja vo Republika Makedonija e vo postapka na potpi{uvawe<br />

i ratifikacija. I vo ovaa Konvencija cela glava bila posvetena<br />

na javnite nabavki i vo privatniot sektor, za ~ii postapki, odnosno<br />

sistemi va`ele principite na transparetnost, konkurentnost i objektivnost<br />

vo donesuvawe na odlukite i efikasnost.<br />

Ottuka, ako ovie pravila sodr`ani vo me|unarodnite akti koi<br />

gi reguliraat postapkite na javnite nabavki se odnesuvaat i na javnite<br />

nabavki na subjektite od privatniot sektor, toga{šspored nas samo po<br />

sebe se nametnuva pra{aweto dali i so odredbite na ovie akti, me|u<br />

koi e i poslednata direktiva na Evropskata unija se vr{i ograni~uvawe<br />

na pravoto na sopstvenost i slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

na tie subjekti ili se, pak, vo funkcija na sozdavawe uslovi<br />

za dejstvuvawe na pazarnite zakonitosti na globalen plan.<br />

2 Na podgotvitelnata sednica, kako {to be{e i istaknato, pretstavnicite<br />

na podnositelite na inicijativata iznesoa svoi mislewa<br />

i stavovi {to se vo prilog na poinakvo pravno mislewe po odnos na<br />

spornoto pravno pra{awe.<br />

Dobrica Arsov od AD "Makedonski telekomunikacii," kako<br />

prv diskutant od ovaa grupa pretstavnici, ne iznese novi i dopolnitelni<br />

argumenti od onie izneseni vo inicijativata. Vsu{nost, negovata<br />

diskusija se odnesuva{e na pra{awa od tipot dali dr`avata ima<br />

pravo so Zakonot za javni nabavki da nametnuva postapki i za pravni<br />

lica koi se 100% privatna sopstvenost, kako {to e slu~ajot so Kosmofon,<br />

{to se javni ovlastuvawa (javen interes), so ogled na toa {to ovoj<br />

poim ne bil spomnat vo Zakonot i sl.<br />

Toj, isto taka, istakna deka Zakonot bil nejasno formuliran i<br />

ostaval prostor za razli~no tolkuvawe i primena, osobeno od pri~ini<br />

{to osporenite ~lenovi od 74 do 77 bile vo sprotivnost so ~l. 1 st. 2<br />

od Zakonot, zatoa {to vo nego kako kriterium ili uslov za primena na<br />

ovoj Zakon na postapkite na javni nabavki kaj subjektite {to vr{at<br />

dejnost od javen interes od navedenite oblasti bilo utvrdeno tie da<br />

imaat i ekskluzivni ili specijalni prava dodeleni od dr`avnite organi,<br />

a ovoj kriterium ne bil posebno utvrden vo osporenite ~lenovi od<br />

74 do 77 od Zakonot. So ogled na toa {to so ovie navodi koi se nadvor<br />

od inicijativata fakti~ki se osporuva me|usebnata soglasnost na ~lenovite<br />

od 74 do 77 so ~l. 1 st. 2 od istiot zakon, smetame deka ne zaslu`uvaat<br />

posebno elaborirawe od pri~ini {to Sudot ne e nadle`en<br />

da ja ocenuva me|usebnata usoglasenost na ~lenovi od ist zakon. Ova i<br />

547

od pri~ini {to spored na{e mislewe, ~lenovite od 74 do 77 treba da<br />

se tolkuvaat vo kontekst na sodr`inata na celiot Zakon, a osobeno na<br />

~l. 1 st. 2, koj {to spa|a vo grupata op{ti odredbi i e razraboten<br />

tokmu so tie odredbi od Zakonot.<br />

Vtoriot pretstavnik od AD "Makedonski telekomunikacii"<br />

Goce Mitevski iznese viduvawe za direktivite na Evropskata unija i<br />

za odnosot na Zakonot za javni nabavki kon niv vo sferata na telekomunikaciite.<br />

Imeno, argumentite za neustavnosta na osporenite zakonski<br />

odredbi, toj gi zasnova{e edinstveno na obvrskata na Republika<br />

Makedonija za usoglasuvawe na nejzinoto zakonodavstvo so zakonodavstvata<br />

na Evropskata unija {to proizleguvala od Spogodbata za stabilizacija<br />

i asocijacija na Republika Makedonija so Evropskite zaednici<br />

i nivnite zemji ~lenki br. 28/1 od 2001 godina. Pritoa ja ima{e<br />

predvid najnovata Direktiva na Evropskata unija za javni nabavki<br />

2004/17/ES, so koja se izzemani javnite nabavki od oblasta na telekomunikaciite.<br />

Spored nego, Zakonot za javni nabavki ne bil usoglasen<br />

vo toj del so ovaa direktiva i pokraj toa {to AD "Makedonski telekomunikacii"<br />

zaklu~no so 31. 12. 2004 godina pove}e ne egzistiralo vrz<br />

osnova na specijalni i ekskluzivni prava. Imeno od odgovorot na EU<br />

Pra{alnikot od strana na Vladata na Republika Makedonija se gledalo<br />

deka ova akcionersko dru{tvo ne e ve}e subjekt na pazarot koe deluva<br />

vrz osnova na vakvi prava, a bil donesen Zakonot za elektronski komunikacii<br />

(nov termin koj gi sodr`i i telekomunikaciite) kako osnovna<br />

pretpostavka i garancija za liberalizacija na pazarot vo ovaa<br />

oblast.<br />

Iznesuvaj}i gi ovie i drugi argumenti, ovoj u~esnik predlo`i<br />

vo Glava V od Zakonot da se izzemaat nabavkite od oblasta na telekomunikaciite,<br />

zaradi usoglasuvawe na Zakonot so Direktivata 2004/17<br />

ES na Evropskata unija. Rokot na usoglasuvawe za zemjite ~lenki, pak,<br />

bil najdocna do 31. 01. 2006 godina, {to ne zna~elo deka treba da se<br />

~eka do toj datum.<br />

Ne navleguvaj}i podrobno vo pravnoto dejstvo na ovaa i drugite<br />

direktivi na Evropskata unija, {to kako pravni akti gi donesuva Sovetot<br />

ili Komisijata na Sovetot na Evropskata unija, koi po pravilo<br />

sozdavaat obvrski na zemjite - ~lenki (Republika Makedonija se u{te<br />

ne e ~lenka na EU) nivnite odredbi da gi implementiraat vo doma{-<br />

noto zakonodavstvo i posledicite za dr`avata {to }e propu{ti da go<br />

napravi toa vo opredeleniot rok, za nas e bitno deka ovaa direktiva ne<br />

e od primarno zna~ewe za ocenuvawe na ustavnosta na osporenite odredbi<br />

od Zakonot i eventualnata nejzina neusoglasenost so Zakonot ne e<br />

edinstven kriterium {to povlekuva avtomatski i negova neusoglasenost<br />

so Ustavot. Ovde potsetuvame deka krajniot rok za usoglasuvawe<br />

so ovaa direktiva za zemjite ~lenki (koj se odnesuva i za na{ata zemja<br />

kako pretendent za ~lenka vo EU) e 31. 01. 2006 godina, odnosno 35 meseci<br />

posle toj rok.<br />

548

Spored nas, ne se relevantni i drugite navodi na ovoj diskutant<br />

so ogled na toa {to AD "Makedonski telekomunikacii" sî u{te e edinstven<br />

javen fiksen telekomunikaciski operator. Toa prakti~no zna-<br />

~i deka ova akcionersko dru{tvo sî u{te go ima ekskluzivnoto pravo<br />

i monopolot vo ovaa sfera iako so noviot Zakon za elektronski komunikacii<br />

se sozdadeni pravni pretpostavki za sproveduvawe na liberalizacija<br />

na pazarot.<br />

Ottuka, spord nas, tokmu poradi specijalnite ili ekskluziivnite<br />

prava {to im se dodeleni na pravnite lica koi vr{at edna ili<br />

pove}e dejnosti od oblasta na vodosnabduvaweto, energetikata, transportot,<br />

telekomunikaciite i komunalnite uslugi, nezavisno dali tie<br />

se vo dr`avna ili privatna sopstvenost, ovie pravni lica ne se nao|aat<br />

vo ista, tuku vo razli~na pravna polo`ba na pazarot vo odnos na<br />

drugite pravni lica koi vr{at drugi dejnosti {to, isto taka, se od javen<br />

interes. Zatoa, osporenite zakonski odredbi eventualno ne bi mo-<br />

`ele da se problematiziraat nitu od aspekt na na~eloto na ednakvata<br />

pravna polo`ba na subjektite na pazarot, iako vo odnos na ova na~elo<br />

}e zabele`ime deka so inicijativite direkno ne se osporuva nivnata<br />

ustavnost.<br />

Povrzuvaj}i go terminot "javni nabavki" samo za dr`avnite<br />

organi i pretprijatijata i ustanovite vo dr`avna sopstvenost, Dejvid<br />

Davidovski - pretstavnik od AD "Kosmofon" vo po~etokot na svojata<br />

diskusija istakna deka ovoj termin ne e svojstven za nabavkite na pravnite<br />

lica vo privatna sopstvenost poradi {to tie vo Zakonot mehani~ki<br />

se vmetnati so cel da im se ograni~i pravoto na sopstvenost,<br />

slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto i pravoto na slobodno<br />

iznesuvawe na vlo`eniot kapital i dobivkata na stranskite vlo`uva~i,<br />

vo odnos na koi prava zagarantirani vo ~l. 35, 55 i 59 od Ustavot<br />

se osporuva i ustavnosta na oddelnite odredbi od Zakonot za javni nabavki<br />

vo inicijativata podnesena od ovoj podnositel. Imeno, spored<br />

nego terminot javni nabavki asocira na dr`avni pa zatoa pravnite<br />

lica vo privatna sopstvenost koi ne tro{ele javni sredstva vo nikoj<br />

slu~aj ne mo`ele da vr{at javni nabavki, bez ogled na toa kakva dejnost<br />

vr{at tie i vrz osnova na {to ja vr{at dejnosta (koncesija, dozvola<br />

ili na drug na~in).<br />

Ponatamu, toj vo svojata diskusija iznese prigovori i vo odnos<br />

na toa deka Zakonot ne go definira javniot interes {to se za{tituva<br />

preku javnite nabavki, za od aspekt na Ustavot da se opravda ograni~uvaweto<br />

na sopstvenosta na privatnite pravni lica koi vr{at edna ili<br />

pove}e od navedenite dejnosti, {to se vr{elo so osporenite zakonski<br />

odredbi. Vo ovoj kontekst toj istakna deka "javniot interes" edinstveno<br />

e utvrden vo Zakonot za eksproprijacija, a istovremeno go postavi<br />

i pra{aweto zo{to i drugite pravni lica {to vr{at dejnost, isto<br />

taka, od javen interes ne se vneseni vo Zakonot za javni nabavki, iako<br />

nekoi od niv taa dejnost, isto ja vr{at vrz osnova na koncesija (kako<br />

549

primer ja navede oblasta na rudarstvoto), o~igledno poistovetuvaj}i<br />

ja koncesijata so specijalnite prava navedeni vo ~lenot 1 stav 2 od Zakonot.<br />

Kako protiv argument na prvoto pravno mislewe po spornoto<br />

pra{awe toj go postavi i pra{aweto: zo{to dogovorite za nabavka ako<br />

ne se ni{to drugo, tuku obligacioni dogovori sklu~eni vo pismena<br />

forma, postapkata i na~inot na nivnoto sklu~uvawe zakonodavecot gi<br />

uredil so Zakonot za javni nabavki kako poseben zakon, a ne so Zakonot<br />

za obligacionite odnosi?<br />

Svojata diskusija toj ja zavr{i so zabele{ka deka ne se jasni<br />

celite na zakonodavecot {to sakal da gi postigne so donesuvawe na<br />

ovoj zakon, osven so nego da se ograni~i pravoto na sopstvenost, slobodata<br />

na pazarot i pretpriemni{tvoto na privatnite pravni lica i da<br />

se ograni~i nivnata samostojnost vo vr{eweto na privatnata dejnost.<br />

Za potrebite i celite poradi koi e donesen Zakonot, kako i za<br />

na~elata vrz koi se zasnova istiot (~l. 6 od Zakonot), smetame deka e<br />

dovolno ka`ano i vo referatite i vo diskusijata na prethodnite u~esnici<br />

vo raspravata na podgotvitelnata sednica poradi {to cenime<br />

deka nema potreba od nivno povtoruvawe. Ona {to vo ovoj kontekst bi<br />

go istaknale e deka dr`avnata regulativa odnosno intervencija vo<br />

sferata na javnite nabavki na privatnite pravni lica (koi {to vr{at<br />

edna ili pove}e dejnosti utvrdeni vo ~l. 1 st. 2 od Zakonot, nesporno e<br />

deka se od javen interes i se vr{at vrz osnova na specijalni ili ekskluzivni<br />

prava dodeleni od organite na dr`avnata i organite na edinicite<br />

na lokalnata samouprava) spored nas, mo`e da se opravda ne so<br />

ostvaruvaweto i za{titata na javniot interes vo oblasta na ovie dejnosti,<br />

(zatoa {to Zakonot i nema takva cel), tuku so obezbeduvaweto<br />

na fer konkurencija, ednakva i nediskriiminatorska polo`ba na ponuduva~ite,<br />

transparentnost i javnost na nabavkite kaj subjektite {to<br />

gi vr{at ovie dejnosti, koi se i evropski standardi za javnite nabavki<br />

vo ovie sektori soglasno direktivite na Evropskata unija, a se vo funkcija<br />

na ostvaruvawe na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto i<br />

ednakvata pravna polo`ba na site subjekti na pazarot voop{to.<br />

Podednakvo respektiraj}i gi site mislewa i stavovi izneseni<br />

od u~esnicite vo raspravata na podgotvitelnata sednica i onie vo referatot<br />

izgotven za ovaa sednica, vo ovaa faza na postapkata bi uka-<br />

`ale i na toa deka dokolku Sudot se opredeli za vtoroto mislewe po<br />

spornoto pravno pra{awe toga{, spored nas, negovata intervencija ne<br />

bi trebalo da se ograni~i samo na pravnite lica od oblasta na telekomunikaciite,<br />

vo koj del so inicijativite se osporuva Zakonot, tuku i<br />

na pravnite lica od drugite oblasti kako {to se vodosnabduvaweto,<br />

energetikata, transportot i komunalnite uslugi zatoa {to pravnite<br />

argumenti za eventualno poveduvawe na postapkata bi se odnesuvale i<br />

za niv.<br />

550

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da odlu~i da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na:<br />

a) ^l. 1 st. 2 i 3 i ~l. 74, 75, 76 i 77 od Zakonot za javni nabavki<br />

("SV RM," br. 19/2004).<br />

b) Spisokot so koj se utvrduvaat subjektite na koi se odnesuvaat<br />

odredbite na Zakonot za javni nabavki, vo delot na to~kite od 1.6.4 do<br />

1.6.8, donesen od ministerot za finansii ("SV RM," br. 34/2004 i 10/<br />

2005).<br />

Prilog: Direktivata 2002/17/EZ na Evropskata unija od 31<br />

mart 2004 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 19 oktomvri 2005<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na:<br />

a) ^len 1 stav 2 i 3 i ~lenovite 74, 75, 76 i 77 od Zakonot za<br />

javnite nabavki ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 19/<br />

2004), i<br />

b) Spisokot so koj se utvrduvaat subjektite na koi se odnesuvaat<br />

odredbite na Zakonot za javnite nabavki, vo delot na to~kite od 1.6.4<br />

do 1.6.8, donesen od ministerot za finansii ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 34/2004 i 10/2005).<br />

2. AD Makedonski telekomunikacii i AD Kosmofon, zastapuvano<br />

od advokatot Nata{a Trpenoska-Tren~evska, na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija mu podnesoa inicijativi za poveduvawe postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na odredbite od Zakonot i Spisokot<br />

ozna~eni vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata podnesena od AD "Makedonski<br />

telekomunikacii" osporenite odredbi od Zakonot za javnite nabavki<br />

i od Spisokot donesen od ministerot za finansii bile povredeni<br />

temelnite vrednosti od ~len 8 na Ustavot na Republika Makedonija<br />

{to se odnesuvaat na pravnata za{tita na sopstvenosta i slobodata<br />

na pazarot i pretpriemni{tvoto, koi poblisku se razraboteni vo<br />

odredbite na ~lenovite 30 i 55 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Imeno, vo inicijativata se naveduva deka so odredbite na ~len 1 stav 2<br />

od Zakonot i to~kite od 1.6.4. do 1.6.8. od Spisokot, primenata na Zakonot<br />

bila nametnata i za trgovski dru{tva so mnozinska, pa duri i<br />

551

celosna privatna sopstvenost, doma{na ili stranska, koi vr{at dejnost<br />

vo oblasta na telekomunikaciite, transportot, energetikata,<br />

itn., taka {to ovie pravni lica bile staveni pod poseben re`im na javni<br />

nabavki {to bil voobi~aen za organite na dr`avnata vlast i drugite<br />

institucii koi koristat sredstva od Buxetot na Republika Makedonija<br />

i za dru{tvata koi se vo celosna ili dominantna sopstvenost na<br />

dr`avata ili edinicite na lokalnata samouprava.<br />

So nametnuvaweto na primenata na ovoj zakon na ovie pravni<br />

lica, a osobeno sprema AD "Makedonski telekomunikacii," koe e vo<br />

dominantna privatna sopstvenost, se ograni~uvale nivnite prava koi<br />

proizleguvale od privatnata sopstvenost i se ograni~uvala nivnata<br />

sloboda na pretpriemni{tvo, bidej}i tie ne bile vo mo`nost slobodno<br />

i vedna{ da gi vr{at nabavkite na neophodnata oprema, surovini,<br />

repromaterijali i drugi sredstva koi im se potrebni za izvr{uvawe<br />

na nivnata dejnost, tuku se prinudeni pri nivnata nabavka da gi<br />

po~ituvaat administrativnite postapki predvideni so Zakonot.<br />

Na toj na~in, na ovie pravni lica, vklu~uvajći go i AD "Makedonski<br />

telekomunikacii," im se ograni~uvalo pravoto na slobodno raspolagawe<br />

so sopstvenite sredstva i slobodata na pretpriemni{tvoto,<br />

koja se izrazuva pred sî preku sloboden izbor na delovnite partneri,<br />

slobodniot izbor na stokite koi }e se nabavuvaat, slobodniot izbor<br />

na na~inot na koj }e se realiziraat konkretnite nabavki, slobodnoto<br />

sklu~uvawe na dogovori so delovnite partneri, mo`nosta od brzo i<br />

efikasno realizirawe na nabavkite potrebni za vr{ewe na sopstveniot<br />

deloven potfat, a so toa i mo`nosta za brza i navremena reakcija<br />

na pazarot vo uslovi na rabota vo pazarna ekonomija, odnosno vo uslovi<br />

na konkurencija.<br />

Osporenite odredbi od Zakonot i od Spisokot ne bile vo soglasnost<br />

osobeno so ~len 30 stav 3 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

od pri~ina {to za ograničuvaweto na slobodata na javnite nabavki na<br />

pravnite lica utvrdeni vo Spisokot donesen od ministerot za finansii,<br />

vo delovite {to se odnesuvaat na to~kite od 1.6.4 do 1.6.8. ne bilo<br />

utvrdeno deka postoi javen interes pri donesuvaweto na Zakonot za javnite<br />

nabavki.<br />

Spored misleweto na podnositelot na ovaa inicijativa, javniot<br />

interes od ~len 30 stav 3 od Ustavot na Republika Makedonija moral<br />

da bide utvrden so Zakonot za javnite nabavki, zatoa {to toj ne e<br />

pretpostavena kategorija i ne mo`e da se izedna~i so javniot interes<br />

na dejnostite {to gi vr{at navedenite pravni lica od Spisokot na ministerot<br />

za finansii.<br />

Vo inicijativata posebno se uka`uva i na potrebata za usoglasuvawe<br />

na na{eto zakonodavstvo so zakonodavstvoto na Evropskata<br />

unija vo odnos na reguliraweto na javnite nabavki, {to proizleguvalo<br />

i od najnovata Direktiva na Evropskata unija od oblasta na javnite nabavki<br />

SOM 2000/276 (direktiva koja gi koordinira javnite nabavki na<br />

552

dru{tva koi vr{at dejnost vo oblasta na vodite, energetikata i transportot),<br />

pri {to nabavkite na dru{tvata koi vr{at dejnost od oblasta<br />

na telekomunikaciite bile izzemeni.<br />

Osporenite odredbi od Zakonot i od Spisokot ne bile vo soglasnost<br />

so odredbite na ~lenot 55 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

i od pri~ini {to so niv se vr{elo ograni~uvawe na slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto nadvor od uslovite utvrdeni vo ovoj ~len<br />

od Ustavot. Imeno, nitu vo Zakonot, ni vo Spisokot ne bilo utvrdeno<br />

deka toa ograni~uvawe e zaradi odbranata na Republikata, za{titata<br />

na prirodata, `ivotnata sredina ili zdravjeto na lu|eto. Zatoa, osporenite<br />

odredbi od Zakonot i Spisokot ne bile vo soglasnost i so ~len<br />

54 od Ustavot spored koj slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot<br />

mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

So ogled na toa {to osporenite odredbi od Zakonot i Spisokot,<br />

poradi navedenite pri~ini bile vo nesoglasnost so ~len 8 alineja<br />

7, ~len 30, ~len 54 stav 1 i ~len 55 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vo ovaa inicijativa se predlaga Sudot da povede postapka za ocenuvawe<br />

na nivnata ustavnost, a potoa da donese odluka za nivno poni-<br />

{tuvawe.<br />

Spored podnositelot i na vtorata inicijativa - AD "Kosmofon,"<br />

preku advokatot Nata{a Trepenoska-Tren~evska, so ~lenot 1<br />

stav 2 se vr{ela povreda na pravoto na sopstvenost garantirano so<br />

~lenot 30 od Ustavot, bidej}i so Zakonot se ograni~uvalo pravoto na<br />

slobodno raspolagawe so sredstvata {to se vo privatna sopstvenost na<br />

pravnite lica koi vr{ele edna od navedenite dejnosti.<br />

Vo ovaa inicijativa se naveduva i toa deka terminot javni nabavki<br />

ne bil soodveten i primenliv za pravnite lica koi vr{at privatna<br />

dejnost bez ogled dali e taa od javen interes.<br />

Ponatamu, se naveduva deka Zakonot bil vo sprotivnost i so<br />

~lenot 55 od Ustavot, zatoa {to pravnite lica koi vr{at privatna<br />

dejnost sekoga{ koga izleguvale na pazarot se stavale vo pozicija za<br />

toa da ja informiraat Vladata so {to direktno se zagrozuvala nivnata<br />

sloboda na pazarot i pretpriemni{tvoto. Ova i od pri~ina {to prakti~nata<br />

primena na Zakonot zna~ela deka odredeno pravno lice vo<br />

idnina ne }e mo`elo da sorabotuva so svoite dolgogodi{ni partneri.<br />

Spored navodite vo ovaa inicijativa Zakonot bil vo sprotivnost<br />

i so ~lenot 59 od Ustavot, so koj na stranskite vlo`uva~i im se<br />

garantira pravoto na slobodno iznesuvawe na kapitalot i dobivkata i<br />

pravata steknati vrz osnova na vlo`eniot kapital ne mo`at da i se<br />

namaluvaat so zakon i drug propis.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored osporeniot stav 2 na<br />

~len 1 od Zakonot, so ovoj zakon se ureduvaat i posebniot na~in i postapki<br />

za vr{ewe na javni nabavki kaj pravnite lica koi vr{at edna<br />

ili pove}e dejnosti, vo oblasta na vodosnabduvaweto, energetikata,<br />

transportot, telekomunikaciite, komunalnite uslugi ili javnite pre-<br />

553

tprijatija, vrz osnova na specijalni ili ekskluzivni prava dodeleni<br />

od nadle`nite organi na dr`avnata vlast i organite na edinicite na<br />

lokalnata samouprava soglasno so zakon.<br />

Vo osporeniot stav 3 na ~len 1 od Zakonot e utvrdeno deka spisocite<br />

na subjektite od stavovite (1) i (2) na ovoj ~len gi utvrduva ministerot<br />

za finansii.<br />

Sudot na sednicata, isto taka, utvrdi deka osporenite ~lenovi<br />

74, 75, 76 i 77 od Zakonot vo koi e utvrden posebniot na~in i postapki<br />

za javni nabavki kaj pravnite lica od ~lenot 1 stav 2 od Zakonot vsu{-<br />

nost ja so~inuvaat Glava V od Zakonot ~ij naslov glasi: "V. Nabavki<br />

kaj javnite pretprijatija, dru{tvata vo sopstvenost na dr`avata i<br />

trgovskite dru{tva koi vr{at dejnost od javen interes vo oblasta na<br />

vodostopanstvoto, komunalnite uslugi, energetikata, transportot i<br />

telekomunikaciite," koj, isto taka, posebno se osporuva so ovie inicijativi.<br />

Spored osporeniot ~len 74 od Zakonot, pravnite lica vo oblasta<br />

na vodostopanstvoto, komunalnite uslugi, energetikata, transportot<br />

i telekomunikaciite pri vr{eweto na nabavkite za svoi potrebi<br />

soodvetno gi primenuvaat odredbite od ovoj zakon.<br />

Vo osporeniot ~len 75 od Zakonot e utvrdeno deka nabavuva~ite<br />

od ~lenot 74 na ovoj zakon po pat na otvoren ili ograni~en povik<br />

vr{at nabavka za ostvaruvawe na nivnata osnovna dejnost ~ija proceneta<br />

vrednost ne e pomala od vrednosta utvrdena vo ovoj ~len za sekoj<br />

od ovie nabavuvači za opredelen vid na nabavki. Taka na primer, vo<br />

stavot 1 pod a) na ovoj ~len, najmalata vrednost za nabavki od ponuduva~i<br />

vo vrska so proizvodstvoto i transport na elektri~na energija,<br />

gas ili toplinska energija, voda za piewe i komunalni uslugi e utvrdena<br />

da iznesuva 100.000 evra vo denarska protivvrednost, a dodeka spored<br />

istiot stav pod b) na ovoj ~len od Zakonot, ovaa vrednost za nabavki<br />

od ponuduva~i vo vrska so obezbeduvawe na telekomunkaciski uslugi<br />

iznesuva 150.000 evra vo denarska protivvrednost.<br />

Vo osporeniot ~len 76 od Zakonot se ureduva pra{aweto vo<br />

vrska so uslovite vrz osnova na koi vo postapkata so ograni~en povik<br />

se zasnova odlu~uvaweto za sposobnosta na kandidatite (stav 1, 2 i 4),<br />

rokovite vo koi nabavuva~ite gi izvestuvaat prijavenite kandidati za<br />

svojata odluka za kvalifikacija (stav 3) i se utvrduva obvrska kandidatite<br />

~ija kvalifikacija e odbiena da se izvestat za pri~inite za<br />

odbivaweto koi mora da se zasnovaat vrz objektivni uslovi za kvalifikacija<br />

utvrdeni vo stavot 1 na ovoj ~len (stavot 5).<br />

I na kraj, vo osporeniot ~len 77 od Zakonot e utvrdena mo`nost<br />

nabavuva~ite od ~lenot 74 da koristat postapka so pregovarawe, osven<br />

pod uslovite i postapkite utvrdeni vo ~lenot 66 od ovoj Zakon i vo<br />

drugi slu~ai i toa: za nabavka koja se dodeluva vrz osnova na ramkoven<br />

dogovor, za nabavka koga postoi mo`nost da se iskoristi nekoja povolna<br />

mo`nost {to e dostapna samo za mnogu kratko vreme po zna~itelno<br />

554

poniska cena od voobi~aenata pazarna cena i za kupuvawe na stoki od<br />

nositel na nabavka koj gi zatvara delovnite aktivnosti.<br />

4. Pri ocenuvawe na ustavnosta na osporenite odredbi od Zakonot<br />

i Spisokot, Sudot gi ima{e predvid odredbite od Ustavot vo<br />

odnos na koi so inicijativite se osporuva nivnata ustavnost i toa:<br />

Vo ~lenot 8 alineite 6 i 7 od Ustavot, kako temelni vrednosti<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija se utvrdeni pravnata<br />

za{tita na sopstvenosta i slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

Vo ~lenot 30 stav 1 od Ustavot se garantira pravoto na sopstvenost<br />

i pravoto na nasleduvawe. Vo stavot 2 na istiot ~len od Ustavot<br />

e utvrdeno deka sopstvenosta sozdava prava i obvrski i treba da<br />

slu`i za dobro na poedinecot i na zaednicata.<br />

Spored stavot 3 na ovoj ~len od Ustavot nikomu ne mo`at da mu<br />

bidat odzemeni ili ograni~eni sopstvenosta i pravata koi proizleguvaat<br />

od nea, osven koga se raboti za javen interes utvrden so zakon.<br />

Spored ~lenot 54 stav 1 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot mo`at da se ograni~uvaat samo vo slu~ai utvrdeni<br />

so Ustavot.<br />

Vo ~lenot 55 stav 1 od Ustavot, koj e i prv ~len vo poglavjeto<br />

"Osnovi na ekonomskite odnosi", se garantira slobodata na pazarot i<br />

pretpriemni{tvoto. Vo stavot 2 na ovoj ~len od Ustavot e utvrdeno<br />

deka Republikata obezbeduva ednakva pravna polo`ba na site subjekti<br />

na pazarot. Republikata prezema merki protiv monopolskata polo`ba<br />

i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

Spored stavot 3 na ~lenot 55 od Ustavot, slobodata na pazarot i<br />

pretpriemni{tvoto mo`at da se ograni~at so zakon edinstveno zaradi<br />

odbranata na Republikata, za~uvuvaweto na prirodata, `ivotnata sredina<br />

ili zdravjeto na lu|eto.<br />

Vo ~lenot 57 od Ustavot e utvrdeno deka Republikata go pottiknuva<br />

ekonomskiot napredok i se gri`i za poramnomeren prostoren i<br />

regionalen razvoj, kako i za pobrz razvoj na stopanski nedovolno razvienite<br />

podra~ja.<br />

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka, garantiraj}i<br />

go pravoto na sopstvenost, kako edno od osnovnite ekonomski prava i<br />

slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto, kako edna od osnovite na<br />

ekonomskite odnosi, Ustavot na Republika Makedonija se opredelil<br />

za pazarno stopanstvo, vo ~ii uslovi na stopanisuvawe Republikata,<br />

kako garant na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto, ima obvrska<br />

da obezbedi ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot, da<br />

prezema merki protiv monopolskata polo`ba i monoposkoto odnesuvawe<br />

na pazarot, kako i da go pottiknuva sevkupniot nejzin ekonomski<br />

razvoj i napredok.<br />

Vaka utvrdenata ustavna uloga na dr`avata vo sferata na ekonomskite<br />

odnosi zna~i deka taa i vo uslovi na pazarno stopanstvo ima<br />

soodvetni ingerencii vo obezbeduvawe i sozdavawe na pravni, institu-<br />

555

cionalni i drugi pretpostavki za slobodno funkcionirawe na pazarnoto<br />

stopanstvo i ekonomskite zakonitosti.<br />

Vo ostvaruvaweto na ovaa funkcija dr`avata ima doneseno pove}e<br />

normativni i drugi akti, odnosno dokumenti, me|u koi e i Zakonot<br />

za javnite nabavki, ~ii odredbi se osporuvaat so ovie inicijativi.<br />

Ovoj zakon, vsu{nost, pretstavuva nadgradba na sistemot na javni nabavki<br />

koj {to za prv pat kaj nas be{e ureden so Zakonot za javnite nabavki<br />

od 1998 godina.<br />

Konceptot na Zakonot za javnite nabavki se karakterizira so<br />

podrobno i seopfatno ureduvawe na site pra{awa vo vrska so javnite<br />

nabavki. Toa se pravi na na~in {to celata sodr`ina na Zakonot e sistematizirana<br />

vo trinaeset delovi, odnosno glavi.<br />

Od vakviot koncept i podrobnata analiza na sodr`inata na Zakonot<br />

generalno proizleguva deka odredbite na ovoj zakon se od proceduralen<br />

karakter i se vo funkcija na obezbeduvawe pogolema javnost,<br />

odnosno transparentnost vo vr{eweto na javnite nabavki, a so toa i vo<br />

tro{eweto na javnite sredstva, konkurentnost, ednakva i nediskriminatorska<br />

polo`ba na site subjekti na pazarot i spre~uvaweto na monoposkata<br />

polo`ba na pazarot na opredeleni nositeli na nabavkite.<br />

So ovoj zakon se obezbeduva i pogolema sigurnost kako na nabavuva~ite,<br />

taka i na ponuduva~ite na nabavkite, kvalitet na nabavkite, kako i<br />

pogolema ekonomi~nost, racionalnost, funkcionalnost i efikasnost<br />

vo koristeweto na sredstvata za javni nabavki.<br />

So ureduvaweto na pra{awata svrzani so javnite nabavki na na-<br />

~in ureden so ovoj zakon istovremeno e izvr{eno i prilagoduvawe,<br />

odnosno usoglasuvawe na na{eto zakonodavstvo so zakonodavstvoto na<br />

Evropskata unija i evropskite standardi na rabotewe vo ovaa oblast,<br />

koi va`ele vo vremeto na donesuvawe na Zakonot i sî u{te va`at, a<br />

soglasno obvrskata {to proizleguva od Spogodbata za stabilizacija i<br />

asocijacija pome|u Republika Makedonija i Evropskite zaednici i nejzinite<br />

zemji ~lenki ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

28/2001).<br />

Imeno vo Spogodbata za stabilizacija i asocijacija e sodr`an<br />

i poseben ~len {to se odnesuva direktno za javnite nabavki (javni dogovori),<br />

a toa e ~lenot 72 spored koj posakuvana cel na dvete strani e<br />

postapkata za dodeluvawe javni dogovori da se vodi vrz osnova na nediskriminacija<br />

i reciprocitet, osobeno vo ramkite na Svetskata trgovska<br />

organizacija (stav 1) i na kompaniite od Republika Makedonija,<br />

bez ogled dali se osnovani vo Zaednicata ili ne, so stapuvaweto vo<br />

sila na ovaa Spogodba, da im bide daden pristap za konkurirawe za<br />

sklu~uvawe dogovori spored postapkite na Zaednicata vo soglasnost<br />

so pravilata za nabavki vo Zaednicata, so tretman koj {to ne e ponepovolen<br />

od onoj daden na kompaniite od Zaednicata (stav 2). Vo stavot<br />

3 na ~len 72 od Spogodbata, pak, decidno e utvrdeno deka pravilata za<br />

nabavki vo Zaednicata }e se primenuvaat i za dogovorite vo komunal-<br />

556

niot sektor i toa vedna{ koga Republika Makedonija }e usvoi zakonska<br />

regulativa so koja {to }e gi vovede pravilata na Zaednicata vo<br />

ovaa oblast, za {to taa periodično }e ispituva dali Republika Makedonija<br />

navistina ja vovela takvata regulativa.<br />

Vo ovoj kontekst treba da se napomene deka na nivo na Evropskata<br />

unija se doneseni pove}e direktivi za nabavki, a i Svetskata banka<br />

vo svoite nasoki utvrduva grupa na pravila za postapkite za nabavka<br />

vo vrska so proektite {to taa gi finansira. Javnite nabavki pretstavuvaat<br />

posebna pravna kategorija i vo pove}e zemji so razviena pazarna<br />

ekonomija, kako i vo zemjite vo razvoj vo koi, isto taka, javnite<br />

nabavki se regulirani so zakon.<br />

Ona {to e karakteristi~no za site direktivi na Evropskiot<br />

parlament i na Sovetot so koi se reguliraat postapkite na nabavki na<br />

subjektite koi rabotat vo sektorite opfateni so niv, e toa {to pravilata<br />

utvrdeni vo tie direktivi sî so cel da se obezbedi ovie subjekti<br />

celosno da funkcioniraat vo soglasnost so principite na ednakov<br />

tretman, nediskriminacija i transpratenost, a potrebata od regulirawe<br />

na javnite nabavki so direktivite sekoga{ bila tie sektori da se<br />

otvorat kon pazarot, odnosno da se vovede de iure i de facto efektivna<br />

konkurencija vo ovie sektori, i deka ovaa potreba prestanuva dokolku<br />

vo oddelen sektor bile ispolneti ovie uslovi (poradi {to se izzemani<br />

i telekomunikaciite so poslednata direktiva na Evropskiot parlament<br />

i na Sovetot - Direktivata 2002/17/EZ od 31 mart 2004 godina).<br />

Karakteristi~no e i toa {to vo direktivite na Evropskiot parlament<br />

i na Sovetot nikade ne e posebno naglaseno za koi sektori se<br />

odnesuvaat tie, {to zna~i deka i poslednata na koja se povikuva vo<br />

inicijativata AD "Makedonski telekomunikacii" kako i prethodnite<br />

direktivi, gi koordinira javnite nabavki vo sektorite za voda, energetika,<br />

transport i po{tenski uslugi nezavisno vo ~ija sopstvenost se<br />

ovie sektori (privatna ili dr`avna).<br />

Razgleduvaj}i gi osporenite odredbi vo kontekst na navedenoto,<br />

a pritoa imaj}i ja predvid i sodr`inata na celiot Zakon za javnite<br />

nabavki, potoa celite, odnosno potrebite poradi koi e donesen, kako i<br />

na~elata vrz koi se zasnova ovoj zakon, Sudot oceni deka so osporenite<br />

zakonski odredbi ne se vr{i nitu odzemawe, ni ograni~uvawe na sopstvenosta<br />

i pravata {to proizleguvaat od sopstvenosta vo smisla na<br />

~lenot 30 od Ustavot, od ~ij aspekt se osporuvaat ovie odredbi. Imeno,<br />

spored Sudot so osporenite odredbi , nitu so koja i da e druga odredba<br />

od Zakonot vo koi se utvrdeni na~inot i postapkite za vr{ewe na<br />

javnite nabavki (koi se odnesuvaat i na pravnite lica {to vr{at edna<br />

ili pove}e dejnosti od oblasta na vodosnabduvaweto, energetikata,<br />

transportot, telekomunikaciite i komunalnite uslugi), na pravnite<br />

lica od navedenite oblasti koi se vo privatna sopstvenost vo su{tina<br />

ne im se ograni~uva pravoto na koristewe i slobodno raspolagawe so<br />

sopstvenite sredstva, kako {to se naveduva vo inicijativite.<br />

557

Ova pred sî od pri~ini {to soglasno Zakonot, odlukata za potrebata<br />

od javna nabavka, kako i za izvorot i iznosot na sredstvata potrebni<br />

za nabavkata sekoga{ ja donesuva, odnosno utvrduva nabavuva-<br />

~ot, taka {to so ovoj zakon ne se sozdava nikakva obvrska bilo vo pogled<br />

na namenata, bilo vo pogled na visinata na sredstvata {to eventualno<br />

ponduva~ot }e gi potro{i za javnata nabavka.<br />

Spored Sudot, so osporenite odredbi od Zakonot ne samo {to<br />

ne se vr{i ograni~uvawe na pravoto na sopstvenost, tuku ne se vr{i<br />

nitu ograni~uvawe na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto, zatoa<br />

{to na~inot i postapkite za vr{ewe na javnite nabavki utvrdeni<br />

so Zakonot pretstavuvaat samo modalitet, odnosno forma preku koja se<br />

ostvaruva slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto, a ne i ograni~uvawe<br />

na ovaa sloboda.<br />

Slobodata na pazarot i pretpriemništvoto zagarantirana so<br />

Ustavot ne ja ograni~uva dr`avata, osobeno vo periodot na voveduvawe<br />

i prilagoduvawe kon pazarnoto stopanstvo, poradi odredeni sostojbi i<br />

specifi~nosti vo oddelni dejnosti da propi{e i opredeleni pravila<br />

na odnesuvawe na subjektite na pazarot pri nabavka na stoki i uslugi,<br />

kako {to toa go napravila vo Zakonot za javnite nabavki. Ova dotolku<br />

pove}e {to dr`avata kako garant na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto,<br />

spored ~lenot 55 stav 2 od Ustavot ima obvrska da obezbedi<br />

i ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot, kako i da<br />

prezeme merki protiv monopolskata polo`ba i monopolskoto ograni-<br />

~uvawe na pazarot.<br />

Ottuka, ako ostvaruvaweto na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

ili stepenot na ekonomskata sloboda vo edna zemja se<br />

meri i povrzuva i so mo`nosta za pristap na sekoj subjekt do pazarot<br />

pod ednakvi uslovi i ako pazarot na koj rabotat subjektite od sektorite<br />

opfateni vo osporenite ~lenovi na Zakonot, poradi postoewe na<br />

specijalni ili ekskluzivni prava e zatvoren za mnogu pretpriema~i,<br />

ponuduva~i, koi vo drugi uslovi bi imale mo`nost da obezbedat rabota<br />

i podem na svoite biznisi, a vo takvi uslovi ne mo`e da se zboruva za<br />

pazarna ekonomija i za sloboda na pazarot i pretpriemni{tvoto, toga{<br />

nesporno e deka zakonodavecot, po~ituvaj}i ja ovaa sloboda na<br />

site subjekti podednakvo, so osporenite odredbi od Zakonot, kako i so<br />

Zakonot vo celina imal za cel sozdavawe na uslovi za dejstvuvawe na<br />

pazarnite zakonitosti pri javnite nabavki i vo sektorite vodosnabduvawe,<br />

energija, transpor ti telekomunikaciite, a ne da ja ograniči<br />

slobodata na pzarot na subjektite od ovie sektori. Ova pred sî proizleguva<br />

od ~lenot 6 na Zakonot, vo koj, vo funkcija na obezbeduvawe<br />

na na~eloto za ednakva pravna polo`ba na pazarot, se utvrduva deka<br />

pri javnite nabavki se obezbeduva fer konkurencija, ednakva i nediskriminatorska<br />

polo`ba na ponuduva~ite, trnsparentnost i javnost, a se<br />

zabranuva i diskriminacija vo pogled na dr`avjanstvoto na ponuduva-<br />

~ot ili zemjata n apotekloto na stokata.<br />

558

Vo prilog na vakvoto tolkuvawe na su{tinata i celite na osporenite<br />

zakonski odredbi i na Zakonot voop{to, Sudot go ima{e predvid<br />

i faktot deka na~elata i principite i pravilata sodr`ani vo<br />

nego se vo soglasnost, odnosno korespondiraat so tie utvrdeni i vo me-<br />

|unarodnite akti, a pred sî vo Direktivite na Evropskata unija, koi<br />

{to va`ele vo vremeto koga e donesen Zakonot. Ova dotolku pove}e<br />

{to direktivite kako pravni akti, po pravilo, sozdavaat obvrski za<br />

zemjite - ~lenki na Unijata, a op{to poznato e deka vo ustavite i na<br />

tie zemji, isto kako i vo Ustavot na Republika Makedonija, pravoto na<br />

sopstvenost i slobodata na pazarot se utvrdeni kako edni od osnovnite<br />

slobodi i prava, a od druga strana, i vo tie zemji oddelni dejnosti od<br />

navedenite sektori, isto taka, gi vr{at privatni kompanii.<br />

[to se odnesuva pak do pra{aweto deka Zakonot, vo delot na<br />

telekomunikaciite ne bil usoglasen so najnovota Direktiva na Evropskata<br />

unija, so koja se izzemani telekomunikaciskite uslugi, a koe<br />

be{e pokrenato od pretstavnikot na AD "Makedonski telekomunikacii"<br />

i na podgotvitelnata sednica koja Ustavniot sud ja odr`a po<br />

povod ovie inicijativi, Sudot oceni deka ne e nadle`en da ja ocenuva<br />

usoglasenosta na Zakonot so ovaa Direktiva, so ogled na toa {to ovoj<br />

Sud e nadle`en da ja ocenuva soglasnosta na zakonite samo so Ustavot,<br />

a ne i so aktite na Evropskata Unija. Za toa se nadle`ni drugi organi<br />

i institucii koi {to soglasno Spogodbata za stabilizacija i asocijacija<br />

imaat obvrska da se gri`at i da go sledat procesot na usoglasuvaweto<br />

na na{eto zakonodavstvo so toa na Evropskata unija.<br />

Pri ocenuvaweto na soglasnosta na osporenite odredbi od Zakonot<br />

i od Spisokot so Ustavot, Sudot, isto taka, gi ima{e predvid i<br />

navodite vo inicijativite, a koi bea istaknati i na podgotvitelnata<br />

sednica, deka terminot "javni nabavki" bil svojstven samo za nabavkite<br />

na dr`avnite organi i pretprijatijata i ustanovite vo dr`avna sopstvenost,<br />

a ne i za nabavkite na pravnite lica vo privatna sopstvenost,<br />

poradi {to tie vo Zakonot mehani~ki bile vmetnati so cel da im<br />

se ograni~i pravoto na sopstvenost, slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

i pravoto na slobodno iznesuvawe na vlo`eniot kapital i<br />

dobivkata na stranskite vlo`uva~i.<br />

Spored Sudot, ovie navodi se neosnovani zatoa {to edinstven<br />

kriterium za opredeluvawe na subjektite na nabavkite opfateni so<br />

ovoj Zakon ne e noviot sopstvenosno praven status, odnosno izvorite i<br />

karakterot na sredstvata {to tie gi koristat, tuku i nivnata pravna<br />

polo`ba na pazarot so ogled na dejnosta {to ja vr{at, kako i opredeleni<br />

prava {to gi imaat vo toj pogled.<br />

Imeno, osven organite na dr`avnata vlast i na lokalnata samouprava<br />

i pravnite lica koi celosno ili vo najgolem del se finansiraat<br />

od strana na ovie organi i po osnov na sopstvenosta tie imaat<br />

vlijanie vo nivnoto upravuvawe, za celite na Zakonot, so nego se<br />

opfateni i pravnite lica koi vr{at edna ili pove}e od dejnostite<br />

559

utvrdeni vo stavot 2 na ~len 1 od Zakonot. Pritoa, kriteriumot za<br />

opfatot na ovie lica, spored stav 2 na ovoj ~len od Zakonot ne e nivnata<br />

sopstvenost, tuku dejnosta (koja so drugi zakoni e utvrdena kako dejnost<br />

od javen interes) da ja vr{at vrz osnova na specijalni ili ekskluzivni<br />

prava {to im se dodeleni od nadle`nite organi soglasno so<br />

zakon.<br />

Ottuka, spored Sudot, ne samo {to dejnosta od javen interes,<br />

tuku i specijalnite ili ekskluzivnite prava {to im se dodeleni na<br />

pravnite lica koi vr{at edna ili pove}e dejnosti od oblasta na vodosnabduvaweto,<br />

energetikata, transportot, telekomunikaciite i komunalnite<br />

uslugi, nezavisno dali tie se vo dr`avna ili privatna sopstvenost<br />

gi pravat ovie lica da se vo razli~na, poprivilegirana pravna<br />

polo`ba na pazarot vo odnos na drugite pravni lica {to vr{at<br />

drugi dejnosti {to, isto taka, se od javen interes. Zatoa, osporenite<br />

zakonski odredbi ne mo`at da se problematiziraat nitu od aspekt na<br />

na~eloto na ednakvata pravna polo`ba na subjektite na pazarot, so<br />

ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj ovie odredbi se odnesuvaat za<br />

pravni lica koi imaat ista pravna polo`ba vo odnos na na~inot i<br />

osnovot na vr{ewe na dejnosta.<br />

Vpro~em, navedeniot kriterium (vr}ewe na dejnosta vrz osnova<br />

na specijalni i ekskluzivni prava dadeni od nadle`en organ) za vr{ewe<br />

na nabavkite kaj ovie pravni lica vo postapki koi va`at i za dr`avnite<br />

organi i pretprijatija na soodveten na~in e primenet i vo direktivite<br />

na Evropskata unija (~len 2 stav 2 pod (b) od poslednata Direktiva<br />

2002/17/EZ od 31 mart 2004 godina).<br />

Od seto navedeno, kako zaklu~ok Sudot utvrdi deka dr`avnata<br />

regulativa odnosno intervencija vo sferata na javnite nabavki na<br />

privatnite pravni lica (koi vr{at edna ili pove}e dejnosti utvrdeni<br />

vo ~len 1 stav 2 od Zakonot, koi nesporno e deka se od javen interes i<br />

se vr{at vrz osnova na specijalni ili ekskluzivni prava dodeleni od<br />

organite na dr`avata i organite na edinicite na lokalnata samouprava),<br />

mo`e da se opravda so celite na Zakonot i ovie subjekti kako nabavuva~i<br />

da se otvorat na pazarot i vo toj odnos celosno da funkcioniraat<br />

vo soglasnost so principite na pazarnoto stopanstvo, kako {to<br />

se principot na fer konkurencija, ednakva i nediskriminatorska polo`ba<br />

na ponuduva~ite, transparentnost i javnost na nabavkite, a koi<br />

se i evropski standardi za javnite nabavki vo ovie sektori soglasno<br />

direktivite na Evropskata unija.<br />

So ogled na toa {to so osporenite zakonski odredbi ne se povreduvaat<br />

~len 30, ~len 54 stav 1 i ~len 55 stav 1 od Ustavot, Sudot ne go<br />

postavi pra{aweto za nivnata soglasnost so ovie ~lenovi od Ustavot.<br />

Pra{aweto za soglasnost na osporenite odredbi od Zakonot ne<br />

mo`e da se postavi ni vo odnos na ~lenot 59 od Ustavot, od ~ij aspekt<br />

isto taka se osporuva nivnata ustavnost so vtoropodnesenata inicijativa.<br />

Ova od pri~ini {to soglasno Zakonot ne e isklu~ena mo`nosta<br />

560

vo postapkite za javni nabavki da u~estvuvaat i stranski pravni i fizi~ki<br />

lica, tuku naprotiv e zabraneta diskriminacija posebno vo pogled<br />

na dr`avjanstvoto na ponuduva~ot ili zemjata na potekloto na stokata<br />

(~len 6 od Zakonot). So obezbeduvawe na ednakva polo`ba i tretman<br />

na stranskite ponuduvači vo postapkite za javna nabavka ovoj zakon<br />

dava u{te edna mo`nost stranskite vlo`uva~i da mo`at slobodno<br />

da go iznesuvaat vlo`eniot kapital i toa preku sredstvata za javni nabavki,<br />

kako del od sredstvata koi proizleguvaat i se steknati od toj<br />

kapital.<br />

5. So ogled na toa {to Spisokot so koj se utvrduvaat subjektite<br />

na koi se odnesuvaat odredbite na Zakonot za javnite nabavki e donesen<br />

soglasno ovlastuvaweto na ministerot za finansii utvrdeno vo<br />

~lenot 1 stav 3 od Zakonot za javnite nabavki i e vo funkcija na negova<br />

primena, odnosno izvr{uvawe od strana na subjektite na koi se odnesuva<br />

Zakonot, Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za<br />

soglasnosta na osporenite odedbi od Statutot so Ustavot. Ova dotolku<br />

pove}e {to osnovot za primenata na Zakonot za javnite nabavki za<br />

pravnite lica utvrdeni vo osporenite to~ki na Spisokot e utvrden i<br />

proizleguva od samiot zakon, a ne od Spisokot.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

561

562

56. U. br. 73/2003 (9. 03. 2005)<br />

Akt {to se osporuva<br />

Odluka za donesuvawe na Detalen urbanisti~ki plan za del od<br />

MZ III-ta MUB (UE 18, 19) i del od MZ Bajram [abani (del od UE 11)<br />

vo grad Kumanovo br. 02-12296 donesena od Sobranieto na op{tina Kumanovo<br />

na 7. 12. 1990 godina ("Slu`ben glasnik na op{tina Kumanovo"<br />

br. 9/1990).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Podnositelite na inicijativata smetaat deka osporenata odluka<br />

ne bila vo soglasnost so Zakonot za sistemot na prostornoto i urbanisti~koto<br />

planirawe, zatoa {to pred izrabotkata na planot za ovoj<br />

prostor ne bila izvr{ena inventarizacija na lice mesto, ne bila izvr{ena<br />

anketa me|u `itelite na ulicata "Angel Mickovski - Duco,"<br />

{to eden od proektantite koj bil izrabotuva~ na planot, a `iveel na<br />

istata ulica ja zloupotrebil svojata polo`ba i izvr{il odzemawe na<br />

prostorot koj bil predviden za ulica i go pripoil kon sopstveniot<br />

dvor, {to ne e izvr{ena revizija na planot soglasno ~l. 20 od Zakonot.<br />

Spored toa, podnositelite na inicijativata smetaat deka so samoto<br />

donesuvawe na Zakonot i neizvr{uvawe na revizija donesenata<br />

odluka e ni{tovna i po nea ne mo`e da se vr{i realizacija na donesen<br />

detalen urbanisti~ki plan.<br />

Podnositelite na inicijativata, isto taka, smetaat deka osporenata<br />

odluka ne bila vo soglasnost i so ~l. 36 od Pravilnikot za standardi<br />

i normativi za planirawe na prostorot ("SV RM," br. 2/2002).<br />

So ogled na navedenoto podnositelite na inicijativata smetaat<br />

deka Sudot treba da izdade vremena merka za zapirawe na realizacija<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan na Ul. "Angel Mickovski -<br />

Duco" III MUB i da ne dozvoli nikakvo pro{iruvawe na dvorni mesta<br />

za smetka na uli~en prostor.<br />

Fakti~ka sostojba i pravno mislewe<br />

So cel za utvrduvawe na fakti~kata sostojba Sudot nekolku<br />

pati bara{e od Sovetot na op{tina Kumanovo da se proiznese po podnesenata<br />

inicijativa i da go dostavi osporeniot akt i celokupnata dokumentacija<br />

za donesuvawe na planot.<br />

563

Po baraweto na Sudot glavniot arhitekt na Kumanovo nekolku<br />

pati be{e vo Sudot i tvrde{e deka vo vrska so osporenata odluka vo<br />

Sovetot na op{tina Kumanovo nema nikakva dokumentacija. So ogled<br />

na takvata sostojba vo op{tinata bila pokrenata postapka za izmena<br />

na planot, me|utoa taa izmena ne e napravena.<br />

Imaj}i gi predvid ovie soznanija be{e pobarano od Ministerstvoto<br />

za transport i vrski da dostavi dokumentacija za vodeweto postapka<br />

za donesuvawe na osporenata odluka.<br />

Ministerot za transport i vrski vo noemvri 2004 godina go izvesti<br />

Sudot deka ne poseduva primerok od navedenata odluka, odnosno<br />

plan i druga dokumentacija.<br />

Na 31. 01. 2005, Sudot povtorno se obrati do Sovetot na op{tina<br />

Kumanovo so barawe da bide dostavena osporenata odluka.<br />

Na 22. 02. 2005 godina, Sovetot na op{tina Kumanovo dostavi<br />

izvadok od "Slu`beniot glasnik na op{tina Kumanovo" br. 9/1990 kade<br />

e objavena osporenata odluka.<br />

Vo ~l. 1 od osporenata odluka e predvideno deka se donesuva Detalen<br />

urbanisti~ki plan za del od MZ III MUB (UE 18, 19) i del od MZ<br />

"Bajram [abani" (del od UE 11) vo grad Kumanovo.<br />

Vo ~l. 2 od Odlukata e predvideno deka planot sodr`i: namenski<br />

plan, katen plan - horizontalna proekcija (parcelacija, katnost,<br />

maksimalni procenti na izgradenost na parceli; soobra}ajno re{enie<br />

so plan na horizontalna i vertikalna signalizacija na uli~nata mre-<br />

`a, hortikuluren plan, odredbi za primena na planot, tehni~ko obrazlo`enie<br />

na planot, detalen plan na uli~nata mre`a so vklopuvawe na<br />

belezi, elaborat za za{tita, dokumentacija na planot (izvod od Osnovniot<br />

urbanisti~ki plan, a`uriran geodetski situacionen plan) inventarizacija<br />

na opfatot kako i informacija na Nacrt-Detalniot urbanisti~ki<br />

plan.<br />

Vo ~l. 3 od Odlukata e predvideno koj go potpi{uva planot i<br />

deka toj se ~uva vo Sekretarijatot za urbanizam, komunalno stanbeni<br />

raboti i za{tita na ~ovekovata okolina pri Sobranieto na op{tina<br />

Kumanovo.<br />

Vo ~l. 4 od Odlukata e regulirano pra{aweto na nejzinoto vleguvawe<br />

vo sila i objavuvaweto.<br />

Vo natamo{nata postapka utvrdivme deka so Re{enie U. br.<br />

191/1991 Ustavniot sud na Republika Makedonija ne povel postapka za<br />

ocenuvawe zakonitosta na Detalniot urbanisti~ki plan za del od IIIta<br />

MUB (UE 18 i 19) i del od Mesnata zaednica "Bajram [abani" (del<br />

od UE 11) vo grad Kumanovo, donesen od Sobranieto na op{tina Kumanovo<br />

na 7 dekemvri 1990 godina (Bilten br. 1/1992 str. 51).<br />

Da napomeneme deka pri pre~ukuvawe na ova re{enie vo ustavnosudskata<br />

praktika vo kompjuterot napravena e gre{ka i namesto III<br />

MUB stoi 2 MUB, a i vo samoto re{enie namesto "SV SRM" br. 38/<br />

1990 stoi "SV SRM" br. 38/1940.<br />

564

Vo vrska so osporeniot Detalen urbanisti~ki plan Sudot utvrdil<br />

deka nacrtot na Detalniot urbanisti~ki plan bil staven na javen<br />

uvid i po nego bila odr`ana javna rasprava na koja gra|anite dale zabele{ki.<br />

Spored ~l. 19 st. 2 od Zakonot za izmeni i dopolnuvawa na Zakonot<br />

za sistemot na prostornoto i urbanisti~koto planirawe ("SV<br />

SRM" br. 38/1990), nacrtot na urbanisti~kiot plan zadol`itelno se<br />

stava na javna rasprava, a spored stav 6 od istiot ~len vrz osnova na<br />

prifatenite zabele{ki od javnata rasprava se podgotvuva predlogot<br />

na plan.<br />

So ogled na toa {to po nacrtot na planot bila obezbedena javna<br />

rasprava, Sudot smeta deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za negovata<br />

soglasnost so ozna~enata zakonska odredba.<br />

So ogled na iznesenata sostojba a soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija smetame deka inicijativata<br />

treba da se otfrli.<br />

Vo odnos na navodite vo inicijativata deka: eden od proektantite<br />

pri proektirawe na planot ja zloupotrebil svojata polo`ba i<br />

izvr{il pripojuvawe na del od ulicata koi svoeto dvorno mesto, pred<br />

izrabotka na planot ne e izvr{eno inventarizacija na lice mesto,<br />

planot po istekot na 5 godini ne e revidiran i deka pri negovoto donesuvawe<br />

ne bile po~ituvani standardite i normativite za planirawe na<br />

prostorot, smetame deka se fakti~ki pra{awa za koi Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija ne e nadle`en da odlu~uva.<br />

So ogled na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe zakonitosta<br />

na Odluka za donesuvawe na Detalen urbanisti~ki plan za del od MZ<br />

III-ta MUB (UE 18, 19) i del od MZ Bajram [abani (del od UE 11) vo<br />

grad Kumanovo br. 02-12296 donesena od Sobranieto na op{tina Kumanovo<br />

na 7. 12. 1990 godina ("Slu`ben glasnik na op{tina Kumanovo"<br />

br. 9/1990).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 28 alineja 1 i 2 i ~len 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 9<br />

mart 2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na zakonitosta na Odlukata za donesuvawe na Detalen urbanisti~ki<br />

plan za del od MZ III-ta MUB (UE 18, 19) i del od MZ Bajram<br />

565

[abani (del od UE 11) vo grad Kumanovo br. 02-12296 donesena od Sobranieto<br />

na op{tina Kumanovo na 7 dekemvri 1990 godina ("Slu`ben<br />

glasnik na op{tina Kumanovo" br. 9/1990).<br />

2. Du{ko Ristovski i grupa gra|ani od Kumanovo na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativa za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na zakonitosta na odlukata ozna~ena vo to~kata<br />

1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odluka ne bila vo<br />

soglasnost so Zakonot za sistemot na prostornoto i urbanisti~koto<br />

planirawe, zatoa {to pred izrabotkata na planot za ovoj prostor ne<br />

bila izvr{ena inventarizacija na lice mesto, ne bila izvr{ena anketa<br />

me|u `itelite na ulicata "Angel Mickovski - Duco"; eden od proektantite<br />

koj bil izrabotuva~ na planot, a `iveel na istata ulica ja<br />

zloupotrebil svojata polo`ba i izvr{il odzemawe na prostorot koj<br />

bil predviden za ulica i go pripoil kon sopstveniot dvor i ne e izvr-<br />

{ena revizija na planot soglasno ~len 20 od Zakonot.<br />

Ottamu, podnositelite na inicijativata smetaat deka so samoto<br />

donesuvawe na Zakonot i neizvr{uvawe na revizija donesenata odluka<br />

e ni{tovna i po nea ne mo`e da se vr{i realizacija na donesen detalen<br />

urbanisti~ki plan.<br />

Podnositelite na inicijativata, isto taka, smetaat deka osporenata<br />

odluka ne bila vo soglasnost i so ~len 36 od Pravilnikot za standardi<br />

i normativi za planirawe na prostorot ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 2/2002).<br />

So ogled na navedenoto podnositelite na inicijativata smetaat<br />

deka Sudot treba da izdade vremena merka za zapirawe na realizacija<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan na Ul. "Angel Mickovski - Duco"<br />

III MUB i da ne dozvoli nikakvo pro{iruvawe na dvorni mesta za smetka<br />

na uli~en prostor.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka vo ~len 1 od osporenata odluka<br />

e predvideno deka se donesuva Detalen urbanisti~ki plan za del od<br />

MZ III MUB (UE 18, 19) i del od MZ "Bajram [abani" (del od UE 11) vo<br />

grad Kumanovo.<br />

Vo ~len 2 od Odlukata e predvideno deka planot sodr`i: namenski<br />

plan, katen plan - horizontalna proekcija (parcelacija, katnost,<br />

maksimalni procenti na izgradenost na parceli; soobra}ajno re{enie<br />

so plan na horizontalna i vertikalna signalizacija na uli~nata mre-<br />

`a, hortikuluren plan, odredbi za primena na planot, tehni~ko obrazlo`enie<br />

na planot, detalen nivelmanski plan na uli~nata mre`a so<br />

vklopuvawe na belezi, elaborat za za{tita, dokumentacija na planot<br />

(izvod od Osnovniot urbanisti~ki plan, a`uriran geodetski situacionen<br />

plan) inventarizacija na opfatot, kako i informacija na Nacrt-<br />

Detalniot urbanisti~ki plan.<br />

Vo ~len 3 od Odlukata e predvideno koj go potpi{uva planot i<br />

deka toj se ~uva vo Sekretarijatot za urbanizam, komunalno stanbeni<br />

566

aboti i za{tita na ~ovekovata okolina pri Sobranieto na op{tina<br />

Kumanovo.<br />

Vo ~len 4 od Odlukata e regulirano pra{aweto na nejzinoto<br />

vleguvawe vo sila i objavuvaweto.<br />

4. Vo natamo{nata postapka Sudot utvrdi deka so Re{enie U.<br />

br. 191/1991 od 29 januari 1992 godina, Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

ne povel postapka za ocenuvawe na zakonitosta na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za del od III-ta MUB (UE 18 i 19) i del od Mesnata<br />

zaednica "Bajram [abani" (del od UE 11) vo grad Kumanovo, donesen od<br />

Sobranieto na op{tina Kumanovo na 7 dekemvri 1990 godina.<br />

Vo vrska so osporeniot Detalen urbanisti~ki plan Sudot utvrdil<br />

deka nacrtot na Detalniot urbanisti~ki plan bil staven na javen<br />

uvid i po nego bila odr`ana javna rasprava na koja gra|anite dale<br />

zabele{ki.<br />

5. Spored ~len 28 alineja 1 i 2 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e<br />

nadle`en da odlu~uva za baraweto i ako za istata rabota ve}e odlu-<br />

~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniov slu~aj Ustavniot sud ja<br />

ocenuval osporenata odluka za donesuvawe na detalen urbanisti~ki<br />

plan vo odnos na toa dali nacrt planot bil staven na javen uvid i po<br />

nego bila odr`ana javna rasprava, {to e eden od navodite i vo ovaa<br />

inicijativa, a pritoa ne nao|a osnov za poinakvo odlu~uvawe, odlu~i<br />

kako vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

6. [to se odnesuva do navodite vo inicijativata deka eden od<br />

proektantite pri proektirawe na planot ja zloupotrebil svojata polo`ba<br />

i izvr{il pripojuvawe na del od ulicata kon svoeto dvorno mesto;<br />

pred izrabotka na planot ne e izvr{ena inventarizacija na lice<br />

mesto; planot po istekot na 5 godini ne e revidiran i deka pri negovoto<br />

donesuvawe ne bile po~ituvani standardite i normativite za<br />

planirawe na prostorot, Sudot utvrdi deka toa se pra{awa za koi<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija ne e nadle`en da odlu~uva, poradi<br />

{to Sudot oceni deka i po odnos na ovoj del od navodite istata<br />

treba da se otfrli.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

8. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

567

568

57. U. br. 133/2003 (9. 03. 2005)<br />

Osporen akt<br />

Programa za dopolnuvawe na Programata za izgradba, proda`ba<br />

i odr`uvawe na stanovite vo sopstvenost na Republika Makedonija za<br />

2002 godina ("SV RM," br. 73/2002).<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Osporenata programa be{e predmet na ustavnosudska ocena.<br />

Pritoa, Sudot so Re{enie U. br. 47/2003 od 5. 03. 2003, povede postapka<br />

za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta na Programa za dopolnuvawe na<br />

Programata za izgradba, proda`ba i odr`uvawe na stanovite vo sopstvenost<br />

na Republika Makedonija za 2002 god. i gi zapre od izvr{uvawe<br />

poedine~nite akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemeni vrz osnova<br />

na osporenata programa.<br />

So Re{enie U. br. 47/2003 od 14. 05 2003, Sudot ja zapre postapkata<br />

za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta na Programata za dopolnuvawe<br />

na Programata za izgradba, proda`ba i odr`uvawe na stanovite<br />

vo sopstvenost na Republika Makedonija za 2002 god. so obrazlo-<br />

`enie deka ovaa programa se odnesuva za 2002 god., odnosno deka se iscrpelo<br />

nivnoto dejstvo, poradi {to ne postojat drugi procesni pre~ki<br />

za odlu~uvawe.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako za<br />

istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

So ogled na toa deka re{enieto so koe sudot ja zaprel postapkata<br />

za ocenuvawe ustavnosta i zakonitosta na osporenata programa, datira<br />

od 14. 05. 2003 god, nezavisno dali se prisutni somnenija vo odnos<br />

na nejzinata ustavnost i zakonitost, smetame deka e neoportuno da go<br />

menuvame stavot vo ovoj moment.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, odnosno faktot deka Sudot ve}e<br />

se proiznel vo odnos na ustavnosta i zakonitosta na osporenata programa,<br />

a ne postojat osnovi za poinakvo odlu~uvawe, smetame deka inicijativata<br />

treba da bide otfrlena.<br />

569

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Programa za dopolnuvawe na Programata za izgradba,<br />

proda`ba i odr`uvawe na stanovite vo sopstvenost na Republika Makedonija<br />

za 2002 godina ("SV RM," br. 73/2002).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 28 alineja 2 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 16 i 17<br />

mart 2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na Programata za dopolnuvawe na<br />

Programata za izgradba, proda`ba i odr`uvawe na stanovite vo sopstvenost<br />

na Republika Makedonija za 2002 godina ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 73/2002).<br />

2. Javnoto pretprijatie za stopanisuvawe so stanben i deloven<br />

prostor na Republika Makedonija, na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata programa ne bila<br />

soglasna so Ustavot i so zakon, zatoa {to so nea se pravela diskriminacija<br />

me|u funkcionerite {to koristat stan pod zakup vo sopstvenost<br />

na Republika Makedonija vo odnos na drugite korisnici na ovoj<br />

vid stanovi i deka so predviduvaweto mo`nost funkcionerite da gi<br />

otkupuvaat slu`benite stanovi vsu{nost is~eznuva kategorijata na<br />

slu`beni stanovi.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so Re{enie U. br. 47/2003 od 5<br />

mart 2003 godina povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Programata za dopolnuvawe na Programata za izgradba, proda`ba<br />

i odr`uvawe na stanovite vo sopstvenost na Republika Makedonija<br />

za 2002 godina ("Slu`ben vesnik na RM" br. 73/2002) i gi zaprel od<br />

izvr{uvawe poedine~nite akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemeni<br />

vrz osnova na osporenata programa.<br />

Podocna, so Re{enie U. br. 47/2003 od 14 maj 2003 godina, Sudot<br />

ja zaprel postapkata za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Programata<br />

za dopolnuvawe na Programata za izgradba, proda`ba i odr`uvawe<br />

na stanovite vo sopstvenost na Republika Makedonija za 2002 godina<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 73/2002), zatoa<br />

570

{to ovaa programa se odnesuvala za 2002 godina, odnosno prestanala da<br />

va`i, a Sudot ocenil deka nema osnovi za ocenuvawe na nejzinata ustavnost<br />

i zakonitost vo vreme na va`eweto.<br />

4. Soglasno ~len 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata<br />

ako za istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu-<br />

~uvawe.<br />

So ogled na toa {to Sudot ve}e odlu~uval za istaat rabota, a<br />

nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe, odlu~i kako vo to~kata 1 od ova<br />

re{enie.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

571

572

58. U. br. 75/2004 (16. 02. 2005)<br />

Akti {to se osporuvaat<br />

1. Programa za rabota na Zdru`enieto na veteranite od borbata<br />

na ONA vo Makedonija, donesena vo maj 2002 godina,<br />

2. Statut na Zdru`enieto na veteranite od borbata na ONA vo<br />

Makedonija, donesen od Sobranieto na zdru`enieto na 5 maj 2002 godina.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Osnovniot sud vo Tetovo so Re{enie Reg. zgf. br. 37/2002 od 29.<br />

05. 2002, go zapi{al vo Registarot na zdru`enija na gra|ani i fondacii<br />

navedenoto zdru`enie. Rabotata i aktivnosta na Zdru`enieto se<br />

odnesuva na zalagawe za reintegrirawe na u~esnicite na biv{ata<br />

ONA vo op{tstvoto, za{tita i ~uvawe na postigawata na borbata na<br />

ONA na teritorijalniot integritet i nezavisnosta na Makedonija,<br />

izdignata na nivoto i za{tita na statusot na veteranite na ONA, kako<br />

osnovni nositeli, ureduvawe na materijalnata sostojba i na socijalnata<br />

sigurnost na borcite, invalidite na vojnata i na semejstvata na<br />

padnatite borci i dr. Podra~jeto na organizacijata i dejstvuvaweto e<br />

teritorijata na Republika Makedonija.<br />

1. Programata i Statutot bile naso~eni kon razgoruvawe na nacionalnata<br />

i verska omraza i netrpelivost osobeno me|u gra|anite na<br />

makedonskiot narod na koi im se ubieni i najmilite i toa tokmu od<br />

ONA vo 2001 godina od edna strana i gra|anite {to `iveat vo Republika<br />

Makedonija koi se del od albanskiot narod od druga strana, {to<br />

bilo vo sprotivnost so ~l. 20 st. 3 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Vo toj kontekst se naveduva deka tn. Osloboditelna narodna armija<br />

(ONA) bila vooru`ena ekstremisti~ka i paravoena grupacija (~l. 1<br />

st. 2 - 5 i ~l. 6 od Zakonot za posebnite prava na pripadnicite na bezbednosnite<br />

sili na Republika Makedonija i ~lenovite na nivnite semejstva<br />

("SV RM," br. 2/2002). Vo ovaa smisla podnositelot na inicijativata<br />

poso~uva da se vidi i ~l. 1 st. 4 od Zakonot za amnestija ("SV<br />

RM," br. 18/2002). Taka, ONA ne poteknuvala od vooru`enite sili na<br />

Republika Makedonija (~l. 79 st. 2 i ~l. 122 st. 1 od Ustavot), odnosno<br />

nejzinite pripadnici ne bile pripadnici na bezbednosnite sili na<br />

Republika Makedonija (~l. 2 st. 1 od Zakonot za posebni prava na pripadnicite<br />

na bezbednosnite sili na Republika Makedonija i ~lenovi-<br />

573

te na nivnite semejstva) koi u~estvuvale vo vooru`eni dejstvija protiv<br />

ekstremisti~kite i paravoenite grupacii vo voeniot konflikt od<br />

2001 godina, za da mo`e da se osnova i zdru`enie na veterani od taa<br />

vojna. ONA ne se borela za za{tita na teritorijalniot integritet i<br />

nezavisnosta na Republika Makedonija, kako {to toa go pi{uva vo nejzinata<br />

programa i statut, tuku naprotiv ONA `estoko se borela protiv<br />

teritorijalniot integritet i nezavisnosta na Republika Makedonija,<br />

pri {to nanele ogromni i nenadomestlivi {teti i ~ove~ki `rtvi<br />

vo dr`avata.<br />

2. Vo imeto na Zdru`enieto na veteranite na vojnata na ONA<br />

bilo staveno i imeto na Dr`avata Makedonija so {to bil povreden ~l.<br />

11 od Zakonot za zdru`enijata na gra|ani i fondaciite so {to grubo e<br />

zloupotrebeno imeto na Dr`avata Republika Makedonija. Zatoa {to<br />

ONA ne e tvorba na Dr`avata Makedonija za da mo`e da se slu`i so<br />

toa ime, tuku tvorba na nadvore{ni strukturi koi ne i mislat dobro<br />

na Makedonija i na nejzinite gra|ani se povreduvala Preambulata na<br />

Ustavot i ~l. 1 i 3 od Ustavot.<br />

3. Ponatamu, spored podnositelot na inicijativata Zdru`enieto<br />

na veteranite na vojnata na ONA bilo poluvoeno zdru`enie {to<br />

ne mu pripa|alo i ne mu pripa|a na vooru`enite sili na Republika<br />

Makedonija i kako takvo toa e zabraneto spored ~len 8 st. 2 i ~l. 20 st.<br />

4 od Ustavot.<br />

4. So Programata i Statutot na Zdru`enieto, isto taka, sprotivno<br />

od ~l. 36 od Ustavot, se sakalo da se ostvarat i posebnite socijalni<br />

prava na koi nemale pravo (~l. 5 t. 1 i ~l. 25 od Zakonot za pravata<br />

na voenite invalidi na ~lenovite na nivnite semejstva i na ~lenovite<br />

na semejstvata na padnatite borci).<br />

Ottuka, spored podnositelot na inicijativata, so osporenata<br />

programa i statut na Zdru`enito na veteranite na vojnata na ONA vo<br />

Makedonija se povreduva Preambulata na Ustavot i ~l. 1, 3, 8 st. 1 al. 3,<br />

20 st. 3 i 4, 28 st. 1, 36, 48 st. 3, 51, 79 st. 2 i 122 st. 1 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija zatoa {to tie akti ne se vo ramkite na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija.<br />

574<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Po povod podnesenata inicijativa donositelot na osporenite<br />

akti i pokraj na{ite urgencii istite ne gi dostavi do Sudot. Ottamu,<br />

istite bea pribaveni od Osnovniot sud vo Tetovo.<br />

Od dostavenata dokumentacija utvrdivme deka Osnovniot sud vo<br />

Tetovo so Re{enie Reg. zgf. br. 37/2002 godina od 29. 05. 2002 godina<br />

izvr{il upis na Zdru`enieto na gra|ani kako "Zdru`enie na veteranite<br />

na vojnata na ONA vo Makedonija." Podocna po barawe na Zdru-<br />

`enieto, Osnovniot sud vo Tetovo so Re{enie od 17. 07. 2003 godina<br />

izvr{il promena na imeto na zdru`enieto so bri{ewe na dodavkata

"vo Makedonija" taka {to ova zdru`enie egzisistira kako "Zdru`enie<br />

na veteranite na vojnata na ONA."<br />

Vo natamo{nata postapka utvrdivme deka vo Programata za rabota<br />

na Zdru`enieto vo delot I. "Karakterot, celta i principite na<br />

zdru`enieto" e navededno deka: "Kako ~uvar na prodol`uvaweto na<br />

mnoguvekovnata borba na albanskiot narod vo Makedonija za nacionalna<br />

sloboda i socijalna pravda, kako i osnova~ na principite za dejnosta<br />

za polna ramnopravnost na gra|anite i zaednicite vo Makedonija i<br />

teritorijalnata celina i nejzinata nezavisnost veteranite dobrovolno<br />

se soedinuvaat vo zdru`enieto kako patriotsko zdru`enie i go neguvaat<br />

duhot na borbata i na slobodata, po~ituvawe kon heroizmot na<br />

onie {to go dadoa svojot `ivot za reformirawe na vlasta i za demokratizacija<br />

na Makedonija.<br />

Zdru`enieto na veteranite na borbata na ONA }e se anga`ira<br />

na na~in {to na gra|anite na Makedonija koi ne se u~esnici na borbata<br />

na ONA na dobrovolen na~in i aktivno da se vklu~at vo zdru`enija<br />

za ~uvaweto i neguvaweto na tradiciite na borbata na ONA vo Makedonija.<br />

Ponatamu, vo Programata e predvideno deka celite i osnovnite<br />

principi na zdru`enieto se: a) reintegrirawe na u~esnicite na biv-<br />

{ata ONA vo op{testvoto; b) za{tita i ~uvawe na postigawata od borbata<br />

na ONA na teritorijalniot integritet i nezavisnosta na Makedonija;<br />

v) izdigawe na nivoto i za{tita na statusot na veteranite na<br />

ONA, kako osnovni nositeli na borbata; g) neguvawe na tradiciite na<br />

borbata na ONA, kako i borbite i vostanijata od istorijata na albanskiot<br />

i makedonskiot narod: d) ureduvawe na materijalnata sostojba i<br />

na socijalna sigurnost na borcite, invalidite na vojnata i na semejstvoto<br />

na padnatite borci; |) sorabotka so asocijaciite vo Makedonija<br />

i tie me|unarodnite na veteranite na borbata i na borcite, kako i so<br />

drugi soodvetni organizacii vo drugi zemji.<br />

Celite i zada~ite na ova zdru`enie se realiziraat preku neposrednoto<br />

anga`irawe na organizaciite i na organite na zdru`enieto<br />

i na sorabotkata so organite i organizaciite na vlasta so nau~nite,<br />

prosvetnite, kulturnite, sportskite institucii kako i so organizaciite<br />

i drugite zdru`enija na gra|anite.<br />

^lenovi na zdru`enieto se zdru`uvat doborovlno bez razlika<br />

na nacionalnosta, verskata i na politi~ka pripadnost i razvivaat solidaren<br />

odnos me|u niv.<br />

Dejnosta na zdru`enieto e javna.<br />

Vo delot II od Programata "Prosperitetot i stabilnosta na<br />

Makedonija" se naveduva deka Ohridskata spogodba i nejzinata implementacija<br />

kako i preo|aweto od edna sostojba na rasna diskriminacija<br />

vo takva ramnopravna so drugite, preo|aweto kon vrednostite na novoto<br />

vreme gi opfa}a site oblasti na `ivotot na lu|eto i doveduva do<br />

golemi promeni.<br />

575

Osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i na gra|aninot, slobodnoto<br />

izrazuvawe na nacionalnata i verska pripadnost, politi~kiot<br />

pluralizam i neposrednite demokratski izbori, pluralizmot na bogatstvata,<br />

slobodata na pazarot i na odnosite, na lokalnoto samoupravuvawe,<br />

osiguruvawe na principt na pravnata dr`ava i po~ituvawe na<br />

me|unarodnite pravni normi i na odnosite me|u dr`avata gi menuvaat<br />

vidno materijalnite osnovi i tie duhovnite na op{testveniot razvoj.<br />

Vo tekot na ova se postignuvaat pozitivni rezultati i istovremeno<br />

se otvaraat perspektivi za re{avawe na mnogu ekonomski, socijalni<br />

i humani problemi od ~ie re{avawe zavisi uspe{niot i natamo-<br />

{en razvoj na Makedonija kon severnoatlanskite integracii.<br />

Zdru`enieto na veterani na borbata na ONA vo Makedonija }e<br />

raboti i }e se anga`ira: za stabilnosta i prosperitetot na Makedonija,<br />

~uvawe na dostoinstvoto, ostvaruvawe na pravata na ~ovekot, slobodite<br />

na gra|anite i individualnata i kolektivnata ramnopravnost<br />

na site; neprekidno unapreduvawe na me|unacionalnite odnosi i verska<br />

tolerancija kako i za ramnopravnost na gra|anite; traen mir kako<br />

osnoven uslov za razvoj na op{testvoto, u~esnicite vo borbata gi pomnat<br />

stravovite na borbata i progonite, terorizmot i sli~no i }e se<br />

borat protiv sekoja zakana na borbata, za svet bez vojni i vooru`eni<br />

sudiri za sistem na kolektivna sigurnost za ograni~uvawe na voru`uvaweto,<br />

zdru`enieto ja podr`uva politikata na mirot i neupotrebuvaweto<br />

na nasilstvo kako na~elo za razvoj na dr`avite, za dijalog i<br />

me|usebno razbirawe me|u dr`avite; socijalna pravda i prosperitet<br />

na li~niot i zaedni~kiot `ivot i za za{uvuvawe i ureduvawe na sredinata.<br />

Zdru`enieto kon site politi~ki partii i op{testveni subjekti<br />

}e se odnesuva kako nezavisna i nepartiska organizacija na veterani<br />

na borbata za {to }e razviva odnosi kako rezultat na posebnite<br />

programi i }e neguva otvorena sorabotka.<br />

Zdru`enieto imaj}i predvid deka i veteranite vo ramite na<br />

vladinite sili vo tekot na borbata protiv ONA gi izvr{ile zada~ite<br />

vo soglasnost so Ustavot i zakonite {to se vo sila, }e nastapuva za vistinska<br />

sorabotka so asocijaciite {to }e gi formira kako i so Sojuzot<br />

na borcite od Vtorata Svetska Vojna.<br />

Poa|aj}i od faktot deka veteranite svoite obvrski za sozdavawe<br />

mir, za zapirawe na vojnata gi izvr{uvaat vo sorabotka si silite<br />

na NATO, Evropskata zaednica i SAD kako i za reformirawe vo nasoka<br />

na demokratizacija na Makedonija, proizleguva deka aktivnostite<br />

na zdru`enieto treba da bide vo sorabotka i so asocijaciite na veteranite<br />

na ovie zemji.<br />

Vo delot III od Programata "Sozdavawe i za~uvuvawe na statusot<br />

na veteranite na Zdru`enieto" e predvideno deka osnovnite prava<br />

na statusot na u~esnicite vo borbata na ONA i nivnoto podobruvawe<br />

kako i statusot na zdru`enieto se oblasti za pravno regulirawe od<br />

576

strana na dr`avata. Nivnata ramka e odredena so Ustavot.<br />

Posebno e zna~aen problemot na finansiraweto na Zdru`enieto<br />

(ZVBONAM) vo koja nasoka treba da se definira relacijata na<br />

Buxetot na Makedonija kon deluvaweto na Zdru`enieto.<br />

Zdru`enieto }e insistira statsuot na veteranite {to proizleguva<br />

od nivnoto u~estvo vo borbata, kako i statusot na Zdru`enieto da<br />

se razviva neprestano i da pretstavuva postojana gri`a na dr`avata<br />

Makedonija.<br />

Vo IV del od Programata "Materijalnata i socijalnata sigurnost<br />

na invalidite na borbata i na borcite kako i na semejstvata na<br />

borcite padnati vo ovaa borba" e predvideno deka Zdru`enieto }e se<br />

anga`ira vo Ustavot na Republika Makedonija da se garantira posebnite<br />

prava na voenite invalidi, na borcite i na semejstvata na padnatite<br />

borci.<br />

Zdru`enieto }e se anga`ira za: dosledno ostvaruvawe na materijalnnite<br />

prava i socijalnata sigurnost na voenite invalidi, na borcite<br />

i padnatite borci; }e go sledi ureduvaweto na zdobienite prava,<br />

}e insistira za unapreduvawe na materijalnata za{tita na borcite na<br />

voenite invalidi i na ~lenovite na semejstvata na padnatite borci i<br />

}e se anga`ira za ostvaruvawe na zdobienite prava; }e sorabotuva so<br />

dr`avnite nadle`ni organi i so drugi organizacii koi gi razgleduvaat<br />

socijalnite prava i zdravstvenata za{tita na voenite invalidi<br />

na borcite i na semejstvata na padnatite borci; }e go pottiknuva razvojot<br />

na solidarnosta, na humanosta i na razli~nata humanitarna pomo{<br />

na bolnite veterani, na osamenite na voenite invalidi i na ~lenovite<br />

na semejstvata na padnatite borci.<br />

Zdru`enieto }e se anga`ira i }e bara da se uredat pravnite<br />

normi za regulirawe na statusot na veteranite i stepenuvawe spored<br />

u~estvoto vo vreme i pridonesot, proglasuvaweto na nacionalni heroi<br />

kako i reguliraweto na nivnite prava i na materijalna i socijalna sigurnost.<br />

Zdru`enieto }e se anga`ira za regulirawe so zakon za odlikuvawe<br />

na veteranite.<br />

Vo delot V od Programata: "Neguvawe na tradiciite od vojnata<br />

kako i na borcite za osloboduvawe niz istorijata na Albanskiot narod"<br />

e predvideno deka poa|aj}i od opredelbata deka temelite za demokratiizacija<br />

na Makedonija proizleguvaat od istoriskoto nasledstvo<br />

i od neprekinlivite obidi koi dostignat kulminacija so borbata<br />

na ONA, Zdru`enieto samo i vo sorabotka so organite na vlasta i drugite<br />

organi i organizacii: }e se anga`ira za neguvawe i razvoj na tradiciite<br />

od borbata za dostoinstvo, za prava i slobodi na gra|anite bez<br />

razlika na rasa, vera i narodnost i za afirmacija na vrednostite koi<br />

ja karakteriziraat ovaaa borba, slobodata i patritizmot, herojstvoto<br />

i solidarnosta, humanosta i socijalnoto pravo. ]e se anga`ira za vrednuvawe<br />

na objektivno istorisko odreduvawe na faktite i bele{kite<br />

za ovaa vojna kako prodol`enie na osloboditelnite dejstvija na bor-<br />

577

ite i vostanijata, }e inicira, }e u~estvuva ili }e organizira samostojni<br />

manifestacii, sredbi i drugo. Za odbele`uvawe na nastanite i<br />

na li~nostite od borbata na ONA ili od podale~noto minato, }e se<br />

anga`ira za osnovawe na ovie organizacii za gri`a vo vrska so ovie<br />

aktivnosti; }e inicira, }e razviva i }e u~estvuva vo istra`uva~ki dejnosti<br />

so temi od borbata na ONA, }e inicira i }e razviva publicisti~ka<br />

i pe~atarska dejnost na tema od borbata i sli~no, }e se anga`ira<br />

vo za~uvuvaweto i odr`uvaweto na spomenicite i monumentalnite<br />

i memorijalnite obele`ja od borbata i istorijata na ONA, }e se anga-<br />

`ira za adekvatno u~estvo na istorijata na borbata na ONA vo vospitno-obrazovniot<br />

proces i vo soodvetnite predmeti kako i vo slobodnite<br />

aktivnost na u~esnicite vo osnovnoto i sredno obrazovanie<br />

(istorijata, kni`evenosta, sociologijata, muzikata i umetnosta) }e<br />

inicira patriotizam kaj obrazovnite, kulturnite i sportskite institucii<br />

kako i kaj drugite institucii i kaj nekoi organizacii i zdru-<br />

`enija za neguvawe i postojano ~uvawe na spomenite i nastanite od borbata<br />

na ONA kako i od dale~noto istorisko minato, nivnoto spomeni~no<br />

obele`uvawe i odr`uvawe na spomenicite i }e ja razviva i naso~uva<br />

sorabotkata so niv.<br />

Zdru`enieto }e se anga`ira za donesuvawe na zakon za spomenici<br />

i spomen obele`jata od borbata na ONA vo koi }e se afirmira<br />

ostvaruvaweto na demokratska i ramnopravna Makedonija za site<br />

gra|ani i zaednici izrazeni preku postojnite simboli.<br />

Zdru`enito }e nastojuva za prodol`uvawe na izgradbata na spomenicite<br />

i spomen plo~ite.<br />

Vo delot VI od Programata "Sorabotka so me|unarodnite asocijacii<br />

na veteranite i so organizacii na borcite vo Makedonija i na<br />

drugi zemji" e predvideno deka zdru`enieto }e mu posveti posebno<br />

vnimanie na sestraniot razvoj na sorabotka na razni asocijacii na<br />

veteranite na borbata na ramnopraven na~in i preku razmena i iskustvo,<br />

}e pridonesuva postojano za afirmacija na me|unarodnata politika<br />

na Makedonija. Vo ovaa nasoka zdru`enito }e razviva aktivnost<br />

vo potrebnite ramki za sorabotka so drugite nacionalni asocijacii<br />

na veteranite, kako i so organizacii koi se anga`iraat za mir, demokratija<br />

i drugi celi koi se isti ili sli~ni so celite na Zdru`enieto i<br />

}e se za~leni ili }e potpi{e dogovor.<br />

Zdru`enieto na poseben na~in }e sorabotuva so asocijacii vo<br />

Albanija i na Kosovo i }e pridonese za organizirawe na zaedni~ki<br />

aktivnosti.<br />

Op{tinskite odbori na Zdru`enieto od podra~jeto na grani~niot<br />

pojas na Makedonija mo`e da organizira neposredna sorabotka so<br />

srodnite organizacii vo sosedenite zemji vo ramki na programite i<br />

aktivnosti na Zdru`enieto.<br />

Zdru`enieto (ZVBONAM) }e sorabotuva i }e gi potpomognuva<br />

organiziranite formi na aktivnostite na veteranite na ONA koi<br />

578

`iveat vo drugi dr`avi i so veteranite {to imaat sorabotka so ONA<br />

za vreme na vojnata.<br />

2. Vo natamo{nata postapka utvrdivme deka vo osporeniot statut<br />

na zdru`enieto e predvideno deka Zdru`enieto na veteranite na<br />

borba na ONA vo Makedonija e gra|anska, nezavisna, dobrovolna, patriotska,<br />

nepartiska i edinstvena organizacija na u~esnici vo borbata<br />

na ONA zasnovana na demokratski principi {to dejstvuvaat na celata<br />

teritorija na Makedonija (~l. 1 st. 1). Zdru`enieto na veteranite na<br />

borbata na Osloboditelnata nacionalna armija e organizacija od javen<br />

interes za Makedonija (~l. 1 st. 2). ^lenuvaweto vo Zdru`enieto e<br />

na dobrovolen na~in (~l. 2 st. 1).<br />

^len na Zdru`enieto mo`e da bide gra|anin na Republika Makedonija<br />

i nadvor od nea koj u~estvuval vo borbata na ONA za celosna<br />

demokratizacija na Makedonija ili na bilo koj na~in ja podr`uval borbata,<br />

bil vo zatvor, logor, internacija, deportiran ili degradiran<br />

zaradi pomo{ta {to ja dal na borbata na ONA vo Makedonija, bil<br />

nadvor od tatkovinata i tamu deluval za da pomogne i neguval borbeni<br />

ve{tini, e ~len na semejstvo na padnat ili po~inat borec (~l. 3).<br />

Vo ~l. 5 od Statutot se predvideni pravata i obvrskite na ~lenovite.<br />

Ponatamu, vo Statutot se utvrdeni na~inite i formite na organizacijata<br />

i na deluvawe na zdru`enieto.<br />

Vo ~l. 7 od Statutot e utvrdeno deka zdru`enieto se organizira<br />

na teritorijalen princip i deluva vo edna ili pove}e mesni samoupravi<br />

i op{tini vo Republika Makedonija.<br />

Vo ~l. 8 se utvrdeni organite na zdru`enieto, (Sobranie, odbor<br />

i pretsedatel).<br />

Po inicijativa na veteranite na edinicite na ONA u~esnicite<br />

vo odredeni borbi mo`at da formiraat sekcii kako forma na vnatre-<br />

{no deluvawe na Zdru`enieto (~l. 9 st. 1).<br />

Invalidite od borbata formiraat posebni rabotni tela vo sostav<br />

na op{tinskiot odbor i koordinativno telo (~l. 10).<br />

Organite na zdru`enieto so posebna odluka mo`at da proglasat<br />

po~esni ~lenovi (~l. 11).<br />

Ponatamu, vo Statutot e uredeno pra{aweto na formiraweto,<br />

sostavot i nadle`nosta na organite na zdru`enieto, Sobranieto na<br />

zdru`enito na gradot Skopje, Centralnoto sobranie, Centralniot<br />

odbor, pretsedatelot na Centralniot odbor i Nadzornata komisija.<br />

Vo Statutot, isto taka, e regulirano i pra{aweto na materijalnata<br />

i finansiska rabota na Zdru`enieto i imetoto na Zdru`enieto,<br />

sedi{teto, pe~atot i oznakata, znameto, amblemot i praznikot na<br />

Zdru`enieto.<br />

Za izvr{uvawe na stru~nite, administrativno-tehni~ki i materijalno<br />

finansiski raboti so odluka na Centralniot odbor se osnova<br />

Stru~en odbor.<br />

579

580<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

215/1997 od 8 april 1998 godina ne povel postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na:<br />

a) Programata i Statutot na Politi~kata partija "Partija za<br />

demokratski prosperitet na Albancite" doneseni od osnova~koto sobranie<br />

na partijata na 24. 03. 1995 godina; i<br />

b) Programata i Statutot na Politi~kata partija "Narodna demokratska<br />

partija" doneseni od Sobranieto na partijata na 4 juli 1992<br />

godina odnosno od Kongresot na partijata na 27. 05. 1995 godina.<br />

Vo obrazlo`enieto na re{enieto se naveduva deka so ogled na<br />

toa {to programite i statutite na politi~kite partii ne sodr`at<br />

normi, deka tie partii }e gi ostvaruvaat svoite politi~ki opredelbi<br />

po nasilen pat, nitu so pottiknuvawe ili povikuvawe na voena agresija<br />

ili so razgoruvawe na nacionalna, rasna ili verska omraza ili<br />

netrpelivost proizleguva deka tie akti ne se vo nesoglasnost so ~l. 20<br />

st. 3 od Ustavot.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 245/<br />

2001 od 3. 04. 2002 godina, ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na Programata i Statutot na Organizacijata na voenite stare{ini<br />

na Republika Makedonija.<br />

Vo obrazlo`enieto na re{enieto se naveduva deka dejstvuvaweto<br />

i deklariraweto na organizacijata na voenite stare{ini na Republika<br />

Makedonija ne e naso~eno kon nasilno urivawe na ustavniot<br />

poredok na dr`avata ili kon pottiknuvawe ili povikuvawe na voena<br />

agresija ili razgoruvawe na nacionalna, rasna ili verska omraza ili<br />

netrpelivost.<br />

Sudot izrazi stav deka Zdru`enieto ne e voeno ili poluvoeno<br />

zdru`enie imaj}i predvid deka od sodr`inata na Statutot i Programata<br />

na ovaa organizacija registrirana kako zdru`enie mo`e da se<br />

zaklu~i deka taa nema posebna voena organizaciska struktura, nema<br />

voeni formacii, ne raspolaga so posebni uniformi i vooru`uvawe.<br />

So ogled na iznesenoto, Sudot ocenil deka ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za soglasnosta na osporenite akti so Ustavot.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br. 168/<br />

2000 od 21 mart 2001 godina gi poni{til:<br />

a) Programata za rabota na Zdru`enieto na gra|ani "Radko" od<br />

Ohrid donesena od Sobranieto na osnova~ite na 24. 05. 2000 godina i<br />

b) Statutot na Zdru`enieto na gra|ani "Radko" od Ohrid donesen<br />

od Sobranieto na osnova~ite na 24. 05. 200 godina.<br />

Vo obrazlo`enieto na Odlukata se naveduva deka Programata i<br />

Statutot na Zdru`enieto na gra|ani "Radko" od Ohrid se naso~eni kon<br />

nasilno urivawe na dr`avniot poredok, popre~uvawe na slobodnoto<br />

izrazuvawe na nacionalnata pripadnost na makedonskiot narod odno-

sno negirawe na negovata samobitnost i razgoruvawe na nacionalna i<br />

verska omraza ili netrpelivost.<br />

Pravno mislewe<br />

Vladeeweto na pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija soglasno ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot.<br />

Vo ramkite na gra|anskite i politi~kite slobodi i prava utvrdeni<br />

vo Ustavot e pomesten i ~l. 20 spored koj na gra|anite im se garantira<br />

slobodata na zdru`uvawe zaradi ostvaruvawe i za{tita na nivnite<br />

politi~ki, ekonomski, socijalni, kulturni i drugi prava i uveruvawa.<br />

Gra|anite mo`at slobodno da osnovaat zdru`enija na gra|ani i<br />

politi~ki partii da pristapuvaat kon niv i od niv da istapuvaat.<br />

Programite i dejstvuvaweto na zdru`enijata na gra|anite i politi~kite<br />

partii ne mo`e da bidat naso~eni kon nasilno urivawe na<br />

ustavniot poredok na Republikata i kon pottiknuvawe ili povikuvawe<br />

na voena agresija ili razgoruvawe na nacionalna, rasna i verska<br />

omraza ili netrpelivost.<br />

Zabraneti se voeni i poluvoeni zdru`enija {to ne im pripa|aat<br />

na vooru`enite sili na Republika Makedonija.<br />

Slobodata na zdru`uvaweto e edno od osnovnite prava na gra|anite<br />

garantirani so Ustavot.<br />

Garantiraj}i ja slobodata na zdru`uvawe, Ustavot vo ~l. 20 st. 1<br />

gi opredelil celite na ova zdru`uvawe koi mo`at da bidat za ostvaruvawe<br />

i za{tita na politi~kite, ekonomskite, socijalnite, kulturnite<br />

i drugi prava i uveruvawa na gra|anite.<br />

Vo st. 2 na navedeniot ~len se utvrdeni organizacionite oblici<br />

na zdru`uvaweto na gra|anite so jasno razgrani~uvawe na celite za<br />

koi se zdru`uvaat gra|anite.<br />

Me|utoa, Ustavot garantiraj}i ja slobodata na zdru`uvaweto<br />

kako edno demokratsko i {iroko politi~ko pravo so koe se ovozmo`uva<br />

aktivno u~estvo vo sevkupniot op{testven `ivot istata ne ja proklamira<br />

kako neprikosnovena i nedopirliva odnosno sloboda bez nikakvo<br />

ograni~uvawe.<br />

Imeno, Ustavot ne dopu{ta slobodata na zdru`uvawe da se koristi<br />

za zabraneti celi odnosno utvrduva granici na nejzinoto ostvaruvawe<br />

poa|aj}i od interesite na zaednicata kako celina.<br />

Vo taa smisla slobodata na zdru`uvawe se isklu~uva odnosno ne<br />

e dozvoleno obrazuvawe i dejstvuvawe na zdru`enija na gra|ani i politi~ki<br />

partii ~ii programi se naso~eni kon nasilno urivawe na ustavniot<br />

poredok na Republikata, pottiknuvawe ili povikuvawe na voena<br />

agresija, ili razgoruvawe na nacionalna, rasna i verska omraza ili<br />

netrpelivost.<br />

Voedno, Ustavot ne dozvoluva i organizirawe ili formirawe<br />

na voeni ili poluvoeni zdru`enija koi se nadvor od sistemot na odb-<br />

581

anata na Republikata, odnosno koi ne pretstavuvaat del od vooru`enite<br />

sili na Republikata.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, smetame deka osporenite akti na<br />

Zdru`enieto ne sodr`at normi spored koi ova zdru`enie svoite celi<br />

}e gi ostvaruva po nasilen pat, nitu so niv se pottiknuva ili povikuva<br />

na voena agresija ili razgoruvawee na nacionalna, rasna i verska<br />

omraza. Imeno, od sodr`inata na osporenite akti vo koi se utvrdeni<br />

celite i zada~ite na zdru`enieto proizleguva deka tie se vo nasoka na<br />

reintegracija na u~esnicite na biv{ata ONA vo op{testvoto kako i<br />

za~uvuvawe na teritorijalniot integritet i nezavisnosta na Republika<br />

Makedonija poradi {to ne mo`e da se postavi pr{aweto za nivnata<br />

soglasnost so odredbite na Ustavot na koi se povikuva podnositelot<br />

na inicijativata.<br />

Vo odnos na navodite vo inicijativata deka ova zdru`enie e poluvoeno<br />

zdru`enie {to ne mu pripa|alo i ne mu pripa|a na vooru`enite<br />

sili na Republika Makedonija, smetame deka se neosnovani imaj}i ja<br />

predvid sodr`inata na Statutot i Programata na ova zdru`enie.<br />

Imeno, od sodr`inata na ovie akti mo`e da se zaklu~i deka toa zdru-<br />

`enie nema posebno voeno organizaciska struktura, nema voeni formaciii<br />

i ne raspolaga so posebni uniformi i vooru`uvawe, nitu, pak,<br />

nejzinoto deklarirawe i dejstvuvawe e naso~eno kon pottiknuvawe ili<br />

povikuvawe na voena agresija ili razgoruvawe na nacionalna, rasna i<br />

verska omraza ili netrpelivost.<br />

Vo odnos na navodite vo inicijativata deka osporenata programa<br />

i statut poradi nesoglasnost so odredeni zakonski odredbi bile vo<br />

sprotivnost so Ustavot, smetame deka ne mo`e avtomatski da se izvlekuvaat<br />

takvi zaklu~oci. Toa, dotolku pove}e {o vo konkretniot slu~aj<br />

osporenite akti vo nitu eden od segmentite na koi se povikuva podnositelot<br />

na inicijativata ne se vo nesoglasnost so poso~enite zakoni.<br />

Osven toa, priznavaweto na kakvi i da e vooru`eni ekstremisti~ki, pa<br />

i na paravoeni grupacii ne mo`e da se napravi so zakon. Zgora na toa,<br />

Ustavniot sud soglasno ~l. 110 al. 7 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

ne e nadle`en da re{ava po tie pra{awa koi spa|aat vo deloktrugot<br />

na drugi dr`avni organi. Nakratko, so ogled na toa {to Ustavniot<br />

sud odlu~uva samo za ustavnosta na programite i statutite na<br />

zdru`enijata na gra|anite, smetame deka nema osnovi da postapuva po<br />

navodite od iniccijativata vo delovite {to se odnesuvaat na nesoglasnosta<br />

na Programata i Satutot na Zdru`enieto na veteranite od borbata<br />

na ONA so zakonskite odredbi.<br />

So ogled na iznesenoto, smetame deka ne mo`e da se postavi pra-<br />

{aweto za soglasnost na osporenite akti so Ustavot i se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na: a)<br />

Programata za rabota na Zdru`enieto na veteranite od borbata na<br />

582

ONA vo Makedonija, donesena vo maj 2002 godina, b) Statutot na Zdru-<br />

`enieto na veteranite od borbata na ONA vo Makedonija, donesen od<br />

Sobranieto na Zdru`enieto na 5 maj 2002 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 21 i 22 dekemvri<br />

2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na:<br />

a) Programa za rabota na Zdru`enieto na veteranite od borbata<br />

na ONA, donesena vo maj 2002 godina, i<br />

b) Statutot na Zdru`enieto na veteranite od borbata na ONA,<br />

donesen od Sobranieto na zdru`enieto na 5 maj 2002 godina.<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na aktite ozna~eni vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenite akti ne bile vo<br />

soglasnost so ~lenovite 1, 3, 8 stav 1 alineja 3, 20 stav 3 i 4, 28 stav 1,<br />

36, 48 stav 3, 51, 79 stav 2 i 122 stav 1 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

zatoa {to ne se vo ramkite na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija.<br />

Imeno, programata i statutot bile naso~eni kon razgoruvawe<br />

na nacionalnata i verska omraza i netrpelivost osobeno me|u gra|anite<br />

na pripadnicite na makedonskiot narod na koi im se ubieni i najmilite<br />

i toa tokmu od ONA vo 2001 godina od edna strana i gra|anite<br />

{to `iveat vo Republika Makedonija koi se del od albanskiot narod<br />

od druga strana, {to bilo vo sprotivnost so ~lenot 20 stav 3 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija.<br />

Ponatamu, podnositelot na inicijativata naveduva deka t.n.<br />

Osloboditelna narodna armija (ONA) bila vooru`ena ekstremisti-<br />

~ka i paravoena grupacija koja ne se borela za za{tita na teritorijalniot<br />

integritet i nezavisnost na Republika Makedonija kako {to toa<br />

go pi{uva vo nejzinata programa i statut, tuku naprotiv `estoko se<br />

borela protiv teritorijalniot integritet i nezavisnosta na Republika<br />

Makedonija.<br />

Voedno, podnositelot na inicijativata naveduva deka vo imeto<br />

na Zdru`enieto na veteranite od vojnata na ONA bilo staveno i imeto<br />

na dr`avata Makedonija so {to bil povreden ~lenot 11 od Zakonot<br />

za zdru`enijata na gra|ani i fondaciite so {to grubo e zloupotrebeno<br />

imeto na dr`avata Republika Makedonija. Zatoa {to ONA ne e tvorba<br />

na dr`avata Makedonija za da mo`e da se slu`i so toa ime, tuku tvorba<br />

583

na nadvore{ni strukturi koi ne í mislat dobro na Makedonija i na<br />

nejzinite gra|ani so {to se povreduvala Preambulata na Ustavot i<br />

~len 1 i 3 od Ustavot.<br />

Ponatamu spored podnositelot na inicijativata Zdru`enieto<br />

na veteranite od borbata na ONA bilo poluvoeno zdru`enie {to ne<br />

mu pripa|alo i ne mu pripa|a na vooru`enite sili na Republika Makedonija<br />

i kako takvo toa e zabraneto spored ~len 8 stav 2 i ~len 20 stav<br />

4 od Ustavot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka Osnovniot sud vo Tetovo so<br />

Re{enie Reg. zgf. br. 37/2002 godina od 29 maj 2002 godina izvr{il upis<br />

na Zdru`enieto na gra|ani kako "Zdru`enie na veteranite od borbata<br />

na ONA vo Makedonija." Podocna po barawe na zdru`enieto,<br />

Osnovniot sud vo Tetovo so Re{enie od 17 juli 2003 godina izvr{il<br />

promena na imeto na zdru`enieto so bri{ewe na dodavkata "vo Makedonija"<br />

taka {to ova zdru`enie egzisistira kako "Zdru`enie na veteranite<br />

od borbata na ONA."<br />

Vo natamo{nata postapka Sudot utvrdi deka vo Programata na<br />

Zdru`enieto vo delot I "Karakterot, celite i principot na zdru`enieto"<br />

pokraj drugoto, se utvrdeni celite i osnovnite principi vrz koi<br />

se zasnova rabotata na ova zdru`enie, a toa se: reintegrirawe na u~esnicite<br />

na biv{ata ONA vo op{testvoto; za{tita i ~uvawe na postigawata<br />

od borbata na ONA na teritorijalniote integritet i nezavisnosta<br />

na Makedonija; izdigawe na nivoto i za{tita na statusot na veteranite<br />

na ONA kako osnovni nositeli na borbata; neguvawe na tradiciite<br />

na borbata na ONA, kako i borbite i vostanijata od istorijata<br />

na albanskiot i makedonskiot narod: ureduvawe na materijalnata<br />

sostojba i na socijalna sigurnost na borcite, invalidite na vojnata i<br />

na semejstvoto na padnatite borci; sorabotka so asocijaciite vo Makedonija<br />

i tie me|unarodnite na veteranite na borbata i na borcite,<br />

kako i so drugi soodvetni organizacii vo drugi zemji.<br />

Celite i zada~ite na ova zdru`enie se realiziraat preku neposrednoto<br />

anga`irawe na organizaciite i na organite na zdru`enieto<br />

i na sorabotkata so organite i organizaciite na vlasta so nau~nite,<br />

prosvetnite, kulturnite, sportskite institucii kako i so organizaciite<br />

i drugite zdru`enija na gra|anite.<br />

Vo delot II od Programata na zdru`enieto "Prosperitet i stabilnost<br />

na Makedonija" e predvideno deka Zdru`enieto na veterani<br />

na borbata na ONA vo Makedonija }e raboti i }e se anga`ira: za stabilnosta<br />

i prosperitetot na Makedonija, ~uvawe na dostoinstvoto,<br />

ostvaruvawe na pravata na ~ovekot, slobodite na gra|anite i individualnata<br />

i kolektivnata ramnopravnost na site; neprekidno unapreduvawe<br />

na me|unacionalnite odnosi i verska tolerancija kako i za ramnopravnost<br />

na gra|anite; traen mir kako osnoven uslov za razvoj na<br />

op{testvoto, u~esnicite vo borbata gi pomnat stravovite na borbata<br />

i progonite, terorizmot i sli~no i }e se borat protiv sekoja zakana na<br />

584

orbata, za svet bez vojni i vooru`eni sudiri za sistem na kolektivna<br />

sigurnost za ograni~uvawe na voru`uvaweto, zdru`enieto ja podr`uva<br />

politikata na mirot i neupotrebuvaweto na nasilstvo kako na~elo za<br />

razvoj na dr`avite, za dijalog i me|usebno razbirawe me|u dr`avite;<br />

socijalna pravda i prosperitet na li~niot i zaedni~kiot `ivot i za<br />

za~uvuvawe i ureduvawe na sredinata.<br />

Zdru`enieto kon site politi~ki partii i op{testveni subjekti<br />

}e se odnesuva kako nezavisna i nepartiska organizacija na veterani<br />

na borbata za {to }e razviva odnosi kako rezultat na posebnite<br />

programi i }e neguva otvorena sorabotka.<br />

Vo delot III od Programata "Sozdavawe i za~uvuvawe na statusot<br />

na veteranite na Zdru`enieto" e predvideno deka osnovnite prava<br />

na statusot na u~esnicite vo borbata na ONA i nivnoto podobruvawe<br />

kako i statusot na zdru`enieto se oblasti za pravno regulirawe od<br />

strana na dr`avata. Nivnata ramka e odredena so Ustavot.<br />

Zdru`enieto }e insistira statusot na veteranite {to proizleguva<br />

od nivnoto u~estvo vo borbata, kako i statusot na zdru`enieto da<br />

se razviva neprestano i da pretstavuva postojana gri`a na dr`avata<br />

Makedonija.<br />

Vo IV del od Programata "Materijalnata i socijalnata sigurnost<br />

na invalidite na borbata i na borcite kako i na semejstvata na<br />

borcite padnati vo ovaa borba" e predvideno deka Zdru`enieto }e se<br />

anga`ira vo Ustavot na Republika Makedonija da se garantiraat posebnite<br />

prava na voenite invalidi, na borcite i na semejstvata na padnatite<br />

borci.<br />

Vo delot V od Programata: "Neguvawe na tradiciite od vojnata<br />

kako i na borcite za osloboduvawe niz istorijata na Albanskiot narod"<br />

pokraj drugoto e predvideno Zdru`enieto vo sorabotka so organite<br />

na vlasta i drugite organi i organizacii: }e se anga`ira za neguvawe<br />

i razvoj na tradiciite od borbata za dostoinstvo, za prava i slobodi<br />

na gra|anite bez razlika na rasa, vera i narodnost i za afirmacija<br />

na vrednostite koi ja karakteriziraat ovaa borba, slobodata i patriotizmot,<br />

herojstvoto i solidarnosta, humanosta i socijalnoto pravo.<br />

4. Vo natamo{nata postapka Sudot utvrdi deka vo osporeniot<br />

statut na Zdru`enieto e predvideno deka Zdru`enieto na veteranite<br />

na borba na ONA e gra|anska, nezavisna, dobrovolna, patriotska, nepartiska<br />

i edinstvena organizacija na u~esnici vo borbata na ONA zasnovana<br />

na demokratski principi {to dejstvuvaat na celata teritorija<br />

na Makedonija.<br />

Vo Statutot na zdru`enieto se utvrdeni na~inite i formite na<br />

organizacijata i na deluvawe na zdru`enieto, pravata i obvrskite na<br />

~lenovite kako i toa deka zdru`enieto se organizira na teritorijalen<br />

princip i deluva vo edna ili pove}e mesni samoupravi i op{tini vo<br />

Republika Makedonija.<br />

585

So Statutot se uredeni i pra{awata {to se odnesuvaat na: formiraweto,<br />

sostavot i nadle`nosta na organite na zdru`enieto, Sobranieto<br />

na zdru`enito na gradot Skopje, Centralnoto sobranie, Centralniot<br />

odbor, pretsedatelot na Centralniot odbor i Nadzornata komisija,<br />

materijalnata i finansiska rabota na zdru`enieto i imetoto na<br />

zdru`enieto, sedi{teto, pe~atot i oznakata, znameto, amblemot i praznikot<br />

na zdru`enieto.<br />

5. Vladeeweto na pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija soglasno ~len 8 stav 1 alineja 3 od<br />

Ustavot.<br />

Vo ramkite na gra|anskite i politi~kite slobodi i prava utvrdeni<br />

vo Ustavot e pomesten i ~lenot 20 spored koj na gra|anite im se<br />

garantira slobodata na zdru`uvawe zaradi ostvaruvawe i za{tita na<br />

nivnite politi~ki, ekonomski, socijalni, kulturni i drugi prava i<br />

uveruvawa. Gra|anite mo`at slobodno da osnovaat zdru`enija na gra-<br />

|ani i politi~ki partii da pristapuvaat kon niv i od niv da istapuvaat.<br />

Programite i dejstvuvaweto na zdru`enijata na gra|anite i politi~kite<br />

partii ne mo`at da bidat naso~eni kon nasilno urivawe na<br />

ustavniot poredok na Republikata i kon pottiknuvawe ili povikuvawe<br />

na voena agresija ili razgoruvawe na nacionalna, rasna i verska<br />

omraza ili netrpelivost.<br />

Zabraneti se voeni i poluvoeni zdru`enija {to ne im pripa-<br />

|aat na vooru`enite sili na Republika Makedonija.<br />

Slobodata na zdru`uvaweto e edno od osnovnite prava na gra|anite<br />

garantirani so Ustavot.<br />

Garantiraj}i ja slobodata na zdru`uvawe Ustavot vo ~len 20<br />

stav 1 gi opredelil celite na zdru`uvaweto koi mo`at da bidat za<br />

ostvaruvawe i za{tita na politi~kite, ekonomskite, socijalnite, kulturnite<br />

i drugi prava i uveruvawa na gra|anite.<br />

Vo stav 2 na navedeniot ~len se utvrdeni organizacionite<br />

oblici na zdru`uvaweto na gra|anite so jasno razgrani~uvawe na celite<br />

za koi se zdru`uvaat gra|anite.<br />

Garantiraj}i ja slobodata na zdru`uvaweto kako edno demokratsko<br />

i {iroko politi~ko pravo so koe se ovozmo`uva aktivno u~estvo<br />

vo sevkupniot op{testven `ivot Ustavot ne ja proklamira kako neprikosnovena<br />

i nedopirliva odnosno, ne ja garantira kako apsolutna<br />

sloboda bez nikakvo ograni~uvawe.<br />

Imeno, Ustavot ne dopu{ta slobodata na zdru`uvawe da se koristi<br />

za zabraneti celi odnosno utvrduva granici na nejzinoto ostvaruvawe<br />

poa|aj}i od interesite na zaednicata kako celina.<br />

Vo taa smisla slobodata na zdru`uvawe se isklu~uva odnosno ne<br />

e dozvoleno obrazuvawe i dejstvuvawe na zdru`enija na gra|ani i politi~ki<br />

partii ~ii programi se naso~eni kon nasilno urivawe na ustavniot<br />

poredok na Republikata, pottiknuvawe ili povikuvawe na voena<br />

586

agresija, ili razgoruvawe na nacionalna, rasna i verska omraza ili netrpelivost.<br />

Voedno, Ustavot ne dozvoluva i organizirawe ili formirawe<br />

na voeni ili poluvoeni zdru`enija koi se nadvor od sistemot na odbranata<br />

na Republikata, odnosno koi ne pretstavuvaat del od vooru`enite<br />

sili na Republikata.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, Sudot smeta deka osporenite<br />

akti na zdru`enieto ne sodr`at normi spored koi ova zdru`enie svoite<br />

celi }e gi ostvaruva po nasilen pat, nitu so niv se pottiknuva ili<br />

povikuva na voena agresija ili razgoruvawe na nacionalna, rasna i verska<br />

omraza. Imeno, od sodr`inata na osporenite akti vo koi se utvrdeni<br />

celite i zada~ite na zdru`enieto proizleguva deka tie se vo nasoka<br />

na reintegracija na u~esnicite na biv{ata ONA vo op{testvoto<br />

kako i začuvuvawe na teritorijalniot integritet i nezavisnosta na<br />

Republika Makedonija poradi {to tie ne se vo nesoglasnost so odredbite<br />

na Ustavot na koi se povikuva podnositelot na inicijativata.<br />

Vo odnos na navodite vo inicijativata deka ova zdru`enie e poluvoeno<br />

zdru`enie {to ne im pripa|alo i ne im pripa|a na vooru-<br />

`enite sili na Republika Makedonija, Sudot smeta deka se neosnovani<br />

imaj}i ja predvid sodr`inata na Statutot i Programata na ova zdru-<br />

`enie. Imeno, od sodr`inata na ovie akti mo`e da se zaklu~i deka ova<br />

zdru`enie nema posebno voeno organizaciska struktura, nema voeni<br />

formaciii i ne raspolaga so posebni uniformi i vooru`uvawe, nitu,<br />

pak, negovoto deklarirawe i dejstvuvawe e naso~eno kon pottiknuvawe<br />

ili povikuvawe na voena agresija ili razgoruvawe na nacionalna, rasna<br />

i verska omraza ili netrpelivost.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

587

588

59. U. br. 57/2005 (30. 03. 2005)<br />

Osporeni akti<br />

Zakonot za spre~uvawe na korupcijata ("SV RM," br. 28/2002, 46/<br />

2004 i 83/2004) i Zakonot za obligacionite odnosi ("SV RM," br.<br />

18/2001, 4/2002 i 5/2003), zatoa {to ne bile me|usebno usoglaseni.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

^lenot 167 od Zakonot za obligacionite odnosi predviduval<br />

deka zaš{teta nastanata od nekoe delo na korupcija storeno od dr`avnite<br />

slu`benici pri vr{ewe na nivnite funkcii da odgovara dr`avata,<br />

odnosno organite na lokalnata samouprava vo ~ii organi vr{ele<br />

funkcija i dr`avnite slu`benici.<br />

Pritoa, Zakonot predviduval dr`avata da ima pravo i obvrska<br />

da bara nadomest za isplateniot iznos od liceto koe ja predizvikalo<br />

{tetata. Stavot 3 na ovoj ~len od Zakonot predviduva zastaruvawe na<br />

ova pravo spored rokovite propi{ani za zastarenost na pobaruvawa za<br />

nadomest na {teta.<br />

Nasproti ova, Zakonot za spre~uvawe na korupcija (~l. 7 st. 1 i<br />

~l. 49 st. 2) predviduval sekoj {to e o{teten so delo na korupcija da<br />

ima pravo da bara nadomest na {teta spored principite na solidarna<br />

odgovornost od strana na storitelot na korupcijata, kako i od pravnoto<br />

lice vo koe storitelot vr{el funkcija ili dol`nost vo vreme na<br />

izvr{uvawe na deloto.<br />

Imeno, podnositelot na inicijativata naveduva deka vo praktikata,<br />

za edno isto pra{awe ednovremeno se primenuvale dve odredbi<br />

od razli~ni zakoni koi ne bile me|usebno usoglaseni.<br />

Na krajot od inicijativata se naglasuva deka Zakonot za obligacionite<br />

odnosi e donesen vo 2001 godina, odnosno dodeka vo toj period<br />

vo pravniot poredok na Republika Makedonija ne postoel Zakonot za<br />

spre~uvawe na korupcijata koj datira od 2002 godina.<br />

Od tie pri~ini, podnositelot na inicijativata smeta deka Sudot<br />

treba da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na podnaslovot<br />

"odgovornost poradi dela na korupcija" i na ~len 167 od Zakonot<br />

za obligacionite odnosi.<br />

589

590<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

odu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i kolektivni dogovori so Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en<br />

da odlu~uva za baraweto.<br />

So ogled na toa {to so inicijativata se bara ocenuvawe na<br />

ustavnosta na podnaslovot "Odgovornost poradi dela na korupcija" i<br />

~l. 167 (koj gi ureduva ovie pra{awa) od Zakonot za obligacionite<br />

odnosi, zatoa {to ne bil usoglasen so Zakonot za spre~uvawe na korupcija,<br />

smetame deka soglasno pogore poso~enite odredbi, Sudot ne e nadle`en<br />

da postapuva po ovaa inicijativa.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe i,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na podnaslovot "Odgovornost poradi dela na korupcija" i ~len 167 od<br />

Zakonot za obligacionite odnosi ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 18/2001, 4/2002 i 5/2003).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 28 alineja 1 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 30 mart<br />

2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na podnaslovot "Odgovornost poradi dela na korupcija"<br />

od Zakonot za spre~uvawe na korupcijata ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 28/2002, 46/2004 i 83/2004) i ~len 167 od Zakonot<br />

za obligacionite odnosi ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 18/2001, 4/2002 i 5/2003).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na zakonite ozna~eni vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata sodr`inata na podnaslovot<br />

"Odgovornost poradi dela na korupcija" od Zakonot za spre~uvawe na<br />

korupcijata ne bila soglasna so sodr`inata na ~lenot 167 od Zakonot<br />

za obligacionite odnosi, {to dvata zakoni gi pravelo nesoglasni so<br />

Ustavot.

3. Soglasno ~len 110 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i kolektivni dogovori so Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e<br />

nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

So ogled na toa {to so inicijativata se bara ocenuvawe na<br />

ustavnosta na podnaslovot "Odgovornost poradi dela na korupcija" od<br />

Zakonot za spre~uvawe na korupcijata i ~len 167 (koj gi ureduva ovie<br />

pra{awa) od Zakonot za obligacionite odnosi, zatoa {to ne bile me-<br />

|usebno usoglaseni, Sudot oceni deka soglasno pogore poso~enite<br />

odredbi, ne e nadle`en da postapuva po ovaa inicijativa.<br />

4. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

591

592

60. U. br. 1/2005 (6. 04. 2005)<br />

Osporen akt<br />

^len 4 od Odlukata za uslovite i postapkata za priem vo ~lenstvo<br />

na SZPM na novo osnovani zdru`enija na penzioneri, br. 48/<br />

2004, donesena od Sobranieto na Sojuzot na zdru`enijata na penzionerite<br />

na Makedonija na sednicata odr`ana na 1 mart 2004 godina.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo incijativata osporeniot ~len od Odlukata<br />

bil vo sprotivnost so odredbite na Statutot na Sojuzot na zdru`enijata<br />

na penzionerite na Makedonija, zatoa {to vo Statutot ne bilo<br />

predvideno ograni~uvawe na zdru`enijata na penzioneri da se zdru`uvaat<br />

vo Sojuzot na penzionerite na Makedonija, a takvo ograni~uvawe<br />

se predviduvalo so osporeniot ~len od Odlukata.<br />

Osven toa, ovoj ~len od Odlukata ne bil vo soglasnost nitu so<br />

~l. 72 od Zakonot za zdru`enijata na gra|ani i fondaciite, vo koj, isto<br />

taka, ne bilo predvideno nikakvo ograni~uvawe na pravoto na<br />

zdru`enijata da se zdru`uvaat vo sojuzi.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka so ovoj ~len od<br />

Odlukata se pravela diskriminacija me|u gra|anite po osnov na socijalno<br />

poteklo i politi~ko i versko uveruvawe {to bilo vo sprotivnost<br />

so ~l. 9 od Ustavot.<br />

Podnositelot na inicijativata se povikuva i na ~l. 20 od Ustavot<br />

vo koj na gra|anite im se garantira slobodata na zdru`uvawe zaradi<br />

ostvaruvawe i za{tita na nivnite politi~ki, ekonomski, socijalni,<br />

kulturni i drugi prava i uveruvawa, kako i slobodno da osnovaat<br />

zdru`enija i politi~ki partii, da pristapuvaat kon niv i od niv da<br />

istapuvaat.<br />

Poradi navedenoto, vo inicijativata se predlaga Sudot da povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na osporeniot<br />

~len od Odlukata.<br />

Sodr`ina na osporeniot ~len<br />

^lenot 4 od Odlukata glasi: "Vo Sojuzot na zdru`enijata na penzionerite<br />

na Makedonija ne mo`e da bide primeno novo osnovano<br />

zdru`enie na starosni i semejni penzioneri dokolku takvo postoi na<br />

593

podra~jeto na edinicata na lokalnata samouprava (op{tina).<br />

Inaku, spored ~l. 1 od Odlukata, so ovaa odluka se propi{uvaat<br />

uslovite i postapkata za zdru`uvawe na novo osnovani zdru`enija na<br />

penzioneri (starosni i semejni i korisnici na invalidska penzija) vo<br />

Sojuzot na zdru`enijata na penzionerite na Makedonija, vo natamo-<br />

{niot tekst (Sojuz).<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 al. 7 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za ustavnosta na programite i statutite na politi~kite<br />

partii i na zdru`enijata na gra|anite.<br />

Spored ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle-<br />

`en da odlu~uva za baraweto.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj so inicijativata se<br />

bara ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na osporeniot ~len od<br />

Odlukata za uslovite i postapkata za priem vo ~lenstvo na SZPM na<br />

novo osnovani zdru`enija na penzioneri, smetame deka Sudot ne e nadle`en<br />

da odlu~uva po baraweto vo inicijativata, zatoa {to spored ~l.<br />

110 od Ustavot toj e nadle`en da ja ocenuva ustavnosta (a ne i zakonitosta)<br />

samo na programite i statutite na politi~kite partii i na<br />

zdru`enijata na gra|anite, a ne i na nivnite odluki. Poradi toa, smetame<br />

deka inicijativata soglasno ~l. 28 al. 1 od Delovnikot treba da se<br />

otfrli, pa zatoa se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na ~l. 4 od Odlukata za uslovite i postapkata za priem<br />

vo ~lenstvo na SZPM na novo osnovani zdru`enija na penzioneri, br.<br />

48/2004, donesena od Sobranieto na Sojuzot na zdru`enijata na penzionerite<br />

na Makedonija na sednicata odr`ana na 1 mart 2004 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 28 alineja 1 i 2 i ~len 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 6<br />

april 2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na ~len 4 od Odlukata za uslovite i<br />

postapkata za priem vo ~lenstvo na Sojuzot na zdru`enijata na penzionerite<br />

na Makedonija na novo osnovani zdru`enija na penzioneri, br.<br />

594

48/2004, donesena od Sobranieto na Sojuzot na zdru`enijata na penzionerite<br />

na Makedonija na sednicata odr`ana na 1 mart 2004 godina.<br />

2. Zdru`enieto na gra|ani penzioneri "Vardar" - Gostivar na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~lenot<br />

4 od odlukata ozna~ena vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo incijativata osporeniot ~len od Odlukata<br />

bil vo sprotivnost so odredbite na Statutot na Sojuzot na zdru`enijata<br />

na penzionerite na Makedonija, zatoa {to vo Statutot ne bilo predvideno<br />

ograni~uvawe na zdru`enijata na penzioneri da se zdru`uvaat<br />

vo Sojuzot na penzionerite na Makedonija, a takvo ograni~uvawe se<br />

predviduvalo so osporeniot ~len od Odlukata.<br />

Osven toa, ovoj ~len od Odlukata ne bil vo soglasnost nitu so<br />

~lenot 72 od Zakonot za zdru`enijata na gra|ani i fondaciite, vo koj,<br />

isto taka, ne bilo predvideno nikakvo ograni~uvawe na pravoto na<br />

zdru`enijata da se zdru`uvaat vo sojuzi.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka so ovoj ~len od<br />

Odlukata se pravela diskriminacija me|u gra|anite po osnov na socijalno<br />

poteklo i politi~ko i versko uveruvawe {to bilo vo sprotivnost<br />

so ~lenot 9 od Ustavot.<br />

Podnositelot na inicijativata se povikuva i na ~lenot 20 od<br />

Ustavot vo koj na gra|anite im se garantira slobodata na zdru`uvawe<br />

zaradi ostvaruvawe i za{tita na nivnite politi~ki, ekonomski, socijalni,<br />

kulturni i drugi prava i uveruvawa, kako i slobodno da osnovaat<br />

zdru`enija i politi~ki partii, da pristapuvaat kon niv i od niv da<br />

istapuvaat.<br />

Poradi navedenoto, vo inicijativata se predlaga Sudot da povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na osporeniot<br />

~len od Odlukata.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~lenot 4 od Odlukata<br />

vo Sojuzot na zdru`enijata na penzionerite na Makedonija ne mo`e da<br />

bide primeno novo osnovano zdru`enie na starosni i semejni penzioneri<br />

dokolku takvo postoi na podra~jeto na edinicata na lokalnata<br />

samouprava (op{tina).<br />

Sudot na sednicata, isto taka, utvrdi deka osporeniot ~len na<br />

Odlukata ve}e bil predmet na ocenuvawe po povod inicijativa podnesena<br />

od gra|anin od Gostivar. Sudot so Re{enie U. br. 212/2004 od 16<br />

fevruari 2005 godina ja otfrlil ovaa inicijativa zatoa {to utvrdil<br />

deka ne e nadle`en da odlu~uva po baraweto, so ogled na toa {to soglasno<br />

~len 110 alineja 7 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

ja ocenuva samo ustavnosta (a ne i zakonitosta) na programite i<br />

statutite na zdru`enijata na gra|anite, a ne i na odlukite i na drugite<br />

akti na ovie zdru`enija.<br />

4. Soglasno ~len 110 alineja 7 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za ustavnosta na programite i statutite<br />

595

na politi~kite partii i na zdru`enijata na gra|anite.<br />

Spored ~len 28 alineja 1 i 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en<br />

da odlu~uva za baraweto i ako za istata rabota ve}e odlu~uval,<br />

a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite ustavni i delovni~ki odredbi,<br />

kako i toa deka vo konkretniot slu~aj se bara ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na ~lenot 4 od Odlukata za uslovite i postapkata za<br />

priem vo ~lenstvo na Sojuzot na zdru`enijata na penzionerite na Makedonija<br />

na novo osnovani zdru`enija na penzioneri za koj {to Sudot<br />

ve}e edna{ odlu~uval, a nenao|aj}i osnov za poinakvo odlu~uvawe po<br />

ovaa inicijativa, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

5. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

596

61. U. br. 25/2005 (13. 04. 2005)<br />

Osporen akt<br />

Odluka za usvojuvawe na Generalen urbanisti~ki plan na grad<br />

Tetovo, br. 07-430/3 od 16. 04. 2003 godina ("Slu`ben glasnik na grad<br />

Tetovo" br. 3/2003), donesena od Sovetot na op{tina Tetovo na sednicata<br />

odr`ana na 16. 04. 2003 godina. 19<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata najprvo se naveduva deka nejziniot podnositel<br />

do nadle`niot organ podnel barawe za denacionalizacija na zemji-<br />

{teto na KP. br. 5777 na KO - Tetovo. Dodeka postapkata bila vo tek,<br />

Sovetot na op{tina Tetovo ja donel osporenata odluka so koja go izmenil<br />

Generalniot urbanisti~ki plan taka {to na ovaa parcela se predviduvala<br />

izgradba na objekt za osnovno u~ili{te {to e od javen interes,<br />

poradi {to ozna~enata parcela ne mo`ela da bide predmet na<br />

denacionalizacija, odnosno se onevozmo`uvalo nejzinoto vra}awe vo<br />

sopstvenost na predlaga~ot.<br />

Podnositelot na inicijativata smeta deka osporenata odluka<br />

bila sprotivna na Zakonot za denacionalizacija od pri~ini {to za<br />

vremetraewe na postapkata vo smisla na ~l. 72 od ovoj zakon generalniot<br />

urbanisti~ki plan ne mo`el da se menuva so ogled na toa {to na<br />

ovoj na~in se onevozmo`uvala negovata primena, a baratelite za denacionalizacija<br />

na imot se doveduvale vo neramnopravna polo`ba bidej}i<br />

na nekoi }e im se uva`uvale barawata, a na drugi, poradi izmeni na<br />

planot, }e im bile odbieni.<br />

Vo kontekst na navedenoto, podnositelot na inicijativata se<br />

povikuva i na odredbata od ~l. 10 na Zakonot za denacionalizacija koja<br />

spored negovoto mislewe se odnesuva na slu~ai vo momentot koga ovoj<br />

zakon vlegol vo sila, pa i od tie pri~ini urbanisti~kite planovi ne<br />

mo`ele da se menuvaat po vleguvaweto vo sila na ovoj zakon.<br />

19<br />

Vo inicijativata kako osporen akt se naveduva Odluka za izmena na<br />

Generalniot urbanisti~ki plan na grad Tetovo, me|utoa vo predmetot U. br.<br />

205/2004 e utvrdeno deka pod brojot i datata ozna~en vo ovaa inicijativa e<br />

donesena Odluka za usvojuvawe na Generalen urbanisti~ki plan na grad Tetovo,<br />

a ne Odluka za izmena na ovoj plan, pa od tie pri~ini kako osporen akt<br />

so ovaa inicijativa }e se smeta pogore navedenata odluka.<br />

597

598<br />

Sodr`ina na osporenata odluka<br />

Osporenata odluka ima samo 3 ~lena, od koi vo ~l. 1 se utvrduva<br />

deka se usvojuva Generalniot urbanisti~ki plan na grad Tetovo.<br />

Spored ~l. 2 od Odlukata, sostaven del na ovaa odluka e tehni~kata<br />

dokumentacija izrabotena od javnoto pretprijatie za prostorni i<br />

urbanisti~ki planovi Skopje so teh. br. 01/03 od 1. 01. 2003 godina i tehni~kata<br />

dokumentacija so teh. br. 24/94, izrabotena od strana na AD<br />

"Komunaproekt" - Tetovo, koi ne se objavuvaat. Dve kopii ostanuvaat<br />

vo op{tinata, a edno kopie se dostavuva do Ministerstvoto za transport<br />

i vrski PE - Tetovo.<br />

Spored ~l. 3, ovaa odluka vleguva vo sila so denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben glasnik na op{tina Tetovo."<br />

Inaku, od tekstualniot del na Generalniot urbanisti~ki plan<br />

za grad Tetovo e vidno deka za idnite potrebi na obrazovanieto se predvideni<br />

tri novi osnovni u~ili{ta od koi edno vo blok se prezema od<br />

prethodniot Osnoven urbanisti~ki plan, dodeka za drugite dve se predvideni<br />

dve novi lokacii i toa: ednoto na lokacija na porane{niot<br />

sto~en pazar vo Mala Re~ica, a drugoto na lokacija vo neposredna blizina<br />

na noviot gradski stadion. Vo Grafi~kiot del od Generalniot<br />

plan vo koj e planirana namenata na zemji{teto, isto taka, e predvidena<br />

zona za javni objekti vo ~ii ramki se i objektite za osnovno obrazovanie.<br />

Ovaa zona zafa}a vkupno 95,21 ha.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Sega osporenata odluka e ocenuvana vo predmetot U. br. 205/<br />

2004. Vo postapkata po navedeniot predmet ovaa odluka e ocenuvana od<br />

aspekt na nejzinata soglasnost so Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe i pritoa Sudot so Re{enie U. br. 205/2004 od 16 i 17<br />

mart 2005 godina ne povede postapka za ocenuvawe na nejzinata zakonitost<br />

od pri~ini {to utvrdi deka istata e donesena soglasno postapkata<br />

za donesuvawe na generalen urbanisti~ki plan propi{ana so Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe. Imeno, Sudot vo taa postapka<br />

utvrdi deka po Nacrtot na Generalniot urbanisti~ki plan na<br />

grad Tetovo e sprovedena stru~na rasprava i izvr{ena stru~na revizija,<br />

a na Predlogot na planot e dadena soglasnost od strana na ministerstvoto<br />

nadle`no za rabotite na ureduvaweto na prostorot.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 al. 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija e nadle`en da odlu~uva za soglasnosta na zakonite so<br />

Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite dogovori<br />

so Ustavot i zakonite.

So ogled na toa {to vo konkretniot predmet podnositelot na<br />

inicijativata zakonitosta na osporenata odluka ja doveduva pod somnenie<br />

od aspekt na ~l. 10 i 72 od pre~isteniot tekst na Zakonot za denacionalizacija,<br />

a povrzano so ovoj zakon i so na~eloto na ednakvost na<br />

gra|anite, vo natamo{niot tekst na pravnoto mislewe }e se osvrneme<br />

na ozna~enite i nekoi drugi odredbi od ovoj zakon.<br />

Spored ~l. 1 od Zakonot za denacionalizacija ("SV RM," br. 20/<br />

1998, 31/2000 i 42/2003), so ovoj zakon se opredeluvaat uslovite i postapkata<br />

za vra{awe na imotot i vidot, uslovite i postapkata za davawe<br />

nadomest za imot odzemen vo korist na dr`avata.<br />

Vo ~l. 9 od Zakonot, odnosno ~l. 10 od pre~isteniot tekst na Zakonot<br />

("SV RM," br. 43/2000), na koj se povikuva podnositelot na inicijativata,<br />

e utvrdeno deka ne se vra}a vo sopstvenost poradi postoewe<br />

na javen interes, a se dava nadomest, me|u drugoto, i za neizgradeno<br />

grade`no zemji{te na koe spored urbanisti~kiot plan e predvidena<br />

izgradba na objekti od to~kite 1 i 2 na ovoj ~len i na drugi objekti od<br />

javen interes.<br />

Spored ~l. 22-b st. 2 od Zakonot, grade`no zemji{te se vra}a vo<br />

sopstvenost koga ne e realizirana celta zaradi koja bilo odzemano<br />

grade`noto zemji{te, kako i koga bila realizirana celta zaradi koja<br />

bila odzemano grade`noto zemji{te, a toa pri podnesuvaweto na baraweto<br />

za denacionalizacija pretstavuva grade`no neizgradeno zemji-<br />

{te.<br />

Vo ~l. 31 st. 1 od Zakonot e utvrdeno deka nadomest se dava za<br />

imot koj ne se vra}a, kako i koga imotot ne se vra}a zatoa {to prestanal<br />

da postoi.<br />

Spored ~l. 32 st. 2 od Zakonot, za imot od ~l. 31 st. 1 na ovoj Zakon<br />

kako nadomest se dava: 1) drug imot od ist vid vo sopstvenost na<br />

dr`avata i 2) akcii i udeli vo sopstvenost na dr`avata.<br />

Spored ~l. 49 st. 1 od Zakonot, baraweto za denacionalizacija<br />

se podnesuva vo rok od pet godini od denot na vleguvawe vo sila na ovoj<br />

zakon, a po istekot na ovoj rok, spored st. 2 na ovoj ~len od Zakonot,<br />

baraweto za vra}awe na imot mo`e da se podnese samo dokolku vo me-<br />

|uvreme ne nastanale pravni i fakti~ki promeni, a najdocna vo rok od<br />

sedum godini od denot na vleguvawe vo sila na ovoj zakon.<br />

Spored st. 3 na ~l. 49 od Zakonot, po istekot na rokot od sedum<br />

godini od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon mo`e so tu`ba vo<br />

parni~na postapka da se bara pla}awe na nadomest, a vra}awe na imot<br />

samo ako nema pravni i fakti~ki pre~ki.<br />

Vo ~l. 64 st. 1 od Zakonot, koj odgovara na ~l. 72 od pre~isteniot<br />

tekst na Zakonot, na koj se povikuva podnositelot na inicijativata,<br />

e utvrdeno deka so denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon ne e<br />

dozvoleno raspolagawe so imotot {to e predmet na denacionalizacija,<br />

kako i iskoristuvawe na takov imot so koe se sozdavaat obvrski na<br />

baratelot. Spored st. 2 na ovoj ~len od Zakonot, pravnite dela i edno-<br />

599

stranite izjavi na volja {to se vo sprotivnost so stav 1 na ovoj ~len se<br />

ni{tovni.<br />

Od navedenite i drugite odredbi na Zakonot za denacionalizacija<br />

proizleguva deka ovoj zakon ne se zanimava so donesuvawe i izmeni<br />

na urbanisti~ki planovi, tuku so nego se ureduvaat uslovite i postapkata<br />

za vra}awe na imotot, kako i vidot, uslovite i postapkata za<br />

davawe nadomest za imot, koj svoevremeno bil odzeman po razli~ni<br />

osnovi i preminal vo op{testvena, odnosno sega vo dr`avna sopstvenost.<br />

[to se odnesuva do ~l. 9 i 64 od Zakonot, odnosno 10 i 72 od<br />

pre~isteniot tekst na Zakonot, na koi se povikuva podnositelot na<br />

inicijativata, tie spored nas ne treba da se tolkuvaat kako zabrana za<br />

prostorno i urbanisti~ko planirawe, odnosno za donesuvawe ili<br />

izmena na urbanisti~ki planovi po vleguvaweto vo sila na ovoj zakon,<br />

kako {to smeta podnositelot na inicijativata. Ova od pri~ina {to<br />

generalniot urbanisti~ki plan, kako i drugite planovi utvrdeni vo<br />

Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe, po svojot karakter i<br />

sodr`ina ne pretstavuva akt, odnosno pravno delo vo smisla na ~lenot<br />

64 od Zakonot za denacionalizacija so koj se vr{i raspolagawe so grade`noto<br />

zemji{te, koe spored ovoj ~len od Zakonot po negovoto vleguvawe<br />

vo sila ne e dozvoleno. Postapkata za donesuvawe i izmenuvawe<br />

na urbanisti~kite planovi i postapkata za vra}awe na imotot koj e<br />

predmet na denacionalizacija soglasno Zakonot za denacionalizacija,<br />

isto taka, se dve su{tinski razli~ni postapki i edna so druga ne se<br />

isklu~uvaat, nitu pak Zakonot na toa upatuva.<br />

Ottuka, a so ogled na toa {to Zakonot za denacionalizacija voop{to<br />

ne ureduva pra{awa vo vrska so postapkata za donesuvawe na<br />

prostorni i urbanisti~ki planovi, kako akti so koi se vr{i planirawe<br />

na prostorot vo smisla na obezbeduvawe poramnomeren prostoren<br />

razvoj, racionalno ureduvawe i koristewe na prostorot, kako i uslovi<br />

za humano `iveewe i rabota na gra|anite, smetame deka ovoj zakon e<br />

irelevanten za ocenuvawe na zakonitosta na osporenata odluka od<br />

aspekt na postapkata vo koja taa e donesena, pa od tie pri~ini i ne<br />

mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost so Zakonot za<br />

denacionalizacija.<br />

Me|utoa, imaj}i predvid deka Sudot ve}e ja ocenuval zakonitosta<br />

na osporenata odluka vo odnos na Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe i so Re{enie U. br. 205/2004 od 16 i 17 mart 2005 godina<br />

ne povel postapka za ocenuvawe na nejzinata zakonitost, a ne nao|aj}i<br />

osnovi za poinakvo odlu~uvawe po ovaa inicijativa, spored<br />

na{e mislewe soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud,<br />

inicijativata treba da bide otfrlena.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

600

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na zakonitosta na Odlukata za usvojuvawe na Generalen<br />

urbanisti~ki plan na grad Tetovo, br. 07-430/3 od 16. 04. 2003 godina<br />

("Slu`ben glasnik na grad Tetovo" br. 3/2003), donesena od Sovetot na<br />

op{tina Tetovo na sednicata odr`ana na 16. 04. 2003 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 28 alineja 2 i ~len 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 13<br />

i 14 april 2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na zakonitosta na Odlukata za usvojuvawe na Generalen urbanisti~ki<br />

plan na grad Tetovo, br. 07-430/3 od 16 april 2003 godina<br />

("Slu`ben glasnik na grad Tetovo" br. 3/2003), donesena od Sovetot na<br />

op{tina Tetovo na sednicata odr`ana na 16 april 2003 godina.<br />

2. Fauzi Kasami od Tetovo, na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na zakonitosta na Odlukata ozna~ena vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odluka bila<br />

sprotivna na Zakonot za denacionalizacija od pri~ini {to za vreme<br />

traewe na postapkata vo smisla na ~lenot 72 od ovoj zakon generalniot<br />

urbanisti~ki plan ne mo`el da se menuva so ogled na toa {to na ovoj<br />

na~in se onevozmo`uvala negovata primena, a baratelite za denacionalizacija<br />

na imot se doveduvale vo neramnopravna polo`ba bidej}i<br />

na nekoi }e im se uva`uvale barawata, a na drugi poradi izmeni na<br />

planot }e im bile odbieni.<br />

Vo kontekst na navedenoto, podnositelot na inicijativata se<br />

povikuva i na odredbata od ~lenot 10 na Zakonot za denacionalizacija<br />

koja {to spored negovoto mislewe se odnesuva na slu~ai vo momentot<br />

koga ovoj zakon vlegol vo sila, pa i od tie pri~ini urbanisti~kite<br />

planovi ne mo`ele da se menuvaat po vleguvaweto vo sila na ovoj<br />

zakon.<br />

Inaku, neposreden povod i pri~ina za podnesuvawe na inicijativata<br />

e toa {to nejziniot podnositel do nadle`niot organ podnel barawe<br />

za denacionalizacija na zemji{teto na KP. br. 5777 na KO-Tetovo.<br />

Dodeka postapkata bila vo tek, Sovetot na op{tina Tetovo ja<br />

donel osporenata odluka so koja go izmenil Generalniot urbanisti~ki<br />

plan taka {to na ovaa parcela se predviduvala izgradba na objekt za<br />

osnovno u~ili{te {to e od javen interes, poradi {to ozna~enata parcela<br />

ne mo`ela da bide predmet na denacionalizacija, odnosno se onevozmo`uvalo<br />

nejzinoto vra}awe vo sopstvenost na predlaga~ot.<br />

601

3. Sudot na sednicata utvrdi deka pod brojot i datata navedeni<br />

vo inicijativata e donesena Odluka za usvojuvawe na Generalen urbanisti~ki<br />

plan na grad Tetovo, a ne Odluka za izmenuvawe na ovoj plan,<br />

kako {to se naveduva vo inicijativata. Od tie pri~ini kako osporen<br />

akt Sudot ja smeta{e Odlukata ozna~ena vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Od uvidot vo osporenata odluka Sudot utvrdi deka taa ima samo<br />

3 ~lena, od koi vo ~lenot 1 se utvrduva deka se usvojuva Generalniot<br />

urbanisti~ki plan na grad Tetovo.<br />

Spored ~lenot 2 od Odlukata, sostaven del na ovaa odluka e tehni~kata<br />

dokumentacija izrabotena od javnoto pretprijatie za prostorni<br />

i urbanisti~ki planovi Skopje so teh. br. 01/03 od 1 januari 2003<br />

godina i tehni~kata dokumentacija so teh. br. 24/94, izrabotena od<br />

strana na AD "Komunaproekt" - Tetovo, koi ne se objavuvaat. Dve kopii<br />

ostanuvaat vo op{tinata, a edno kopie se dostavuva do Ministerstvoto<br />

za transport i vrski PE - Tetovo.<br />

Spored ~lenot 3, ovaa odluka vleguva vo sila so denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben glasnik na op{tina Tetovo."<br />

Od tekstualniot del na Generalniot urbanisti~ki plan za grad<br />

Tetovo e vidno deka za idnite potrebi na obrazovanieto se predvideni<br />

tri novi osnovni u~ili{ta od koi edno vo blok se prezema od prethodniot<br />

Osnoven urbanisti~ki plan, dodeka za drugite dve se predvideni<br />

dve novi lokacii i toa: ednoto na lokacija na porane{niot sto~en pazar<br />

vo Mala Re~ica, a drugoto na lokacija vo neposredna blizina na<br />

noviot gradski stadion. Isto taka, i vo Grafi~kiot del od Generalniot<br />

plan vo koj e planirana namenata na zemji{teto, e predvidena<br />

zona za javni objekti vo ~ii ramki se i objektite za osnovno obrazovanie.<br />

Ovaa zona zafa}a vkupno 95,21 ha.<br />

4. Sudot na sednicata, isto taka, utvrdi deka sega osporenata<br />

odluka e ocenuvana vo predmetot U. br. 205/2004. Vo postapkata po navedeniot<br />

predmet ovaa odluka e ocenuvana od aspekt na nejzinata soglasnost<br />

so Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe i pritoa<br />

Sudot so Re{enie U. br. 205/2004 od 16 i 17 mart 2005 godina ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na nejzinata soglasnost so ovoj zakon od pri~ini<br />

{to utvrdi deka istata e donesena soglasno postapkata za donesuvawe<br />

na generalen urbanisti~ki plan propi{ana so Zakonot za prostorno<br />

i urbanisti~ko planirawe. Imeno, Sudot vo taa postapka utvrdi<br />

deka po Nacrtot na Generalniot urbanisti~ki plan na grad Tetovo e<br />

sprovedena stru~na rasprava i izvr{ena stru~na revizija, a na Predlogot<br />

na planot e dadena soglasnost od strana na ministerstvoto nadle`no<br />

za rabotite na ureduvaweto na prostorot.<br />

5. Soglasno ~len 110 alinei 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija e nadle`en da odlu~uva za soglasnosta na zakonite<br />

so Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite<br />

dogovori so Ustavot i zakonite.<br />

602

So ogled na toa {to vo konkretniot predmet podnositelot na<br />

inicijativata zakonitosta na osporenata odluka ja doveduva pod somnenie<br />

od aspekt na ~lenovite 10 i 72 od pre~isteniot tekst na Zakonot za<br />

denacionalizacija, a povrzano so ovoj zakon i so na~eloto na ednakvost<br />

na gra|anite, Sudot vo postapkata po ovoj predmet gi ima{e predvid<br />

ozna~enite odredbi od ovoj zakon.<br />

Vo ~lenot 9 od Zakonot, odnosno ~len 10 od pre~isteniot tekst<br />

na Zakonot ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 43/2000),<br />

na koj se povikuva podnositelot na inicijativata, e utvrdeno deka ne<br />

se vra}a vo sopstvenost poradi postoewe na javen interes, a se dava nadomest,<br />

me|u drugoto, i za neizgradeno grade`no zemji{te na koe spored<br />

urbanisti~kiot plan e predvidena izgradba na objekti od to~kite<br />

1 i 2 na ovoj ~len i na drugi objekti od javen interes.<br />

Vo ~lenot 64 stav 1 od Zakonot, koj soodvetstvuva na ~lenot 72<br />

od pre~isteniot tekst na Zakonot, na koj, isto taka, se povikuva podnositelot<br />

na inicijativata, e utvrdeno deka so denot na vleguvaweto vo<br />

sila na ovoj zakon ne e dozvoleno raspolagawe so imotot {to e predmet<br />

na denacionalizacija, kako i iskoristuvawe na takov imot so koe<br />

se sozdavaat obvrski na baratelot. Spored stavot 2 na ovoj ~len od Zakonot,<br />

pravnite dela i ednostranite izjavi na volja {to se vo sprotivnost<br />

so stav 1 na ovoj ~len se ni{tovni.<br />

Od sodr`inata na ~lenovite 9 i 64, odnosno 10 i 72 od pre~isteniot<br />

tekst na Zakonot, spored Sudot ne proizleguva zabrana za prostorno<br />

i urbanisti~ko planirawe, odnosno za donesuvawe ili izmena<br />

na urbanisti~ki planovi po vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, kako<br />

{to smeta podnositelot na inicijativata. Ova od pri~ina {to generalniot<br />

urbanisti~ki plan, kako i drugite planovi utvrdeni vo Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe, po svojot karakter i sodr`ina<br />

ne pretstavuva akt, odnosno pravno delo vo smisla na ~lenot 64 od<br />

Zakonot za denacionalizacija so koj se vr{i raspolagawe so grade`noto<br />

zemji{te, {to spored ovoj ~len od Zakonot po negovoto vleguvawe<br />

vo sila ne e dozvoleno. Isto taka, postapkata za donesuvawe i izmenuvawe<br />

na urbanisti~kite planovi i postapkata za vra}awe na imotot<br />

koj e predmet na denacionalizacija soglasno Zakonot za denacionalizacija<br />

se dve su{tinski razli~ni postapki i edna so druga ne se isklu-<br />

~uvaat, nitu pak Zakonot upatuva na toa.<br />

Ottuka, imaj}i go predvid navedenoto, kako i faktot deka Zakonot<br />

za denacionalizacija voop{to ne ureduva pra{awa vo vrska so<br />

postapkata za donesuvawe na prostorni i urbanisti~ki planovi so koi<br />

se vr{i planirawe na prostorot vo smisla na obezbeduvawe poramnomeren<br />

prostoren razvoj, racionalno ureduvawe i koristewe na prostorot,<br />

kako i uslovi za humano `iveewe i rabota na gra|anite, Sudot<br />

utvrdi deka ovoj zakon e irelevanten za ocenuvawe na zakonitosta na<br />

osporenata odluka od aspekt na postapkata vo koja taa e donesena, pa od<br />

tie pri~ini i ne mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata soglas-<br />

603

nost so Zakonot za denacionalizacija, vo odnos na koj se osporuva so<br />

ovaa inicijativa.<br />

Me|utoa, so ogled na toa {to Sudot veće ja ocenuval zakonitosta<br />

na osporenata odluka vo odnos na Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe i so Re{enie U. br. 205/2004 od 16 i 17 mart 2005<br />

godina ne povel postapka za ocenuvawe na nejzinata soglasnost so toj<br />

zakon, a ne nao|aj}i osnovi za poinakvo odlu~uvawe po ovaa inicijativa,<br />

soglasno ~len 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot sud, Sudot<br />

odlu~i kako vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

604

62. U. br. 188/2004 (04. 05. 2005)<br />

Osporen akt<br />

^lenovite 18 i 19 od Dogovorot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Kolektivniot dogovor na Stopanska banka AD - Skopje, sklu~en<br />

me|u Upravniot odbor na Stopanska banka AD - Skopje i Konferencijata<br />

na sindikalnite organizacii na Stopanska banka AD - Skopje<br />

pod U.O. br. 716 od 31 oktomvri 2003 godina.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata i vo nejzinoto dopolnuvawe, odnosno doprecizirawe,<br />

se naveduva deka osporenite ~lenovi po svojata sodr`ina bile<br />

nejasni i konfuzni, bidej}i od niv ne proizleguvalo dali kriteriumite<br />

i bodovite za vrednuvawe pri utvrduvawe na prioritet za zadr-<br />

`uvawe na rabotnoto mesto, vo slu~aj na proglasuvawe na rabotnicite<br />

za tehnolo{ki vi{ok se odnesuvale na onie rabotni mesta koi se ukinuvaat<br />

ili za rabotni mesta na koi se namaluva brojot na izvr{iteli.<br />

Isto taka se naveduva deka so primenata na kriteriumite utvrdeni<br />

vo osporenite odredbi poradi golemite ovlastuvawa dadeni osobeno<br />

vo to~kite 1, 4 i 5 na ~l. 17 na izvr{nite direktori doa|alo do<br />

subjektivnost pri bodiraweto na rabotnicite, so {to tie se doveduvale<br />

vo neramnopravna polo`ba i toa poradi nivnoto razli~no politi~ko<br />

uveruvawe od ona na direktorot, potoa poradi odmadza, ucena i sl.<br />

Kako potkrepa na ova, podnositelkata na inicijativata naveduva<br />

deka li~no i taa bila proglasena za tehnolo{ki vi{ok poradi<br />

odmazda na izvr{niot direktor na filijalata na Stopanska banka vo<br />

Del~evo koj bil od razli~na politi~ka partija od partijata vo koja<br />

~lenuval nejziniot soprug, a isto taka dopolnitelno dostavi i presuda<br />

na Apelacioniot sud vo [tip so koja `albata na Stopanska banka AD -<br />

Skopje protiv presudata na Osnovniot sud Ko~ani donesena po povod<br />

tu`beno barawe na rabotni~ka vo filijalata na ovaa banka vo Ko~ani,<br />

se odbiva.<br />

Na krajot, vo inicijativata se naveduva deka so osporenite<br />

odredbi 20 se povreduvale ~lenovite 9 i 32 od Ustavot, poradi {to se<br />

20<br />

Vo inicijativata, koja be{e neprecizna i nepotopolna se osporuvaa<br />

~lenovite 17, 18 i 19 od Dogovorot, no so nejzinoto precizirawe izre~no se<br />

605

predlaga Sudot da povede postapka za ocenuvawe na nivnata ustavnost<br />

i zakonitost, iako vo inicijativata ne poso~uva so koj zakon i ~len od<br />

zakon ovie odredbi se sprotivni.<br />

Sodr`ina na osporenite odredbi od Kolektivniot dogovor<br />

^len 18<br />

^lenot 161 se menuva i glasi: "Pri opredeluvaweto na brojot<br />

na strukturata na rabotnicite na koi im prestanuva rabotniot odnos<br />

poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni promeni, se<br />

utvrduvaat slednite kriteriumi i nivno vrednuvawe so bodovi pri<br />

utvrduvaweto na prioritetot za zadr`uvawe na rabotnoto mesto na<br />

rabotnicite:<br />

1. Potreba za efikasno funkcionirawe na rabotata na SB<br />

- nema potreba 0 bod<br />

- nezna~itelna potreba 5 boda<br />

- ima potreba 10 boda<br />

- neophodna potreba 30 boda<br />

2. Stru~na podgotovka i kvalifikacija<br />

- Osnovno obrazovanie, nekvalifikuvan i<br />

polukvalifikuvan rabotnik 1 bod.<br />

- Sredna stru~na podgotovka, sredna stru~na<br />

podgotovka na odredeno zanimawe i<br />

kvalifikuvan rabotnik<br />

3 boda.<br />

- Vi{a stru~na podgotovka i visoko<br />

kvalifikuvan rabotnik<br />

5 boda.<br />

- Visoka stru~na podgotovka koja e irelevantna<br />

za rabotnoto mesto<br />

8 boda.<br />

- Visoka stru~na podgotovka koja e relevantna<br />

za rabotnoto mesto<br />

10 boda.<br />

3. Rabotno iskustvo<br />

- nema rabotno iskustvo 0 bod<br />

- ima nezna~itelno rabotno iskustvo 2 boda<br />

- go ima baranoto rabotno iskustvo 5 boda<br />

4. Uspe{nost vo raboteweto<br />

- zna~itelno podprose~ni rezultati 0 bod<br />

- nezna~itelno potprose~ni rezultati 2 boda<br />

- prose~ni rezultati 7 boda<br />

- ponekoga{ natprose~ni rezultati 10 boda<br />

naveduva deka se osporuvaat samo ~lenovite 18 i 19, pa ottuka predmet na analiza<br />

se samo ovie dva ~lena, a ne i ~lenot 17 od Dogovorot.<br />

606

- postojano natprose~ni rezultati 15 boda<br />

- postojano natprose~ni rezultati i ponekoga{<br />

odli~ni rezultati<br />

20 boda<br />

- postojano odli~ni rezultati 25 boda<br />

5. Vid i zna~ewe na rabotno mesto<br />

- rabotno mesto so nezna~itelna slo`enost i<br />

odgovornost<br />

- rabotno mesto so sredna slo`enost<br />

i odgovornost<br />

- rabotno mesto so zna~itelna slo`enost i<br />

odgovornost<br />

1 bod<br />

4 boda<br />

10 boda<br />

6. Raboten sta` vo SB<br />

- do 1 godina 0 bod<br />

- pove}e od 1 godina do 4 godini 1 bod<br />

- pove}e od 4 godini do 8 godini 2 boda<br />

- pove}e od 8 godini do 12 godini 3 boda<br />

- pove}e od 12 godini do 16 godini 4 boda<br />

- pove}e od 16 godini do 20 godini 5 boda<br />

- pove}e od 20 godini do 24 godini 6 boda<br />

- pove}e 24 godini do 28 godini 7 boda<br />

- pove}e od 28 godini do 32 godini 8 boda<br />

- pove}e od 32 godini do 36 godini 9 boda<br />

- pove}e od 36 godini do 40 godini 10 boda.<br />

7. Vozrast<br />

- od 18 do 19 godini 0 bod<br />

- pove}e od 19 do 29 godini 1 bod<br />

- pove}e od 29 do 39 godini 2 boda<br />

- pove}e od 39 do 49 godini 3 boda<br />

- pove}e od 49 do 59 godini 4 boda<br />

- nad 59 godini 5 boda<br />

8. Zdravstvena sostojba<br />

- normalna zdravstvena sostojba 0 bod<br />

- rabotnik koj bil otsuten od rabota pove}e<br />

od 3 meseci poslednite 2 godini poradi naru{eno<br />

zdravje, a negovata/nejzinata zdravstvena sostojba<br />

ne se podobrila i istata e utvrdena oficijalno<br />

od javna zdravstvena institucija<br />

5 boda<br />

9. Ekonomsko socijalna sostojba<br />

- rabotnik koj e edinstveno vraboten vo<br />

semejstvoto i koj izdr`uva edno lice<br />

2 boda<br />

607

- rabotnik koj e edinstveno vraboten<br />

vo semejstvoto i koj izdr`uva 2 lica<br />

- rabotnik koj e edinstveno vraboten<br />

vo semejstvoto i koj izdr`uva pove}e<br />

od 2 lica<br />

- samohran roditel koj izdr`uva<br />

edno ili pove}e od edno lice<br />

3 boda<br />

5 boda<br />

5 boda<br />

^len 19<br />

^lenot 162 se menuva i glasi: Za primena na kriteriumite utvrdeni<br />

vo ~len 161 od ovoj Kolektiven dogovor pismeno se iska`uva direktorot<br />

na soodvetniot sektor, izvr{niot direktor na soodvetnata<br />

filijala ili neposredniot rakovoditel na rabotnikot.<br />

608<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 9 st. 1 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata<br />

na ko`ata,nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Spored st. 2 na<br />

ovoj ~len od Ustavot, gra|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

Spored ~l. 32 st. 5 od Ustavot ostvaruvaweto na pravata na vrabotenite<br />

i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i so kolektivni dogovori.<br />

Soglasno izre~noto ustavno ovlastuvawe sodr`ano vo navedeniot<br />

~len od Ustavot, pravata, obvrskite i odgovornostite na rabotnikot<br />

i rabotodava~ot od raboten odnos se utvrdeni vo Zakonot za rabotnite<br />

odnosi ("SV RM," br. 80/1993, 3/1994-ispravka, 14/1995, 53/<br />

1997, 59/1997-ispravka, 21/1998, 25/2000, 34/2000-ispravka, 50/2001, 25/<br />

2003 i 40/2003), a opredeleni prava, obvrski i odgovornosti, so ogled<br />

na specifi~nostite vo oddelni oblasti se utvrdeni so drugi specijalni<br />

zakoni i so kolektivni dogovori<br />

Od aspekt na pra{awata {to se ureduvaat so osporenite odredbi<br />

na Kolektivniot dogovor od posebno zna~ewe e ~l. 129 od Zakonot<br />

za rabotnite odnosi. Spored ovoj ~len od Zakonot strukturata na rabotnicite<br />

na koi }e im prestane rabotniot odnos so otkaz poradi ekonomski,<br />

tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni promeni se utvrduva vrz<br />

osnova na kriteriumite utvrdeni so kolektiven dogovor na nivo na<br />

rabotodava~, odnosno so kolektiven dogovor na nivo na granka, dokolku<br />

rabotodava~ot ima potpi{ano takov dogovor.<br />

Iako ne e od zna~ewe za odlu~uvawe po inicijativata, sepak<br />

uka`uvame deka navedenata odredba od Zakonot za rabotnite odnosi na<br />

identi~en na~in e prezemena i vo ~lenot 68 od Op{tiot kolektiven<br />

dogovor za stopanstvoto na Republika Makedonija ("SV RM," br. 29/<br />

1994, 30/1994-ispravka, 87/2001 i Spogodbite za prodol`uvawe na va`-

nosta na ovoj dogovor objaveni vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 67/1999, 45/2000, 47/2003, 85/2003 i 20/2004). Spored poslednata<br />

spogodba, va`nosta na ovoj dogovor e prodol`ena zaklu~no so 30.<br />

06. 2004 godina.<br />

Soglasno ~len 21 od granskiot Kolektiven dogovor za finansiskite<br />

organizacii vo Republika Makedonija ("SV RM," br. 69/1994,<br />

8/1997 i Spogodbata za prodol`uvawe na va`nosta na ovoj dogovor<br />

objavena vo "SV RM," br. 14/2000, spored koja va`nosta na ovoj dogovor<br />

se prodol`uva za dve godini smetano od 23. 12. 1998 godina, a toa zna~i<br />

do 23. 12. 2000 godina), pri opredeluvawe na brojot i strukturata na<br />

rabotnicite na koi im prestanuva rabotniot odnos poradi ekonomski,<br />

tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni promeni, a vo soglasnost so<br />

Op{tiot kolektiven dogovor, so kolektiven dogovor na nivo na rabotodava~<br />

mo`e da se utvrdat slednite ramkovni kriteriumi i nivno<br />

vrednuvawe so bodovi pri utvrduvaweto prioritet za zadr`uvawe na<br />

rabotnoto mesto na rabotnicite:<br />

- potreba za efikasno funkcionirawe na<br />

rabotata na rabotodava~ot do<br />

30 boda<br />

- stru~na podgotovka i kvalifikacija do 10 boda<br />

- rabotno iskustvo vo organizacijata do 10 boda<br />

- uspe{nost vo raboteweto do 25 boda<br />

- vidot i zna~eweto na rabotnoto mesto do 10 boda<br />

- rabotniot sta` do 5 boda<br />

- vozrast do 5 boda<br />

- zdravstvena sostojba do 5 boda<br />

- ekonomsko socijalna sostojba do 5 boda"<br />

Napomenuvame deka kriteriumite utvrdeni od alinejata 1 do 7<br />

vo ~l. 28 od ovoj dogovor i to~kite 1 do 7 od st. 1 na osporeniot ~l. 18<br />

od Kolektivniot dogovor, pred izmenite i dopolnuvawata na Zakonot<br />

za rabotnite odnosi ("SV RM," br. 25/2000) bea utvrdeni i vo ~l. 129 na<br />

ovoj zakon, kako i vo ~l. 68 od Op{tiot kolektiven dogovor za stopanstvoto<br />

na Republika Makedonija, pred negovata izmena izvr{ena so<br />

izmenite i dopolnuvawata na ovoj dogovor objaveni vo "SV RM," br.<br />

87/2001.<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na osporeniot ~l. 18 od Dogovorot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Kolektivniot dogovor na Stopanska<br />

banka AD - Skopje, ~l. 32 st. 5 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

kako i ~l. 129 od Zakonot za rabotnite odnosi koj {to direktno upatuva<br />

deka strukturata na rabotnicite na koi }e im prestane rabotniot<br />

odnos so otkaz poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni<br />

promeni se utvrduva vrz osnova na kriteriumite utvrdeni so kolektiven<br />

dogovor na nivo na rabotodava~, kako {to e i ovoj dogovor,<br />

smetame deka osporeniot ~l. 18 e vo soglasnost so napred navedenite<br />

ustavni i zakonski opredelbi. Ova pred sî od pri~ina {to vo ovoj ~len<br />

na Dogovorot se utvrdeni konkretni kriteriumi i merila vo ramkite<br />

609

na sekoi od tie kriteriumi vrz osnova na koi se vr{i vrednuvawe<br />

odnosno bodirawe na rabotnicite pri opredeluvaweto na brojot i<br />

strukturata na rabotnicite na koi im prestanuva rabotniot odnos<br />

poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni promeni.<br />

So ogled na navedenoto, kako i na toa {to kriteriumite i nivnoto<br />

bodirawe vo ~l. 18 od Kolektivniot dogovor se utvrdeni na<br />

na~in na koi tie ednakvo se odnesuvaat na site rabotni mesta i na site<br />

vraboteni vo Stopanska banka AD - Skopje, spored na{e mislewe, so<br />

ovoj ~len od Kolektivniot dogovor ne se povreduva nitu ustavnoto na-<br />

~elo na ednakvost na gra|anite utvrdeno vo ~l. 9 st. 2 od Ustavot vo<br />

odnos na koj, isto taka se osporuva negovata ustavnost. Ova e u{te edna<br />

pri~ina poradi koja ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnost na<br />

ovoj ~len od Kolektivniot dogovor nitu so Ustavot, ni so Zakonot za<br />

rabotnite odnosi.<br />

Od istite pri~ini, pra{aweto za soglasnosta so Ustavot i so<br />

Zakonot za rabotnite odnosi ne mo`e da se postavi nitu za osporeniot<br />

~l. 19 od Kolektivniot dogovor, vo koj e utvrdeno deka za primenata na<br />

kriteriumite pismeno se iska`uva direktorot na soodvetniot sektor,<br />

izvr{niot direktor na soodvetnata filijala ili neposredniot rakovoditel<br />

na rabotnikot. Imeno, koj organ, odnosno ovlasteno lice vo<br />

ime na rabotodava~ot }e go vr{i bodiraweto na rabotnicite vo postapkata<br />

za proglasuvawe na tehnolo{ki vi{ok e pra{awe koe se utvrduva<br />

vo samiot kolektiven dogovor na nivo na rabotodava~, a vo konkretniot<br />

slu~aj stranite me|u koi e sklu~en Kolektivniot dogovor na<br />

AD "Stopanska banka" se opredelile za licata za koi se smeta deka se<br />

najkompetentni i najdobro zapoznaeni so stru~nosta, rabotnoto iskustvo,<br />

uspe{nosta vo raboteweto na sekoj rabotnik, vidot i zna~eweto<br />

na rabotnoto mesto, potrebata za efikasno funkcionirawe i sl.<br />

Navodite vo inicijativata deka primenata na kriteriumite,<br />

odnosno bodiraweto na rabotnicite se vr{elo pristrasno i subjektivno<br />

poradi {to rabotnicite se doveduvale vo neramnopravna polo`ba<br />

ne mo`e da pretstavuvaat osnov za izrazuvawe na somnevawe vo ustavnosta<br />

i zakonitosta na osporenite odredbi zatoa {to primenata na<br />

ovie kriteriumi e fakti~ko pra{awe za koe Sudot ne e nadle`en da<br />

odlu~uva. Za{titata od vakvoto postapuvawe rabotnicite mo`at da ja<br />

ostvarat vo postapka pred drugite sudovi za koe dokaz e i prilo`enata<br />

sudska odluka.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na ~lenovite 18 i 19 od Dogovorot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Kolektivniot dogovor na Stopanska banka AD - Skopje,<br />

sklu~en me|u Upravniot odbor na Stopanska banka AD - Skopje i Konferencijata<br />

na sindikalnite organizacii na Stopanska banka AD -<br />

610

Skopje pod U.O. br. 716 od 31 oktomvri 2003 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 4 maj 2005 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na ~lenovite 18 i 19 od Dogovorot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Kolektivniot dogovor na Stopanska banka AD - Skopje,<br />

sklu~en me|u Upravniot odbor na Stopanska banka AD - Skopje i Konferencijata<br />

na sindikalnite organizacii na Stopanska banka AD -<br />

Skopje pod U.O. br. 716 od 31 oktomvri 2003 godina.<br />

2. Mirjana Despotova od Del~evo na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~lenovite 18 i 19 od Dogovorot<br />

ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata i vo nejzinoto dopolnuvawe, odnosno doprecizirawe,<br />

se naveduva deka osporenite ~lenovi po svojata sodr`ina bile<br />

nejasni i konfuzni bidej}i od niv ne proizleguvalo dali kriteriumite<br />

i bodovite za vrednuvawe pri utvrduvawe na prioritet za zadr`uvawe<br />

na rabotnoto mesto, vo slu~aj na proglasuvawe na rabotnicite za<br />

tehnolo{ki vi{ok se odnesuvale na onie rabotni mesta koi se ukinuvaat<br />

ili za rabotni mesta na koi se namaluva brojot na izvr{iteli.<br />

Vo inicijativata, isto taka, se naveduva deka so primenata na<br />

kriteriumite utvrdeni vo osporenite odredbi poradi golemite ovlastuvawa<br />

na izvr{nite direktori dadeni osobeno vo odnos na to~kite 1,<br />

4 i 5 od ~lenot 18 doa|alo do subjektivnost pri bodiraweto na rabotnicite,<br />

so {to tie se doveduvale vo neramnopravna polo`ba i toa poradi<br />

nivnoto razli~no politi~ko uveruvawe od ona na direktorot,<br />

potoa poradi odmazda, ucena i sl.<br />

Na krajot, vo inicijativata se naveduva deka so osporenite<br />

odredbi se povreduvale ~lenovite 9 i 32 od Ustavot, poradi {to se<br />

predlaga Sudot da povede postapka za ocenuvawe na nivnata ustavnost<br />

i zakonitost, iako vo inicijativata ne se poso~uva so koj zakon i ~len<br />

od zakon ovie odredbi se sprotivni.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so osporeniot ~len 18 od Dogovorot,<br />

~lenot 161 se menuva i glasi:<br />

"Pri opredeluvaweto na brojot na strukturata na rabotnicite<br />

na koi im prestanuva rabotniot odnos poradi ekonomski, tehnolo{ki,<br />

strukturalni ili sli~ni promeni, se utvrduvaat slednite kriteriumi<br />

i nivno vrednuvawe so bodovi pri utvrduvaweto na prioritetot za<br />

611

zadr`uvawe na rabotnoto mesto na rabotnicite:<br />

I. Potreba za efikasno funkcionirawe na rabotata na Stopanska<br />

Banka<br />

- nema potreba 0 bod<br />

- nezna~itelna potreba 5 boda<br />

- ima potreba 10 boda<br />

- neophodna potreba 30 boda<br />

II. Stru~na podgotovka i kvalifikacija<br />

- Osnovno obrazovanie, nekvalifikuvan i<br />

polukvalifikuvan rabotnik 1 bod.<br />

- Sredna stru~na podgotovka, sredna stru~na<br />

podgotovka na odredeno zanimawe i<br />

kvalifikuvan rabotnik<br />

3 boda.<br />

- Vi{a stru~na podgotovka i visoko<br />

kvalifikuvan rabotnik<br />

5 boda.<br />

- Visoka stru~na podgotovka koja e irelevantna<br />

za rabotnoto mesto<br />

8 boda.<br />

- Visoka stru~na podgotovka koja e relevantna<br />

za rabotnoto mesto<br />

10 boda.<br />

III. Rabotno iskustvo<br />

- nema rabotno iskustvo 0 bod<br />

- ima nezna~itelno rabotno iskustvo 2 boda<br />

- go ima baranoto rabotno iskustvo 5 boda<br />

IV. Uspe{nost vo raboteweto<br />

- zna~itelno podprose~ni rezultati 0 bod<br />

- nezna~itelno potprose~ni rezultati 2 boda<br />

- prose~ni rezultati 7 boda<br />

- ponekoga{ natprose~ni rezultati 10 boda<br />

- postojano natprose~ni rezultati 15 boda<br />

- postojano natprose~ni rezultati i ponekoga{<br />

odli~ni rezultati<br />

20 boda<br />

- postojano odli~ni rezultati 25 boda<br />

V. Vid i zna~ewe na rabotno mesto<br />

- rabotno mesto so nezna~itelna slo`enost i<br />

odgovornost<br />

- rabotno mesto so sredna slo`enost<br />

i odgovornost<br />

- rabotno mesto so zna~itelna slo`enost i<br />

odgovornost<br />

1 bod<br />

4 boda<br />

10 boda<br />

612

VI. Raboten sta` vo SB<br />

- do 1 godina 0 bod<br />

- pove}e od 1 godina do 4 godini 1 bod<br />

- pove}e od 4 godini do 8 godini 2 boda<br />

- pove}e od 8 godini do 12 godini 3 boda<br />

- pove}e od 12 godini do 16 godini 4 boda<br />

- pove}e od 16 godini do 20 godini 5 boda<br />

- pove}e od 20 godini do 24 godini 6 boda<br />

- pove}e 24 godini do 28 godini 7 boda<br />

- pove}e od 28 godini do 32 godini 8 boda<br />

- pove}e od 32 godini do 36 godini 9 boda<br />

- pove}e od 36 godini do 40 godini 10 boda.<br />

VII. Vozrast<br />

- od 18 do 19 godini 0 bod<br />

- pove}e od 19 do 29 godini 1 bod<br />

- pove}e od 29 do 39 godini 2 boda<br />

- pove}e od 39 do 49 godini 3 boda<br />

- pove}e od 49 do 59 godini 4 boda<br />

- nad 59 godini 5 boda<br />

VIII. Zdravstvena sostojba<br />

- normalna zdravstvena sostojba 0 bod<br />

- rabotnik koj bil otsuten od rabota pove}e<br />

od 3 meseci poslednite 2 godini poradi naru{eno<br />

zdravje, a negovata/nejzinata zdravstvena sostojba<br />

ne se podobrila i istata e utvrdena oficijalno<br />

od javna zdravstvena institucija<br />

5 boda<br />

IX. Ekonomsko socijalna sostojba<br />

- rabotnik koj e edinstveno vraboten vo<br />

semejstvoto i koj izdr`uva edno lice<br />

- rabotnik koj e edinstveno vraboten<br />

vo semejstvoto i koj izdr`uva 2 lica<br />

- rabotnik koj e edinstveno vraboten<br />

vo semejstvoto i koj izdr`uva pove}e<br />

od 2 lica<br />

- samohran roditel koj izdr`uva<br />

edno ili pove}e od edno lice<br />

2 boda<br />

3 boda<br />

5 boda<br />

5 boda<br />

So osporeniot ~len 19 od Dogovorot, ~lenot 162 se menuva i<br />

glasi: "Za primena na kriteriumite utvrdeni vo ~len 161 od ovoj Kolektiven<br />

dogovor pismeno se iska`uva direktorot na soodvetniot<br />

sektor, izvr{niot direktor na soodvetnata filijala ili neposredniot<br />

rakovoditel na rabotnikot."<br />

613

4. Spored ~lenot 9 stav 1 od Ustavot, gra|anite na Republika<br />

Makedonija se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata,<br />

bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto<br />

i verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Spored<br />

stavot 2 na ovoj ~len od Ustavot, gra|anite pred Ustavot i zakonite<br />

se ednakvi.<br />

Spored ~lenot 32 stavot 5 od Ustavot, ostvaruvaweto na pravata<br />

na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i so kolektivni<br />

dogovori.<br />

Soglasno izre{noto ustavno ovlastuvawe sodr`ano vo navedeniot<br />

~len od Ustavot, pravata, obvrskite i odgovornostite na rabotnikot<br />

i rabotodava~ot od raboten odnos se utvrdeni vo Zakonot za rabotnite<br />

odnosi ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 80/ 1993,<br />

3/1994-ispravka, 14/1995, 53/1997, 59/1997-ispravka, 21/1998, 25/ 2000, 34/<br />

2000-ispravka, 50/2001, 25/2003 i 40/2003), a opredeleni prava, obvrski<br />

i odgovornosti, so ogled na specifi~nostite vo oddelni oblasti se<br />

utvrdeni so drugi specijalni zakoni i so kolektivni dogovori.<br />

Od aspekt na pra{awata {to se ureduvaat so osporenite odredbi<br />

na Kolektivniot dogovor od posebno zna~ewe e ~lenot 129 od Zakonot<br />

za rabotnite odnosi. Spored ovoj ~len od Zakonot strukturata na<br />

rabotnicite na koi }e im prestane rabotniot odnos so otkaz poradi<br />

ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni promeni se utvrduva<br />

vrz osnova na kriteriumite utvrdeni so kolektiven dogovor na nivo na<br />

rabotodava~, odnosno so kolektiven dogovor na nivo na granka, dokolku<br />

rabotodava~ot ima potpi{ano takov dogovor.<br />

Sudot utvrdi deka navedenata odredba od Zakonot za rabotnite<br />

odnosi na identi~en na~in e prezemena i vo ~lenot 68 od Op{tiot kolektiven<br />

dogovor za stopanstvoto na Republika Makedonija ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 29/1994, 30/1994-ispravka, 87/ 2001<br />

i Spogodbite za prodol`uvawe na va`nosta na ovoj dogovor objaveni<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 67/1999, 45/ 2000, 47/<br />

2003, 85/2003 i 20/2004). Spored poslednata spogodba, va`nosta na ovoj<br />

dogovor e prodol`ena zaklu~no so 30 juni 2004 godina.<br />

Soglasno ~len 21 od granskiot Kolektiven dogovor za finansiskite<br />

organizacii vo Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 69/1994, 8/1997 i Spogodbata za prodol`uvawe<br />

na va`nosta na ovoj dogovor objavena vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 14/2000, spored koja va`nosta na ovoj dogovor se<br />

prodol`uva za dve godini smetano od 23 dekemvri 1998 godina, a toa<br />

zna~i do 23 dekemvri 2000 godina), pri opredeluvawe na brojot i strukturata<br />

na rabotnicite na koi im prestanuva rabotniot odnos poradi<br />

ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni promeni, a vo soglasnost<br />

so Op{tiot kolektiven dogovor, so kolektiven dogovor na nivo<br />

na rabotodava~ mo`e da se utvrdat slednite ramkovni kriteriumi i<br />

nivno vrednuvawe so bodovi pri utvrduvaweto prioritet za zadr`uva-<br />

614

we na rabotnoto mesto na rabotnicite:<br />

- potreba za efikasno funkcionirawe na<br />

rabotata na rabotodava~ot do<br />

30 boda<br />

- stru~na podgotovka i kvalifikacija do 10 boda<br />

- rabotno iskustvo vo organizacijata do 10 boda<br />

- uspe{nost vo raboteweto do 25 boda<br />

- vidot i zna~eweto na rabotnoto mesto do 10 boda<br />

- rabotniot sta` do 5 boda<br />

- vozrast do 5 boda<br />

- zdravstvena sostojba do 5 boda<br />

- ekonomsko socijalna sostojba do 5 boda"<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na osporeniot ~len 18 od Dogovorot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Kolektivniot dogovor na Stopanska<br />

banka AD - Skopje, ~lenot 32 stav 5 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija kako i ~lenot 129 od Zakonot za rabotnite odnosi koj {to<br />

direktno upatuva deka strukturata na rabotnicite na koi }e im prestane<br />

rabotniot odnos so otkaz poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni<br />

ili sli~ni promeni se utvrduva vrz osnova na kriteriumite<br />

utvrdeni so kolektiven dogovor na nivo na rabotodava~, kakov {to e i<br />

ovoj dogovor, Sudot oceni deka osporeniot ~len 18 e vo soglasnost so<br />

napred navedenite ustavni i zakonski opredelbi. Ova pred sî od pri-<br />

~ina {to vo ovoj ~len na Dogovorot se utvrdeni konkretni kriteriumi<br />

i merila vo ramkite na sekoi od tie kriteriumi vrz osnova na koi se<br />

vr{i vrednuvawe, odnosno bodirawe na rabotnicite pri opredeluvaweto<br />

na brojot i strukturata na rabotnicite na koi im prestanuva rabotniot<br />

odnos poradi ekonomski, tehnolo{ki, strukturalni ili sli~ni<br />

promeni.<br />

So ogled na navedenoto, kako i na toa {to kriteriumite i nivnoto<br />

bodirawe vo ~lenot 18 od Kolektivniot dogovor se utvrdeni na<br />

na~in {to tie ednakvo se odnesuvaat na site rabotni mesta i na site<br />

vraboteni vo Stopanska banka AD - Skopje, spored Sudot so ovoj ~len<br />

od Kolektivniot dogovor ne se povreduva nitu ustavnoto na~elo na<br />

ednakvost na gra|anite utvrdeno vo ~lenot 9 stav 2 od Ustavot vo odnos<br />

na koj, isto taka, se osporuva negovata ustavnost. Ova e u{te edna pri-<br />

~ina poradi koja ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnost na<br />

ovoj ~len od Kolektivniot dogovor so Ustavot i so Zakonot za rabotnite<br />

odnosi.<br />

Od istite pri~ini, pra{aweto za soglasnosta so Ustavot i so<br />

Zakonot za rabotnite odnosi ne mo`e da se postavi nitu za osporeniot<br />

~len 19 od Kolektivniot dogovor, vo koj e utvrdeno deka za primenata<br />

na kriteriumite pismeno se iska`uva direktorot na soodvetniot sektor,<br />

izvr{niot direktor na soodvetnata filijala ili neposredniot<br />

rakovoditel na rabotnikot. Imeno, koj organ, odnosno ovlasteno lice<br />

vo ime na rabotodava~ot }e go vr{i bodiraweto na rabotnicite vo postapkata<br />

za proglasuvawe na tehnolo{ki vi{ok e pra{awe koe se utv-<br />

615

duva vo samiot kolektiven dogovor na nivo na rabotodava~, a vo konkretniot<br />

slu~aj stranite me|u koi e sklu~en Kolektivniot dogovor na<br />

AD "Stopanska banka" se opredelile za licata za koi se smeta deka se<br />

najkompetentni i najdobro zapoznaeni so stru~nosta, rabotnoto iskustvo,<br />

uspe{nosta vo raboteweto na sekoj rabotnik, vidot i zna~eweto<br />

na rabotnoto mesto, potrebata za efikasno funkcionirawe i sl.<br />

Navodite vo inicijativata deka primenata na kriteriumite,<br />

odnosno bodiraweto na rabotnicite se vr{elo pristrasno i subjektivno<br />

poradi {to rabotnicite se doveduvale vo neramnopravna polo`ba<br />

ne mo`e da pretstavuvaat osnov za izrazuvawe na somnevawe vo ustavnosta<br />

i zakonitosta na osporenite odredbi zatoa {to primenata na<br />

ovie kriteriumi e fakti~ko pra{awe za koe Sudot ne e nadle`en da<br />

odlu~uva. Za{titata od vakvoto postapuvawe rabotnicite mo`at da ja<br />

ostvarat vo postapka pred drugite sudovi.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

616

63. U. br. 17/2005 (25. 05. 2005)<br />

Osporen akt<br />

^len 35 t. 7 od Zakonot za danokot na dodadena vrednost ("Slu-<br />

`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 44/1999, 59/1999, 86/1999, 11/<br />

2000, 8/2001, 21/2003 i 19/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata od osporenata zakonska odredba<br />

proizleguvalo deka dano~niot obvrznik koj e registriran za danok<br />

na dodadena vrednost nema pravo na namaluvawe na danokot {to go<br />

dol`i za primeni fakturi izdadeni spored ~l. 55 st. 1 ili 2 od Zakonot<br />

za danokot na dodadena vrednost, iako spored ovoj ~len dano~niot<br />

obvrznik bil dol`en iska`aniot i presmetaniot danok da go uplati na<br />

dr`avata, a registriraniot dano~en obvrznik nemal pravo na namaluvawe<br />

ili povrat od dr`avata na ovoj danok.<br />

Imeno, podnositelot vo inicijativata naveduva deka vo slu~aj,<br />

koj za nego e sporen, koga prometot na stoki i uslugi e izvr{en od neregistriran<br />

obvrznik kon registriran obvrznik na danok na dodadena<br />

vrednost, toga{ registriraniot dano~en obvrznik spored osporenata<br />

zakonska odredba nemal pravo na namaluvawe na danokot za iska`aniot<br />

iznos na danokot izvr{en vo prometot kon nego, odnosno nemal pravo<br />

na odbivka na prethodniot danok za danokot koj go dol`i izdava~ot<br />

na fakturata spored ~l. 55 st. 1 i 2 od ovoj zakon. Poradi toa ovaa zakonska<br />

odredba subjektite na pazarot gi doveduvala vo neednakva pravna<br />

polo`ba {to bilo vo sprotivnost so ~l. 55 st. 2 i ~l. 8 st. 1 al. 3 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija.<br />

So drugi zborovi, spored navodite vo inicijativata vo navedeniot<br />

slu~aj dr`avata pravela neustavna razlika pome|u registriranite<br />

dano~ni obvrznici, zatoa {to dozvoluvala odbivka na prethoden danok<br />

presmetan od registriran, a ne i od neregistriran dano~en obvrznik,<br />

iako i dvata subjekti bile dol`ni presmetaniot danok na dodadena<br />

vrednost da i go uplatat nejze. Na ovoj na~in dr`avata ne samo<br />

{to sozdavala neednakva polo`ba pome|u registriranite dano~ni obvrznici,<br />

tuku taa steknuvala i neustavna korist.<br />

Poradi navedenoto, vo inicijativata se predlaga Sudot prvo da<br />

povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na osporenata zakonska<br />

odredba, a potoa, so ogled na te`inata na povredata storena so ovaa<br />

617

odredba, istata da ja poni{ti.<br />

Vo prilog na poni{tuvaweto na osporenata zakonska odredba se<br />

naveduva serioznosta na posledicite od neramnopravnata polo`ba na<br />

subjektite {to ja sozdava ovaa odredba, kako i faktot {to dr`avata so<br />

nejzinoto poni{tuvawe nemala da bide o{tetena, odnosno nema da<br />

trpi nikakvi {teti, zatoa {to nejziniot prihod od danokot na dodadena<br />

vrednost se sostoel samo vo slu~aj koga prometot od registriran (i<br />

neregistriran) dano~en obvrznik se vr{el kon neregistriran dano~en<br />

obvrznik ili kon krajni korisnici - fizi~ki lica vo sekojdnevniot<br />

promet na stoki i uslugi, a ne i vo drugite slu~ai na promet koga dr`avata<br />

edinstveno vr{ela transferi i poramnuvawe na danokot na dodadena<br />

vrednost.<br />

Od navedenite pri~ini, podnositelot na inicijativata, isto<br />

taka, predlaga do donesuvaweto na kone~nata odluka za poni{tuvawe<br />

na osporenata zakonska odredba, Sudot da donese i re{enie za zapirawe<br />

na izvr{uvaweto na poedine~ni akti ili dejstvija {to se doneseni,<br />

odnosno prezemeni vrz osnova na ovaa odredba.<br />

618<br />

Sodr`ina na osporenata odredba<br />

^lenot 35 od Zakonot go tretira pra{aweto za isklu~uvawe na<br />

pravoto na dano~niot obvrznik na odbivka na prethodniot danok na na-<br />

~in {to od to~kata 1 do 7 se reguliraat site slu~ai vo koi dano~niot<br />

obvrznik ne mo`e da go koristi pravoto na odbivka na prethodniot<br />

danok. Konkretno, spored osporenata to~ka 7 na ovoj ~len od Zakonot,<br />

dano~niot obvrznik nema pravo na odbivka na prethodniot danok za danokot<br />

na dodadena vrednost koj go dol`i izdava~ot na fakturata spored<br />

~l. 55 st. 1 ili 2 na ovoj zakon.<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Dali so osporenata zakonska odredba dano~nite obvrznici spored<br />

Zakonot za danokot na dodadena vrednost se doveduvaat vo neednakva<br />

pravna polo`ba, kako {to se tvrdi vo inicijativata.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud dosega ja ocenuval ustavnosta na nekolku odredbi<br />

od Zakonot za danokot na dodadena vrednost, no odredbata ~ija ustavnost<br />

se osporuva so ovaa inicijativa ne e ocenuvana.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 8 od Ustavot, edna od temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija e i vladeeweto na pravoto.

Spored ~lenot 33 od Ustavot, sekoj e dol`en da pla}a danok i<br />

drugi javni dava~ki i da u~estvuva vo namiruvaweto na javnite rashodi<br />

na na~in utvrden so zakon.<br />

Vo ~l. 55 st. 1 od Ustavot se garantira slobodata na pazarot i<br />

pretpriemni{tvoto, a vo stavot 2 na ovoj ~len me|u drugoto e utvrdeno<br />

deka Republikata obezbeduva ednakva pravna polo`ba na subjektite na<br />

pazarot.<br />

Spored ~l. 1 st. 1 od Zakonot za danokot na dodadena vrednost,<br />

so ovoj zakon se voveduva danokot na dodadena vrednost i se ureduva negovoto<br />

presmetuvawe i pla}awe, a spored stavot 2 od istiot ~len na<br />

Zakonot, ovoj danok, kako op{t potro{uva~ki danok, se presmetuva i<br />

pla}a vo site fazi na proizvodstvoto i trgovijata, kako i vo celokupniot<br />

uslu`en sektor, osven ako ne e poinaku propi{ano so ovoj zakon.<br />

Soglasno ~l. 2 na ovoj zakon, predmet na odano~uvawe so danokot<br />

na dodadena vrednost e prometot na dobra i uslugi koj se vr{i so<br />

nadomestok vo zemjata od strana na dano~niot obvrznik vo ramkite na<br />

negovata stopanska dejnost, kako i uvozot na dobra.<br />

Vo ~l. 9 st. 1 od Zakonot e utvrdeno deka dano~en obvrznik e<br />

lice koe trajno ili povremeno samostojno vr{i stopanska dejnost, nezavisno<br />

od celite i rezultatite od ovaa dejnost.<br />

Dano~nata osnova, dano~nite osloboduvawa i dano~nite stapki<br />

za presmetuvawe na danokot na dodadena vrednost se utvrdeni i uredeni<br />

vo ~l. 16 - 30 od Zakonot, a vo ostanatite ~lenovi od Zakonot se<br />

regulirani pra{awata vo vrska so vremeto na nastanuvawe na dano-<br />

~niot dolg, dano~niot dol`nik, odbivkata na prethodniot danok, presmetuvaweto<br />

i pla}aweto na danokot, podnesuvawe na dano~nata prijava<br />

i dr.<br />

Ona {to e bitno e deka spored ~l. 51 st. 1 od Zakonot, site dano-<br />

~ni obvrznici, ~ij vkupen promet vo izminatata kalendarska godina<br />

nadminal iznos nad 1.300.000 denari ili ~ij vkupen promet se predviduva<br />

na po~etokot na vr{eweto na stopanskata dejnost deka }e go nadmine<br />

iznosot, obvrzani se za registracija na danokot na dodadena vrednost.<br />

Spored stavot 3 na ovoj ~len od Zakonot, dano~ni obvrznici - rezidenti<br />

vo zemjata koi ne se obvrzani za registracija spored stavot 1<br />

ne dolguvaat danok na dodadena vrednost za prometot na dobra i uslugi<br />

izvr{eni od niv. Tie ne se ovlasteni oddelno da iska`uvaat danok vo<br />

fakturite ili vo drugi dokumenti i nemaat pravo na odbivka na prethodni<br />

danoci.<br />

Spored stavot 4 na ~l. 51 od Zakonot dano~nite obvrznici vo<br />

smisla na stav 3 na ovoj ~len mo`at dobrovolno da se registriraat za<br />

danokot na dodadena vrednost vo po~etokot na sekoja kalendarska godina.<br />

Vo toj slu~aj ne se primenuva stav 3 na ovoj ~len.<br />

Spored stavovite 5 i 6 na ~l. 51 od Zakonot, dano~nite obvrznici<br />

vo smisla na stav 1 i stav 4 od ovoj ~len se obvrzani da podnesat<br />

prijava za registracija za danokot na dodadena vrednost kaj nadle`ni-<br />

619

ot dano~en organ, koj go vr{i upisot vo registerot na obvrznici na<br />

danokot od po~etokot na tekovnata kalendarska godina i pritoa na dano~nite<br />

obvrznici im izdava re{enie. Ovie dano~ni obvrznici spored<br />

stavot 7 na ~l. 51 od Zakonot ostanuvaat registrirani najmalku vo rok<br />

od pet kalendarski godini nezavisno od visinata na vkupniot promet i<br />

vo toj period ne se primenuva stavot 3 na ovoj ~len od Zakonot.<br />

Od celinata na ovoj ~len od Zakonot proizleguva deka vo dano-<br />

~niot sistem na danokot na dodadena vrednost postojat dve kategorii<br />

registrirani dano~ni obvrznici za presmetuvawe i za pla}awe na ovoj<br />

danok. Prvata kategorija se dano~ni obvrznici koi se obvrzani da se<br />

registriraat za danokot na dodadena vrednost spored kriteriumite<br />

utvrdeni vo stav 1 na ~l. 51 od Zakonot i toa se tn. postojani dano~ni<br />

obvrznici. Vtorata kategorija se dano~ni obvrznici koi ne se obvrzani<br />

da se registriraat, no vo soglasnost so stavot 4 na ovoj ~len izrazile<br />

`elba dobrovolno da se registriraat kako dano~ni obvrznici so<br />

podnesuvawe prijava za registracija do dano~niot organ i vo toa svojstvo<br />

tie ostanuvaat pet kalendarski godini. Ottamu, tie se i tn. nepostojani,<br />

odnosno povremeni dano~ni obvrznici.<br />

Me|utoa, od sodr`inata na ~l. 51 od Zakonot proizleguva deka<br />

ovoj zakon poznava i treta kategorija dano~ni obvrznici, a toa se onie<br />

dano~ni obvrznici - rezidenti vo zemjata koi ne se obvrzani da se registriraat<br />

za danokot na dodadena vrednost i koi ne se registrirale<br />

dobrovolno za toa. Ovie dano~ni obvrznici, za razlika od registriranite<br />

dano~ni obvrznici, ne dolguvaat danok na dodadena vrednost za<br />

promet na dobra i uslugi i ne se ovlasteni da go iska`uvaat oddelno<br />

ovoj danok vo fakturite ili drugite dokumenti, nitu imaat pravo na<br />

odbivka na prethodni danoci (~l. 51 st. 3 od Zakonot).<br />

Vo ~l. 55 st. 1 od Zakonot e utvrdeno deka ako nekoe lice vo fakturata<br />

go iska`e oddelno danokot na dodadena vrednost iako za toa ne<br />

e volasteno, toga{ go dol`i iska`aniot iznos koj se pla}a vo rok od 5<br />

rabotni dena, po izdavaweto na fakturata. Vo stavot 2 na ovoj ~len,<br />

pak, e utvrdeno deka ako dano~niot obvrznik vo fakturata za izvr{eniot<br />

promet iska`e oddelno pogolem danok od iznosot koj spored ovoj<br />

zakon go dol`i, liceto }e go dol`i i vi{okot na danokot.<br />

Odredbite na ~l. 55 od Zakonot spored na{e mislewe, gi ureduvaat<br />

pravnite posledici vo slu~aj koga dano~nite obvrznici dosledno<br />

ne gi po~ituvaat zakonskite normi za presmetuvawe i pla}awe na danokot<br />

na dodadena vrednost. Imeno, vo stavot 1 na ovoj ~len se regulira<br />

situacija koga vo fakturata izdadena od dano~en obvrznik koj ne e<br />

registrian za celite na danokot na dodadena vrednost oddelno e iska-<br />

`an, odnosno presmetan i naplaten ovoj danok od primatelot (kupuva-<br />

~ot) na dobroto, odnosno uslugata, iako toj ne go dol`i ovoj danok kon<br />

dr`avata nitu e ovlasten oddelno da go iska`uva vo fakturata. Vo stavot<br />

2 na ovoj ~len, isto taka, spored na{e mislewe, se regulira situacija<br />

koga vo fakturata izdadena od registriran dano~en obvrznik e<br />

620

iska`an povisok iznos na danok na dodadena vrednost koj {to ovoj dano~en<br />

obvrznik go dol`i spored ovoj zakon. Iska`aniot povisok iznos<br />

na danokot na dodadena vrednost mo`e da bide poradi gre{ka vo presmetuvaweto<br />

ili poradi primena na op{tata (18%) namesto povlastenata<br />

(5%) dano~na stapka.<br />

Prethodniot danok, za koj stanuva zbor i vo osporenata zakonska<br />

odredba, spored ~l. 33 od Zakonot e iznosot za koj se namaluva danokot<br />

na dodadena vrednost {to se dol`i za izvr{eniot promet za odreden<br />

presmetkoven, odnosno dano~en period.<br />

Pravoto na odbivka na prethodniot danok i mehanizmot na negovoto<br />

ostvaruvawe se regulirani vo ~l. 34, 36 i 37 od Zakonot. Slu~aite<br />

vo koi e isklu~eno pravoto na odbivka na prethodniot danok, odnosno<br />

vo koi dano~niot obvrznik nema pravo na odbivka na ovoj danok, se<br />

utvrdeni vo ~l. 35 od Zakonot, ~ija odredba od t. 7 se osporuva so ovaa<br />

inicijativa.<br />

Razgleduvaj}i ja osporenata zakonska odredba vo kontekst so navedenite<br />

i so drugite odredbi na Zakonot za danokot na dodadena vrednost,<br />

a pritoa imaj}i gi predvid pri~inite poradi koi se osporuva nejzinata<br />

ustavnost vo odnos na ~l. 8 st. 1 al. 3 i ~l. 55 st. 2 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija, smetame deka so nea ne se povreduva principot<br />

na vladeeweto na pravoto, nitu pak se doveduvaat vo neednakva pravna<br />

polo`ba subjektite na pazarot, kako {to se naveduva vo inicijativata.<br />

Vo prilog na ova na{e mislewe }e gi izneseme slednite pravni<br />

argumenti:<br />

Soglasno ovlastuvaweto od ~l. 33 i 68 st. 1 al. 3 od Ustavot, vo<br />

Zakonot za danokot na dodadena vrednost zakonodavecot gi uredil site<br />

pra{awa vo vrska so presmetuvaweto i pla}aweto na ovoj danok kako<br />

{to predmetot na odano~uvaweto, dano~nata osnova, dano~nite osloboduvawa,<br />

dano~nite stapki, vremeto na nastanuvawe na dano~niot dolg,<br />

periodot za koj se presmetuva i pla}a danokot (dano~en i presmetkoven<br />

period), obvrskata za podnesuvawe dano~na prijava i registracija<br />

za danokot na dodadena vrednost, administrativnite obvrski na dano~nite<br />

obvrznici (evidenciski obvrski i izdavawe faktura), prisilnata<br />

naplata, zastarenosta na naplatata na danokot i dr.<br />

Me|utoa, osven ovie pra{awa zakonodavecot vo Zakonot istovremeno<br />

gi utvrdil i pravnite posledici od nepo~ituvawe na zakonskite<br />

normi koi se odnesuvaat na presmetuvawe i pla}awe na danokot na<br />

dodadena vrednost, so cel da se obezbedi negovo to~no i dosledno sproveduvawe,<br />

odnosno primena. Vo ovoj del, pokraj ~l. 55 od Zakonot na koj<br />

se povikuva podnositelot na inicijativata, spa|a i osporenata zakonska<br />

odredba spored koja dano~niot obvrznik nema pravo na odbivka na<br />

prethodniot danok za danokot na dodadena vrednost koj {to go dol`i<br />

izdava~ot na fakturata spored ~l. 55 st. 1 ili 2 na ovoj zakon.<br />

Smislata na isklu~uvaweto na pravoto na odbivka na prethodniot<br />

danok za danokot na dodadena vrednost vo slu~aite utvrdeni vo<br />

621

osporenata zakonska odredba e od preventiven karakter i e vo nasoka<br />

da se stesnat mo`nostite od zloupotrebite dano~niot obvrznik koj e<br />

registriran za danok na dodadena vrednost pravoto na odbivka na prethodniot<br />

danok da go koristi i za danok na dodadena vrednost za promet<br />

na dobra ili uslugi izvr{en kon nego, koga danokot na dodadena vrednost<br />

e presmetan i platen od neregistriran dano~en obvrznik odnosno<br />

od neovlasteno lice za toa (~l. 55 st. 1 od Zakonot) ili koga registriraniot<br />

dano~en obvrznik ovoj danok vo fakturata go presmetal vo<br />

pogolem iznos od onoj koj {to go dol`i spored ovoj zakon (~l. 55 st. 2).<br />

Ili, so drugi zborovi ka`ano, smislata na osporenata zakonska<br />

odredba e da ne se dozvoli ne~ie pravo (pravoto na dano~niot obvrznik<br />

na odbivka na prethodniot danok preku koe se postignuva odano~uvaweto<br />

vo celokupniot pretpriema~ki domen da ne dovede do dano~no<br />

optovaruvawe, osven vo isklu~oci predvideni so Zakonot) da se ostvaruva<br />

vrz osnova na ne~ie nepravo, odnosno dejstvija sprotivni na Zakonot<br />

kakvi {to se, vpro~em, i slu~aite na koi se odnesuvaat stavovite 1<br />

i 2 na ~l. 55 od Zakonot.<br />

Ottuka, so ogled na vakvata cel i su{tina na osporenata zakonska<br />

odredba za nas ne e sporno deka taa e odraz i vo funkcija na ostvaruvawe<br />

tokmu na principot na vladeeweto na pravoto, a ne obratno,<br />

poradi {to i ne mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost<br />

so ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot.<br />

Imaj}i predvid deka isklu~uvaweto na pravoto na odbivka na<br />

prethodniot danok spored osporenata zakonska odredba ednakvo se<br />

odnesuva na site registrirani dano~ni obvrznici i toa za danokot na<br />

dodadena vrednost koj go dol`i izdava~ot na fakturata spored ~l. 55<br />

st. 1 i 2 na ovoj Zakon, smetame deka so ovaa zakonska odredba ne se doveduvaat<br />

vo neednakva pravna polo`ba ovie subjekti na pazarot, kako<br />

{to se naveduva vo inicijativata. Naprotiv, od smislata i sodr`inata<br />

na osporenata zakonska odredba proizleguva deka site dano~ni obvrznici<br />

koi {to primale fakturi za promet so presmetan danok na dodadena<br />

vrednost od neregistriran dano~en obvrznik koj {to ne e ovlasten<br />

za presmetuvawe i pla}awe na ovoj danok (~l. 55 st. 1) ili primale<br />

faktura od registriran dano~en obvrznik, koj {to iska`al povisok<br />

danok od onoj koj {to go dol`i spored Zakonot (~l. 55 st. 2) nemaat<br />

pravo na odbivka na prethodniot danok za danokot koj {to go dol`at<br />

izdava~ite na ovie fakturi. Ova zboruva deka osporenata zakonska<br />

odredba site registrirani dano~ni obvrznici gi stava vo ednakva pravna<br />

polo`ba so ogled na toa {to koga }e se najdat vo ednakva, odnosno<br />

ista situacija, i toa vo bilo koja od situaciite utvrdeni vo ovaa odredba,<br />

tie trpat i ednakva posledica, a toa e gubeweto na pravo na odbivka<br />

na prethodniot danok.<br />

Navodite vo inicijativata deka so osporenata zakonska odredba<br />

registriranite dano~ni obvrznici se doveduvale vo neednakva pravna<br />

polo`ba, zatoa {to spored nea se dozvoluvalo odbivka na prethoden<br />

622

danok presmetan od registriran, a ne i od neregistriran dano~en obvrznik,<br />

se neosnovani zatoa {to prvo, so osporenata zakonska odredba<br />

ne se ureduva pravoto na odbivka na prethoden danok (toa e uredeno vo<br />

~l. 33 i 34 od Zakonot) i vtoro, {to registriranite dano~ni obvrznici<br />

spored Zakonot se dol`ni i ovlasteni da presmetuvaat i pla}aat<br />

danok na dodadena vrednost nasproti neregistriranite dano~ni obvrznici<br />

koi ne se dol`at so ovoj danok nitu se ovlasteni vo fakturite<br />

oddelno da go iska`uvaat. Ottuka, sporedbata na pravnite posledici<br />

od danokot {to e presmetan od registriran i od neregistriran dano-<br />

~en obvrznik, a {to ja pravi podnositelote na inicijativata, e nesoodvetna<br />

i nemo`e da bide osnova za izrazuvawe na somnevawe deka so<br />

osporenata zakonska odredba ne e obezbedena ednakva pravna polo`ba<br />

na registiranite dano~ni obvrznici vo smisla na ~l. 55 st. 2 od Ustavot.<br />

Imeno, isklu~uvaweto na pravoto na registriraniot dano~en<br />

obvrznik na odbivka na prethodniot danok za danokot presmetan od neregistriran<br />

dano~en obvrznik, {to se pravi so osporenata odredba, e<br />

opravdano poradi razli~niot tretman na danokot presmetan od neregistriran<br />

dano~en obvrznik i danokot na registriraniot dano~en obvrznik<br />

vo sistemot na presmetuvawe i pla}awe na danokot na dodadena<br />

vrednost utvrden so ovoj zakon.<br />

Poradi navedenite pri~ini spored nas ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za soglasnosta na osporenata zakonska odredba nitu so ~l.<br />

55 st. 2 od Ustavot, vo odnos na koj, isto taka, vo inicijativata se osporuva<br />

nejzinata ustavnost.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 35 t. 7 od Zakonot za danokot na dodadena vrednost ("SV RM," br.<br />

44/1999, 59/1999, 86/1999, 11/2000, 8/2001, 21/2003 i 19/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 25 maj 2005 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 35 to~ka 7 od Zakonot za danokot na dodadena vrednost ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 44/1999, 59/1999, 86/1999, 11/2000,<br />

8/2001, 21/2003 i 19/2004).<br />

2. Aleksandar Taleski od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenu-<br />

623

vawe na ustavnosta na ~lenot 35 to~ka 7 od Zakonot ozna~en vo to~kata<br />

1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata od osporenata zakonska odredba<br />

proizleguvalo deka dano~niot obvrznik koj e registriran za danok<br />

na dodadena vrednost nema pravo na namaluvawe na danokot {to go dol-<br />

`i za primeni fakturi izdadeni spored ~len 55 stav 1 ili 2 od Zakonot<br />

za danokot na dodadena vrednost, iako spored ovoj ~len dano~niot<br />

obvrznik bil dol`en iska`aniot i presmetaniot danok da go uplati<br />

na dr`avata.<br />

Imeno, podnositelot vo inicijativata naveduva deka vo slu~aj,<br />

koj za nego e sporen, koga prometot na stoki i uslugi e izvr{en od neregistriran<br />

obvrznik kon registriran obvrznik na danok na dodadena<br />

vrednost, toga{ registriraniot dano~en obvrznik spored osporenata<br />

zakonska odredba nemal pravo na namaluvawe na danokot za iska`aniot<br />

iznos na danokot izvr{en vo prometot kon nego, odnosno nemal pravo<br />

na odbivka na prethodniot danok za danokot koj go dol`i izdava~ot<br />

na fakturata spored ~len 55 stav 1 i 2 od ovoj zakon. Poradi toa, ovaa<br />

zakonska odredba subjektite na pazarot gi doveduvala vo neednakva<br />

pravna polo`ba {to bilo vo sprotivnost so ~len 55 stav 2 i ~len 8<br />

stav 1 alineja 3 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

So drugi zborovi, spored navodite vo inicijativata vo navedeniot<br />

slu~aj dr`avata pravela neustavna razlika pome|u registriranite<br />

dano~ni obvrznici, zatoa {to dozvoluvala odbivka na prethoden<br />

danok presmetan od registriran, a ne i od neregistriran dano~en obvrznik,<br />

iako i dvata subjekti bile dol`ni presmetaniot danok na dodadena<br />

vrednost da i go uplatat nejze. Na ovoj na~in dr`avata ne samo<br />

{to sozdavala neednakva polo`ba pome|u registriranite dano~ni obvrznici,<br />

tuku taa steknuvala i neustavna korist.<br />

Poradi navedenoto, vo inicijativata se predlaga Sudot prvo da<br />

povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na osporenata zakonska<br />

odredba, a potoa, so ogled na te`inata na povredata storena so ovaa<br />

odredba, istata da ja poni{ti.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka ~lenot 35 od Zakonot go tretira<br />

pra{aweto za isklu~uvawe na pravoto na dano~niot obvrznik na<br />

odbivka na prethodniot danok na na~in {to od to~kata 1 do 7 se reguliraat<br />

site slu~ai vo koi dano~niot obvrznik ne mo`e da go koristi<br />

pravoto na odbivka na prethodniot danok. Konkretno, spored osporenata<br />

to~ka 7 na ovoj ~len od Zakonot, dano~niot obvrznik nema pravo<br />

na odbivka na prethodniot danok za danokot na dodadena vrednost koj<br />

go dol`i izdava~ot na fakturata spored ~lenot 55 stav 1 ili 2 na ovoj<br />

zakon.<br />

4. Spored ~l. 8 od Ustavot, edna od temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija e i vladeeweto na pravoto.<br />

Spored ~lenot 33 od Ustavot, sekoj e dol`en da pla}a danok i<br />

drugi javni dava~ki i da u~estvuva vo namiruvaweto na javnite rashodi<br />

624

na na~in utvrden so zakon.<br />

Vo ~lenot 55 stav 1 od Ustavot se garantira slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto, a vo stavot 2 na ovoj ~len me|u drugoto e<br />

utvrdeno deka Republikata obezbeduva ednakva pravna polo`ba na subjektite<br />

na pazarot.<br />

Spored ~len 1 stav 1 od Zakonot za danokot na dodadena vrednost,<br />

so ovoj zakon se voveduva danokot na dodadena vrednost i se ureduva<br />

negovoto presmetuvawe i pla}awe, a spored stavot 2 od istiot<br />

~len na Zakonot, ovoj danok, kako op{t potro{uva~ki danok, se presmetuva<br />

i pla}a vo site fazi na proizvodstvoto i trgovijata, kako i vo<br />

celokupniot uslu`en sektor, osven ako ne e poinaku propi{ano so<br />

ovoj zakon.<br />

Soglasno ~lenot 2 na ovoj zakon, predmet na odano~uvawe so danokot<br />

na dodadena vrednost e prometot na dobra i uslugi koj se vr{i so<br />

nadomestok vo zemjata od strana na dano~niot obvrznik vo ramkite na<br />

negovata stopanska dejnost, kako i uvozot na dobra.<br />

Vo ~lenot 9 stav 1 od Zakonot e utvrdeno deka dano~en obvrznik<br />

e lice koe trajno ili povremeno samostojno vr{i stopanska dejnost,<br />

nezavisno od celite i rezultatite od ovaa dejnost.<br />

Ona {to e bitno vo konkretniot slu~aj e deka spored ~lenot 51<br />

stav 1 od Zakonot, site dano~ni obvrznici, ~ij vkupen promet vo izminatata<br />

kalendarska godina nadminal iznos nad 1.300.000 denari ili ~ij<br />

vkupen promet se predviduva na po~etokot na vr{eweto na stopanskata<br />

dejnost deka }e go nadmine iznosot, obvrzani se za registracija na danokot<br />

na dodadena vrednost. Spored stavot 3 na ovoj ~len od Zakonot,<br />

dano~ni obvrznici - rezidenti vo zemjata koi ne se obvrzani za registracija<br />

spored stavot 1 ne dolguvaat danok na dodadena vrednost za<br />

prometot na dobra i uslugi izvr{eni od niv. Tie ne se ovlasteni oddelno<br />

da iska`uvaat danok vo fakturite ili vo drugi dokumenti i nemaat<br />

pravo na odbivka na prethodni danoci.<br />

Spored ~lenot 51 stav 4 od Zakonot, dano~nite obvrznici vo<br />

smisla na stav 3 na ovoj ~len mo`at dobrovolno da se registriraat za<br />

danokot na dodadena vrednost vo po~etokot na sekoja kalendarska godina.<br />

Vo toj slu~aj ne se primenuva stav 3 na ovoj ~len.<br />

Spored stavovite 5 i 6 na ~lenot 51 od Zakonot, dano~nite obvrznici<br />

vo smisla na stav 1 i 4 od ovoj ~len se obvrzani da podnesat prijava<br />

za registracija za danokot na dodadena vrednost kaj nadle`niot<br />

dano~en organ, koj go vr{i upisot vo registerot na obvrznici na danokot<br />

od po~etokot na tekovnata kalendarska godina i pritoa na dano~nite<br />

obvrznici im izdava re{enie. Ovie dano~ni obvrznici spored<br />

stavot 7 na ~len 51 od Zakonot ostanuvaat registrirani najmalku vo<br />

rok od pet kalendarski godini nezavisno od visinata na vkupniot promet<br />

i vo toj period ne se primenuva stavot 3 na ovoj ~len od Zakonot.<br />

Od celinata na ~lenot 51 od Zakonot proizleguva deka vo dano-<br />

~niot sistem na danokot na dodadena vrednost postojat dve kategorii<br />

625

egistrirani dano~ni obvrznici za presmetuvawe i za pla}awe na ovoj<br />

danok. Prvata kategorija se dano~ni obvrznici koi se obvrzani da se<br />

registriraat za danokot na dodadena vrednost spored kriteriumite<br />

utvrdeni vo stav 1 na ~len 51 od Zakonot i toa se t.n. postojani dano~ni<br />

obvrznici. Vtorata kategorija se dano~ni obvrznici koi ne se obvrzani<br />

da se registriraat, tuku soglasno stavot 4 na ovoj ~len dobrovolno<br />

se registrirale kako dano~ni obvrznici so podnesuvawe prijava za registracija<br />

do dano~niot organ i vo toa svojstvo tie ostanuvaat pet kalendarski<br />

godini. Ottamu, tie se i tn. nepostojani, odnosno povremeni<br />

dano~ni obvrznici.<br />

Me|utoa, od sodr`inata na ~lenot 51 od Zakonot proizleguva<br />

deka ovoj zakon poznava i treta kategorija dano~ni obvrznici, a toa se<br />

onie dano~ni obvrznici - rezidenti vo zemjata koi ne se obvrzani da se<br />

registriraat za danokot na dodadena vrednost i koi ne se registrirale<br />

dobrovolno za toa. Ovie dano~ni obvrznici, za razlika od registriranite<br />

dano~ni obvrznici, ne dolguvaat danok na dodadena vrednost za<br />

promet na dobra i uslugi i ne se ovlasteni da go iska`uvaat oddelno<br />

ovoj danok vo fakturite ili drugite dokumenti, nitu imaat pravo na<br />

odbivka na prethodni danoci (~len 51 stav 3 od Zakonot).<br />

So ogled na toa {to osporenata zakonska odredba najdirektno e<br />

povrzana so ~l. 55 st. 1 i 2 od Zakonot, Sudot pri ocenuvawe na nejzinata<br />

soglasnost so Ustavot go ima{e predvid i ovoj ~len od Zakonot.<br />

Imeno, vo ~lenot 55 stav 1 od Zakonot e utvrdeno deka ako nekoe lice<br />

vo fakturata go iska`e oddelno danokot na dodadena vrednost iako za<br />

toa ne e ovlasteno, toga{ go dol`i iska`aniot iznos koj se pla}a vo<br />

rok od 5 rabotni dena, po izdavaweto na fakturata. Vo stavot 2 na ovoj<br />

~len, pak, e utvrdeno deka ako dano~niot obvrznik vo fakturata za<br />

izvr{eniot promet iska`e oddelno pogolem danok od iznosot koj spored<br />

ovoj zakon go dol`i, liceto }e go dol`i i vi{okot na danokot.<br />

Odredbite na stav 1 i 2 na ~lenot 55 od Zakonot spored Sudot gi<br />

ureduvaat pravnite posledici vo slu~aj koga dano~nite obvrznici dosledno<br />

ne gi po~ituvaat zakonskite normi za presmetuvawe i pla}awe<br />

na danokot na dodadena vrednost. Imeno, vo stavot 1 na ovoj ~len se<br />

utvrduva posledicata vo slu~aj koga vo fakturata izdadena od dano~en<br />

obvrznik koj ne e registrian za celite na danokot na dodadena vrednost<br />

oddelno e iska`an, odnosno presmetan i naplaten ovoj danok od<br />

primatelot (kupuva~ot) na dobroto, odnosno uslugata, iako toj ne go<br />

dol`i ovoj danok kon dr`avata nitu e ovlasten oddelno da go iska`uva<br />

vo fakturata. Vo stavot 2 na ovoj ~len, pak, se utvrduva pravnata posledica<br />

vo situacija koga vo fakturata izdadena od registriran dano-<br />

~en obvrznik e iska`an povisok iznos na danok na dodadena vrednost<br />

koj {to ovoj dano~en obvrznik go dol`i spored ovoj zakon. Iska`aniot<br />

povisok iznos na danokot na dodadena vrednost mo`e da bide poradi<br />

gre{ka vo presmetuvaweto ili poradi primena na op{tata (18%)<br />

namesto povlastenata (5%) dano~na stapka.<br />

626

Prethodniot danok, za koj stanuva zbor i vo osporenata zakonska<br />

odredba, spored ~lenot 33 od Zakonot e iznosot za koj se namaluva<br />

danokot na dodadena vrednost {to se dol`i za izvr{eniot promet za<br />

odreden presmetkoven, odnosno dano~en period.<br />

Pravoto na odbivka na prethodniot danok i mehanizmot na negovoto<br />

ostvaruvawe se regulirani vo ~lenovite 34, 36 i 37 od Zakonot.<br />

Slu~aite vo koi e isklu~eno pravoto na odbivka na prethodniot danok,<br />

odnosno vo koi dano~niot obvrznik nema pravo na odbivka na ovoj danok,<br />

se utvrdeni vo ~lenot 35 od Zakonot, ~ija odredba od to~kata 7 se<br />

osporuva so ovaa inicijativa.<br />

Razgleduvaj}i ja osporenata zakonska odredba vo kontekst na<br />

navedenite i drugite odredbi na Zakonot za danokot na dodadena vrednost,<br />

a pritoa imaj}i gi predvid pri~inite poradi koi se osporuva nejzinata<br />

ustavnost vo odnos na ~len 8 stav 1 alineja 3 i ~len 55 stav 2 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija, Sudot oceni deka so nea ne se povreduva<br />

principot na vladeeweto na pravoto, nitu pak se doveduvaat vo<br />

neednakva pravna polo`ba subjektite na pazarot, kako {to se naveduva<br />

vo inicijativata. Ovaa svoja ocena Sudot ja zasnova vrz slednite pravni<br />

argumenti:<br />

Soglasno ovlastuvaweto od ~lenovite 33 i 68 stav 1 alineja 3 od<br />

Ustavot, vo Zakonot za danokot na dodadena vrednost zakonodavecot gi<br />

uredil site pra{awa vo vrska so presmetuvaweto i pla}aweto na ovoj<br />

danok kako {to se predmetot na odano~uvaweto, dano~nata osnova, dano~nite<br />

osloboduvawa, dano~nite stapki, vremeto na nastanuvawe na<br />

dano~niot dolg, periodot za koj se presmetuva i pla}a danokot (dano-<br />

~en i presmetkoven period), obvrskata za podnesuvawe dano~na prijava<br />

i registracija za danokot na dodadena vrednost, administrativnite<br />

obvrski na dano~nite obvrznici (evidenciski obvrski i izdavawe faktura),<br />

prisilnata naplata, zastarenosta na naplatata na danokot i dr.<br />

Me|utoa, osven ovie pra{awa zakonodavecot vo Zakonot istovremeno<br />

gi utvrdil i pravnite posledici od nepo~ituvawe na zakonskite<br />

normi koi se odnesuvaat na presmetuvawe i pla}awe na danokot<br />

na dodadena vrednost, so cel da se obezbedi negovo to~no i dosledno<br />

sproveduvawe, odnosno primena. Vo ovoj del, pokraj ~lenot 55 od Zakonot<br />

na koj se povikuva podnositelot na inicijativata, spa|a i osporenata<br />

zakonska odredba spored koja dano~niot obvrznik nema pravo na<br />

odbivka na prethodniot danok za danokot na dodadena vrednost koj {to<br />

go dol`i izdava~ot na fakturata spored ~lenot 55 stav 1 ili 2 na ovoj<br />

zakon.<br />

Smislata na isklu~uvaweto na pravoto na odbivka na prethodniot<br />

danok za danokot na dodadena vrednost vo slu~aite utvrdeni vo<br />

osporenata zakonska odredba e od preventiven karakter i e vo nasoka<br />

da se stesnat mo`nostite od zloupotrebite dano~niot obvrznik koj e<br />

registriran za danok na dodadena vrednost pravoto na odbivka na prethodniot<br />

danok da go koristi i za danok na dodadena vrednost za promet<br />

627

na dobra ili uslugi izvr{en kon nego, koga danokot na dodadena vrednost<br />

e presmetan i platen od neregistriran dano~en obvrznik, odnosno<br />

od neovlasteno lice za toa (~len 55 stav 1 od Zakonot) ili koga registriraniot<br />

dano~en obvrznik ovoj danok vo fakturata go presmetal<br />

vo pogolem iznos od onoj koj {to go dol`i spored ovoj zakon (~len 55<br />

stav 2).<br />

Ili, so drugi zborovi ka`ano, smislata na osporenata zakonska<br />

odredba e da ne se dozvoli ne~ie pravo (pravoto na dano~niot obvrznik<br />

na odbivka na prethodniot danok preku koe se postignuva odano~uvaweto<br />

vo celokupniot pretpriema~ki domen da ne dovede do dano~no<br />

optovaruvawe, osven vo isklu~oci predvideni so Zakonot) da se ostvaruva<br />

vrz osnova na ne~ie nepravo, odnosno dejstvija sprotivni na Zakonot<br />

kakvi {to se, vpro~em, i slu~aite na koi se odnesuvaat stavovite 1<br />

i 2 na ~lenot 55 od Zakonot.<br />

Ottuka, so ogled na vakvata cel i su{tina na osporenata zakonska<br />

odredba za Sudot ne e sporno deka taa e odraz i vo funkcija na<br />

ostvaruvawe tokmu na principot na vladeeweto na pravoto, a ne obratno,<br />

poradi {to i ne mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost<br />

so ~lenot 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot.<br />

Od druga strana, imaj}i predvid deka isklu~uvaweto na pravoto<br />

na odbivka na prethodniot danok spored osporenata zakonska odredba<br />

ednakvo se odnesuva na site registrirani dano~ni obvrznici i koi {to<br />

primale fakturi za promet so presmetan danok na dodadena vrednost<br />

od neregistriran dano~en obvrznik koj {to ne e ovalsten za presmetuvawe<br />

i pla}awe na ovoj danok (~len 55 stav 1) ili primale faktura od<br />

registriran dano~en obvrznik, koj {to iska`al povisok danok od onoj<br />

koj {to go dol`i spored Zakonot (~len 55 stav 2) Sudot smeta deka so<br />

osporenata zakonska odredba ovie subjekti ne se doveduvaat vo neednakva<br />

pravna polo`ba na pazarot, kako {to se naveduva vo inicijativata.<br />

Naprotiv, spored Sudot, osporenata zakonska odredba site registrirani<br />

dano~ni obvrznici gi stava vo ednakva pravna polo`ba so ogled<br />

na toa {to i vo nea se predviduva koga tie }e se najdat vo ednakva,<br />

odnosno ista situacija, i toa vo koja bilo od situaciite utvrdeni vo<br />

ovaa odredba, da trpat i ednakva pravna posledica, a toa e gubeweto na<br />

pravo na odbivka na prethodniot danok.<br />

Navodite vo inicijativata deka so osporenata zakonska odredba<br />

registriranite dano~ni obvrznici se doveduvale vo neednakva pravna<br />

polo`ba zatoa {to spored nea se dozvoluvalo odbivka na prethoden<br />

danok presmetan od registriran, a ne i od neregistriran dano~en obvrznik,<br />

se neosnovani zatoa {to prvo, so osporenata zakonska odredba se<br />

ureduva isklu~uvaweto, a ne ostvaruvaweto na pravoto na odbivka na<br />

prethoden danok (toa e uredeno vo ~lenovite 33 i 34 od Zakonot) i<br />

vtoro, {to registriranite dano~ni obvrznici spored Zakonot se dol-<br />

`ni i ovlasteni da presmetuvaat i pla}aat danok na dodadena vrednost<br />

nasproti neregistriranite dano~ni obvrznici koi ne se dol`at so<br />

628

ovoj danok, nitu se ovlasteni vo fakturite oddelno da go iska`uvaat.<br />

Ottuka, sporedbata na pravnite posledici od danokot {to e presmetan<br />

od registriran i od neregistriran dano~en obvrznik, a {to ja pravi<br />

podnositelot na inicijativata, e nesoodvetna i nemo`e da bide osnova<br />

za izrazuvawe na somnevawe deka so osporenata zakonska odredba ne e<br />

obezbedena ednakva pravna polo`ba na registiranite dano~ni<br />

obvrznici vo smisla na ~lenot 55 stav 2 od Ustavot. Imeno, isklu~uvaweto<br />

na pravoto na registriraniot dano~en obvrznik na odbivka na<br />

prethodniot danok za danokot presmetan od neregistriran dano~en<br />

obvrznik, {to se pravi so osporenata odredba, e opravdano poradi razli~niot<br />

tretman na danokot presmetan od neregistriran dano~en obvrznik<br />

i danokot na registriraniot dano~en obvrznik vo sistemot na<br />

presmetuvawe i pla}awe na danokot na dodadena vrednost utvrden so<br />

ovoj zakon.<br />

Poradi navedenite pri~ini, spored Sudot ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za soglasnosta na osporenata zakonska odredba nitu so<br />

~lenot 55 stav 2 od Ustavot, vo odnos na koj, isto taka, vo inicijativata<br />

se osporuva nejzinata ustavnost.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

629

630

64. U. br. 18/1998 i 235/1997 (15. 06. 2005)<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 18/<br />

1998 od 3 juli 2002 godina povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na Zakonot za op{tata upravna postapka ("SL. FNRJ" br. 52/1956 i<br />

"SL. SFRJ" br. 10/1965, 4/1977, 11/1978, 9/1986 i 16/1986). Osporeni bea<br />

77 odredbi od Zakonot, za koi podnositelot na inicijativata smeta{e<br />

deka se nesoglasni so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Po donesuvaweto na re{enieto za poveduvawe na postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na navedenite odredbi od Zakonot, Sudot zaklu~i<br />

da go odlo`i odlu~uvaweto po predmetoto, zatoa {to postapkata<br />

za donesuvaweto na Zakonot za op{tata upravna postapka be{e vo tek.<br />

Na 26 maj 2005 godina vo "SV RM," br. 38/2005 e objaven tekstot<br />

na noviot Zakon za op{tata upravna postapka, koj vo ~lenot 301 predviduva<br />

deka so denot na negovoto vleguvawe vo sila (3. 06. 2005), prestanuva<br />

da se primenuva Zakonot za op{tata upravna postapka ("SL.<br />

FNRJ" br. 52/1956 i "SL SFRJ" br. 10/1965, 4/1977, 11/1978 i 9/ 1986) i<br />

prestanuva da va`i Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za op{tata upravna postapka ("SV RM," br. 44/2002).<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, a soglasno ~l. 47 al. 1 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud spored koj Sudot }e ja zapre postapkata ako vo<br />

tekot na istata zakonot, drugiot propis ili op{t akt prestanale da<br />

va`at, a ne nao|a osnovi za ocenuvawe na nivnata ustavnost, odnosno<br />

ustavnost i zakonitost vo vreme na va`eweto, smetame deka so vleguvaweto<br />

vo sila na Zakonot za op{tata upravna postapka ("SV RM," br.<br />

38/2005), e ispolnet uslovot od navedeniot ~len od Delovnikot, poradi<br />

{to postapkata za ocenuvawe na ustavnosta na Zakonot za op{tata<br />

upravna postapka ("SL. FNRJ" br. 52/ 1956 i "SL. SFRJ" br. 10/1965,<br />

4/1977, 11/1978, 9/1986 i 16/1986, treba da bide zaprena.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Inicijativata da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da ja zapre postapkata za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

Zakonot za op{tata upravna postapka ("Slu`ben list na FNRJ" br.<br />

52/1956 i "Slu`ben list na SFRJ" br. 10/1965, 4/1977, 11/1978, 9/1986 i<br />

16/1986).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 47 alineja 1 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

631

Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 15 juni<br />

2005 godina, donese<br />

632<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE ZAPIRA postapkata za ocenuvawe na ustavnosta na Zakonot<br />

za op{tata upravna postapka ("Slu`ben list na FNRJ" br. 52/ 1956<br />

i "Slu`ben list na SFRJ" br. 10/1965, 4/1977, 11/1978, 9/1986 i 16/ 1986).<br />

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija, postapuvaj}i po inicijativata<br />

na Stamen Filipov od Skopje, so Re{enie U. br. 18/1998 od<br />

3 juli 2002 godina povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na zakonot<br />

ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie, zatoa {to osnovano se postavi<br />

pra{aweto za negovata soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka na 3 juni 2005 vlegol vo sila<br />

noviot Zakon za op{tata upravna postapka ("SV RM," br. 38/ 2005).<br />

Soglasno ~len 301 od ovoj zakon, so denot na negovoto vleguvawe<br />

vo sila prestanuva da se primenuva Zakonot za op{tata upravna postapka<br />

("Slu`ben list na FNRJ" br. 52/1956 i "Slu`ben list na SFRJ"<br />

br. 10/1965, 4/1977, 11/1978, 9/1986 i 16/1986) i prestanuva da va`i Zakonot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za op{tata upravna postapka<br />

("SV RM," br. 44/2002).<br />

4. Soglasno ~len 47 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija Sudot }e ja zapre postapkata ako vo tekot na<br />

istata zakonot, drugiot propis ili op{t akt prestanale da va`at, a ne<br />

nao|a osnovi za ocenuvawe na nivnata ustavnost, odnosno ustavnost i<br />

zakonitost vo vreme na va`eweto.<br />

Imaj}i predvid deka so vleguvaweto vo sila na Zakonot za op{-<br />

tata upravna postapka ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 38/2005) prestanal da se primenuva Zakonot za op{tata upravna postapka<br />

("Slu`ben list na FNRJ" br. 52/1956 i "Slu`ben list na<br />

SFRJ" br. 10/1965, 4/1977, 11/1978 i 9/1986) i deka prestanal da va`i Zakonot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za op{tata upravna<br />

postapka ("SV RM" br. 42/2002), Sudot oceni deka e ispolnet uslovot<br />

od ~len 47 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

za zapirawe na postapkata za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

osporeniot zakon.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.

65. U. br. 9/2005 (6. 07. 2005)<br />

Osporen akt<br />

1. ^len 120 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija<br />

("SV RM," br. 62/2002, 98/2002, 25/2003 i 71/2003).<br />

2. Upatstvo za na~inot i postapkata za utvrduvawe na materijalnata<br />

odgovornost na voenite lica na slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija vo celina ("SV RM," br. 27/2003) i posebno ~l. 10 i 11 od<br />

ova Upatstvo.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata se naveduva deka osporeniot ~l. 120 od Zakonot<br />

ne bil vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3, 32 st. 5 i 51 od Ustavot, bidej}i<br />

soglasno ~l. 32 st. 5 od Ustavot ostvaruvaweto na pravata na vrabotenite<br />

i nivnata polo`ba se ureduvale so zakon i so kolektivni dogovori,<br />

a ne so drug podzakonski propis.<br />

Spored podnositelot na inicijativata, od istite pri~ini ne<br />

mo`elo da se donese nitu osporenoto Upatstvo, osobeno zatoa {to pra-<br />

{aweto za materijalnata odgovornost na vrabotenite vo Ministerstvoto<br />

za odbrana i vo Armijata na Republika Makedonija bilo ve}e<br />

uredeno so Kolektivniot dogovor za ureduvawe, odnosno doureduvawe<br />

na pravata, obvrskite i odgovornostite od raboten odnos vo Ministerstvoto<br />

za odbrana, sklu~en na 15. 04. 2002 godina ("SV RM," br. 78/<br />

2002), kako i so op{tata odredba na ~l. 4 st. 2 od Zakonot za rabotnite<br />

odnosi, spored koja za povreda na rabotnite obvrski i pri~inetata<br />

{teta, rabotnikot odgovara li~no spored odredbite na zakon i kolektiven<br />

dogovor. Vo inicijativata e navedeno deka so ~l. 10 i 11 od Upatstvoto<br />

izvorno, bez za toa da postojat osnovi i ramki vo Zakonot za<br />

slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija (~l. 113-120) ili vo nekoj<br />

drug zakon, se propi{uvala posebna i poinakva postapka za utvrduvawe<br />

na materijalnata odgovornost, koga e vo pra{awe samo vojnik za<br />

vreme na slu`ewe na voen rok, voen obvrznik vo rezerven sostav na<br />

Armijata dodeka e povikan da izvr{uva prava i dol`nosti od oblasta<br />

na odbranata, pitomec na Voenata akademija i lice na stru~no osposobuvawe<br />

i usovr{uvawe za oficeri i podoficeri, vo odnos na drugite<br />

voeni lica (voenite stare{ini - oficeri i podoficeri i profesionalni<br />

vojnici) i civilnite lica na slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija, {to ne bilo vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, ~l. 9, ~l.<br />

633

12 st. 2, ~l. 32 st. 5 i ~l. 96 od Ustavot, ~l. 120 od Zakonot za slu`ba vo<br />

Armijata na Republika Makedonija i ~l. 56 st. 3 i 61 od Zakonot za<br />

organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

Od navedenite kategorii na lica vo osporeniot ~l. 10 st. 1 od<br />

Upatstvoto, se odelo do tamu, da se baralo duri i izjava za pri~inite<br />

za kusokot, odnosno {tetata i nivna soglasnost da ja nadomestat, bez za<br />

toa da se vodela bilo kakva prethodna postapka i bez za toa da se donelo<br />

soodvetno re{enie, so {to se kr{el i ~l. 12 st. 2 od Ustavot. Imeno,<br />

ako od liceto povikano, privedeno ili li{eno od sloboda ne mo`elo<br />

da se bara izjava, u{te pomalku toa mo`elo da se pravi, vo slu~aite<br />

propi{ani so osporenite podzakonski odredbi.<br />

634<br />

Sodr`ina na osporenite akti<br />

Spored ~l. 120 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija, na~inot i postapkata za utvrduvawe na materijalna odgovornost<br />

na voeni lica gi propi{uva ministerot za odbrana.<br />

Vrz osnova na ovoj ~len od Zakonot, ministerot za odbrana go<br />

donel osporenoto Upatstvo so koe se propi{uva na~inot i postapkata<br />

za utvrduvawe na materijalnata odgovornost na voenite lica na slu`ba<br />

vo Armijata na Republika Makedonija.<br />

Spored posebno osporeniot ~l. 10 od Upatstvoto, koga postapkata<br />

za utvrduvawe na odgovornosta se vodi protiv vojnik za vreme na<br />

slu`ewe na voen rok, voen obvrznik vo rezervniot sostav na Armijata<br />

dodeka e povikan da izvr{uva prava i dol`nosti od oblasta na odbranata,<br />

pitomec na Voenata akademija i lice na stru~no osposobuvawe i<br />

usovr{uvawe za oficeri i podoficeri, od strana na Komisijata se<br />

sproveduva postapkata pred voeniot obvrznik da bide otpu{ten od<br />

Armijata, pred pitomecot da ja zavr{i Voenata akademija, odnosno<br />

pred liceto da go zavr{i stru~noto osposobuvawe i usovr{uvawe za<br />

oficeri i podoficeri.<br />

Dokolku neposredno pretpostavniot stare{ina na licata od st.<br />

1 na ovoj ~len pri nivnoto razdol`uvawe so opremata utvrdi deka postoi<br />

kusok, odnosno deka e pri~ineta {teta na opremata, se obezbeduva<br />

izjava od liceto koe se razdol`uva, za pri~inite za kusokot odnosno<br />

{tetata i za toa dali ja priznava {tetata i dali e soglasno da ja nadomesti,<br />

za {to se sostavuva zapisnik.<br />

Spored posebno osporeniot ~l. 11 od Upatstvoto, ako liceto od<br />

~l. 10 st. 2 na ova upatstvo ja priznae {tetata i e soglasno da ja nadomesti,<br />

od blagajnikot vo edinicata se izrabotuva finansiski dokument<br />

(kasa primi i sl.) za visinata na {tetata i se dostavuva do liceto<br />

koe ja predizvikalo {tetata zaradi naplata na istata.<br />

Ako liceto ja priznae {tatata, no ne e soglasno da ja nadomesti,<br />

kako i vo slu~ai koga ne ja priznava {tetata,od strana na neposredno<br />

pretpostaveniot stare{ina se podnesuva prijava do nadle`niot

voen stare{ina zaradi poveduvawe postapka za utvrduvawe na materijalnata<br />

odgovornost, kon koja se prilo`uva i zapisnikot pribaven pri<br />

razdol`uvaweto so opremata.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enija U. br.<br />

270/1993, U. br. 316/1995 i 208/2004 gi otfrli inicijativite za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na pravilnicite za materijalna<br />

odgovornost vo AD "Jugotutun - Nada Butniko{arova" od Veles,<br />

AD "Tutunski kombinat" Prilep i AD "Proleter" Kriva Palanka.<br />

Spored Sudot ovie pravilnici nemaat karakter na propis vo smisla na<br />

~l. 110 od Ustavot poradi {to Sudot ne e nadle`en da odlu~uva za nivnata<br />

soglasnost so Ustavot.<br />

2. Ustavniot sud so Odluka U. br. 16/1995 od 10 maj 1995 godina<br />

gi poni{ti Pravilata na rabotodava~ot za rabotnite odnosi doneseni<br />

od Sovetot na Samostojniot sindikat za zdravstvo, farmacija i socijalna<br />

za{tita na Republika Makedonija koi se odnesuvaat na zasnovawe<br />

na raboten odnos, rasporeduvawe na rabotno mesto, rabotno vreme,<br />

godi{en odmor, otsustvo od rabota, rabota no}e, naplata na {teta, nadomest<br />

na {teta na rabotnikot, prestanok na rabotniot odnos, za{tita<br />

na pravata na rabotnicite, rabotna disciplina, materijalna odgovornost,<br />

za{tita pri rabota, informirawe, delovna tajna i drugo.<br />

Spored Sudot, ostvaruvaweto na pravata na vrabotenite i nivnata<br />

polo`ba pa spored toa i ureduvaweto i doureduvaweto na ostvaruvaweto<br />

na pravata, obvrskite i odgovornostite na rabotnikot i rabotodava~ot<br />

od raboten odnos se predmet na ureduvawe na zakon i kolektiven<br />

dogovor.<br />

3. Ustavniot sud so Odluka U. br. 230/2000 od 23 maj 2001 godina<br />

go ukina Pravilnikot za materijalnata odgovornost vo Ministerstvoto<br />

za odbrana. Spored Sudot Zakonot za rabotnite odnosi gi utvrdil<br />

osnovite za odgovornost za napravenata {teta pri {to soglasno Ustavot<br />

i zakonot, rabotodava~ot mo`e samo so kolektiven dogovor da gi<br />

douredi pra{awata vo vrska so materijalnata odgovornost. So ogled<br />

na toa {to vo konkretniov slu~aj ministerot za odbrana namesto so<br />

kolektiven dogovor so osporeniot pravilnik, gi douredil pra{awata<br />

vo vrska so materijalnata odgovornost na rabotnikot Sudot oceni<br />

deka toj ne e vo soglasnost so Ustavot. 21<br />

4. Ustavniot sud so Re{enie U. br. 64/2004 od 16 juni 2004 godina<br />

i so Re{enie U. br. 65/2004 od 30 juni 2004 godina, ne povede postapka<br />

21<br />

Ovoj Pravilnik e donesen pred donesuvaweto na Zakonot za slu`ba<br />

vo Armijata na Republika Makedonija so koj e uredeno deka na~inot i postapkata<br />

za utvrduvawe na materijalna odgovornost na voeni lica gi propi{uva<br />

ministerot za odbrana.<br />

635

za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na delovi od Pravilnikot za<br />

uslovite za steknuvawe na voeno podobransko zvawe, vr{eweto na<br />

padobranska slu`ba, padobranska obleka i oprema i oblikot i<br />

sodr`inata na padobranskata kni{ka, kako i na delovi od Pravilnikot<br />

za uslovite za steknuvawe na vozduhoplovno-tehni~ko zvawe, vr{eweto<br />

na vozduhoplovno-tehni~ka slu`ba, oblekata i opremata na vozduhoplovno-tehni~kiot<br />

personal i oblikot i sodr`inata na voenata<br />

dozvola za rabota na voen vozduhoplov.<br />

Sudot utvrdi deka osnov za donesuvawe na pravilnicite se ~l.<br />

209 i 213 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija i<br />

deka ministerot za odbrana so ovie pravilnici gi dorazrabotil<br />

odredbite od Zakonot {to se odnesuvaat na ovaa so zakon uredena materija.<br />

636<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot, temelna vrednost na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija e vladeeweto na pravoto.<br />

^l. 32 st. 5 od Ustavot utvrduva deka ostvaruvaweto na pravata<br />

na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i so kolektivni<br />

dogovori.<br />

Vo ~l. 51 od Ustavot e utvrdeno deka vo Republika Makedonija<br />

zakonite mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi<br />

so Ustavot i so zakon.<br />

Soglasno ~l. 55 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava ("SV RM," br. 58/2000 i 44/2002) ministerot<br />

donesuva pravilnici, naredbi, upatstva, planovi, programi, re-<br />

{enija i drugi vidovi akti za izvr{uvawe na zakonite i drugi propisi,<br />

koga za toa e ovlasten so zakon.<br />

^l. 56 st. 3 od ovoj zakon ureduva deka so upatstvo se propi{uva<br />

na~inot na postapuvawe vo izvr{uvaweto na oddelni odredbi na zakonite<br />

i drugi propisi.<br />

Soglasno ~l. 61 st. 1 od ovoj zakon, so aktite koi gi donesuva ministerot<br />

ne mo`e za gra|anite i drugite pravni lica da se utvrduvaat<br />

prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost na drugi organi.<br />

Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija sodr`i<br />

odredbi (~l. 13-119) koi se odnesuvaat na materijalnata odgovornost<br />

na voenite lica.<br />

Spored ~l. 113 od ovoj zakon, voeno lice koe so namera ili krajno<br />

nevnimanie }e predizvika {teta na sredstvata na Republika Makedonija<br />

vo vrska so vr{ewe na slu`bata vo Armijata e dol`no da ja nadomesti<br />

{tetata. Ako {tetata ja predizvikaat pove}e voeni lica, sekoe<br />

voeno lice e odgovorno za {tetata {to ja predizvikalo. Ako za sekoe<br />

voeno lice ne mo`e da se utvrdi delot od {tetata {to ja predizvikalo,<br />

se smeta deka site voeni lica se podednakvo odgovorno i {tetata ja

nadomestuvaa vo ednakvi delovi.<br />

Ako pove}e voeni lica predizvikale {teta so krivi~no delo so<br />

umisla, za {tetata odgovaraat solidarno.<br />

^l. 114 ureduva deka smetkopolaga~ite i rakuva~ite so materijalni<br />

sredstva i oprema odgovaraat za {tetata na sredstvata koi im se<br />

dovereni na ~uvawe, ako ne doka`at deka {tetata ja pri~inilo drugo<br />

lice ili deka nastanala slu~ajno ili kako posledica na vi{a sila.<br />

Spored ~l. 115 Ministerstvoto za odbrana e dol`no da ja nadomesti<br />

materijalnata {teta {to voenoto lice vo vr{ewe na slu`bata<br />

vo Armijata }e ja predizvika kon treti lica.<br />

Ministerstvoto za odbrana protiv voenoto lice od st. 1 na ovoj<br />

~l. }e povede postapka za nadomestok na izvr{enata isplata ako voenoto<br />

lice {tatata na treti lica ja predizvikalo namerno ili so krajno<br />

nevnimanie.<br />

Soglasno ~l. 116 ako voenoto lice pretrpi {teta vo vrska so<br />

vr{eweto na slu`bata vo Armijata, Ministerstvoto za odbrana e dol-<br />

`no da mu ja nadomesti {tetata spored op{tite na~ela za odgovornost<br />

za {teta.<br />

Ako vo rok od 60 dena od priemot na baraweto Ministerstvoto<br />

za odbrana i voenoto lice ne se spogodat za nadomestok na {tetata, voenoto<br />

lice ima pravo da bara nadomest na {teta pred nadle`niot sud.<br />

Vo ~l. 117 e uredeno deka voeno lice koe e odgovorno za {teta<br />

mo`e od opravdani pri~ini da bide delumno ili celosno oslobodeno<br />

od obvrskata da ja nadomesti {tetata.<br />

Kako opravdani pri~ini od st. 1 na ovoj ~l. se smetaat slu~aite<br />

koga: {tetata ne e pri~ineta so namera; {tetata nastanala pri izveduvawe<br />

voena obuka ili ve`ba {to se izveduva vo lo{i vremenski<br />

uslovi, nepoznat ili nepristapen teren; {tetata nastanala zaradi<br />

smestuvawe na opremata na na~in koj ne odgovara na propi{anite<br />

uslovi; {tetata nastanala pod okolnosti pod koi ne bi mo`ela da se<br />

izbegne, ili okolku so isplatata na nadomestokot na {tetata se<br />

zagrozuva egzistencijata na voenoto lice i negovoto semejstvo.<br />

Re{enie za osloboduvawe od obvrskata za nadomest na {teta<br />

mo`e da se donese samo vo postapka za materijalna odgovornost {to se<br />

vodi soglasno odredbite na ~l. 118 na ovoj zakon.<br />

Spored ~l. 118 za materijalnata odgovornost na voenoto lice i<br />

za obvrskata za nadomest na {teta so re{enie odlu~uva komandant na<br />

bataljon, nemu ramen ili povisok voen stare{ina za koj so formacijata<br />

e predviden ~in potpolkovnik ili povisok ~in.<br />

Vo postapkata za utvrduvawe na materijalna odgovornost, voenite<br />

stare{ini od st. 1 na ovoj ~len formiraat komisija za utvrduvawe<br />

na materijalnata odgovornost.<br />

Komisijata od st. 2 na ovoj ~len utvrduva postoewe na materijalna<br />

{teta, nejzinata visina, okolnostite pod koi nastanala, koj ja predizvikal<br />

{tetata i koj treba da ja nadomesti i dava predlog do nadle-<br />

637

`niot voen stare{ina koj odlu~uva za {tetata.<br />

Protiv re{enieto za nadomest na {teta od st. 1 na ovoj ~len,<br />

voenoto lice ima pravo na prigovor do neposredno pretpostaveniot<br />

voen stare{ina na stare{inata koj go donel re{enieto, odnosno do<br />

ministerot za odbrana dokolku re{enieto go donel na~alnikot na General{tabot<br />

na Armijata, vo rok od osum dena od priemot na re{enieto.<br />

Soglasno ~l. 119 ako voenoto lice vo rok od tri meseci od kone-<br />

~nosta na re{enieto za nadomest na {teta ne ja nadomesti {tetata,<br />

Ministerstvoto za odbrana }e povede postapka za nadomest na {teta<br />

pred nadle`niot sud.<br />

Spored osporeniot ~l. 120 od ovoj zakon, na~inot i postapkata<br />

za utvrduvawe na materijalna odgovornost na voeni lica gi propi{uva<br />

ministerot za odbrana.<br />

Vrz osnova na iznesenoto proizleguva deka so zakon e uredena<br />

materijalnata odgovornost na voenite lica i deka so zakon mu e dadeno<br />

ovlastuvawe na ministerot za odbrana da gi propi{e na~inot i postapkata<br />

za utvrduvawe na materijalnata odgovornost na voenite lica.<br />

Ottuka, iako so zakon e uredena materijalnata odgovornost na<br />

voenite lica, zakonodavecot zaradi slo`eniot sistem na rabota na<br />

Ministerstvoto za odbrana kako organ na dr`avna uprava, a osobeno<br />

specifi~nosta na organizacijata na rabotata na Armijata, utvrdil<br />

obvrska za ministerot za odbrana postapkata za materijalnata odgovornost<br />

da ja dorazraboti so podzakonski propis.<br />

Vrz osnova na ova zakonsko ovlastuvawe, ministerot za odbrana<br />

go donel osporenoto Upatstvo so koe se propi{uva na~inot i postapkata<br />

za utvrduvawe na materijalnata odgovornost na voenite lica na<br />

slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija, a e vo funkcija na izvr{uvawe<br />

na zakonskite odredbi za materijalnata odgovornost.<br />

Trgnuvaj}i od iznesenoto smetame deka so osporeniot ~l. 120 od<br />

zakonot ne e povreden principot na vladeeweto na pravoto kako temelna<br />

vrednost na ustavniot poredok na dr`avata poradi {to ne mo`e da<br />

se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so Ustavot.<br />

Imaj}i go predvid zakonskoto ovlastuvawe za ministerot za<br />

odbrana da gi uredi na~inot i postapkata za utvrduvawe na materijalnata<br />

odgovornost, isto taka, smetame deka ne mo`e da se postavi pra-<br />

{aweto za soglasnosta na osporenoto Upatstvo vo celina so Ustavot i<br />

so Zakonot.<br />

Vo odnos na ustavnosta i zakonitosta na posebno osporenite ~l.<br />

10 i 11 od Upatstvoto, pred sî treba da se ima predvid ~l. 3 od Zakonot<br />

za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija.<br />

Spored ovoj ~len od zakonot, voeni lica koi vr{at slu`ba vo<br />

Armijata se: voeni stare{ini - oficeri i podoficeri; profesionalni<br />

vojnici; vojnici na slu`ewe voen rok; pitomci na Voenata akademija;<br />

lica na stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe za oficeri i podo-<br />

638

ficeri i voeni obvrznici vo rezervniot sostav na Armijata dodeka se<br />

povikani da izvr{uvaat prava i dol`nosti od oblasta na odbranata vo<br />

vrska so izvr{uvaweto na voenata obvrska.<br />

Soglasno ~l. 4 st. 2 od ovoj zakon, slu`ba vo Armijata so zasnovawe<br />

raboten odnos vo Ministerstvoto za odbrana vr{at oficeri, podoficeri<br />

i profesionalni vojnici. Spored st. 3 od ovoj ~l. slu`ba vo<br />

Armijata so {koluvawe, odnosno stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe<br />

za oficeri i podoficeri, vr{at pitomci na Voenata akademija i lica<br />

na stru~no osposobuvawe i usovr{uvwe za oficeri i podoficeri, a<br />

spored st. 4 od ovoj ~l., slu`ba vo Armijata so izvr{uvawe voena<br />

obvrska utvrdena so zakon, vr{at vojnicite na otslu`uvawe na voeniot<br />

rok i voenite obvrznici vo rezervniot sostav na Armijata.<br />

Od iznesenoto nesporno proizleguva deka vojnicite za vreme na<br />

slu`ewe na voeniot rok, voenite obvrznici vo rezervniot sostav na<br />

Armijata dodeka se povikani da izvr{uvaat prava i dol`nosti od<br />

oblasta na odbranata, pitomcite na Voenata akademija i licata na<br />

stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe za oficeri i podoficeri, iako<br />

nemaat zasnovano raboten odnos vo Ministerstvoot za odbrana tie<br />

imaat status na voeni lica i za niv podednakvo va`at zakonskite odredbi<br />

koi se odnesuvaat na materijalnata odgovornost kako i za drugite<br />

voeni lica.<br />

Ottuka, so osporenite ~l. 10 i 11 od Upatstvoto samo pokonkretno<br />

e douredena postapkata za materijalnata odgovornost na ovie voeni<br />

lica koja zapo~nuva dokolku pri razdol`uvaweto so opremata se<br />

utvrdi deka postoi kusok, odnosno deka e pri~ineta {teta na opremata.<br />

Navodot sodr`an vo inicijativata deka so obezbeduvaweto<br />

izjava od liceto koe se razdol`uva za pri~inite za kusokot, odnosno<br />

{tetata i za toa dali ja priznava {tetata i dali e soglasno da ja nadomesti<br />

se povreduval ~l. 12 st. 2 od Ustavot, smetame deka e neosnovan.<br />

Imeno, obezbeduvaweto na izjavata e isklu~ivo vo funkcija na<br />

utvrduvawe na fakti~kata sostojba vo postapka za utvrduvawe na materijalna<br />

odgovornost i ne mo`e da se kvalifikuva kako ograni~uvawe<br />

ili li{uvawe od sloboda poradi {to sudska odluka ne e potrebna.<br />

Vrz osnova na iznesenoto smetame deka ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za soglasnosta na posebno osporenite ~l. 10 i 11 od Upatstvoto<br />

so Ustavot i so Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija i se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 120 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija<br />

("SV RM," br. 62/2002, 98/2002, 25/2003 i 71/2003) i za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na Upatstvoto za na~inot i postapkata za<br />

utvrduvawe na materijalnata odgovornost na voenite lica na slu`ba<br />

639

vo Armijata na Republika Makedonija vo celina ("SV RM," br. 27/<br />

2003) i posebno ~l. 10 i 11 od ova Upatstvo.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 6 juli 2005 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na:<br />

a) ustavnosta na ~lenot 120 od Zakonot za slu`ba vo Armijata<br />

na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 62/2002, 98/2002, 25/2003 i 71/2003), i<br />

b) ustavnosta i zakonitosta na Upatstvoto za na~inot i postapkata<br />

za utvrduvawe na materijalnata odgovornost na voenite lica na<br />

slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija vo celina ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 27/2003) i posebno ~lenovite 10 i<br />

11 od ova upatstvo.<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na odredbata ozna~ena vo to~kata 1 pod a) i na ustavnosta<br />

i zakonitosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 pod b) od ova<br />

re{enie.<br />

Vo inicijativata se naveduva deka osporeniot ~len 120 od Zakonot<br />

ne bil vo soglasnost so ~lenovite 8 stav 1 alineja 3, 32 stav 5 i 51<br />

od Ustavot, bidej}i soglasno ~lenot 32 stav 5 od Ustavot ostvaruvaweto<br />

na pravata na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvale so zakon<br />

i so kolektivni dogovori, a ne so drug podzakonski propis.<br />

Spored podnositelot na inicijativata, od istite pri~ini ne<br />

mo`elo da se donese nitu osporenoto Upatstvo, osobeno zatoa {to<br />

pra{aweto za materijalnata odgovornost na vrabotenite vo Ministerstvoto<br />

za odbrana i vo Armijata na Republika Makedonija bilo ve}e<br />

uredeno so Kolektivniot dogovor za ureduvawe, odnosno doureduvawe<br />

na pravata, obvrskite i odgovornostite od raboten odnos vo Ministerstvoto<br />

za odbrana, sklu~en na 15 april 2002 godina ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 78/2002), kako i so ~lenot 4 stav 2 od Zakonot<br />

za rabotnite odnosi, spored koj za povreda na rabotnite obvrski<br />

i pri~inetata {teta, rabotnikot odgovara li~no spored odredbite na<br />

zakon i kolektiven dogovor. Vo inicijativata e navedeno deka so ~lenovite<br />

10 i 11 od Upatstvoto izvorno, bez za toa da postojat osnovi i<br />

ramki vo Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija<br />

(~lenovite 113-120) ili vo nekoj drug zakon, se propi{uvala posebna i<br />

poinakva postapka za utvrduvawe na materijalnata odgovornost, koga e<br />

640

vo pra{awe samo vojnik za vreme na slu`ewe na voen rok, voen obvrznik<br />

vo rezerven sostav na Armijata dodeka e povikan da izvr{uva prava<br />

i dol`nosti od oblasta na odbranata, pitomec na Voenata akademija<br />

i lice na stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe za oficeri i podoficeri,<br />

vo odnos na drugite voeni lica (voenite stare{ini - oficeri i<br />

podoficeri i profesionalni vojnici) i civilnite lica na slu`ba vo<br />

Armijata na Republika Makedonija, {to ne bilo vo soglasnost so ~len<br />

8 stav 1 alinei 3 i 4, ~len 9, ~len 12 stav 2, ~len 32 stav 5 i ~len 96 od<br />

Ustavot, ~lenot 120 od Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija i ~lenovite 56 stav 3 i 61 od Zakonot za organizacija i<br />

rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

Vo osporeniot ~len 10 stav 1 od Upatstvoto, se odelo do tamu,<br />

{to od navedenite kategorii lica se baralo duri i izjava za pri~inite<br />

za kusokot, odnosno {tetata i nivna soglasnost da ja nadomestat, bez za<br />

toa da se vodela bilo kakva prethodna postapka i bez za toa da se donelo<br />

soodvetno re{enie, so {to se kr{el i ~lenot 12 stav 2 od Ustavot.<br />

Imeno, ako od liceto povikano, privedeno ili li{eno od sloboda ne<br />

mo`elo da se bara izjava, u{te pomalku toa mo`elo da se pravi vo<br />

slu~aite propi{ani so osporenite podzakonski odredbi.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~lenot 120 od Zakonot<br />

za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija, na~inot i postapkata<br />

za utvrduvawe na materijalna odgovornost na voeni lica gi propi{uva<br />

ministerot za odbrana.<br />

Vrz osnova na ovoj ~len od Zakonot, ministerot za odbrana go<br />

donel osporenoto Upatstvo so koe se propi{uva na~inot i postapkata<br />

za utvrduvawe na materijalnata odgovornost na voenite lica na slu`ba<br />

vo Armijata na Republika Makedonija.<br />

Spored posebno osporeniot ~len 10 od Upatstvoto, koga postapkata<br />

za utvrduvawe na odgovornosta se vodi protiv vojnik za vreme na<br />

slu`ewe na voen rok, voen obvrznik vo rezervniot sostav na Armijata<br />

dodeka e povikan da izvr{uva prava i dol`nosti od oblasta na odbranata,<br />

pitomec na Voenata akademija i lice na stru~no osposobuvawe i<br />

usovr{uvawe za oficeri i podoficeri, od strana na Komisijata se<br />

sproveduva postapkata pred voeniot obvrznik da bide otpu{ten od<br />

Armijata, pred pitomecot da ja zavr{i Voenata akademija, odnosno<br />

pred liceto da go zavr{i stru~noto osposobuvawe i usovr{uvawe za<br />

oficeri i podoficeri. Dokolku neposredno pretpostavniot stare{ina<br />

na licata od stav 1 na ovoj ~len pri nivnoto razdol`uvawe so opremata<br />

utvrdi deka postoi kusok, odnosno deka e pri~ineta {teta na<br />

opremata, se obezbeduva izjava od liceto koe se razdol`uva, za pri~inite<br />

za kusokot, odnosno {tetata i za toa dali ja priznava {tetata i<br />

dali e soglasno da ja nadomesti, za {to se sostavuva zapisnik.<br />

Spored posebno osporeniot ~len 11 od Upatstvoto, ako liceto<br />

od ~len 10 stav 2 na ova upatstvo ja priznae {tetata i e soglasno da ja<br />

nadomesti, od blagajnikot vo edinicata se izrabotuva finansiski do-<br />

641

kument (kasa primi i sl.) za visinata na {tetata i se dostavuva do liceto<br />

koe ja predizvikalo {tetata zaradi naplata na istata. Ako liceto<br />

ja priznae {tatata, no ne e soglasno da ja nadomesti, kako i vo slu-<br />

~ai koga ne ja priznava {tetata, od strana na neposredno pretpostaveniot<br />

stare{ina se podnesuva prijava do nadle`niot voen stare{ina<br />

zaradi poveduvawe na postapka za utvrduvawe na materijalnata odgovornost,<br />

kon koja se prilo`uva i zapisnikot pribaven pri razdol`uvaweto<br />

so opremata.<br />

4. Spored ~l. 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot, temelna vrednost na<br />

ustavniot poredok na Republika Makedonija e vladeeweto na pravoto.<br />

Vo ~lenot 32 stav 5 od Ustavot e utvrdeno deka ostvaruvaweto<br />

na pravata na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i<br />

so kolektivni dogovori.<br />

Vo ~lenot 51 od Ustavot e utvrdeno deka vo Republika Makedonija<br />

zakonite moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi<br />

propisi so Ustavot i so zakon.<br />

Soglasno ~lenot 55 stav 1 od Zakonot za organizacija i rabota<br />

na organite na dr`avnata uprava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 58/2000 i 44/2002) ministerot donesuva pravilnici, naredbi,<br />

upatstva, planovi, programi, re{enija i drugi vidovi akti za<br />

izvr{uvawe na zakonite i drugi propisi, koga za toa e ovlasten so<br />

zakon.<br />

^lenot 56 stav 3 od ovoj zakon ureduva deka so upatstvo se propi{uva<br />

na~inot na postapuvawe vo izvr{uvaweto na oddelni odredbi<br />

na zakonite i drugi propisi.<br />

Soglasno ~lenot 61 stav 1 od ovoj zakon, so aktite koi gi donesuva<br />

ministerot ne mo`e za gra|anite i drugite pravni lica da se<br />

utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost na drugi<br />

organi.<br />

Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija sodr`i<br />

odredbi (~lenovi 113-119) koi se odnesuvaat na materijalnata<br />

odgovornost na voenite lica.<br />

Spored ~len 113 od ovoj zakon, voeno lice koe so namera ili<br />

krajno nevnimanie }e predizvika {teta na sredstvata na Republika<br />

Makedonija vo vrska so vr{ewe na slu`bata vo Armijata dol`no e da<br />

ja nadomesti {tetata.<br />

Ako {tetata ja predizvikaat pove}e voeni lica, sekoe voeno<br />

lice e odgovorno za {tetata {to ja predizvikalo.<br />

Ako za sekoe voeno lice ne mo`e da se utvrdi delot od {tetata<br />

{to ja predizvikalo, se smeta deka site voeni lica se podednakvo odgovorni<br />

i {tetata ja nadomestuvaat vo ednakvi delovi.<br />

Ako pove}e voeni lica predizvikale {teta so krivi~no delo so<br />

umisla, za {tetata odgovaraat solidarno.<br />

^lenot 114 ureduva deka smetkopolaga~ite i rakuva~ite so materijalni<br />

sredstva i oprema odgovaraat za {tetata na sredstvata koi<br />

642

im se dovereni na ~uvawe, ako ne doka`at deka {tetata ja pri~inilo<br />

drugo lice ili deka nastanala slu~ajno ili kako posledica na vi{a<br />

sila.<br />

Spored ~len 115 Ministerstvoto za odbrana e dol`no da ja nadomesti<br />

materijalnata {teta {to voenoto lice vo vr{ewe na slu`bata<br />

vo Armijata }e ja predizvika kon treti lica.<br />

Ministerstvoto za odbrana protiv voenoto lice od stav 1 na<br />

ovoj ~len }e povede postapka za nadomestok na izvr{enata isplata ako<br />

voenoto lice {tetata na treti lica ja predizvikalo namerno ili so<br />

krajno nevnimanie.<br />

Soglasno ~len 116 ako voenoto lice pretrpi {teta vo vrska so<br />

vr{eweto na slu`bata vo Armijata, Ministerstvoto za odbrana e dol-<br />

`no da mu ja nadomesti {tetata spored op{tite na~ela za odgovornost<br />

za {teta.<br />

Ako vo rok od 60 dena od priemot na baraweto Ministerstvoto<br />

za odbrana i voenoto lice ne se spogodat za nadomestok na {tetata, voenoto<br />

lice ima pravo da bara nadomest na {teta pred nadle`niot sud.<br />

Vo ~lenot 117 e uredeno deka voeno lice koe e odgovorno za<br />

{teta mo`e od opravdani pri~ini da bide delumno ili celosno oslobodeno<br />

od obvrskata da ja nadomesti {štetata.<br />

Kako opravdani pri~ini od stav 1 na ovoj ~len se smetaat slu~aite<br />

koga: {tetata ne e pri~ineta so namera; {tetata nastanala pri<br />

izveduvawe voena obuka ili ve`ba {to se izveduva vo lo{i vremenski<br />

uslovi, nepoznat ili nepristapen teren; {tetata nastanala zaradi<br />

smestuvawe na opremata na na~in koj ne odgovara na propi{anite<br />

uslovi; {tetata nastanala pod okolnosti pod koi ne bi mo`ela da se<br />

izbegne ili dokolku so isplatata na nadomestokot na {tetata se zagrozuva<br />

egzistencijata na voenoto lice i negovoto semejstvo.<br />

Re{enie za osloboduvawe od obvrskata za nadomest na {teta<br />

mo`e da se donese samo vo postapka za materijalna odgovrnost {to se<br />

vodi soglasno odredbite na ~len 118 na ovoj zakon.<br />

Spored ~len 118 za materijalnata odgovornost na voenoto lice<br />

i za obvrskata za nadomest na {teta so re{enie odlu~uva komandant na<br />

bataljon, nemu ramen ili povisok voen stare{ina za koj so formacijata<br />

e predviden ~in potpolkovnik ili povisok ~in.<br />

Vo postapkata za utvrduvawe na materijalna odgovornost, voenite<br />

stare{ini od stav 1 na ovoj ~len formiraat komisija za utvrduvawe<br />

na materijalnata odgovornost.<br />

Komisijata od stav 2 na ovoj ~len utvrduva postoewe na materijalna<br />

{teta, nejzinata visina, okolnostite pod koi nastanala, koj ja<br />

predizvikal {tetata i koj treba da ja nadomesti i dava predlog do<br />

nadle`niot voen stare{ina koj odlu~uva za {tetata.<br />

Protiv re{enieto za nadomest na {teta od stav 1 na ovoj ~len,<br />

voenoto lice ima pravo na prigovor do neposredno pretpostaveniot<br />

voen stare{ina na stare{inata koj go donel re{enieto, odnosno do<br />

643

ministerot za odbrana dokolku re{enieto go donel na~alnikot na General{tabot<br />

na Armijata, vo rok od osum dena od priemot na re{enieto.<br />

Soglasno ~len 119 ako voenoto lice vo rok od tri meseci od<br />

kone~nosta na re{enieto za nadomest na {teta ne ja nadomesti {tetata,<br />

Ministerstvoto za odbrana }e povede postapka za nadomest na<br />

{teta pred nadle`niot sud.<br />

Spored osporeniot ~len 120 od ovoj zakon, na~inot i postapkata<br />

za utvrduvawe na materijalna odgovornost na voeni lica gi propi{uva<br />

ministerot za odbrana.<br />

Vrz osnova na iznesenoto proizleguva deka so zakon e uredena<br />

materijalnata odgovornost na voenite lica i deka so zakon mu e dadeno<br />

ovlastuvawe na ministerot za odbrana da gi propi{e na~inot i postapkata<br />

za utvrduvawe na materijalnata odgovornost na voenite lica.<br />

Me|utoa, iako so zakon e uredena materijalnata odgovornost na<br />

voenite lica, zakonodavecot zaradi slo`eniot sistem na rabota na<br />

Ministerstvoto za odbrana kako organ na dr`avna uprava, a osobeno<br />

specifi~nosta na organizacijata na rabotata na Armijata, utvrdil<br />

obvrska za ministerot za odbrana postapkata za materijalnata odgovornost<br />

da ja dorazraboti so podzakonski propis.<br />

Vrz osnova na ova zakonsko ovlastuvawe, ministerot za odbrana<br />

go donel osporenoto Upatstvo so koe se propi{uva na~inot i postapkata<br />

za utvrduvawe na materijalnata odgovornost na voenite lica na<br />

slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija, a e vo funkcija na izvr-<br />

{uvawe na zakonskite odredbi za materijalnata odgovornost.<br />

Trgnuvaj}i od iznesenoto Sudot oceni deka so osporeniot ~len<br />

120 od Zakonot ne e povreden principot na vladeeweto na pravoto<br />

kako temelna vrednost na ustavniot poredok na dr`avata, poradi {to<br />

ne mo`e da se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so Ustavot.<br />

Isto taka, imaj}i go predvid zakonskoto ovlastuvawe ministerot<br />

za odbrana da gi uredi na~inot i postapkata za utvrduvawe na materijalnata<br />

odgovornost, Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta na osporenoto Upatstvo vo celina so Ustavot i so<br />

Zakonot.<br />

Vo odnos na ustavnosta i zakonitosta na posebno osporenite<br />

~lenovi 10 i 11 od Upatstvoto, spored Sudot pred sî treba da se ima<br />

predvid ~lenot 3 od Zakonot za služba vo Armijata na Republika Makedonija,<br />

spored koj voeni lica koi vr{at slu`ba vo Armijata se: voeni<br />

stare{ini - oficeri i podoficeri; profesionalni vojnici; vojnici<br />

na slu`ewe voen rok; pitomci na Voenata akademija; lica na<br />

stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe za oficeri i podoficeri i voeni<br />

obvrznici vo rezervniot sostav na Armijata dodeka se povikani da<br />

izvr{uvaat prava i dol`nosti od oblasta na odbranata vo vrska so<br />

izvr{uvaweto na voenata obvrska.<br />

644

Soglasno ~len 4 stav 2 od ovoj zakon, slu`ba vo Armijata so zasnovawe<br />

raboten odnos vo Ministerstvoto za odbrana vr{at oficeri,<br />

podoficeri i profesionalni vojnici. Spored stavot 3 od ovoj ~len<br />

slu`ba vo Armijata so {koluvawe, odnosno stru~no osposobuvawe i<br />

usovr{uvawe za oficeri i podoficeri, vr{at pitomci na Voenata<br />

akademija i lica na stru~no osposobuvawe i usovr{uvwe za oficeri i<br />

podoficeri, a spored stavot 4 od ovoj ~len, slu`ba vo Armijata so<br />

izvr{uvawe voena obvrska utvrdena so zakon, vr{at vojnicite na otslu`uvawe<br />

na voeniot rok i voenite obvrznici vo rezervniot sostav na<br />

Armijata.<br />

Od iznesenoto nesporno proizleguva deka vojnicite za vreme na<br />

slu`ewe na voeniot rok, voenite obvrznici vo rezervniot sostav na<br />

Armijata dodeka se povikani da izvr{uvaat prava i dol`nosti od<br />

oblasta na odbranata, pitomcite na Voenata akademija i licata na<br />

stru~no osposobuvawe i usovr{uvawe za oficeri i podoficeri, iako<br />

nemaat zasnovano raboten odnos vo Ministerstvoto za odbrana tie<br />

imaat status na voeni lica i za niv podednakvo va`at zakonskite odredbi<br />

koi se odnesuvaat na materijalnata odgovornost kako i za drugite<br />

voeni lica.<br />

Ottuka, Sudot oceni deka so osporenite ~lenovi 10 i 11 od Upatstvoto<br />

samo pokonkretno e douredena postapkata za materijalnata<br />

odgovornost na ovie voeni lica koja zapo~nuva dokolku pri razdol`uvaweto<br />

so opremata se utvrdi deka postoi kusok, odnosno deka e pri~ineta<br />

{teta na opremata.<br />

Navodot sodr`an vo inicijativata deka so obezbeduvaweto<br />

izjava od liceto koe se razdol`uva za pri~inite za kusokot, odnosno<br />

{tetata i za toa dali ja priznava {tetata i dali e soglasno da ja nadomesti<br />

se povreduval ~lenot 12 stav 2 od Ustavot, spored Sudot e neosnovan.<br />

Imeno, obezbeduvaweto na izjava e isklu~ivo vo funkcija na<br />

utvrduvawe na fakti~kata sostojba vo postapka za utvrduvawe na materijalna<br />

odgovornost i ne mo`e da se kvalifikuva kako ograni~uvawe<br />

ili li{uvawe od sloboda poradi {to sudska odluka ne e potrebna.<br />

Vrz osnova na iznesenoto Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za soglasnosta na posebno osporenite ~lenovi 10 i 11<br />

od Upatstvoto so Ustavot i so Zakonot za slu`ba vo Armijata na Republika<br />

Makedonija.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 pod<br />

a) i pod b) od ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

645

646

66. U. br. 33/2005 (6. 07. 2005)<br />

Osporen akt<br />

^len 42 st. 3 i ~l. 50 od Zakonot za koristewe i raspolagawe so<br />

stvarite na dr`avnite organi ("SV RM," br. 8/2005).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata, Ministerstvoto za finansii<br />

- Uprava za javni prihodi ne bila ovlastena da ja utvrduva visinata<br />

na zakupninata na nedvi`na stvar so javno naddavawe, zatoa {to<br />

Zakonot za koristewe i raspolagawe so stvarite na dr`avnite organi<br />

ne sodr`el kriteriumi i metodologija vrz osnova na koi }e mo`e da se<br />

opredeluva zakupninata vrz nedvi`na stvar.<br />

Spored podnositelot na inicijativata, so osporenite zakonski<br />

odredbi se povreduvalo pravoto na sopstvenost, vladeeweto na pravoto<br />

i principot na podelba na vlasta na zakonodavna, izvr{na i sudska,<br />

{to ne bilo soglasno so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

^len 42 stav 3<br />

"Najpovolniot naddava~, koj nema da pristapi kon sklu~uvawe<br />

na dogovor za proda`ba vo rokot utvrden soglasno so ~lenot 32 od ovoj<br />

zakon go gubi pravoto na vra}awe na pari~niot depozit."<br />

^len 50<br />

"Visinata na zakupninata za nedvi`nata stvar, za potrebite na<br />

zakupodavecot, ja utvrduva Ministerstvoto za finansii - Uprava za javni<br />

prihodi i istata pretstavuva po~etna cena kaj davaweto na nedvi-<br />

`na stvar vo zakup so javno naddavawe."<br />

Od obrazlo`enieto na Predlog - zakonot<br />

"Vo osnovnite odredbi od Predlogot na Zakonot se opredeluva<br />

deka predmet na ovoj zakon se pravata i dol`nostite na organite na<br />

dr`avnata vlast vo odnos na nabavkata, koristeweto i raspolagaweto<br />

so stvarite vo dr`avna sopstvenost i evidencijata na stvarite {to<br />

kako dolgoro~ni sredstva gi koristat organite na dr`avnata vlast za<br />

647

izvr{uvawe na rabotite i zada~ite vo zemjata i stranstvo.<br />

Vo odnos na izrazot stvari, zakonot terminolo{ki treba da se<br />

usoglasi so izrazite od Zakonot za sopstvenost i drugi stvarni prava,<br />

koj zakon ne go koristi - poznava izrazot sredstva tuku stvari.<br />

Kako organi na dr`avnata vlast vo smisla na ovoj zakon, se smetaat<br />

organite od oblasta na zakonodavnata, izvr{nata i sudskata vlast<br />

kako buxetski korisnici i edinkite korisnici na sredstvata od Buxetot<br />

na Republika Makedonija, {to soodvetstvuva na definicijata od<br />

Zakonot za izvr{uvawe na Buxetot na Republika Makedonija.<br />

Zakonot definira {to se podrazbira vo smisla na ovoj zakon<br />

pod stvari vo dr`avna sopstvenost {to gi koristat organite, a toa se<br />

nedvi`nite i dvi`ni stvari {to gi koristat organite za izvr{uvawe<br />

na rabotite i zada~ite vo zemjata i stranstvo.<br />

Stvarite {to gi koristat organite za izvr{uvawe na rabotite<br />

i zada~ite, bez ogled na vremeto na steknuvawe ili ako tie se steknuvaat<br />

vo idnina, bile i se vo dr`avna sopstvenost pa spored toa edinstven<br />

titular na ovie stvari mo`e da bide Republika Makedonija.<br />

So ogled na toa {to vo pravniot sistem vo nieden zakon ne e<br />

opredelen titularot na sopstvenosta na stvarite {to gi koristat<br />

organite na dr`avnata vlast so ovoj Predlog na zakon se utvrduva deka<br />

sopstvenik na stvarite {to po bilo koj osnov gi steknale organite na<br />

dr`avnata vlast e Republika Makedonija (~l. 3), a so niv od imeto na<br />

Republika Makedonija raspolaga Vladata na Republika Makedonija.<br />

Raspolagaweto so stvarite {to gi koristat organite na dr`avnata<br />

vlast (proda`ba, razmena i zakup na nedvi`ni stvari) soglasno<br />

Predlogot za donesuvawe na zakon go vr{i komisija za nedvi`ni i<br />

dvi`ni stvari koja gi sproveduva postapkite koga toa e opredeleno so<br />

ovoj zakon. Bidej}i postapkite za proda`ba, razmena i zakup na nedvi-<br />

`nite i dvi`ni stvari {to gi koristat organite se razraboteni vo pove}e<br />

glavi, od pri~ini na racionalnost i so cel da se izbegne nepotrebno<br />

optovaruvawe na tekstot na zakonot, so vnesuvawe na odredbi za<br />

postapkite za proda`ba, razmena i zakup vo sekoja glava posebno, odredbite<br />

za Komisijata za nedvi`ni i dvi`ni stvari se vgradeni vo osnovnite<br />

odredbi. Taka, pokraj definicijata za Komisijata za proda`ba<br />

na nedvi`ni i dvi`ni stvari vo Predlogot na zakonot, vgradeni se<br />

odredbi za toa deka Komisijata za nedvi`ni i dvi`ni stvari ja sproveduva<br />

postapkata za proda`ba, razmena i zakup na nedvi`ni i dvi`ni<br />

stvari.<br />

Vo Predlogot na zakonot e iska`ana opredelbata spored koja<br />

sredstvata od proda`ba, razmena, zakup ili davawe na koristewe na<br />

stvarite se prihod na Buxetot na Republika Makedonija, ako so drug<br />

zakon poinaku ne e opredeleno.<br />

So ovaa odredba se zadr`uva dosega{noto re{enie, sredstvata<br />

{to se ostvaruvaat od proda`bata ili davaweto vo zakup na nedvi`nite<br />

i dvi`ni stvari na organite da bidat prihod na Buxetot na Repu-<br />

648

lika Makedonija, no se dava mo`nost so drug zakon ova pra{awe i poinaku<br />

da bide regulirano odnosno, sredstvata da bidat prihod na organite<br />

ili da bidat so opredelena namena a {to treba da se uredi so drug<br />

zakon."<br />

Pravno mislewe<br />

Pravnoto mislewe treba da dade odgovor na dve pra{awa:<br />

1. dali najpovolniot naddava~ koj nema da pristapi kon sklu~uvawe<br />

dogovorot za proda`ba vo opredeleniot rok, treba da go zagubi<br />

pravoto na vra}awe na pari~niot depozit, i<br />

2. dali Ministerstvoto za finansii - Uprava za javni prihodi e<br />

ovlastena da ja utvrduva visinata na zakupninata na nedvi`nata stvar<br />

i istata da ja pretstavuva po~etnata cena pri davaweto na nedvi`nata<br />

stvar vo zakup so javno naddavawe.<br />

1. Pred da dademe odgovor na ovie pra{awa, smetame za potrebno<br />

da napomeneme deka, vo slu~ajov stanuva zbor za raspolagawe so nedvi`ni<br />

stvari ~ii sopstvenik i dr`atel e dr`avata i koi gi koristele<br />

organite na dr`avnata vlast za izvr{uvawe na svoite raboti i rabotni<br />

zada~i. Poto~no, ovie stvari se vo dr`avna sopstvenost i so niv od<br />

imeto na Republikata, raspolaga Vladata na Republika Makedonija, a<br />

dr`avata kako nivni sopstvenik e ovlastena da gi opredeluva uslovite<br />

spored koi }e se vr{i nivnata proda`ba i istite so zakon normativno<br />

pravno da gi ureduva.<br />

Vsu{nost, toa se eden vid obligaciono pravni odnosi i pravata<br />

i obvrskite {to proizleguvaat od niv se reguliraat so istoimeniot<br />

zakon. A, kako {to e poznato, vo obligaciono-pravnite odnosi pravata<br />

i obvrskite vo pravniot promet se opredeluvaat soglasno so voqata na<br />

stranite vo tie odnosi, {to zna~i deka ne stanuva zbor za prava utvrdeni<br />

so zakon koi treba da gi ostvaruva ednata strana i za koi odlu~uva<br />

dr`avata po administrativen pat i vrz osnova na upravni akti.<br />

Od tie pri~ini, zakonodavecot so osporeniot zakon naddavaweto<br />

go predvidel kako instrument vo funkcija na realiziraweto na dogovorot<br />

za kupoproda`ba.<br />

Vo ovoj kontekst, ja imame predvid odredbata od ~l. 32 od ovoj<br />

zakon koja go ureduva pra{aweto vo vrska so sodr`inata {to treba da<br />

ja sodr`i oglasot za javnot naddavawe pa, vo alinejata 7 predviduva<br />

deka toj sodr`i rok vo koj treba (imperativ) da se pristapi kon sklu-<br />

~uvaweto na dogovorot.<br />

Ovaa odredba zakonodavecot ja povrzuva so osporenata odredba<br />

od ~l. 43 st. 3 od Zakonot vo smisla {to dokolku najpovlniot naddava~<br />

nema da pristapi kon sklu~uvawe na dogovorot za proda`ba vo rokot<br />

utvrden soglasno ~l. 32 od Zakonot, go gubi pravoto na vra}awe na pari~niot<br />

depozit.<br />

649

Imaj}i ja predvid sodr`inata na ovie odredbi smetame deka<br />

predviduvaweto na pravoto na vra}awe na pari~niot depozit ne mo`e<br />

da se doveduva vo korelacija so povreda na pravoto na sopstvenost (na<br />

{to se povikuva podnositelot na inicijativata). Imeno, vo slu~ajov<br />

stanuva zbor za obligaciono-pravni odnosi vo ramkite na pravniot<br />

promet {to za u~esnicite vo nego sozdava prava i obvrski, a dokolku<br />

nekoj ne gi prifa}a istite, ne e dol`en da u~estvuva vo postapkata za<br />

kupoproda`ba. Me|utoa, dokolku gi prifati, toga{ toj praven subjekt<br />

mora da go prifati, odnosno da se priklu~i vo pravniot promet {to }e<br />

se izvr{uva spored uslovite i postapkata utvrdeni so zakon.<br />

Vo ovoj kontekst ja imame predvid odredbata od ~l. 75 st. 2 od<br />

Zakonot za obligacionite odnosi, spored koja dokolku kaj dogovornata<br />

strana {to dala kapar dojde do pi{manlak, taa go gubi kaparot, a ako<br />

se otka`e stranata {to go primila kaparot, taa go vra}a vo dvoen<br />

iznos.<br />

Analogno na toa, predviduvaweto najpovolniot ponduva~ da go<br />

gubi pravoto na vra}awe na pari~niot depozit (dokolku vo opredeleniot<br />

rok ne pristapi kon dogovorot za proda`ba) e eden vid pi{manlak<br />

~ija posledica na neispolnuvaweto na dogovornata obvrska. So drugi<br />

zborovi, predviduvaweto da se gubi pravoto na vra}aweto na pari~niot<br />

depozit (~l. 42 st. 3) od Zakonot pretstavuva garancija za serioznosta<br />

na dogovornite strani, (vo slu~ajov - naddava~ite), vo sproveduvaweto<br />

na postapkata za proda`ba na nedvi`niot dr`aven imot.<br />

Imeno, so osporenata odredba se vr{i za{tita, odnosno izbegnuvawe<br />

na zloupotrebite vo postapkata za proda`ba na nedvi`nite stvari vo<br />

slu~aite koga po zavr{uvawe na postapkata za javno naddavawe e izbran<br />

najpovolniot naddava~ so koj treba da se sklu~i dogovor so {to }e<br />

se zavr{i postapkata za proda`ba.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, smetame deka ne bi mo`elo osnovano<br />

da se postavi pra{aweto za ustavnosta na odredbata od ~l. 42 st. 3<br />

od Zakonot za koristewe i raspolagawe so stvarite na dr`avnite organi.<br />

2. Vtoroto pra{awe na koe treba da se odgovori, se odnesuva na<br />

ovlastuvaweto na Ministerstvoto za finansii - Uprava za javni prihodi,<br />

da ja utvrduva visinata na zakupninata na nedvi`nata stvar (vo<br />

sopstvenost na dr`avata) i istata da ja pretstavuva po~etnata cena pri<br />

davaweto na nedvi`nata stvar vo zakup so javno naddavawe.<br />

Spored nas, sodr`inata na ovaa osporena zakonska odredba e soglasna<br />

so Ustavot, poradi slednoto:<br />

1 0 Dr`avata e sopstvenik i dr`atel na stvarta {to se dava vo<br />

zakup.<br />

2 0 Vo ime na dr`avata, so stvarta raspolaga Vladata na Republika<br />

Makedonija.<br />

3 0 Ministerstvoto za finansii - Uprava za javni prihodi kako<br />

organ na dr`avnata uprava e ovlastena da ja utvrduva visinata na zaku-<br />

650

pninata na stvarta {to se dava vo zakup i odlu~uva istata da pretstavuva<br />

po~etna cena pri davaweto na nedvi`nata stvar vo zakup so javno<br />

naddavawe.<br />

4 0 Vladata na Republika Makedonija bi mo`ela da opredeli i<br />

drug organ koj }e ja utvrduva visinata na zakupninata na nedvi`nata<br />

stvar - sopstvenost na Republika Makedonija, me|utoa vo ovoj slu~aj se<br />

opredelila za Upravata za javni prihodi, cenej}i deka e taa najpovikan<br />

organ vo funkcija na pravilno sproveduvawe na postapkata za davawe<br />

na nedvi`nata stvar (sopstvenost na dr`avata) vo zakup.<br />

[to se odnesuva do pra{aweto dali zakupninata na nedvi`nata<br />

ili dvi`nata stvar (sopstvenost na dr`avata) treba da se ureduva so<br />

op{t akt ili na drug na~in, smetame deka dr`avata kako sopstvenik na<br />

istata e ovlastena da go opredeli na~inot na koj }e se vr{i izdavaweto<br />

vo zakup.<br />

Vo konkretniov slu~aj, taa (dr`avata) se opredelila ne za regulirawe<br />

na ova pra{awe so op{t akt, tuku za direktno zakonsko re{enie<br />

vo koe e opredelen organot {to }e mu pomogne na zakupodavecot<br />

(dr`avata) da ja opredeli zakupninata.<br />

Spored toa, ne stojat navodite vo inicijativata za re{avawe na<br />

pra{aweto za izdavawe pod zakup na dr`aven imot so poseben propis,<br />

zatoa {to vo slu~ajov takov propis ne postoi vo pravniot poredok na<br />

Republika Makedonija.<br />

Od tie pri~ini, smetame deka ne mo`e osnovano da se postavi<br />

pra{aweto za ustavnosta na ~l. 50 od Zakonot za koristewe i raspolagawe<br />

so stvarite na dr`avnite organi.<br />

Vrz osnova na izneseenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 42 st. 3 i ~l. 50 od Zakonot za koristewe i raspolagawe so stvarite<br />

na dr`avnite organi ("SV RM," br. 8/2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 6 juli 2005 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 42 stav 3 i ~len 50 od Zakonot za koristewe i raspolagawe so<br />

stvarite na dr`avnite organi ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 8/2005).<br />

651

2. Stamen Filipov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 42 stav 3 i ~len 50 od Zakonot ozna~en vo<br />

to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata Ministerstvoto za finansii<br />

- Uprava za javni prihodi ne bila ovlastena da ja utvrduva visinata na<br />

zakupninata na nedvi`na stvar so javno naddavawe, zatoa {to Zakonot<br />

za koristewe i raspolagawe so stvarite na dr`avnite organi ne sodr-<br />

`el kriteriumi i metodologija vrz osnova na koi }e mo`e da se opredeluva<br />

zakupninata vrz nedvi`na stvar.<br />

So osporenite zakonski odredbi, isto taka, se povreduvalo pravoto<br />

na sopstvenost, vladeeweto na pravoto i principot na podelba na<br />

vlasta na zakonodavna, izvr{na i sudska, {to ne bilo soglasno so<br />

Ustavot na Republika Makedonija.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka soglasno ~len 42 stav 3 od Zakonot<br />

najpovolniot naddava~, koj nema da pristapi kon sklu~uvawe na<br />

dogovor za proda`ba vo rokot utvrden soglasno so ~lenot 32 od ovoj zakon<br />

go gubi pravoto na vra}awe na pari~niot depozit.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka soglasno ~len 50 od Zakonot visinata<br />

na zakupninata za nedvi`nata stvar, za potrebite na zakupodava-<br />

~ot, ja utvrduva Ministerstvoto za finansii - Uprava za javni prihodi<br />

i istata pretstavuva po~etna cena kaj davaweto na nedvi`na stvar vo<br />

zakup so javno naddavawe.<br />

4. Soglasno ~len 55 stav 1 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

se garantira slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

Vo stavot 2 na ovoj ~len od Ustavot e predvideno deka Republikata<br />

obezbeduva ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i<br />

prezema merki protiv monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe<br />

na pazarot.<br />

Imaj}i gi predvid ovie ustavni odredbi, Sudot smeta deka odredbata<br />

od ~lenot 42 stav 3 od Zakonot za koristewe i raspolagawe so<br />

stvarite na dr`avnite organi koja predviduva najpovolniot naddavač<br />

koj nema da pristapi kon sklu~uvawe na dogovor za proda`ba vo opredelniot<br />

rok, da go gubi pravoto na vra}awe na pari~niot depozit, e soglasna<br />

so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Ova od pri~ina {to vo slu~ajov stanuva zbor za stvari koi se vo<br />

dr`avna sopstvenost i so koi, vo ime na Republikata, raspolaga Vladata<br />

na Republika Makedonija, a dr`avata kako nivni sopstvenik e<br />

ovlastena da gi opredeluva uslovite spored koi }e se vr{i nivnata<br />

proda`ba i istite so zakon normativno pravno da gi ureduva.<br />

Imeno, spored Sudot, toa se eden vid obligaciono pravni odnosi<br />

i pravata i obvrskite {to proizleguvaat od niv se reguliraat so<br />

istoimeniot zakon. Vo obligaciono-pravnite odnosi pravata i obvrskite<br />

vo pravniot promet se opredeluvaat soglasno so voqata na stranite<br />

vo tie odnosi, {to zna~i deka ne stanuva zbor za prava utvrdeni<br />

652

so zakon koi treba da gi ostvaruva ednata strana i za koi odlu~uva<br />

dr`avata po administrativen pat i vrz osnova na upravni akti.<br />

Od tie pri~ini, Sudot oceni deka zakonodavecot so osporeniot<br />

zakon naddavaweto go predvidel kako instrument vo funkcija na realiziraweto<br />

na dogovorot za kupoproda`ba.<br />

Vo ovoj kontekst, Sudot ja ima{e predvid odredbata od ~lenot<br />

32 od ovoj zakon koja go ureduva pra{aweto vo vrska so sodr`inata {to<br />

treba da ja ima oglasot za javnoto naddavawe pa, vo alinejata 7<br />

predviduva deka toj sodr`i rok vo koj treba (imperativ) da se pristapi<br />

kon sklu~uvawe na dogovorot.<br />

Ovaa odredba zakonodavecot ja povrzuva so osporenata odredba<br />

od ~len 43 stav 3 od Zakonot vo smisla {to dokolku najpovolniot naddava~čnema<br />

da pristapi kon sklu~uvawe na dogovorot za proda`ba vo<br />

rokot utvrden soglasno ~len 32 od Zakonot, go gubi pravoto na vra}awe<br />

na pari~niot depozit.<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na ovie odredbi Sudot oceni<br />

deka predviduvaweto na pravoto na vra}awe na pari~niot depozit ne<br />

mo`e da se doveduva vo korelacija nitu so ednakvata pravna polo`ba<br />

na subjektite na pazarot ni so povreda na pravoto na sopstvenost (na<br />

{to se povikuva podnositelot na inicijativata).<br />

So drugi zborovi, vo slu~ajov stanuva zbor za obligaciono-pravni<br />

odnosi vo ramkite na pravniot promet {to za u~esnicite vo nego<br />

sozdava prava i obvrski, a dokolku nekoj istite ne gi prifa}a, ne e dol`en<br />

da u~estvuva vo postapkata za kupoproda`ba. Me|utoa, dokolku gi<br />

prifati, toga{ toj praven subjekt mora da go prifati, odnosno da se<br />

priklu~i vo pravniot promet {to }e se izvr{uva spored uslovite i<br />

postapkata utvrdeni so zakon.<br />

Vo ovoj kontekst Sudot ja ima{e predvid odredbata od ~len 75<br />

stav 2 od Zakonot za obligacionite odnosi spored koja dokolku kaj dogovornata<br />

strana {to dala kapar dojde do pi{manlak, taa go gubi kaparot,<br />

a ako se otka`e stranata {to go primila kaparot, taa go vra}a vo<br />

dvoen iznos.<br />

Analogno na toa, predviduvaweto najpovolniot ponduva~ da go<br />

zagubi pravoto na vra}awe na pari~niot depozit (dokolku vo opredeleniot<br />

rok ne pristapi kon dogovorot za proda`ba) e eden vid pi{manlak<br />

~ija posledica na neispolnuvaweto na dogovornata obvrska.<br />

Od tie pri~ini, spored Sudot, predviduvaweto da se gubi pravoto<br />

na vra}aweto na pari~niot depozit (~len 42 stav 3) od Zakonot pretstavuva<br />

garancija za serioznosta na dogovornite strani, (vo slu~ajov -<br />

naddava~ite), vo sproveduvaweto na postapkata za proda`ba na nedvi`niot<br />

dr`aven imot.<br />

Imeno, spored Sudot so osporenata odredba se vr{i za{tita,<br />

odnosno izbegnuvawe na zloupotrebite vo postapkata za proda`ba na<br />

nedvi`nite stvari vo slu~aite koga po zavr{uvawe na postapkata za<br />

javno naddavawe e izbran najpovolniot naddava~ so koj treba da se<br />

653

sklu~i dogovor so {to }e se zavr{i postapkata za proda`ba.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot oceni deka ne mo`e osnovano<br />

da se postavi pra{aweto za ustavnosta na odredbata od ~len 42<br />

stav 3 od Zakonot za koristewe i raspolagawe so stvarite na dr`avnite<br />

organi.<br />

Vo odnos na pra{aweto dali Ministerstvoto za finansii -<br />

Uprava za javni prihodi e ovlastena da ja utvrduva visinata na zakupninata<br />

na nedvi`nata stvar {to e vo sopstvenost na dr`avata i istata<br />

da ja pretstavuva po~etnata cena pri davaweto na nedvi`nata stvar vo<br />

zakup so javno naddavawe, Sudot oceni deka odredbata od ~lenot 50 od<br />

Zakonot koja go ureduva ova pra{awe e soglasna so Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

Pri zazemaweto na ovoj stav, Sudot ima{e predvid deka dr`avata<br />

e sopstveni i dr`atel na stvarta {to se dava vo zakup, deka vo ime<br />

na dr`avata so stvarta raspolaga Vladata na Republika Makedonija i<br />

deka Vladata na Republika Makedonija bi mo`ela da opredeli i drug<br />

organ koj }e ja utvrduva visinata na zakupninata na nedvi`nata stvar -<br />

sopstvenost na Republika Makedonija, me|utoa vo ovoj slu~aj se opredelila<br />

za Upravata za javni prihodi cenej}i deka e taa najpovikan organ<br />

vo funkcija na pravilno sproveduvawe na postapkata za davawe na<br />

nedvi`nata stvar (sopstvenost na dr`avata) vo zakup.<br />

Vo odnos na pra{aweto dali zakupninata na nedvi`nata ili<br />

dvi`nata stvar (sopstvenost na dr`avata) treba da se ureduva so op{t<br />

akt ili na drug na~in, Sudot oceni deka dr`avata kako sopstvenik na<br />

istata e ovlastena da go opredeli na~inot na koj }e se vr{i izdavaweto<br />

vo zakup.<br />

Vo konkretniov slu~aj, taa (dr`avata) se opredelila ne za regulirawe<br />

na ova pra{awe so op{t akt, tuku za direktno zakonsko re{enie<br />

vo koe e opredelen organot {to }e mu pomogne na zakupodavecot<br />

(dr`avata) da ja opredeli zakupninata.<br />

Spored toa, Sudot oceni deka ne stojat navodite vo inicijativata<br />

za re{avawe na pra{aweto za izdavawe pod zakup na dr`aven<br />

imot so poseben propis, zatoa {to vo slu~ajov takov propis ne postoi<br />

vo pravniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Od tie pri~ini, Sudot smeta deka ne mo`e osnovano da se postavi<br />

pra{aweto za ustavnosta na ~len 50 od Zakonot za koristewe i raspolagawe<br />

so stvarite na dr`avnite organi.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

654

67. U. br. 90/2005 (6. 07. 2005)<br />

Osporen akt<br />

Odluka za usvojuvawe na Detalen urbanisti~ki plan za Urban<br />

blok 54 vo Tetovo br. 07-1673/6, donesena od Sovetot na op{tina Tetovo<br />

na 24 noemvri 2004 godina ("Slu`ben glasnik na op{tina Tetovo"<br />

br. 9/2004 od 26 noemvri 2004 godina).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite na podnositelot na inicijativata osporenata<br />

odluka ne bila vo soglasnost so Zakonot za prostornoto i urbanisti-<br />

~koto planirawe, zatoa {to pred nejzinoto donesuvawe ne bila donesena<br />

nacrt-odluka za izmena na planot, ne bilo doneseno re{enie za stavawe<br />

na javen uvid i javna rasprava po nacrt-izmenite kako zadol`itelni<br />

elementi na postapkata za donesuvawe na planot, nitu pak bila<br />

pribavena soglasnost od Ministerstvoto za transport i vrski.<br />

Nezakonitata postapka za usvojuvawe na planot spored podnositelot<br />

na inicijativata proizleguvala i od sodr`inata na ~l. 2 od<br />

Odlukata za usvojuvawe na planot spored koj sostaven del na odlukata<br />

bila i tehni~kata dokumentacija br. 06/02 izrabotena od DOO "Toplon"<br />

- Tetovo koja ne se objavuvala bez pritoa da bidat navedeni pri-<br />

~inite za neobjavuvawe na odlukata.<br />

Osporenata odluka ne bila vo soglasnost i so Pravilnikot za<br />

standardi i normativi za ureduvawe na prostorot ("SV RM," br. 50/<br />

2003), zatoa {to so nea se dopu{ta izgradenost na lokacijata na podnositelot<br />

na inicijativata od 88%, a spored Pravilnikot makismalniot<br />

procent na izgradenost treba da iznesuva 60%.<br />

Sodr`ina na osporenata odluka<br />

Vo prethodnata postapka e utvrdeno deka Sovetot na op{tina<br />

Tetovo na 24 noemvri 2004 godina, donel Odluka za usvojuvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan od Urban blok 54 vo Tetovo.<br />

So ovaa odluka se usvojuva Detalniot urbanisti~ki plan od<br />

Urban blok 54 vo Tetovo ograni~en so ulicite "Jane Sandanski," "Mar{al<br />

Tito," "B. Toska" i "JNA."<br />

Vo ~l. 2 od Odlukata e predvideno deka sostaven del na ovaa<br />

odluka e tehni~kata dokumentacija br. 06/02, izrabotena od DOO "To-<br />

655

plon" - Tetovo, koj ne se objavuva, a dva primeroci se ~uvaat vo Ministerstvoto<br />

za transport i vrski PE Tetovo i dva primeroci vo Sektorot<br />

za urbanizam i za{tita na `ivotnata sredina, soobra}aj i pati{ta<br />

i komunalni dejnosti.<br />

Spored ~l. 3 od Odlukata taa vleguva vo sila osmiot den od denot<br />

na objavuvaweto vo "Slu`ben glasnik na op{tina Tetovo."<br />

656<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 217/<br />

2004 od 23 mart 2005 godina ne povel postapka za ocenuvawe na zakonitosta<br />

na Odlukata za usvojuvawe na Detalniot urbanisti~ki plan od<br />

Urban blok 54 vo Tetovo br. 07-1673/6, donesena od Sovetot na op{tina<br />

Tetovo na 24 noemvri 2004 godina.<br />

Imaj}i gi predvid navodite vo inicijativata i dostavenata dokumentacija<br />

{to prethodela na donesuvawe na osporenata odluka, Sudot<br />

izrazil stav, so ogled na toa {to po nacrt-planot bila organizirana<br />

javna anketa, deka e izgotven izve{taj za neprifatenite zabele-<br />

{ki i deka nema zakonska obvrska u~esnicite vo javnata anketa da bidat<br />

poedine~no izvesteni za neprifatenite zabele{ki, ne mo`e da se<br />

postavi pra{aweto za soglasnost na osporenata odluka so Zakonot za<br />

prostorno i urbanisti~ko planirawe.<br />

Fakti~ka sostojba<br />

Vo prethodnata postapka e utvrdeno deka Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija ja ocenuval osporenata odluka po predmetot U. br.<br />

217/2004, poradi {to be{e izvr{en uvid vo spisite po ovoj predmet.<br />

Vpro~em, i donositelot na osporeniot akt vo svojot odgovor navede<br />

deka celokupnata dokumentacija vo vrska so osporenata odluka e dostavena<br />

po predmetot U. br. 217/2004.<br />

Od uvidot izvr{en vo spisite po ovoj predmet, a koi se odnesuvaat<br />

na postapkata za donesuvawe na osporenata odluka e utvrdeno deka<br />

izmenite po planot se izvr{eni po donesuvawe, odnosno prezemawe na<br />

dejstvija od strana na organite nadle`ni za vodewe na postapkata za<br />

donesuvawe na planot i toa:<br />

- Odluka za pokrenuvawe postapka za izmeni i dopolnuvawe na<br />

Detalniot urbanisti~ki plan na del od VI stanbena zaednica donesena<br />

od gradona~alnikot na op{tina Tetovo na 17. 04. 2002 godina, so koja<br />

odluka se prifa}a inicijativata na glavniot arhitekt za izmena na<br />

Detalniot urbanisti~ki plan za del od VI stanbena zaednica ograni~ena<br />

so ulicite "J. Sandanski," "M. Tito," "B. Toska" i "JNA."<br />

- Izve{taj od stru~nata revizija na nacrt-planot za Urban blok<br />

54 Tetovo koja ja izvr{ila stru~na komisija od Javnoto pretprijatie<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe - Skopje na koja i bil staven

na uvid tekstualniot del i grafi~kiot del na planot.<br />

- Odgovor na stru~nata revizija za Detalniot urbanisti~ki<br />

plan izgotven od izrabotuva~ot na planot "Toplon" - Tetovo od januari<br />

2003 godina.<br />

- Mislewe, odnosno Zaklu~ok za izrabotenata tehni~ka dokumentacija<br />

za izmeni i dopolnuvawa na Detalniot urbanisti~ki plan na<br />

del od VI stanbena zaednica vo Tetovo, izgotven od glavniot arhitekt<br />

na 4. 02. 2005 godina.<br />

Vo ovoj dokument se naveduva deka se dostaveni nacrt-izmena i<br />

dopolnuvawe na del od VI stanbena zaednica izgotven od "Teplon" - Tetovo<br />

zaveden pod teh. br. 06/02.<br />

Izraboteniot nacrt-plan gi zadovoluva osnovnite parametri<br />

predvideni so postojniot Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

i potrebite za takva izmena, pa kako takov mo`e da odi vo natamo-<br />

{nata postapka za izrabotka i donesuvawe na izmeni i dopolnuvawe na<br />

Detalniot urbanisti~ki plan (javna anketa) soglasno so pozitivnite<br />

propisi.<br />

- Stru~no mislewe na Ministerstvoto za transport i vrski za<br />

Nacrt-Detalniot urbanisti~ki plan za del od VI stanbena zaednica<br />

Urban blok 54 pome|u ulicite "J. Sandanski," "M. Tito," "B. Toska" i<br />

"JNA" od 18 fevruari 2003 godina.<br />

- Odluka na gradona~alnikot na op{tina Tetovo za organizirawe<br />

na javna anketa po izmenite na Detalniot urbanisti~ki plan od 4<br />

april 2003 godina.<br />

- Soop{tenie na gradona~alnikot na op{tina Tetovo za organizirawe<br />

na javna anketa po Nacrt na Detalniot urbanisti~ki plan od<br />

4 april 2003 godina.<br />

- Barawe za objavuvawe na oglas za javna anketa (Dnevnik, Fakti,<br />

Kis i Koha) od 4 april 2003 godina.<br />

- Re{enie od gradona~alnikot na op{tina Tetovo za formirawe<br />

komisija za izgotvuvawe na Izve{taj za sprovedena javna anketa od<br />

22 april 2003 godina.<br />

- Zapisnik od rabotata na Komisijata za razgleduvawe anketni<br />

listovi od 15 maj 2003 godina.<br />

- Izve{taj od rabotata na Komisijata za razgleduvawe na anketni<br />

listovi od 15 maju 2003 godina.<br />

- Izvestuvawe od glavniot arhitetk na grad Tetovo za postapuvawe<br />

po stru~ni revizija i javnata anketa vo Nacrt na Detalniot urbanisti~ki<br />

plan od 9 juli 2003 godina.<br />

- Barawe od op{tina Tetovo do Ministerstvoto za transport i<br />

vrski za soglasnost na primena na planot od 9 april 2004 godina.<br />

- Soglasnost od Ministerstvoto za transport i vrski na Predlog<br />

Detalniot urbanisti~ki plan za Urban blok 54 (Ulica "J. Sandanski,"<br />

"M. Tito," "B. Toska" i "JNA") vo Tetovo od 27 april 2004.<br />

657

Vrz osnova na vaka sprovedenata postapka, a soglasno Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe, Sovetot na op{tina Tetovo<br />

na 24 noemvri 2004 godina ja donel osporenata odluka.<br />

658<br />

Pravno mislewe<br />

1. Spored ~l. 2 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe,<br />

prostornoto i urbanisti~ko planirawe e kontinuiran proces<br />

{to se obezbeduva so izrabotuvawe, donesuvawe i sproveduvawe na prostornite<br />

i urbanisti~kite planovi koi me|usebno se usoglasuvaat.<br />

Spored ~l. 3 od Zakonot, izrabotuvaweto i donesuvaweto na prostornite<br />

i urbanisti~kite planovi se raboti od javen interes. Samata postapka<br />

za donesuvawe na planovite, vklu~itelno i na urbanisti~kite<br />

planovi e uredena so samiot zakon.<br />

Spored ~l. 7 od Zakonot vo zavisnost od prostorot koj e predmet<br />

na planirawe se donesuva, pokraj drugite, i detelen urbanisti~ki<br />

plan.<br />

Spored ~l. 17 st. 7 i ~l. 18 od Zakonot, gradona~alnikot na op{-<br />

tinata po utvrduvawe na nacrt-planot od op{tinskata administracija<br />

donesuva odluka za organizirawe javna anketa po nacrt-detalen urbanisti~ki<br />

plan, a javnata anketa se sproveduva so izlagawe na planot na<br />

javno mesto najmalku 10 dena vo koj rok zainteresiranite gra|ani i<br />

pravni lica od konkretnoto podra~je opfateno so planot dostavuvaat<br />

pismeni zabele{ki na anketni listovi do organizarotot na anketata.<br />

Za vremeto i mestoto kade }e bide izlo`en planot zadol`itelno<br />

se objavuva soop{tenie vo javnite glasila, a izve{tajot so obrazlo`enie<br />

za neprifatenite zabele{ki go izrabotuva op{tinata.<br />

^l. 19 st. 1 i 2 od Zakonot predviduva deka pred organiziraweto<br />

na stru~nata rasprava i javnata anketa se vr{i stru~na revizija, koja<br />

{to ja vr{i stru~no nau~na institucija ili komisija {to ja opredeluva,<br />

odnosno formira ministerot nadle`en za rabotite na ureduvawe<br />

na prostorot.<br />

Spored ~l. 22 st. 6 od Zakonot, op{tinata go donesuva detalniot<br />

urbanisti~ki plan po izdavawe soglasnost na predlog planot od<br />

strana na ministerstvoto nadle`no za rabotite na ureduvawe na prostorot.<br />

Imaj}i ja predvid iznesenata fakti~ka i pravna sostojba, faktot<br />

{to Ustavniot sud na Republika Makedonija po predmetot U. br.<br />

217/2004 ne povel postapka za ocenuvawe zakonitosta na osporenata<br />

odluka, a po povod na ovaa inicijativa i pri~inite za nejzinoto osporuvawe<br />

nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe, smetame deka inicijativata<br />

soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija treba da se otfrli.<br />

2. Po odnos na navodite od inicijativata deka osporenata odluka<br />

ne bila vo soglasnost so Ustavot odnosno Zakonot za prostornoto i

urbanisti~koto planirawe, zatoa {to ne bila objavena tehni~kata dokumentacija<br />

na planot, smetame deka se neosnovani. Imeno, vo postapkata<br />

za donesuvawe na urbanisti~kite planovi grafi~kiot prikaz od<br />

planot se objavuva i pred da bide donesena odlukata so stavawe na javen<br />

uvid na nacrt-planot so {to na gra|anite ne im e onevozmo`eno i po<br />

donesuvawe na planot da izvr{at uvid vo dokumentacijata.<br />

So objavuvaweto na osporenata odluka vo slu`benoto glasilo<br />

se smeta deka e objavena i dokumentacijata {to pretstavuva nejzin sostaven<br />

del.<br />

Od vleguvaweto vo sila na odlukata celokupnata dokumentacija<br />

e dostapna za site gra|ani, odnosno zainteresirani subjekti i tie mo-<br />

`at da vr{at uvid vo nea.<br />

Vakviot na~in na objavuvawe e usloven od tehni~kata nelogi~nost<br />

celokupnata dokumentacija za donesuvawe na opredelen propis,<br />

odnosno plan da se objavi vo slu`benoto glasilo poradi {to smetame<br />

deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenata<br />

odluka so Ustavot i Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe.<br />

3. [to se odnesuva do navodite vo inicijativata deka osporenata<br />

odluka ne bila vo soglasnost so Pravilnikot za standardi i normativi<br />

za planirawe na prostorot, smetame deka Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija soglasno ~l. 110 al. 1 i 2 i ~l. 28 al. 1 od Delovnikot<br />

ne e nadle`en da odlu~uva za me|usebnata soglasnost na tie<br />

propisi poradi {to inicijativata i vo ovoj del treba da se otfrli.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na:<br />

a) zakonitosta na Odlukata za usvojuvawe na Detalniot urbanisti~ki<br />

plan za uraban blok 54 vo Tetovo br. 07-1673/6 donesen od Sovetot<br />

na op{tina Tetovo na 24 noemvri 2004 godina, i<br />

b) me|usebnata soglasnost na Odlukata so Pravilnikot za standardi<br />

i normativi za planirawe na prostorot ("SV RM," br. 2/2002 i<br />

50/2003).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 28 alineja 1 i 2 i ~len 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 6<br />

juli 2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na: a) zakonitosta na Odlukata za usvojuvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za Urban blok 54 vo Tetovo br. 07-1673/6 donesena<br />

659

od Sovetot na op{tina Tetovo na 24 noemvri 2004 godina ("Slu`ben<br />

glasnik na op{tina Tetovo" br. 9/2004 od 26 noemvri 2004 godina) i<br />

b) me|usebnata soglasnost na Odlukata so Pravilnikot za standardi<br />

i normativi za planirawe na prostorot ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 2/2002 i 50/2003).<br />

2. Krste Ristovski od Tetovo na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenusvawe<br />

na zakonitosta na odlukata ozna~ena vo t. 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite na podnositelot na inicijativata osporenata<br />

odluka ne bila vo soglasnost so Zakonot za prostornoto i urbanisti-<br />

~koto planirawe, zatoa {to pred nejzinoto donesuvawe ne bila donesena<br />

nacrt odluka za izmena na planot, ne bilo doneseno re{enie za<br />

stavawe na javen uvid i javna rasprava po nacrt izmenite kako zadol`itelni<br />

elementi na postapkata za donesuvawe na planot, nitu pak bila<br />

pribavena soglasnost od Ministerstvoto za transport i vrski.<br />

Nezakonitata postapka za usvojuvawe na planot spored podnositelot<br />

na inicijativata proizleguvala i od sodr`inata na ~len 2 od<br />

Odlukata za usvojuvawe na planot spored koj sostaven del na odlukata<br />

bila i tehni~kata dokumentacija br. 06/02 izrabotena od DOO "Teplan"<br />

- Tetovo koja ne se objavuvala bez pritoa da bidat navedeni pri-<br />

~inite za neobjavuvawe na odlukata.<br />

Osporenata odluka spored podnositelot na inicijativata ne<br />

bila vo soglasnost i so Pravilnikot za standardi i normativi za ureduvawe<br />

na prostorot ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

50/2003), zatoa {to so nea se dopu{ta izgradenost na lokacijata na<br />

podnositelot na inicijativata od 88%, a spored Pravilnikot maksimalniot<br />

procent na izgradenost treba da iznesuva 60%.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka Sovetot na op{tina Tetovo<br />

na 24 noemvri 2004 godina, donel Odluka za usvojuvawe na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan od Urban blok 54 vo Tetovo.<br />

So ovaa odluka se usvojuva Detalniot urbanistički plan od<br />

Urban blok 54 vo Tetovo ograni~en so ulicite "Jane Sandanski," "Mar{al<br />

Tito", "B. Toska" i "JNA".<br />

Vo ~lenot 2 od Odlukata e predvideno deka sostaven del na ovaa<br />

odluka e tehni~kata dokumentacija br. 06/02, izrabotena od DOO "Teplan"<br />

- Tetovo, koj ne se objavuva, a dva primeroci se ~uvaat vo Ministerstvoto<br />

za transport i vrski PE Tetovo i dva primeroci vo Sektorot<br />

za urbanizam i za{tita na `ivotnata sredina, soobra}aj i pati{ta<br />

i komunalni dejnosti.<br />

Spored ~len 3 od Odlukata taa vleguva vo sila osmiot den od denot<br />

na objavuvaweto vo "Slu`ben glasnik na op{tina Tetovo."<br />

4. Vo natamo{nata postapka Sudot utvrdi deka so Re{enie U.<br />

br. 217/2004 od 23 mart 2005 godina ne povel postapka za ocenuvawe na<br />

zakonitosta na Detalniot urbanisti~ki plan od Urban blok 54 vo Tetovo<br />

br. 07-1673/6 donesen od Sovetot na op{tina Tetovo na 24 noemvri<br />

660

2004 godina.<br />

Vo vrska so osporeniot Detalen urbanisti~ki plan, Sudot po<br />

predmetot U. br. 217/2004 i po povod na predmetnata inicijativa utvrdi<br />

deka izmenite na planot se izvr{eni po donesuvawe, odnosno prezemawe<br />

na dejstvija od strana na organite nadle`ni za vodewe na postapkata<br />

za donositelot na planot i toa:<br />

- Odluka za pokrenuvawe postapka za izmeni i dopolnuvawe na<br />

Detalniot urbanisti~ki plan na del od VI stanbena zaednica donesena<br />

od gradona~alnikot na op{tina Tetovo na 17 april 2002 godina, so koja<br />

odluka se prifa}a inicijativata na glavniot arhitekt za izmena na<br />

Detalniot urbanisti~ki plan za del od VI stanbena zaednica ograni-<br />

~ena so ulicite "J. Sandanski", "M. Tito", "B. Toska" i "JNA."<br />

- Izve{taj od stru~nata revizija na nacrt-planot za Urban blok<br />

54 Tetovo koja ja izvr{ila stru~na komisija od Javnoto pretprijatie<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe - Skopje na koja i bil staven<br />

na uvid tekstualniot del i grafi~kiot del na planot.<br />

- Odgovor na stru~nata revizija za Detalniot urbanisti~ki<br />

plan izgotven od izrabotuva~ot na planot "Teplan" - Tetovo od januari<br />

2003 godina.<br />

- Mislewe (Zaklu~ok) za izrabotenata tehni~ka dokumentacija<br />

za izmeni i dopolnuvawa na Detalniot urbanisti~ki plan na del od VI<br />

stanbena zaednica vo Tetovo, izgotveno od glavniot arhitekt na 4 fevruari<br />

2003 godina.<br />

Vo ovoj dokument se naveduva deka se dostaveni nacrt-izmena i<br />

dopolnuvawe na del od VI stanbena zaednica izgotven od "Teplan" - Tetovo<br />

zaveden pod teh. br. 06/02.<br />

Izraboteniot nacrt-plan gi zadovoluva osnovnite parametri<br />

predvideni so postojniot Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

i potrebite za takva izmena, pa kako takov mo`e da odi vo natamo{nata<br />

postapka za izrabotka i donesuvawe na izmeni i dopolnuvawe<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan (javna anketa) soglasno so pozitivnite<br />

propisi.<br />

- Stru~no mislewe na Ministerstvoto za transport i vrski za<br />

Nacrt - Detalniot urbanisti~ki plan za del od VI stanbena zaednica<br />

Urban blok 54 pome|u ulicite "J. Sandanski", "M. Tito", "B. Toska" i<br />

"JNA" od 18 fevruari 2003 godina.<br />

- Odluka na gradona~alnikot na op{tina Tetovo za organizirawe<br />

na javna anketa po izmenite na Detalniot urbanisti~ki plan od 4<br />

april 2003 godina.<br />

- Soop{tenie na gradona~alnikot na op{tina Tetovo za organizirawe<br />

na javna anketa po Nacrt na Detalniot urbanisti~ki plan od<br />

4 april 2003 godina.<br />

- Barawe za objavuvawe na oglas za javna anketa (Dnevnik, Fakti,<br />

Kis i Koha) od 4 april 2003 godina.<br />

661

- Re{enie od gradona~alnikot na op{tina Tetovo za formirawe<br />

komisija za izgotvuvawe na Izve{taj za sprovedena javna anketa od<br />

22 april 2003 godina.<br />

- Zapisnik od rabotata na Komisijata za razgleduvawe anketni<br />

listovi od 15 maj 2003 godina.<br />

- Izve{taj od rabotata na Komisijata za razgleduvawe na anketni<br />

listovi od 15 maju 2003 godina.<br />

- Izvestuvawe od glavniot arhitekt na grad Tetovo za postapuvawe<br />

po stru~na revizija i javnata anketa vo Nacrt na Detalniot urbanisti~ki<br />

plan od 9 juli 2003 godina.<br />

- Barawe od op{tina Tetovo do Ministerstvoto za transport i<br />

vrski za soglasnost za primena na planot od 9 april 2004 godina.<br />

- Soglasnost od Ministerstvoto za transport i vrski na predlog<br />

Detalniot urbanisti~ki plan za Urban blok 54 (Ulica "J. Sandanski,"<br />

"M. Tito," "B. Toska" i "JNA") vo Tetovo od 27 april 2004 godina.<br />

Vrz osnova na vaka sprovedenata postapka, a soglasno Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe Sovetot na op{tina Tetovo<br />

na 24 noemvri 2004 godina ja donel osporenata odluka.<br />

5. Spored ~len 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako za istata<br />

rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniov slu~aj Ustavniot sud ja<br />

ocenuval osporenata odluka za donesuvawe na Detalniot urbanisti~ki<br />

plan vo odnos na postapkata za nejzinoto donesuvawe, a po povod na<br />

ovaa inicijativa i pri~inite za nejzinoto osporuvawe nema osnovi za<br />

poinakvo odlu~uvawe, odlu~i kako vo to~kata 1 a) od ova re{enie.<br />

6. Po odnos na navodite od inicijativata deka osporenata odluka<br />

ne bila vo soglasnost so Ustavot, odnosno Zakonot za prostornoto i<br />

urbanisti~koto planirawe, zatoa {to ne bila objavena tehni~kata dokumentacija<br />

na planot, Sudot smeta deka se neosnovani. Imeno, vo postapkata<br />

za donesuvawe na urbanisti~kite planovi grafi~kiot prikaz<br />

od planot se objavuva i pred da bide donesena odlukata so stavawe na<br />

javen uvid na nacrt-planot so {to na gra|anite ne im e onevozmo`eno i<br />

po donesuvawe na planot da izvr{at uvid vo dokumentacijata.<br />

So objavuvaweto na osporenata odluka vo slu`benoto glasilo<br />

se smeta deka e objavena i dokumentacijata {to pretstavuva nejzin sostaven<br />

del.<br />

Od vleguvaweto vo sila na odlukata celokupnata dokumentacija<br />

e dostapna za site gra|ani, odnosno zainteresirani subjekti i tie mo-<br />

`at da vr{at uvid vo nea.<br />

Vakviot na~in na objavuvawe e usloven od tehni~kata nemo`nost<br />

celokupnata dokumentacija za donesuvawe na opredelen propis,<br />

odnosno plan da se objavi vo slu`benoto glasilo poradi {to ne mo`e<br />

da se postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenata odluka so Usta-<br />

662

vot i Zakonot za prostornoto i urbanisti~koto planirawe.<br />

7. [to se odnesuva do navodite vo inicijativata deka osporenata<br />

odluka ne bila vo soglasnost so Pravilnikot za standardi i normativi<br />

za planirawe na prostorot, Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

soglasno ~len 110 alineja 1 i 2 od Ustavot ne e nadle`en da odlu-<br />

~uva za me|usebnata soglasnost na tie propisi poradi {to soglasno<br />

~len 28 alineja 1 od Delovnikot odlu~i kako vo to~kata 1 b) od ova re-<br />

{enie.<br />

8. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 a) i<br />

1 b) od ova re{enie.<br />

9. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko<br />

Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

663

664

68. U. br. 114/2005 (07. 09 2005)<br />

Osporen akt<br />

^lenovite 37 do 63 od Zakonot za utvrduvawe i naplata na javnite<br />

prihodi ("SV RM," br. 13/2001, 61/2002 i 19/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

So inicijativata, se osporuvaat ~l. 37 do 63 od Zakonot, odnosno<br />

site ~lenovi koi se sodr`ani vo Del treti to~ka 2 od Zakonot so<br />

naslov "Prisilna naplata" na dano~en dolg, pari~ni kazni i kamati<br />

na dano~niot dol`nik.<br />

Imeno, spored podnositelot na inicijativata, so navedenite zakonski<br />

odredbi bilo predvideno prisilnata naplata da se izvr{i so<br />

popis, procena i proda`ba po pat na javno naddavawe, me|utoa popisot,<br />

procenata i proda`bata i naplatata od prodadenite predmeti od upravata<br />

za javni prihodi, se vr{ela ednostrano, odnosno od ovlasteno<br />

lice na organot za javni prihodi, dano~en izvr{itel.<br />

Spored toa, podnositelot na inicijativata smeta deka osporenite<br />

zakonski odredbi bile vo sprotivnost so ~l. 8 st. 1 al. 4 od Ustavot,<br />

so koja odredba bila predvidena podelba na dr`avnata vlast na zakonodavna,<br />

izvr{na i sudska. Imeno, prisilnata naplata za pari~no<br />

pobaruvawe spored podnositelot, ja sproveduva isklu~ivo sudskata<br />

vlast, odnosno sudovite soglasno odredbite od Zakonot za izvr{nata<br />

postapka vrz osnova na izvr{en naslov vo izvr{na postapka.<br />

Sodr`ina na osporenite ~lenovi od Zakonot<br />

Vo osporenite ~l. 37 do 62 od Zakonot, se reguliraat pra{awata<br />

za prisilna naplata na pristignat dano~en dolg, pari~nite kazni i<br />

kamatite i javnata proda`ba na zaplenetite predmeti.<br />

Pred da se pristapi kon prisilna naplata na dano~niot dolg,<br />

pari~nata kazna i kamatite, organot za javni prihodi e dol`en da mu<br />

dostavi pismena opomena na dano~niot dol`nik, spored sodr`inata na<br />

~l. 38 od Zakonot. Prisilnata naplata na dano~niot dolg, tro{ocite i<br />

kamatite se vr{i vrz osnova na re{enie za odreduvawe prisilna naplata<br />

koe go donesuva organot za javni prihodi kaj koj dano~niot dol`nik<br />

e registriran, a vo ~l. 39 st. 3 od Zakonot se regulirani elementite<br />

na vaka donesenoto re{enie. So ~l. 40 od Zakonot se regulira vi-<br />

665

sinata na tro{ocite vo postapkata na prisilna naplata, tro{ocite za<br />

sekoe izleguvawe na slu`beno lice na organot za javni prihodi vo<br />

vrska so popisot i proda`bata, tro{ocite za prevoz i ~uvawe na predmeti<br />

i sli~no, kako i tro{ocite za procenuva~i i svedoci, a site navedeni<br />

tro{oci pa|aat na tovar na dano~niot dol`nik.<br />

Vo ~l. 41 od Zakonot, se opredeluva imotot, prihodite i pobaruvawata<br />

na dano~niot dol`nik, kako i predmeti {to se vo funkcija na<br />

delovni prostorii {to ne mo`at da bidat predmet na prisilna naplata,<br />

odnosno se izzemani od izvr{uvaweto, koi se taksativno navedeni.<br />

Kako sredstva na izvr{uvawe vo osporeniot Zakon se predviduvaat:<br />

popis so procena i proda`ba na imotot po pat na javno naddavawe<br />

vo ~len 42, administrativna zabrana od li~nite primawa, organot za<br />

javni prihodi mo`e, zaradi naplata na dano~niot dolg, da donese re{enie<br />

za zabrana na koristewe na sredstvata na dano~niot dol`nik od<br />

negovite smetki, na li~nite primawa od raboten odnos i na negovite<br />

pobaruvawa, a na nositelot na platniot promet, na dol`nikot na dano-<br />

~niot dol`nik, odnosno na isplatitelot na li~nite primawa da im<br />

nalo`i sredstvata da gi uplatat vo korist na dano~niot dolg.<br />

Vo ~l. 45 od osporeniot Zakon e predvideno prisilnata naplata<br />

na dano~niot dolg, pari~nata kazna i kamatata da ja vr{i dano~en izvr{itel<br />

koj e ovlasteno slu`beno lice na organot za javni prihodi.<br />

Spored ~l. 47 od osporeniot Zakon, popisot go opfa}a imotot, prihodite<br />

i pobaruvawata na dano~niot dol`nik od koj na najlesen i najbrz<br />

na~in i so najmalku tro{oci za dano~niot dol`nik }e ja obezbedi naplatata<br />

na dano~niot dolg.<br />

Ponatamu e predvideno pri popisot dano~niot izvr{itel da<br />

napravi i procena na imotot, a vo slu~aj na potreba ima mo`nost i za<br />

anga`irawe na drugo lice-procenitel. Za izvr{eniot popis i procena<br />

se sostavuva zapisnik, so podatoci i podrobnosti kako {to e predvideno<br />

vo ~l. 50. Primerok od zapisnikot se vra~uva na dano~niot dol-<br />

`nik.<br />

Prisilna naplata na dano~niot dolg }e se napravi od nedvi`niot<br />

imot na dol`nikot, samo vo slu~aj ako istiot ne mo`e da se naplati<br />

vo celina od dvi`niot imot, kako {to e predvideno vo ~l. 51 od<br />

osporeniot Zakon. Vo ~l. 51 e predvideno ovlastuvawe za dano~niot<br />

izvr{itel da gi otvori zatvorenite delovni prostorii na dol`nikot<br />

dokolku istiot ne saka da gi otvori sam, pri {to vakvoto dejstvie se<br />

prezema vo prisustvo na dvajca svedoci, a seto ova se konstatira vo zapisnikot.<br />

Osporenite ~l. 53 i 54, ja reguliraat sostojbata na pojava na<br />

treto lice koe pretendira kako sopstvenik na imotot predmet na popis<br />

i procena, mo`nosta za podnesuvawe na izla~na tu`ba, odlagaweto<br />

na postapkata do zavr{uvaweto na sporot po tu`bata, ~uvaweto na<br />

ve}e popi{anite predmeti i obvrskata sprema tretoto lice da se podnese<br />

krivi~na prijava dokolku vo postapkata se utvrdi deka ne e sops-<br />

666

tvenik na sporniot imot.<br />

Vtoroto sredstvo na izvr{uvawe, administrativna zabrana ili<br />

zabrana od `iro-smetka kaj dano~en dol`nik pravno lice e regulirano<br />

vo ~l. 57 od osporeniot Zakon. Za podnesena `alba od dol`nikot na<br />

dano~niot dol`nik predvideno e suspenzivno dejstvo na `albata vo st.<br />

3 od ovaa odredba.<br />

Postapuvaweto pri javna proda`ba po pat na javno naddavawe<br />

na zaplenetite predmeti, so to~en redosled na namiruvawe na obvrskite<br />

na dol`nikot e regulirana vo ~l. 58 do 62 od osporeniot Zakon.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 42/<br />

2002 od 19 juni 2002 godina ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na Zakonot za utvrduvawe i naplata na javnite prihodi ("SV RM,"<br />

br. 13/2001) vo celost i posebno osporenite ~l. 37 do 62 od istiot<br />

Zakon.<br />

Vo obrazlo`enieto na Re{enieto se veli deka: " Vladeeweto na<br />

pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska<br />

od ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4 se temelni vrednosti na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija.<br />

Vo Republika Makedonija zakonite mora da bidat vo soglasnost<br />

so Ustavot, a site drugi propisi so Ustav i zakon i sekoj e dol`en da<br />

gi po~ituva Ustavot i zakonite, soglasno ~l. 51 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

Organite na dr`avnata uprava rabotite od svojata nadle`nost<br />

gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakonite i<br />

za svojata rabota se odgovorni na Vladata, soglasno ~len 96 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija.<br />

Sudskata vlast ja vr{at sudovite soglasno ~l. 98 st. 1 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija. Sudovite se samostojni i nezavisni. Sudovite<br />

sudat vrz osnova na Ustavot i zakonite i me|unarodnite dogovori<br />

ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot, soglasno stav 2, a vidovite,<br />

nadle`nosta, osnovaweto, ukinuvaweto, organizacijata i sostavot<br />

na sudovite, kako i postapkata pred niv, se ureduva so zakon {to se<br />

donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici<br />

soglasno stav 5 od istata odredba.<br />

Spored ~l. 1 st. 2 od Zakonot za izvr{nata postapka ("SV RM,"<br />

br. 53/1997), odredbite na ovoj zakon se primenuvaat i vrz prisilno<br />

izvr{uvawe na odluka donesena vo upravna postapka koja glasi na ispolnuvawe<br />

na pari~no pobaruvawe za koe se odlu~uva vo upravna postapka,<br />

osven ako za toa izvr{uvawe ili obezbeduvawe so zakon e opredelena<br />

nadle`nost na drug organ.<br />

Postojat pogolem broj na zakoni i drugi propisi, koi sodr`at<br />

odredbi {to se odnesuvaat na izvr{nata postapka, {to posebno e izra-<br />

667

zeno vo oblasta na danocite i drugite javni dava~ki kako na primer:<br />

Zakonot za personalen danok na dohod, Zakonot za danocite na imot i<br />

drugi.<br />

Vo smisla na ~l. 15 st. 2 t. 2 od Zakonot za izvr{nata postapka,<br />

izvr{na isprava e i izvr{na odluka i poramnuvawe vo upravna postapka,<br />

ako glasat na pari~na obvrska. Kako odluka vo izvr{na postapka vo<br />

smisla na ovoj zakon, se smeta re{enie i zaklu~ok na organ na upravata,<br />

kako i na pravno lice, koi se doneseni vo vr{eweto na nivnite<br />

javni ovlastuvawa, a kako poramnuvawe vo upravnata postapka se smeta<br />

poramnuvawe sklu~eno vo smisla na Zakonot za op{tata upravna postapka,<br />

soglasno ~l. 16 st. 2 od Zakonot za izvr{nata postapka.<br />

Spored ~l. 272 od Zakonot za op{tata upravna postapka ("SL.<br />

SFRJ" br. 47/1986), koj e prezemen kako republi~ki propis soglasno<br />

~l. 5 od Ustavniot zakon za sproveduvawe na Ustavot na Republika Makedonija,<br />

izvr{uvaweto na re{enieto doneseno vo upravna postapka se<br />

sproveduva zaradi ostvaruvawe na pari~ni pobaruvawa ili nepari~ni<br />

obvrski.<br />

Spored ~l. 275 st. 1 od istiot Zakon, izvr{uvaweto na re{enieto<br />

se sproveduva po administrativen pat (administrativno izvr{uvawe),<br />

a vo slu~aite predvideni so ovoj zakon - po sudski pat (sudsko<br />

izvr{uvawe).<br />

Vo stav 2 od istata odredba e predvideno administrativnoto<br />

izvr{uvawe go sproveduvaat organite na upravata spored odredbite na<br />

ovoj zakon odnosno na poseben zakon, a sudskoto izvr{uvawe-nadle`niot<br />

sud spored propisite {to va`at za sudskoto izvr{uvawe.<br />

Spored ~l. 276 st. 2 od Zakonot za op{tata upravna postapka<br />

izvr{uvaweto zaradi ispolnuvawe na pari~ni obvrski se sproveduva<br />

po sudski pat. Po isklu~ok, izvr{uvaweto zaradi ispolnuvawe na pari~ni<br />

obvrski od primawata vrz osnova na raboten odnos mo`e da se<br />

sprovede po administrativen pat po soglasnost na izvr{enikot.<br />

Trgnuvaj}i od citiranite odredbi na Zakonot za izvr{nata postapka,<br />

proizleguva deka odredbite na ovoj Zakon, po odnos na prisilnata<br />

naplata na pari~ni pobaruvawa nema da se primenuvaat dokolku<br />

vo drug poseben zakon e predvideno prisilnata naplata na pari~nite<br />

pobaruvawa da ja sproveduva drug organ, {to e slu~aj so osporeniot Zakon,<br />

koj predviduva prisilnata naplata da ja sproveduva oran na upravata.<br />

Od druga strana, odredbite na Zakonot za op{tata upravna postapka,<br />

predviduvaat prisilnata naplata na pari~nite pobaruvawa da<br />

se sproveduva spored odredbite na Zakonot za izvr{nata postapka, no<br />

ovoj Zakon dozvoluva takvata postapka da ja spreveduva drug organ dokolku<br />

toa e opredeleno vo poseben zakon, pa Sudot smeta deka ne mo`e<br />

da se prifati tvrdeweto vo inicijativata deka materijata za prisilna<br />

naplata na pari~nite pobaruvawa regulirana vo ~l. 37 do 62 od osporeniot<br />

Zakon pripa|a isklu~ivo vo sudska nadle`nost.<br />

668

Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~l. 276 st. 2 od Zakonot za op{tata<br />

upravna postapka, proizleguva deka prisilnata naplata na pari~nite<br />

obvrski se sproveduva po sudski pat. Me|utoa, od druga strana, od sodr-<br />

`inata na ~l. 1 st. 2 od Zakonot za izvr{nata postapka, proizleguva<br />

deka predmet na prisilna naplata vo sudska postapka ne mo`e da bide<br />

sekoja odluka donesena vo upravnata postapka koja glasi na pari~no pobaruvawe,<br />

zaradi isklu~okot sodr`an vo ovaa odredba.<br />

Imeno, dokolku vo drug poseben zakon e opredelena nadle`nost<br />

na drug organ, sudot ne e nadle`en da ja sprovede prisilnata naplata,<br />

tuku istata }e se sprovede od strana na organot opredelen so posebniot<br />

zakon. Toa e slu~aj i po odnos na osporenite ~l. 37 do 62 od Zakonot<br />

za utvrduvawe i naplata na javnite prihodi.<br />

Ova od pri~ini {to vo smisla na odredbite od osporeniot Zakon,<br />

kako ogran {to }e ja sproveduva prisilnata naplata e opredelena<br />

Upravata za javni prihodi, koja ima svojstvo na pravno lice, soglasno<br />

~l. 2 od spomenatiot Zakon.<br />

Od seto navedeno, Sudot zaklu~i deka so osporeniot Zakon vo<br />

celost i posebno osporenite odredbi ne se povreduva principot na<br />

vladeewe na pravoto i principot za podelba na vlasta. Ova posebno<br />

ako se ima predvid deka sudskata izvr{na postapka dozvoluva prisilna<br />

naplata na pari~no pobaruvawe {to poteknuva od upravna postapka da<br />

go sprovede drug organ koga toa e opredeleno so drug zakon, pa cenime<br />

deka postoi jasno razgrani~uvawe na izvr{nata i sudskata vlast.<br />

Poradi izlo`enoto, Sudot oceni deka se neosnovani navodite vo inicijativata<br />

za nesoglasnost na osporeniot Zakon so ~l. 8 st. 1 lineja 3 i<br />

4 od Ustavot."<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 al. 1 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako za istata rabota<br />

ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Osporenite odredbi od Zakonot za utvrduvawe i naplata na javnite<br />

prihodi, bile predmet na ocenuvawe od strana na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija po odnos na nivnata soglasnost so ~l. 8 st. 1<br />

al. 4 od Ustavot na Republika Makedonija. Pritoa, Sudot donese Re{enie<br />

U. br. 42/2002 od 19 juni 2002 godina za nepoveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na Zakonot vo celost, kako i na posebno osporenite<br />

~l. 37 do 62 od Zakonot.<br />

Vo ovaa postapka, osporenite odredbi bile ocenuvani od aspekt<br />

na ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, 51 i 98 st. 1, 2 i 5 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

i Sudot utvrdi deka so osporenite odredbi ne se povreduva<br />

principot na vladeewe na pravoto i principot na podelba na vlasta.<br />

669

Ako se ima vo vid deka sudskata izvr{na postapka dozvoluva prisilna<br />

naplata na pari~no pobaruvawe {to poteknuva od upravna postapka da<br />

ja sprovede drug organ koga toa e opredeleno so drug zakon, spored Sudot,<br />

postoi jasno razgrani~uvawe na izvr{nata i sudskata vlast, poradi<br />

{to ne go postavi pra{aweto za nivnata soglasnost so ~l. 8 st. 1<br />

al. 4 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Od pri~ina {to smetame deka vo konkretniov slu~aj, po povod<br />

sega podnesenata inicijativa, ne postojat poinakvi osnovi za odlu~uvawe<br />

od utvrdenite pri donesuvaweto na pogorecitiranoto re{enie,<br />

na Sudot mu se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 37 do 63 od Zakonot za utvrduvawe i naplata<br />

na javnite prihodi ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 13/2001, 61/2002 i 19/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 28 alineja 2 i ~len 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 7<br />

septemvri 2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenovite 37 do 63 od Zakonot za utvrduvawe i<br />

naplata na javnite prihodi ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 13/2001, 61/2002 i 19/2004).<br />

2. Todor Pqakov od Veles na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na ~lenovite od Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

So inicijativata, se osporuvaat ~lenovite 37 do 63 od Zakonot,<br />

odnosno site ~lenovi koi se sodr`ani vo Del treti to~ka 2 od Zakonot<br />

so naslov "Prisilna naplata" na dano~en dolg, pari~ni kazni i kamati<br />

na dano~niot dol`nik.<br />

Imeno, spored podnositelot na inicijativata, so navedenite zakonski<br />

odredbi bilo predvideno prisilnata naplata da se izvr{i so<br />

popis, procena i proda`ba po pat na javno naddavawe, me|utoa popisot,<br />

procenata i proda`bata i naplatata od prodadenite predmeti od upravata<br />

za javni prihodi, se vr{ela ednostrano, odnosno od ovlasteno<br />

lice na organot za javni prihodi, dano~en izvr{itel.<br />

Spored toa, podnositelot na inicijativata smeta deka osporenite<br />

zakonski odredbi bile vo sprotivnost so ~lenot 8 stav 1 alineja 4<br />

670

od Ustavot, so koja odredba bila predvidena podelba na dr`avnata<br />

vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska. Imeno, prisilnata naplata za<br />

pari~no pobaruvawe spored podnositelot, ja sproveduva isklu~ivo sudskata<br />

vlast, odnosno sudovite soglasno odredbite od Zakonot za izvr-<br />

{nata postapka vrz osnova na izvr{en naslov vo izvr{na postapka.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka vo osporenite ~lenovi 37 do<br />

62 od Zakonot, se reguliraat pra{awata za prisilna naplata na pristignat<br />

dano~en dolg, pari~nite kazni i kamatite i javnata proda`ba<br />

na zaplenetite predmeti.<br />

Pred da se pristapi kon prisilna naplata na dano~niot dolg,<br />

pari~nata kazna i kamatite, organot za javni prihodi e dol`en da mu<br />

dostavi pismena opomena na dano~niot dol`nik, spored sodr`inata na<br />

~len 38 od Zakonot. Prisilnata naplata na dano~niot dolg, tro{ocite<br />

i kamatite se vr{i vrz osnova na re{enie za odreduvawe prisilna naplata<br />

koe go donesuva organot za javni prihodi kaj koj dano~niot dol`nik<br />

e registriran, a vo ~len 39 stav 3 od Zakonot se regulirani elementite<br />

na vaka donesenoto re{enie. So ~len 40 od Zakonot se regulira<br />

visinata na tro{ocite vo postapkata na prisilna naplata, tro{ocite<br />

za sekoe izleguvawe na slu`beno lice na organot za javni prihodi<br />

vo vrska so popisot i proda`bata, tro{ocite za prevoz i ~uvawe na<br />

predmeti i sli~no, kako i tro{ocite za procenuva~i i svedoci, a site<br />

navedeni tro{oci pa|aat na tovar na dano~niot dol`nik.<br />

Vo ~l. 41 od Zakonot, se opredeluva imotot, prihodite i pobaruvawata<br />

na dano~niot dol`nik, kako i predmeti {to se vo funkcija na<br />

delovni prostorii {to ne mo`at da bidat predmet na prisilna naplata,<br />

odnosno se izzemeni od izvr{uvaweto, koi se taksativno navedeni.<br />

Kako sredstva na izvr{uvawe vo osporeniot Zakon se predviduvaat:<br />

popis so procena i proda`ba na imotot po pat na javno naddavawe<br />

vo ~len 42, administrativna zabrana od li~nite primawa, organot za<br />

javni prihodi mo`e, zaradi naplata na dano~niot dolg, da donese re{enie<br />

za zabrana na koristewe na sredstvata na dano~niot dol`nik od<br />

negovite smetki, na li~nite primawa od raboten odnos i na negovite<br />

pobaruvawa, a na nositelot na platniot promet, na dol`nikot na dano-<br />

~niot dol`nik, odnosno na isplatitelot na li~nite primawa da im nalo`i<br />

sredstvata da gi uplatat vo korist na dano~niot dolg.<br />

Protiv re{enieto so koe se opredeluva prisilna naplata po<br />

pat na proda`ba ili so administrativna zabrana, odnosno zabrana na<br />

`iro smetkata, dano~niot obvrznik mo`e da izjavi `alba do ministerot<br />

za finansii, koja ne go odlaga izvr{uvaweto na re{enieto<br />

kako {to e predvideno vo ~lenovite 44 stav 1 i 3 i 57 stav 2 i 3.<br />

Vo ~len 45 od osporeniot Zakon e predvideno prisilnata naplata<br />

na dano~niot dolg, pari~nata kazna i kamatata da ja vr{i dano~en<br />

izvr{itel koj e ovlasteno slu`beno lice na organot za javni prihodi.<br />

Spored ~len 47 od osporeniot Zakon, popisot go opfa}a imotot, prihodite<br />

i pobaruvawata na dano~niot dol`nik od koj na najlesen i naj-<br />

671

z na~in i so najmalku tro{oci za dano~niot dol`nik }e ja obezbedi<br />

naplatata na dano~niot dolg.<br />

Ponatamu e predvideno pri popisot dano~niot izvr{itel da<br />

napravi i procena na imotot, a vo slu~aj na potreba ima mo`nost i za<br />

anga`irawe na drugo lice-procenitel. Za izvr{eniot popis i procena<br />

se sostavuva zapisnik, so podatoci i poedinosti kako {to e predvideno<br />

vo ~len 50. Primerok od zapisnikot se vra~uva na dano~niot dol-<br />

`nik.<br />

Prisilna naplata na dano~niot dolg }e se napravi od nedvi`niot<br />

imot na dol`nikot, samo vo slu~aj ako istiot ne mo`e da se naplati<br />

vo celina od dvi`niot imot, kako {to e predvideno vo ~len 51<br />

od osporeniot Zakon. Vo ~len 51 e predvideno ovlastuvawe za dano~niot<br />

izvr{itel da gi otvori zatvorenite delovni prostorii na dol-<br />

`nikot dokolku istiot ne saka da gi otvori sam, pri {to vakvoto dejstvie<br />

se prezema vo prisustvo na dvajca svedoci, a seto ova se konstatira<br />

vo zapisnikot.<br />

Osporenite ~lenovi 53 i 54, ja reguliraat sostojbata na pojava<br />

na treto lice koe pretendira kako sopstvenik na imotot predmet na<br />

popis i procena, mo`nosta za podnesuvawe na izla~na tu`ba, odlagaweto<br />

na postapkata do zavr{uvaweto na sporot po tu`bata, ~uvaweto<br />

na ve}e popi{anite predmeti i obvrskata sprema tretoto lice da se<br />

podnese krivi~na prijava dokolku vo postapkata se utvrdi deka ne e<br />

sopstvenik na sporniot imot.<br />

Vtoroto sredstvo na izvr{uvawe, administrativna zabrana ili<br />

zabrana od `iro-smetka kaj dano~en dol`nik pravno lice e regulirano<br />

vo ~len 57 od osporeniot Zakon. Za podnesena `alba od dol`nikot na<br />

dano~niot dol`nik predvideno e suspenzivno dejstvo na `albata vo<br />

stav 3 od ovaa odredba.<br />

Postapuvaweto pri javna proda`ba po pat na javno naddavawe<br />

na zaplenetite predmeti, so to~en redosled na namiruvawe na obvrskite<br />

na dol`nikot e regulirana vo ~lenovite 58 do 62 od osporeniot<br />

Zakon.<br />

4. Soglasno ~len 110 alineja 1 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija odlu`uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot.<br />

Soglasno ~len 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako za istata<br />

rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Osporenite odredbi od Zakonot za utvrduvawe i naplata na javnite<br />

prihodi, bile predmet na ocenuvawe od strana na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija po odnos na nivnata soglasnost so ~lenot 8<br />

stav 1 alineja 4 od Ustavot na Republika Makedonija. Pritoa, Sudot<br />

donese Re{enie U. br. 42/2002 od 19 juni 2002 godina za nepoveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na Zakonot vo celost, kako i na<br />

posebno osporenite ~lenovi 37 do 62 od Zakonot.<br />

672

Vo ovaa postapka, osporenite odredbi bile ocenuvani od aspekt<br />

na ~lenovite 8 stav 1 alinei 3 i 4, 51 i 98 stav 1, 2 i 5 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija i Sudot utvrdi deka so osporenite odredbi ne<br />

se povreduva principot na vladeewe na pravoto i principot na podelba<br />

na vlasta. Ova od pri~ina {to ako se ima vo vid deka sudskata izvr{na<br />

postapka dozvoluva prisilna naplata na pari~no pobaruvawe<br />

{to poteknuva od upravna postapka da ja sprovede drug organ koga toa e<br />

opredeleno so drug zakon, spored Sudot, postoi jasno razgrani~uvawe<br />

na izvr{nata i sudskata vlast, poradi {to ne go postavi pra{aweto za<br />

nivnata soglasnost so ~len 8 stav 1 alineja 4 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

Od pri~ina {to vo konkretniov slu~aj, po povod sega podnesenata<br />

inicijativa, ne postojat poinakvi osnovi za odlu~uvawe od utvrdenite<br />

pri donesuvaweto na citiranoto re{enie, Sudot odlu~i da ja<br />

otfrli inicijativata soglasno ~len 28 alinea 2 od Delovnikot.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko<br />

Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

673

674

79. U. br. 106/2005 (14. 09. 2005)<br />

Osporena odredba<br />

^len 183 vo delot: "i po odobrenie na ministerot za pravda" od<br />

Krivi~niot zakonik ("SV RM," br. 37/1996, 80/1999, 4/2002, 43/2003 i 19/<br />

2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata so osporeniot del od odredbata<br />

se ograni~uvalo, odnosno uslovuvalo Javnoto obvinitelstvo da<br />

bara odobrenie od ministerot za pravda da prezeme gonewe za storeno<br />

krivi~no delo od ~l. 181 i 182 od Krivi~niot zakonik, iako ovoj organ,<br />

soglasno ~l. 106 st. 1 od Ustavot bil predviden kako edinstven i samostoen<br />

organ {to gi goni storitelite na krivi~nite dela i drugite so<br />

zakon utvrdeni kaznivi dela i vr{i drugi raboti utvrdeni so zakon.<br />

Imeno, vo navedenata ustavnata odredba ili vo koja bilo druga<br />

ustavna odredba ne postoelo ograni~uvawe za Javnoto obvinitelstvo<br />

vo nasoka da mora prethodno da bara odobrenie od ministerot za pravda<br />

za da prezeme gonewe za koe bilo krivi~no delo. Ottamu, podnositelot<br />

na inicijativata ceni deka so osporeniot del od odredbata se<br />

povreduvale ~l. 8 st. 1 al. 3, ~l. 51, ~l. 96 i ~l. 106 st. 1 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija.<br />

Sodr`ina na osporeniot del i drugi odredbi od Zakonot<br />

Spored ~l. 181 od Krivi~niot zakonik, toj {to so namera za<br />

ismejuvawe javno }e izlo`i na podbiv stranska dr`ava, nejzinoto zname,<br />

grb ili himna ili {ef na stranska dr`ava ili diplomatski pretstavnik<br />

na stranska dr`ava vo Republika Makedonija, }e se kazni so<br />

pari~na kazna ili so zatvor do tri godini (Povreda na ugledot na stranska<br />

dr`ava).<br />

Spored ~l. 182 od istiot zakonik, toj {to so namera za ismejuvawe<br />

javno }e izlo`i na podbiv me|unarodna organizacija ili nivni<br />

prestavnici, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do tri godini<br />

(Povreda na ugledot na me|unarodna organizacija).<br />

Spored ~l. 183 od istiot zakonik, nasloven kako Gonewe za krivi~ni<br />

dela protiv ~esta i ugledot na stranska dr`ava i me|unarodna<br />

organizacija, goneweto za krivi~nite dela od ~l. 181 i 182 se prezema<br />

675

na barawe na stranskata dr`ava, odnosno me|unarodnata organizacija<br />

i po odobrenie na ministerot za pravda. Odredbata se osporuva vo delot:<br />

"i po odobrenie na ministerot za pravda."<br />

676<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Po odnos na konkretnata pravna problematika ne postoi poznata<br />

sudska praktika. Me|utoa kako pobliski predmeti za formirawe na<br />

pravnoto stanovi{te gi poso~uvame:<br />

1. Predmetot U. br. 2/2003, vo koj Sudot zastanal na stanovi{te<br />

deka na{eto krivi~noprocesno pravo se temeli vrz principot na legalitet<br />

vo krivi~noto gonewe, no toa sepak ne go prifatilo ovoj princip<br />

vo negoviot ~ist apsoluten oblik, bidej}i vo Zakonot za krivi~nata<br />

postapka se predviduva i primena na principot na oportunitet.<br />

Spored principot na oportunitet javniot obvinitel ne mora da prezeme<br />

krivi~no gonewe ako smeta deka krivi~nata postapka i kaznuvaweto<br />

na prestapnicite odnosno primenata na krivi~nopravnite sankcii<br />

vo konkretniot slu~aj ne bi bilo celishodno, pri {to se rakovodi od<br />

interesot {to goneweto }e go predizvika vo javnosta, zna~eweto na<br />

krivi~noto delo, visinata na storenata {teta, faktot {to {tetata e<br />

nadomestena i drugo. Imaj}i go predvid navedenoto vo odnos na na~eloto<br />

na oportunitet, vo Zakonot za krivi~nata postapka se predvideni<br />

slu~ai na primena na principot na oportunitet i toa vo postapkata<br />

sprema maloletnici, vo postapkata za ekstradicija, pri transformirawe<br />

na krivi~noto delo vo disciplinski delikt, kaj primenata na<br />

institutot odobrenie za krivi~no gonewe, kako i kaj drugi krivi~nopravni<br />

instituti kako {to se abolicijata i zastarenosta.<br />

Trgnuvaj}i od navedenite ustavni odredbi, analizata na osporenite<br />

zakonski odredbi, kako i mestoto i ulogata na javniot obvinitel<br />

vo pravniot sistem, a posebno vo krivi~nata postapka, Sudot smetal<br />

deka so predvidenite instituti koi zna~at otstapuvawe od principot<br />

na legalitet i primena na principot na oportunitet vo krivi~nata<br />

postapka ne se doveduva vo pra{awe na~eloto na vladeewe na pravoto<br />

poradi {to ne go potavil pra{aweto za soglasnosta na ~l. 145 i 146 od<br />

Zakonot za krivi~nata postapka so Ustavot.<br />

2. Vo postapkata po predmetot U. br. 132/2000, Sudot ja cenel<br />

ustavnosta na ~l. 16 st. 3, ~l. 56, ~l. 57, ~l. 59, ~l. 273 st. 4 - poslednata<br />

re~enica i st. 5 na ~l. 420 od Zakonot za krivi~nata postapka ("SV<br />

RM," br. 15/97) i so re{enie pod istiot broj od 31. 01. 2001 god. ne povel<br />

postapka.<br />

Sudot zastanal na stanovi{te deka Ustavot so upatna norma<br />

(~l. 106 st. 1 i 2) go ovlastuva zakonodavecot da gi opredeli ovlastuvawata<br />

i odgovornostite na javnoto obvinitelstvo {to, pokraj so Zakonot<br />

za javnoto obvinitelstvo, kako lex specialis, e storeno i so osporenite<br />

odredbi od Zakonot za krivi~nata postapka.

3. Vo postapkata po predmetot U. br. 49/1999, Sudot raspraval za<br />

samostojnosta na javnoto obvinitelstvo i izrazil stanovi{te deka<br />

ovlastuvawata na Vladata na Republika Makedonija sodr`ani vo osporenite<br />

odredbi od Zakonot (~l. 4 st. 4, ~l. 31 t. 6 i ~l. 32 st. 2 i 3 od Zakonot<br />

za javnoto obvinitelstvo), se vo ramkite na pravata i dol`nosnite<br />

na Vladata utvrdeni so Ustavot i proizleguvaat od statusot na<br />

Vladata na Republika Makedonija kako nositel na izvr{nata vlast.<br />

Imeno, ovlastuvawa na Vladata da opredeli broj na zamenici i da predlo`i<br />

razre{uvawe pred istek na mandat, spored Sudot ne zna~at naru{uvawe<br />

na samostojnosta na javnoto obvinitelstvo kako organ koj gi<br />

goni storitelite na krivi~nite i drugi so zakon utvrdeni kaznivi<br />

dela i vr{i i drugi raboti utvrdeni so zakon, tuku deka se sozdavaat<br />

proceduralni, kadrovski i drugi preduslovi za pouspe{no vr{ewe na<br />

javnoobvinitelskata funkcija i deka Vladata takvite ovlastuvawa<br />

opredeleni so zakon, gi vr{i vo sodejstvo so javniot obvinitel na Republika<br />

Makedonija i ministerstvoto za pravda. Pritoa, samostojnosta<br />

na javnoto obvinitelstvo ne zna~i deka toj e izoliran organ so funkcii<br />

koi bi bile cel sami za sebe, tuku kako na samostoen dr`aven<br />

organ so opredelni prava i dol`nosti koi ne go isklu~uvaat ustavniot<br />

mehanizam na izvr{nata vlast i ne ja isklu~uvaat odgovornosta na<br />

Vladata kako nositel na izvr{nata vlast, da se gri`i za goneweto na<br />

storitelite na krivi~nite i drugi so zakon utvrdeni kaznivi dela.<br />

Ovlastuvawata na Vladata sodr`ani vo osporenite odredbi ne pretstavuvaat<br />

me{awe vo vr{eweto na javnoobvinitelskite funkcii, nitu<br />

naru{uvawe na samostojnosta na ovoj organ ili negovo doveduvawe vo<br />

podredena polo`ba vo odnos na Vladata, tuku izvr{uvawe na oddelni<br />

raboti vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakon.<br />

Pravno mislewe<br />

1. Spored ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vladeeweto na pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija.<br />

Spored ~l. 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite<br />

od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite<br />

na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Spored ~l. 106 od Ustavot, javnoto obvinitelstvo e edinstven i<br />

samostoen dr`aven organ koj gi goni storitelite na krivi~nite dela i<br />

na drugi so zakon utvrdeni kaznivi dela i vr{i drugi raboti utvrdeni<br />

so zakon (st. 1). Javnoto obvinitelstvo gi vr{i svoite funkcii vrz<br />

osnova i vo ramkite na Ustavot i zakon (st. 2).<br />

Spored ~l. 2 od Zakonot za javnoto obvinitelstvo ("SV RM," br.<br />

38/2004), javnoto obvinitelstvo e edinstven i samostoen organ koj gi<br />

goni storitelite na krivi~nite i drugi so zakon utvrdeni kaznivi<br />

dela i vr{i drugi raboti utvrdeni so zakon. Spored stav 3 od istata<br />

677

odredba, javnoto obinitelstvo svoite funkcii gi vr{i vrz osnova i vo<br />

ramkite na Ustavot, zakonite i me|unarodnite dogovori ratifikuvani<br />

vo soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Spored ~l. 132 st. 2 od Zakonot za krivi~nata postapka ("SV<br />

RM," br. 15/1997, 44/2002 i 74/2004), koga so zakon e opredeleno deka za<br />

gonewe na oddelni krivi~ni dela e potrebno prethodno odobrenie od<br />

nadle`niot dr`aven organ, javniot obvinitel ne mo`e da bara sproveduvawe<br />

na istragata, nitu da podigne neposredno obvinitelen akt,<br />

odnosno obvinitelen predlog ako ne podnese dokaz deka e dadeno odobrenie.<br />

Spored ~l. 355 st. 1 t. 5 od istiot Zakon, su{testvena povreda na<br />

odredbite na krivi~nata postapka postoi, ako sudot gi povredil propisite<br />

na krivi~nata postapka po pra{aweto dali postoi obvinenie<br />

od ovlasteniot tu`itel ili predlog od o{teteniot odnosno odobrenie<br />

od nadle`niot organ. Spored ~l. 367 st. 1 t. 1, vtorostepeniot sud mora<br />

sekoga{špo slu`bena dol`nost da ispita dali postoi povreda na ~l.<br />

355 st. 1 t. 5 i vo slu~aj da utvrdi postoewe na takva povreda doa|a do<br />

ukinuvawe na prvostepenata preduda.<br />

2. Ustavot na Republika Makedonija, kako i odredbite od Zakonot<br />

za javnoto obvinitelstvo go opredeluvaat javnoto obvinitelstvo<br />

kako edinstven i samostoen organ koj gi goni storitelite na krivi~nite<br />

dela i na drugi so zakon utvrdeni kaznivi dela, pri {to javnoto<br />

obvinitelstvo svoite funkcii gi vr{i vrz osnova i vo ramkite na<br />

Ustavot i zakon. Na koj na~in i pod koi uslovi javnoto obvinitelstvo<br />

kako edinsten i samostoen organ }e ja izvr{uva svojata funkcija ne e<br />

pra{awe {to se ureduva so Ustav, tuku izvr{uvaweto na funkcijata se<br />

ureduva so zakon.<br />

Vo taa smisla za odredeno da lice bide goneto za krivi~noto<br />

delo "Povreda na ugledot na stranska dr`ava" od ~l. 181 ili krivi~noto<br />

delo "Povreda na ugledot na me|unarodna organizacija" od Krivi~niot<br />

zakonik predvideno e ispolnuvawe na odredeni procesni pretpostavki.<br />

Vo konkretniot slu~aj za navedenite krivi~ni dela so osporniot<br />

del od odredbata se predviduva postoewe na odobrenie od nadle`en<br />

dr`aven organ, ili vo slu~ajot se bara odobrenie od ministerot<br />

za pravda. Na odobrenieto pak mu prethodi barawe od stranska dr`ava<br />

ili me|unarodna organizacija, ~ij ugled e povreden, {to zna~i deka bez<br />

barawe ministerot za pravda ne se vpu{ta vo ocena na celesoobraznosta<br />

za vodewe na postapka sprema konreten storitel.<br />

Procesnata pretpostavka vo forma na odobrenie od nadle`en<br />

dr`aven organ e predvidena i vo ~l. 132 st. 2 od Zakonot za krivi~nata<br />

postapka. Pritoa, ispolnuvaweto na pozitivna procesnata pretpostavka<br />

e uslov {to se predviduva so propis {to mora da bide ispolnet za<br />

sudot da mo`e da odlu~uva po konkreten krivi~en predmet i istiot<br />

ima za cel pred poveduvaweto na postapkata da se utvrdi dali vo konkretniot<br />

slu~aj e celesoobrazno (oportuno) protiv odreden storitel<br />

678

na krivi~no delo da otpo~ne krivi~na postapka.<br />

Vpro~em, odobrenieto za gonewe e poznato vo krivi~noto zakonodavstvo<br />

i vo slu~aite koga stanuva zbor za storiteliteli koi u`iva<br />

procesen imunitet, kako {to se pratenicite vo Sobranieto na Republika<br />

Makedonija, pretsedatelot na Republika Makedonija, pretsedatelot<br />

i ministrite na Vladata na Republika Makedonija, sudiite na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, sudiite, ~lenovite na Republi~ki<br />

sudski sovet i javniot obvinitel.<br />

Dali za konkretniot slu~aj postoi odobreni na nadle`en organ<br />

sudot vnimava po slu`bena dol`nost vo site fazi na postapkata, a vo<br />

slu~aj da e donesena presuda bez postoewe na potrebnoto odobrenie,<br />

sudot pravi su{testvena povreda na odredbite na postapkata od ~l. 355<br />

st. 1 t. 5 od Zakonot za krivi~nata postapka, koja neminovno doveduva<br />

do ukinuvawe na presudata.<br />

Ottuka, ispolnuvaweto na odredeni procesni pretpostavki,<br />

me|u koi i postoeweto na odobrenie na nadle`en organ pretstavuva<br />

odredeno ograni~uvawe vo samostojnosta na vr{eweto na javnoobvinitelskata<br />

funkcija.<br />

Me|utoa, ustavno utvrdenata samostojnost na javnoto obvinitelstvo<br />

ne zna~i deka toj e izoliran organ so neograni~eni i neopredeleni<br />

funkcii {to bi bile cel sami za sebe, tuku kako samostoen dr`aven<br />

organ toj ima opredelni prava i dol`nosti {to ne go isklu~uvaat<br />

ustavniot mehanizam za vr{ewe na negovata funkcija vrz osnova i vo<br />

ramkite na Ustavot i zakon, poradi {to cenime deka osporeniot del<br />

od odredbata ne mo`e da bide staven pod somnenie po odnos na negovata<br />

soglasnost so ~l. 106 st. 1 od Ustavot.<br />

Od istite pri~ini osporeniot del od odredbata ne mo`e da<br />

bide staven pod somnenie nitu po odnos na negovata soglasnost so ~l. 8<br />

st. 1 al. 3, ~l. 51 i ~l. 96 od Ustavot.<br />

Vrz osnova na napravenata analiza na ustavnite i zakonskite<br />

odredbi, analizata na osporeniot del od odredbata, kako i utvrdenata<br />

fakti~ka i pravna sostojba se predlaga:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe.<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 183 vo delot: "i po odobrerenie na ministerot za pravda" od Krivi-<br />

~niot zakonik ("SV RM," br. 37/1996, 80/1999, 4/2002, 43/2003 i 19/ 2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 14 septemvri 2005<br />

godina, donese<br />

679

680<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenot 183 vo delot: "i po odobrenie na ministerot za pravda" od<br />

Krivi~niot zakonik ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

37/1996, 80/1999, 4/2002, 43/2003 i 19/2004).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 183 vo delot: "i po odobrenie na ministerot<br />

za pravda" od Krivi~niot zakonik<br />

Spored navodite vo inicijativata so osporeniot del od odredbata<br />

se ograni~uvalo, odnosno uslovuvalo javnoto obvinitelstvo da<br />

bara odobrenie od ministerot za pravda da mo`e da prezeme gonewe za<br />

storeno krivi~no delo od ~lenovite 181 i 182 od Krivi~niot zakonik,<br />

iako ovoj organ, soglasno ~len 106 stav 1 od Ustavot bil predviden<br />

kako edinstven i samostoen organ {to gi goni storitelite na krivi~nite<br />

dela i drugite so zakon utvrdeni kaznivi dela i vr{i drugi raboti<br />

utvrdeni so zakon.<br />

Imeno, vo navedenata ustavna odredba ili vo koja bilo druga<br />

ustavna odredba ne postoelo ograni~uvawe za javnoto obvinitelstvo vo<br />

nasoka da mora prethodno da bara odobrenie od ministerot za pravda<br />

za da prezeme gonewe za bilo koe krivi~no delo. Ottamu, podnositelot<br />

na inicijativata ceni deka so osporeniot del od odredbata se povreduvale<br />

~len 8 stav 1 alineja 3, ~len 51, ~len 96 i ~len 106 stav 1 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 181 od Krivi~niot<br />

zakonik, toj {to so namera za ismejuvawe javno }e izlo`i na podbiv<br />

stranska dr`ava, nejzinoto zname, grb ili himna ili {ef na stranska<br />

dr`ava ili diplomatski pretstavnik na stranska dr`ava vo Republika<br />

Makedonija, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do tri<br />

godini (Povreda na ugledot na stranska dr`ava).<br />

Spored ~len 182 od istiot Zakonik, toj {to so namera za ismejuvawe<br />

javno }e izlo`i na podbiv me|unarodna organizacija ili nejzini<br />

prestavnici, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do tri godini<br />

(Povreda na ugledot na me|unarodna organizacija).<br />

Spored ~len 183 od istiot zakonik, nasloven kako Gonewe za<br />

krivi~ni dela protiv ~esta i ugledot na stranska dr`ava i me|unarodna<br />

organizacija, goneweto za krivi~nite dela od ~lenovite 181 i 182<br />

se prezema na barawe na stranskata dr`ava, odnosno me|unarodnata<br />

organizacija i po odobrenie na ministerot za pravda. Odredbata se<br />

osporuva vo delot: "i po odobrenie na ministerot za pravda."<br />

4. Spored ~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vladeeweto na pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija.

Spored ~len 91 alineja 8, 9, 10 i 11 od Ustavot, Vladata na Republika<br />

Makedonija, me|u drugoto odlu~uva za priznavawe na dr`avi i<br />

vladi, vospostavuva diplomatski i konzularni odnosi so drugi dr`avi,<br />

donesuva odluki za otvarawe na diplomatsko - konzularni pretstavni-<br />

{tva vo stranstvo, predlaga imenuvawe ambasadori i pratenici na<br />

Republika Makedonija vo stranstvo i imenuva {efovi na konzularni<br />

pretstavni{tva.<br />

Spored ~len 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite<br />

od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite<br />

na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Spored ~len 106 od Ustavot, javnoto obvinitelstvo e edinstven<br />

i samostoen dr`aven organ koj gi goni storitelite na krivi~nite dela<br />

i na drugi so zakon utvrdeni kaznivi dela i vr{i drugi raboti utvrdeni<br />

so zakon (stav 1). Javnoto obvinitelstvo gi vr{i svoite funkcii<br />

vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakon (stav 2).<br />

Spored ~len 2 od Zakonot za javnoto obvinitelstvo ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 38/2004), javnoto obvinitelstvo e<br />

edinstven i samostoen organ koj gi goni storitelite na krivi~nite i<br />

drugi so zakon utvrdeni kaznivi dela i vr{i drugi raboti utvrdeni so<br />

zakon. Spored stav 3 od istata odredba, javnoto obinitelstvo svoite<br />

funkcii gi vr{i vrz osnova i vo ramkite na Ustavot, zakonite i me-<br />

|unarodnite dogovori ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

Spored ~len 132 stav 2 od Zakonot za krivi~nata postapka<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 15/1997, 44/2002 i 74/<br />

2004), koga so zakon e opredeleno deka za gonewe na oddelni krivi~ni<br />

dela e potrebno prethodno odobrenie od nadle`en dr`aven organ, javniot<br />

obvinitel ne mo`e da bara sproveduvawe na istraga, nitu da podigne<br />

neposredno obvinitelen akt, odnosno obvinitelen predlog ako ne<br />

podnese dokaz deka e dadeno odobrenie.<br />

Spored ~len 355 stav 1 to~ka 5 od istiot Zakon, su{testvena<br />

povreda na odredbite na krivi~nata postapka postoi, ako sudot gi povredil<br />

propisite na krivi~nata postapka po pra{aweto dali postoi<br />

obvinenie od ovlasteniot tu`itel ili predlog od o{teteniot odnosno<br />

odobrenie od nadle`niot organ. Spored ~len 367 stav 1 to~ka 1, vtorostepeniot<br />

sud mora sekoga{ po slu`bena dol`nost da ispita dali postoi<br />

povreda na ~lenot 355 stav 1 to~ka 5 i vo slu~aj da utvrdi postoewe<br />

na takva povreda doa|a do ukinuvawe na prvostepenata presuda.<br />

5. Ustavot na Republika Makedonija, kako i odredbite od Zakonot<br />

za javnoto obvinitelstvo go opredeluvaat javnoto obvinitelstvo<br />

kako edinstven i samostoen organ koj gi goni storitelite na krivi~nite<br />

dela i na drugi so zakon utvrdeni kaznivi dela, pri {to javnoto<br />

obvinitelstvo svoite funkcii gi vr{i vrz osnova i vo ramkite na<br />

Ustavot i zakon. Na koj na~in i pod koi uslovi javnoto obvinitelstvo<br />

kako edinstven i samostoen organ }e ja izvr{uva svojata funkcija ne e<br />

681

pra{awe {to se ureduva so Ustav, tuku izvr{uvaweto na funkcijata se<br />

ureduva so zakon.<br />

Vo taa smisla za odredeno lice da bide goneto za krivi~noto<br />

delo "Povreda na ugledot na stranska dr`ava" od ~len 181 i krivi~noto<br />

delo "Povreda na ugledot na me|unarodna organizacija" od ~len<br />

182 od Krivi~niot zakonik predvideno e ispolnuvawe na odredeni<br />

procesni pretpostavki. Vo konkretniot slu~aj za navedenite krivi~ni<br />

dela so osporniot del od odredbata se predviduva postoewe na odobrenie<br />

od nadle`en dr`aven organ, ili vo slu~ajot se bara odobrenie od<br />

ministerot za pravda. Na odobrenieto pak mu prethodi barawe od stranska<br />

dr`ava ili me|unarodna organizacija, ~ij ugled e povreden, {to<br />

zna~i deka vo otsustvo na konkretno barawe ministerot za pravda ne<br />

se vpu{ta vo ocena na celesoobraznosta za vodewe na postapka sprema<br />

konreten storitel.<br />

Procesnata pretpostavka vo forma na odobrenie od nadle`en<br />

dr`aven organ e predvidena i vo ~lenot 132 stav 2 od Zakonot za krivi-<br />

~nata postapka. Pritoa ispolnuvaweto na pozitivna procesna pretpostavka<br />

e uslov {to se predviduva so propis {to mora da bide ispolnet<br />

za sudot da mo`e da odlu~uva po konkreten krivi~en predmet i istiot<br />

ima za cel pred poveduvaweto na postapkata da se utvrdi dali vo<br />

konkretniot slu~aj e celesoobrazno (oportuno) protiv odreden storitel<br />

na krivi~no delo da otpo~ne krivi~na postapka.<br />

Dali za konkretniot slu~aj postoi odobrenie na nadle`en<br />

organ sudot vnimava po slu`bena dol`nost vo site fazi na postapkata,<br />

a vo slu~aj da e donesena presuda bez potrebnoto odobrenie, sudot pravi<br />

su{testvena povreda na odredbite na postapkata od ~lenot 355 stav<br />

1 to~ka 5 od Zakonot za krivi~nata postapka, koja neminovno doveduva<br />

do ukinuvawe na presudata.<br />

Zna~i, od procesno praven aspekt ispolnuvaweto na odredeni<br />

procesni pretpostavki, me|u koi i postoeweto na odobrenie od nadle-<br />

`en organ pretstavuva odredeno ograni~uvawe vo samostojnosta na<br />

vr{eweto na javnoobvinitelskata funkcija, koe e opredeleno vo zakon,<br />

vo slu~ajot Zakonot za krivi~nata postapka.<br />

Me|utoa, ustavno utvrdenata samostojnost na javnoto obvinitelstvo<br />

ne zna~i deka toj e izoliran organ so neograni~eni i neopredeleni<br />

funkcii {to bi bile cel sami za sebe, tuku kako samostoen dr`aven<br />

organ toj ima opredeleni prava i dol`nosti {to ne go isklu~uvaat<br />

ustavniot mehanizam za vr{ewe na negovata funkcija vrz osnova i vo<br />

ramkite na Ustavot i zakon.<br />

Imeno, trgnuvajći od sodr`inata na ~lenot 91 alineja 8, 9, 10 i<br />

11 od Ustavot, jasno proizleguvaat ovlastuvawata na Vladata na Republika<br />

Makedonija {to taa gi ima na me|unaroden plan. Ottamu, potrebata<br />

od postoeweto na odobrenie od ministerot za pravda za gonewe za<br />

storeno krivi~no delo od ~lenovite 181 i 182 od Krivi~niot zakonik,<br />

razgleduvana od ustavno praven aspekt, nema za cel da ja naru{i samo-<br />

682

stojnosta na javniot obvinitel vo izvr{uvaweto na negovata funkcija,<br />

tuku da se obezbedi nepre~eno izvr{uvawe na va`ni funkcii na<br />

dr`avata i nejzinite organi {to tie gi imaat na me|unroden plan so<br />

stranski dr`avi ili me|unarodni organizacii.<br />

Spored toa, baraweto na odobrenie od ministerot za pravda ne<br />

pretstavuva me{awe vo vr{eweto na javno obvinitelskite funkcii,<br />

nitu naru{uvawe na samostojnosta na ovoj organ i baraweto na taka<br />

predvidenoto odobrenie e vo funkcija na izvr{uvawe na oddelni raboti<br />

na javnoto obvinitelstvo i Vladata na Republika Makedonija, vrz<br />

osnova i vo ramkite na Ustavot i zakon.<br />

Vrz osnova na navedenoto, Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za soglasnosta na osporeniot del od odredbata od<br />

Krivi~niot zakonik so ~lenot 106 stav 1 i 2 od Ustavot.<br />

Od istite pri~ini Sudot oceni deka osporeniot del od odredbata<br />

e vo soglasnost i so ~len 8 stav 1 alineja 3, ~len 51 i ~len 96 od<br />

Ustavot.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

683

684

70. U. br. 73/2005 (5. 10. 2005)<br />

Osporen akt<br />

^len 30 vo vrska na ~lenovite 153-b st. 3, 153-|, 153-e, 153-`,<br />

153-z, 153-y i 153-j i ~l. 45 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Zakonot za zdravstvena za{tita ("SV RM," br. 10/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata se naveduva deka do donesuvaweto na Zakonot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za zdravstvena za{tita ("SV<br />

RM," br. 10/2004), zdravstvenite rabotnici so visoko obrazovanie poseduvale<br />

licenci za rabota steknati na tri na~ini: spored ~l. 143 st. 3<br />

polo`eniot stru~en ispit se smeta kako licenca za rabota, spored ~l.<br />

203 doktorite na medicina, doktorite na stomatologija i diplomiranite<br />

farmacevti koi se vo raboten odnos na denot na vleguvaweto vo<br />

sila na ovoj zakon se smeta deka imaat licenca za rabota i soglasno ~l.<br />

155 st. 4 licenca izdadena od lekarskata, faramcevtskata i stomatolo-<br />

{kata komora.<br />

Za da se dobijat ovie licenci licata morale da zavr{at medicinski,<br />

stomatolo{ki ili farmacevstski fakultet, da zavr{at pripravni~ki<br />

sta` i da polo`at stru~en ispit.<br />

Pritoa, dobienite licenci nemale odnapred ograni~en rok na<br />

va{ewe nitu pak bilo predvideno izdavawe na dopolnitelna licenca<br />

za rabota na zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie po zavr{uvawe<br />

na odredena specijalizacija.<br />

Me|utoa, so donesuvaweto na izmenite i dopolnuvawa na Zakonot<br />

vo 2004 godina, lekarskata, stomatolo{kata i farmacevtskata komora<br />

dobile ogromni ovlastuvawa vrz zdravstvenite rabotnici so visoko<br />

obrazovanie koi dotoga{ bile vo nadle`nost na Ministerstvoto<br />

za zdravstvo, taka {to stanale centar na mo} vo zdravstveniot sistem.<br />

Ponatamu, so ovoj zakon bila vovedena t.n. osnovna licenca za<br />

rabota so koja im se onevozmo`uvalo na zdravstvenite rabotnici so<br />

visoko obrazovanie samostojno vr{ewe na zdravstvena za{tita i licenca<br />

za rabota so koja }e mo`ele samostojno da uka`uvaat zdravstvena<br />

za{tita, no otkako }e zavr{ele specijalizacija odnosno subspecijalizacija.<br />

Rokot na licencata za rabota se ograni~uval na 7 godini.<br />

Podnositelite na inicijativata smetaat deka so osporeniot ~l.<br />

45 od Zakonot trebalo da se navede deka licencite za rabota steknati<br />

685

soglasno Zakonot od 1991 godina se validni, a ne da ureduva deka polo-<br />

`eniot stru~en ispit do denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon e<br />

element vrz osnova na koj na zdravstvenite rabotnici so visoko obrazovanie<br />

}e im se smetalo deka imaat licenca za rabota koja podle`i na<br />

obnovuvawe. Spored niv, steknatite licenci za rabota soglasno Zakonot<br />

za zdravstvena za{tita od 1991 godina koi bile so neograni~en rok<br />

na va`ewe ne mo`ele da se transformiraat vo licenci so ograni~en<br />

rok na va`ewe od 7 godini i so nivno prodol`uvawe po toj rok.<br />

Podnositelite na inicijativata smetaat deka osporeniot ~l. 45<br />

od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za zdravstvena za-<br />

{tita ne bil vo soglasnost so ~l. 52 st. 4 od Ustavot, poradi toa {to<br />

toj ne bil popovolen za zdravstvenite rabotnici.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka osporenite ~l.<br />

153-b st. 3, 153-|, 153-e, 153-`, 153-z, 153-y i 153-j od Zakonot ne bile vo<br />

soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3, ~l. 9 i ~l. 32 st. 1 od Ustavot.<br />

Imeno, licencata za rabota bila imperativ zdravstvenite rabotnici<br />

da mo`at samostojno da uka`uvaat zdravstvena za{tita, taka<br />

{to so nejzinoto odzemawe - vremeno ili postojano - na zdravstveniot<br />

rabotnik koj vlo`il mnogu trud vo tekot na svoeto obrazovanie mu se<br />

odzemalo pravoto na vr{ewe na dejnosta za koja se ostru~uval, a se doveduvala<br />

vo pra{awe i negovata egzistencija i egzistencijata na negovoto<br />

semejstvo.<br />

Spored podnositelite na inicijativata, opredeluvaweto rok na<br />

va`ewe na licencata za rabota i nivnoto prodol`uvawe bilo so cel<br />

zdravstvenite rabotnici da se napravat zavisni od komorite, koi pak<br />

imale i materijalen motiv, bidej}i tie ja utvrduvale visinata na<br />

tro{ocite za izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na licencite za rabota.<br />

Sodr`ina na osporenite odredbi od Zakonot<br />

^len 45<br />

Zdravstvenite rabotnici so visoko obrazovanie koi na denot<br />

na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon imaat polo`eno stru~en ispit se<br />

smeta deka imaat licenca za rabota i rokot na va`nosta na licencite<br />

za rabota zapo~nuva da te~e od toj den.<br />

Zdravstvenite rabotnici od st. 1 na ovoj ~len dol`ni se da podnesat<br />

barawe za obnovuvawe na licencite za rabota {est meseci pred<br />

istekot na rokot na va`nosta na licencata do soodvetnata komora.<br />

^len 153-b stav 3<br />

Licencata za rabota se izdava za vreme od sedum godini i mo`e<br />

da se obnovi soglasno so uslovite od ~lenot 153-e na ovoj zakon.<br />

686

^len 153-|<br />

Programata za dopolnitelna obuka i proverka na stru~nite<br />

znaewa i sposobnostite, sostavot na ispitnata komisija i na~inot na<br />

sproveduvaweto na proverkata gi utvrduva Lekarskata, Stomatolo{-<br />

kata odnosno Farmacevtskata komora so akt na koj ministerot za zdravstvo<br />

dava soglasnost.<br />

Proverkata od stav 1 na ovoj ~len ja vr{at Lekarskata, Stomatolo{kata<br />

odnosno Farmacevtskata komora.<br />

^len 153-e<br />

Na zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie mo`e da mu se<br />

obnovi licencata za rabota ako vo periodot na va`nosta na licencata<br />

so kontinuirano stru~no usovr{uvawe preku sledewe na novinite vo<br />

medicinata, stomatologijata ili farmacijata i unapreduvawe na sopstvenoto<br />

znaewe se steknal so soodveten broj bodovi i najmalku 60% od<br />

vremeto na va`nosta na licencata za rabota rabotel vo dejnosta za<br />

koja ima licenca za rabota.<br />

Po isklu~ok od stavot 1 na ovoj ~len na zdravstven rabotnik so<br />

visoko obrazovanie izbran ili imenuvan na javna funkcija vremeto<br />

pominato vo vr{ewe na funkcijata ne se zasmetuva vo vremeto na va-<br />

`nosta na licencata za rabota utvrdeno so ~len 153-b stav 3 na ovoj<br />

zakon.<br />

Oblicite na stru~noto usovr{uvawe, kriteriumite za rasporeduvawe<br />

na oblicite i bodovite od stav 1 na ovoj ~len za obnovuvawe na<br />

licencata za rabota gi utvrduva Lekarskata, Stomatolo{kata odnosno<br />

Farmacevtskata komora so akt na koj ministerot za zdravstvo dava soglasnost.<br />

^len 153-`ž<br />

Na zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie koj ne gi ispolnil<br />

uslovite od ~len 153-e na ovoj zakon mo`e vremeno da mu se prodol`i<br />

licencata za rabota za narednite {est meseci, pod uslov vo ovoj<br />

period da gi ispolni uslovite od ~lenot 153-e na ovoj zakon.<br />

Na zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie koj ne gi ispolnil<br />

uslovite od ~len 153-e na ovoj zakon vo rokot utvrden vo stavot 1<br />

na ovoj ~len vremeno mu se odzema licencata za rabota.<br />

^len 153-z<br />

Zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie na koj mu e vremeno<br />

odzemena licencata za rabota mo`e povtorno da se stekne so licenca<br />

za rabota ako vo tekot na godinata {to sledi po istekot na rokovite<br />

na va`nost utvrdeni so ovoj zakon pomine dopolnitelna obuka soglasno<br />

so programata od ~lenot 153-| na ovoj zakon i uspe{no ja zavr{i<br />

dopolnitelnata proverka na stru~nite znaewa i sposobnosti pred<br />

ispitna komsija na soodvetnata komora.<br />

687

^len 153-y<br />

Lekarskata, Stomatolo{kata, odnosno Farmacevtskata komora<br />

mo`e vremeno ili trajno da ja odzeme licencata za rabota na zdravstven<br />

rabotni so visoko obrazovanie.<br />

Vremeno odzemawe na licencata za rabota mo`e da se izvr{i<br />

najmnogu za period od sedum godini, ako zdravstveniot rabotnik so visoko<br />

obrazovanie:<br />

1) ne ja prodol`i licencata za rabota vo rokovite utvrdeni so<br />

ovj zakon;<br />

2) ne ja zavr{i dopolnitelnata obuka vo utvrdeniot rok;<br />

3) so uspeh ne ja zavr{i dopolnitelnata proverka na stru~nite<br />

znaewa i sposobnosti;<br />

4) so sudsko pravosilno re{enie privremeno mu e zabraneto<br />

vr{ewe na dejnost ili profesija;<br />

5) po dodeluvaweto na licencata za rabota se utvrdi deka dokazite<br />

za ispolnuvawe na uslovite propi{ani so ovj zakon gi pribavilo<br />

sprotivno na zakon;<br />

6) raboti nadvor od licencata za rabota {to ja poseduva ili raboti<br />

vo uslovi za koi nema odobrenie za rabota izdadeno soglasno so<br />

ovoj zakon i<br />

7) ako Sudot na ~esta pri soodvetnata komora utvrdi deka storil<br />

povreda na Kodeskot na medicinskata etika.<br />

Vo re{enieto za vremeno odzemawe na licencata za rabota treba<br />

da se opredeli dopolnitelnata obuka koja zdravstveniot rabotnik<br />

so visoko obrazovanie treba da ja izvr{i za da mo`e povtorno da mu se<br />

izdade licenca za rabota.<br />

Trajno odzemawe na licencata za rabota se vr{i ako so pravosilna<br />

sudska odluka se utvrdi deka zdravstveniot rabotnik so visoko<br />

obrazovanie storil stru~en propust ili gre{ka pri rabotata so {to<br />

predizvikal trajno naru{uvawe na zdravjeto ili smrt na bolniot.<br />

^len 153-j<br />

Zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie od ~lenot 153-`<br />

stav 2 na ovoj zakon mo`e povtorno da se stekne so licenca za rabota<br />

ako vo tekot na dve godini po istekot na rokovite na va`nost utvrdeni<br />

so ovoj zakon pomine dopolnitelna obuka i uspe{no ja zavr{i dopolnitelnata<br />

proverka na stru~nite znaewa i sposobnosti soglasno so<br />

programata od ~lenot 153-| na ovoj zakon pred ispitna komsija na soodvetnata<br />

komora.<br />

Ako zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie ne se stekne so<br />

licenca za rabota vo rokot od stavot 1 na ovoj ~len mo`e povtorno da<br />

se stekne so licenca za rabota ako pomine dopolnitelna obuka i uspe-<br />

{no ja zavr{i dopolnitelnata posebna proverka na stru~nite znawa i<br />

sposobnosti soglasno so programata od ~lenot 153-| na ovoj zakon pred<br />

ispitna komisija na soodvetnata komora.<br />

688

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br. 61/<br />

1995 od 4 oktomvri 1995 godina gi ukina ~l. 7 st. 2 t. 2, ~l. 14 st. 1 al. 3<br />

i ~l. 49 st. 1 al. 3, vo delot {to glasi: "prodol`uvawe," od Statutot na<br />

Lekarskata komora na Makedonija ("SV RM," br. 24/1995); Pravilnikot<br />

za na~inot i postapkata za izdavawe i odzemawe licenca za rabota<br />

("SV RM," br. 24/1995) i Pravilnikot za kontinuirana edukacija ("SV<br />

RM," br. 24/1995), site doneseni od Sobranieto na Lekarskata komora<br />

na Makedonija.<br />

Sudot utvrdil deka Zakonot go uredil re`imot na polagaweto<br />

na stru~niot ispit na zdravstvenite rabotnici kako uslov za dobivawe<br />

licenca za rabota. Zakonot, isto taka, go uredil i re`imot, odnosno<br />

uslovite i na~inot na polagaweto na specijalisti~kite i subspecijalisti~kite<br />

ispiti vo opredeleni granki na medicinata, stomatologijata,<br />

odnosno farmacijata. Pritoa, Zakonot ne predviduva za lekarite,<br />

stomatolozite i farmacevtite, po polagaweto na specijalisti~kiot<br />

odnosno subspecijalisti~kiot ispit povtorno da se steknuvaat so<br />

licenca za rabota vo opredelena granka na medicinata, stomatologijata<br />

odnosno farmacijata. Spored toa, Lekarskata komora na Makedonija<br />

vo ramkite na ovlastuvawata {to i se dovereni so Zakonot nema<br />

pravo da utvrduva uslovi za prodol`uvawe na licencata, tuku samo da<br />

go utvrdi na~inot i postapkata za izdavawe na licencata, dokolku se<br />

ispolneti zakonskite uslovi za nejzinoto steknuvawe, odnosno da go<br />

uredi na~inot i postapkata za nejzinoto odzemawe, pod uslov ako utvrdi<br />

deka doktorot po medicina i stomatologot i diplomiraniot farmacevt<br />

ja prekr{il lekarskata etika ili storil pote{ka povreda na<br />

standardite i kvalitetot na zdravstvenite uslugi.<br />

Sporni pravni pra{awa<br />

1. Dali osporeniot ~l. 45 od Zakonot ima povratno dejstvo bidej}i<br />

utvrduva obnovuvawe na licencite za rabota na zdravstvenite rabotnici<br />

so visoko obrazovanie koi ovie licenci gi steknale spored<br />

Zakonot od 1991 godina koga ne bilo utvrdeno nivno obnovuvawe.<br />

2. Dali zakonskata regulativa spored koja licencite za rabota<br />

mo`at vremeno ili trajno da bidat odzemeni e vo soglasnost so ustavniot<br />

princip na vladeewe na pravoto, ednakvosta na gra|anite, kako i<br />

so pravoto na rabota i slobodniot izbor na vrabotuvawe.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 52 stav 4 od Ustavot, zakonite i drugite propisi ne<br />

mo`at da imaat povratno dejstvo, osven po isklu~ok, vo slu~ai koga e<br />

toa popovolno za gra|anite.<br />

689

Zakonot za zdravstvena za{tita od 1991 godina, vo ~l. 143 st. 1 i<br />

3 utvrduva deka po zavr{uvaweto na pripravni~kiot sta` zdravstvenite<br />

rabotnici polagaat stru~en ispit, a polo`eniot stru~en ispit se<br />

smeta kako licenca za rabota.<br />

Soglasno ~l. 203 od ovoj zakon, za doktorite na medicina, doktorite<br />

na stomatologija i diplomiranite farmacevti koi se vo raboten<br />

odnos na denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon se smeta deka imaat<br />

licenca za rabota.<br />

Pritoa, ovie licenci za rabota bea so neopredelen rok na va-<br />

`ewe.<br />

So ~l. 153-b st. 3 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Zakonot za zdravstvena za{tita od 2004 godina, licencata za rabota se<br />

izdava za vreme od sedum godini i mo`e da se obnovi soglasno so uslovite<br />

opredeleni so ~l. 153-e od ovoj zakon.<br />

Ograni~uvaweto na va`eweto na licencata za rabota i mo`nosta<br />

za nejzino obnovuvawe va`i za site zdravstveni rabotnici so visoko<br />

obrazovanie koi licenci za rabota }e steknat pod uslovi {to gi<br />

propi{uva "noviot" zakon.<br />

Me|utoa, osporeniot ~l. 45 od Zakonot pretstavuva preodna<br />

odredba so koja se ureduva deka na zdravstvenite rabotnici so visoko<br />

obrazovanie koi na denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon ve}e<br />

imaat licenca za rabota steknata so polo`en stru~en ispit, rokot na<br />

va`eweto na licencata za rabota zapo~nuva da te~e od toj den pa vo narednite<br />

sedum godini so mo`nost za nejzino obnovuvawe.<br />

Imaj}i predvid deka steknatite licenci za rabota so izmenite<br />

i dopolnuvawata na zakonot podle`at na ograni~uvawe na vremeto na<br />

nivnoto va`ewe od momentot na vleguvawe vo sila na zakonot i se<br />

odnesuva za vo idnina, smetame deka osporeniot ~l. 45 od Zakonot nema<br />

povratno dejstvo poradi {to ne mo`e da se postavi pra{aweto za negovata<br />

soglasnost so ~l. 52 st. 4 od Ustavot.<br />

Spored ~l. 34 od Ustvot, gra|anite imaat pravo na socijalna sigurnost<br />

i socijalno osiguruvawe utvrdeni so zakon i so kolektiven dogovor,<br />

a spored ~l. 39 od Ustavot, na sekoj gra|anin mu se garantira<br />

pravoto na zdravstvena za{tita.<br />

Ottuka proizleguva deka pravoto na zdravstvena za{tita kako<br />

del od socijalnoto osiguruvawe vo po{iroka smisla se ureduva so zakon<br />

i so kolektiven dogovor i deka zakonodavecot ima pravo da sozdava<br />

normativni pretpotavki za ostvaruvawe na ustavno garantiranoto<br />

pravo na gra|anite na zdravstvena za{tita.<br />

Trgnuvaj}i od ~uvstvitelnosta na dejnosta {to ja izvr{uvaat<br />

zdravstvenite rabotnici, a vo funkcija na za{tita na zdravjeto i `ivotot<br />

na gra|anite, Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za zdravstvena za{tita od 2004 godina utvrduva deka Lekarskata, Stomatolo{kata,<br />

odnosno Farmacevtskata komora mo`e vremeno ili trajno<br />

da ja odzeme licencata za rabota na zdravstven rabotnik so visoko<br />

690

obrazovanie.<br />

Vremenoto odzemawe na licencata za rabota mo`e da se izvr{i<br />

najmnogu za period od sedum godini pod uslovi utvrdeni so Zakonot,<br />

dodeka trajno odzemawe na licencata za rabota se vr{i ako so pravosilna<br />

sudska odluka se utvrdi deka zdravstveniot rabotnik so visoko<br />

obrazovanie storil stru~en propust ili gre{ka pri rabotata so {to<br />

predizvikal trajno naru{uvawe na zdravjeto ili smrt na bolniot.<br />

Za obele`uvawe e deka i vo Zakonot od 1991 godina be{e predvideno<br />

deka soodvetnite komori mo`at da gi odzemaat licencite za<br />

rabota, me|utoa toga{ ne bea utvrdeni uslovite i slu~aite koga se<br />

odzema licencata.<br />

So ureduvaweto na pra{awata okolu obnovuvaweto na licencite<br />

za rabota pa i za nivnoto vremeno ili trajno odzemawe, zakonodavecot<br />

vospostavil normi za kontrola na zdravstvenite rabotnici pri<br />

uka`uvaweto na zdravstvenite uslugi, so cel da se unapredi kvalitetot<br />

na zdravstvenata za{tita na pacientite, za{titata na pacientite<br />

od zdravstvenite rabotnici koi lo{o ja izvr{uvaat svojata dol`nost,<br />

no, isto taka, i za stimulirawe na zdravstvenite rabotnici koi poka-<br />

`uvaat visok stepen na kvalitet vo svojata rabota.<br />

Imaj}i predvid deka ograni~uvaweto na va`eweto na licencite<br />

za rabota, so mo`nost za obnovuvawe, kako i nivnoto vremeno ili<br />

trajno odzemawe se odnesuva za site zdravstveni rabotnici podednakvo<br />

i pod isti uslovi utvrdeni so zakon, smetame deka osporenite odredbi<br />

od Zakonot ne sozdavaat neednakvost me|u zdravstvenite rabotnici<br />

nitu pak go ograni~uvaat nivnoto pravo na rabota i slobodniot izbor<br />

na vrabotuvawe.<br />

Poradi toa smetame deka ne mo`e osnovano da se postavi pra-<br />

{aweto za soglasnosta na osporenite ~l. 153-b stav 3, 153-|, 153-e, 153-<br />

`, 153-z, 153-y i 153-j od Zakonot so ~l. 8 st. 1 al. 3, ~l. 9 i ~l. 32 st. 1 od<br />

Ustavot i se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 45, 153-b stav 3, 153-|, 153-e, 153-`, 153-z, 153-y i 153-j od Zakonot za<br />

izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za zdravstvena za{tita ("SV<br />

RM," br. 10/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 5 oktomvri 2005 godina,<br />

donese<br />

691

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenot 30 vo vrska so ~lenovite 153-b stav 3, 153-|, 153-e, 153-`, 153-z,<br />

153-y i 153-j i ~lenot 45 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Zakonot za zdravstvena za{tita ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 10/2004).<br />

2. Dragoslav Stankovi} i Velimir Jovanovski od Skopje na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativa za<br />

poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na odredbite od zakonot<br />

ozna~eni vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata se naveduva deka do donesuvaweto na Zakonot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za zdravstvena za{tita<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 10/2004), zdravstvenite<br />

rabotnici so visoko obrazovanie poseduvale licenci za rabota steknati<br />

na tri na~ini: spored ~lenot 143 stav 3 polo`eniot stru~en<br />

ispit se smeta kako licenca za rabota, spored ~lenot 203 doktorite na<br />

medicina, doktorite na stomatologija i diplomiranite farmacevti<br />

koi se vo raboten odnos na denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon<br />

se smeta deka imaat licenca za rabota i soglasno ~lenot 155 stav 4 licenca<br />

izdadena od lekarskata, farmacevtskata i stomatolo{kata<br />

komora.<br />

Za da se dobijat ovie licenci licata morale da zavr{at medicinski,<br />

stomatolo{ki ili farmacevtski fakultet, da zavr{at pripravni~ki<br />

sta` i da polo`at stru~en ispit.<br />

Pritoa dobienite licenci nemale odnapred ograni~en rok na<br />

va`ewe nitu pak bilo predvideno izdavawe na dopolnitelna licenca<br />

za rabota na zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie po zavr{uvawe<br />

na odredena specijalizacija.<br />

Me|utoa, so donesuvaweto na izmenite i dopolnuvawata na Zakonot<br />

vo 2004 godina, lekarskata, stomatolo{kata i farmacevtskata<br />

komora dobile ogromni ovlastuvawa vrz zdravstvenite rabotnici so<br />

visoko obrazovanie koi dotoga{šbile vo nadle`nost na Ministerstvoto<br />

za zdravstvo, taka {to komorite stanale centar na mo} vo zdravstveniot<br />

sistem.<br />

Ponatamu, so ovoj zakon bila vovedena tn. osnovna licenca za<br />

rabota so koja im se onevozmo`uvalo na zdravstvenite rabotnici so<br />

visoko obrazovanie samostojno vr{ewe na zdravstvena za{tita i licenca<br />

za rabota so koja }e mo`ele samostojno da uka`uvaat zdravstvena<br />

za{tita, no otkako }e zavr{ele specijalizacija odnosno subspecijalizacija.<br />

Rokot na licencata za rabota se ograni~uval na 7 godini.<br />

Podnositelite na inicijativata smetaat deka so osporeniot<br />

~len 45 od Zakonot trebalo da se navede deka licencite za rabota steknati<br />

soglasno Zakonot od 1991 godina se validni, a ne da ureduva deka<br />

polo`eniot stru~en ispit do denot na vleguvaweto vo sila na ovoj za-<br />

692

kon e element vrz osnova na koj na zdravstvenite rabotnici so visoko<br />

obrazovanie }e im se smetalo deka imaat licenca za rabota koja podle-<br />

`i na obnovuvawe. Spored niv, steknatite licenci za rabota soglasno<br />

Zakonot za zdravstvena za{tita od 1991 godina koi bile so neograni-<br />

~en rok na va`ewe ne mo`ele da se transformiraat vo licenci so<br />

ograni~en rok na va`ewe od 7 godini so mo`nost za nivno prodol`uvawe<br />

po toj rok.<br />

Podnositelite na inicijativata smetaat deka osporeniot ~len<br />

45 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za zdravstvena<br />

za{tita ne bil vo soglasnost so ~lenot 52 stav 4 od Ustavot, poradi<br />

toa {to ne bil popovolen za zdravstvenite rabotnici.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka osporenite ~lenovi<br />

153-b stav 3, 153-|, 153-e, 153-`, 153-z, 153-y i 153-j od Zakonot ne bile<br />

vo soglasnost so ~len 8 stav 1 alineja 3, ~len 9 i ~len 32 stav 1 od<br />

Ustavot.<br />

Imeno, licencata za rabota bila imperativ zdravstvenite rabotnici<br />

da mo`at samostojno da uka`uvaat zdravstvena za{tita, taka<br />

{to so nejzinoto odzemawe - vremeno ili trajno - na zdravstveniot rabotnik<br />

koj vlo`il mnogu trud vo tekot na svoeto obrazovanie mu se<br />

odzemalo pravoto na vr{ewe na dejnosta za koja se ostru~uval, a se doveduvala<br />

vo pra{awe i negovata egzistencija i egzistencijata na negovoto<br />

semejstvo.<br />

Spored podnositelite na inicijativata, opredeluvaweto na rok<br />

na va`ewe na licencata za rabota i nivnoto prodol`uvawe bilo so<br />

cel zdravstvenite rabotnici da se napravat zavisni od komorite, koi<br />

pak imale i materijalen motiv, bidej}i tie ja utvrduvale visinata na<br />

tro{ocite za izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na licencite za<br />

rabota.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so ~lenot 30 od Zakonot za<br />

izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za zdravstvenata za{tita se dodavaat<br />

14 novi ~lena me|u koi se i osporenite ~lenovi 153-b stav 3,<br />

153-|, 153-e, 153-`, 153-z, 153-y i 153-j.<br />

Spored ~lenot 153-b stav 3 od ovoj zakon licencata za rabota se<br />

izdava za vreme od sedum godini i mo`e da se obnovi soglasno so uslovite<br />

od ~lenot 153-e na ovoj zakon. ^lenot 153-| opredeluva deka programata<br />

za dopolnitelna obuka i proverka na stru~nite znaewa i sposobnostite,<br />

sostavot na ispitnata komisija i na~inot na sproveduvaweto<br />

na proverkata gi utvrduva Lekarskata, Stomatolo{kata odnosno<br />

Farmacevtskata komora so akt na koj ministerot za zdravstvo dava soglasnost.<br />

Proverkata od stavot 1 na ovoj ~len ja vr{at Lekarskata,<br />

Stomatolo{kata odnosno Farmacevtskata komora. Soglasno ~lenot<br />

153-e na zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie mo`e da mu se<br />

obnovi licencata za rabota ako vo periodot na va`nost na licencata<br />

so kontinuirano stru~no usovr{uvawe preku sledewe na novinite vo<br />

medicinata, stomatologijata ili farmacijata i unapreduvawe na sops-<br />

693

tvenoto znaewe se steknal so soodveten broj bodovi i najmalku 60% od<br />

vremeto na va`nosta na licencata za rabota rabotel vo dejnosta za<br />

koja ima licenca za rabota. Po isklu~ok od stavot 1 na ovoj ~len na<br />

zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie izbran ili imenuvan na<br />

javna funkcija vremeto pominato vo vr{ewe na funkcijata ne se zasmetuva<br />

vo vremeto na važnosta na licencata za rabota utvrdeno so ~lenot<br />

153-b stav 3 na ovoj zakon. Oblicite na stru~noto usovr{uvawe,<br />

kriteriumite za rasporeduvawe na oblicite i bodovite od stavot 1 na<br />

ovoj ~len za obnovuvawe na licencata za rabota gi utvrduva Lekarskata,<br />

Stomatolo{kata odnosno Farmacevtskata komora so akt na koj<br />

ministerot za zdravstvo dava soglasnost. Spored ~len 153-` na zdravstven<br />

rabotnik so visoko obrazovanie koj ne gi ispolnil uslovite od<br />

~lenot 153-e na ovoj zakon mo`e vremeno da mu se prodol`i licencata<br />

za rabota za narednite {est meseci, pod uslov vo ovoj period da gi<br />

ispolni uslovite od ~lenot 153-e na ovoj zakon. Na zdravstven rabotnik<br />

so visoko obrazovanie koj ne gi ispolnil uslovite od ~lenot 153-e<br />

na ovoj zakon vo rokot utvrden vo stavot 1 na ovoj ~len vremeno mu se<br />

odzema licencata za rabota." ^lenot 153-z opredeluva deka zdravstven<br />

rabotnik so visoko obrazovanie na koj mu e vremeno odzemena licencata<br />

za rabota mo`e povtorno da se stekne so licenca za rabota ako vo<br />

tekot na godinata {to sledi po istekot na rokovite na va`nost utvrdeni<br />

so ovoj zakon pomine dopolnitelna obuka soglasno so programata<br />

od ~lenot 153-` na ovoj zakon i uspe{no ja zavr{i dopolnitelnata<br />

proverka na stru~nite znaewa i sposobnosti pred ispitna komsija na<br />

soodvetnata komora." Soglasno ~len 153-y Lekarskata, Stomatolo{kata,<br />

odnosno Farmacevtskata komora mo`e vremeno ili trajno da ja<br />

odzeme licencata za rabota na zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie.<br />

Vremeno odzemawe na licencata za rabota mo`e da se izvr{i<br />

najmnogu za period od sedum godini, ako zdravstveniot rabotnik so visoko<br />

obrazovanie:<br />

1) ne ja prodol`i licencata za rabota vo rokovite utvrdeni so<br />

ovj zakon,<br />

2) ne ja zavr{i dopolnitelnata obuka vo utvrdeniot rok,<br />

3) so uspeh ne ja zavr{i dopolnitelnata proverka na stru~nite<br />

znaewa i sposobnosti,<br />

4) so sudsko pravosilno re{enie privremeno mu e zabraneto<br />

vr{ewe na dejnost ili profesija,<br />

5) po dodeluvaweto na licencata za rabota se utvrdi deka dokazite<br />

za ispolnuvawe na uslovite propi{ani so ovoj zakon gi pribavilo<br />

sprotivno na zakon,<br />

6) raboti nadvor od licencata za rabota {to ja poseduva ili<br />

raboti vo uslovi za koi nema odobrenie za rabota izdadeno soglasno so<br />

ovoj zakon i<br />

694

7) ako Sudot na ~esta pri soodvetnata komora utvrdi deka storil<br />

povreda na Kodeskot na medicinskata etika.<br />

Vo re{enieto za vremeno odzemawe na licencata za rabota treba<br />

da se opredeli dopolnitelnata obuka koja zdravstveniot rabotnik<br />

so visoko obrazovanie treba da ja izvr{i za da mo`e povtorno da mu se<br />

izdade licenca za rabota.<br />

Trajno odzemawe na licencata za rabota se vr{i ako so pravosilna<br />

sudska odluka se utvrdi deka zdravstveniot rabotnik so visoko<br />

obrazovanie storil stru~en propust ili gre{ka pri rabotata so {to<br />

predizvikal trajno naru{uvawe na zdravjeto ili smrt na bolniot. Spored<br />

~lenot 153-j zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie od ~lenot<br />

153-` stav 2 na ovoj zakon mo`e povtorno da se stekne so licenca za<br />

rabota ako vo tekot na dve godini po istekot na rokovite na va`nost<br />

utvrdeni so ovoj zakon pomine dopolnitelna obuka i uspe{no ja<br />

zavr{i dopolnitelnata proverka na stru~nite znaewa i sposobnosti<br />

soglasno so programata od ~lenot 153-|đna ovoj zakon pred ispitna komisija<br />

na soodvetnata komora.<br />

Ako zdravstven rabotnik so visoko obrazovanie ne se stekne so<br />

licenca za rabota vo rokot od stavot 1 na ovoj ~len mo`e povtorno da<br />

se stekne so licenca za rabota ako pomine dopolnitelna obuka i uspe-<br />

{no ja zavr{i dopolnitelnata posebna proverka na stru~nite znaewa<br />

i sposobnosti soglasno so programata od ~lenot 153-|đna ovoj zakon<br />

pred ispitna komisija na soodvetnata komora.<br />

Soglasno ~lenot 45 od Zakonot zdravstvenite rabotnici so visoko<br />

obrazovanie koi na denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon<br />

imaat polo`eno stru~en ispit se smeta deka imaat licenca za rabota i<br />

rokot na va`nosta na licencite za rabota zapo~nuva da te~e od toj den.<br />

Zdravstvenite rabotnici od stavot 1 na ovoj ~len dol`ni se da<br />

podnesat barawe za obnovuvawe na licencite za rabota {est meseci<br />

pred istekot na rokot na va`nosta na licencata do soodvetnata komora.<br />

4. Spored ~len 52 stav 4 od Ustavot, zakonite i drugite propisi<br />

ne mo`at da imaat povratno dejstvo, osven po isklu~ok, vo slu~ai koga<br />

e toa popovolno za gra|anite.<br />

Zakonot za zdravstvena za{tita od 1991 godina, vo ~lenot 143<br />

stav 1 i 3 utvrduva deka po zavr{uvaweto na pripravni~kiot sta`<br />

zdravstvenite rabotnici polagaat stru~en ispit, a polo`eniot stru-<br />

~en ispit se smeta kako licenca za rabota.<br />

Soglasno ~lenot 203 od ovoj zakon, za doktorite na medicina,<br />

doktorite na stomatologija i diplomiranite farmacevti koi se vo<br />

raboten odnos na denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon se smeta<br />

deka imaat licenca za rabota.<br />

Pritoa, ovie licenci za rabota bea so neopredelen rok na va-<br />

`ewe.<br />

695

So ~lenot 153-b stav 3 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za zdravstvena za{tita od 2004 godina, licencata za rabota<br />

se izdava za vreme od sedum godini i mo`e da se obnovi soglasno so<br />

uslovite opredeleni so ~lenot 153-e od ovoj zakon.<br />

Ograni~uvaweto na va`eweto na licencata za rabota i mo`nosta<br />

za nejzino obnovuvawe va`i za site zdravstveni rabotnici so visoko<br />

obrazovanie koi licenci za rabota }e steknat pod uslovi {to gi<br />

propi{uva Zakonot.<br />

Me|utoa, osporeniot ~len 45 od Zakonot pretstavuva preodna<br />

odredba so koja se ureduva deka na zdravstvenite rabotnici so visoko<br />

obrazovanie koi na denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon ve}e<br />

imaat licenca za rabota steknata so polo`en stru~en ispit, rokot na<br />

va`eweto na licencata za rabota zapo~nuva da te~e od toj den pa vo<br />

narednite sedum godini so mo`nost za nejzino obnovuvawe.<br />

Imaj}i predvid deka steknatite licenci za rabota so izmenite<br />

i dopolnuvawata na zakonot podle`at na ograni~uvawe na vremeto na<br />

nivnoto va`ewe od momentot na vleguvawe vo sila na zakonot i se<br />

odnesuva za vo idnina, Sudot oceni deka osporeniot ~len 45 od zakonot<br />

nema povratno dejstvo poradi {to ne mo`e da se postavi pra{aweto za<br />

negovata soglasnost so ~lenot 52 stav 4 od Ustavot. Sudot, isto taka<br />

oceni deka ovaa preodna odredba, site zdravstveni rabotnici koi sakaat<br />

da vr{at zdravstvena dejnost samostojno gi stava vo ednakva pravna<br />

polo`ba pred Zakonot, zatoa {to licencite za rabota |i steknuvaat<br />

pod ednakvi uslovi i za ist vremenski rok na va`ewe soglasno Zakonot<br />

za izmena i dopolna na zdravstvenata za{tita koj e vo pravniot<br />

poredok.<br />

Spored ~lenot 34 od Ustavot, gra|anite imaat pravo na socijalna<br />

sigurnost i socijalno osiguruvawe utvrdeni so zakon i so kolektiven<br />

dogovor, a spored ~lenot 39 od Ustavot, na sekoj gra|anin mu se garantira<br />

pravoto na zdravstvena za{tita.<br />

Ottuka proizleguva deka pravoto na zdravstvena za{tita kako<br />

del od socijalnoto osiguruvawe vo po{iroka smisla se ureduva so zakon<br />

i so kolektiven dogovor i deka zakonodavecot ima pravo da sozdava<br />

normativni pretpotavki za ostvaruvawe na ustavno garantiranoto<br />

pravo na gra|anite na zdravstvena za{tita.<br />

Trgnuvaj}i od ~uvstvitelnosta na dejnosta {to ja izvr{uvaat<br />

zdravstvenite rabotnici, a vo funkcija na za{tita na zdravjeto i `ivotot<br />

na gra|anite, Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za zdravstvena za{tita od 2004 godina utvrduva deka Lekarskata, Stomatolo{kata,<br />

odnosno Farmacevtskata komora mo`e vremeno ili trajno<br />

da ja odzeme licencata za rabota na zdravstven rabotnik so visoko<br />

obrazovanie.<br />

Vremenoto odzemawe na licencata za rabota mo`e da se izvr{i<br />

najmnogu za period od sedum godini pod uslovi utvrdeni so Zakonot,<br />

dodeka trajno odzemawe na licencata za rabota se vr{i ako so pravo-<br />

696

silna sudska odluka se utvrdi deka zdravstveniot rabotnik so visoko<br />

obrazovanie storil stru~en propust ili gre{ka pri rabotata so {to<br />

predizvikal trajno naru{uvawe na zdravjeto ili smrt na bolniot.<br />

Za obele`uvawe e deka i vo Zakonot od 1991 godina be{e predvideno<br />

deka soodvetnite komori mo`at da gi odzemaat licencite za<br />

rabota, me|utoa toj ne gi utvrduva uslovite i slu~aite koga se odzema<br />

licencata.<br />

So ureduvaweto na pra{awata okolu obnovuvaweto na licencite<br />

za rabota pa i za nivnoto vremeno ili trajno odzemawe, zakonodavecot<br />

vospostavil normi za kontrola na zdravstvenite rabotnici kako<br />

vr{iteli na samostojna dejnost pri uka`uvaweto na zdravstvenite<br />

uslugi, so cel da se unapredi kvalitetot na zdravstvenata za{tita na<br />

pacientite, za{titata na pacientite od zdravstvenite rabotnici koi<br />

lo{o ja izvr{šuvaat svojata dol`nost, no, isto taka, i za stimulirawe<br />

na zdravstvenite rabotnici koi poka`uvaat visok stepen na kvalitet<br />

vo svojata rabota.<br />

Imaj}i predvid deka ograni~uvaweto na va`eweto na licencite<br />

za rabota, so mo`nost za obnovuvawe, kako i nivnoto vremeno ili<br />

trajno odzemawe se odnesuva za site zdravstveni rabotnici so visoko<br />

obrazovanie podednakvo i pod isti uslovi utvrdeni so zakon, Sudot<br />

smeta deka osporenite odredbi od Zakonot ne sozdavaat neednakvost<br />

me|u zdravstvenite rabotnici nitu pak go ograni~uvaat nivnoto pravo<br />

na rabota i slobodniot izbor na vrabotuvawe, poradi {to Sudot oceni<br />

deka ne mo`e osnovano da se postavi pra{aweto za soglasnosta na<br />

osporenite ~lenovite 153-b stav 3, 153-|, 153-e, 153-`, 153-z, 153-y i 153-<br />

j od Zakonot so ~len 8 stav 1 alineja 3, ~len 9 i ~len 32 stav 1 od Ustavot.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>, osven<br />

za ~lenot 153-y za koj re{enieto e doneseno so mnozinstvo glasovi.<br />

697

698

71. U. br. 122/2005 (12. 10. 2005)<br />

Osporeni akti<br />

1. ^len 35 st. 1 al. 2 i ~l. 36 od Zakonot za advokatura ("SV<br />

RM," br. 59/2002),<br />

2. ^len 23 st. 1 al. 14 i ~l. 82 st. 1 al. 2 od Statutot na Advokatskata<br />

komora na Republika Makedonija ("SV RM," br. 97/2002), i<br />

3. Odluka za utvrduvawe na visinata na komorskiot upisen vlog,<br />

donesena od Advokatskata komora na Republika Makedonija na 30 maj<br />

2003 godina ("SV RM" br. 39/2003).<br />

Sodr`ina na osporenite akti<br />

1. Zakon za advokaturata<br />

^len 35 st. 1 al. 2<br />

Advokatskata komora na Republika Makedonija se finansira<br />

od: 1) komorska ~lanarina, 2) komorski upisen vlog, 3) podaroci i fondacii,<br />

4) zakupnina, i 6) drugi prihodi vo soglasnost so zakon.<br />

To~kata 5 koja glase{e: "dobivka od raboteweto na trgovskoto<br />

dru{tvo formirano od Advokatskata komora na Republika Makedonija,"<br />

e ukinata so Odluka na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

U. br. 134/2002 od 22. 01. 2003 godina.<br />

^len 36<br />

Visinata na komorskiot upisen vlog i na komorskata ~lanarina,<br />

gi utvrduva so odluka Upravniot odbor na Advokatskata komora<br />

na Republika Makedonija, i gi objavuva vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija."<br />

2. Statut na Advokatskata komora na Republika Makedonija.<br />

^len 23 st. 1 al. 14<br />

akti gi donesuva i raboti i zada~i gi izvr{uva Upravniot<br />

odbor na Advokatskata komora<br />

"ja opredeluva visinata na komorskata ~lanarina i komorskiot<br />

upisen vlog."<br />

^len 82 st. 1 al. 2<br />

"Komorata se finansira od:<br />

- komorska ~lenarina, komorski upisen vlog, podaroci i fon-<br />

699

dacii, zakupnina, dobivka od raboteweto na trgovskoto dru{tvo osnovano<br />

od Komorata, drugi prihodi vo soglasnost so zakon."<br />

3. Odluka za utvrduvawe na visinata na komorskiot upisen vlog<br />

^len 1<br />

"Visinata na komorskiot upisen vlog iznesuva 61.500,00<br />

denari."<br />

^len 2<br />

Odlukata vleguva vo sila so denot na objavuvaweto vo "Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija."<br />

Odlukata e donesena na odr`anata sednica na Upravniot odbor<br />

na Advokatskata komora na Republika Makedonija na 30. 05. 2003 godina<br />

vrz osnova na ~l. 34 st. 1, ~l. 35 st. 1 t. 2 i ~l. 36 od Zakonot za<br />

advokaturata i ~l. 23 st. 1 al. 14 i ~l. 82 st. 1 al. 2 od Statutot na Advokatskata<br />

komora na Republika Makedonija.<br />

700<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata komorskiot upisen vlog bil<br />

neopravdano predviden so zakon i drugi propisi i akti, bez ogled na<br />

na~inot na negovoto pla}awe.<br />

Poradi toa odredbite od ~l. 35 st. 1 al. 2 i ~l. 36 od Zakonot za<br />

advokaturata, so koi bilo predvideno deka Advokatskata komora na<br />

Republika Makedonija se finansirala od komorski upisen vlog ~ija<br />

visina ja utvrduval so odluka Upravniot odbor na komorata, bile vo<br />

sprotivnost so ~l. 32 st. 1 i st. 2 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

spored koi sekoj ima pravo na rabota, sloboden izbor na vrabotuvawe,<br />

za{tita pri raboteweto i materijalna obezbednost za vreme na privremena<br />

nevrabotenost i sekomu, pod ednakvi uslovi, mu e dostapno sekoe<br />

rabotno mesto.<br />

So inicijativata, za osporenite odredbi od Statutot na Advokatskata<br />

komora na Republika Makedonija i za osporenata Odluka za<br />

utvrduvawe na visinata na komorskiot upisen vlog se istaknuva deka<br />

bile neustavni odnosno vo nesoglasnost so citiranite odredbi od ~l.<br />

32 od Ustavot, kako i nezakoniti bidej}i se temelele na neustavnite<br />

zakonski odredbi.<br />

Posebno vo inicijativata se poso~uva na Odlukata na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija U. br. 51/2003 od 22 maj 2003 godina.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. So Re{enie U. br. 51/2003 od 15 april 2003 godina Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija, povel postapka za ocenuvawe ustavnosta<br />

i zakonitosta na ~l. 69 st. 1 vo delot: "pla}a komorski upisen vlog" i<br />

~l. 84 od Statutot na Advokatskata komora na Republika Makedonija

("SV RM," br. 97/2002), kako i na Odlukata za utvrduvawe na visinata<br />

na komorskiot upisen vlog donesena od Advokatskata komora na 29 januari<br />

2003 godina ("SV RM" br. 9/2003).<br />

So ova re{enie ne e povedena postapka za ocenuvawe ustavnosta<br />

na ~l. 35 t. 2 i ~l. 36 vo delot "na komorskiot upisen vlog" od Zakonot<br />

za advokaturata i za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~l. 23<br />

al. 14 vo delot: "i komorski upisen vlog," ~l. 45 vo delot: "komorski<br />

upisen vlog" i ~l. 82 al. 2 od Statutot na Advokatskata komora na Republika<br />

Makedonija.<br />

Odredbite od Statutot i Odlukata za koi so re{enieto bila<br />

povedena postapka, Sudot so Odluka U. br. 51/2003 od 22 maj 2003 godina<br />

gi ukinal. (Zna~i, odredbite od Zakonot i od Statutot koi se osporeni<br />

so inicijativata predmet na ovoj referat, ve}e bile ceneti od Ustavniot<br />

sud).<br />

2. So Re{enie U. br. 109/2003 od 22 oktomvri 2003 godina, Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija gi otfrlil inicijativite za ocenuvawe<br />

ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za utvrduvawe na visinata<br />

na komorskiot upisen vlog, donesena od Advokatskata komora na<br />

Republika Makedonija na 30 maj 2003 godina ("SV RM" br. 39/2003).<br />

Ova vrz osnova na ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot sud,<br />

deka Sudot ne e nadle`en da odlu~uva po baraweto. Spored Sudot osporenata<br />

Odluka nema karakter na propis, so nea samo se opredeluva visinata<br />

na komorskiot upisen vlog, {to po svojata pravna su{tina e<br />

izvr{en akt na Upravniot odbor na Komorata.<br />

So Re{enija na Sudot U. br. 7/2004 i U. br. 32/2004, isto taka<br />

bile otfrlani inicijativi za osporenata Odluka.<br />

Ovaa Odluka i sega e predmet na osporuvawe so inicijativata<br />

pred ovoj Sud.<br />

3. So Odluka U. br. 134/2002 od 22 januari 2003 godina, Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija go ukinal ~l. 35 t. 5 od Zakonot za<br />

advokaturata ("SV RM," br. 59/2002), koja glasela deka Advokatskata<br />

komora na Republika Makedonija se finansira od: "dobivka od raboteweto<br />

na trgovsko dru{tvo formirano od Advokatskata komora na Republika<br />

Makedonija."<br />

Sega so inicijativata pred ovoj Sud se osporuva ustavnosta i<br />

zakonitosta na ~l. 82 st. 1 al. 2 od Statutot na Advokatskata komora na<br />

Republika Makedonija. Me|utoa navedenata Odluka e bitna za al. 5 od<br />

istiot ~len na Statutot. Ova zatoa {to taa isto predviduva deka Komorata<br />

se finansira od: "dobivka od raboteweto na trgovsko dru{tvo<br />

osnovano od Komorata", pa so ogled deka zakonskata odredba e ukinata<br />

proizleguva deka citiranata odredba od Statutot nema zakonski osnov<br />

i Sudot bi mo`el pri ustavnosudskata analiza na ~l. 82 al. 2, po sopstvena<br />

ocena da se vpu{ti vo odlu~uvawe i po al. 5 od istiot ~len od<br />

Statutot.<br />

701

702<br />

Pravno mislewe<br />

1. Spored ~l. 110 st. 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i<br />

so zakonite.<br />

Soglasno ~l. 28 st. 1 al. 2, od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija ("SV RM" br. 70/1992), Ustavniot sud }e ja otfrli<br />

inicijativata ako za istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi<br />

za poinakvo odlu~uvawe.<br />

So ogled na toa {to osporenite odredbi od Zakonot za advokaturata<br />

i osporenite odredbi od Statutot na Advokatskata komora na<br />

Republika Makedonija, bile ceneti od Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija i so Re{enie U. br. 51/2003 od 15 april 2003 godina ne bila<br />

povedena postapka za ocena na nivnata ustavnost i zakonitost, smetame<br />

deka inicijativata treba da se otfrli.<br />

Imeno, spored obrazlo`enieto na re{enieto na Sudot, advokaturata<br />

so ~l. 53 od Ustavot e opredelena kako samostojna i nezavisna<br />

javna slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa<br />

vo soglasnost so zakon. Takva opredelba za advokaturata e definirana<br />

i so Zakonot za advokaturata, koj me|u drugoto opredelil i deka samostojnosta<br />

i nezavisnosta na advokaturata kako javna slu`ba se ostvaruva,<br />

pokraj drugoto, so organizirawe na advokatite vo Advokatska<br />

komora i nejzino finansirawe, kako i avtonomnoto donesuvawe na<br />

akti za rabota na Advokatskata komora na Republika Makedonija i nejzinite<br />

organi. Pravoto na vr{ewe na advokatskata dejnost se steknuva<br />

so upis vo Imenikot na advokatite na Advokatskata komora i po<br />

upisot na upi{aniot advokat mu se izdava licenca za rabota.<br />

Poa|aj}i od iznesenata ustavna i zakonska opredelba na advokaturata,<br />

Sudot utvrdil deka vo funkcija na nejzinoto samostojno organizirano<br />

deluvawe vo soodvetna komora se inkorporirani osporenite<br />

odredbi od ~l. 35 st. 1 al. 2 i ~l. 36 od Zakonot za advokaturata, spored<br />

koi komorskiot upisen vlog e eden od izvorite na prihod na Komorata<br />

a Upravniot odbor na Komorata odlu~uva za negovata visina. So<br />

ogled na toa spored Sudot osporenite zakonski odredbi se vo soglasnost<br />

so ~l. 53 od Ustavot, poradi {to ne bi mo`elo da se postavi pra-<br />

{aweto nitu za ustavnosta i zakonitosta na istovetnite odredbi od<br />

Statutot na Advokatskata komora koi se osporeni, bidej}i proizleguvaat<br />

od zakon koj e vo soglasnost so Ustavot.<br />

2. Vo odnos na osporenata odluka za utvrduvawe na visinata na<br />

komorskiot upisen vlog, donesena od Advokatskata komora na Republika<br />

Makedonija na 30. 05. 2003 godina ("SV RM," br. 39/2003), Sudot so<br />

Re{enie U. br. 109/2003 od 22. 10. 2003 godina utvrdil deka taa nema karakter<br />

na propis i Sudot ne e nadle`en da ja ocenuva negovata ustavnost<br />

i zakonitost.

So ogled na toa, a soglasno odredbite od ~l. 28 st. 1 al. 1 i 2 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija vo slu~ajov<br />

smetame deka inicijativata vo ovoj del treba da se otfrli poradi toa<br />

{to Sudot ne e nadle`en da odlu~uva po baraweto i za istata rabota<br />

ve}e odlu~uval.<br />

4. Poa|aj}i od faktot deka so Odluka U. br. 134/2002 od 22 januari<br />

2003 godina Ustavniot sud na Republika Makedonija go ukinal<br />

~l. 35 t. (alineja) 5 od Zakonot za advokaturata, koja predviduvala kako<br />

osnov za finansirawe na Advokatskata komora na Republika Makedonija<br />

da mo`e da bide "dobivka od raboteweto na trgovskoto dru{tvo<br />

formirano od Advokatskata komora na Republika Makedonija," a takva<br />

odredba predviduva i ~l. 82 st. 1 al. 5 od Statutot na Advokatskata<br />

komora, proizleguva deka ovaa statutarna odredba nema pove}e zakonski<br />

osnov.<br />

Dokolku Sudot odlu~i po sopstvena ocena da se vpu{ti vo odlu-<br />

~uvawe po navedenata odredba od Statutot, smetame deka istata e vo<br />

nesoglasnost so ~l. 53 od Ustavot na Republika Makedonija i e vo nesoglasnost<br />

so Zakonot za advokaturata.<br />

Ova poradi toa {to spored Zakonot, Advokatskata komora se<br />

osnova odnosno organizira zaradi vr{ewe na to~no opredeleni raboti<br />

(da odlu~uva za steknuvawe i prestanok na pravoto na vr{ewe advokatska<br />

dejnost, da odlu~uva za odgovornosta na advokatite vo izvr{uvaweto<br />

na nivnite dol`nosti i da izrekuva disciplinski merki, da donesuva<br />

tarifa i visina na upisninata, da se gri`i za stru~no osposobuvawe<br />

i usovr{uvawe na advokatite i dr.), a nekoi od niv po svojot<br />

karakter i zna~ewe pretstavuvaat i javni ovlastuvawa, pa so ogled na<br />

toa Advokatskata komora nema praven subjektivitet da osnova trgovsko<br />

dru{tvo. Vo sprotivno, toa bi bilo nespoivo so javnopravniot<br />

status na Advokatskata komora, i na advokaturata voop{to, kako i so<br />

celite i funkciite koi proizleguvaat od ustavno utvrdenata polo`ba<br />

na advokaturata, poradi koi Komorata so zakon se osnova i se utvrduva<br />

obvrska na advokatite da se organiziraat vo Advokatska komora.<br />

So ogled na toa i poradi nepostoewe na zakonska odredba so<br />

koja dobivkata od rabotewe so trgovsko dru{tvo osnovano od Komorata<br />

e predvidena da bide osnov za finansirawe na Komorata, smetame<br />

deka za ~l. 82 st. 1 al. 5 od Statutot osnovano mo`e da se postavi pra-<br />

{aweto na ustavnosta i zakonitosta.<br />

5. Vrz osnova na pogore iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocena na:<br />

a) ustavnosta na ~l. 35 st. 1 al. 2 i ~l. 36 od Zakonot za advokaturata<br />

("SV RM," br. 59/2002), i<br />

b) ustavnosta i zakonitosta na ~l. 23 st. 1 al. 14 i ~l. 82 st. 1 al.<br />

2 od Statutot na Advokatskata komora na Republika Makedonija ("SV<br />

703

RM," br. 97/2002) i na Odlukata za utvrduvawe na visinata na komorskiot<br />

upisen vlog, donesena od Advokatskata komora na Republika Makedonija<br />

na 30 maj 2003 godina ("SV RM," br. 39/2003).<br />

3. Sudot da povede postapka za ocena na ustavnosta i zakonitosta<br />

na ~l. 82 st. 1 al. 5 od Statutot na Advokatskata komora na Republika<br />

Makedonija ("SV RM, br. 97/2002) - ova dokolku po sopstvena ocena<br />

Sudot odlu~uva za ovaa statutarna odredba.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 28 alineja 1 i 2 i ~len 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 12<br />

oktomvri 2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na ~lenot 82 stav 1 alineja 5 od Statutot na Advokatskata<br />

komora na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 97/2002).<br />

2. SE OTFRLA inicijativata za ocenuvawe na:<br />

a) ustavnosta na ~lenot 35 stav 1 alineja 2 i ~len 36 od Zakonot<br />

za advokaturata ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 59/<br />

2002),<br />

b) ustavnosta i zakonitosta na ~lenot 23 stav 1 alineja 14 i ~lenot<br />

82 stav 1 alineja 2 od Statutot na Advokatskata komora na Republika<br />

Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 97/<br />

2002) i na Odlukata za utvrduvawe na visinata na komorskiot upisen<br />

vlog, donesena od Advokatskata komora na Republika Makedonija na 30<br />

maj 2003 godina ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 39/<br />

2003).<br />

3. Filip Pej~inovski od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na odredbite od zakonot i aktite<br />

ozna~eni vo to~kata 2 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata komorskiot upisen vlog bil<br />

neopravdano predviden so Zakonot za advokaturata i drugite osporeni<br />

akti, bez ogled na na~inot na negovoto pla}awe.<br />

Poradi toa odredbite od ~lenot 35 stav 1 alineja 2 i ~lenot 36<br />

od Zakonot za advokaturata, so koi bilo predvideno deka Advokatskata<br />

komora na Republika Makedonija se finansirala od komorski upisen<br />

vlog ~ija visina ja utvrduval so odluka Upravniot odbor na komorata,<br />

bile vo sprotivnost so ~lenot 32 stav 1 i stav 2 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija spored koi sekoj ima pravo na rabota, sloboden izbor na<br />

vrabotuvawe, za{tita pri raboteweto i materijalna obezbedenost za<br />

704

vreme na privremena nevrabotenost i sekomu, pod ednakvi uslovi, mu e<br />

dostapno sekoe rabotno mesto.<br />

So inicijativata, za osporenite odredbi od Statutot na Advokatskata<br />

komora na Republika Makedonija i za osporenata Odluka za<br />

utvrduvawe na visinata na komorskiot upisen vlog se istaknuva deka<br />

bile neustavni, odnosno vo nesoglasnost so citiranite odredbi od ~lenot<br />

32 od Ustavot, kako i nezakoniti, bidej}i se temelele vrz neustavnite<br />

zakonski odredbi.<br />

Po povod inicijativata, a po sopstvena ocena Sudot, soglasno<br />

~lenot 14 stav 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija,<br />

ja ocenuvaše ustavnosta i zakonitosta i na ~lenot 82 stav 1<br />

alineja 5 od Statutot na Advokatskata komora na Republika Makedonija<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 97/2002).<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka Zakonot za advokatura vo ~lenot<br />

35 predvidel deka Advokatskata komora na Republika Makedonija<br />

se finansira od: 1) komorska ~lanarina, 2) komorski upisen vlog, 3)<br />

podaroci i fondacii, 4) zakupnina, 6) drugi prihodi vo soglasnost so<br />

zakon.<br />

To~kata 5 od ovoj ~len od Zakonot koja glasela: "dobivka od raboteweto<br />

na trgovskoto dru{tvo formirano od Advokatskata komora<br />

na Republika Makedonija," e ukinata so Odluka na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija U. br. 134/2002 od 22 januari 2003 godina.<br />

Spored ~lenot 36 od Zakonot, visinata na komorskiot upisen<br />

vlog i na komorskata ~lanarina, gi utvrduva so odluka Upravniot<br />

odbor na Advokatskata komora na Republika Makedonija, i gi objavuva<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

Sudot, isto taka utvrdi deka Statutot na Advokatskata komora<br />

na Republika Makedonija vo ~lenot 23 predvidel so nabrojuvawe vo 21<br />

alineja koi akti gi donesuva i koi raboti i zada~i gi izvr{uva Upravniot<br />

odbor na Advokatskata komora, me|u koi vo alinejata 14 predvidel<br />

deka "ja opredeluva visinata na komorskata ~lenarina i komorskiot<br />

upisen vlog."<br />

Vo ~lenot 82 od Statutot e predvideno deka Komorata se finansira<br />

od: komorska ~lenarina; komorski upisen vlog; podaroci i fondacii;<br />

zakupnina; dobivka od raboteweto na trgovskoto dru{tvo osnovano<br />

od Komorata i drugi prihodi vo soglasnost so zakon."<br />

Odlukata za utvrduvawe na visinata na komorskiot upisen vlog<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 39/2003), koja e osporena<br />

so inicijativata, vo ~lenot 1 predviduva deka visinata na komorskiot<br />

upisen vlog iznesuva 61.500,00 denari, a vo ~lenot 2 od Odlukata<br />

e opredeleno deka istata vleguva vo sila so denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija.<br />

Odlukata e donesena na odr`anata sednica na Upravniot odbor<br />

na Advokatskata komora na Republika Makedonija na 30 maj 2003 godina<br />

vrz osnova na ~len 34 stav 1, ~len 35 stav 1 to~ka 2 i ~len 36 od Za-<br />

705

konot za advokaturata i ~len 23 stav 1 alineja 14 i ~len 82 stav 1 alineja<br />

2 od Statutot na Advokatskata komora na Republika Makedonija.<br />

5. Sudot poa|aj}i od faktot deka so Odluka U. br. 134/2002 od 22<br />

januari 2003 godina go ukinal ~lenot 35 to~ka (alineja) 5 od Zakonot<br />

za advokaturata, koja predviduvala deka kako osnov za finansirawe na<br />

Advokatskata komora na Republika Makedonija mo`e da bide "dobivka<br />

od raboteweto na trgovskoto dru{tvo formirano od Advokatskata komora<br />

na Republika Makedonija," a takva odredba predviduva i ~lenot<br />

82 stav 1 alineja 5 od Statutot na Advokatskata komora, oceni deka za<br />

ovaa statutarna odredba osnovano mo`e da se postavi pra{aweto na<br />

ustavnosta i zakonitosta.<br />

Ova poradi toa {to spored Zakonot, Advokatskata komora se<br />

osnova, odnosno organizira zaradi vr{ewe na to~no opredeleni raboti<br />

(odlu~uva za steknuvawe i prestanok na pravoto na vr{ewe advokatska<br />

dejnost, odlu~uva za odgovornosta na advokatite vo izvr{uvaweto<br />

na nivnite dol`nosti i izrekuva disciplinski merki, donesuva<br />

tarifa i visina na upisninata, se gri`i za stru~no osposobuvawe i<br />

usovr{uvawe na advokatite i dr.) a nekoi od niv po svojot karakter i<br />

zna~ewe pretstavuvaat i javni ovlastuvawa, pa so ogled na toa Advokatskata<br />

komora nema praven subjektivitet da osnova trgovsko dru{tvo.<br />

Vo sprotivno, toa bi bilo nespoivo so javnopravniot status na<br />

Advokatskata komora, i na advokaturata voop{to, kako i so celite i<br />

funkciite koi proizleguvaat od ustavno utvrdenata polo`ba na advokaturata<br />

vo ~lenot 53 od Ustavot, vrz osnova na {to Komorata se osnova<br />

so zakon i se utvrduva obvrska na advokatite da se organiziraat vo<br />

Advokatska komora.<br />

Voedno, navedenata statutarna odredba nema nitu osnov vo Zakonot<br />

za da ja regulira dobivkata od rabotewe so trgovsko dru{tvo<br />

osnovano od Komorata kako izvor za finansirawe na Komorata.<br />

Od ovie pri~ini Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

6. Spored ~len 110 stav 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i<br />

za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so<br />

Ustavot i so zakonite.<br />

Soglasno ~lenot 28 stav 1 alinea 2 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 70/1992), Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako za<br />

istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

So ogled na toa {to osporenite odredbi od Zakonot za advokaturata<br />

i osporenite odredbi od Statutot na Advokatskata komora na<br />

Republika Makedonija, bile ocenuvani od Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija i so Re{enie U. br. 51/2003 od 15 april 2003 godina ne bila<br />

povedena postapka za ocena na nivnata ustavnost i zakonitost, Sudot<br />

oceni deka inicijativata treba da se otfrli.<br />

706

Imeno, spored obrazlo`enieto na re{enieto na Sudot, advokaturata<br />

so ~lenot 53 od Ustavot e opredelena kako samostojna i nezavisna<br />

javna slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa<br />

vo soglasnost so zakon. Takva opredelba za advokaturata e definirana<br />

i so Zakonot za advokaturata, koj me|u drugoto opredelil i<br />

deka samostojnosta i nezavisnosta na advokaturata kako javna slu`ba<br />

se ostvaruva, pokraj drugoto, so organizirawe na advokatite vo Advokatska<br />

komora i nejzino finansirawe, kako i avtonomnoto donesuvawe<br />

na akti za rabota na Advokatskata komora na Republika Makedonija i<br />

nejzinite organi. Pravoto na vr{ewe na advokatskata dejnost se steknuva<br />

so upis vo Imenikot na advokatite na Advokatskata komora i po<br />

upisot na advokatot mu se izdava licenca za rabota.<br />

Poa|aj}i od iznesenata ustavna i zakonska opredelba na advokaturata,<br />

Sudot utvrdil deka vo funkcija na nejzinoto samostojno organizirano<br />

deluvawe vo soodvetna komora se inkorporirani osporenite<br />

odredbi od ~lenot 35 stav 1 alineja 2 i ~len 36 od Zakonot za advokaturata,<br />

spored koi komorskiot upisen vlog e eden od izvorite na prihod<br />

na Komorata, a Upravniot odbor na Komorata odlu~uva za negovata<br />

visina. So ogled na toa, spored Sudot osporenite zakonski odredbi se<br />

vo soglasnost so ~lenot 53 od Ustavot, poradi {to ne bi mo`elo da se<br />

postavi pra{aweto nitu za ustavnosta i zakonitosta na istovetnite<br />

odredbi od Statutot na Advokatskata komora koi se osporeni, bidej}i<br />

proizleguvaat od zakon koj e vo soglasnost so Ustavot.<br />

Vo odnos na osporenata Odluka za utvrduvawe na visinata na<br />

komorskiot upisen vlog, donesena od Advokatskata komora na Republika<br />

Makedonija na 30 maj 2003 godina ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 39/2003), Sudot so Re{enie U. br. 109/2003 od 22<br />

oktomvri 2003 godina utvrdil deka taa nema karakter na propis i Sudot<br />

ne e nadle`en da ja ocenuva nejzinata ustavnost i zakonitost.<br />

So ogled na toa, a soglasno odredbite od ~lenot 28 stav 1 alineja<br />

1 i 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija spored<br />

Sudot inicijativata vo ovoj del treba da se otfrli poradi toa {to<br />

Sudot ne e nadle`en da odlu~uva po baraweto i za istata rabota ve}e<br />

odlu~uval.<br />

Poradi toa, a vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo<br />

to~kata 2 od ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

707

Predlog za odlu~uvawe so nacrt-odluka po predmetot U. br. 122/2005<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija po povod podnesena<br />

inicijativa na Filip Pej~inovski od Skopje po ocena na Sudot soglasno<br />

~len 14 stav 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

so Re{enie U. br. 122/2005 od 12 oktomvri 2005 godina povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~lenot 82 stav 1<br />

alineja 5 od Statutot na Advokatskata komora na Republika Makedonija<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 97/2002).<br />

Postapkata be{e povedena zatoa {to pred Sudot osnovano se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na navedenata odredba od Statutot<br />

so Zakonot za advokaturata ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 59/2002) i so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

2. Advokatskata komora na Republika Makedonija vo predvideniot<br />

rok ne dostavi odgovor na navodite sodr`ani vo re{enieto za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta. So ogled<br />

na nepromenetata fakti~ka i pravna sostojba na rabotite po predmetot<br />

se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da go ukine ~lenot 82 stav 1 alineja 5 od Statutot na<br />

Advokatskata komora na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 97/2002).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~lenovite<br />

110 i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 7. 12.<br />

2005 godina, donese<br />

708<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA ~lenot 82 stav 1 alineja 5 od Statutot na<br />

Advokatskata komora na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 97/2002).<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

122/2005 od 12 oktomvri 2005 godina povede postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na ~lenot 82 stav 1 alineja 5 od Statutot<br />

ozna~en vo to~kata 1 od ovaa odluka.<br />

Postapkata be{e povedena zatoa {to pred Sudot osnovano se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenata odredba od Statutot<br />

so Zakonot za advokaturata ("Slu`ben vesnik na Republika Makedo-

nija" br. 59/2002) i so ~lenot 53 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka vo ~lenot 82 stav 1 vo alineite<br />

od 1 do 4 od Statutot e predvideno deka Komorata se finansira od<br />

komorska ~lenarina, komorski upisen vlog, podaroci, fondacii i zakupnina.<br />

Vo alinejata 5 od ovoj ~len od Statutot e predvideno deka<br />

Komorata se finansira i od dobivka od raboteweto na trgovskoto dru-<br />

{tvo osnovano od Komorata.<br />

5. Sudot utvrdi deka so Odluka U. br. 134/2002 od 22 januari 2003<br />

godina ja ukinal to~ka 5 od ~lenot 35 od Zakonot za advokaturata, so<br />

koja bilo predvideno deka kako osnov za finansirawe na Advokatskata<br />

komora na Republika Makedonija mo`e da bide "dobivka od raboteweto<br />

na trgovskoto dru{tvo formirano od Advokatskata komora na Republika<br />

Makedonija," a takva odredba, isto taka, predviduva i ~lenot<br />

82 stav 1 alineja 5 od Statutot na Advokatskata komora.<br />

Spored ~lenot 53 od Ustavot na Republika Makedonija, advokaturata<br />

e samostojna i nezavisna javna slu`ba {to obezbeduva pravna<br />

pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa vo soglasnost so zakon.<br />

Soglasno so odredbite od Zakonot za advokaturata, Advokatskata<br />

komora se osnova, odnosno organizira zaradi vr{ewe na to~no opredeleni<br />

raboti (odlu~uva za steknuvawe i prestanok na pravoto na<br />

vr{ewe advokatska dejnost, odlu~uva za odgovornosta na advokatite vo<br />

izvr{uvaweto na nivnite dol`nosti i izrekuva disciplinski merki,<br />

donesuva tarifa i visina na upisninata, se gri`i za stru~no osposobuvawe<br />

i usovr{uvawe na advokatite i dr.) a nekoi od niv po svojot karakter<br />

i zna~ewe pretstavuvaat i javni ovlastuvawa, pa so ogled na toa<br />

Advokatskata komora nema praven subjektivitet da osnova trgovsko<br />

dru{tvo. Vo sprotivno, toa bi bilo nespoivo so javnopravniot status<br />

na Advokatskata komora, i na advokaturata voop{to, kako i so celite<br />

i funkciite koi proizleguvaat od ustavno utvrdenata polo`ba na<br />

advokaturata vo ~lenot 53 od Ustavot, vrz osnova na {to Komorata se<br />

osnova so zakon i se utvrduva obvrska na advokatite da se organiziraat<br />

vo Advokatska komora.<br />

Voedno, navedenata statutarna odredba nema nitu osnov vo Zakonot<br />

za da ja regulira dobivkata od rabotewe so trgovsko dru{tvo<br />

osnovano od Komorata kako izvor za finansirawe na Komorata.<br />

Od ovie pri~ini Sudot utvrdi deka osporenata odredba od Statutot<br />

ne e vo soglasnost so Zakonot za advokaturata i so Ustavot na<br />

Republika Makedonija.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

7. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

709

710

72. U. br. 49/2005 (02. 11. 2005)<br />

Osporen akt<br />

Naslovot na Glava edinaeseta "Elektronski komunikacii vo<br />

voena i vonredna sostojba," ~l. 106 st. 1 vo delot: "voena ili vonredna<br />

sostojba, naslovot na ~l. 107 "Merki vo slu~aj na vonredna sostojba,"<br />

st. 2 i st. 5 na ~l. 107 vo delovite: "voena ili vonredna sostojba," st. 6<br />

na ~l. 107 vo delot: "voena sostojba, vonredna sostojba," naslovot na ~l.<br />

148 "Plan na merki vo voena i vonredna sostojba" i ~l. 148 vo delot:<br />

"voena ili vonredna sostojba" od Zakonot za elektronskite komunikacii<br />

("SV RM," br. 13/2005).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativite osobeno problemati~no i diskutabilno<br />

bilo toa {to vo site ovie odredbi od Zakonot padot na<br />

mre`ata, elementarnata nepogoda i vonrednite okolnosti nedozvoleno<br />

se me{ale so voenata ili vonredna sostojba, so {to se ovozmo`uvala<br />

i zloupotreba na ovie zakonski odredbi, a osobeno ako se imale<br />

predvid stavovite 5 i 6 od ~l. 107 od Zakonot.<br />

Spored podnositelot na inicijativata, Isto taka, osporenite<br />

odredbi vo mir ne mo`ele da se predviduvaat so zakon zatoa {to toa<br />

bilo vo sprotivnost so ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, ~l. 51, ~l. 54 st. 2, ~l. 68 st. 1<br />

al. 2 i 7 od Ustavot, ~l. 91 al. 1 i 5 od Ustavot i ~l. 126 od Ustavot. Ova<br />

pred sî od pri~ina {to od sodr`inata na ~l. 126 od Ustavot posebno<br />

proizleguvalo deka ovlastuvaweto na Vladata da donesuva uredbi so<br />

zakonska sila e od vremen karakter, koe po~nuvalo od momentot na<br />

proglasuvawe na voenata ili vonrednata sostojba, a traelo do zavr{uvaweto<br />

na ovie sostojbi, za {to odlu~uvalo Sobranieto. Od ovaa ustavna<br />

odredba, proizleguvalo i toa deka vakvoto ovlastuvawe na Vladata<br />

e usloveno samo so postoewe na voenata, odnosno vonrednata sostojba.<br />

Poradi navedenoto podnositelot na inicijativata smeta deka<br />

osporenite naslovi i osporenite delovi od ozna~enite zakonski odredbi<br />

izleguvale nadvor od ramkite na navedenite ustavni odredbi, a<br />

osobeno na ~l. 54 st. 2 i 126 od Ustavot i bile vo nesoglasnost so tie<br />

~lenovi od Ustavot, pa zatoa na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu predlaga da povede postapka za ocenuvawe na nivnata ustavnost.<br />

711

Sodr`ina na naslovite i ~lenovite ~ii delovi se osporuvaat<br />

Glava edinaesetta<br />

Elektronski komunikacii vo voena i vonredna sostojba<br />

^len 106<br />

Itni merki za obezbeduvawe na uslugi<br />

(1) Operatorite koi obezbeduvaat pristap do javna komunikaciska<br />

mre`a i koristewe na javni komunikaciski uslugi imaat obvrska<br />

da donesat i dostavat do Agencijata plan na merki za da se obezbedi<br />

integritetot na javnata telekomunikaciska mre`a i pristapot do javnite<br />

komunikaciski uslugi vo slu~aj na pad na mre`ata, voena ili<br />

vonredna sostojba ili elementarna nepogoda.<br />

(2) So merkite od planot od stavot (1) na ovoj ~len treba da se<br />

obezbedi nepre~en pristap i koristewe na broevite za itni povici.<br />

(3) So planovite za merki se obvrzuvaat operatorite da gi sproveduvaat<br />

itnite merki vo tekot na celoto traewe na okolnostite ili<br />

nastanot koj dovel do nivna primena.<br />

(4) Vladata na Republika Makedonija na predlog na ministerot<br />

nadle`en za elektronski komunikacii i Agencijata, mo`e da propi{e<br />

merki koi moraat da bidat vklu~eni vo planovite na merki od stavot<br />

(1) na ovoj ~len.<br />

^len 107<br />

Merki vo slu~aj na vonredna sostojba<br />

(osporen del)<br />

(1) Operatorite na javni komunikaciski mre`i imaat obvrska<br />

da gi prilagodat nivnite mre`i so cel da im dadat prioritet na komunikaciite<br />

od opredeleni mre`ni priklu~ni to~ki pred drugite komunikacii.<br />

(2) Vladata na Republika Makedonija so odluka gi opredeluva<br />

grupite na korisnicite so pravo na prioritetni mre`ni priklu~ni<br />

to~ki soglasno so stavot (1) od ovoj ~len koi mo`at da se koristat<br />

samo vo slu~aj na pad na mre`a, voena ili vonredna sostojba ili elementarna<br />

nepogoda.<br />

(3) Vladata na Republika Makedonija mo`e da gi zadol`i operatorite<br />

na javnite komunikaciski mre`i da go prekinat raboteweto<br />

na drugite komunikaciski priklu~ni to~ki so cel da se obezbedi funkcionirawe<br />

na prioritetnite mre`ni priklu~ni to~ki. Vladata na<br />

Republika Makedonija mo`e so odluka da predvidi i drugi merki i<br />

ograni~uvawa ili prekini na funkcioniraweto.<br />

(4) So odlukite na Vladata na Republika Makedonija doneseni<br />

soglasno so stavot (3) od ovoj ~len treba da se predvidi vremenskiot<br />

period neophoden za otstranuvawe na vonrednite okolnosti.<br />

(5) Vo slu~aj na voena ili vonredna sostojba ili elementarna<br />

nepogoda, Vladata na Republika Makedonija mo`e na operatorite da<br />

712

im izdade i soodvetni naredbi zaradi spravuvawe so nastanatata sostojba.<br />

(6) Vladata na Republika Makedonija mo`e da propi{e i drugi<br />

merki koi zadol`itelno }e bidat implementirani vo slu~aj na voena<br />

sostojba, vonredna sostojba ili elementarna nepogoda.<br />

^len 148<br />

Plan na merki vo voena i vonredna sostojba<br />

Operatorite {to obezbeduvaat pristap do javnata telefonska<br />

mre`a i koristeweto na javnite telefonski uslugi na fiksna lokacija,<br />

se dol`ni vo rok od {est meseca od denot na vleguvaweto vo sila na<br />

ovoj zakon da usvojat i da go dostavat do Agencijata plan na merki so<br />

koj se obezbeduva pristap do javnite telefonski mre`i i telefonski<br />

uslugi vo slu~aj na prekin vo mre`ata i prestanok na rabota na sitemite,<br />

poradi voena ili vonredna sostojba, prirodni i drugi katastrofi,<br />

od ~lenot 106 na ovoj zakon.<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na zakonskite odredbi ~ii delovi<br />

se osporuvaat so inicijativata i pri~inite poradi koi se osporuva<br />

nivnata ustavnost, kako sporno mo`e da se postavi slednoto pravno<br />

pra{awe: Dali so predvidenite merki i aktivnosti na Vladata na Republika<br />

Makedonija, kako i so obvrskata na operatorite za podgotvuvawe<br />

na plan na merki so koi }e se obezbedi pristap do javnite telefonski<br />

mre`i i telefonski uslugi, me|u drugoto i vo slu~aj na voena<br />

ili vonredna sostojba, utvrdeni vo osporenite delovi na ozna~enite<br />

~lenovi od Zakonot se povreduvaat ~lenovite od Ustavot navedeni vo<br />

inicijativata, a osobeno ~lenot 126 od Ustavot, {to e i osnovnata<br />

pri~ina za osporuvawe na soglasnosta na tie zakonski odredbi so<br />

Ustavot.<br />

Pravno mislewe<br />

Pri odgovorot na postavenoto sporno pra{awe se imaa predvid<br />

odredbite od Ustavot navedeni vo inicijativata, koi spored podnositelot<br />

bile povredeni so osporenite delovi na ozna~enite zakonski<br />

odredbi. Imeno:<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4 od Ustavot, vladeeweto na pravoto i<br />

podelbata na dravnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska se edni<br />

od temelnite vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Vo ~l. 51 od Ustavot e utvrdeno deka vo Republika Makedonija<br />

zakonite moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi<br />

so Ustavot i so zakon i deka sekoj e dol`en da gi po~ituva Usta-<br />

713

vot i zakonite.<br />

Soglasno ~l. 54 st. 2 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot mo`at da bidat ograni~eni za vreme na voena ili vonredna<br />

sostojba spored odredbite na Ustavot.<br />

Soglasno ~l. 68 st. 1 al. 2 i 7 od Ustavot, Sobranieto na Republika<br />

Makedonija, koe spored ~l. 61 e nositel na zakonodavnata vlast<br />

na Republikata, donesuva zakoni i dava avtentično tolkuvawe na zakonot<br />

i odlu~uva za vojna i mir.<br />

Spored ~l. 88 od Ustavot Vladata na Republika Makedonija e<br />

nositel na izvr{nata vlast, koja soglasno ~l. 91 al. 1 od Ustavot, ja<br />

utvrduva politikata na izvr{uvaweto na zakonite i drugite propisi<br />

na Sobranieto i e odgovorna za nivnoto izvr{uvawe, a spored al. 5 na<br />

istiot ~len taa donesuva uredbi i drugi propisi za izvr{uvawe na<br />

zakonite.<br />

I na krajot, vo ~l. 126 od Ustavot, vo odnos na koj, isto taka, se<br />

osporuva ustavnosta na napred ozna~enite delovi od zakonskite odredbi,<br />

e utvrdeno deka pri postoewe na voena ili vonredna sostojba Vladata<br />

vo soglasnost so Ustavot i so zakon donesuva uredbi so zakonska<br />

sila. Ovlastuvaweto na Vladata da donesuva uredbi so zakonska sila<br />

trae do zavr{uvaweto na voenata ili vonrednata sostojba, za {to odlu-<br />

~uva Sobranieto.<br />

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka Ustavot na Republika<br />

Makedonija, utvrduvaj}i gi principite na vladeeweto na pravoto<br />

i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska,<br />

kako temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija,<br />

istovremeno gi utvrdil i nositelite na sekoja od ovaa vlast so toa<br />

{to posebno ja opredelil i nivnata nadle`nost, odnosno rabotite {to<br />

tie gi vr{at. Taka, vo ramkite na nadle`nostite na Sobranieto na<br />

Republika Makedonija utvrdeni so Ustavot, edna od osnovnite raboti<br />

e i donesuvawe na zakoni preku {to se izrazuva i su{tinata na<br />

zakonodavnata vlast.<br />

Vo Zakonot za elektronskite komunikacii osven uslovite i na-<br />

~inot na vr{ewe na dejnosta od oblasta na elektronskite komunikacii<br />

i drugite pra{awa {to se od zna~ewe za funkcionirawe na javnite<br />

komunikaciski mre`i i davawe na javni komunikaciski uslugi vo<br />

redovni uslovi, vo Glava edinaesetta utvrdil i posebni merki za<br />

obezbeduvawe na funkcioniraweto na javnite komunikaciski mre`i i<br />

koristewe na javnite komunikaciski uslugi vo uslovi i na voena i vonredna<br />

sostojba.<br />

Imeno, vo ~l. 106 i 107 od Zakonot, koi se vo ramkite na Glava<br />

edinaesetta, zakonodavecot utvrdil konkretni merki, koi {to operatorite<br />

na javnite komunikaciski mre`i i Vladata na Republika Makedonija<br />

treba da gi prezemaat so cel da se ovozmo`i gra|anite, instituciite,<br />

organite na dr`avata, kako i stopanskite subjekti da gi koristat<br />

javnite komunikaciski uslugi osven vo slu~aj na pad na mre`ata<br />

714

ili elementarna nepogoda i vo slu~aj na voena ili vonredna sostojba.<br />

Taka, spored ~l. 106 st. 1 od Zakonot, ~ij del se osporuva so ovaa inicijativa,<br />

operatorite na javni komunikaciski mre`i i javni komunikaciski<br />

uslugi imaat obvrska da donesat i dostavat do Agencijata plan<br />

na merki za da se obezbedi integritet na javnata komunikaciska mre`a<br />

i pristapot do javni komunikaciski uslugi vo slu~aj na pad na mre`ata,<br />

voena ili vonredna sostojba ili elementarna nepogoda. Spored st. 3<br />

na ovoj ~len, so planovite na merki operatorite se obvrzuvaat da gi<br />

sproveduvaat itnite merki vo tekot na celoto traewe na okolnostite<br />

ili nastanot koj dovel do nivna primena.<br />

Drugi merki vo slu~aj na vonredna sostojba se utvrdeni vo ~len<br />

107 od Zakonot, ~ij delovi, isto taka, se osporuvaat so ovaa inicijativa.<br />

Taka, vo st. 1 na ovoj ~len e utvrdena obvrska na operatorite na javni<br />

komunikaciski mre`i da gi prilagodat nivnite mre`i so cel da<br />

im dadat prioritet na komunikaciite od opredeleni mre`ni priklu-<br />

~ni to~ki pred drugite komunikacii, a spored osporeniot st. 2 na ovoj<br />

~len Vladata na Republika Makedonija so odluka gi opredeluva grupite<br />

na korisnici so pravo na prioritetni mre`ni priklu~ni to~ki soglasno<br />

st. 1 na ovoj ~len koi mo`at da se koristat samo vo slu~aj na pad<br />

na mre`ata, voena ili vonredna sostojba ili elementarna nepogoda.<br />

Ponatamu, vo osporenite stavovi 5 i 6 na ~l. 107 od Zakonot e<br />

utvrdeno deka Vladata na Republika Makedonija vo slu~aj na voena ili<br />

vonredna sostojba ili elementarna nepogoda mo`e na operatorite da<br />

im izdade i soodvetni naredbi za spravuvawe so nastanatata sostojba,<br />

kako i da propi{e i drugi merki koi zadol`itelno }e bidat implementirani<br />

vo slu~aj na voena sostojba, vonredna sostojba ili elementarna<br />

nepogoda.<br />

Razgleduvaj}i gi naslovite i osprenite delovi na st. 1 na ~l.<br />

106, na st. 2, 5 i 6 na ~l. 107, kako i naslovot i osporeniot del na ~l.<br />

148, koj e preodna odredba, smetame deka zakonodavecot ureduvaj}i gi<br />

navedenite pra{awa so ovie odredbi ne izlegol nadvor od ramkite na<br />

ustavnite odredbi navedeni vo inicijativata, kako {to smeta nejziniot<br />

podnositel.<br />

Imeno, spored nas so osporenite zakonski odredbi ne se povreduva<br />

nitu principot na vladeeweto na pravoto, ni principot na podelbata<br />

na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska kako {to<br />

se naveduva vo inicijativata, zatoa {to soglasno Ustavot Sobranieto<br />

na Republika Makedonija ima pravo so zakon da gi uredi site pra{awa<br />

od opredelena oblast {to se zakonska materija, a vo tie ramki da predvidi<br />

i posebni merki i aktivnosti dokolku oceni deka tie se potrebni<br />

za obezbeduvawe na neophodnoto nivo na funkcionirawe na sistemite<br />

i insituciite od tie oblasti vo uslovi i na voena ili vonredna sostojba,<br />

kako {to vo konkretniot slu~aj toa e napraveno vo oblasta na<br />

elektronskite komunikacii. Ova pravo na Sobranieto proizleguva od<br />

negovata ustavno utvrdena uloga i polo`ba kako nositel na zakonoda-<br />

715

vnata vlast koja Sobranieto ja vr{i, kako vo uslovi na mir, taka i vo<br />

uslovi na voena ili vonredna sostojba. Toa proizleguva osobeno od ~l.<br />

66 na Ustavot vo koj e utvrdeno deka Sobranieto e vo postojano zasedanie,<br />

{to zna~i deka toa raboti kontinuirano i vo site uslovi.<br />

Isklu~ok od navedenoto pravilo pretstavuva ~l. 126 od Ustavot<br />

spored koj Vladata na Republika Makedonija pri postoewe na voena<br />

ili vonredna sostojba, vo soglasnost so Ustavot i so zakon, donesuva<br />

uredbi so zakonska sila i ova ovlastuvawe taa go ima do zavr{uvaweto<br />

na voenata ili vonrednata sostojba, za {to odlu~uva Sobranieto. Spored<br />

nas, ovaa odredba od Ustavot istovremeno pretstavuva i otstapuvawe<br />

od principot na podelbata na vlasta, zatoa {to vo uslovi na<br />

voena ili vonredna sostojba zakonodavnata vlast, mesto Sobranieto ja<br />

vr{i Vladata na Republika Makedonija, so ogled na toa {to uredbite<br />

so zakonska sila za ~ie donesuvawe e ovlastena taa, po svojot karakter,<br />

sodr`ina i dejstvo imaat sila na zakon.<br />

Me|utoa, ovlastuvaweto na Vladata na Republika Makedonija<br />

da donesuva uredbi so zakonska sila pri postoewe na voena ili vonredna<br />

sostojba ne e neograni~eno i bezuslovno, kako {to smeta podnositelot<br />

na inicijativata, tuku go vr{i vo soglasnost so Ustavot i so zakon.<br />

Od su{tinata na samite odredbi na Ustavot proizleguva deka ova<br />

i drugite ovlastuvawa (~l. 126 i 127) Vladata za vreme na voena i vonredna<br />

sostojba gi vr{i samo ako Sobranieto na Republika Makedonija<br />

ne e vo mo`nost da se sostane.<br />

Ova u{te pokonkretno i pojasno proizleguva od ~l. 10 od Zakonot<br />

za Vladata na Republika Makedonija ("SV RM," br. 59/2000, 12/<br />

2003 i 55/2005) spored koj za vreme na voena ili vonredna sostojba, ako<br />

ne postoi mo`nost za svikuvawe na Sobranieto, Vladata donesuva uredbi<br />

so zakonska sila po pra{awata od nadle`nost na Sobranieto na<br />

Republika Makedonija. Inaku, ovaa zakonska odredba vsu{nost pretstavuva<br />

operacionalizacija na ustavnata odredba od ~l. 126 deka Vladata<br />

uredbite so zakonska sila gi donesuva osven, vo soglasnost so Ustavot,<br />

i vo soglasnost so zakon, a toj zakon e tokmu Zakonot za Vladata na<br />

Republika Makedonija. 22<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, kako i toa deka spored navodite<br />

vo inicijativata osporenite odredbi ne mo`ele da se predvidat vo mirnovremenski<br />

uslovi so zakon pred sî od pri~ini {to soglasno ~l. 126<br />

od Ustavot Vladata imala pravo pri postoewe na voena ili vonredna<br />

sostojba da donesuva uredbi so zakonska sila, smetame deka ovie navodi<br />

se neosnovani i poradi toa ne mo`at da pretstavuvaat osnov za izrazuvawe<br />

na somnevawe vo soglasnosta na osporenite delovi od ozna~enite<br />

22<br />

Sudot so Re{enie U. br. 131/2000 od 28 dekemvri 2000 godina ne povel<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~len 10 od Zakonot za Vladata na<br />

Republika Makedonija vo celina i posebno vo delot "ako ne postoi mo`nost<br />

za svikuvawe na Sobranieto."<br />

716

zakonski odredbi nitu so ~l. 126, ni so drugite ~lenovi od Ustavot navedeni<br />

vo inicijativata. Ova dotolku pove}e {to, spored na{e mislewe,<br />

podnositelot na inicijativata pri iznesuvawe na pri~inite za<br />

osporuvawe na ustavnosta na navedenite zakonski odredbi trgnal od<br />

pogre{no tolkuvawe na smislata i su{tinata na ~l. 126 od Ustavot, i<br />

voop{to na ustavniot koncept za mestoto, ulogata i nadle`nostite na<br />

Sobranieto i Vladata na Republika Makedonija vo uslovi na voena<br />

ili vonredna sostojba.<br />

Imeno, vo konkretniot slu~aj ovlastuvawata na Vladata vo<br />

osporenite zakonski odredbi se odnesuvaat na nejzinite nadle`nosti<br />

da donesuva uredbi i drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite {to soglasno<br />

~l. 91 od Ustavot i pripa|aat kako nositel na izvr{nata vlast,<br />

a ne stanuva zbor za nejzinoto ovlastuvawe od ~l. 126 od Ustavot. Ottuka,<br />

ureduvaweto na pra{awata svrzani so voena ili vonredna sostojba<br />

so osporenite zakonski odredbi ne zna~i i suptitucija na ingerenciite<br />

na Vladata na Republika Makedonija, taa za ovie ili sli~ni pra-<br />

{awa pri postoewe na voena ili vonredna sostojba da mo`e da donese<br />

uredba so zakonska sila, odnosno so ovie odredbi ne se zadira vo nejzinoto<br />

ustavno ovlastuvawe od ~l. 126 od Ustavot vo takvi sostojbi,<br />

dokolku Sobranieto ne e vo mo`nost da se sostane, odnosno svika, taa<br />

da donesuva uredbi so zakonska sila i vo ovaa oblast, ako toa go nalagaat<br />

posebnite uslovi i potrebi vo koi bi se na{la dr`avata vo tie<br />

sostojbi.<br />

So ogled na toa {to zakonskite odredbi posebno se osporuvaat<br />

i od aspekt na ~l. 54 st. 2 od Ustavot, spored na{e mislewe, tie ne<br />

mo`at da se problematiziraat nitu vo odnos na ovoj ~len od Ustavot.<br />

Ova od pri~ini {to merkite {to se predvideni vo ovie ~lenovi, nezavisno<br />

{to nekoi od niv se utvrduvaat i opredeluvaat vo mirno vremenski<br />

uslovi, site se sproveduvaat i implementiraat vo slu~aj na voena<br />

ili vonredna sostojba, a tokmu ovoj ~len od Ustavot predviduva mo`nost<br />

za vreme na ovie sostojbi opredeleni prava i slobodi na ~ovekot<br />

i gra|aninot, a vo konkretniot slu~aj toa e pravoto na pristap do javnata<br />

komunikaciska mre`a, da mo`at da se ograni~uvaat.<br />

[to se odnesuva do navodite vo inicijativata deka zakonskite<br />

odredbi vo osporenite delovi se neprimenlivi, odnosno neupotreblivi,<br />

{to, isto taka, e pri~ina poradi koi podnositelot na inicijativata<br />

smeta deka tie ne mo`ele da se predvidat sega vo mir so zakon,<br />

smetame deka se irelevantni za ocenuvawe na ustavnosta na osporenite<br />

zakonski odredbi, bidej}i vremenskoto va`ewe i primena na oddelni<br />

zakonski re{enija e pra{awe na nivnata celishodnost i na politikata<br />

utvrdena od Sobranieto na Republika Makedonija so zakon vo soodvetnata<br />

oblast, a ne na nivnata soglasnost so Ustavot. Ova se odnesuva<br />

i vo odnos na navodite deka me{aweto na voenata i vonrednata<br />

sostojba so drugi sostojbi, kako {to e pad na mre`ata i vonrednite<br />

okolnosti, bilo diskutabilno i se ovozmo`uvala zloupotreba na ospo-<br />

717

enite zakonski odredbi.<br />

So ogled na toa {to vrz osnova na napred napravenata analiza<br />

smetame deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta na ozna-<br />

~enite zakonski odredbi vo osporenite delovi so Ustavot na Republika<br />

Makedonija, se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

naslovot na Glava edinaeseta "Elektronski komunikacii vo voena i<br />

vonredna sostojba," ~l. 106 st. 1 vo delot: "voena ili vonredna sostojba,<br />

naslovot na ~l. 107 "Merki vo slu~aj na vonredna sostojba," st. 2 i st. 5<br />

na ~l. 107 vo delovite: "voena ili vonredna sostojba," st. 6 na ~l. 107 vo<br />

delot: "voena sostojba, vonredna sostojba," naslovot na ~l. 148 "Plan<br />

na merki vo voena i vonredna sostojba" i ~l. 148 vo delot: "voena ili<br />

vonredna sostojba" od Zakonot za elektronskite komunikacii ("SV<br />

RM," br. 13/2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 2 noemvri 2005 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

naslovot na Glava edinaesetta "Elektronski komunikacii vo voena i<br />

vonredna sostojba," ~len 106 stav 1 vo delot: "voena ili vonredna sostojba,<br />

naslovot na ~len 107 "Merki vo slu~aj na vonredna sostojba,"<br />

stavot 2 i stavot 5 na ~len 107 vo delovite: "voena ili vonredna sostojba,"<br />

stavot 6 na ~len 107 vo delot: "voena sostojba, vonredna sostojba",<br />

naslovot na ~len 148 "Plan na merki vo voena i vonredna sostojba"<br />

i ~lenot 148 vo delot: "voena ili vonredna sostojba" od Zakonot<br />

za elektronskite komunikacii ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 13/2005).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na odredbite od zakonot ozna~en vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osobeno problemati~no i diskutabilno<br />

bilo toa {to vo site ovie odredbi od Zakonot padot na<br />

mre`ata, elementarnata nepogoda i vonrednite okolnosti nedozvoleno<br />

se me{ale so voenata ili vonredna sostojba, so {to se ovozmo`uvala<br />

i zloupotreba na ovie zakonski odredbi, a osobeno ako se imale<br />

predvid stavovite 5 i 6 od ~len 107 od Zakonot.<br />

718

Spored podnositelot na inicijativata, isto taka, osporenite<br />

odredbi vo mir ne mo`ele da se predviduvaat so zakon zatoa {to toa<br />

bilo vo sprotivnost so ~len 8 stav 1 alineja 3 i 4, ~len 51, ~len 54 stav<br />

2, ~len 68 stav 1 alineja 2 i 7 od Ustavot, ~len 91 alineja 1 i 5 od Ustavot<br />

i ~len 126 od Ustavot. Ova pred sî od pri~ina {to od sodr`inata<br />

na ~lenot 126 od Ustavot posebno proizleguvalo deka ovlastuvaweto<br />

na Vladata da donesuva uredbi so zakonska sila e od vremen karakter,<br />

koe po~nuvalo od momentot na proglasuvawe na voenata ili vonrednata<br />

sostojba, a traelo do zavr{uvaweto na ovie sostojbi, za {to odlu~uvalo<br />

Sobranieto. Od ovaa ustavna odredba proizleguvalo i toa deka<br />

vakvoto ovlastuvawe na Vladata e usloveno samo so postoewe na voenata,<br />

odnosno vonrednata sostojba.<br />

Poradi navedenoto podnositelot na inicijativata smeta deka<br />

osporenite naslovi i osporenite delovi od ozna~enite zakonski odredbi<br />

izleguvale nadvor od ramkite na navedenite ustavni odredbi, a<br />

osobeno na ~lenovite 54 stav 2 i 126 od Ustavot i bile vo nesoglasnost<br />

so tie ~lenovi od Ustavot, pa zatoa na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu predlaga da povede postapka za ocenuvawe na nivnata ustavnost.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka naslovot na Glava edinaesetta<br />

od Zakonot, koj se osporuva so inicijativata glasi: "Elektronski<br />

komunikacii vo voena i vonredna sostojba."<br />

Vo ~lenot 106 stav 1 od Zakonot, koj posebno se osporuva vo delovite<br />

"voena ili vonredna sostojba," e utvrdeno deka operatorite koi<br />

obezbeduvaat pristap do javna komunikaciska mre`a i koristewe na<br />

javni komunikaciski uslugi imaat obvrska da donesat i dostavat do<br />

Agencijata plan na merki za da se obezbedi integritetot na javnata<br />

telekomunikaciska mre`a i pristapot do javnite komunikaciski uslugi<br />

vo slu~aj na pad na mre`ata, voena ili vonredna sostojba ili<br />

elementarna nepogoda.<br />

Vo ~lenot 107 stav 1 od Zakonot, čij naslov "Merki vo slu~aj na<br />

vonredna sostojba," isto taka, se osporuva so inicijativata e utvrdena<br />

obvrska za operatorite na javni komunikaciski mreži da gi prilagodat<br />

nivnite mre`i so cel da im dadat prioritet na komunikaciite<br />

od opredeleni mre`ni priklu~ni to~ki pred drugite komunikacii.<br />

Vo stavot 2 na ~lenot 107 od Zakonot e utvrdeno deka Vladata<br />

na Republika Makedonija so odluka gi opredeluva grupite na korisnicite<br />

so pravo na prioritetni mre`ni priklu~ni to~ki soglasno so<br />

stavot (1) od ovoj ~len koi mo`at da se koristat samo vo slu~aj na pad<br />

na mre`a, voena ili vonredna sostojba (osporen del) ili elementarna<br />

nepogoda.<br />

Spored stavot 5 na ~lenot 107 od Zakonot, vo slu~aj na voena<br />

ili vonredna sostojba (osporen del) ili elementarna nepogoda, Vladata<br />

na Republika Makedonija mo`e na operatorite da im izdade i soodvetni<br />

naredbi zaradi spravuvawe so nastanatata sostojba, a spored<br />

719

stavot 6 na istiot ~len, Vladata na Republika Makedonija mo`e da<br />

propi{e i drugi merki koi zadol`itelno }e bidat implementirani vo<br />

slu~aj na voena sostojba, vonredna sostojba (osporen del) ili elementarna<br />

nepogoda.<br />

Kone~no, vo ~len 148 nasloven kako "Plan na merki vo voena i<br />

vonredna sostojba (osporen del), e utvrdeno deka operatorite {to obezbeduvaat<br />

pristap do javnata telefonska mre`a i koristeweto na javnite<br />

telefonski uslugi na fiksna lokacija, se dol`ni vo rok od {est<br />

meseci od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon da usvojat do<br />

Agencijata i da dostavat plan na merki so koj se obezbeduva pristap do<br />

javnite telefonski mre`i i telefonski uslugi vo slu~aj na prekin vo<br />

mre`ata i prestanok na rabota na sistemite, poradi voena ili vonredna<br />

sostojba (osporen del), prirodni i drugi katastrofi, od ~lenot 106<br />

na ovoj zakon."<br />

4. Pri ocenuvawe na ustavnosta na osporenite zakonski odredbi,<br />

Sudot gi ima{e predvid odredbite od Ustavot navedeni vo inicijativata,<br />

koi spored podnositelot na inicijativata bile povredeni.<br />

Spored ~lenot 8 stav 1 alinei 3 i 4 od Ustavot, vladeeweto na<br />

pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska<br />

se edni od temelnite vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija.<br />

Vo ~lenot 51 od Ustavot e utvrdeno deka vo Republika Makedonija<br />

zakonite moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi<br />

propisi so Ustavot i so zakon i deka sekoj e dol`en da gi po~ituva<br />

Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~len 54 stav 2 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot mo`at da bidat ograni~eni za vreme na voena ili<br />

vonredna sostojba spored odredbite na Ustavot.<br />

Soglasno ~len 68 stav 1 alineja 2 i 7 od Ustavot, Sobranieto na<br />

Republika Makedonija, koe spored ~lenot 61 e nositel na zakonodavnata<br />

vlast na Republikata, donesuva zakoni i dava avtenti~no tolkuvawe<br />

na zakonot i odlu~uva za vojna i mir.<br />

Spored ~len 88 od Ustavot Vladata na Republika Makedonija e<br />

nositel na izvr{nata vlast, koja soglasno ~len 91 alineja 1 od Ustavot,<br />

ja utvrduva politikata na izvr{uvaweto na zakonite i drugite<br />

propisi na Sobranieto i e odgovorna za nivnoto izvr{uvawe, a spored<br />

alinejata 5 na istiot ~len taa donesuva uredbi i drugi propisi za<br />

izvr{uvawe na zakonite.<br />

Vo ~lenot 126 od Ustavot, vo odnos na koj, isto taka, se sporuva<br />

ustavnosta na ozna~enite delovi od zakonskite odredbi, e utvrdeno<br />

deka pri postoewe na voena ili vonredna sostojba Vladata vo soglasnost<br />

so Ustavot i so zakon donesuva uredbi so zakonska sila. Ovlastuvaweto<br />

na Vladata da donesuva uredbi so zakonska sila trae do zavr-<br />

{uvaweto na voenata ili vonrednata sostojba, za {to odlu~uva Sobranieto.<br />

720

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka Ustavot na<br />

Republika Makedonija, utvrduvaj}i gi principite na vladeeweto na<br />

pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska,<br />

kako temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija,<br />

istovremeno gi utvrdil i nositelite na sekoja od ovaa vlast<br />

so toa {to posebno ja opredelil i nivnata nadle`nost, odnosno rabotite<br />

{to tie gi vr{at. Taka, vo ramkite na nadle`nostite na Sobranieto<br />

na Republika Makedonija utvrdeni so Ustavot, edna od osnovnite<br />

raboti e i donesuvawe na zakoni preku {to se izrazuva i su{tinata na<br />

zakonodavnata vlast.<br />

Vo Zakonot za elektronskite komunikacii osven uslovite i<br />

na~inot na vr{ewe na dejnosta od oblasta na elektronskite komunikacii<br />

i drugite pra{awa {to se od zna~ewe za funkcionirawe na javnite<br />

komunikaciski mre`i i davawe na javni komunikaciski uslugi<br />

vo redovni uslovi, zakonodavecot vo Glava edinaesetta, vo ~ii ramki<br />

se i ~lenovite 106 i 107, utvrdil i posebni merki za obezbeduvawe na<br />

funkcioniraweto na javnite komunikaciski mre`i i koristewe na<br />

javnite komunikaciski uslugi vo uslovi i na voena i vonredna sostojba,<br />

vo koi delovi i se osporuvaat navedenite ~lenovi od Zakonot.<br />

Razgleduvaj}i gi naslovite i osporenite delovi na stavot 1 na<br />

~len 106, na stavovite 2, 5 i 6 na ~len 107, kako i naslovot i osporeniot<br />

del na ~len 148, koj e preodna odredba, Sudot utvrdi deka zakonodavecot<br />

ureduvaj}i gi navedenite pra{awa so ovie odredbi ne izlegol<br />

nadvor od ramkite na ustavnite odredbi navedeni vo inicijativata,<br />

kako {to smeta nejziniot podnositel.<br />

Imeno, spored Sudot, so osporenite zakonski odredbi ne se<br />

povreduva nitu principot na vladeeweto na pravoto, ni principot na<br />

podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska kako<br />

{to se naveduva vo inicijativata, zatoa {to soglasno Ustavot Sobranieto<br />

na Republika Makedonija ima pravo so zakon da gi uredi site<br />

pra{awa od opredelena oblast {to se zakonska materija, a vo tie ramki<br />

da predvidi i posebni merki i aktivnosti dokolku oceni deka tie<br />

se potrebni za obezbeduvawe na neophodnoto nivo na funkcionirawe<br />

na sistemite i instituciite od tie oblasti vo uslovi i na voena ili<br />

vonredna sostojba, kako {to vo konkretniot slu~aj toa e napraveno vo<br />

oblasta na elektronskite komunikacii. Ova pravo na Sobranieto proizleguva<br />

od negovata ustavno utvrdena uloga i polo`ba kako nositel<br />

na zakonodavnata vlast koja Sobranieto ja vr{i, kako vo uslovi na<br />

mir, taka i vo uslovi na voena ili vonredna sostojba. Toa proizleguva<br />

osobeno od ~lenot 66 na Ustavot vo koj e utvrdeno deka Sobranieto e<br />

vo postojano zasedanie, {to zna~i deka toa raboti kontinuirano i vo<br />

site uslovi.<br />

Isklu~ok od navedenoto pravilo pretstavuva ~lenot 126 od<br />

Ustavot, ~ii odredbi istovremeno pretstavuvaat i otstapuvawe od<br />

principot na podelbata na vlasta, zatoa {to vo uslovi na voena ili<br />

721

vonredna sostojba zakonodavnata vlast, namesto Sobranieto ja vr{i<br />

Vladata na Republika Makedonija, so ogled na toa {to uredbite so zakonska<br />

sila za ~ie donesuvawe e ovlastena taa, po svojot karakter, sodr`ina<br />

i dejstvo imaat sila na zakon.<br />

Me|utoa, ovlastuvaweto na Vladata na Republika Makedonija<br />

da donesuva uredbi so zakonska sila pri postoewe na voena ili vonredna<br />

sostojba ne e neograni~eno i bezuslovno, kako {to smeta podnositelot<br />

na inicijativata, tuku go vr{i vo soglasnost so Ustavot i so<br />

zakon. Od su{tinata na samite odredbi na Ustavot proizleguva deka<br />

ova i drugite ovlastuvawa (~len 126 i 127) Vladata za vreme na voena i<br />

vonredna sostojba gi vr{i samo ako Sobranieto na Republika Makedonija<br />

ne e vo mo`nost da se sostane.<br />

Ova u{te pokonkretno i pojasno proizleguva od ~lenot 10 od<br />

Zakonot za Vladata na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 59/2000, 12/2003 i 55/2005) spored koj za vreme<br />

na voena ili vonredna sostojba, ako ne postoi mo`nost za svikuvawe na<br />

Sobranieto, Vladata donesuva uredbi so zakonska sila po pra{awata<br />

od nadle`nost na Sobranieto na Republika Makedonija. Inaku, ovaa<br />

zakonska odredba vsu{nost pretstavuva operacionalizacija na ustavnata<br />

odredba od ~lenot 126 deka Vladata uredbite so zakonska sila gi<br />

donesuva osven, vo soglasnost so Ustavot, i vo soglasnost so zakon, a<br />

toj zakon e tokmu Zakonot za Vladata na Republika Makedonija.<br />

Trgnuvaj}i od navedenoto, Sudot oceni deka navodite vo inicijativata<br />

spored koi osporenite odredbi ne mo`ele da se predvidat vo<br />

mirnovremenski uslovi so zakon pred sî od pri~ini {to soglasno ~len<br />

126 od Ustavot, Vladata imala pravo pri postoewe na voena ili vonredna<br />

sostojba da donesuva uredbi so zakonska sila, se neosnovani i poradi<br />

toa ne mo`at da pretstavuvaat osnov za izrazuvawe na somnevawe<br />

vo soglasnosta na osporenite delovi od ozna~enite zakonski odredbi<br />

nitu so ~lenot 126, ni so drugite ~lenovi od Ustavot navedeni vo<br />

inicijativata. Ova dotolku pove}e {to, podnositelot na inicijativata<br />

pri iznesuvawe na pri~inite za osporuvawe na nivnata ustavnost<br />

trgnal od pogre{no tolkuvawe na smislata i su{tinata na ~lenot 126<br />

od Ustavot i voop{to na ustavniot koncept za mestoto, ulogata i nadle`nostite<br />

na Sobranieto i Vladata na Republika Makedonija vo<br />

uslovi na voena ili vonredna sostojba.<br />

Imeno, vo konkretniot slu~aj ovlastuvawata na Vladata vo<br />

osporenite zakonski odredbi se odnesuvaat na nejzinite nadle`nosti<br />

da donesuva uredbi i drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite {to<br />

soglasno ~len 91 od Ustavot i pripa|aat kako nositel na izvr{nata<br />

vlast, a ne stanuva zbor za nejzinoto ovlastuvawe od ~lenot 126 od<br />

Ustavot. Ottuka, so ureduvaweto na pra{awata vo osporenite zakonski<br />

odredbi ne se navleguva vo ustavnoto ovlastuvawe na Vladata na<br />

Republika Makedonija od ~len 126 od Ustavot taa vo uslovi na voena<br />

ili vonredna sostojba, dokolku Sobranieto ne e vo mo`nost da se<br />

722

sostane, da donesuva uredbi so zakonska sila i vo ovaa oblast, ako toa<br />

go nalagaat posebnite uslovi i potrebi vo koi bi se na{la dr`avata<br />

vo tie sostojbi.<br />

So ogled na toa {to zakonskite odredbi posebno se osporuvaat<br />

i od aspekt na ~lenot 54 stav 2 od Ustavot, spored Sudot, tie ne mo`at<br />

da se problematiziraat nitu vo odnos na ovoj ~len od Ustavot. Ova od<br />

pri~ini {to merkite {to se predvideni vo ovie ~lenovi, nezavisno<br />

{to nekoi od niv se utvrduvaat i opredeluvaat vo mirnovremenski<br />

uslovi, se sproveduvaat i implementiraat vo slu~aj na voena ili vonredna<br />

sostojba, a tokmu ovoj ~len od Ustavot predviduva mo`nost za<br />

vreme na ovie sostojbi opredeleni prava i slobodi na ~ovekot i gra-<br />

|aninot, a vo konkretniot slu~aj toa e pravoto na pristap do javnata<br />

komunikaciska mre`a, da mo`at da se ograni~uvaat.<br />

[to se odnesuva do navodite vo inicijativata deka zakonskite<br />

odredbi vo osporenite delovi se neprimenlivi, odnosno neupotreblivi,<br />

{to se isto taka pri~ini poradi koi podnositelot na inicijativata<br />

smeta deka tie ne mo`ele da se predvidat vo mir so zakon, Sudot<br />

utvrdi deka se irelevantni za ocenuvawe na ustavnosta na osporenite<br />

zakonski odredbi, bidej}i vremenskoto va`ewe i primena na oddelni<br />

zakonski re{enija e pra{awe na nivnata celishodnost i na politikata<br />

utvrdena od Sobranieto na Republika Makedonija so zakon vo<br />

soodvetnata oblast, a ne na nivnata soglasnost so Ustavot. Ova se<br />

odnesuva i vo odnos na navodite deka me{aweto na voenata i vonrednata<br />

sostojba so drugi sostojbi, kako {to e pad na mre`ata i vonrednite<br />

okolnosti, bilo diskutabilno i se ovozmo`uvala zloupotreba na<br />

osporenite zakonski odredbi.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

723

724

73. U. br. 146/2005 (02. 11. 2005)<br />

Osporen akt<br />

Podnaslovot "Ograni~uvawa i zabrani vo trgovijata" i ~l. 29 i<br />

30 od Zakonot za trgovija ("SV RM," br. 16/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata vo konkretniov slu~aj<br />

ne postoele uslovi od ~l. 55 st. 3 od Ustavot za vnesuvawe vo Zakonot<br />

za trgovija na osporeniot podnaslov i osporenite odredbi ili poto~no<br />

ograni~uvaweto na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto mo-<br />

`elo da sledi duri koga }e nastanat odredeni okolnosti koi gi doveduvaat<br />

vo pra{awe odbranata na Republikata, za~uvuvaweto na prirodata,<br />

`ivotnata sredina ili zdravjeto na lu|eto.<br />

Ponatamu, podnositelot naveduva deka Vladata ne mo`e so zakon<br />

da bide ovlastena da propi{uva i odredeni merki, zatoa {to toa e<br />

vo nadle`nost na Sobranieto kako nositel na zakonodavnata vlast, a<br />

Vladata so nejzinata dr`avna uprava tie merki mo`e samo da gi izvr-<br />

{uva. Ova zatoa {to vo ~l. 91 od Ustavot ne e predvideno nadle`nosta<br />

na Vladata da mo`e privremeno da vr{i ograni~uvawe i zabrana vo<br />

trgovijata ili vo bilo koja druga dejnost, nitu za toa da propi{uva<br />

odredeni merki.<br />

Ottuka spored podnositelot osporeniot podnaslov i odredbi<br />

od ~l. 29 i 30 ne bile vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3, 4 i 7, ~l. 51, 54 st.<br />

1 i 2, 55, 91 al. 1 i 5, 124, 125 i 126 od Ustavot.<br />

Sodr`ina na osporenite odredbi<br />

So Zakonot za trgovija se ureduvaat uslovite i na~inot na vr{-<br />

ewe na trgovijata na vnatre{niot i nadvore{niot pazar, merkite na<br />

ograni~uvawe na vr{ewe na trgovijata i za{titnite merki ("SV RM,"<br />

br. 16/2004).<br />

Vo delot III "Uslovi za vr{ewe na trgovijata" podnaslov<br />

"Ograni~uvawe i zabrana vo trgovijata" odnosno vo ~l. 29 i 30 od Zakonot<br />

e predvideno:<br />

725

^len 29<br />

Vladata mo`e privremeno da go ograni~i vr{eweto na trgovijata<br />

vo slu~aj na:<br />

- prirodni i drugi nepogodi vo Republika Makedonija, koga nastanale<br />

ili bi mo`ele da nastanat seriozni poremetuvawa vo trgovijata,<br />

poremetuvawa vo snabduvaweto na naselenieto ili poremetuvawa<br />

vo drugi oblasti koi go zagrozuvaat `ivotot i zdravjeto na gra|anite;<br />

- seriozni poremetuvawa na doma{niot pazar poradi nedostatok<br />

na stoki neophodno potrebni za proizvodstvo, prerabotka i za `ivotot<br />

i zdravjeto na gra|anite;<br />

- voena sostojba ili neposredna zakana za nezavisnosta i integritetot<br />

na Republika Makedonija i<br />

- potrebi za osiguruvawe na proizvodite, surovinite i reprodukcioniot<br />

materijal {to se od posebno strate{ko zna~ewe za odbranata<br />

na Republika Makedonija.<br />

Vladata mo`e da gi propi{e ograni~uvawata vo vr{eweto na<br />

trgovijata vo slu~aite od stavot 1 na ovoj ~len samo ako poremetuvaweto<br />

ne mo`e da se otstrani so drugi merki ili ako potrebite ne mo-<br />

`at da se namirat od stokovite rezervi, so uvoz ili drugi merki na<br />

trgovskata politika.<br />

^len 30<br />

Vo slu~aite od ~lenot 29 stav 1 na ovoj zakon Vladata mo`e da<br />

gi propi{e slednive merki:<br />

- ograni~uvawe na trgovijata na oddelni stoki ili posebni<br />

uslovi za trgovija na oddelni stoki;<br />

- opredeluvawe na najvisoki ceni za oddelni proizvodi i uslugi<br />

vo proizvodstvoto i prometot;<br />

- ograni~uvawe na izvozot ili uvozot na oddelni stoki ili propi{uvawe<br />

na posebnite uslovi za uvoz ili izvoz na oddelni stoki;<br />

- zabrana na trgovcite da vr{at trgovija so oddelna stoka;<br />

- obvrska na trgovcite da pribavuvaat i prodavaat opredeleni<br />

vidovi i koli~estva na oddelni stoki na potro{uva~ite spored opredelen<br />

redosled;<br />

- obvrska za oddelni trgovci da ~uvaat opredelena koli~ina i<br />

vid na stoki i<br />

- zabrana na upotreba na oddelni stoki vo proizvodstvoto na<br />

drugi stoki.<br />

Trgovecot e dol`en da se pridr`uva na merkite od stavot 1 na<br />

ovoj ~len.<br />

726<br />

Pravno mislewe<br />

Vo ~l. 8 al. 7 od Ustavot na Republika Makedonija kako temelna<br />

vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija e utvrdena i

slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

Vo ~l. 55 st. 1 od Ustavot se garantira slobodata na pazarot i<br />

pretpriemni{tvoto, a spored st. 2 na istiot ~len, Republikata obezbeduva<br />

ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema<br />

merki protiv monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na<br />

pazarot.<br />

Spored st. 3 na navedeniot ~len slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

mo`at da se ograni~at so zakon edinstveno zaradi odbrana<br />

na Republikata, za~uvuvaweto na prirodata, `ivotnata sredina<br />

ili zdravjeto na lu|eto.<br />

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka slobodata na<br />

pazarot i pretpriemni{tvoto e temelna vrednost na ustavniot poredok,<br />

koja otvara {iroki mo`nosti za za`ivuvawe na stopanstvoto i<br />

pravatnata inicijativa vo site oblasti na stopanskiot sistem.<br />

Me|utoa, slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto ne mo`e<br />

da se sfati vo apsolutna smisla i deka taa ne e samo rabota na subjektite<br />

na pazarot, tuku i dr`avata kako garant na ovaa sloboda ima zna-<br />

~ajna uloga kako regulator na ekonomskite tekovi vo stopanstvoto.<br />

Imeno, dr`avata kako regulator na ekonomskata politika e dol`na<br />

da vodi smetka i na po~ituvawe na drugite temelni vrednosti na<br />

ekonomskiot i politi~kiot sistem na dr`avata kako {to se nezavisnosta,<br />

teritorijalniot integritet, za~uvuvawe na prirodata, `ivotnata<br />

sredina i zdravjeto na lu|eto.<br />

Vo nasoka na ostvaruvawe na ovie na~ela zakonodavecot vo to-<br />

~no opredeleni slu~ai propi{al deka Vladata mo`e privremeno da go<br />

ograni~i vr{eweto na trgovijata i gi propi{al merkite koi mo`at da<br />

bidat prezemeni ako so drugi merki nastanatite poremetuvawa vo<br />

trgovijata ne mo`at da se otstranat.<br />

Ottuka, spored na{e mislewe propi{anite ograni~uvawa i merki<br />

utvrdeni vo ~l. 29 i 30 vo Zakonot za trgovija se vo nasoka na garancija<br />

na ostvaruvawe na najvisokite vrednosti vo dr`avata i vo slu-<br />

~ai koga }e nastanat odredeni sostojbi koi bi go poremetile sevkupnoto<br />

`iveewe, poradi {to ne mo`e da se postavi pra{aweto za nivnata<br />

soglasnost so ~l. 55 od Ustavot.<br />

[to se odnesuva do navodite vo inicijativata deka Vladata ne<br />

mo`e so zakon da bide ovlastena da propu{uva odredeni merki zatoa<br />

{to toa e vo nadle`nost na Sobranieto kako nositel na zakonodavnata<br />

vlast, smetame deka se neosnovani.<br />

Ova pred sî imaj}i predvid deka so osporenata odredba od ~len<br />

30 od Zakonot, merkite ne gi propi{uva Vladata, tuku tie se propi{uvani<br />

so zakonot, a Vladata vo nasoka na operacionalizacija na odredbite<br />

gi sproveduva tie merki.<br />

Imeno, imaj}i ja predvid ustavnata postavenost na Vladata vo<br />

strukturata na dr`avnata vlast, Vladata e nositel na izvr{nata vlast<br />

i svoite prava i dol`nosti gi vr{i vrz osnova i vo ramki na Ustavot i<br />

727

zakonot (~l. 88).<br />

Spored ~l. 91 od Ustavot, pak, Vladata pokraj, drugoto, ja utvrduva<br />

politikata na izvr{uvawe na zakonite i drugite propisi na Sobranieto<br />

i e odgovorna za nivnoto izvr{uvawe.<br />

Trgnuvaj}i od iznesenoto nasprema sodr`inata na osporenite<br />

odredbi pomesteni vo podnaslovot "Ograni~uvawa i merki vo trgovijata"<br />

od Zakonot za trgovija, smetame deka ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za nivnata soglasnost so ustavnite odredbi na koi se povikuva<br />

podnositelot na inicijativata, poradi {to se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznesee na sednica na Sudot za razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

naslovot "Ograni~uvawa i zabrani vo trgovijata" i ~l. 29 i 30 od Zakonot<br />

za trgovija ("SV RM," br. 16/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 2 noemvri 2005 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

podnaslovot "Ograni~uvawa i zabrani vo trgovijata" i ~lenovite 29 i<br />

30 od Zakonot za trgovija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 16/2004).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na podnaslovot "Ograni~uvawa i zabrani vo trgovijata"<br />

i ~lenovite 29 i 30 od Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ova re-<br />

{enie.<br />

Spored podnositelot na inicijativata vo konkretniov slu~aj<br />

ne postoele uslovi od ~l. 55 st. 3 od Ustavot za vnesuvawe vo Zakonot<br />

za trgovija na osporeniot podnaslov i osporenite odredbi ili poto-<br />

~no re~eno spored podnositelot ograni~uvaweto na slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto mo`elo da sledi duri koga }e nastanat odredeni<br />

okolnosti koi gi doveduvaat vo pra{awe odbranata na Republikata,<br />

začuvuvaweto na prirodata, `ivotnata sredina ili zdravjeto na<br />

lu|eto.<br />

Ponatamu, podnositelot naveduva deka Vladata ne mo`e so zakon<br />

da bide ovlastena da propi{uva i odredeni merki, zatoa {to toa e<br />

vo nadle`nost na Sobranieto kako nositel na zakonodavnata vlast, a<br />

Vladata so nejzinata dr`avna uprava tie merki mo`e samo da gi izvr-<br />

{uva. Ova zatoa {to vo ~len 91 od Ustavot ne e predvidena nadle`nost<br />

728

na Vladata da mo`e privremeno da vr{i ograni~uvawe i zabrana vo<br />

trgovijata ili vo koja bilo druga dejnost, nitu za toa da propi{uva<br />

odredeni merki.<br />

Ottuka, spored podnositelot na inicijativata osporeniot podnaslov<br />

i odredbi od ~len 29 i 30 ne bile vo soglasnost so ~lenovite 8<br />

stav 1 alinei 3, 4, i 7, 51, 54 stav 1 i 2, 55, 91 alineja 1 i 5, 124, 125 i 126<br />

od Ustavot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka so Zakonot za trgovija se ureduvaat<br />

uslovite i na~inot na vr{ewe na trgovijata na vnatre{niot i<br />

nadvore{niot pazar, merkite na ograni~uvawe na vr{ewe na trgovijata<br />

i za{titnite merki.<br />

Vo delot III "Uslovi za vr{ewe na trgovijata" podnaslov<br />

"Ograni~uvawe i zabrana vo trgovijata" odnosno vo ~len 29 od Zakonot<br />

e predvideno deka: Vladata mo`e privremeno da go ograniči vr{eweto<br />

na trgovijata vo slu~aj na:<br />

- prirodni i drugi nepogodi vo Republika Makedonija, koga nastanale<br />

ili bi mo`ele da nastanat seriozni poremetuvawa vo trgovijata,<br />

poremetuvawa vo snabduvaweto na naselenieto ili poremetuvawa<br />

vo drugi oblasti koi go zagrozuvaat `ivotot i zdravjeto na gra|anite;<br />

- seriozni poremetuvawa na doma{niot pazar poradi nedostatok<br />

na stoki neophodno potrebni za proizvodstvo, prerabotka i za<br />

`ivotot i zdravjeto na gra|anite;<br />

- voena sostojba ili neposredna zakana za nezavisnosta i integritetot<br />

na Republika Makedonija i<br />

- potrebi za osiguruvawe na proizvodite, surovinite i reprodukcioniot<br />

materijal {to se od posebno strate{ko zna~ewe za odbranata<br />

na Republika Makedonija.<br />

Vladata mo`e da gi propi{e ograni~uvawata vo vr{eweto na<br />

trgovijata vo slu~aite od stavot 1 na ovoj ~len samo ako poremetuvaweto<br />

ne mo`e da se otstrani so drugi merki ili ako potrebite ne mo-<br />

`at da se namirat od stokovite rezervi, so uvoz ili drugi merki na<br />

trgovskata politika.<br />

Vo ~lenot 30, pak, od Zakonot e predvideno deka vo slu~aite od<br />

~lenot 29 stav 1 na ovoj zakon, Vladata mo`e da gi propi{e slednive<br />

merki:<br />

- ograni~uvawe na trgovijata na oddelni stoki ili posebni<br />

uslovi za trgovija na oddelni stoki;<br />

- opredeluvawe na najvisoki ceni za oddelni proizvodi i uslugi<br />

vo proizvodstvoto i prometot;<br />

- ograni~uvawe na izvozot ili uvozot na oddelni stoki ili<br />

propi{uvawe na posebnite uslovi za uvoz ili izvoz na oddelni stoki;<br />

- zabrana na trgovcite da vr{at trgovija so oddelna stoka;<br />

- obvrska na trgovcite da pribavuvaat i prodavaat opredeleni<br />

vidovi i koli~estva na oddelni stoki na potro{uva~ite spored opre-<br />

729

delen redosled;<br />

- obvrska za oddelni trgovci da ~uvaat opredelena koli~ina i<br />

vid na stoki i<br />

- zabrana na upotreba na oddelni stoki vo proizvodstvoto na<br />

drugi stoki.<br />

Trgovecot e dol`en da se pridr`uva na merkite od stavot 1 na<br />

ovoj ~len.<br />

4. Vo ~len 8 alineja 7 od Ustavot na Republika Makedonija kako<br />

temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija e<br />

utvrdena i slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

Vo ~len 55 stav 1 od Ustavot se garantira slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto, a spored stav 2 na istiot ~len Republikata obezbeduva<br />

ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema<br />

merki protiv monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na<br />

pazarot.<br />

Spored stav 3 na navedeniot ~len, slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

mo`at da se ograni~at so zakon edinstveno zaradi<br />

odbrana na Republikata, za~uvuvaweto na prirodata, `ivotnata sredina<br />

ili zdravjeto na lu|eto.<br />

Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka slobodata na<br />

pazarot i pretpriemni{tvoto e edna od temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok, koja otvara {iroki mo`nosti za za`ivuvawe na stopanstvoto<br />

i privatnata inicijativa vo site oblasti na stopanskiot sistem.<br />

Me|utoa, slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto ne mo`e<br />

da se sfati vo apsolutna smisla i deka taa ne e samo rabota na subjektite<br />

na pazarot, tuku i dr`avata kako garant na ovaa sloboda ima<br />

zna~ajna uloga kako regulator na ekonomskite tekovi vo stopanstvoto.<br />

Imeno, dr`avata kako regulator na ekonomskata politika e<br />

dol`na da vodi smetka i za po~ituvawe na drugite temelni vrednosti<br />

na ekonomskiot i politi~kiot sistem na dr`avata kako {to se nezavisnosta,<br />

teritorijalniot integritet, za~uvuvawe na prirodata, `ivotnata<br />

sredina i zdravjeto na lu|eto.<br />

Vo nasoka na ostvaruvawe na ovie na~ela zakonodavecot propi-<br />

{al deka Vladata vo to~no opredeleni slu~ai mo`e privremeno da go<br />

ograni~i vr{eweto na trgovijata i gi propi{al merkite koi mo`at da<br />

bidat prezemeni ako so drugi merki nastanatite poremetuvawa vo<br />

trgovijata ne mo`at da se otstranat.<br />

Ottuka, Sudot celta na zakonodavecot so odredbite od ~len 29 i<br />

30 od Zakonot ne bila da se ograni~i vr{eweto na dejnosta kako edno<br />

od osnovnite ekonomski prava na subjektite na pazarot vo normalni<br />

uslovi, tuku dr`avata kako garant na ekonomskata i politi~kata stabilnost<br />

vo su{tina vr{i ograni~uvawe na vr{ewe na trgovijata vo<br />

to~no opredeleni okolnosti i utvrduva merki koi Vladata treba da gi<br />

prezeme so cel da se otstranat ili ubla`at nesakanite posledici od<br />

730

nastanatite okolnosti.<br />

So ogled na navedenoto ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta<br />

na osporenite odredbi i podnaslovot od Zakonot za trgovijata<br />

so ~len 55 od Ustavot.<br />

4. Po odnos na navodite vo inicijativata deka Vladata ne mo`e<br />

so zakon da bide ovlastena da propu{uva odredeni merki zatoa {to toa<br />

e vo nadle`nost na Sobranieto kako nositel na zakonodavnata vlast,<br />

Sudot smeta deka se neosnovani.<br />

Ova pred sî imaj}i predvid deka merkite se propi{ani tokmu<br />

vo osporenata odredba od ~len 30 od Zakonot, a Vladata vo nasoka na<br />

operacionalizacija gi sproveduva tie merki kako nositel na izvr{-<br />

nata vlast soglasno ~len 88 stav 1 od Ustavot.<br />

Imeno, imaj}i ja predvid ustavnata postavenost na Vladata vo<br />

strukturata na dr`avnata vlast, Vladata e nositel na izvr{nata vlast<br />

i svoite prava i dol`nosti gi vr{i vrz osnova i vo ramki na Ustavot i<br />

zakonot (~len 88).<br />

Spored ~len 91 od Ustavot, pak, Vladata pokraj, drugoto, ja utvrduva<br />

politikata na izvr{uvawe na zakonite i drugite propisi na<br />

Sobranieto i e odgovorna za nivnoto izvr{uvawe.<br />

Trgnuvaj}i od iznesenoto naspoti sodr`inata na osporenite<br />

odredbi pomesteni vo podnaslovot "Ograni~uvawa i merki vo trgovijata"<br />

od Zakonot za trgovija, Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za nivnata soglasnost so ustavnite odredbi na koi se povikuva<br />

podnositelot na inicijativata.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

731

732

74. U. br. 179/2005 (16. 11. 2005)<br />

Osporen akt<br />

^len 17 st. 1 od Zakonot za penzisko i invalidsko osiguruvawe<br />

("SV RM," br. 80/1993, 3/1994, 14/1995, 71/1996, 32/1997, 24/2000, 96/2000,<br />

50/2001, 85/2003, 50/2004 i 4/2005)<br />

Sodr`ina na osporenata odredba<br />

Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe ("SV RM,"<br />

br. 80/1993, 3/1994, 14/1995, 71/1996, 32/1997, 24/2000, 96/2000, 50/2001,<br />

85/2003, 50/2004 i 4/2005) vo ~l. 17 stav 1 predvidel:<br />

"Osigurenikot steknuva pravo na starosna penzija koga }e napolni<br />

64 godini `ivot (ma`), odnosno 62 godini `ivot (`ena) i najmalku<br />

15 godini penziski sta`."<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

- So prvopodnesenata inicijativa se bara Sudot da povede postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na osporenata zakonska odredba kako<br />

nesoglasna so ~l. 9 od Ustavot na Republika Makedonija spored koj gra-<br />

|anite vo Republika Makedonija se ednakvi vo slobodite i pravata.<br />

Ova poradi toa {to so osporenata odredba bila propi{ana polova<br />

neramnopravnost za ostvaruvawe na pravata uredeni so Zakonot za penzisko<br />

i invalidsko osiguruvawe, za {to Sudot po ova pra{awe ve}e<br />

imal stav zazemen vo drugi predmeti vrz osnova na koj i ovaa inicijativa<br />

bila osnovana. Voedno, se predlaga Sudot da donese vremena merka<br />

za odlagawe od primena na Zakonot do kone~noto odlu~uvawe.<br />

- So vtoropodnesenata inicijativa se osporuva odredbata od Zakonot<br />

isto taka od aspekt na nejzina soglasnost so ~l. 9 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija, bidej}i regulirala diskriminacija po osnov na<br />

pol odnosno vo zavisnost od toa dali se raboti za ma` ili `ena starosnata<br />

penzija spored Zakonot }e mo`ela da se ostvari so ispolnuvawe<br />

na razli~en limit na godini od `ivotot i toa 62 godini vozrast<br />

za `eni, a 65 godini za ma`i.<br />

733

734<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

107/2004 od 29 septemvri 2004 godina ne povel postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~l. 17 st. 1 od Zakonot za penziskoto i invalidskoto<br />

osiguruvawe ("SV RM," br. 80/1993, 3/1994, 14/1995, 71/1996, 32/1997, 24/<br />

2000, 96/2000, 50/2001, 85/2003, 50/2004).<br />

So inicijativata se osporuvala navedenata odredba od Zakonot<br />

kako nesoglasna so pove}e ustavni odredbi me|u koi i so ~l. 9 od Ustavot,<br />

bidej}i so zakonskata odredba gra|anite se stavale vo neednakva<br />

polo`ba po odnos na polot, za ostvaruvawe na pravata od Zakonot.<br />

Spored obrazlo`enieto na re{enieto na Sudot, Ustavot go<br />

proklamira i utvrduva op{tiot princip na pravoto na gra|anite na<br />

socijalna sigurnost i socijalno osiguruvawe koe e prepu{teno na ureduvawe<br />

so zakon i kolektiven dogovor. Ustavot, isto taka, ja proklamira<br />

gri`ata na Republikata za socijalna za{tita i socijalna sigurnost<br />

na gra|anite, koja se ostvaruva vrz osnova na na~eloto na socijalna<br />

pravi~nost, kako i posebnata za{tita na majkite.<br />

Spored toa, proklamacijata na tie ustavni principi proizleguva<br />

od socijalniot karakter na dr`avata, a vidovite na pravata {to<br />

se steknuvaat so socijalnoto osiguruvawe, nivnata visina, na~in na<br />

steknuvawe i koristewe se rezervirani za zakonodavnata vlast, koja<br />

ima {irok prostor vo ureduvaweto na site relevantni odnosi koi se<br />

od zna~ewe za ostvaruvawe na socijalnata sigurnost na gra|anite.<br />

Voedno za{titata na `enata i zabranata na site oblici na diskriminacija<br />

e poseben interes i na me|unarodnite pravni akti, i<br />

spored ~l. 25 od Univerzalnata deklaracija za pravata na ~ovekot, majkite<br />

i decata imaat pravo na posebna nega i za{tita.<br />

Spored ~l. 4 st. 2 od Konvencijata za eliminirawe na site formi<br />

na diskriminacija na `enata (donesena od Generalnoto sobranie na<br />

OON vo 1979 godina, koja e vo sila od 3 septemvri 1981 godina) usvojuvaweto<br />

na posebnite merki na dr`avite ~lenki, ~ija cel e za{titata<br />

na maj~instvoto ne se smetaat za diskriminatorski. Spored ~l. 11 od<br />

ovaa Konvencija, eliminiraweto na diskriminacijata na `enata sodr`i<br />

i utvrduvawe na pravo na zdravstvena za{tita i za{tita na rabota,<br />

osobeno za{tita vo slu~aj na zaminuvawe vo penzija.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, Sudot utvrdil deka opredeluvaweto<br />

na popovolni uslovi odnosno skratuvawe na godinite na starost<br />

na `enata rabotnik za ostvaruvawe na pravo na starosna penzija e vo<br />

funkcija na ostvaruvawe na ednakvost so ma`ot, a ne deka ma`ot se<br />

stava vo ponepovolna polo`ba i deka postoi diskriminacija po odnos<br />

na polot, za ostvaruvawe na pravata od Zakonot.<br />

Od ovie pri~ini spored Sudot ne mo`e da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta na osporenata odredba od Zakonot so Ustavot.

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

201/2003 od 10 mart 2004 godina ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 17 st. 1 od Zakonot za penzisko i invalidsko osiguruvawe,<br />

od aspekt na negovata soglasnost so drugi odredbi od Ustavot,<br />

odnosno poradi toa {to rabotnikot i pokraj toa {to mo`el da go ima<br />

ispolneto rabotniot sta` ne mo`el da stekne pravo na penzija bidej}i<br />

nemal vozrast od 62 godini (za `ena) ili 64 godini (za ma`), koja e<br />

predvidena so osporenata odredba od Zakonot za penzisko i invalidsko<br />

osiguruvawe. Ottuka, ovaa odredba za vozrasta (starosta) go spre-<br />

~uvala pravoto na dobivawe na penzija so poln raboten sta`.<br />

Me|utoa, odredbata od Zakonot koja bila od ovoj aspekt predmet<br />

na ustavnosudska analiza ne e od zna~ewe za postapuvaweto po inicijativite<br />

vo ovoj referat, so ogled na navodite istaknati vo niv, pa ottuka<br />

nema da se iznesuva obrazlo`enieto na re{enieto na Sudot.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 110 od Ustavot na Republika Makedonija, Ustavniot<br />

sud, me|u drugoto, odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot.<br />

Spored ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija ("SV RM," br. 70/1992), Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata<br />

ako za istata rabota ve}e odlu~uval, a ne postojat osnovi za<br />

pinakvo odlu~uvawe.<br />

Osporenata odredba od Zakonot za penzisko i invalidsko osiguruvawe<br />

bila predmet na ocenuvawe na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija po odnos na nejzinata soglasnost so odredbi od Ustavot i<br />

od aspekt na navodite vo inicijativite i Sudot so Re{enie U. br. 107/<br />

2004 od 29 septemvri 2004 godina ne povel postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na odredbata.<br />

So ogled na toa a imaj}i gi predvid iznesenite ustavni i delovni~ki<br />

odredbi, smetame deka ne postojat osnovi za poinakvo odlu~uvawe<br />

i po odnos na inicijativite vo ovoj predmet i se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da gi otfrli inicijativite za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 17 st. 1 od Zakonot za penzisko i invalidsko<br />

osiguruvawe ("SV RM," br. 80/1993, 3/1994, 14/1995, 71/1996, 32/<br />

1997, 24/2000, 96/2000, 50/2001, 85/2003, 50/2004 i 4/2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 71 i ~len 28 stav 1 alineja 2<br />

od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na<br />

16 noemvri 2005 godina, donese<br />

735

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLAAT inicijativite za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~len 17 stav 1 od Zakonot za penzisko i<br />

invalidsko osiguruvawe ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 80/1993, 3/1994, 14/1995, 71/1996, 32/1997, 24/2000, 96/2000, 50/2001, 85/<br />

2003, 50/2004 i 4/2005).<br />

2. Liljana Savovska, Blaguna Ko~eva, Zorka Barut~iska Bo~varska<br />

i Katica Go{eva, od Skopje, kako i Bo`na Gagovska i Miroslava<br />

Nikolovska, od Skopje, na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu<br />

podnesoa dve posebni inicijativi za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na odredbata od Zakonot ozna~ena vo to~kata 1 od ova<br />

re{enie.<br />

3. Spored navodite vo prvopodnesenata inicijativa se predlaga<br />

Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na osporenata zakonska<br />

odredba kako nesoglasna so ~lenot 9 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija spored koj gra|anite vo Republika Makedonija se ednakvi<br />

vo slobodite i pravata. Ova poradi toa {to so osporenata odredba<br />

bila propi{ana polova neramnopravnost za ostvaruvawe na pravata<br />

uredeni so Zakonot za penzisko i invalidsko osiguruvawe. Voedno, se<br />

predlaga Sudot da donese vremena merka za odlagawe od primena na Zakonot<br />

do kone~noto odlu~uvawe.<br />

So vtoropodnesenata inicijativa se osporuva odredbata od Zakonot<br />

isto taka, od aspekt na nejzina soglasnost so ~lenot 9 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, bidej}i regulirala diskriminacija po osnov<br />

na pol, odnosno vo zavisnost od toa dali se raboti za ma` ili `ena<br />

starosnata penzija spored Zakonot }e mo`ela da se ostvari so ispolnuvawe<br />

na razli~en limit na godini od `ivotot i toa 62 godini vozrast<br />

za `eni, a 64 godini za ma`i.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka Zakonot za penziskoto i invalidskoto<br />

osiguruvawe ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

80/1993, 3/1994, 14/1995, 71/1996, 32/1997, 24/2000, 96/2000, 50/2001, 85/<br />

2003, 50/2004 i 4/2005) vo ~lenot 17 stav 1 predvidel deka osigurenikot<br />

steknuva pravo na starosna penzija koga }e napolni 64 godini `ivot<br />

(ma`), odnosno 62 godini `ivot (`ena) i najmalku 15 godini penziski<br />

sta`.<br />

5. Spored ~lenot 110 od Ustavot na Republika Makedonija, Ustavniot<br />

sud, me|u drugoto, odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot.<br />

Spored ~lenot 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako<br />

za istata rabota ve}e odlu~uval, a ne postojat osnovi za poinakvo<br />

odlu~uvawe.<br />

Osporenata odredba od Zakonot za penzisko i invalidsko osiguruvawe<br />

bila predmet na ocenuvawe na Ustavniot sud na Republika<br />

736

Makedonija po odnos na nejzinata soglasnost so odredbi od Ustavot i<br />

od aspekt na navodite vo predmetnite inicijativi, i Sudot so Re{enie<br />

U. br. 107/2004 od 29 septemvri 2004 godina ne povel postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na odredbata.<br />

So ogled na toa, a imaj}i gi predvid iznesenite ustavni i delovni~ki<br />

odredbi, Sudot utvrdi deka ne postojat osnovi za poinakvo<br />

odlu~uvawe i po odnos na inicijativite vo ovoj predmet.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko<br />

Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

737

738

75. U. br. 178/2005 (23. 11. 2005)<br />

Osporen akt<br />

1. ^len 32 st. 3 i ~l. 34 st. 2 od Zakonot za zdravstveno osiguruvawe<br />

("SV RM," br. 25/2000, 34/2000-ispravka, 96/2000, 50/2001, 11/<br />

2002, 31/2003 i 84/2005).<br />

2. Odlukata za visinata na u~estvoto na osigurenite lica vo cenite<br />

na zdravstvenite uslugi, donesena od Upravniot odbor na Fondot<br />

za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija ("SV RM," br. 1/2001).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata zakonskoto ovlastuvawe<br />

so podzakonski propis da se uredi visinata na u~estvoto na osigurenite<br />

lica vo cenite na zdravstvenite uslugi, gi nadminuvalo ustavnite<br />

garancii za takvo ovlastuvawe, poradi {to i osporenite zakonski<br />

odredbi ne bile vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, ~l. 32 st. 5, ~l. 34,<br />

~l. 51 i ~l. 96 od Ustavot.<br />

Imeno, podnositelot na inicijativata smeta deka bidej}i zdravstvenata<br />

za{tita na gra|anite, soglasno Ustavot na Republika Makedonija,<br />

se obezbeduvala preku sistem na zdravstveno osiguruvawe, kako<br />

del od socijalnoto osiguruvawe vo po{iroka smisla, pravata {to od<br />

toa proizleguvaat mo`ele da se ureduvaat samo so zakon i so kolektiven<br />

dogovor, a ne i so podzakonski propisi.<br />

Podnositelot na inicijativata, isto taka, smeta deka osporenata<br />

odluka ne bila vo soglasnost so ~l. 32 st. 3 i ~l. 34 st. 2 od Zakonot<br />

za zdravstveno osiguruvawe kako i so ~l. 61 od Zakonot za organizacija<br />

i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

Pri odlu~uvaweto po inicijativata, podnositelot uka`uva<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, da gi ima vo vid i odlukite na<br />

Sudot U. br. 207/1999 od 7. 06. 2000 godina i U. br. 173/2000 od 4. 04. 2001<br />

godina.<br />

Sodr`ina na osporenite ~lenovi od Zakonot<br />

^len 32<br />

Osigurenite lica u~estvuvaat so li~ni sredstva pri koristeweto<br />

na zdravstvenite uslugi i lekovi, no najmnogu do 20% od prose-<br />

~niot iznos na vkupnite tro{oci na zdravstvenata usluga, odnosno lekovite.<br />

739

Za zdravstvenite uslugi za odobreno lekuvawe vo stranstvo,<br />

osigurenoto lice u~estvuva so 20% od vkupnite tro{oci.<br />

Visinata na u~estvoto od stav 1 na ovoj ~len vo fiksen iznos,<br />

obratno-proporcionalno od cenite na uslugite ja utvrduva Fondot so<br />

op{t akt na koj ministerot za zdravstvo dava soglasnost.<br />

^len 34<br />

Od u~estvoto utvrdeno vo ~len 32 na ovoj Zakon se osloboduvaat:<br />

- osigurenite lica za lekarski pregled kaj izbraniot lekar i<br />

itna medicinska pomo{ na povik;<br />

- decata so posebni potrebi, spored propisite za socijalna<br />

za{tita;<br />

- korisnici na postojana pari~na pomo{, licata smesteni vo<br />

ustanovi za socijalna za{tita i vo drugo semejstvo, spored propisite<br />

za socijalna za{tita, osven za lekovite od listata na lekovi izdadeni<br />

na recept vo primarnata zdravstvena za{tita i za lekuvaweto vo stranstvo;<br />

- du{evno bolni lica smesteni vo psihijatriski bolnici i mentalno<br />

retardirani lica bez roditelska gri`a i<br />

- osigurenite lica koi vo tekot na edna kalendarska godina<br />

platile u~estvo vo specijalističko-konsultativnata i bolni~kata<br />

zdravstvena za{tita osven za lekovite od listata na lekovi izdadeni<br />

na recept vo primarnata zdravstvena za{tita i za lekuvaweto vo stranstvo,<br />

vo iznos povisok od 70% od prose~nata ostvarena mese~na neto<br />

plata vo Republikata vo prethodnata godina.<br />

Za osigurenite lica koi ostvaruvaat mese~en neto prihod vo semejstvoto<br />

pomal od prose~nata neto plata vo Republikata vo prethodnata<br />

godina, kako i za odredeni vozrasni grupi, Fondot so op{t akt,<br />

na koj ministerot za zdravstvo dava soglasnost, }e opredeli ponizok<br />

iznos za osloboduvawe od pla}awe na participacija od iznosot utvrden<br />

vo stav 1 alineja 5 na ovoj ~len.<br />

Osporenata odluka za visinata na u~estvoto na osigurenite<br />

lica vo cenite na zdravstvenite uslugi, donesena od Upravniot odbor<br />

na Fondot za zdravstveno osiguruvawe br. 01/5-2 od 25 dekemvri 2000<br />

godina, objavena vo "SV RM," br. 1/2001, sodr`i vkupno 8 (osum) ~lena.<br />

Vo ~l. 1 se predviduva deka so ovaa odluka se utvrduva visinata na u~estvoto<br />

na osigurenite lica so li~ni sredstva pri koristeweto na zdravstvenite<br />

uslugi i lekovite. ^lenot 2 od Odlukata go ureduva u~estvoto<br />

pri koristeweto na zdravstvenite uslugi i lekovite, a ~lenot 3<br />

se odnesuva na u~estvoto na cenata na zdravstvenite uslugi.<br />

740

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 37/<br />

2001 od 25 april 2001 godina ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 17 st. 1, ~l. 28 st. 5, ~l. 30 st. 4, ~l. 32 st. 3 i ~l. 33 st. 2 od<br />

Zakonot za zdravstvenoto osiguruvawe.<br />

Od obrazlo`enieto na re{enieto:<br />

"So ~l. 32 st. 3 od Zakonot se predviduva deka " visinata na u~estvoto<br />

od stav 1 na ovoj ~len vo fiksen iznos, obratno proporcionalno<br />

od cenite na uslugite, ja utvrduva Fondot so op{t akt na koj ministerot<br />

za zdravstvo dava soglasnost," so toa {to u~estvoto mo`e da<br />

iznesuva najmnogu do 20% od tro{ocite za uslugata ili lekot (~l. 32<br />

st. 1 od Zakonot). Spored ~l. 33 st. 2 od Zakonot "visinata na u~estvoto<br />

od stav 1 na ovoj ~len ja utvrduva Fondot so op{t akt na koj ministerot<br />

za zdravstvo dava soglasnost", so toa {to vo stavot 1 na ~l. 33 od<br />

Zakonot se predviduva osigurenicite da u~estvuvaat vo cenata na protezite,<br />

ortopedskite i drugi pomagala i sanitetski sredstva najmnogu<br />

do 50% od cenata. Od iznesenite zakonski odredbi, spored misleweto<br />

na Sudot, proizleguvaat ovlastuvawa za Fondot poblisku da gi razraboti<br />

pravata utvrdeni so Zakonot i toa da go napravi vo ramkite<br />

opredeleni so Zakonot, kako i da go opredeli na~inot na ostvaruvaweto<br />

na zakonskite prava, so {to, vsu{nost, Fondot e vo funkcija<br />

na ostvaruvaweto na zakonskite prava, a ne proizleguva ovlastuvawe<br />

Fondot da propi{uva prava koi ne se predvideni vo Zakonot. Ottuka,<br />

Sudot oceni deka navedenite zakonski odredbi ne se vo nesoglasnost so<br />

~l. 34 od Ustavot, poradi {to re{i kako vo to~kata 2 od ova re{enie."<br />

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija postapuvaj}i po inicijativata<br />

na Stamen Filipov od Skopje so Re{enie U. br. 14/2001 od<br />

26. 12. 2001 godina, ja otfrlil inicijativata vo delot za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na ~l. 32 st. 3 od Zakonot za zdravstveno osiguruvawe, soglasno<br />

~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija,<br />

odnosno poradi res iudicata.<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 74/<br />

2001 od 21. 11. 2001 godina, soglasno ~l. 28 al. 5 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ja otfrli inicijativata za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za visinata na u~estvoto<br />

na osigurenite lica vo cenite na zdravstvenite uslugi, bidej}i<br />

istata prestanala da va`i so donesuvawe na nova Odluka, objavena vo<br />

"SV RM, " br. 48/2001.<br />

4. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enija U. br.<br />

14/2001 od 26. 12. 2001, U. br. 77/2001 od 21. 11. 2001 i U. br. 78/2001 od 21.<br />

11. 2001 godina, odlu~uvaj}i po inicijativite na istiot i drugi<br />

podnositeli za poveduvawe na postapka za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na Odlukata, istite gi otfrlil soglasno ~l. 28 al. 2 od<br />

Delovnikot nao|aj}i deka nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

741

742<br />

Pravno mislewe<br />

1. Spored ~l. 110 al. 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot, kako i<br />

za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot<br />

i zakonite.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot Ustavniot sud }e ja otfrli<br />

inicijativata ako za istata rabota ve}e odlu~uval, a nepostojat osnovi<br />

za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 37/<br />

2001 od 25 april 2001 godina, ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 32 st. 3 od Zakonot za zdravstveno osiguruvawe, od {to<br />

proizleguva deka ovaa osporena odredba od Zakonot bila predmet na<br />

ocenuvawe po odnos na nejzinata soglasnost so Ustavot. Pritoa, Sudot<br />

ocenil deka"... ovlastuvawata za Fondot poblisku da gi razraboti<br />

pravata utvrdeni so Zakonot i toa da go napravi vo ramkite opredeleni<br />

so Zakonot, so {to vsu{nost Fondot e vo funkcija na ostvaruvaweto<br />

na zakonskite prava, a ne proizleguva ovlastuvawe na Fondot<br />

da propi{uva prava koi ne se predvideni vo Zakonot. Ottuka, zakonskata<br />

odredba ne e vo nesoglasnost so ~l. 34 od Ustavot ..., poradi {to i<br />

ne povede postapka.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 74/<br />

2001 od 21. 11. 2001 godina, ja otfrlil inicijativata za poveduvawe postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za visinata<br />

na u~estvoto na osigurenite lica vo cenite na zdravstvenite<br />

uslugi ("SV RM," br. 1/2001), od pri~ina {to istata ne bila pove}e vo<br />

pravniot poredok, bidej}i so donesuvawe na druga Odluka, objavena vo<br />

"SV RM," br. 48/2001) istata prestanala da va`i.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 14/<br />

2001 od 26. 12. 2001 godina, odlu~uvaj}i po inicijativite na istiot i<br />

drugi podnositeli po odnos na istata odredba i Odluka, gi otfrlil,<br />

nao|aj}i deka nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Po povod sega podnesenata inicijativa spored nas, ne postojat<br />

poinakvi osnovi za odlu~uvawe od utvrdenite pri donesuvawe na citiranite<br />

re{enija, poradi {to i smetame deka vo ovoj del inicijativata<br />

treba da se otfrli, soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija.<br />

2. [to se odnesuva do osporeniotč~l. 34 st. 2 od Zakonot za<br />

zdravstvenoto osiguruvawe, smetame deka ne mo`e da se dovede vo pra-<br />

{awe negovata nesoglasnost so Ustavot, poradi slednovo:<br />

Soglasno ~l. 8 al. 3 i 4 od Ustavot na Republika Makedonija, temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija se<br />

vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna,<br />

izvr{na i sudska.

Soglasno ~l. 32 st. 5 od Ustavot, ostvaruvaweto na pravata na<br />

vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i so kolektivni<br />

dogovori.<br />

Soglasno ~l. 34 od Ustavot, gr|anite imaat pravo na socijalna<br />

sigurnost i socijalno osiguruvawe utvrdeni so zakon i so kolektiven<br />

dogovor.<br />

Vo ~l. 39 od Ustavot e utvrdeno deka na sekoj graanin mu se garantira<br />

pravoto na zdravstvena za{tita.<br />

Soglasno navedenite ustavni odredbi, zdravstvenoto osiguruvawe,<br />

kako del od socijalnoto osiguruvawe, koe vo Ustavot e utvrdeno<br />

kako edno od osnovnite prava na ~ovekot i gra|aninot e uredeno so<br />

Zakonot za zdravstveno osiguruvawe, ~ija odredba se osporuva so ovaa<br />

inicijativa.<br />

Spored ~l. 2 od ovoj Zakon, zdravstvenoto osiguruvawe se vostanovuva<br />

kao zadol`itelno i dobrovolno. Zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe se vostanovuva za site gra|ani zaradi obezbeduvawe na<br />

zdravstveni uslugi i pari~ni nadomestoci. So zdravstvenite uslugi<br />

koi se obezbeduvaat soglasno ovoj zakon, istovremeno se obezbeduva i<br />

zdravstvenata za{tita, odnosno za{tita na zdravjeto na gra|anite,<br />

kako pravo {to e posebno garantirano so Ustavot.<br />

Soglasno ~l. 8 od Zakonot, so zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe<br />

na osigurenite lica im se obezbeduva pravo na osnovni zdravstveni<br />

uslugi, koi osigurenoto lice mo`e da gi ostvaruva na tovar na<br />

sredstvata na Fondot za zdravstveno osiguruvawe dokolku istite gi<br />

koristi pod uslovi utvrdeni vo samiot zakon.<br />

Vidot i obemot na osnovnite zdravstveni uslugi {to proizleguvaat<br />

od zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe se utvrdeni vo ~l.<br />

9 od Zakonot, so pozitivno nabrojuvawe na zdravstvenite uslugi na<br />

site nivoa na zdravstvena za{tita.<br />

Vo Glava V od Zakonot so naslov "U~estvo na osigurenite lica"<br />

e sodr`an osporeniot ~l. 34 koj e pomesen vo podnaslovot "Osloboduvawe<br />

od u~estvo." Imeno, spored ~l. 34 od ovoj zakon, ~ij stav 2 so<br />

inicijativata e osporen, zakonodavecot dava mo`nost za osloboduvawe<br />

od participacija vo zavisnost od socijalnata polo`ba na osigurenicite.<br />

So ova zakonsko re{enie, vsu{nost se predviduva osloboduvawe<br />

od participacija na site osigureni lica vo primarnata zdravstvena<br />

za{tita, kaj izbraniot lekar za da se ovozmo`i nepre~en kontakt na<br />

osigurenikot so svojot izbran lekar i itna medicinska pomo{. Vo<br />

osporenata zakonska odredba, isto taka, se sodr`ani pravata za osloboduvawe<br />

od participacija i na onie osigurenici koi }e go dostignat<br />

limitot na participacija, odnosno koi vo tekot na edna godina vkupno<br />

}e platat participacija za specijalisti~ka i bolni~ka zdravstvena<br />

za{tita do iznosot od 70% od prose~nata mese~na plata vo stopanstvoto<br />

na Republika Makedonija, kako i opredeluvaweto na ponizok<br />

iznos za osloboduvawe od pla}awe na participacija od iznosot od 70%<br />

743

od prose~nata mese~na plata za ~ie opredeluvawe e zadol`en Fondot<br />

toa da go stori so op{t akt, a so soglasnost na ministerot za zdravstvo.<br />

Imeno, od navedenata zakonska odredba proizleguva deka pravoto<br />

na osloboduvawe od u~estvo pri koristeweto na zdravstvenite uslugi<br />

i lekovi e pravo utvrdeno so Zakonot za zdravstveno osiguruvawe, a<br />

opredeluvaweto na ponizok iznos za osloboduvawe od pla}awe na participacija<br />

od strana na Fondot e samo operacionalizacija, odnosno vo<br />

funkcija na izvr{uvawe na zakonot, i e vo delokrugot na rabota na<br />

Fondot koi se decidno opredeleni vo ~l. 54 od Zakonot za zdravstveno<br />

osiguruvawe.<br />

Imeno, vo sproveduvaweto na pravata i obvrskite od zadol`itelnoto<br />

zdravstveno osiguruvawe, Fondot koj se osnova kako pravno<br />

lice, vr{i opredeleni raboti i zada~i utvrdeni vo ~l. 54 od Zakonot,<br />

me|u koi so op{ti akti gi ureduva pra{awata za koi e ovlasten so<br />

zakon.<br />

Op{tite akti koi gi donesuva Fondot sekako treba da sodr`at<br />

odredbi za sproveduvawe odnosno operacionalizacija na obvrskite<br />

utvrdeni so zakonot, a ne i predviduvawe na novi prava i obvrski, koi<br />

mo`at da se utvrdat samo so zakon.<br />

Ovoj sistem na operacionalizacija na zakonskite prava i obvrski<br />

ureden so op{tite akti na Fondot e naso~en kon prakticiraweto<br />

na Fondot za zdravstvenite ustanovi. Zna~i, izvr{uvaweto na pravata<br />

i obvrskite utvrdeni so Zakonot za zdravstveno osiguruvawe e vo neposredna<br />

vrska so odredbite na op{tite akti na Fondot.<br />

Od iznesenata analiza, spored nas, proizleguva ovlastuvaweto<br />

na Fondot poblisku da gi razraboti pravata utvrdeni so Zakonot, a ne<br />

da gi propi{uva. Ottuka, ne mo`e da se prifati tvrdeweto vo inicijativata<br />

deka zakonskoto ovlastuvawe so podzakonski propis da se uredi<br />

visinata na osigurenite lica vo cenite na zdravstvenite uslugi gi<br />

nadminuva ustavnite garancii.<br />

So ogled na iznesenoto, smetame deka osporenata zakonska odredba<br />

ne e vo nesoglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, ~l. 32 st. 5, ~l. 34, ~l. 51 i<br />

~l. 96 od Ustavot, na koi se uka`uva vo inicijativata, poradi {to se p<br />

r e d l a g a:<br />

1. Predemtot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 34 st. 2 od Zakonot za zdravstveno osiguruvawe ("SV RM," br. 25/<br />

2000, 34/2000-ispravka, 50/2000, 11/2002, 31/2003 i 84/2005).<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na: a) ~l. 32 st. 3 od Zakonot za zdravstveno<br />

osiguruvawe ("SV RM," br. 25/2000, 34/2000-ispravka, 50/2000, 11/2002,<br />

31/2003 i 84/2005), i ustavnosta i zakonitosta na: b) Odlukata za visinata<br />

na u~estvoto na osigurenite lica vo cenite na zdravstvenite<br />

uslugi, donesena od Upravniot odbor na Fondot za zdravstveno osigu-<br />

744

uvawe na Makedonija ("SV RM," br. 1/2001).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 71 i ~len 28 alineja 2 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 23<br />

noemvri 2005 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 34 stav 2 od Zakonot za zdravstveno osiguruvawe ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 25/2000, 34/2000-ispravka, 50/2000,<br />

11/2002, 31/2003 i 84/2005).<br />

2. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na:<br />

a) ustavnosta na ^len 32 stav 3 od Zakonot za zdravstveno osiguruvawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 25/2000, 34/<br />

2000-ispravka, 50/2000, 11/2002, 31/2003 i 84/2005), i<br />

b) ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za visinata na u~estvoto<br />

na osigurenite lica vo cenite na zdravstvenite uslugi, donesena od<br />

Upravniot odbor na Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 1/2001).<br />

3. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenovite od Zakonot ozna~en vo to~ka 1 i to~ka<br />

2 pod a) od ova re{enie, kako i postapka za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na aktot ozna~en vo to~ka 2 pod b) od ova re{enie.<br />

Spored podnositelot na inicijativata zakonskoto ovlastuvawe<br />

so podzakonski propis da se uredi visinata na u~estvoto na osigurenite<br />

lica vo cenite na zdravstvenite uslugi, gi nadminuvalo ustavnite<br />

garancii za takvo ovlastuvawe, poradi {to i osporenite zakonski<br />

odredbi ne bile vo soglasnost so ~len 8 stav 1 alinei 3 i 4, ~len 32<br />

stav 5, ~len 34, ~len 51 i ~len 96 od Ustavot.<br />

Imeno, podnositelot na inicijativata smeta deka bidej}i zdravstvenata<br />

za{tita na gra|anite, soglasno Ustavot na Republika Makedonija,<br />

se obezbeduvala preku sistem na zdravstveno osiguruvawe, kako<br />

del od socijalnoto osiguruvawe vo po{iroka smisla, pravata {to od<br />

toa proizleguvaat mo`ele da se ureduvaat samo so zakon i so kolektiven<br />

dogovor, a ne i so podzakonski propisi.<br />

Podnositelot na inicijativata, isto taka, smeta deka osporenata<br />

odluka ne bila vo soglasnost so ~lenovite 32 stav 3 i ~len 34 stav 2<br />

od Zakonot za zdravstveno osiguruvawe, kako i so ~lenot 61 od Zakonot<br />

za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

745

Pri odlu~uvaweto po inicijativata, podnositelot uka`uva<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija da gi ima vo vid i odlukite na<br />

Sudot U. br. 207/1999 od 7 juni 2000 godina i U. br. 173/2000 od 4 april<br />

2001 godina.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka vo ~lenot 32 od Zakonot za<br />

zdravstvenoto osiguruvawe e predvideno deka osigurenite lica u~estvuvaat<br />

so li~ni sredstva pri koristeweto na zdravstvenite uslugi i<br />

lekovi, no najmnogu do 20% od prose~niot iznos na vkupnite tro{oci<br />

na zdravstvenata usluga, odnosno lekovite.<br />

Za zdravstvenite uslugi za odobreno lekuvawe vo stranstvo,<br />

osigurenoto lice u~estvuva so 20% od vkupnite tro{oci.<br />

Visinata na u~estvoto od stav 1 na ovoj ~len vo fiksen iznos,<br />

obratno-proporcionalno od cenite na uslugite ja utvrduva Fondot so<br />

op{t akt na koj ministerot za zdravstvo dava soglasnost.<br />

Spored ~len 34 od Zakonot od u~estvoto utvrdeno vo ~len 32 na<br />

ovoj zakon se osloboduvaat:<br />

- osigurenite lica za lekarski pregled kaj izbraniot lekar i<br />

itna medicinska pomo{ na povik,<br />

- decata so posebni potrebi, spored propisite za socijalna za-<br />

{tita,<br />

- korisnici na postojana pari~na pomo{, licata smesteni vo<br />

ustanovi za socijalna za{tita i vo drugo semejstvo, spored propisite<br />

za socijalna za{tita, osven za lekovite od listata na lekovi izdadeni<br />

na recept vo primarnata zdravstvena za{tita i za lekuvaweto vo stranstvo,<br />

- du{evno bolni lica smesteni vo psihijatriski bolnici i mentalno<br />

retardirani lica bez roditelska gri`a i<br />

- osigurenite lica koi vo tekot na edna kalendarska godina platile<br />

u~estvo vo specijalistiko-konsultativnata i bolni~kata zdravstvena<br />

za{tita, osven za lekovite od listata na lekovi izdadeni na<br />

recept vo primarnata zdravstvena za{tita i za lekuvaweto vo stranstvo,<br />

vo iznos povisok od 70% od prose~nata ostvarena mese~na neto plata<br />

vo Republikata vo prethodnata godina.<br />

Za osigurenite lica koi ostvaruvaat mese~en neto prihod vo semejstvoto<br />

pomal od prose~nata neto plata vo Republikata vo prethodnata<br />

godina, kako i za odredeni vozrasni grupi, Fondot so op{t akt,<br />

na koj ministerot za zdravstvo dava soglasnost, }e opredeli ponizok<br />

iznos za osloboduvawe od pla}awe na participacija od iznosot utvrden<br />

vo stav 1 alineja 5 na ovoj ~len.<br />

Osporenata odluka za visinata na u~estvoto na osigurenite<br />

lica vo cenite na zdravstvenite uslugi, donesena od Upravniot odbor<br />

na Fondot za zdravstveno osiguruvawe br. 01/5-2 od 25 dekemvri 2000<br />

godina, objavena vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 1/<br />

2001, sodr`i vkupno 8 (osum) ~lena. Vo ~lenot 1 se predviduva deka so<br />

ovaa odluka se utvrduva visinata na u~estvoto na osigurenite lica so<br />

746

li~ni sredstva pri koristeweto na zdravstvenite uslugi i lekovite.<br />

~lenot 2 od Odlukata go ureduva u~estvoto pri koristeweto na zdravstvenite<br />

uslugi i lekovite, a ~lenot 3 se odnesuva na u~estvoto na cenata<br />

na zdravstvenite uslugi.<br />

5. Spored ~len 110 alinei 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot,<br />

kako i za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite dogovori<br />

so Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~len 8 alinei 3 i 4 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija<br />

se vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna,<br />

izvr{na i sudska.<br />

Soglasno ~len 32 stav 5 od Ustavot, ostvaruvaweto na pravata<br />

na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i so kolektivni<br />

dogovori.<br />

Soglasno ~len 34 od Ustavot, gra|anite imaat pravo na socijalna<br />

sigurnost i socijalno osiguruvawe utvrdeni so zakon i so kolektiven<br />

dogovor.<br />

Vo ~lenot 39 od Ustavot e utvrdeno deka na sekoj gra|anin mu se<br />

garantira pravoto na zdravstvena za{tita.<br />

Soglasno navedenite ustavni odredbi, zdravstvenoto osiguruvawe,<br />

kako del od socijalnoto osiguruvawe, koe vo Ustavot e utvrdeno<br />

kako edno od osnovnite prava na ~ovekot i gra|aninot e uredeno so Zakonot<br />

za zdravstveno osiguruvawe, ~ii odredba se osporuva so ovaa<br />

inicijativa.<br />

Spored ~lenot 2 od ovoj Zakon, zdravstvenoto osiguruvawe se<br />

vostanovuva kako zadol`itelno i dobrovolno. Zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe se vostanovuva za site gra|ani zaradi obezbeduvawe<br />

na zdravstveni uslugi i pari~ni nadomestoci. So zdravstvenite<br />

uslugi koi se obezbeduvaat soglasno ovoj zakon, istovremeno se obezbeduva<br />

i zdravstvenata za{tita, odnosno za{tita na zdravjeto na gra-<br />

|anite, kako pravo {to e posebno garantirano so Ustavot.<br />

Soglasno ~len 8 od Zakonot, so zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe na osigurenite lica im se obezbeduva pravo na osnovni<br />

zdravstveni uslugi, koi osigurenoto lice mo`e da gi ostvaruva na tovar<br />

na sredstvata na Fondot za zdravstveno osiguruvawe dokolku istite<br />

gi koristi pod uslovi utvrdeni vo zakonot.<br />

Vidot i obemot na osnovnite zdravstveni uslugi {to proizleguvaat<br />

od zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe se utvrdeni vo ~lenot<br />

9 od Zakonot, so pozitivno nabrojuvawe na zdravstvenite uslugi na<br />

site nivoa na zdravstvena za{tita.<br />

Vo Glava V od Zakonot so naslov "U~estvo na osigurenite lica"<br />

e sodr`an osporeniot ~len 34 koj e pomesten vo podnaslvoot<br />

"Osloboduvawe od u~estvo." Imeno, spored ~lenot 34 od ovoj zakon, ~ij<br />

stav 2 so inicijativata e osporen, zakonodavecot dava mo`nost za<br />

747

osloboduvawe od participacija vo zavisnost od socijalnata polo`ba<br />

na osigurenicite. So ova zakonsko re{enie, vsu{nost se predviduva<br />

osloboduvawe od participacija na site osigureni lica vo primarnata<br />

zdravstvena za{tita, kaj izbraniot lekar za da se ovozmo`i nepre~en<br />

kontakt na osigurenikot so svojot izbran lekar i itna medicinska pomo{.<br />

vo osporenata zakonska odredba, isto taka, se sodr`ani pravata<br />

za osloboduvawe od participacija i na onie osigurenici koi }e go dostignat<br />

limitot na participacija, odnosno koi vo tekot na edna godina<br />

vkupno }e platat participacija za specijalisti~ka i bolni~ka zdravstvena<br />

za{tita do iznosot od 70% od prose~nata mese~na plata vo<br />

stopanstvoto na Republika Makedonija, kako i opredeluvaweto na ponizok<br />

iznos za osloboduvawe od pla}awe na participacija od iznosot<br />

od 70% od prose~nata mese~na plata za ~ie opredeluvawe e zadol`en<br />

Fondot toa da go stori so op{t akt, a so soglasnost na ministerot za<br />

zdravstvo. Imeno, od navedenata zakonska odredba proizleguva deka<br />

pravoto na osloboduvawe od u~estvo pri koristeweto na zdravstvenite<br />

uslugi i lekovi e pravo utvrdeno so Zakonot za zdravstveno osiguruvawe,<br />

a opredeluvaweto na ponizok iznos za osloboduvawe od pla}awe na<br />

participacija od strana na Fondot e samo operacionalizacija, odnosno<br />

vo funkcija na izvr{uvawe na zakonot, i e vo delokrugot na rabota<br />

na Fondot koi se decidno opredeleni vo ~len 54 od Zakonot za zdravstveno<br />

osiguruvawe.<br />

Imeno, vo sproveduvaweto na pravata i obvrskite od zadol`itelnoto<br />

zdravstveno osiguruvawe, Fondot koj se osnova kako pravno<br />

lice, vr{i opredeleni raboti i zada~i utvrdeni vo ~lenot 54 od Zakonot,<br />

me|u koi so opšti akti gi ureduva pra{awata za koi e ovlasten so<br />

zakon.<br />

Op{tite akti koi gi donesuva Fondot sekako treba da sodr`at<br />

odredbi za sproveduvawe odnosno operacionalizacija na obvrskite<br />

utvrdeni so Zakonot, a ne i predviduvawe na novi prava i obvrski, koi<br />

mo`at da se utvrdat samo so zakon.<br />

Ovoj sistem pretstavuva operacionalizacija na zakonskite prava<br />

i obvrski ureden so op{tite akti na Fondot. Zna~i, izvr{uvaweto<br />

na pravata i obvrskite utvrdeni so Zakonot za zdravstveno osiguruvawe<br />

e vo neposredna vrska so odredbite na op{tite akti na Fondot.<br />

Od iznesenata analiza, proizleguva ovlastuvaweto na Fondot<br />

poblisku da gi razraboti pravata utvrdeni so Zakonot, a ne da gi propi{uva.<br />

Ottuka, ne mo`e da se prifati tvrdeweto vo inicijativata<br />

deka zakonskoto ovlastuvawe so podzakonski propis da se uredi visinata<br />

na u~estvoto na osigurenite lica vo cenite na zdravstvenite<br />

uslugi gi nadminuva ustavnite garancii.<br />

6. Soglasno ~len 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata<br />

ako za istata rabota ve}e odlu~uval, a ne postojat osnovi za poinakvo<br />

odlu~uvawe.<br />

748

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 37/<br />

2001 od 25 april 2001 godina, ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~len 32 stav 3 od Zakonot za zdravstveno osiguruvawe, od {to<br />

proizleguva deka ovaa osporena odredba od Zakonot bila predmet na<br />

ocenuvawe po odnos na nejzinata soglasnost so Ustavot. Pritoa, Sudot<br />

ocenil deka "...ovlastuvawata za Fondot poblisku da gi razraboti pravata<br />

utvrdeni so Zakonot i toa da go napravi vo ramkite opredeleni so<br />

Zakonot, so {to vsu{nost Fondot e vo funkcija na ostvaruvaweto na<br />

zakonskite prava, a ne proizleguva ovlastuvawe na Fondot da propi{uva<br />

prava koi ne se predvideni vo Zakonot." Ottuka, zakonskata<br />

odredba ne e vo nesoglasnost so ~len 34 od Ustavot..., poradi {to i ne<br />

povede postapka.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 74/<br />

2001 od 21 noemvri 2001 godina, ja otfrlil inicijativata za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za<br />

visinata na u~estvoto na osigurenite lica vo cenite na zdravstvenite<br />

uslugi ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 1/2001), od<br />

pri~ina {to istata ne bila pove}e vo pravniot poredok, bidej}i so donesuvawe<br />

na druga Odluka, objavena vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 48/2001 istata prestanala da va`i.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 14/<br />

2001 od 26 dekemvri 2001 godina, odlu~uvaj}i po inicijativite na istiot<br />

i drugi podnositeli po odnos na istata odredba do Zakonot i Odluka,<br />

gi otfrlil, nao|aj}i deka nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Po povod sega podnesenata inicijativa, Sudot oceni deka ne postojat<br />

poinakvi osnovi za odlu~uvawe od utvrdenite pri donesuvawe na<br />

citiranite re{enija, poradi {to i odlu~i vo ovoj del inicijativata<br />

da ja otfrli, soglasno ~len 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

8. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko<br />

Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

749

750

76. U. br. 186/2005 (23. 11. 2005)<br />

Osporen akt<br />

Odluka za usvojuvawe na Detalen urbanisti~ki plan (DUP) za<br />

del od Urban blok 74 vo Tetovo br. 07-1421/10 od 14. 10. 2004 godina, na<br />

Sovetot na op{tina Tetovo.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odluka bila nezakonita,<br />

zatoa {to soglasno ~l. 17 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe ("SV RM," br. 4/1996, 28/1997, 18/1999, 53/2001 i 45/<br />

2002), koj {to va`el vo vreme na donesuvawe na ovaa odluka, pred da se<br />

organizira javnata anketa po nacrtot na Detalniot urbanisti~ki plan<br />

istiot trebalo da se utvrdi od strana na op{tinskata administracija,<br />

a vo konkretniot slu~aj toa ne bilo storeno.<br />

Sodr`ina na osporenata odluka<br />

Odlukata ima tri ~lena. Vo ~l. 1 e utvrdeno deka so ovaa odluka<br />

se usvojuva Detalniot urbanisti~ki plan (DUP) za del od Urban blok<br />

74, ograni~en so ulicata "B. Miladinovi" i Bulevarot "B. Toska."<br />

Spored ~l. 2, sostaven del na ovaa odluka e tehni~kata dokumentacija<br />

br. 4/2004, izrabotena od DOO "Urban plan" Tetovo, koja ne se objavuva,<br />

a dva primeroci se ~uvaat vo Ministerstvoto za transport i vrski<br />

PE Tetovo i dva primeroci vo kancelarijata na glavniot arhitekt.<br />

Spored ~l. 3, ovaa odluka vleguva vo sila so denot na objavuvaweto vo<br />

"Slu`ben glasnik na op{tina Tetovo."<br />

Fakti~ka sostojba<br />

Vo odnos na navodite vo inicijativata, a vrz osnova na misleweto<br />

i prilo`enata dokumetnacija, vo konkretniot slu~aj e utvrdena<br />

slednata fakti~ka sostojba:<br />

1. Gradona~alnikot na op{tina Tetovo, vrz osnova na ~l. 17 st.<br />

7 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe i ~l. 53 od Statutot<br />

na op{tinata donel "Odluka za pokrenuvawe na postapka za<br />

izrabotka na DUP na urbanisti~ki blok 74 - Tetovo, ograni~en so ulicite:<br />

"B. Toska", "V. S. Bato," "B. Miladinovi" pod br. 08-1599/1 od 22<br />

751

12. 2003 godina. Odlukata e donesena po inicijativa na glavniot arhitekt<br />

na grad Tetovo za izrabotka na DUP.<br />

2. Glavniot arhitekt na grad Tetovo dal mislewe za izrabotenata<br />

tehni~ka dokumentacija za DUP za del od Urban blok 74 od Tetovo<br />

pod br. 20-355/1 od 22 03. 2004 godina. Vo misleweto, me|u drugoto,<br />

stoi deka "dostaveniot Nacrt-Plan vo osnova e izraboten soglasno<br />

Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe kako i soglasno Pravilnikot<br />

za standardi i normativi za ureduvawe na prostorot, so odredeni<br />

propusti koi {to, po Stru~noto mislewe na Ministerstvoto za<br />

transport i vrski, a pred objavuvawe na javna anketa, }e treba da gi<br />

otstrani izgotvuav~ot na dokumentacijata.<br />

Nacrt-detalniot urbanisti~ki plan gi zadovoluva osnovnite<br />

parametri predvideni so postojniot Zakon za prostorno i urbanisti-<br />

~ko planirawe pa kako takov mo`e da odi vo natamo{na postapka za<br />

izrabotka i donesuvawe na detalni urbanisti~ki planovi (javna anketa<br />

i dr.) soglasno pozitivnata zakonska regulativa.<br />

3. Javnata anketa e organizirana i traela od 21. 05. do 4. 06. 2004<br />

godina.<br />

752<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Dali vo ovoj slu~aj misleweto na Glavniot arhitekt na grad Tetovo<br />

e vo funkcija i ima tretman na akt so koj treba da se utvrdi nacrtot<br />

na DUP od strana na op{tinskata administracija vo smisla na<br />

~l. 17 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe, vo odnos na<br />

koj i edinstveno se osporuva zakonitosta na predmetnata odluka.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Od uvidot vo bogatata ustavnosudska praktika vo odnos na postapkata<br />

za donesuvawe detalni urbanisti~ki planovi, a od aspekt na<br />

pri~inite poradi koi se osporuva zakonitosta na Odlukata koja e predmet<br />

na analiza na ovoj referet, utvrdivme deka:<br />

1. Sudot so Re{enie U. br. 119/2003 od 3 dekemvri 2003 godina ne<br />

povel postapka za ocenuvawe na zakonitosta na Odlukata za donesuvawe<br />

DUP na centralnoto gradsko podra~je na Skopje, br. 07-684/1 od 4<br />

07. 2001 godina na Sovetot na op{tina Centar.<br />

Ovaa odluka, me|u drugoto, bila osporena poradi toa {to Nacrtot<br />

na planot ne bil utvrden od Sovetot na op{tina Centar. Ovoj navod<br />

vo inicijativata ne bil potvrden vo postapkata pred Sudot, tuku<br />

naprotiv bilo utvrdeno deka, pokraj drugite dejstvija prezemeni soglasno<br />

Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe, Sovetot na<br />

op{tina Centar go utvrdil Nacrtot na planot na sednicata odr`ana<br />

na 30. 08. 2000 godina, poradi {to Sudot konstatiral deka i vo ovoj del<br />

ne e napravena povreda na postapkata za donesuvawe na urabanisti~ki-

ot plan. Na{ komentar vo vrska so ova e deka se do izmenite na Zakonot<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe izvr{eni vo 2001 godina<br />

("SV RM," br. 53/2001) obvrskata za utvrduvawe na nacrt na planovite<br />

od strana na organite na op{tinata ne be{e jasno i konkretno utvrdena<br />

ili poto~no taa so niedna odredba vo ovoj Zakon decidno ne be{e<br />

utvrdena.<br />

2. Sudot so Re{enie U. br. 140/2004 od 23 03. 2005 godina ne povel<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za<br />

izmenuvawe i dopolnuvawe na Odlukata za donesuvawe DUP za Gradska<br />

~etvrt "Kapi{tec," donesena od Sovetot na op{tina Centar na 7 juni<br />

2004 godina.<br />

Od obrazlo`enieto na ozna~enoto re{enie e vidno deka vo ovoj<br />

predmet Sudot utvrdil deka osporenata odluka e donesena soglasno postapkata<br />

utvrdena vo Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

vo ~ii ramki i Nacrtot na ovoj plan pred organizirawe na javnata<br />

anketa bil utvrden so Zaklu~ok na Oddelenieto za urbanizam na op{-<br />

tina Centar. (Za skopskite op{tini karakteristi~no e deka tie nemaat<br />

glaven arhitekt, tuku deka toj be{e postaven na nivo na grad Skopje).<br />

3. Identi~na fakti~ka sostojba vo odnos na utvrduvaweto na<br />

nacrtot na detalniot urbanisti~ki plan kako vo predmetot pod to~ka<br />

2 e utvrdena i vo predmetite U. br. 72/2005, U. br. 32/2003, U. br. 199/<br />

2003, U. br. 44/2004 i U. br. 81/2002. Vo niv e odlu~uvano za zakonitosta<br />

na odluki za donesuvawe, odnosno za izmenuvawe i dopolnuvawe na detalnite<br />

urbanisti~ki planovi doneseni od Sovetot na op{tina Centar<br />

i Kisela Voda.<br />

4. Sudot so Re{enie U. br. 148/2004 od 10 11. 2004 godina, ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na zakonitosta na Odlukata za donesuvawe<br />

detalen urbanisti~ki plan za del od gradskoto podra~je na Ohrid, donesena<br />

od Sovetot na op{tina Ohrid na 19 03. 2004 godina.<br />

Ovaa odluka bila osporena zatoa {to pri donesuvawe na detalniot<br />

urbanisti~ki plan ne bil izgotven izve{taj za javnata anketa soglasno<br />

~l. 18 st. 4 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe.<br />

Od obrazlo`enieto na ova re{enie proizleguva deka vo konkretniot<br />

slu~aj nacrtot na planot bil utvrden od Sektorot na planirawe<br />

pri op{tina Ohrid so zapisnik od 29 septemvri 2003 godina.<br />

5. Sudot so Re{enie U. br. 66/2005 i U. br. 81/2005 od 15. 06. 2005<br />

godina povede postapka za ocenuvawe na Odlukata za donesuvawe Detalen<br />

urbanisti~ki plan za Urban blok 9, donesena od Sovetot na op{-<br />

tina Struga na 9. 02. 2005 godina, a so Odluka pod isitiot broj od 14. 09.<br />

2005 godina ja ukina navedenata odluka od pri~ini izneseni vo<br />

obrazlo`enieto na Re{enieto, odnosno na Odlukata na Sudot.<br />

Me|utoa, od aspekt na na{iot interes va`no e deka Sudot vo<br />

ovoj slu~aj utvrdil deka Nacrtot na predmetniot detalen urbanisti~ki<br />

plan e utvrden so Zaklu~ok na glavniot arhitekt na grad Struga pod<br />

753

. 23-1545/1 od 7. 10. 2004 godina i deka stru~noto mislewe po nacrt na<br />

planot glavniot arhitekt go dal pod br. 23-1546/1 od 7. 10. 2004 godina.<br />

Zna~i se raboti za dva posebni akti na glavnit arhitekt od ista data.<br />

Re~isi istata fakti~ka sostojba vo odnos na Nacrtot na planot<br />

e utvrdena i vo predmetot U. br. 192/2004, vo koj bila ocenuvana druga<br />

odluka donesena od Sovetot na op{tina Struga.<br />

6. Sudot so Re{enie U. br. 159/2002 od 2. 04. 2003 godina ne povel<br />

postapka za ocenuvawe na zakonitosta na Odlukata br. 07-838/6 od 7. 08.<br />

2002 godina za usvojuvawe na izmeni i dopolnuvawe na del na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za II stanbena zaednica, donesena od Sovetot na<br />

op{tina Tetovo.<br />

Ovaa odluka bila osporena zatoa {to postapkata za nejzino donesuvawe<br />

bila vodena sprotivno na Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe od pri~ini {to ne bile zemani predvid zabele{kite<br />

na podnositelite na inicijativata dadeni vo tekot na javnata anketa<br />

organizirana po nacrtot na planot.<br />

Me|utoa, od obrazlo`enito na ova Re{enie na Sudot vidno e<br />

deka "Nacrtot na planot so izrakbotenata tehni~ka dokumentacija za<br />

izmeni i dopolnuvawe na Detalniot urbanisti~ki plan na del od vtorata<br />

stanbena zaednica vo Tetovo, bil utvrden od strana na Glavniot<br />

arhitetk na grad Tetovo so akt br. 20-620/1 od 12. 06. 2002 godina, so koj<br />

dal pozitivno mislewe deka mo`e da prodol`i postapkata soglasno so<br />

zakonot."<br />

Navedenite primeri od ustavnosudskata praktika gi poso~uvame<br />

so cel da se sogleda deka vo op{tinite vo odnos na utvrduvawe na<br />

nacrtite na detalnite urbanisti~ki planovi postoi razlika kako vo<br />

odnos na organot taka i vo odnos na brojot i vidot na aktot so koj se<br />

utvrduva nacrtot na detalniot urbanistički plan, osobeno po vleguvawe<br />

vo sila na Zakonot za izmenite i dopolnuvawata na Zakonot za<br />

prostorno i urbanisti~ko planirawe ("SV RM, " br. 53/2001).<br />

754<br />

Pravno mislewe<br />

Noviot Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe ("SV<br />

RM," br. 51/2005) vleze vo sila so denot na negovoto objavuvawe vo<br />

"Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," a se primenuva od 1. 07.<br />

2005 godina.<br />

Vo ~l. 84 od ovoj Zakon e utvrdeno deka so denot na vleguvaweto<br />

vo sila na istiot prestanuva da va`i Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe ("SV RM," br. 4/1996, 28/1997, 18/1999, 53/2001 i 45/<br />

2002).<br />

So ogled na toa {to postapkata za donesuvawe na osporenata<br />

odluka zapo~nala i se vodela vo vreme na va`eweto na prethodniot<br />

Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe, Sudot gi ima{e predvid<br />

odredbite na toj zakon, vo odnos na koi i se osporuva zakonitosta

na ovaa odluka.<br />

Spored ~l. 2 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("SV RM," br. 4/1996, 28/1997, 18/1999, 53/2001 i 45/2002), prostornoto<br />

i urbanisti~koto planirawe e kontinuiran proces koj se obezbeduva<br />

so izrabotuvawe, donesuvawe i sproveduvawe na prostorni i urbanisti~ki<br />

planovi koi me|usebno se usoglasuvaat.<br />

Spored ~l. 7 od Zakonot, vo zavisnost od prostorot {to e predmet<br />

na planirawe se donesuva i detalen urbanisti~ki plan.<br />

Od sodr`inata na ~l. 17 od Zakonot, na koj se povikuva i podnositelot<br />

na inicijativata, proizleguva deka planovite od ~l. 7 od<br />

ovoj zakon se izrabotuvaat kako nacrt i predlog na plan, a po nacrtot<br />

na detalniot urbanisti~ki plan se sproveduva javna anketa. Odluka za<br />

javna anketa po nacrt detalniot urbanisti~ki plan vo op{tinata donesuva<br />

gradona~alnikot na op{tinata, po utvrduvawe na nacrtot na<br />

planot od strana na op{tinskata administracija (~l. 17 st. 7).<br />

Obvrskata za utvrduvawe na nacrtot na planot od strana na<br />

op{tinskata administracija e utvrdena so Zakonot za izmenuvawe i<br />

dopolnuvawe na Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe ("SV<br />

RM, " br. 53/2001), koj {to va`el vo vremeto na donesuvaweto na osporenata<br />

odluka.<br />

Spored ~l. 31 od Zakonot za lokalnata samouprava ("SV RM, "<br />

br. 5/2002), kako organi na op{tinata se predvideni sovetot i gradona-<br />

~alnikot na op{tinata.<br />

Soglasno ~l. 57 od istiot zakon, za izvr{uvawe na rabotite od<br />

nadle`nost na organite na op{tinata se organizira op{tinska administracija<br />

~ija organizacija, delokrug i na~inot na izvr{uvawe na zada~ite<br />

gi utvrduva sovetot, vrz osnova na predlog na gradona~alnikot.<br />

Vo preodnite i zavr{nite odredbi na Zakonot za lokalna samouprava<br />

(~l. 95) e utvrdeno deka glavnite arhitekti na gradovite imenuvani<br />

soglasno so odredbite na ~l. 53 od Zakonot za lokalnata samouprava<br />

("SV RM," br. 52/1995) prodol`uvaat da gi vr{at rabotite i da<br />

ja primat platata koja ja primale do zavr{uvawe na mandatot za koj se<br />

izbrani, odnosno imenuvani.<br />

Od navedenite odredbi na Zakonot za lokalnata samouprava<br />

proizleguva deka se do zavr{uvawe na mandatot za koi se izbrani,<br />

odnosno imenuvani, glavnite arhitekti na gradovite po vleguvaweto<br />

vo sila na ovoj zakon prodol`uvaat so rabota i se del od op{tinskata<br />

administracija.<br />

Ottuka, a so ogled na toa {to vo konretniot slu~aj Glavniot<br />

arhitekt na grad Tetovo vo postapkata za donesuvawe na detalniot<br />

urbanisti~ki plan koj e donesen so osporenata odluka, me|u dejstvijata<br />

{to gi prezel i aktite koi gi donel, odnosno izgotvil, dal i svoe<br />

mislewe po nacrtot na planot, vo koe se konstatira (utvrduva) deka<br />

istiot vo osnova e izraboten soglasno Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe i deka so odredeni propusti koi pred javnata anketa<br />

755

}e treba da gi otstrani izgotvuva~ot na planot i kako takov mo`e da<br />

odi vo natamo{na postapka soglasno pozitivnata zakonska regulativa<br />

(sledej}i ja i ustavnosudskata praktika, osobeno vo U. br. 159/2002),<br />

smetame deka i vo ovoj slu~aj ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta<br />

na osporenata odluka so ~l. 17 od Zakonot za prostorno i<br />

urbanisti~ko planirawe (koj {to va`el vo vremeto na nejzinoto donesuvawe),<br />

a od ~ij aspekt i edinstveno se osporuva nejzinata zakonitost.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na zakonitosta na<br />

Odlukata za usvojuvawe na Detalen urbanisti~ki plan (DUP) za del od<br />

Urban blok 74 vo Tetovo br. 07-1421/10 od 14. 10. 2004 godina na Sovetot<br />

na op{tina Tetovo.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 23 noemvri 2005 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na zakonitosta<br />

na Odlukata za usvojuvawe na Detalen urbanisti~ki plan (DUP) za del<br />

od Urban blok 74 vo Tetovo br. 07-1421/10 od 14 oktomvri 2004 godina<br />

na Sovetot na op{tina Tetovo.<br />

2. Ibraimurat Rustemi od Tetovo na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na zakonitosta na odlukata ozna~ena vo to~kata 1 na ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odluka bila nezakonita<br />

zatoa {to soglasno ~len 17 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 4/<br />

1996, 29/1997, 18/1999, 53/2001 i 45/ 2002), koj {to va`el vo vreme na donesuvawe<br />

na ovaa odluka, pred da se organizira javnata anketa po nacrtot<br />

na Detalniot urbanisti~ki plan istiot trebalo da se utvrdi od<br />

strana na op{tinskata administracija, a vo konkretniot slu~aj toa ne<br />

bilo storeno.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka osporenata odluka ima tri<br />

~lena. Vo ~len 1 e utvrdeno deka so ovaa odluka se usvojuva Detalniot<br />

urbanisti~ki plan (DUP) za del od Urban blok 74, ograni~en so ulicata<br />

"B. Miladinovi" i Bulevarot "B. Toska."<br />

Spored ~len 2, sostaven del na ovaa odluka e tehni~kata dokumentacija<br />

br. 4/2004, izrabotena od DOO "Urban plan" Tetovo, koja ne<br />

756

se objavuva, a dva primeroci se ~uvaat vo Ministerstvoto za transport<br />

i vrski PE Tetovo i dva primeroci vo kancelarijata na glavniot<br />

arhitekt.<br />

Spored ~lenot 3, ovaa odluka vleguva vo sila so denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben glasnik na op{tina Tetovo."<br />

Vo odnos na postapkata vo koja e donesena osporenata odluka,<br />

Sudot, me|u drugoto, utvrdi deka gradona~alnikot na op{tina Tetovo<br />

donel "Odluka za pokrenuvawe na postapka za izrabotka na DUP na<br />

urbanisti~ki blok 74-Tetovo, ograni~en so ulicite: "B. Toska," "V. S.<br />

Bato," "B. Miladinovi" pod br. 08-1599/1 od 22 dekemvri 2003 godina.<br />

Ovaa odluka gradona~alnikot ja donel po inicijativa na glavniot<br />

arhitekt na grad Tetovo za izrabotka na detalen urbanisti~ki plan.<br />

Pred organizirawe na javnata anketa po Nacrtot na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan, glavniot arhitekt na grad Tetovo dal mislewe pod<br />

br. 20-355/1 od 22 mart 2004 godina, a samata javna anketa e organizirana<br />

i traela od 21 maj do 4 juni 2004 godina.<br />

4. Noviot Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe ("Slu-<br />

`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 51/2005) vleze vo sila so<br />

denot na negovoto objavuvawe vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija,"<br />

a se primenuva od 1 juli 2005 godina.<br />

Vo ~lenot 84 od ovoj zakon e utvrdeno deka so denot na vleguvaweto<br />

na primenata vo sila na istiot prestanuva da va`i Zakonot za<br />

prostorno i urbanisti~ko planirawe ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 4/1996, 28/1997, 18/1999, 53/2001 i 45/2002).<br />

So ogled na toa {to postapkata za donesuvawe na osporenata<br />

odluka zapo~nala i se vodela vo vreme na va`eweto na prethodniot zakon<br />

za prostorno i urbanisti~ko planirawe, Sudot gi ima{e predvid<br />

odredbite na toj zakon, vo odnos na koi i se osporuva zakonitosta na<br />

ovaa odluka.<br />

Spored ~len 2 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 4/1996, 28/1997,<br />

18/1999, 53/2001 i 45/2002), prostornoto i urbanisti~koto planirawe e<br />

kontinuiran proces koj se obezbeduva so izrabotuvawe, donesuvawe i<br />

sproveduvawe na prostorni i urbanisti~ki planovi koi me|usebno se<br />

usoglasuvaat.<br />

Spored ~len 7 od Zakonot, vo zavisnost od prostorot {to e predmet<br />

na planirawe se donesuva, pokraj drugite i detalen urbanisti~ki<br />

plan.<br />

Od sodr`inata na ~len 17 od Zakonot, na koj se povikuva i podnositelot<br />

na inicijativata, proizleguva deka planovite od ~len 7 od<br />

ovoj zakon se izrabotuvaat kako nacrt i predlog na plan, a po nacrtot<br />

na detalniot urbanisti~ki plan se sproveduva javna anketa. Odluka za<br />

javna anketa po nacrt detalniot urbanisti~ki plan vo op{tinata donesuva<br />

gradona~alnikot na op{tinata, po utvrduvawe na nacrtot na<br />

planot od strana na op{tinskata administracija (~len 17 stav 7).<br />

757

Obvrskata za utvrduvawe na nacrtot planot od strana na op{tinskata<br />

administracija e utvrdena so Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 53/2001), koj {to va`el vo vremeto<br />

na donesuvaweto na osporenata odluka.<br />

Spored ~lenot 31 od Zakonot za lokalnata samouprava ("Slu-<br />

`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 5/2002), kako organi na<br />

op{tinata se predvideni sovetot i gradona~alnikot na op{tinata.<br />

Soglasno ~len 57 od istiot zakon, za izvr{uvawe na rabotite<br />

od nadle`nost na organite na op{tinata se organizira op{tinska<br />

administracija ~ija organizacija, delokrug i na~inot na izvr{uvawe<br />

na zada~ite gi utvrduva sovetot, vrz osnova na predlog na gradona~alnikot.<br />

Vo preodnite i zavr{ni odredbi na Zakonot za lokalna samouprava<br />

(~len 95) e utvrdeno deka glavnite arhitekti na gradovite imenuvani<br />

soglasno so odredbite na ~lenot 53 od Zakonot za lokalnata samouprava<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 52/1995)<br />

prodol`uvaat da gi vr{at rabotite i da ja primat platata koja ja primale<br />

do zavr{uvawe na mandatot za koj se izbrani, odnosno imenuvani.<br />

Od navedenite odredbi na Zakonot za lokalnata samouprava<br />

proizleguva deka se do zavr{uvawe na mandatot za koj se izbrani, odnosno<br />

imenuvani, glavnite arhitekti na gradovite po vleguvaweto vo<br />

sila na ovoj zakon prodol`uvaat so rabota i se del od op{tinskata<br />

administracija.<br />

Ottuka, imaj}i go predvid i faktot deka glavniot arhitekt na<br />

grad Tetovo vo postapkata za donesuvawe na detalniot urbanisti~ki<br />

plan koj e donesen so osporenata odluka, me|u aktite koi gi donel,<br />

odnosno izgotvil, dal i svoe mislewe po nacrtot na planot, vo koe se<br />

konstatira deka istiot vo osnova e izraboten soglasno Zakonot za prostorno<br />

i urbanisti~ko planirawe i deka so odredeni propusti koi<br />

pred javnata anketa }e treba da gi otstrani izgotvuva~ot na planot i<br />

kako takov mo`e da odi vo natamo{na postapka soglasno pozitivnata<br />

zakonska regulativa, Sudot utvrdi deka vo konkretniot slu~aj ne e povreden<br />

~len 17 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe,<br />

poradi {to i ne go postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenata<br />

odluka so ovoj ~len od Zakonot, a vo odnos na koj i edinstveno se osporuva<br />

nejzinata zakonitost.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

758

77. U. br. 194/2005 i U. br. 232/2005 (22. 12. 2005)<br />

Osporeni akti<br />

a) ^len 10 st. 3, ~l. 71 st. 2 vo delot: "i protiv nego ne mo`e da<br />

se povede upraven spor," ~l. 103-g st. 3 vo delot: "kako i visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe," ~l. 103-j st. 2, ~l. 110 st. 2 i<br />

~l. 122-b st. 4 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata<br />

na nedvi`nostite ("SV SRM," br. 27/1986 i 17/1991 i "SV RM," br.<br />

84/2005).<br />

b) Pravilnik za na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe<br />

na ovlastuvawe za ovlasten geodet, visinata na nadomestokot za<br />

izdavawe i ovlastuvawe i za formata i sodr`inata na obrazecot na<br />

ovlastuvaweto ("SV RM," br. 100/2005) vo delot na naslovot "visinata<br />

na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe," ~l. 1 vo delot: "visinata<br />

na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe" i ~l. 11 st. 1.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

1. Spored podnositelot na inicijativata zakonskite re{enija<br />

predvideni vo ~l. 10 st. 3, 103-g st. 3, 103-j st. 2 i 110 st. 2 od osporeniot<br />

Zakon pretstavuvale zakonski osnov za donesuvawe na podzakonski akt<br />

koj po svojata sodr`ina bi bil akt na ureduvawe na materija koja se<br />

ureduvala edinstveno so zakon. Podnositelot na inicijativata smeta<br />

deka vakvoto ovlastuvawe otstapuvalo od op{tiot princip na podelba<br />

na vlasta. Imeno, podnositelot na inicijativata smeta deka direktorot<br />

kako eden od organite na izvr{nata vlast ne mo`el da ima ovlastuvawa<br />

koi gi ima zakonodavnata vlast. Dadenoto ovlastuvawe na direktorot<br />

na Dr`avniot zavod za geodetski raboti so svoi akti da ja<br />

propi{uva visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe i so<br />

tarifnik da gi utvrduva drugite nadomestoci, spored podnositelot na<br />

inicijativata, zna~elo prenesuvawe na ingerenciite od zakonodavnata<br />

vlast kon izvr{nata, {to ne bilo vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4,<br />

~l. 33, ~l. 68 st. 1 al. 2, ~l. 91 al. 1 i 5 i ~l. 96 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

2. Re{enieto dadeno vo ~l. 71 st. 2 od osporeniot zakon, spored<br />

podnositelot na inicijativata, bilo sprotivno na ~l. 50 st. 2 od Ustavot.<br />

Imeno, so osporeniot del od Zakonot ne mo`elo da se isklu~i<br />

pravoto na upraven spor ili da se uslovi so tu`ba vo parni~na postapka<br />

protiv zapi{aniot nositel na pravata na nedvi`nostite. So ospo-<br />

759

eniot zakonski del se povreduval ~l. 8 st. 1 al. 3, ~l. 50 st. 2, ~l. 51 i<br />

~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

3. Podnositelot na inicijativata, isto taka, smeta deka i ~l.<br />

122-b st. 4 ne e vo soglasnost so Ustavot, odnosno so ~l. 8 st. 1 al. 3, ~l.<br />

13 st. 1, ~l. 14 st. 1, ~l. 51 i ~l. 54 st. 1 od pri~ina {to pravna posledica<br />

ne mo`ela da se predviduva po sila na zakonot, kako vo slu~ajov, ako<br />

ne postoi pravosilna sudska odluka.<br />

4. Istiot podnosiitel do Ustavniot sud podnese u{te edna inicijativa<br />

so koja povtorno bara poveduvawe postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na ~l. 103-g st. 3 vo delot: "kako i visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe<br />

na pravata na nedvi`nostite, no vo vtoropodnesenata inicijativa<br />

bara ocenuvawe i na ustavnosta i zakonitosta na Pravilnikot za<br />

na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na ovlastuvawe za<br />

ovlasten geodet, visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe<br />

i za formata i sodr`inata na obrazecot na ovlastuvaweto, vo delot na<br />

naslovot: "visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe," na<br />

~l. 1 vo delot: "visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe"<br />

kako i na ~l. 11 st. 1 od istiot pravilnik.<br />

5. Podnositelot na inicijativata smeta deka visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe mo`e da se propi{uva samo so zakon,<br />

a ne so podzakonski akt, osobeno poradi toa {to osporeniot zakon<br />

ne sodr`i nikakvi kriteriumi za utvrduvawe na visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe. Ottuka, spored podnositelot na<br />

inicijativata, osporeniot ~l. 103-g st. 3 od Zakonot, ne mo`el da se tolkuva<br />

kako razrabotka na konkretna zakonska norma vo funkcija na<br />

nejzino izvr{uvawe.<br />

Osporeniot pravilnik, spored podnositelot na inicijativata,<br />

isto taka, ne bil vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, ~l. 33, ~l. 51, ~l.<br />

68 st. 1 al. 2, ~l. 91 al. 1 i 5 i ~l. 96 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

kako i so ~l. 55 st. 2, 56 st. 1 i 61 st. 2 od Zakonot za organizaciija<br />

i rabota na organite na dr`avnata uprava bidej}i so aktite koi gi<br />

donesuva direktorot ne mo`elo za gra|anite i pravnite lica da se utvrduvaat<br />

prava i obvrski (a vo taa smisla nitu visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe), ni da se propi{uva nadle`nost na<br />

drugi organi.<br />

760<br />

Sodr`ina na osporenite ~lenovi od Zakonot<br />

^len 10<br />

Zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite vo katastarot na<br />

nedvi`nostite e zadol`itelno i se vr{i po slu`bena dol`nost ili po<br />

barawe na strankata.<br />

Za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite vo katastarot na<br />

nedvi`nostite po barawe na stranka se pla}aat nadomestoci, a zapi-

{uvaweto po slu`bena dol`nost e oslobodeno od pla}awe na nadomestoci.<br />

Visinata na nadomestocite od stavot 2 na ovoj ~len se utvrduva<br />

so tarifnik koj go donesuva direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti (osporen del).<br />

Soglasnost na tarifnikot od stavot 3 na ovoj ~len dava Vladata<br />

na Republika Makedonija.<br />

^len 71<br />

Protiv re{enieto od ~lenot 70 23 na ovoj zakon mo`e da se<br />

podnese `alba do Komisijata za re{avawe na upraveni raboti vo vtor<br />

stepen od oblasta na premerot, katastarot i zapi{uvawe na pravata na<br />

nedvi`nostite pri Vladata na Republika Makedonija.<br />

Re{enieto na Komisijata od stavot 1 na ovoj ~len e kone~no i<br />

izvr{no i protiv nego ne mo`e da se povede upraven spor (osporen<br />

del).<br />

Kone~noto re{enie se sproveduva vo katastarskiot plan i operat.<br />

Sekoe lice koe smeta deka ima posilno pravo na nedvi`nosta<br />

otkolku liceto za koe e odlu~eno da bide zapi{ano kako nositel na<br />

pravata na nedvi`nostite, mo`e so tu`ba protiv zapi{aniot nositel<br />

na pravata na nedvi`nostite, svoeto pravo da go doka`uva vo sudska<br />

postapka.<br />

Po barawe na zainteresiranoto lice sporot }e se pribele`i vo<br />

imotniot list.<br />

^len 103-g<br />

So zvawe ovlasten geodet mo`e da se stekne fizi~ko lice koe<br />

gi ispolnuva slednive uslovi:<br />

1) da e dr`avjanin na Republika Makedonija;<br />

2) da e diplomiran geodetski in`ener so najmalku tri godini<br />

rabotno iskustvo na geodetskite raboti;<br />

3) da ima polo`en ispit za steknuvawe ovlastuvawe za ovlasten<br />

geodet.<br />

Za steknuvawe na ovlastuvaweto za ovlasten geodet od stavot 1<br />

na ovoj ~len se pla}a nadomestok na Komorata na ovlasteni arhitekti<br />

i ovlasteni in`eneri.<br />

Na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na ovlastuvaweto,<br />

kako i visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe<br />

23<br />

^len 70 od Zakonot glasi: "Vrz osnova na okolnostite utvrdeni vo<br />

postapkata za izlagawe, Dr`avniot zavod za geodetski raboti donesuva re-<br />

{enie. Re{enieto osobeno sodr`i: a) podatoci za nedvi`nostite, b) ozna~uvawe<br />

na pravata na nedvi`nostite i na nositelite na tie prava, v) stvarni i<br />

li~ni slu`benosti tovari i ograni~uvawa, i g) nalog za zapi{uvawe na<br />

podatocite za nedvi`nostite i za nositelite na pravata na nedvi`nostite."<br />

761

(osporen del), prostoriite i opremata potrebni za izvr{uvawe na geodetskite<br />

raboti, formata i sodr`inata na obrazecot na ovlastuvaweto,<br />

formata, sodr`inata i na~inot na vodewe na imenikot gi propi-<br />

{uva direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski raboti.<br />

Komorata na ovlasteni arhitekti i ovlasteni in`eneri e dol-<br />

`na po sproveduvaweto na ispitot vo rok od pet dena da gi izvesti licata<br />

koi ne go polo`ile ispitot, a na licata koi go polo`ile ispitot<br />

da im izdade ovlastuvawe.<br />

^len 103 - j<br />

Trgovecot poedinec-ovlasten geodet i trgovskoto dru{tvo za<br />

geodetski raboti za izvr{enite geodetski raboti se dol`ni da napla-<br />

}aat nadomest spored tarifnik.<br />

Tarifnikot spored stavot 1 na ovoj ~len go donesuva direktorot<br />

na Dr`avniot zavod za geodetski raboti. (osporen del)<br />

Soglasnost na tarifnikot dava Vladata na Republika Makedonija.<br />

^len 110<br />

Visinata na nadomestokot za koristewe na podatocite od premerot<br />

i katastarot na nedvi`nostite se utvrduva so tarifnik.<br />

Tarifnikot od stavot 1 na ovoj ~len go donesuva direktorot na<br />

Dr`avniot zavod za geodetski raboti (osporen del).<br />

Soglasnost na tarifnikot dava Vladata na Republika Makedonija.<br />

^len 122-b<br />

Ako vo rokot opredelen spored ~lenot 122-a od ovoj zakon trgovecot<br />

poedinec - ovlasten geodet i trgovsko dru{tvo za geodetski raboti<br />

ne gi otstranat utvrdenite nedostatoci, direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti podnesuva predlog do Komorata na<br />

ovlasteni arhitekti i ovlasteni in`eneri za odzemawe na ovlastuvaweto<br />

za vr{ewe na geodetski raboti na ovlasteniot geodet.<br />

Protiv re{enieto na Komorata od stavot 1 na ovoj ~len, nezadovolnata<br />

stranka mo`e da podnese `alba do nadle`nata vtorostepena<br />

komisija pri Vladata na Republika Makedonija.<br />

Vrz osnova na izvr{noto re{enie }e se izvr{i bri{ewe od<br />

imenikot na trgovci poedinci - ovlasteni geodeti i trgovski dru{tva<br />

za geodetski raboti.<br />

Ovlasteniot geodet na kogo mu e odzemeno ovlastuvaweto ne<br />

mo`e pred istekot na pet godini od denot na odzemaweto na ovlastuvaweto<br />

da se stekne so novo ovlastuvawe (osporen del).<br />

762

P r a v i l n i k<br />

za na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na ovlastuvawe za<br />

ovlasten geodet, visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe i za<br />

formata i sodr`inata na obrazecot na ovlastuvaweto<br />

^len 1<br />

So ovoj pravilnik se propi{uvaat: na~inot na izdavawe, prodol`uvawe<br />

i odzemawe na ovlastuvawe za ovlasten geodet, visinata na<br />

nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe i formata i sodr`inata na<br />

obrazecot na ovlastuvaweto.<br />

^len 11<br />

Kandidatot koj go polaga ispitot za steknuvawe ovlastuvawe za<br />

ovlasten geodet pla}a nadomestok vo visina od 7.000,00 denari.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1) Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br. 87/<br />

2002 od 6 noemvri 2002 godina gi ukina: a) ~l. 17 st. 2 al. 4 i ~l. 61 od<br />

Zakonot za telekomunikacii ("SV RM" br. 33/96, 17/98, 28/2000 i 4/<br />

2002) i b) Pravilnikot za visinata na nadomestokot za koristewe na<br />

radiofrekvencii ("SV RM," br. 106/2000 i 57/2001) i Pravilnikot za<br />

utvrduvawe na visinata na nadomestokot za nadzor na kablovska radioteleviziska<br />

mre`a ("SV RM," br. 59/2001).<br />

Vo obrazlo`enieto na odlukata, me|u drugoto se veli:<br />

"Od analizata na odredbite na Zakonot za telekomunikacii<br />

proizleguva deka intencijata na zakonodavecot e pra{aweto za nadomestocite<br />

koi se predvideni so ovoj zakon, vo odnos na kriteriumite i<br />

utvrduvaweto na visinata, kako i na~inot na pla}aweto, da ne bide<br />

predmet na ureduvawe na zakonskiot koncept, i celosno da se prenese<br />

vo nadle`nost na ministerot za soobra}aj i vrski, odnosno toj da gi<br />

propi{e so svoi akti. Pri vakva sostojba, a imaj}i ja predvid sodr-<br />

`inata na odredbite od osporenite pravilnici, ministerot gi utvrdil<br />

kriteriumite, visinata i na~inot na pla}awe na nadomestocite za<br />

koristewe na radiofrekvencii i za nadzor na kablovska radio-televiziska<br />

mre`a, od {to mo`e da se konstatira deka so akti na ministerot,<br />

a ne so zakon vo potpolnost e regulirano pra{aweto za nadomestocite.<br />

Ottuka, Pravilnicite doneseni od ministerot, po svojata sodr`ina<br />

pretstavuvaat akti so koi se propi{uvaat i utvrduvaat prava i<br />

obvrski za gra|anite i drugi pravni lica, {to edinstveno mo`e da se<br />

ureduva so zakon.<br />

Ovlastuvaweto koe proizleguva od navedenite zakonski odredbi<br />

spored misleweto na Sudot nema ustavna osnova poradi toa {to zakonot<br />

ne sodr`i kriteriumi za opredeluvawe na visinata na nadomestocite<br />

koi }e bidat razraboteni so akti na ministerot, i ova ovlas-<br />

763

tuvawe otstapuva i od op{tiot princip na podelba na vlasta. Trgnuvaj}i<br />

od temelnata vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija<br />

za podelba na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska,<br />

ministerot kako eden od organite na izvr{nata vlast ne mo`e da<br />

ima ovlastuvawe vo zakonodavnata vlast. Dadenoto ovlastuvawe so<br />

osporenite zakonski odredbi, vo konkretniov slu~aj ministerot so<br />

svoi akti da propi{uva kriteriumi, visina i na~in na pla}awe na nadomestoci,<br />

zna~i navleguvawe vo zakonodavnata vlast koja e izdvoena<br />

od izvr{nata vlast, {to e sprotivno na ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, ~l. 68 st. 1<br />

al. 3, ~l. 91 i ~l. 96 od Ustavot na Republika Makedonija."<br />

2) Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br. 50/<br />

2005 od 6 juli 2005 godina go ukina ~l. 97-v od Zakonot za semejstvoto<br />

("SV RM," br. 80/1992, 9/1996 i 38/2004).<br />

Od obrazlo`enieto na odlukata:<br />

"Imaj}i gi predvid navedenite ustavni i zakonski odredbi vo<br />

odnos na sodr`inata na osporenata odredba, Sudot oceni deka ovlastuvaweto<br />

na ministerot za trud i socijalna politika so akt da ja utvrduva<br />

visinata i na~inot na pla}awe na realnite tro{oci napraveni vo<br />

postapkata za posvojuvawe, nema ustavna osnova. Ova od pri~ini {to<br />

vo Zakonot za semejstvoto ne se sodr`ani nikakvi kriteriumi koi se<br />

tie realni tro{oci {to gi pravi Komisijata za posvojuvawe i Centarot<br />

za socijalna za{tita. Utvrduvaweto na realnite tro{oci so akt<br />

na ministerot, a ne so zakon, ne e vo soglasnost so Ustavot, imaj}i predvid<br />

deka se raboti za tro{oci vo upravnata postapka vo koja gra|anite<br />

gi ostvaruvaat i za{tituvaat so Ustavot zagaraniranite slobodi<br />

i prava, poradi {to tie tro{oci treba da bidat utvrdeni so zakon.<br />

Pod tro{oci na postapkata, isto taka, ne bi mo`elo da se vklu~at<br />

uslugite {to se vr{at vo oblasta na socijalnata za{tita, vklu~uvaj}i<br />

go i posvojuvaweto.<br />

Vrz osnova na navedenoto, Sudot oceni deka so dadenoto zakonsko<br />

ovlastuvawe ministerot da ja utvrduva visinata i na~inot na pla-<br />

}awe na nadomestokot na realnite tro{oci pri posvojuvawe se otstapuva<br />

od principot na podelba na vlasta na zakonodavna, izvr{na i<br />

sudska."<br />

3) Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br. 9/<br />

2003 od 22 maj 2003 godina go ukina ~l. 1 i ~l. 2 st. 3 i 4 od Odlukata za<br />

izmenuvawe i dopolnuvawe na Odlukata za uslovite, kriteriumite,<br />

visinata, na~inot i postapkata za utvrduvawe i ostvaruvawe na pravoto<br />

na socijalna pomo{ donesena od Vladata na Republika Makedonija<br />

na 2. 12. 2002 godina ("SV RM," br. 91/2002).<br />

Me|u drugoto, vo obrazlo`enieto na odlukata se veli:<br />

"Trgnuvaj}i od analizata na navedenite ustavni i zakonski<br />

odredbi, a imaj}i ja predvid sodr`inata na ~l. 1 od Odlukata spored<br />

koja Vladata predvidela dopolnitelen kriterium za ostvaruvawe na<br />

pravoto na socijalna pari~na pomo{ koe pravo baratelot mo`e da go<br />

764

ostvari dokolku pri podnesuvawe na baraweto podnese dokaz deka elektri~noto<br />

broilo se vodi na ime na podnositelot ili na ~len na negovoto<br />

doma}instvo, Sudot smeta deka Vladata so utvrduvawe na dopolnitelniot<br />

kriterium gi pre~ekorila ustavnite ramki i osnovi za<br />

podelba na vlasta na zakonodavna, izvr{na i sudska. Ova dotolku pove}e<br />

{to Zakonot za socijalna za{tita ne gi utvrdil osnovnite kriteriumi<br />

za ostvaruvawe na pravoto na socijalna pari~na pomo{, a<br />

ovlastuvaweto na Vladata ne e vo nasoka na operacionalizacija na zakonskata<br />

odredba od ~l. 29 st. 2 od Zakonot za socijalna za{tita, tuku<br />

osnov i za utvrduvawe na pravoto na socijalna pari~na pomo{, koi<br />

odnosi spa|aat vo domenot na zakonodavnata vlast {to ne e vo soglasnost<br />

so ~l. 8 st. 1 al. 4, ~l. 91 al. 5 i ~l. 96 od Ustavot."<br />

4) Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br. 144/<br />

2002 od 18. 12. 2002 godina, go ukina ~l. 2, ~l. 4 st. 2 i ~l. 9 i 11 od Zakonot<br />

za pravata na progonuvanite i zatvoranite lica za ideite na samobitnosta<br />

na makedonskiot narod i negovata dr`avnost i na ~lenovite<br />

na nivnite semejstva ("SV RM," br. 61/2002).<br />

Od obrazlo`enieto na odlukata:<br />

"Trgnuvaj}i od analiza na sodr`inata na navedenite ustavni i<br />

zakonski odredbi, a imaj}i ja predvid sodr`inata na ~l. 2 od Zakonot,<br />

spored koja se utvrduva opfatot na licata koi mo`at da se smetaat za<br />

progonuvani i osuduvani za ideite na samobitnosta na makedonskiot<br />

narod i negovata dr`avnost, spored misleweto na Sudot, takvata odredba<br />

e nejasna, nedovolno definirana i opredeliva, taka {to, vo otsustvo<br />

na objektivizirani kriteriumi, za taa kategorija na lica, so osporenata<br />

odredba se opfa}aat i lica koi ne mo`e da se tretiraat kako<br />

progonuvani lica, {to e vo sprotivnost i gi nadminuva ramkite i intenciite<br />

na ~l. 36 od Ustavot, Republikata da im garantira posebni socijalni<br />

prava na licata koi bile progonuvani i zatvorani za ideite na<br />

samobitnosta na makedonskiot narod i negovata dr`avnost. Poradi<br />

toa, Sudot oceni deka ~l. 2 od Zakonot ne e vo soglasnost so odredbata<br />

na ~l. 36 od Ustavot.<br />

Ponatamu, trgnuvaj}i od toa deka so odredbata na ~l. 4 st. 2 od<br />

Zakonot se dava ovlastuvawe na ministerot za finansii vo soglasnost<br />

so ministerot za trud i socijalna politika i ministerot za vnatre{ni<br />

raboti da gi propi{e pobliskite kriteriumi za utvrduvawe na svojstvoto<br />

na progonuvano lice i dokumentacijata potrebna za ostvaruvawe<br />

na pravata, spored misleweto na Sudot, takvite ovlastuvawa za organ<br />

na dr`avnata uprava izleguvaat nadvor od ustavnite ramki i osnovi za<br />

podelba na vlasta, dotolku pove}e {to Zakonot ne gi utvrdil osnovnite<br />

kriteriumi, a ovlastuvaweto za organot na dr`avnata uprava ne<br />

pretstavuva izvr{uvawe na zakonska odredba, tuku osnov za utvrduvawe<br />

na kriteriumi za utvrduvawe na svojstvoto na progonuvano lice,<br />

koi odnosi spa|aat vo domenot na zakonodavnata vlast. So ogled na toa,<br />

Sudot oceni deka taa odredba ne e vo soglasnost so odredbite na ~l. 8<br />

765

st. 1 al. 4, ~l. 91 al. 5 i ~l. 96 od Ustavot.<br />

Poa|aj}i od sodr`inata na odredbata na ~l. 9 st. 1 od Zakonot,<br />

spored koja progonuvanoto lice ima pravo na ednokraten pari~en nadomestok<br />

vo iznos od 50% od prose~nata mese~na plata isplatena vo Republikata<br />

vo prethodnata godina, za sekoj mesec pominat na izdr`uvawe<br />

kazna zatvor ili internacija, spored misleweto na Sudot, so takviot<br />

na~in na opredeluvawe na nadomestokot se nadminuvaat utvrdenite<br />

ramki za ostvaruvawe na posebnite prava so ~l. 36 na Ustavot. Imeno,<br />

posebnite prava licata mo`at da gi koristat ako nemaat mo`nosti za<br />

materijalna i socijalna egzistencija. So ogled na toa, Sudot oceni<br />

deka taa odredba od Zakonot ne e vo soglasnost so odredbata na ~l. 36<br />

od Ustavot. Sledstveno na toa, Sudot oceni deka i st. 2 na ~l. 9 od<br />

Zakonot ne e vo soglasnost so odredbite na Ustavot, bidej}i Vladata<br />

ne mo`e da go utvrduva na~inot na isplata na nadomestokot, koj nadomestok<br />

nema osnov vo Ustavot, a so ovlastuvaweto na organot na dr`avnata<br />

uprava se nadminuvaat ustavno utvrdenite ramki vo odnos na nadle`nosta<br />

na toj organ.<br />

Vo odnos na ~l. 11 od Zakonot, spored koj liceto od ~l. 2 t. 6<br />

(proglaseno za voen bogata{), korisnik na penzija, na koe penzijata mu<br />

e namalena zaradi nemawe dovolno raboten sta`, da ima pravo na priznavawe<br />

na vremeto pominato bez rabota poradi toa {to bilo proglaseno<br />

za voen bogata{ kako vreme pominato na rabota, spored misleweto<br />

na Sudot, takvata odredba ne sodr`i objektiviziran kriterium za<br />

opfatot na licata (voen bogata{) koi mo`at da se tretiraat kako progonuvani<br />

lica i so nea se nadminuvaat ustavno utvrdenite ramki vo<br />

odnos na garantiraweto na posebnite socijalni prava na licata koi<br />

bile progonuvani i zatvorani za ideite na samobitnosta na makedonskiot<br />

narod i negovata dr`avnost, poradi {to Sudot oceni deka ~l. 11<br />

od Zakonot ne e vo soglasnost so odredbite na Ustavot."<br />

766<br />

Pravno mislewe<br />

1. Ustavot na Republika Makedonija vo ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, utvrdil<br />

deka vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna,<br />

izvr{na i sudska, se temelni vrednosti na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija.<br />

So ~len 33 od Ustavot se ureduva deka sekoj e dol`en da pla}a<br />

danok i drugi javni dava~ki i da u~estvuva vo namiruvaweto na javnite<br />

rashodi na na~in utvrden so zakon, a spored ~l. 68 st. 1 al. 2 od Ustavot,<br />

Sobranieto na Republika Makedonija donesuva zakoni i dava avtenti-<br />

~no tolkuvawe na zakonite.<br />

Spored ~l. 91 al. 1 i 5 od Ustavot, Vladata na Republika Makedonija<br />

ja utvrduva politikata na izvr{uvaweto na zakonite i donesuva<br />

uredbi i drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite, a spored ~l. 96<br />

od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite od svojata nadle-

`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakonite<br />

i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Soglasno ~l. 12 od Zakonot za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava ("SV RM," br. 58/2000 i 44/2002) kako samostojni<br />

organi na dr`avnata uprava se osnovaat: Komisija za odnosi so verskite<br />

zaednici i religiozni grupi, Agencija za mladi i sport, Agencija<br />

za iseleni{tvo, Agencija za informacii i Agencija za razvoj i<br />

investicii. Kako upravni organizacii, pak, se osnovaat: Dr`aven<br />

arhiv na Republika Makedonija, Dr`aven zavod za geodetski raboti i<br />

Dr`aven zavod za statistika.<br />

Soglasno ~l. 35 od Zakonot za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava Dr`avniot zavod za geodetski raboti gi vr{i<br />

rabotite {to se odnesuvaat na premerot, katastarot i zapi{uvaweto<br />

na pravata na nedvi`nostite. Dr`avniot zavod za geodetski raboti<br />

ima svojstvo na pravno lice.<br />

Spored ~l. 55 st. 2 od istiot zakon, direktorot na samostojniot<br />

organ na dr`avnata uprava, odnosno upravna organizacija, donesuva<br />

pravilnici, re{enija, naredbi, upatstva, planovi, programi i drugi<br />

vidovi akti za izvr{uvawe na zakonite i drugi propisi, koj za toa e<br />

ovlasten so zakon. Spored ~l. 60 st. 2 od ovoj zakon, direktorot koj rakovodi<br />

so samostojniot organ na dr`avnata uprava, odnosno so upravnata<br />

organizacija mo`e da donese zadol`itelni instrukcii za izvr{uvawe<br />

na rabotite {to kako javni ovlastuvawa so zakon im se dovereni<br />

da gi izvr{uvaat pravni i fizi~ki lica, kako i na edinicite na<br />

lokalnata samouprava i gradot Skopje.<br />

Spored ~l. 61 st. 2 od ovoj zakon, so aktite koi gi donesuva direktorot<br />

koj rakovodi so samostojniot organ na dr`avnata uprava,<br />

odnosno so upravnata organizacija ne mo`e za gra|anite i drugite pravni<br />

lica da se utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost<br />

na drugi organi.<br />

Soglasno ~l. 1 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na<br />

pravata na nedvi`nostite, premerot, katastarot i odr`uvaweto na<br />

premerot i katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite<br />

se vr{at na na~in i postapka propi{ani so ovoj zakon.<br />

Soglasno ~l. 5 od ovoj zakon rabotite na premerot, katastarot i<br />

odr`uvaweto na premerot i katastarot i zapi{uvaweto na pravata na<br />

nedvi`nostite se vo nadle`nost na Dr`avniot zavod za geodetski raboti.<br />

Operativnite terenski geodetski raboti od st. 1 od ovoj ~len<br />

kako javni ovlastuvawa gi vr{at trgovci-poedinci-ovlasteni geodeti<br />

i trgovski dru{tva za geodetski raboti pod uslovi i na na~in opredeleni<br />

so ovoj zakon.<br />

Spored ~l. 13 od istiot zakon, premerot, katastarot i odr`uvaweto<br />

na premerot i katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite<br />

se vr{at spored odredbite na Zakonot za op{tata upravna postapka,<br />

dokolku so ovoj zakon ne e poinaku opredeleno.<br />

767

Vrz osnova na zakonskoto ovlastuvawe koe proizleguva od ~l. 10<br />

st. 3, ~l. 103-j st. 2 i ~l. 110 st. 2 od Zakonot, direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti visinata na nadomestocite za zapi{uvawe na<br />

pravata na nedvi`nostite vo katastarot na nedvi`nstite po barawe na<br />

strankata, za nadomest za izvr{eni geodetski raboti kako i nadomestok<br />

za koristewe na podatocite od premerot i katastarot na nedvi-<br />

`nostite, so Tarifnik gi utvrduva, odnosno propi{uva direktorot na<br />

Dr`avniot zavod za geodetski raboti, na koj soglasnost dava Vladata<br />

na Republika Makedonija. Vo ~l. 103-g st. 3 zakonodavecot dava i ovlastuvawe<br />

na direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski raboti da ja<br />

propi{uva visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe za<br />

ovlasten geodet.<br />

Od analizata na navedenite ustavni odredbi proizleguva deka<br />

so Ustavot to~no i precizno se definirani i utvrdeni nositelite na<br />

zakonodavnata, izvr{nata i sudskata vlast i jasno e napravena razlika<br />

vo podelbata na vlasta, pri {to so Ustavot ne e dopu{teno me{awe na<br />

edna vo druga vlast, tuku vlasta e postavena kako struktura na samostojni<br />

relativno podeleni vlasti ~ii status, nadle`nosti i odnosi se<br />

utvrdeni i garantirani so Ustavot.<br />

Imaj}i gi vo vid navedenite ustavni i zakonski odredbi vo korelacija<br />

so sodr`inata na osporenite zakonski odredbi, odnosno ~l.<br />

10 st. 3, 103-g st. 3, 103-j st. 2 i 110 st. 2, smetame deka ovlastuvaweto na<br />

direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski raboti da utvrduva, odnosno<br />

propi{uva Tarifnik za utvrduvawe na visinata na nadomestocite<br />

vo odredeni fazi vo postapkata na premerot i katastarot i zapi{uvaweto<br />

na pravata na nedvi`nostite, nema ustavna osnova.<br />

Vakvata na{a konstatacija se zasnova, pred sî vrz faktot {to<br />

Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite<br />

ne sodr`i kriteriumi i merila za opredeluvawe na visinata na<br />

nadomestocite koi se storeni za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite<br />

vo katastarot na nedvi`nostite, a po barawe na strankata, potoa<br />

utvrduvawe na visinata na nadomestokot za izvr{enite geodetski raboti<br />

od strana na trgovecot-poedinec-ovlasten geodet ili trgovskoto<br />

dru{tvo za geodetski raboti, kako i za visinata na nadomestokot za<br />

koristewe na podatocite od premerot i katastarot na nedvi`nostite.<br />

Pri vakva sostojba, proizleguva deka direktorot na Dr`avniot zavod<br />

za geodetski raboti, pri utvrduvaweto, odnosno propi{uvaweto na Tarifnikot<br />

gi utvrdil i kriteriumite za opredeluvawe na visinata i<br />

na~inot na pla}awe na nadomestocite. Ottuka, dadenoto ovlastuvawe<br />

so osporenite zakonski odredbi, vo konkretniov slu~aj direktorot so<br />

svoi akti da propi{uva kriteriumi za opredeluvawe na visinata na<br />

pla}awe na nadomestocite, spored nas, zna~i navleguvawe vo zakonodavnata<br />

vlast koja e izdvoena od izvr{nata vlast, {to e sprotivno na<br />

~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, ~l. 91 al. 1 i 5 i ~l. 96 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Od ovie pri~ini smetame deka Sudot treba da povede pos-<br />

768

tapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 10 st. 3, 103-g st. 3 vo delot:<br />

"kako i visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe," 103-j<br />

st. 2 i ~l. 110 st. 2 od Zakonot.<br />

Od pri~ina {to dadenoto ovlastuvawe na direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti so podzakonski propis, odnosno so<br />

svoi akti da ja opredeluva visinata na nadomestokot za izdavawe na<br />

ovlastuvawe (~l. 103-g st. 3) gi nadminuva ustavnite ramki, spored nas,<br />

Pravilnikot vo osporenite delovi ne e vo soglasnost i so Ustavot i<br />

Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

Soglasno ~l. 55 st. 2 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava direktorot na samostojniot organ na<br />

dr`avnata uprava, odnosno upravnata organizacija donesuva pravilnici,<br />

re{enija, naredbi, upatstva, planovi, programi i drugi vidovi akti<br />

za izvr{uvawe na zakonite i drugite propisi, koga za toa e ovlasten so<br />

zakon. Spored ~l. 56 st. 1 od ovoj zakon, so pravilnik se utvrduvaat i<br />

razrabotuvaat oddelni odredbi na zakonite i drugi propisi zaradi nivno<br />

izvr{uvawe, a spored ~l. 61 st. 2 od ovoj zakon, so aktite koi gi donesuva<br />

direktorot koj rakovodi so samostojniot organ na dr`avnata<br />

uprava, odnosno so upravnata organizacija ne mo`e za gra|anite i drugite<br />

pravni lica da se utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uva<br />

nadle`nost na drugi organi.<br />

Trgnuvaj}i od navedenite ustavni i zakonski odredbi, a imaj}i<br />

ja predvid sodr`ina na osporenite delovi od odredbite na osporeniot<br />

pravilnik, ovlastuvaweto na direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti so podzakonski akt da ja propi{uva visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe za zvawe ovlasten geodet, spored nas<br />

nema ustavna osnova, od pri~ina {to vo Zakonot za premer, katastar i<br />

zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite ne se sodr`ani nikakvi kriteriumi<br />

vo odnos na ova pra{awe.<br />

Spored na{e mislewe, ova ovlastuvawe otstapuva od op{tiot<br />

princip na podelba na vlasta na zakonodavna, izvr{na i sudska. Vakvata<br />

podzakonska formulacija ne mo`e da se smeta kako razrabotka na<br />

konkretna zakonska norma vo funkcija na nejzino izvr{uvawe.<br />

2. Vo Glava II so naslov "Osnovni slobodi i prava na ~ovekot i<br />

gra|aninot" od Ustavot na Republika Makedonija e sodr`ana to~kata 3<br />

so podnaslov "Garancii na osnovnite slobodi i prava." Vo ~l. 50 od<br />

Ustavot se predviduva deka sekoj gra|anin mo`e da se povika na za{tita<br />

na slobodite i pravata utvrdeni so Ustavot pred sudovite i pred<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija vo postapka zasnovana vrz na-<br />

~elata na prioritet i itnost. Se garantira sudska za{tita na zakonitosta<br />

na poedine~nite akti na dr`avnata uprava i na drugite institucii<br />

{to vr{at javni ovlastuvawa. Gra|aninot ima pravo da bide zapoznat<br />

so ~ovekovite prava i osnovni slobodi i aktivno da pridonesuva,<br />

poedine~no ili zaedno so drugi za nivno unapreduvawe i za{tita.<br />

769

Soglasno ~l. 54 st. 1 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

Spored na{e mislewe, zakonskata opredelba sodr`ana vo ~len<br />

71 st. 2 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite<br />

so koj se predviduva deka re{enieto na Komisijata od st.<br />

1 na ovoj ~len e kone~no i izvr{no i protiv nego ne mo`e da se vodi<br />

upraven spor, ne e vo soglasnost so ~le. 50 st. 2 od Ustavot.<br />

Imeno, samiot princip na pravnata dr`ava bez postoewe na sudska<br />

kontrola nad zakonitosta na aktite na upravata e nedovolen, pa se<br />

smeta deka principot na pravnata dr`ava go dobiva svoeto potpolno<br />

zna~ewe i definitivna izgradenost duri vo momentot koga e vovedena<br />

sudska kontrola nad upravnite akti od strana na nezavisni sudovi.<br />

Osnovna i neposredna cel na upravniot spor e da gi za{titi pravata<br />

na gra|anite od samovolna i arbitrerna uprava, a so toa da ja pro{iri<br />

mo`nosta za po~ituvawe na pravoto i na demokratijata vo po{iroka<br />

smisla na zborot. Upravniot spor e mo{ne zna~ajna pravna institucija<br />

koja ima za cel da ja {titi zakonitosta na upravnite akti, so toa i<br />

pravata na gra|anite i nivnite slobodi, kako i pravniot poredok i demokratijata<br />

voop{to. Celta na upravniot spor e utvrduvaweto na zakonitosta<br />

na upravniot akt.<br />

Imaj}i vo vid deka pod upraven akt se podrazbira poedine~en<br />

konkreten upraven akt na dr`aven organ ili organizacija, odnosno zaednica<br />

{to vr{at javni ovlastuvawa so koi se re{ava za pravata i<br />

obvrskite na poedincite pravnite lica i na drugite pravni subjekti,<br />

smetame deka predlo`enoto re{enie vo ~l. 71 od Zakonot za koe e dozvolena<br />

`alba do Komisijata za re{avawe na upravni raboti od vtor<br />

stepen od oblasta na premerot, katastarot i zapi{uvaweto na pravata<br />

na nedvi`nostite pri Vladata na Republika Makedonija, ima karakter<br />

na upraven akt. Ottuka proizleguva i konstatacijata deka protiv kone-<br />

~niot akt vo upravna postapka, mo`e da se povede upraven spor.<br />

Decidnata zabrana za poveduvawe na upraven spor protiv re{enieto<br />

vo osporenata zakonska odredba (~l. 71 st. 2), spored nas, e vo<br />

sprotivnost so ~l. 50 st. 2 od Ustavot na Republika Makedonija, kade<br />

se garantira sudska za{tita na zakonitosta na poedine~nite akti na<br />

dr`avnata uprava i na drugite institucii {to vr{at javni ovlastuvawa.<br />

3. Edna od osnovnite celi na Ustavot na Republika Makedonija<br />

e vospostavuvaweto na vladeeweto na pravoto vo sistemot na vlasta.<br />

Ovoj ustaven princip so ~l. 8 od Ustavot e opredelen kako temelna<br />

vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~l. 13 st. 1 od Ustavot, liceto obvineto za kaznivo delo<br />

}e se smeta za nevino se dodeka negovata vina ne bide utvrdena so pravosilna<br />

sudska odluka. Spored ~l. 14 st. 1 od Ustavot, nikoj ne mo`e da<br />

bide kaznet za delo koe pred da bide storeno ne bilo utvrdeno so zakon<br />

770

ili so drug propis kako kaznivo delo i za koe ne bila predvidena<br />

kazna.<br />

Vo ~l. 54 st. 1 od Ustavot e predvideno deka slobodite i pravata<br />

na ~ovekot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

Vo ~l. 122-b od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na<br />

pravata na nedvi`nostite, vsu{nost e regulirano deka dokolku pri<br />

vr{eweto na nadzor od strana na Dr`avniot zavod za geodetski raboti<br />

nad raboteweto na ovlastenite geodeti se utvrdat nedostatoci, koi<br />

nema da se otstranat vo opredelen rok, toga{ Komorata na ovlasteni<br />

arhitekti i ovlasteni in`eneri, po predlog na direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti, }e donese re{enie so koe mu se odzema<br />

ovlastuvaweto za vr{ewe geodetski raboti na ovlasteniot geodet.<br />

Istiot, ima pravo na `alba do nadle`nata vtorostepena komisija pri<br />

Vladata na Republika Makedonija. Vo osporeniot st. 4 od ~l. 122-b od<br />

Zakonot, vsu{nost se odreduva deka ovlasteniot geodet na kogo mu e<br />

odzemeno ovlastuvaweto ne mo`e povtorno pred istekot na pet godini<br />

od denot na odzemaweto na ovlastuvaweto da se stekne so novo ovlastuvawe.<br />

Poa|aj}i od iznesenite ustavni i zakonski normi, smetame deka<br />

osporenata odredba od st. 4 na ~l. 122-b od Zakonot ne e vo nesoglasnost<br />

so Ustavot koga pri~inata za odzemawe na ovlastuvaweto za<br />

vr{ewe na geodetskite raboti na ovlasteniot geodet e nestru~no i nesovesno<br />

rabotewe na ovlasteniot geodet. So drugi zborovi, ovde ne se<br />

raboti za pravni posledici od osudata koi nastapuvaat po sila na zakonot,<br />

kako {to tvrdi podnositelot na inicijativata. Imeno, vo konkretnava<br />

pravna situacija stanuva zbor za okolnost koja vo sekoja situacija<br />

treba da bide zemena predvid od strana na nadle`niot organ,<br />

dotolku pove}e {to toa se ocenuva i vo `albena postapka pred vtorostepena<br />

komisija pri Vladata na Republika Makedonija, {to potoa<br />

so ogled na karakterot na aktot, ne ja isklu~uva i sudskata za{tita.<br />

Od iznesenoto smetame deka so osporeniot st. 4 od ~l. 122-b od<br />

Zakonot, ne se povreduva ustavnoto na~elo na vladeewe na pravoto od<br />

~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot, zatoa {to ovoj stav od ~l. 12-b pred sî ima<br />

za{titna funkcija za nepre~eno odvivawe i stru~no rabotewe vo site<br />

fazi na postapkata za premerot, katastarot i zapi{uvaweto na pravata<br />

na nedvi`nostite, {to se odrazuva tokmu so zabranata, koja e od vremen<br />

karakter, samiot ovlasten geodet povtorno da podnese novo barawe<br />

za ovlasten geodet.<br />

Voedno, spored nas, nema povreda nitu na na~eloto na prezumpcijata<br />

na nevinost utvrdena vo ~l. 13 st. 1 od Ustavot, bidej}i osporeniot<br />

del od odredbata po svojata su{tina ne e kaznena odredba i ne<br />

go smeta liceto za vinovno, pred negovata vina da bide utvrdena so<br />

pravosilna sudska odluka, pa so samoto toa nema ni povreda na odredbata<br />

od ~len 14 stav 1 od Ustavot.<br />

771

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na:<br />

a) ustavnosta na ~l. 10 st. 3, 71 st. 2 vo delot: "i protiv nego ne<br />

mo`e da se povede upraven spor," 103-g st. 3, vo delot: "kako i visinata<br />

na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe," 103-j st. 2 i 110 st. 2 od<br />

Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite<br />

("SV SRM," br. 27/1986, 17/1991 i "SV RM," br. 84/2005), i<br />

b) Pravilnikot za na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe<br />

na ovlastuvawe za ovlasten geodet, visinata na nadomestokot za<br />

izdavawe i ovlastuvawe i za formata i sodr`inata na obrazecot na<br />

ovlastuvaweto ("SV RM," br. 100/2005) vo delot na naslovot "visinata<br />

na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe," ~l. 1 vo delot: "visinata<br />

na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe" i ~l. 11 st. 1 od Pravilnikot.<br />

3. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 122-b st. 4 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata<br />

na nedvi`nostite ("SV RM," br. 27/1986 i 17/1991 i "SV RM," br. 84/<br />

2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 1 fevruari 2006<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na:<br />

a) ustavnosta na: ~len 10 stav 3 i 4, ~len 71 stav 2 vo delot: "i<br />

protiv nego ne mo`e da se povede upraven spor," ~len 103-g stav 3 vo delot:<br />

"kako i visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe,<br />

~len 103-j stav 2 i 3, i ~len 110 stav 2 i 3 od Zakonot za premer, katastar<br />

i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite ("Slu`ben vesnik na<br />

SRM" br. 27/1986 i 17/1991 i "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 84/2005).<br />

b) ustavnosta i zakonitosta na: Pravilnikot za na~inot na<br />

izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na ovlastuvawe za ovlasten geodet,<br />

visinata na nadomestokot za izdavawe i ovlastuvawe i za formata<br />

i sodr`inata na obrazecot na ovlastuvaweto ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 100/2005) vo delot na naslovot "visinata na<br />

nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe, " ~len 1 vo delot: "visinata<br />

na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe" i ~len 11 stav 1 od<br />

Pravilnikot.<br />

772

2. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 122-b stav 4 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata<br />

na nedvi`nostite ("Slu`ben vesnik na SRM" br. 27/1986 i 17/1991<br />

i "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 84/2005).<br />

3. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativi za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenovite od Zakonot ozna~en vo to~kite 1 pod a)<br />

i 2, kako i na Pravilnikot ozna~en vo to~kata 1 pod b) od ova re{enie.<br />

Vo prvopodnesenata inicijativa spored podnositelot na inicijativata<br />

zakonskite re{enija predvideni vo ~lenovite 10 stav 3, 103-g<br />

stav 3, 103-j stav 2 i 110 stav 2 od osporeniot Zakon pretstavuvale zakonski<br />

osnov za donesuvawe na podzakonski akt koj po svojata sodr`ina<br />

bi bil akt na ureduvawe na materija koja se ureduvala edinstveno so zakon.<br />

Podnositelot na inicijativata smeta deka vakvoto ovlastuvawe<br />

otstapuvalo od op{tiot princip na podelba na vlasta. Imeno, podnositelot<br />

na inicijativata smeta deka direktorot kako eden od organite<br />

na izvr{nata vlast ne mo`el da ima ovlastuvawa koi gi ima zakonodavnata<br />

vlast. Dadenoto ovlastuvawe na direktorot na Dr`avniot zavod<br />

za geodetski raboti so svoi akti da ja propi{uva visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe i so tarifnik da gi utvrduva<br />

drugite nadomestoci, spored podnositelot na inicijativata, zna~elo<br />

prenesuvawe na ingerenciite od zakonodavnata vlast kon izvr{nata,<br />

{to ne bilo vo soglasnost so ~len 8 stav 1 alineja 3 i 4, ~len 33, ~len<br />

68 stav 1 alineja 2, ~len 91 alineja 1 i 5 i ~len 96 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

Re{enieto dadeno vo ~lenot 71 stav 2 od osporeniot zakon, spored<br />

podnositelot na inicijativata, bilo sprotivno na ~len 50 stav 2<br />

od Ustavot. Imeno, so osporeniot del od Zakonot ne mo`elo da se isklu~i<br />

pravoto na upraven spor ili da se uslovi so tu`ba vo parni~na<br />

postapka protiv zapi{aniot nositel na pravata na nedvi`nostite. So<br />

osporeniot zakonski del se povreduval ~len 8 stav 1 alineja 3, ~len 50<br />

stav 2, ~len 51 i ~len 54 stav 1 od Ustavot.<br />

Podnositelot na inicijativata, isto taka, smeta deka i ~lenot<br />

122-b ne e vo soglasnost so Ustavot, odnosno so ~len 8 stav 1 alineja 3,<br />

~len 13 stav 1, ~len 14 stav 1, ~len 51 i ~len 54 stav 1 od pri~ina {to<br />

pravna posledica ne mo`ela da se predviduva po sila na zakonot, kako<br />

vo slu~ajov, ako ne postoi pravosilna sudska odluka.<br />

Istiot podnositel do Ustavniot sud podnese u{te edna inicijativa<br />

so koja povtorno bara poveduvawe postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na ~len 103-g stav 3, vo delot: "kako i visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe od Zakonot za premer, katastar i<br />

zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite, no vo vtoropodnesenata inicijativa<br />

bara ocenuvawe i na ustavnosta i zakonitosta na Pravilnikot<br />

za na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na ovlastuvawe<br />

za ovlasten geodet, visinata na nadomestokot za izdavawe na<br />

773

ovlastuvawe i za formata i sodr`inata na obrazecot na ovlastuvaweto,<br />

vo delot na naslovot: "visinata na nadomestokot za izdavawe na<br />

ovlastuvawe," na ~len 1 vo delot: "visinata na nadomestokot za izdavawe<br />

na ovlastuvawe" kako i na ~len 11 stav 1 od istiot pravilnik.<br />

Podnositelot na inicijativata smeta deka visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe mo`e da se propi{uva samo so zakon,<br />

a ne so podzakonski akt, osobeno poradi toa {to osporeniot zakon ne<br />

sodr`i nikakvi kriteriumi za utvrduvawe na visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe. Ottuka, spored podnositelot na<br />

inicijativata, osporeniot ~len 103-g stav 3 od Zakonot, ne mo`el da se<br />

tolkuva kako razrabotka na konkretna zakonska norma vo funkcija na<br />

nejzino izvr{uvawe.<br />

Osporeniot pravilnik, spored podnositelot na inicijativata,<br />

isto taka, ne bil vo soglasnost so ~lenovite 8 stav 1 alinei 3 i 4, ~len<br />

33, ~len 51, ~len 68 stav 1 alineja 2, ~len 91 alinei 1 i 5 i ~len 96 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija, kako i so ~lenovite 55 stav 2, 56<br />

stav 1 i 61 stav 2 od Zakonot za organizaciija i rabota na organite na<br />

dr`avnata uprava, bidej}i so aktite koi gi donesuva direktorot ne mo-<br />

`elo za gra|anite i pravnite lica da se utvrduvaat prava i obvrski (a<br />

vo taa smisla nitu visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe),<br />

ni da se propi{uva nadle`nost na drugi organi.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, soglasno ~len 14 stav 2<br />

od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija se vpu{ti<br />

vo ocenuvawe na ustavnosta na ~lenovite 10 stav 4, 103-j stav 3 i 110<br />

stav 3 od osporeniot zakon, po odnos na principot na vladeewe na pravoto,<br />

odnosno ja ocenuva{e nivnata soglasnost so ~lenot 8 stav 1 alineja<br />

3 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 10 od Zakonot za<br />

premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite zapi-<br />

{uvaweto na pravata na nedvi`nostite vo katastarot na nedvi`nostite<br />

e zadol`itelno i se vr{i po slu`bena dol`nost ili po barawe na<br />

strankata.<br />

Za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite vo katastarot na<br />

nedvi`nostite po barawe na stranka se pla}aat nadomestoci, a zapi-<br />

{uvaweto po slu`bena dol`nost e oslobodeno od pla}awe na nadomestoci.<br />

Visinata na nadomestocite od stavot 2 na ovoj ~len se utvrduva<br />

so tarifnik koj go donesuva direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti.<br />

Soglasnost na tarifnikot od stavot 3 na ovoj ~len dava Vladata<br />

na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 71 od Zakonot protiv re{enieto od ~lenot 70 na<br />

ovoj zakon mo`e da se podnese `alba do Komisijata za re{avawe na<br />

upravni raboti vo vtor stepen od oblasta na premerot, katastarot i<br />

zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite pri Vladata na Republika<br />

774

Makedonija.<br />

Re{enieto na Komisijata od stavot 1 na ovoj ~len e kone~no i<br />

izvr{no i protiv nego ne mo`e da se povede upraven spor.<br />

Kone~noto re{enie se sproveduva vo katastarskiot plan i operat.<br />

Sekoe lice koe smeta deka ima posilno pravo na nedvi`nosta<br />

otkolku liceto za koe e odlu~eno da bide zapi{ano kako nositel na<br />

pravata na nedvi`nostite, mo`e so tu`ba protiv zapi{aniot nositel<br />

na pravata na nedvi`nostite, svoeto pravo da go doka`uva vo sudska<br />

postapka.<br />

Po barawe na zainteresiranoto lice sporot }e se pribele`i vo<br />

imotniot list.<br />

Spored ~len 103-g od Zakonot so zvawe ovlasten geodet mo`e da<br />

se stekne fizi~ko lice koe gi ispolnuva slednive uslovi:<br />

1) da e dr`avjanin na Republika Makedonija;<br />

2) da e diplomiran geodetski in`ener so najmalku tri godini<br />

rabotno iskustvo na geodetskite raboti;<br />

3) da ima polo`en ispit za steknuvawe ovlastuvawe za ovlasten<br />

geodet.<br />

Za steknuvawe na ovlastuvaweto za ovlasten geodet od stavot 1<br />

na ovoj ~len se pla}a nadomestok na Komorata na ovlasteni arhitekti<br />

i ovlasteni in`eneri.<br />

Na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na ovlastuvaweto,<br />

kako i visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe,<br />

prostoriite i opremata potrebni za izvr{uvawe na geodetskite raboti,<br />

formata i sodr`inata na obrazecot na ovlastuvaweto, formata, sodr`inata<br />

i na~inot na vodewe na imenikot gi propi{uva direktorot<br />

na Dr`avniot zavod za geodetski raboti.<br />

Komorata na ovlasteni arhitekti i ovlasteni in`eneri e dol-<br />

`na po sproveduvaweto na ispitot vo rok od pet dena da gi izvesti licata<br />

koi ne go polo`ile ispitot, a na licata koi go polo`ile ispitot<br />

da im izdade ovlastuvawe.<br />

Spored ~len 103-j trgovecot poedinec-ovlasten geodet i trgovskoto<br />

dru{tvo za geodetski raboti za izvr{enite geodetski raboti se<br />

dol`ni da napla}aat nadomest spored tarifnik. Tarifnikot spored<br />

stavot 1 na ovoj ~len go donesuva direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti. Soglasnost na tarifnikot dava Vladata na Republika<br />

Makedonija.<br />

Spored ~len 110 visinata na nadomestokot za koristewe na podatocite<br />

od premerot i katastarot na nedvi`nostite se utvrduva so tarifnik.<br />

Tarifnikot od stavot 1 na ovoj ~len go donesuva direktorot<br />

na Dr`avniot zavod za geodetski raboti. Soglasnost na tarifnikot<br />

dava Vladata na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 122-b ako vo rokot opredelen spored ~lenot 122-a<br />

od ovoj zakon trgovecot poedinec - ovlasten geodet i trgovsko dru{tvo<br />

775

za geodetski raboti ne gi otstranat utvrdenite nedostatoci, direktorot<br />

na Dr`avniot zavod za geodetski raboti podnesuva predlog do<br />

Komorata na ovlasteni arhitekti i ovlasteni in`eneri za odzemawe<br />

na ovlastuvaweto za vr{ewe na geodetski raboti na ovlasteniot geodet.<br />

Protiv re{enieto na Komorata od stavot 1 na ovoj ~len, nezadovolnata<br />

stranka mo`e da podnese `alba do nadle`nata vtorostepena<br />

komisija pri Vladata na Republika Makedonija.<br />

Vrz osnova na izvr{noto re{enie }e se izvr{i bri{ewe od<br />

imenikot na trgovci poedinci - ovlasteni geodeti i trgovski dru{tva<br />

za geodetski raboti.<br />

Ovlasteniot geodet na kogo mu e odzemeno ovlastuvaweto ne<br />

mo`e pred istekot na pet godini od denot na odzemaweto na ovlastuvaweto<br />

da se stekne so novo ovlastuvawe.<br />

Pravilnikot za na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe<br />

na ovlastuvawe za ovlasten geodet, visinata na nadomestokot za<br />

izdavawe na ovlastuvawe i za formata i sodr`inata na obrazecot na<br />

ovlastuvaweto, donesen od direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti, sodr`i 13 ~lena.<br />

Spored ~len 1 od Pravilnikot so ovoj pravilnik se propi{uvaat:<br />

na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na ovlastuvawe<br />

za ovlasten geodet, visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe<br />

i formata i sodr`inata na obrazecot na ovlastuvaweto.<br />

Spored ~len 11 od istiot pravilnik kandidatot koj go polaga<br />

ispitot za steknuvawe ovlastuvawe za ovlasten geodet pla}a nadomestok<br />

vo visina od 7.000,00 denari.<br />

5. Ustavot na Republika Makedonija vo ~lenot 8 stav 1 alineja 3<br />

i 4, utvrdil deka vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata<br />

vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska, se temelni vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija.<br />

So ~len 33 od Ustavot se ureduva deka sekoj e dol`en da pla}a<br />

danok i drugi javni dava~ki i da u~estvuva vo namiruvaweto na javnite<br />

rashodi na na~in utvrden so zakon, a spored ~len 68 stav 1 alineja 2 od<br />

Ustavot, Sobranieto na Republika Makedonija donesuva zakoni i dava<br />

avtenti~no tolkuvawe na zakonite.<br />

Spored ~len 91 alineja 1 i 5 od Ustavot, Vladata na Republika<br />

Makedonija ja utvrduva politikata na izvr{uvaweto na zakonite i donesuva<br />

uredbi i drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite, a spored<br />

~len 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite od svojata<br />

nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i<br />

zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Soglasno ~len 12 od Zakonot za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 58/2000 i 44/2002) kako samostojni organi na dr`avnata uprava se<br />

osnovaat: Komisija za odnosi so verskite zaednici i religiozni grupi;<br />

776

Agencija za mladi i sport; Agencija za iseleni{tvo; Agencija za<br />

informacii i Agencija za razvoj i investicii.<br />

Kako upravni organizacii, pak, se osnovaat: Dr`aven arhiv na<br />

Republika Makedonija; Dr`aven zavod za geodetski raboti i Dr`aven<br />

zavod za statistika.<br />

Soglasno ~len 35 od Zakonot za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava Dr`avniot zavod za geodetski raboti gi<br />

vr{i rabotite {to se odnesuvaat na premerot, katastarot i zapi{uvaweto<br />

na pravata na nedvi`nostite. Dr`avniot zavod za geodetski raboti<br />

ima svojstvo na pravno lice.<br />

Spored ~len 55 stav 2 od istiot zakon, direktorot na samostojniot<br />

organ na dr`avnata uprava, odnosno upravna organizacija, donesuva<br />

pravilnici, re{enija, naredbi, upatstva, planovi, programi i<br />

drugi vidovi akti za izvr{uvawe na zakonite i drugi propisi, koj za<br />

toa e ovlasten so zakon. Spored ~len 60 stav 2 od ovoj zakon, direktorot<br />

koj rakovodi so samostojniot organ na dr`avnata uprava, odnosno<br />

so upravnata organizacija mo`e da donese zadol`itelni instrukcii za<br />

izvr{uvawe na rabotite {to kako javni ovlastuvawa so zakon im se dovereni<br />

da gi izvr{uvaat pravni i fizi~ki lica, kako i na edinicite<br />

na lokalnata samouprava i gradot Skopje.<br />

Spored ~len 61 stav 2 od ovoj zakon, so aktite koi gi donesuva<br />

direktorot koj rakovodi so samostojniot organ na dr`avnata uprava,<br />

odnosno so upravnata organizacija ne mo`e za gra|anite i drugite pravni<br />

lica da se utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle-<br />

`nost na drugi organi.<br />

Soglasno ~len 1 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe<br />

na pravata na nedvi`nostite, premerot, katastarot i odr`uvaweto na<br />

premerot i katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite<br />

se vr{at na na~in i postapka propi{ani so ovoj zakon.<br />

Soglasno ~len 5 od ovoj zakon rabotite na premerot, katastarot<br />

i odr`uvaweto na premerot i katastarot i zapi{uvaweto na pravata<br />

na nedvi`nostite se vo nadle`nost na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti. Operativnite terenski geodetski raboti od stavot 1 od ovoj<br />

~len kako javni ovlastuvawa gi vr{at trgovci-poedinci-ovlasteni geodeti<br />

i trgovski dru{tva za geodetski raboti pod uslovi i na na~in<br />

opredeleni so ovoj zakon.<br />

Spored ~lenot 13 od istiot zakon, premerot, katastarot i odr-<br />

`uvaweto na premerot i katastarot i zapi{uvaweto na pravata na<br />

nedvi`nostite se vr{at spored odredbite na Zakonot za op{tata<br />

upravna postapka, dokolku so ovoj zakon ne e poinaku opredeleno.<br />

Vrz osnova na zakonskoto ovlastuvawe koe proizleguva od ~lenot<br />

10 stav 3, ~len 103-j stav 2 i ~len 110 stav 2 od Zakonot, direktorot<br />

na Dr`avniot zavod za geodetski raboti visinata na nadomestocite za<br />

zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite vo katastarot na nedvi`nostite<br />

po barawe na strankata, za nadomest za izvr{eni geodetski rabo-<br />

777

ti kako i nadomestok za koristewe na podatocite od premerot i katastarot<br />

na nedvi`nostite gi utvrduva so Tarifnik, na koj soglasnost<br />

dava Vladata na Republika Makedonija. Vo ~lenot 103-g stav 3 zakonodavecot<br />

dava i ovlastuvawe na direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti da ja propi{uva visinata na nadomestokot za izdavawe<br />

na ovlastuvawe za ovlasten geodet.<br />

Od analizata na navedenite ustavni odredbi proizleguva deka<br />

so Ustavot to~no i precizno se definirani i utvrdeni nositelite na<br />

zakonodavnata, izvrnata i sudskata vlast i jasno e napravena razlika<br />

vo podelbata na vlasta, pri {to so Ustavot ne e dopu{teno me{awe na<br />

edna vo druga vlast, tuku vlasta e postavena kako struktura na samostojni<br />

relativno podeleni vlasti ~ii status, nadle`nosti i odnosi se<br />

utvrdeni i garantirani so Ustavot.<br />

Imaj}i gi vo vid navedenite ustavni i zakonski odredbi vo<br />

korelacija so sodr`inata na osporenite zakonski odredbi, odnosno<br />

~lenovite 10 stav 3 i 4, 103-g stav 3, 103-j stav 2 i 3 i 110 stav 2 i 3,<br />

spored Sudot ovlastuvaweto na direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti da utvrduva, odnosno propi{uva Tarifnik za utvrduvawe<br />

na visinata na nadomestocite vo odredeni fazi vo postapkata na<br />

premerot i katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite, a<br />

na koe soglasnost dava Vladata na Republika Makedonija, nema ustavna<br />

osnova.<br />

Vakvata konstatacija se zasnova, pred se vrz faktot {to Zakonot<br />

za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite ne<br />

sodr`i kriteriumi i merila za opredeluvawe na visinata na nadomestociteza<br />

tro{ocite koi se storeni za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite<br />

vo katastarot na nedvi`nostite, a po barawe na strankata,<br />

potoa utvrduvawe na visinata na nadomestokot za izvr{enite geodetski<br />

raboti od strana na trgovecot-poedinec-ovlasten geodet ili trgovskoto<br />

dru{tvo za geodetski raboti, kako i za visinata na nadomestokot<br />

za koristewe na podatocite od premerot i katastarot na nedvi`nostite.<br />

Pri vakva sostojba, proizleguva deka direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti, pri utvrduvaweto, odnosno propi{uvaweto<br />

na Tarifnikot gi utvrdil i kriteriumite za opredeluvawe na<br />

visinata i na~inot na pla}awe na nadomestocite. Ottuka, dadenoto<br />

ovlastuvawe so osporenite zakonski odredbi, vo konkretniov slu~aj<br />

direktorot so svoi akti da propi{uva kriteriumi za opredeluvawe na<br />

visinata na nadomestocite, spored Sudot, zna~i navleguvawe vo zakonodavnata<br />

vlast koja e izdvoena od izvr{nata vlast, {to e sprotivno<br />

na ~lenot 8 stav 1 alineja 3 i 4, ~len 91 alineja 1 i 5 i ~len 96 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija. Od ovie pri~ini Sudot oceni deka se<br />

doveduva vo pra{awe ustavnosta na ~lenovite 10 stav 3 i 4, 103-g stav 3<br />

vo delot: "kako i visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe,"<br />

103-j stav 2 i 3 i ~len 110 stav 2 i 3 od Zakonot.<br />

778

Spored Sudot, dadenoto ovlastuvawe na direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti so podzakonski propis, odnosno so<br />

svoi akti da ja opredeluva visinata na nadomestokot za izdavawe na<br />

ovlastuvawe (~len 103-g stav 3) gi nadminuva ustavnite ramki, poradi<br />

{to osnovano se postavi pra{aweto za soglasnosta na Pravilnikot vo<br />

osporenite delovi ne e vo soglasnost i so Ustavot i Zakonot za organizacija<br />

i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

Soglasno ~len 55 stav 2 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava direktorot na samostojniot organ na<br />

dr`avnata uprava, odnosno upravnata organizacija donesuva pravilnici,<br />

re{enija, naredbi, upatstva, planovi, programi i drugi vidovi<br />

akti za izvr{uvawe na zakonite i drugite propisi, koga za toa e ovlasten<br />

so zakon. Spored ~len 56 stav 1 od ovoj zakon, so pravilnik se utvrduvaat<br />

i razrabotuvaat oddelni odredbi na zakonite i drugi propisi<br />

zaradi nivno izvr{uvawe, a spored člen 61 stav 2 od ovoj zakon, so<br />

aktite koi gi donesuva direktorot koj rakovodi so samostojniot organ<br />

na dr`avnata uprava, odnosno so upravnata organizacija ne mo`e za<br />

gra|anite i drugite pravni lica da se utvrduvaat prava i obvrski, nitu<br />

da se propi{uva nadle`nost na drugi organi.<br />

Trgnuvaj}i od navedenite ustavni i zakonski odredbi, a imaj}i<br />

ja predvid sodr`ina na osporenite delovi od odredbite na osporeniot<br />

Pravilnik, ovlastuvaweto na direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti so podzakonski akt da ja propi{uva visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe za zvawe ovlasten geodet, spored<br />

Sudot, nema ustavna osnova, od pri~ina {to vo Zakonot za premer, katastar<br />

i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite ne se sodr`ani nikakvi<br />

kriteriumi vo odnos na ova pra{awe.<br />

Spored Sudot, ova ovlastuvawe otstapuva od op{tiot princip<br />

na podelba na vlasta na zakonodavna, izvr{na i sudska. Vakvata podzakonska<br />

formulacija ne mo`e da se smeta kako razrabotka na konkretna<br />

zakonska norma vo funkcija na nejzino izvr{uvawe.<br />

Vo Glava II so naslov "Osnovni slobodi i prava na ~ovekot i<br />

gra|aninot" od Ustavot na Republika Makedonija e sodr`an oddel 3 so<br />

podnaslov "Garancii na osnovnite slobodi i prava." Vo ~lenot 50 od<br />

Ustavot se predviduva deka sekoj gra|anin mo`e da se povika na za{tita<br />

na slobodite i pravata utvrdeni so Ustavot pred sudovite i pred<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija vo postapka zasnovana vrz na-<br />

~elata na prioritet i itnost. Se garantira sudska za{tita na zakonitosta<br />

na poedine~nite akti na dr`avnata uprava i na drugite institucii<br />

{to vr{at javni ovlastuvawa.<br />

Soglasno ~len 54 stav 1 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so<br />

Ustavot.<br />

Spored ~len 70 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na<br />

pravata na nedvi`nostite, vrz osnova na okolnostite utvrdeni vo po-<br />

779

stapkata za izlagawe, Dr`avniot zavod za geodetski raboti donesuva<br />

re{enie.<br />

Spored stavot 2 na ~len 70 od Zakonot, re{enieto osobeno<br />

sodr`i:<br />

a) podatoci za nedvi`nostite;<br />

b) ozna~uvawe na pravata na nedvi`nostite i nnositelite na<br />

toa pravo;<br />

v) stvarni i li~ni slu`benosti, tovari i ograniuvawa, i<br />

g) nalog za zapi{uvawe na podatocite za nedvi`nostite i za nositelite<br />

na pravata za nedvi`nostite.<br />

Spored ~lenot 71 stav 1 od osporeniot zakon, protiv re{enieto<br />

od ~lenot 70 na ovoj zakon mo`e da se podnese `alba do Komisijata za<br />

re{avawe na upravni raboti vo vtor stepen od oblasta na premerot,<br />

katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite, pri Vladata<br />

na Republika Makedonija.<br />

Spored ~lenot 71 stav 2 od istiot zakon, re{enieto na Komisijata<br />

od stavot 1 na ovoj ~len e kone~no i izvr{no i protiv nego ne<br />

mo`e da se povede upraven spor.<br />

Spored Sudot, zakonskata opredelba sodr`ana vo ~lenot 71 stav<br />

2 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi-<br />

`nostite, so koja se predviduva deka re{enieto na Komisijata od stavot<br />

1 na ovoj ~len e kone~no i izvr{no i protiv nego ne mo`e da se<br />

vodi upraven spor, ne e vo soglasnost so ~lenot 50 stav 2 od Ustavot.<br />

Principot na vladeewe na pravoto kako temelna vrednost na<br />

ustavniot poredok go dobiva svoeto potpolno zna~ewe i definitivna<br />

izgradenost duri vo momentot koga e vovedena sudska kontrola nad upravnite<br />

akti od strana na nezavisni sudovi. Osnovna i neposredna cel<br />

na upravniot spor e da gi za{titi pravata na gra|anite od samovolna i<br />

arbitrerna uprava, a so toa da ja pro{iri mo`nosta za po~ituvawe na<br />

pravoto i na demokratijata vo po{iroka smisla na zborot. Upravniot<br />

spor e mo{ne zna~ajna pravna institucija koja ima za cel da ja {titi<br />

zakonitosta na upravnite akti, so toa i pravata na gra|anite i nivnite<br />

slobodi, kako i pravniot poredok i demokratijata voop{to. Celta na<br />

upravniot spor e utvrduvaweto na zakonitosta na upravniot akt.<br />

Imaj}i vo vid deka pod upraven akt se podrazbira poedine~en<br />

konkreten upraven akt na dr`aven organ ili organizacija, odnosno zaednica<br />

{to vr{at javni ovlastuvawa so koi se re{ava za pravata i<br />

obvrskite na poedincite pravnite lica i na drugite pravni subjekti,<br />

spored Sudot re{enieto vo ~lenot 71 od Zakonot za koe e dozvolena<br />

`alba do Komisijata za re{avawe na upravni raboti od vtor stepen od<br />

oblasta na premerot, katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi-<br />

`nostite pri Vladata na Republika Makedonija, ima karakter na<br />

upraven akt. Ottuka proizleguva i konstatacijata deka protiv kone-<br />

~niot akt vo upravna postapka, mo`e da se povede upraven spor.<br />

780

Decidnata zabrana za poveduvawe na upraven spor protiv re{enieto<br />

vo osporenata zakonska odredba (~len 71 stav 2), spored Sudot, e<br />

vo sprotivnost so ~lenot 50 stav 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

kade se garantira sudska za{tita na zakonitosta na poedine~nite<br />

akti na dr`avnata uprava i na drugite institucii {to vr{at javni<br />

ovlastuvawa.<br />

6. Edna od osnovnite celi na Ustavot na Republika Makedonija<br />

e vospostavuvaweto na vladeeweto na pravoto vo sistemot na vlasta.<br />

Ovoj ustaven princip so ~lenot 8 od Ustavot e opredelen kako temelna<br />

vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 13 stav 1 od Ustavot, liceto obvineto za kaznivo<br />

delo }e se smeta za nevino se dodeka negovata vina ne bide utvrdena so<br />

pravosilna sudska odluka. Spored ~len 14 stav 1 od Ustavot, nikoj ne<br />

mo`e da bide kaznet za delo koe pred da bide storeno ne bilo utvrdeno<br />

so zakon ili so drug propis kako kaznivo delo i za koe ne bila predvidena<br />

kazna.<br />

Vo ~lenot 54 stav 1 od Ustavot e predvideno deka slobodite i<br />

pravata na ~ovekot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so<br />

Ustavot.<br />

Vo ~lenot 122-b od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe<br />

na pravata na nedvi`nostite, vsu{nost e regulirano deka dokolku pri<br />

vr{eweto na nadzor od strana na Dr`avniot zavod za geodetski raboti<br />

nad raboteweto na ovlastenite geodeti, se utvrdat nedostatoci, koi<br />

nema da se otstranat vo opredelen rok, toga{ Komorata na ovlasteni<br />

arhitekti i ovlasteni in`eneri, po predlog na direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti, }e donese re{enie so koe mu se odzema<br />

ovlastuvaweto za vr{ewe geodetski raboti na ovlasteniot geodet.<br />

Istiot, ima pravo na `alba do nadle`nata vtorostepena komisija pri<br />

Vladata na Republika Makedonija. Vo osporeniot stav 4 od ~lenot 122-<br />

b od Zakonot, vsu{nost se odreduva deka ovlasteniot geodet komu mu e<br />

odzemeno ovlastuvaweto ne mo`e povtorno pred istekot na pet godini<br />

od denot na odzemaweto na ovlastuvaweto da se stekne so novo<br />

ovlastuvawe.<br />

Poa|aj}i od iznesenite ustavni i zakonski normi, smetame deka<br />

osporenata odredba od stavot 4 na ~lenot 122-b od Zakonot ne e vo nesoglasnost<br />

so Ustavot koga pri~inata za odzemawe na ovlastuvaweto za<br />

vr{ewe na geodetskite raboti na ovlasteniot geodet e nestru~no i nesovesno<br />

rabotewe na ovlasteniot geodet. So drugi zborovi, ovde ne se<br />

raboti za pravni posledici od osudata koi nastapuvaat po sila na zakonot,<br />

kako {to tvrdi podnositelot na inicijativata. Imeno, vo konkretnava<br />

pravna situacija stanuva zbor za okolnost koja vo sekoja situacija<br />

treba da bide zemena predvid od strana na nadle`niot organ, dotolku<br />

pove}e {to toa se ocenuva i vo `albena postapka pred vtorostepena<br />

komisija pri Vladata na Republika Makedonija, {to potoa<br />

so ogled na karakterot na aktot, ne ja isklu~uva i sudskata za{tita.<br />

781

Od iznesenoto, pred Sudot, so osporeniot stav 4 od ~lenot 122-b<br />

od Zakonot, ne se povreduva ustavnoto na~elo na vladeewe na pravoto<br />

od ~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot, zatoa {to ovoj stav od ~lenot<br />

122-b pred se ima za{titna funkcija za nepre~eno odvivawe i stru~no<br />

rabotewe vo site fazi na postapkata za premerot, katastarot i zapi-<br />

{uvaweto na pravata na nedvi`nostite, {to se odrazuva tokmu so zabranata,<br />

koja e od vremen karakter, samiot ovlasten geodet povtorno da<br />

podnese novo barawe za ovlasten geodet.<br />

7. Voedno, nema povreda nitu na na~eloto na prezumpcijata na<br />

nevinost utvrdena vo ~lenot 13 stav 1 od Ustavot, bidejći osporeniot<br />

del od odredbata po svojata su{tina ne e kaznena odredba i ne go smeta<br />

liceto za vinovno, pred negovata vina da bide utvrdena so pravosilna<br />

sudska odluka, pa so samoto toa nema ni povreda na odredbata od ~len<br />

14 stav 1 od Ustavot.<br />

8. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe po predmetot U. br. 194/2005 i U. br. 232/2005<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

194/2005 i U. br. 232/2005 od 1 fevruari 2006 godina povede postapka za<br />

ocenuvawe na:<br />

a) ustavnosta na ~lenovite 10 stav 3 i 4, 71 stav 2 vo delot: "i<br />

protiv nego ne mo`e da se povede upraven spor," 103-g stav 3 vo delot<br />

"kako i visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe," 103-j<br />

stav 2 i 3 i 110 stav 2 i 3 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe<br />

na pravata na nedvi`nostite ("Slu`ben vesnik na SRM," br. 27/1986 i<br />

17/1991 i "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," br. 84/2005), i<br />

b) ustavnosta i zakonitosta na Pravilnikot za na~inot na izdavawe<br />

prodol`uvawe i odzemawe na ovlastuvawe za ovlasten geodet, visinata<br />

na nadomestokot za izdavawe i ovlastuvawe i za formata i sodr`inata<br />

na obrazecot na ovlastuvaweto ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 100/2005) vo delot na naslovot "visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe," ~lenot 1 vo delot "visinata<br />

na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe" i ~len 11 stav 1 od Pravilnikot.<br />

2. Sobranieto na Republika Makedonija vo opredeleniot rok ne<br />

dostavi odgovor po navodite sodr`ani vo re{enieto za poveduvawe<br />

postapka. Me|utoa, Dr`avniot zavod za geodetski raboti na 14 mart<br />

2006 godina do Sudot dostavi odgovor na navodite po re{enieto za po-<br />

782

veduvawe postapka na osporenite ~lenovi kako i na Pravilnikot.<br />

Vo odgovorot na Dr`avniot zavod za geodetski raboti, me|u<br />

drugoto, se naveduva deka vo ~lenot 109 stav 2 od Zakonot za premer,<br />

katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite e propi{ano deka<br />

visinata zavisi od visinata na tro{ocite za nivnoto izgotvuvawe,<br />

brojot na mo`nite korisnici, sodr`inata i obemot na podatocite i<br />

stepenot na nivnata upotreblivot.<br />

Ovoj ~len e vo vrska so osporeniot ~len 110 stav 2 i 3 od Zakonot<br />

kade {to e utvrdeno deka visinata na nadomestokot za koristewe<br />

na podatocite od premerot i katastarot na nedvi`nostite se utvrduva<br />

so tarifnik, a ovoj tarifnik go donesuva direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti.<br />

Ottuka, imaj}i ja predvid argumentacijata na Sudot proizleguva<br />

deka ovoj ~len ne e vo sprotivnost so ~lenot 8 stav 1 alineja 3 i 4,<br />

~lenot 91 alineja 1 i 5 i ~lenot 96 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Zakonot ne sodr`i kriteriumi i merila za opredeluvawe na visinata<br />

na nadomestocite za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite<br />

vo katastarot na nedvi`nostite po barawe na strankata soglasno so<br />

~lenot 10 stav 3 i 4, za visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe<br />

soglasno so ~lenot 103-g stav 3 i za utvrduvawe na visinata na<br />

nadomestokot za izvr{enite geodetski raboti od strana na trgovecot<br />

poedinec-ovlasten geodet ili trgovskoto dru{tvo za geodetski raboti<br />

soglasno so ~lenot 103-j stav 2 i 3.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija vo svoeto re{enie konstatira<br />

deka pri takva sostojba proizleguva deka direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti, pri utvrduvaweto, odnosno propi{uvaweto<br />

na Tarifnikot gi utvrdil i kriteriumite za opredeluvawe na<br />

visinata i na~inot na pla}awe na nadomestocite.<br />

Direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski raboti ne gi utvrdil<br />

kriteriumite za opredeluvawe na visinata i na~inot na pla}awe<br />

na nadomestocite, odnosno direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti se u{te ne gi donel tarifnicite. Imeno, tarifnicite se<br />

u{te ne se doneseni.<br />

Dokolku tarifnicite bi sodr`ele kriteriumi za opredeluvawe<br />

na visinata na nadomestocite, pokraj toa {to bi ja opredeluvale<br />

visinata na nadomestocite, toga{ toa bi naveduvalo na zaklu~ok deka<br />

treba da se oceni soglasnosta na tarifnicite so Ustavot i Zakonot za<br />

premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite.<br />

Me|utoa, vo uslovi koga tarifnicite ne se doneseni, {to zna~i<br />

ne mo`eme da zboruvame koi pra{awa tie gi ureduvaat, mo`eme da zboruvame<br />

samo za mo`nosta {to se sozdava, odnosno prostorot {to se<br />

ostava, vo uslovi koga so Zakonot ne se propi{ani kriteriumite, toa<br />

da se napravi so podzakonski propis.<br />

783

Ottuka, vo ovie okolnosti mo`e da se zboruva samo za pretpostaveni<br />

situacii.<br />

Ottuka, mo`e da se pretpostavi deka postoeweto na ovie ~lenovi<br />

bez postoewe na odredbi za kriteriumite bi zna~elo deka se ostava<br />

prostor kriteriumite da bidat utvrdeni so podzakonski propis.<br />

Me|utoa, osporenite odredbi ne davaat izre~no ovlastuvawe za<br />

direktorot da gi utvrdi kriteriumite za opredeluvawe na visinata na<br />

nadomestokot. Imeno, osporenite zakonski odredbi ne mu davaat ovlastuvawe<br />

na direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski raboti da gi<br />

utvrdi kriteriumite za opredeluvawe na visinata i na~inot na pla}awe<br />

na nadomestocite, tuku samo ovlastuvawe da ja utvrdi visinata na<br />

nadomestokot.<br />

Vo situacija na nepostoewe na zakonski odredbi koi gi propi-<br />

{uvaat kriteriumite za opredeluvawe na visina na nadomestocite<br />

ovie odredbi bi mo`ele da zna~at deka se ostava na direktorot na<br />

Dr`avniot zavod za geodetski raboti toa da go propi{e so podzakonski<br />

propis.<br />

Dr`avniot zavod za geodetski raboti smeta deka treba osobeno<br />

da se potencira faktot i vo uslovi koga Zakonot bi gi sodr`el kriteriumite<br />

za opredeluvawe na visina na nadomestocite deka bi postoela<br />

potrebata od postoewe na osporenite ~lenovi.<br />

Ottuka, proizleguva zaklu~ok, ne e deka osporenite ~lenovi ne<br />

treba da bidat sodr`ani vo Zakonot, tuku deka Zakonot treba da se dopolni<br />

so ~lenovi koi }e gi propi{at kriteriumite. Sepak visinata na<br />

nadomestocite treba da bide utvrdena so podzakonski propis.<br />

Ona {to treba da se napravi e da se dopolni zakonot so odredbi<br />

so koi bi bile propi{ani kriteriumite, a ne da se ukinat ili poni-<br />

{tat osporenite ~lenovi kako protivustavni.<br />

Re{enieto sodr`ano vo ~lenot 71 stav 2 od Zakonot za premer,<br />

katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite ne vo sprotivnost<br />

so ~lenot 50 stav 2 od Ustavot na Republika Makedonija so ogled na<br />

toa {to e obezbedena sudska za{tita na zakonitosta na re{enieto po<br />

`alba na Komisijata za re{avawe vo upravni raboti vo vtor stepen<br />

pri Vladata na Republika Makedonija kako poedine~en akt na dr`avnata<br />

uprava vo parni~na postapka pred redovnite sudovi.<br />

Dr`avniot zavod za geodetki raboti smeta deka e potrebno da se<br />

naglasi deka upravniot spor e isklu~en samo vo postapka na izlagaweto<br />

na javen uvid na podatoci pri vostanovuvaweto na katastarot na<br />

nedvi`nosti (prvo zapi{uvawe), a ne i vo tekot na odr`uvaweto na<br />

podatocite za nedvi`nosti, pravata na nedvi`nostite i nositelite na<br />

pravata.<br />

Od prethodno iznesenoto, spored Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti mo`e da se izvle~e zaklu~ok deka Zakonot za premer, katastar<br />

i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite, vo odnos na ~lenot 71 stav<br />

2, e vo soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija, so {to ne e vo<br />

784

sprotivnost so ~lenot 51 stav 1 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

3. So ogled na toa {to pravnata i fakti~kata sostojba ne se<br />

promeneti se p r e d l a g a<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da gi ukine: len 10 stav 3 i 4, ~len 71 stav 2 vo delot: "i<br />

protiv nego ne mo`e da se povede upraven spor," ~len 103-g stav 3 vo<br />

delot "kako i visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe, "<br />

~len 103-j stav 2 i 3 i ~len 110 stav 2 i 3 od Zakonot za premer, katastar<br />

i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite ("Slu`ben vesnik na<br />

SRM" br. 27/1986 i 17/1991 i "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 84/2005), i Pravilnikot za na~inot na izdavawe, prodol`uvawe<br />

i odzemawe na ovlastuvawe za ovlasten geodet, visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe i ovlastuvawe i za formata i sodr`inata na obrazecot<br />

na ovlastuvaweto ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

100/2005) vo delot na naslovot "visinata na nadomestokot za izdavawe<br />

na ovlastuvawe," ~len 1 vo delot: "visinata na nadomestokot za izdavawe<br />

na ovlastuvawe" i ~len 11 stav 1 od Pravilnikot.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~lenovite<br />

110 i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 22. 03.<br />

2006 godina, donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA:<br />

a) ~len 10 stav 3 i 4, ~len 71 stav 2 vo delot "i protiv nego ne<br />

mo`e da se povede upraven spor," ~len 103-g stav 3 vo delot "kako i<br />

visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe," ~len 103-j stav<br />

2 i 3, i ~len 110 stav 2 i 3 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe<br />

na pravata na nedvi`nostite ("Slu`ben vesnik na SRM" br. 27/<br />

1986 i 17/1991 i "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 84/<br />

2005), i<br />

b) Pravilnikot za na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe<br />

na ovlastuvawe za ovlasten geodet, visinata na nadomestokot za<br />

izdavawe i ovlastuvawe i za formata i sodr`inata na obrazecot na<br />

ovlastuvaweto ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 100/<br />

2005) vo delot na naslovot "visinata na nadomestokot za izdavawe na<br />

ovlastuvawe," ~len 1 vo delot "visinata na nadomestokot za izdavawe<br />

na ovlastuvawe" i ~len 11 stav 1 od Pravilnikot.<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija".<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija po inicijativa na<br />

785

Stamen Filipov od Skopje, so Re{enie U. br. 194/2005 i U. br. 232/2005<br />

od 1 fevruari 2006 godina, povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~lenovite od Zakonot ozna~eni vo to~kata 1 pod a) i na ustavnosta i<br />

zakonitosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 pod b) od ovaa odluka, zatoa<br />

{to osnovano se postavi pra{aweto za nivnata soglasnost so Ustavot.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 10 od Zakonot za<br />

premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite zapi{uvaweto<br />

na pravata na nedvi`nostite vo katastarot na nedvi`nostite e<br />

zadol`itelno i se vr{i po slu`bena dol`nost ili po barawe na strankata.<br />

Za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite vo katastarot na<br />

nedvi`nostite po barawe na stranka se pla}aat nadomestoci, a zapi-<br />

{uvaweto po slu`bena dol`nost e oslobodeno od pla}awe na nadomestoci.<br />

Visinata na nadomestocite od stavot 2 na ovoj ~len se utvrduva<br />

so tarifnik koj go donesuva direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti.<br />

Soglasnost na tarifnikot od stavot 3 na ovoj ~len dava Vladata<br />

na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 71 od Zakonot protiv re{enieto od ~lenot 70 na<br />

ovoj zakon mo`e da se podnese `alba do Komisijata za re{avawe na<br />

upravni raboti vo vtor stepen od oblasta na premerot, katastarot i<br />

zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite pri Vladata na Republika<br />

Makedonija.<br />

Re{enieto na Komisijata od stavot 1 na ovoj ~len e kone~no i<br />

izvr{no i protiv nego ne mo`e da se povede upraven spor.<br />

Kone~noto re{enie se sproveduva vo katastarskiot plan i<br />

operat.<br />

Sekoe lice koe smeta deka ima posilno pravo na nedvi`nosta<br />

otkolku liceto za koe e odlu~eno da bide zapi{ano kako nositel na<br />

pravata na nedvi`nostite, mo`e so tu`ba protiv zapi{aniot nositel<br />

na pravata na nedvi`nostite, svoeto pravo da go doka`uva vo sudska<br />

postapka.<br />

Po barawe na zainteresiranoto lice sporot }e se pribele`i vo<br />

imotniot list.<br />

Spored ~len 103-g od Zakonot so zvawe ovlasten geodet mo`e da<br />

se stekne fizi~ko lice koe gi ispolnuva slednive uslovi:<br />

1) da e dr`avjanin na Republika Makedonija;<br />

2) da e diplomiran geodetski in`ener so najmalku tri godini<br />

rabotno iskustvo na geodetski raboti;<br />

3) da ima polo`en ispit za steknuvawe ovlastuvawe za ovlasten<br />

geodet.<br />

Za steknuvawe na ovlastuvaweto za ovlasten geodet od stavot 1<br />

na ovoj ~len se pla}a nadomestok na Komorata na ovlasteni arhitekti<br />

i ovlasteni in`eneri.<br />

786

Na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na ovlastuvaweto,<br />

kako i visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe,<br />

prostoriite i opremata potrebni za izvr{uvawe na geodetskite raboti,<br />

formata i sodr`inata na obrazecot na ovlastuvaweto, formata,<br />

sodr`inata i na~inot na vodewe na imenikot gi propi{uva direktorot<br />

na Dr`avniot zavod za geodetski raboti.<br />

Komorata na ovlasteni arhitekti i ovlasteni in`eneri e<br />

dol`na po sproveduvaweto na ispitot vo rok od pet dena da gi izvesti<br />

licata koi ne go polo`ile ispitot, a na licata koi go polo`ile ispitot<br />

da im izdade ovlastuvawe.<br />

Spored ~len 103-j trgovecot poedinec-ovlasten geodet i trgovskoto<br />

dru{tvo za geodetski raboti za izvr{enite geodetski raboti se<br />

dol`ni da napla}aat nadomest spored tarifnik.<br />

Tarifnikot spored stavot 1 na ovoj ~len go donesuva direktorot<br />

na Dr`avniot zavod za geodetski raboti.<br />

Soglasnost na tarifnikot dava Vladata na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 110 visinata na nadomestokot za koristewe na<br />

podatocite od premerot i katastarot na nedvižnostite se utvrduva so<br />

tarifnik.<br />

Tarifnikot od stavot 1 na ovoj ~len go donesuva direktorot na<br />

Dr`avniot zavod za geodetski raboti.<br />

Soglasnost na tarifnikot dava Vladata na Republika Makedonija.<br />

Pravilnikot za na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe<br />

na ovlastuvawe za ovlasten geodet, visinata na nadomestokot za<br />

izdavawe na ovlastuvawe i za formata i sodr`inata na obrazecot na<br />

ovlastuvaweto, donesen od Direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti, sodr`i 13 ~lena.<br />

Spored ~len 1 od Pravilnikot so ovoj pravilnik se propi-<br />

{uvaat: na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na ovlastuvawe<br />

za ovlasten geodet, visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe<br />

i formata i sodr`inata na obrazecot na ovlastuvaweto.<br />

Spored ~len 11 od istiot pravilnik kandidatot koj go polaga<br />

ispitot za steknuvawe ovlastuvawe za ovlasten geodet pla}a nadomestok<br />

vo visina od 7.000,00 denari.<br />

5. Vo Ustavot na Republika Makedonija vo ~lenot 8 stav 1 alineja<br />

3 i 4, e utvrdeno deka vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata<br />

vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska, se temelni vrednosti<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

So ~len 33 od Ustavot se ureduva deka sekoj e dol`en da pla}a<br />

danok i drugi javni dava~ki i da u~estvuva vo namiruvaweto na javnite<br />

rashodi na na~in utvrden so zakon, a spored ~len 68 stav 1 alineja 2 od<br />

Ustavot, Sobranieto na Republika Makedonija donesuva zakoni i dava<br />

avtenti~no tolkuvawe na zakonite.<br />

787

Spored ~len 91 alineja 1 i 5 od Ustavot, Vladata na Republika<br />

Makedonija ja utvrduva politikata na izvr{uvaweto na zakonite i donesuva<br />

uredbi i drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite, a spored<br />

~len 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite od svojata<br />

nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i<br />

zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Soglasno ~len 12 od Zakonot za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 58/2000 i 44/2002) kako samostojni organi na dr`avnata uprava se<br />

osnovaat: Komisija za odnosi so verskite zaednici i religiozni grupi;<br />

Agencija za mladi i sport; Agencija za iseleni{tvo; Agencija za<br />

informacii i Agencija za razvoj i investicii.<br />

Kako upravni organizacii, pak, se osnovaat: Dr`aven arhiv na<br />

Republika Makedonija; Dr`aven zavod za geodetski raboti, i Dr`aven<br />

zavod za statistika.<br />

Soglasno ~len 35 od Zakonot za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava Dr`avniot zavod za geodetski raboti gi<br />

vr{i rabotite {to se odnesuvaat na premerot, katastarot i zapi{uvaweto<br />

na pravata na nedvi`nostite. Dr`avniot zavod za geodetski raboti<br />

ima svojstvo na pravno lice.<br />

Spored ~len 55 stav 2 od istiot zakon, direktorot na samostojniot<br />

organ na dr`avnata uprava, odnosno upravna organizacija, donesuva<br />

pravilnici, re{enija, naredbi, upatstva, planovi, programi i drugi<br />

vidovi akti za izvr{uvawe na zakonite i drugi propisi, koj za toa e<br />

ovlasten so zakon. Spored ~len 60 stav 2 od ovoj zakon, direktorot koj<br />

rakovodi so samostojniot organ na dr`avnata uprava, odnosno so upravnata<br />

organizacija mo`e da donese zadol`itelni instrukcii za izvr-<br />

{uvawe na rabotite {to kako javni ovlastuvawa so zakon im se dovereni<br />

da gi izvr{uvaat pravni i fizi~ki lica, kako i na edinicite na<br />

lokalnata samouprava i gradot Skopje.<br />

Spored ~len 61 stav 2 od ovoj zakon, so aktite koi gi donesuva<br />

direktorot koj rakovodi so samostojniot organ na dr`avnata uprava,<br />

odnosno so upravnata organizacija ne mo`e za gra|anite i drugite pravni<br />

lica da se utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost<br />

na drugi organi.<br />

Soglasno ~len 1 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe<br />

na pravata na nedvi`nostite, premerot, katastarot i odr`uvaweto na<br />

premerot i katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite<br />

se vr{at na na~in i postapka propi{ani so ovoj zakon.<br />

Soglasno ~len 5 od ovoj zakon rabotite na premerot, katastarot<br />

i odr`uvaweto na premerot i katastarot i zapi{uvaweto na pravata<br />

na nedvi`nostite se vo nadle`nost na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti. Operativnite terenski geodetski raboti od stavot 1 od ovoj<br />

~len kako javni ovlastuvawa gi vr{at trgovci-poedinci-ovlasteni geodeti<br />

i trgovski dru{tva za geodetski raboti pod uslovi i na na~in<br />

788

opredeleni so ovoj zakon.<br />

Spored ~lenot 13 od istiot zakon, premerot, katastarot i odr`uvaweto<br />

na premerot i katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite<br />

se vr{at spored odredbite na Zakonot za op{tata upravna<br />

postapka, dokolku so ovoj zakon ne e poinaku opredeleno.<br />

Vrz osnova na zakonskoto ovlastuvawe koe proizleguva od ~lenot<br />

10 stav 3, ~len 103-j stav 2 i ~len 110 stav 2 od Zakonot, direktorot<br />

na Dr`avniot zavod za geodetski raboti visinata na nadomestocite za<br />

zapi{uvawe na pravata na nedvižnostite vo katastarot na nedvi`nostite<br />

po barawe na strankata, za nadomest za izvr{eni geodetski raboti<br />

kako i nadomestok za koristewe na podatocite od premerot i katastarot<br />

na nedvi`nostite gi utvrduva so Tarifnik, na koj soglasnost<br />

dava Vladata na Republika Makedonija. Vo ~lenot 103-g stav 3 zakonodavecot<br />

dava i ovlastuvawe na direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti da ja propi{uva visinata na nadomestokot za izdavawe<br />

na ovlastuvawe za ovlasten geodet.<br />

Od analizata na navedenite ustavni odredbi proizleguva deka<br />

so Ustavot to~no i precizno se definirani i utvrdeni nositelite na<br />

zakonodavnata, izvr{nata i sudskata vlast i jasno e napravena razlika<br />

vo podelbata na vlasta, pri {to so Ustavot ne e dopu{teno me{awe na<br />

edna vo druga vlast, tuku vlasta e postavena kako struktura na samostojni<br />

relativno podeleni vlasti ~ii status, nadle`nosti i odnosi se<br />

utvrdeni i garantirani so Ustavot.<br />

Imaj}i gi vo vid navedenite ustavni i zakonski odredbi vo korelacija<br />

so sodr`inata na osporenite zakonski odredbi, odnosno ~lenovite<br />

10 stav 3 i 4, 103-g stav 3, 103-j stav 2 i 3 i 110 stav 2 i 3, spored<br />

Sudot ovlastuvaweto na direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti da utvrduva, odnosno propi{uva Tarifnik za utvrduvawe na<br />

visinata na nadomestocite vo odredeni fazi vo postapkata na premerot<br />

i katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite, a na koj<br />

soglasnost dava Vladata na Republika Makedonija, nema ustavna<br />

osnova.<br />

Vakvata konstatacija se zasnova, pred sî, vrz faktot {to Zakonot<br />

za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite ne<br />

sodr`i kriteriumi i merila za opredeluvawe na visinata na nadomestocite<br />

za tro{ocite koi se storeni za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite<br />

vo katastarot na nedvi`nostite, a po barawe na strankata,<br />

potoa utvrduvawe na visinata na nadomestokot za izvr{enite geodetski<br />

raboti od strana na trgovecot-poedinec-ovlasten geodet ili trgovskoto<br />

dru{tvo za geodetski raboti, kako i za visinata na nadomestokot<br />

za koristewe na podatocite od premerot i katastarot na nedvi-<br />

`nostite. Pri vakva sostojba, proizleguva deka direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti, pri utvrduvaweto, odnosno propi{uvaweto<br />

na Tarifnikot gi utvrdil i kriteriumite za opredeluvawe na<br />

visinata i na~inot na pla}awe na nadomestocite. Ottuka, dadenoto<br />

789

ovlastuvawe so osporenite zakonski odredbi, vo konkretniov slu~aj<br />

direktorot so svoi akti da propi{uva kriteriumi za opredeluvawe na<br />

visinata na nadomestocite, spored Sudot, zna~i navleguvawe vo zakonodavnata<br />

vlast koja e izdvoena od izvr{nata vlast, {to e sprotivno<br />

na ~lenot 8 stav 1 alineja 3 i 4, ~len 91 alineja 1 i 5 i ~len 96 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija. Od ovie pri~ini Sudot oceni deka<br />

~lenovite 10 stav 3 i 4, 103-g stav 3 vo delot: "kako i visinata na<br />

nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe", 103-j stav 2 i 3 i ~len 110<br />

stav 2 i 3 od Zakonot, ne se vo soglasnost so navedenite odredbi od<br />

Ustavot.<br />

Spored Sudot, dadenoto ovlastuvawe na direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti so podzakonski propis, odnosno so svoi<br />

akti da ja opredeluva visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe<br />

(~len 103-g stav 3) gi nadminuva ustavnite ramki, poradi {to<br />

pravilnikot vo osporenite delovi ne e vo soglasnost so Ustavot i<br />

Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

Soglasno ~len 55 stav 2 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava direktorot na samostojniot organ na<br />

dr`avnata uprava, odnosno upravnata organizacija donesuva pravilnici,<br />

re{enija, naredbi, upatstva, planovi, programi i drugi vidovi akti<br />

za izvr{uvawe na zakonite i drugite propisi, koga za toa e ovlasten so<br />

zakon. Spored ~len 56 stav 1 od ovoj zakon, so pravilnik se utvrduvaat<br />

i razrabotuvaat oddelni odredbi na zakonite i drugi propisi zaradi<br />

nivno izvr{uvawe, a spored ~len 61 stav 2 od ovoj zakon, so aktite koi<br />

gi donesuva direktorot koj rakovodi so samostojniot organ na dr`avnata<br />

uprava, odnosno so upravnata organizacija ne mo`e za gra|anite i<br />

drugite pravni lica da se utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uva<br />

nadle`nost na drugi organi.<br />

Trgnuvaj}i od navedenite ustavni i zakonski odredbi, a imaj}i<br />

ja predvid sodr`ina na osporenite delovi od odredbite na osporeniot<br />

Pravilnik, ovlastuvaweto na direktorot na Dr`avniot zavod za geodetski<br />

raboti so podzakonski akt da ja propišuva visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe za zvawe ovlasten geodet, spored<br />

Sudot, nema ustavna osnova, od pri~ina {to vo Zakonot za premer, katastar<br />

i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite ne se sodr`ani nikakvi<br />

kriteriumi vo odnos na ova pra{awe.<br />

Spored Sudot, ova ovlastuvawe otstapuva od op{tiot princip<br />

na podelba na vlasta na zakonodavna, izvr{na i sudska. Vakvata podzakonska<br />

formulacija ne mo`e da se smeta kako razrabotka na konkretna<br />

zakonska norma vo funkcija na nejzino izvr{uvawe.<br />

Vo Glava II so naslov "Osnovni slobodi i prava na ~ovekot i<br />

gra|aninot" od Ustavot na Republika Makedonija e sodr`an oddel 3 so<br />

podnaslov "Garancii na osnovnite slobodi i prava." Vo ~lenot 50 od<br />

Ustavot se predviduva deka sekoj gra|anin mo`e da se povika na za{tita<br />

na slobodite i pravata utvrdeni so Ustavot pred sudovite i pred<br />

790

Ustavniot sud na Republika Makedonija vo postapka zasnovana vrz na-<br />

~elata na prioritet i itnost. Se garantira sudska za{tita na zakonitosta<br />

na poedine~nite akti na dr`avnata uprava i na drugite institucii<br />

{to vr{at javni ovlastuvawa.<br />

Soglasno ~len 54 stav 1 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so<br />

Ustavot.<br />

Spored ~len 70 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na<br />

pravata na nedvi`nostite, vrz osnova na okolnostite utvrdeni vo postapkata<br />

za izlagawe, Dr`avniot zavod za geodetski raboti donesuva<br />

re{enie.<br />

Spored stavot 2 na ~len 70 od Zakonot, re{enieto osobeno sodr`i:<br />

a) podatoci za nedvi`nostite;<br />

b) ozna~uvawe na pravata na nedvižnostite i nositelite na toa<br />

pravo;<br />

v) stvarni i li~ni slu`benosti, tovari i ograni~uvawa, i<br />

g) nalog za zapi{uvawe na podatocite za nedvi`nostite i za nositelite<br />

na pravata za nedvi`nostite.<br />

Spored ~lenot 71 stav 1 od osporeniot zakon, protiv re{enieto<br />

od ~lenot 70 na ovoj zakon mo`e da se podnese `alba do Komisijata za<br />

re{avawe na upravni raboti vo vtor stepen od oblasta na premerot,<br />

katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite, pri Vladata<br />

na Republika Makedonija.<br />

Spored ~lenot 71 stav 2 od istiot zakon, re{enieto na Komisijata<br />

od stavot 1 na ovoj ~len e kone~no i izvr{no i protiv nego ne<br />

mo`e da se povede upraven spor.<br />

Spored Sudot, zakonskata opredelba sodr`ana vo ~lenot 71 stav<br />

2 od Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi-<br />

`nostite, so koja se predviduva deka re{enieto na Komisijata od<br />

stavot 1 na ovoj ~len e kone~no i izvr{no i protiv nego ne mo`e da se<br />

vodi upraven spor, ne e vo soglasnost so ~lenot 50 stav 2 od Ustavot.<br />

Principot na vladeewe na pravoto kako temelna vrednost na<br />

ustavniot poredok go dobiva svoeto potpolno zna~ewe i definitivna<br />

izgradenost duri vo momentot koga e vovedena sudska kontrola nad<br />

upravnite akti od strana na nezavisni sudovi. Osnovna i neposredna<br />

cel na upravniot spor e da gi za{titi pravata na gra|anite od samovolna<br />

i arbitrerna uprava, a so toa da ja pro{iri mo`nosta za po~ituvawe<br />

na pravoto i na demokratijata vo po{iroka smisla na zborot.<br />

Upravniot spor e mo{ne zna~ajna pravna institucija koja ima za cel<br />

da ja {titi zakonitosta na upravnite akti, so toa i pravata na gra|anite<br />

i nivnite slobodi, kako i pravniot poredok i demokratijata<br />

voop{to. Celta na upravniot spor e utvrduvaweto na zakonitosta na<br />

upravniot akt.<br />

Imaj}i vo vid deka pod upraven akt se podrazbira poedine~en<br />

791

konkreten upraven akt na dr`aven organ ili organizacija, {to vr{at<br />

javni ovlastuvawa so koi se re{ava za pravata i obvrskite na poedincite<br />

pravnite lica i na drugite pravni subjekti, spored Sudot re{enieto<br />

vo ~lenot 71 od Zakonot za koe e dozvolena `alba do Komisijata<br />

za re{avawe na upravni raboti od vtor stepen od oblasta na premerot,<br />

katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite pri Vladata<br />

na Republika Makedonija, ima karakter na upraven akt. Ottuka proizleguva<br />

i konstatacijata deka protiv kone~niot akt vo upravna postapka,<br />

mo`e da se povede upraven spor.<br />

Decidnata zabrana za poveduvawe na upraven spor protiv re{enieto<br />

vo osporenata zakonska odredba (~len 71 stav 2), spored Sudot,<br />

ne e vo soglasnost so ~lenot 50 stav 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vo koj se garantira sudska za{tita na zakonitosta na poedine~nite<br />

akti na dr`avnata uprava i na drugite institucii {to vr{at<br />

javni ovlastuvawa.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

8. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

792

78. U. br. 65/2005 (25. 01. 2006)<br />

Osporen akt<br />

Pravilnik za posebnite uslovi {to mora da gi ispolnuva pravno<br />

lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot ("SV RM," br.<br />

87/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Vo inicijativata najprvo se naveduva deka doma{nite avioprevoznici<br />

vo vr{ewe na svojata dejnost do donesuvawe na osporeniot<br />

pravilnik se rakovodele od Zakonot za vozdu{na plovidba ("SV<br />

SFRJ," br. 45/1986), ICAO standardi, ^ika{kata konvencija i nejzinite<br />

aneksi (1 - 18) i Zbirkata na vozduhoplovni propisi.<br />

Raboteweto spored" ^ika{kata konvencija" od 1944 godina i<br />

nejzinite 18 aneksi od koi Aneks 6 se odnesuval na operiraweto na vozduhoplovite<br />

i standardite za tehni~ko odr`uvawe bilo sodr`ano i<br />

vo Zakonot za vozdu{na plovidba, pokonkretno vo Glava 3, ~l. 89 od<br />

ovoj zakon. Vo vrska so "^ika{kata Konvencija" ili Konvencijata za<br />

civilnata vozdu{na plovidba se naveduva deka bila donesena od Generalnoto<br />

sobranie na ICAO (International Civil Aviation Organization) - Internacionalna<br />

organizacija za civilna avijacija, a Republika Makedonija<br />

so ~lenuvaweto vo ovaa organizacija od 9. 01. 1993 godina gi prifatila<br />

site nejzini pravila i preporaki.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka Republika Makedonija<br />

sî u{te ne e ~lenka na JAA - JOIN Aviation Authorities - Zdru`eni<br />

vozduhoplovni vlasti, pa zatoa spored podnositelot na inicijativata,<br />

vo Republikata ne mo`ele da se primenuvaat propisite na ovaa me|unarodna<br />

organizacija.<br />

Me|utoa, Ministerstvoto za transport i vrski, bez da vodi smetka<br />

za ~lenstvoto na Republika Makedonija vo me|unarodnite organizacii,<br />

so donesuvaweto na osporeniot pravilnik, vo koj bile prezemeni<br />

posebnite uslovi utvrdeni vo JAR - 145 na me|unarodnata organizacija<br />

JAA, se stavilo vo funkcija na zakonodaven organ koj odlu~uva za<br />

~lenstvoto na Republika Makedonija vo me|unarodni organizacii i za<br />

primena na nivnite akti na teritorijata na Republika Makedonija.<br />

Osven toa, so utvrduvaweto vo osporeniot pravilnik na posebnite<br />

uslovi, odnosno standardi {to mora da gi ispolnuva pravnoto<br />

793

lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola za odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot, Ministerstvoto<br />

za transport i vrski, spored navodite vo inicijativata postapilo<br />

sprotivno i na ~l. 61 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava, spored koj so aktite na ministerot ne mo`e<br />

za gra|anite i pravnite lica da se utvrduvaat prava i obvrski, nitu da<br />

se propi{uvaat nadle`nosti na drugi organi.<br />

Pokraj povredata na navedeniot ~len od Zakonot za organizacija<br />

i rabota na organite na dr`avnata uprava, so osporeniot pravilnik<br />

bila izvr{ena povreda i na principot na vladeeweto na pravoto utvrden<br />

vo ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot, potoa ~l. 51, kako i ~l. 55 st. 2 od<br />

Ustavot, bidej}i so ovoj pravilnik subjektite se doveduvale vo neednakva<br />

pravna polo`ba na pazarot.<br />

Od navedenite pri~ini, vo inicijativata se predlaga Sudot da<br />

povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na osporeniot<br />

pravilnik i istiot da go poni{ti poradi negovata neusoglasenost<br />

so Ustavot, zakonite i me|unarodnite akti.<br />

794<br />

Sodr`ina na osporeniot Pravilnik<br />

Ministerot za transport i vrski osporeniot pravilnik go ima<br />

doneseno vrz osnova na ~l. 263, a vo vrska so ~l. 90 od Zakonot za vozdu-<br />

{na plovidba ("SV SFRJ," br. 45/1986, 28/1988, 80/1989 i 29/1990), koj<br />

soglasno ~l. 5 od Ustavniot zakon za sproveduvawe na Ustavot na Republika<br />

Makedonija e prezemen kako republi~ki propis i sî u{te se<br />

primenuva.<br />

Spored ~l. 1, so ovoj pravilnik se propi{uvaat posebnite uslovi<br />

{to mora da gi ispolni pravno lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola<br />

na odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema<br />

na vozduhoplovot.<br />

Spored ~l. 2 od ovoj pravilnik, za pravno lice da vr{i odr`uvawe<br />

i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa,<br />

padobran i oprema na vozduhoplovot, treba da gi ispolnuva posebnite<br />

uslovi navedeni vo me|unarodniot standard JAR - 145 na JAA koj<br />

e daden vo prilog i e sostaven del na ovoj pravilnik.<br />

Spored ~l. 3, ovoj pravilnik vleguva vo sila so denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Imaj}i gi predvid pri~inite poradi koi se osporuva ustavnosta<br />

i zakonitosta na osporeniot pravilnik, kako sporni se nametnaa slednite<br />

pravni pra{awa:<br />

- dali prifa}aweto, odnosno implementacijata na me|unarodniot<br />

standard JAR - 145 na JAA vo ovoj pravilnik e sprotivno na

Ustavot, i<br />

- dali so osporeniot pravilnik, na ovoj na~in se utvrduvaat<br />

prava i obvrski na gra|anite i pravnite lica, kako {to smeta podnositelot<br />

na inicijativata ili se utvrduvaat uslovi za vr{ewe opredelena<br />

dejnost, konkretno za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto<br />

na vozduhoplov...<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Najbliska ustavnosudska praktika so ovoj predmet e predmetot<br />

U. br. 38/2005 godina, vo koj Sudot ja ocenuvaše ustavnosta na ~l. 5, 6 i<br />

7 od Pravilnikot za posebnite uslovi {to prevoznikot treba da gi<br />

ispolnuva za vr{ewe prevoz vo vozdu{niot soobra}aj, ~ij donositel,<br />

isto kako i na sega osporeniot pravilnik, e ministerot za transport i<br />

vrski. Inicijativata so koja se osporuvaa navedenite ~lenovi od ovoj<br />

Pravilnik be{e podnesena od "MAT - Makedonski aviotransport" AD<br />

- Skopje, koj e podnositel i na ovaa inicijativa.<br />

Zna~ajno e da zabele`ime deka i vo toj pravilnik e predvidena<br />

primena na propisite (standardi) na istata me|unarodna organizacija<br />

(JAA), ~ij standard e sostaven del i na sega osporeniot pravilnik.<br />

Me|utoa, istiot podnositel na inicijativata vo predmetot U. br. 38/<br />

2005 ne ja osporuva{e ustavnosta i zakonitosta na ozna~eniot pravilnik<br />

od pri~ini {to vo nego se upatuvalo na primena na propisi na me-<br />

|unarodna organizacija ~ij ~len ne e Republika Makedonija, od koi vo<br />

osnova se osporuva pravilnikot so ovaa inicijativa, poradi {to Sudot<br />

ne se vpu{ti vo ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na toga{<br />

osporeniot pravilnik od ovoj aspekt.<br />

Imeno, vo predmetot U. br. 38/2005, Sudot so Re{enie pod istiot<br />

broj od 13 juli 2005 godina gi ukina ~l. 5, 6 i 7 od ozna~eniot pravilnik<br />

zatoa {to ministerot gi pre~ekoril negovite ovlastuvawa utvrdeni<br />

vo Zakonot za vozdu{na plovidba i so toa gi povredil, me|u drugite,<br />

~l. 55 od Ustavot i ~l. 61 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava, od ~ij aspekt se osporuva i ovoj pravilnik<br />

vo celina.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 3 i 10 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vladeeweto na pravoto i po~ituvaweto na op{to prifatenite<br />

normi na me|unarodnoto pravo se edni od temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija.<br />

So ~l. 55 st. 1 od Ustavot, se garantira slobodata na pazarot i<br />

pretpriemni{tvoto, a spored st. 2, Republikata obezbeduva ednakva<br />

pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema merki protiv<br />

monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

795

Slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto i principot na<br />

ednakvost na pazarnite subjekti pretpostavuva ednakva pravna polo`ba<br />

na subjektite koja treba da postoi osobeno me|u onie koi vr{at<br />

identi~na ili sli~na dejnost. Vo toj kontekst dr`avata e dol`na da<br />

prezema opredeleni merki so cel da se spre~i monopoloskata polo`ba<br />

i odnesuvawe na pazarot, za{tituvaj}i gi na toj na~in pravilata na<br />

pazarot, od edna strana i obezbeduvaj}i ednakvi uslovi i mo`nosti za<br />

site subjekti da vr{at opredelena dejnost, od druga strana.<br />

Spored ~l. 1 od Zakonot za vozdu{nata plovidba koj soglasno<br />

~l. 5 od Ustavniot zakon za sproveduvawe na Ustavot na Republika Makedonija,<br />

e prezemen kako republi~ki propis, predmet na ureduvawe so<br />

ovoj zakon e vozdu{nata plovidba vo vozdu{niot prostor na Socijalisti~ka<br />

Federativna Republika Jugoslavija, odnosno uslovite za bezbedna<br />

vozdu{na plovidba, kontrolata na letaweto, meteorolo{koto<br />

obezbeduvawe na vozdu{nata plovidba, ispituvaweto na zagrozuvaweto<br />

na bezbednosta na vozduhoplovi, potragata po vozduhplovi i spasuvaweto<br />

na vozduhoplov, ispituvaweto na nesre}i na vozduhoplovi, prekr{ocite<br />

vo vozdu{nata plovidba, inspekcijata na bezbednosta na vozdu{nata<br />

plovidba, kako i opredeleni materijalnopravni odnosi vo<br />

pogled na koristeweto na vozduhoplovite, aerodromite i letali{tata<br />

i izgradbata, odr`uvaweto i registracijata na vozduhoplovite, aerodromite<br />

i letali{tata.<br />

Vo Glava II od Zakonot, Oddel I se sodr`ani odredbi koi se<br />

odnesuvaat na posebnite uslovi za vr{ewe javen prevoz vo vozdu{niot<br />

soobra}aj.<br />

Spored ~l. 28 od Zakonot, zaradi bezbednost i urednost na javniot<br />

vozdu{en soobra}aj, organizacijata na zdru`en trud {to vr{i<br />

javen prevoz vo vozdu{niot soobra}aj (prevoznikot) mora da gi ispolnuva<br />

propi{anite uslovi, zavisno od vidot na soobra}ajot, osobeno<br />

vo pogled na: odobreniot prira~nik za operativnite postapki za vr{ewe<br />

na toj prevoz, vidot, namenata na vozduhoplovot i vozduhoplovniot<br />

i drugiot stru~en personal. Prevoznikot isto taka mora da obezbedi<br />

odr`uvawe na vozduhoplovite i da raspolaga so odobreni prira~nici<br />

za leta~ko-operativnite postapki, vo soglasnost so odredbite na ovoj<br />

zakon i so propisite doneseni vrz osnova na ovoj zakon. Vo stavot 2 od<br />

istata odredba se predviduva deka na prevoznikot {to }e podnese dokazi<br />

deka gi ispolnuva uslovite od stav 1 na ovoj ~len, sojuzniot organ<br />

na upravata nadle`en za raboti na soobra}ajot i vrskite mu izdava<br />

uverenie za ispolnuvawe na tie uslovi.<br />

Vo ~l. 29 st. 1 od Zakonot e predvideno deka javen prevoz vo me-<br />

|unarodniot vozdu{en soobra}aj mo`e da vr{i doma{en prevoznik koj<br />

pokraj uslovite od ~l. 28 na ovoj zakon, gi ispolnuva i uslovite predvideni<br />

so me|unarodnite dogovori, kako i so drugi me|unarodni akti<br />

so koi se regulira bezbednosta i urednoto vr{ewe na prevozot vo me-<br />

|unarodniot vozdu{en soobra}aj.<br />

796

Spored ~l. 4 od Zakonot, za vozdu{na plovidba mo`e da se koristi<br />

vozduhopov koj gi ispolnuva uslovite propi{ani so ovoj zakon i so<br />

propisite doneseni vrz osnova na ovoj zakon.<br />

Soglasno ~l. 8 od ovoj zakon, organizacijata ili drugo pravno<br />

lice koe koristi, odr`uva, obnovuva i poprava vozduhoplov ili vr{i<br />

izmena na vozduhoplov, motor, elisa, oprema na vozduhoplov i padobran<br />

i dr., e dol`na da organizira kontrola na vr{eweto na rabotite<br />

od zna~ewe za bezbednosta na vozdu{nata plovidba {to taa gi vr{i i<br />

da obezbedi trajno vr{ewe na taa kontrola. Kontrolata, pokraj drugoto,<br />

se vr{i osobeno nad primenuvaweto na tehni~kite normativi i na<br />

drugite propisi za gradbata, odr`uvaweto, obnovata i popravkata na<br />

vozduhoplovot i izmenata na vozduhplov, motor, elisa, oprema na vozduhoplov<br />

i padobran, potoa nad kvalitetot na vgradeniot materijal i<br />

na rezervnite delovi, nad stru~nata osposobenost na vozduhoplovniot<br />

i drugiot stru~en personal i dr.<br />

Ponatamu, Zakonot, vo poseben del - Del treti sodr`i re{enija<br />

koi se odnesuvaat za bezbednosta na javniot vozdu{en soobra}aj i na<br />

vozdu{nata plovidba voop{to. Inaku, soglasno ~l. 9 st. 1 t. 2 od Zakonot,<br />

terminite "vozdu{na plovidba" go ozna~uvaat letaweto na vozduhoplovi<br />

ili dvi`eweto na vozduhoplovi po manevarskite povr{ini<br />

i platformite na aerodromite.<br />

Vo odnos na uslovite za bezbedno koristewe na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplov, vo ~l. 73 st. 1, koj e i<br />

prv ~len od Delot tretii na Zakonot, e utvrdeno deka site tie mo`at<br />

da se koristat ako gi ispolnuvaat uslovite za bezbedna vozdu{na plovidba<br />

(tehni~ki uslovi za plovidbenost) predvidenii so ovoj zakon i<br />

so propisite doneseni so ovoj zakon. Uslovite za bezbedna vozdu{na<br />

plovidba od stav 1 na ovoj ~len se opredeluvaat zavisno od vidot, kategorijata<br />

i namenata na vozduhoplovot, odnosno od namenata na motorot,<br />

elisata, padobranot i opremata na vozduhoplovot.<br />

Spored ~l. 87 st. 1 od Zakonot, nositelot na pravoto na raspolagawe<br />

so vozduhoplovot, odnosno sopstvenikot na vozduhoplov e dol-<br />

`en vo tekot na koristeweto da vr{i pregledi i proverki na vozduhoplovot,<br />

motorot, elisata, padobranot i opremata na vozduhoplov i da<br />

gi odr`uva vo sostojba koja ozbebeduva bezbedna vozdu{na plovidba, vo<br />

soglasnost so odredbite od ovoj zakon i so propisite za odr`uvawe na<br />

vozduhoplovi doneseni vrz osnova na ovoj zakon.<br />

Spored ~l. 87 st. 2 od Zakonot, pregledite i proverkite, popravkite,<br />

zamenite i obnovite na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i<br />

oprema na vozduhoplov (odr`uvawe na vozduhoplov), preventivnoto<br />

odr`uvawe, kako i tehni~kata kontrola i kontrolata na kvalitetot na<br />

rabotite mora da se vr{at vo soglasnost so propisite doneseni vrz<br />

osnova na ovoj zakon i so tehni~kite propisi na proizvoditelot na<br />

opredelen tip vozduhoplov.<br />

797

Spored ~l. 90 st. 1 od Zakonot, ovlasteno lice za odr`uvawe i<br />

tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran<br />

i oprema na vozduhoplov mo`e da bide sekoe pravno lice koe gi<br />

ispolnuva posebnite uslovi vo pogled na rabotnite prostorii, opremenosta<br />

so tehni~ki sredstva za rabota, stru~niot personal za tie raboti<br />

i operativno - tehni~kite postapki. Na pravno lice, koe }e podnese<br />

dokaz deka gi ispolnuva propi{anite uslovi, spored stavot 2 na<br />

ovoj ~len, organot na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite na transport<br />

i vrski }e mu izdade uverenie za ispolnuvawe na tie uslovi.<br />

Vo ~l. 263 od Zakonot koj e sodr`an vo "Del ~etvrti" od Zakonot<br />

nasloven kako "Ovlastuvawa," me|u drugoto e predvideno deka sojuzniot<br />

organ na upravata nadle`en za raboti na soobra}ajot i vrskite<br />

}e donese propisi i za posebnite uslovi {to mora da gi ispolni organizacijata<br />

na zdru`en trud za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr-<br />

`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot<br />

(~l. 90 st. 1).<br />

Soglasno navedenoto ovlastuvawe ministerot za transport i<br />

vrski go donel sega osporeniot pravilnik, vo ~ij ~l. 1 se opredeluva<br />

deka so istiot se propi{uvaat posebnite uslovi {to mora da gi ispolni<br />

pravno lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na<br />

vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot.<br />

Vo ~l. 2 od osporeniot pravilnik e utvrdeno deka za pravno<br />

lice da vr{i odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot treba da<br />

gi ispolnuva posebnite uslovi navedeni vo me|unarodniot standard<br />

JAR - 145 na JAA, koj e daden vo prilog i e sostaven del na ovoj pravilnik.<br />

Razgleduvaj}i go osporeniot pravilnik vo kontekst na navedenite<br />

i drugite odredbi od Zakonot za vozdu{na plovidba nesporno<br />

proizleguva deka za donesuvawe na ovoj pravilnik ministerot za transport<br />

i vrski ima ovlastuvawe utvrdeno vo ~l. 263 od Zakonot za vozdu{na<br />

plovidba i deka istiot e donesen vo funkcija na izvr{uvawe<br />

na ~l. 90 st. 1 od toj zakon.<br />

Spored toa, a imaj}i predvid deka soglasno ~l. 96 od Ustavot<br />

organite na dr`avnata uprava rabotite od svojata nadle`nost gi<br />

vr{at samostojno i vo ramkite na Ustavot i zakonite, deka soglasno<br />

~l. 55 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata<br />

uprava ministerot, me|u drugoto, donesuva i pravilnik, koga za<br />

toa e ovlasten so zakon i deka spored ~l. 56 st. 1 od istiot zakon so<br />

pravilnik se utvrduvaat i se razrabotuvaat oddelni odredbi na zakonite<br />

zaradi nivno izvr{uvawe, spored nas, nesomneno e deka ne mo`e<br />

da se problematizira ustavnosta i zakonitosta na osporeniot pravilnik<br />

nitu od aspekt na ovlastuvaweto na subjektot koj go donel, ni od<br />

aspekt na negovata funkcija. Ova dotolku pove}e {to so ovoj pravilnik<br />

ne se utvrduvaat nitu prava i obvrski za gra|anite i pravnite lica<br />

798

kako {to se naveduva vo inicijativata.<br />

Imeno, vo konkretniot slu~aj intencijata na donositelot na<br />

osporeniot pravilnik ne e da utvrduva prava i obvrski na gra|anite i<br />

pravnite lica, nitu drugi, novi uslovi vo odnos na onie {to se predvideni<br />

vo ~l. 90 st. 1 od Zakonot za vozdu{na plovidba {to mora da gi<br />

ispolnuva organizacijata, odnosno pravnoto lice za odr`uvawe i tehni~ka<br />

kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran<br />

i oprema na vozduhoplov. Naprotiv, osporeniot pravilnik spored<br />

na{e mislewe e vo funkcija na operacionalizacija, odnosno razrabotka<br />

na ~l. 90 st. 1 od Zakonot i so nego vsu{nost se propi{uvaat soodvetni<br />

standardi koi {to, kako posebni uslovi, mora da se po~ituvaat<br />

vo pogled na rabotnite prostorii (objektot), personalot, opremenosta<br />

so tehni~ki sredstva za rabota, kako i operativno-tehni~kite raboti<br />

na koi se upatuva vo ~l. 90 st. 1 od Zakonot. Ova najneposredno proizleguva<br />

i od ~l. 2 na samiot pravilnik, kako i od me|unarodniot standard<br />

JAR - 145 na JAA koj e sostaven del na pravilnikot.<br />

[to se odnesuva do me|unarodniot standard JAR - 145 na JAA,<br />

toj e del od me|unarodnite standardi za vozduhoplovstvoto koi gi utvrduva<br />

Evropskata organizacija JAA (Zdru`eni vozduhoplovni vlasti).<br />

So ovoj standard se propi{uvaat posebnite uslovi za izdavawe na<br />

ovlastuvawa na organizacii za odr`uvawe na vozduhoplov i vozduhoplovni<br />

komponenti i op{tite operativni pravila za ovlastenite<br />

organizacii za odr`uvawe.<br />

Me|unarodniot standard JAR - 145 na JAA, kako i site drugi<br />

standardi se zadol`itelni za zemjite ~lenki na ovaa organizacija. Republika<br />

Makedonija iako sî u{te ne e ~lenka na JAA, po~ituvaweto i<br />

primenata na nejzinite standardi spored nas e opravdano ne samo {to<br />

Republika Makedonija e kandidat ~len na JAA od 1999 godina, tuku<br />

{to ovie standardi, isto taka, se vo funkcija na obezbeduvawe povisoko<br />

ramni{te na bezbedna vozdu{na plovidba.<br />

Od druga strana, nitu od ustavnopraven aspekt nema pre~ka me-<br />

|unarodnite standardi vo oddelni oblasti propi{ani od koja bilo me-<br />

|unarodna organizacija da se implementiraat vo doma{nata regulativa<br />

kako nacionalni standardi, kako {to vo slu~ajov e napraveno so<br />

osporeniot pravilnik vo odnos na me|unarodniot standard JAR - 145 na<br />

JAA od oblasta na vozduhoplovstvoto, poradi {to posebno se osporuva<br />

ovoj pravilnik.<br />

So ogled na iznesenoto, smetame deka navodite vo inicijativata,<br />

spored koi so osporeniot pravilnik vo celina se utvrduvale prava<br />

i obvrski na gra|anite i pravnite lica i deka so prezemaweto na posebnite<br />

uslovi od JAR - 145 na JAA toj se javuval kako izvor na pravo i<br />

go derogiral va`e~kiot Zakon za vozdu{na plovidba, se neosnovani.<br />

Neosnovani se i navodite vo inicijativata deka so osporeniot<br />

pravilnik subjektite na pazarot se doveduvale vo neednakva pravna<br />

polo`ba, zatoa {to posebnite uslovi predvideni vo pravilnikot gene-<br />

799

alno se odnesuvaat na site pravni lica koi pretendiraat da dobijat<br />

dozvola, odnosno ovlastuvawe za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na<br />

odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot,<br />

soglasno ~l. 90 od Zakonot za vozdu{na plovidba.<br />

Poradi navedenoto smetame deka ne mo`e osnovano da se postavi<br />

pra{aweto za soglasnosta na osporeniot pravilnik so ~l. 8 st. 1 al.<br />

3, ~l. 51 i ~l. 55 st. 2 od Ustavot, nitu so ~l. 61 st. 1 od Zakonot za<br />

organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava, vo odnos na<br />

koi se osporuva negovata ustavnost i zakonitost.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Pravilnikot za posebnite uslovi {to mora da gi ispolnuva<br />

pravno lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto<br />

na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot<br />

("SV RM," br. 87/2004).<br />

*<br />

Dopolnitelen referat po predmetot U. br. 65/2005<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija na sednicata odr`ana<br />

na 25. 01. 2006 godina, go razgleduva{e Referatot po predmetot U.<br />

br. 65/2005 vo koj "MAT - Makedonski avio-transport" AD Skopje,<br />

kako podnositel na inicijativata, ja osporuva ustavnosta i zakonitosta<br />

na Pravilnikot za posebnite uslovi {to mora da gi ispolnuva pravno<br />

lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot ("SV RM," br.<br />

87/2004).<br />

Po izlagaweto na sudijata izvestitel i po raspravata {to se<br />

vode{e, Sudot go odlo`i odlu~uvaweto po predmetot na edna od narednite<br />

sednici.<br />

2. Potsetuvame deka spored navodite vo inicijativata so donesuvawe<br />

na osporeniot pravilnik vo koj bile prezemani posebnite uslovi<br />

utvrdeni vo JAR-145 na me|unarodnata organizacija JAA, vo koja<br />

Republika Makedonija sé u{te ne e ~lenka, Ministerstvoto za transport<br />

i vrski se stavilo vo funkcija na zakonodaven organ koj odlu~uva<br />

za ~lenstvoto na Republika Makedonija vo me|unarodni organizacii i<br />

za primena na nivnite akti na teritorijata na Republika Makedonija.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva i toa deka so utvrduvaweto<br />

na posebnite uslovi, odnosno standardi {to mora da gi ispolnuva<br />

pravnoto lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola za odr`uvaweto na<br />

vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot, so<br />

osporeniot pravilnik, vsu{nost, se utvrdile prava i obvrski na gra|anite<br />

i pravnite lica {to bilo sprotivno na ~l. 61 st. 1 od Zakonot za<br />

organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

800

Poradi navedenoto, spored podnositelot na inicijativata so<br />

osporeniiot pravilnik, osven ~l. 61 st. 1 od Zakonot za organizacija i<br />

rabota na organite na dr`avnata uprava, bil povreden i principot na<br />

vladeeweto na pravoto utvrden vo ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot, potoa ~l.<br />

51, kako i ~l. 55 st. 2 od Ustavot.<br />

Imaj}i gi predvid pri~inite poradi koi se osporuva ustavnosta<br />

i zakonitosta na ovoj pravilnik, vo Referatot {to se razgleduva{e na<br />

spomenatata sednica na Sudot klu~no be{e da se odgovori na pra-<br />

{awata: dali prifa}aweto, odnosno implementacijata na me|unarodniot<br />

standard JAR - 145 na JAA vo ovoj pravilnik e sprotivno na Ustavot<br />

i dali so osporeniot pravilnik se utvrduvaat prava i obvrski na<br />

gra|anite i pravnite lica, kako {to smeta podnositelot na inicijativata.<br />

Vo odnos na prvoto pra{awe be{e izneseno stojali{te deka od<br />

ustavnopraven aspekt nema pre~ka me|unarodnite standardi vo oddelni<br />

oblasti propi{ani od koja bilo me|unarodna organizacija da se<br />

implementiraat vo doma{nata regulativa kako nacionalni standardi,<br />

kako {to vo slu~ajov e napraveno so osporeniot pravilnik.<br />

Vo odnos na vtoroto pra{awe, razgleduvaj}i go osporeniot pravilnik<br />

vo kontekst na odredbite od Zakonot za vozdu{na plovidba nesporno<br />

proizleguva{e deka za donesuvawe na ovoj pravilnik ministerot<br />

za transport i vrski imal ovlastuvawe utvrdeno vo ~l. 263 od Zakonot<br />

za vozdu{na plovidba i deka istiot e donesen vo funkcija na<br />

operacionalizacija i izvr{uvawe na ~l. 90 st. 1 od toj zakon, so ogled<br />

na toa {to so nego ne se utvrduvaat prava i obvrski na gra|anite i pravnite<br />

lica, nitu drugi, novi uslovi vo odnos na onie na koi se upatuva<br />

vo ~l. 90 st. 1 od Zakonot za vozdu{na plovidba.<br />

Ottuka, vrz osnova na navedenoto, vo referatot se predlaga{e<br />

Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na osporeniot pravilnik.<br />

3. Vo me|uvreme Sobranieto na Republika Makedonija go donese<br />

Zakonot za vozduhoplovstvoto koj e objaven vo "SV RM," br. 16/2006 od<br />

3. 02. 2006 godina. So vleguvaweto vo sila na ovoj zakon prestana da<br />

va`i sojuzniot Zakon za vozdu{na plovidba koj se primenuva{e kako<br />

republi~ki propis i vrz osnova na koj be{e donesen osporeniot pravilnik.<br />

Poradi nastanatata promena na zakonskata regulativa za vozdu-<br />

{nata plovidba se nametna potrebata od novi, dopolnitelni sogleduvawa<br />

i prou~uvawa za odlu~uvawe po navedeniot predmet, poradi {to<br />

se pristapi i kon izgotvuvawe na ovoj referat.<br />

4. Od ve}e iznesenoto, na prv pogled mo`e da se konstatira deka<br />

vo konkretniot slu~aj osporeniot pravilnik ne mo`e pove}e da egzistira<br />

vo pravniot poredok, odnosno negovoto opstojuvawe e sprotivno<br />

na Ustavot ednostavno od pri~ini {to ovoj pravilnik e donesen vo<br />

funkcija na operacionalizacija i izvr{uvawe na odredbi od zakon koj<br />

801

prestanal da va`i, a so toa prestanal i zakonskiot osnov vrz osnova na<br />

koj toj e donesen.<br />

Me|utoa, ova ne e taka ednostavno ako se ima predvid ~l. 192 od<br />

noviot Zakon za vozduhoplovstvoto. Imeno, spored ovoj ~len od Zakonot,<br />

koj e preodna odredba, podzakonskite propisi predvideni so ovoj<br />

zakon }e se donesat vo rok od edna godina od denot na vleguvaweto vo<br />

sila na ovoj Zakon (st. 1). Do denot na vleguvaweto vo sila na podzakonskite<br />

propisi, vrz osnova na ovoj zakon, }e se primenuvaat postojnite<br />

propisi {to va`ele do denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon<br />

(st. 2).<br />

Od navedenata sodr`ina na ~l. 192 od Zakonot za vozduhoplovstvoto<br />

jasno proizleguva deka va`eweto na podzakonskite propisi doneseni<br />

vrz osnova na stariot zakon, vklu~uvaj}i go i osporeniot pravilnik,<br />

e prodol`eno do denot na vleguvaweto vo sila na podzakonskite<br />

propisi {to }e se donesat vrz osnova na ovoj zakon. Toa so drugi zborovi<br />

zna~i deka so ovoj ~len od Zakonot za vozduhoplovstvoto va`eweto<br />

na osporeniot pravilnik e prodol`eno i po prestanuvawe na va`eweto<br />

na zakonot vrz ~ija osnova e donesen, odnosno i po vleguvaweto vo<br />

sila na noviot Zakon za vozduhoplovstvoto.<br />

Ottuka, po prestanuvaweto na ~lenot vrz osnova na koj e donesen,<br />

praveniot osnov za postoewe i va`ewe na osporeniot pravilnik e<br />

~l. 192 od Zakonot za vozduhplovstvoto.<br />

Imeno, so ~l. 192 od navedeniot zakon, vsu{nost, se ureduva preodniot<br />

re`im na primenata na starite podzakonski propisi na na~in<br />

{to so cel da ne se sozdade pravna praznina zakonodavecot predvidel<br />

do donesuvawe na podzakonskite akti {to se predvideni so nego da se<br />

primenuvaat postojnite propisi {to va`ele do denot na negovoto vleguvawe<br />

vo sila. Vakvo re{enie vpro~em e voobi~aeno i za zakonite od<br />

drugite oblasti koga so niv zna~itelno se menuva dotoga{nata zakonska<br />

regulativa.<br />

Pri vakva pravna sostojba, spored na{e mislewe, se nametnuva<br />

pra{aweto dali preodnoto re{enie od ~l. 192 od Zakonot za vozduhoplovstvoto,<br />

kako i sekoe drugo preodno re{enie od vakov vid, pretstavuva<br />

brana, odnosno pre~ka za ocenuvawe na soglasnosta na starite<br />

podzakonski propisi so noviot zakon vo rokovite {to se opredeleni<br />

za donesuvawe na novite podzakonski propisi ili ne i koj bi bil kriteriumot<br />

za toa.<br />

5. Od ustavnosudskata praktika naidovme samo na eden predmet<br />

koj e sli~en na ovoj vo odnos na novonastanatata pravna sostojba. Toa e<br />

predmetot U. br. 113/2002 vo koj bila osporena Uredbata za opredeluvawe<br />

na zada~ite koi mo`at da gi izvr{uvaat `enite vo rezervniot<br />

sostav na Armijata na Republika Makedonija, donesena od Vladata na<br />

Republika Makedonija ("SV RM," br. 72/1992).<br />

Pri~inite za osporuvaweto bile {to ovaa uredba bila donesena<br />

vrz osnova na zakon koj prestanal da va`i, a takov zakonski osnov so<br />

802

noviot Zakon za odbrana ne postoel.<br />

Vo obrazlo`enieto na Re{enieto U. br. 113/2002 od 6. 11. 2002<br />

godina so koe e otfrlena inicijativata za ocenuvawe na ustavnosta i<br />

zakonitosta na ovaa Uredba, me|u drugoto, e navedeno:<br />

"Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~l. 19 od Zakonot za odbrana {to<br />

sega e vo sila, proizleguva deka, sega{niot koncept na odbranata ne<br />

predviduva vo nadle`nostite na Vladata da spa|a i donesuvawe na Uredba<br />

{to poblisku bi se zaminavala so vidot na zada~ite {to treba da<br />

gi izvr{uvaat `enite vo rezervniot sostav na Armijata, kako {to<br />

be{e konceptot na Zakonot od 1992 godina, spored sodr`inata na ~l.<br />

66 st. 2 od toj Zakon. U{te pove}e, sega{niot koncept na Zakonot ne<br />

predviduva donesuvawe pove}e vidovi podzakonski akti vo vrska so<br />

slu~eweto vo rezervniot sostav, tuku vo ~l. 87 opredeluva deka na~inot<br />

na izvr{uvaweto na obvrskata za slu~ewe vo rezervniot sostav na<br />

Armijata se ureduva so pravilnik {to go donesuva ministerot za<br />

odbrana.<br />

Od analizata na ovie odredbi mo`e da se zaklu~i deka odredbite<br />

na porane{niot Zakon i Zakonot {to sega e vo sila, imaat poinakvo<br />

re{enie po odnos na nadle`niot organ za regulirawe na pra{aweto<br />

{to go sodr`i osporenata Uredba i predviduvaat opfa}awe na pra-<br />

{aweto vo razli~ni po vid podzakonski akti. Ili, pokonkretno, vo<br />

porane{niot Zakon, Vladata go regulira{e pra{aweto so Uredba, a<br />

sega ministerot za odbrana go regulira pra{aweto so pravilnik.<br />

Pri sostojba koga ~l. 173 st. 2 od Zakonot za odbrana od 2001<br />

godina, opredeluva deka propisite doneseni vrz osnova na prethodniot<br />

Zakon }e se primenuvaat dokolku ne se vo sprotivnost so odredbite na<br />

ovoj zakon, cenime deka osporeniot akt kako sprotiven na odredbite<br />

na sega{niot Zakon, poradi gore izlo`enite pri~ini, prestanal da<br />

postoi vo pravniot poredok i ne mo`e da se primenuva. Vpro~em i samiot<br />

podnositel na inicijativata konstatira deka osporenata Uredba<br />

nema praven osnov vo Zakonot za odbrana {to sega e vo sila.<br />

Imaj}i go predvid navedeniot predmet od ustavnosudskata praktika,<br />

vo koj {to Ustavniot sud, pri sli~na pravna sostojba na rabotite<br />

sepak se vpu{til vo ocenuvawe na soglasnosta na Uredbata so noviot<br />

Zakon, iako inicijativata ja otfrlil, smetame deka i vo konkretniot<br />

slu~aj neminovno e pri ocena na ustavnosta i zakonitosta na osporeniot<br />

pravilnik da se imaat predvid odredbite na noviot Zakon za<br />

vozduhoplovstvoto. Ova dotolku pove}e i pokraj toa {to vo preodnata<br />

odredba na ~l. 192 od ovoj zakon primenata na podzakonskite propisi<br />

{to va`ele do denot na negovoto vleguvawe vo sila ne e uslovena so<br />

nivnata soglasnost so toj zakon, kako {to e slu~aj vo navedeniot<br />

primer od ustavnosudskata praktika, smetame deka univerzalniot princip<br />

na ustavnost i zakonitost, spored koj zakonite mora da bidat vo<br />

soglasnost so Ustavot, a drugite propisi, kakov {to e i osporeniot<br />

pravilnik, so Ustavot i so zakonite va`i i vo preodniot re`im, odno-<br />

803

sno i vo periodot na primenata na starite propisi.<br />

6. Ottuka, imaj}i gi predvid pri~inite i motivite poradi koi<br />

se osporuva Pravilnikot, vo natamo{niot tekst na referatot }e se<br />

osvrneme na odredbite od Zakonot za vozduhoplovstvoto koi se odnesuvaat<br />

na pra{awata {to se predmet na ureduvawe na ovoj pravilnik.<br />

Na samiot po~etok vo ovoj del }e istakneme deka soglasno ~l. 3<br />

od Zakonot, podzakonskite propisi predvideni so ovoj zakon se izgotvuvaat<br />

vo soglasnost so me|unarodnite vozduhoplovni standardi, prepora~anite<br />

praktiki i legislativa na EU, ICAO, ECAC, JAA/EASA i<br />

EUROCONTROL (st. 1). Me|unarodnite standardi, regulativi, upatstva<br />

i prepora~ani pratki na koi podzakonskite propisi vr{at samo<br />

upatuvawe, direktno se smetaat za prifateni i se primenuvaat (st. 2).<br />

Vo odnos na obvrskata za odr`uvawe i tehni~kata kontrola na<br />

odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplov<br />

noviot Zakon za vozduhoplovstvoto vo ~l. 119 i 120 sodr`i<br />

skoro identi~ni odredbi kako i dosega{niot Zakon za vozduhoplovna<br />

plovidba.<br />

Spored ~l. 122 st. 1 od ovoj Zakon, odr`uvawe i tehni~ka kontrola<br />

na odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, podobran i oprema<br />

na vozduhoplov mo`e da vr{i, kako i da izrabotuva tehni~ko-tehnolo{ka<br />

dokumentacija za odr`uvaweto, pravno lice koe gi ispolnuva<br />

uslovite propi{ani od Agencijata. Spored st. 2 na ovoj ~len, na pravnoto<br />

lice koe }e podnese dokaz deka gi ispolnuva uslovite od st. 1 na<br />

ovoj ~len Agencijata mu izdava uverenie za rabota.<br />

Inaku, soglasno ~l. 7 od Zakonot, za vr{ewe na rabotite od<br />

oblasta na vozduhoplovstvoto utvrdeni so ovoj zakon se osnova Agencija<br />

za civilno vozduhoplovstvo kako samostoen organ za dr`avna<br />

uprava so svojstvo na pravno lice.<br />

Od analizata na ~l. 122 od Zakonot za vozduhoplovstvoto proizleguva<br />

deka uslovite {to treba da gi ispolnuva pravnoto lice koe<br />

mo`e da vr{i odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov<br />

soglasno ovoj zakon, za razlika od porane{niot Zakon za vozdu{na<br />

plovidba, celosno se prepu{teni da se uredat, odnosno propi-<br />

{at so podzakonski propis za ~ie donesuvawe e ovlastena Agencijata<br />

za civilno vozduhoplovstvo, kako nov poseben organ na dr`avnata<br />

uprava.<br />

Ottuka, imaj}i go predvid tokmu faktot deka osporeniot pravilnik<br />

e donesen od ministerot za transport i vrski koj spored sega<br />

va`e~kata regulativa ne e ovlasten da gi utvrduva uslovite za vr{ewe<br />

na odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

tuku za toa e ovlasten drug organ, analogno na stavot na Sudot iznesen<br />

vo predmetot od ustavnosudskata praktika, mo`e da se izrazi osnovano<br />

somnevawe vo negovata soglasnost so navedenite odredbi od Zakonot za<br />

vozduhoplovstvoto, a povrzano so toa i so ~l. 8 st. 1 al. 3 i ~l. 51 od<br />

Ustavot.<br />

804

Od druga strana, vo sostojba koga zakonodavecot voop{to ne gi<br />

utvrdil uslovite za vr{ewe na odr`uvawe i tehni~ka kontrola na<br />

odr`uvaweto na vozduhoplov, spored ovoj priod prizleguva deka vo<br />

takva sostojba osporeniot pravilnik ne mo`e da ima tretman na podzakonski<br />

akt {to e vo funkcija na operacionalizacija i izvr{uvawe<br />

na oddelni zakonski odredbi, so koja cel i e donesen, tuku na podzakonski<br />

akt so koj izvorno i originerno se utvrdeni uslovite za vr{ewe<br />

na ovaa dejnost, {to ne e dozvoleno.<br />

Zatoa, razgleduvaj}i go osporeniot pravilnik vo kontekst na<br />

navedenoto, a pritoa imaj}i go predvid i dosega{niot stav na Sudot<br />

spored koj uslovite za ostvaruvawe na pravata i za vr{ewe na opredelena<br />

dejnost (vo konkretniot slu~aj se raboti za pravoto na vr{ewe na<br />

dejnost od oblasta na vozduhoplovstvoto), mo`e da se utvrduvaat samo<br />

so zakon, a ne i so akt na ministerot ili drug funkcioner {to rakovodi<br />

so organ na dr`avnata uprava (so ~ii akti, pak, mo`e samo da se razrabotuvaat<br />

zakonski odredbi zaradi nivno izvr{uvawe, a ne i da se<br />

utvrduvaat prava i obvrski), proizleguva deka, osven so navedenite<br />

ustavni i zakonski odredbi, osnovano mo`e da se postavi pra{aweto<br />

za soglasnosta na osporeniot pravilnik i so ~l. 8 st. 1 al. 4 od Ustavot,<br />

kako i so ~l. 61 od Zakonot za organizacija i rabota na organite na<br />

dr`avnata uprava, vo odnos na koj so inicijativata, isto taka, se osporuva<br />

negovata zakonitost.<br />

5. Vrz osnova na iznesenata fakti~ka i pravna sostojba i napravenata<br />

analiza se p r e d l a g a<br />

a) Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

b) Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Pravilnikot za posebnite uslovi {to mora da gi ispolnuva<br />

pravno lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot ("SV RM,<br />

" br. 87/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 29 mart 2006 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Pravilnikot za posebnite uslovi {to mora da gi ispolnuva<br />

pravno lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto<br />

na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 87/2004).<br />

805

2. "MAT - Makedonski aviotransport" AD - Skopje na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Pravilnikot<br />

ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Pritoa, vo inicijativata najprvo se naveduva deka doma{nite<br />

avioprevoznici vo vr{ewe na svojata dejnost do donesuvawe na osporeniot<br />

pravilnik se rakovodele od Zakonot za vozdu{na plovidba<br />

("Slu`ben list na SFRJ" br. 45/1986), ICAO standardi, ^ika{kata konvencija<br />

i nejzinite aneksi (1-18) i Zbirkata na vozduhoplovni propisi.<br />

Raboteweto spored "^ika{kata konvencija" od 1944 godina i<br />

nejzinite 18 aneksi od koi Aneks 6 se odnesuval na operiraweto na vozduhoplovite<br />

i standardite za tehni~ko odr`uvawe bilo sodr`ano i<br />

vo Zakonot za vozdu{na plovidba, pokonkretno vo Glava 3, ~len 89 od<br />

ovoj zakon. Vo vrska so "^ika{kata Konvencija" ili Konvencijata za<br />

civilnata vozdu{na plovidba se naveduva deka bila donesena od Generalnoto<br />

sobranie na ICAO (International Civil Aviation Organization) -<br />

Internacionalna organizacija za civilna avijacija, a Republika Makedonija<br />

so ~lenuvaweto vo ovaa organizacija od 9 januari 1993 godina<br />

gi prifatila site nejzini pravila i preporaki.<br />

Ponatamu, vo inicijativata se naveduva deka Republika Makedonija<br />

sî u{te ne e ~lenka na JAA - JOIN Aviation Authorities - Zdru`eni<br />

vozduhoplovni vlasti, pa zatoa spored podnositelot na inicijativata,<br />

vo Republikata ne mo`ele da se primenuvaat propisite na ovaa me|unarodna<br />

organizacija.<br />

Me|utoa, Ministerstvoto za transport i vrski, bez da vodi smetka<br />

za ~lenstvoto na Republika Makedonija vo me|unarodnite organizacii,<br />

so donesuvaweto na osporeniot pravilnik, vo koj bile prezemeni<br />

posebnite uslovi utvrdeni vo JAR - 145 na me|unarodnata organizacija<br />

JAA, pokraj toa {to go derogiral Zakonot za vozdu{na plovidba,<br />

vsu{nost se stavilo i vo funkcija na zakonodaven organ koj odlu~uva<br />

za ~lenstvoto na Republika Makedonija vo me|unarodni organizacii i<br />

za primena na nivnite akti na teritorijata na Republika Makedonija.<br />

Osven toa, spored navodite vo inicijativata Ministerstvoto za<br />

transport i vrski so utvrduvaweto vo osporeniot pravilnik na posebnite<br />

uslovi, odnosno standardi {to mora da gi ispolnuva pravnoto<br />

lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola za odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot, postapilo<br />

sprotivno i na ~len 61 stav 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava, zatoa {to spored ovoj ~len od Zakonot<br />

so aktite na ministerot ne mo`e za gra|anite i pravnite lica da se<br />

utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uvaat nadle`nosti na<br />

drugi organi.<br />

Pokraj povredata na navedeniot ~len od Zakonot za organizacija<br />

i rabota na organite na dr`avnata uprava, so osporeniot pravilnik<br />

806

ila izvr{ena povreda i na principot na vladeeweto na pravoto utvrden<br />

vo ~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot, potoa ~lenot 51, kako i ~lenot<br />

55 stav 2 od Ustavot, bidej}i so ovoj pravilnik subjektite se doveduvale<br />

vo neednakva pravna polo`ba na pazarot.<br />

Od navedenite pri~ini, vo inicijativata se predlaga Sudot da<br />

povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na osporeniot<br />

pravilnik i istiot da go poni{ti poradi negovata neusoglasenost<br />

so Ustavot, zakonite i me|unarodnite akti.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka ministerot za transport i<br />

vrski osporeniot pravilnik go donel soglasno ovlastuvaweto utvrdeno<br />

vo ~lenot 263, a vo vrska so ~lenot 90 stav 1 od Zakonot za vozdu{na<br />

plovidba ("Slu`ben list na SFRJ" br. 45/1986, 28/1988, 80/1989 i 29/<br />

1990), koj so ~len 5 od Ustavniot zakon za sproveduvawe na Ustavot na<br />

Republika Makedonija be{e prezemen kako republi~ki propis i kako<br />

takov se primenuvaše i vo vremeto koga e donesen osporeniot pravilnik.<br />

Imeno, soglasno ~lenot 263 od toj zakon, republi~kiot organ na<br />

upravata nadle`en za raboti na soobra}ajot i vrskite, me|u drugoto, se<br />

ovlastuvašda donese propisi i za posebnite uslovi {to mora da gi<br />

ispolni organizacijata na zdru`en trud za odr`uvawe i tehni~ka kontrola<br />

na odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema<br />

na vozduhoplovot (~len 90 stav 1).<br />

Spored ~len 90 stav 1, pak, od istiot zakon ovlasteno lice za<br />

odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov, motor,<br />

elisa, padobran i oprema na vozduhoplov mo`e da bide sekoe pravno<br />

lice koe gi ispolnuva posebnite uslovi vo pogled na rabotnite prostorii,<br />

opremenosta so tehni~ki sredstva za rabota, stru~niot personal<br />

za tie raboti i operativno - tehni~kite postapki.<br />

Ponatamu, Sudot uvrdi deka spored ~lenot 1, so osporeniot pravilnik<br />

se propi{uvaat posebnite uslovi {to mora da gi ispolni pravno<br />

lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot.<br />

Vo ~lenot 2 od ovoj pravilnik e utvrdeno deka za pravno lice da<br />

vr{i odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot treba da gi ispolnuva<br />

posebnite uslovi navedeni vo me|unarodniot standard JAR - 145<br />

na JAA, koj e daden vo prilog i e sostaven del na ovoj pravilnik.<br />

4. Spored ~len 8 stav 1 alineja 3 i 4 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na<br />

zakonodavna, izvr{na i sudska se edni od temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 51 od Ustavot vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakon.<br />

807

So ~lenot 55 stav 1 od Ustavot, se garantira slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto, a spored stavot 2, Republikata obezbeduva<br />

ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema merki<br />

protiv monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

Spored ~len 61 stav 1 od Ustavot, Sobranieto na Republika Makedonija<br />

e pretstavnički organ na gra|anite i nositel na zakonodavnata<br />

vlast.<br />

Vo ~lenot 96 od Ustavot e utvrdeno deka organite na dr`avnata<br />

uprava rabotite od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova<br />

i vo ramkite na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na<br />

Vladata.<br />

Soglasno ~len 55 stav 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 58/2000 i 44/2002) za izvr{uvawe na zakonite i drugite propisi,<br />

ministerot donesuva pravilnici, naredbi, upatstva, planovi,<br />

programi i drugi vidovi akti koga za toa e ovlasten so zakon.<br />

Spored ~len 61 od ovoj Zakon, vo odnos na koj posebno se osporuva<br />

zakonitosta na pravilnikot, so aktite koi gi donesuva ministerot<br />

ne mo`e za gra|anite i drugite pravni lica da se utvrduvaat prava i<br />

obvrski nitu da se propi{uva nadle`nost na drugi organi.<br />

Od navedenite ustavni i zakonski odredbi proizleguva deka<br />

organite na dr`avnata uprava, kako del od izvr{nata vlast, so zakon<br />

mo`at da se ovlastat da donesuvaat pravilnici, naredbi, upatstva i<br />

drugi akti za izvr{uvawe na zakonite i deka so tie akti mo`e samo da<br />

se utvrduvaat i razrabotuvaat oddelni odredbi od zakonite zaradi nivno<br />

izvr{uvawe, da se propi{uva na~inot na postapuvaweto vo nivnoto<br />

izvr{uvawe i sli~no, a ne da se utvrduvaat prava i obvrski na gra-<br />

|anite i pravnite lica i da se propi{uva nadle`nost na drugi organi.<br />

Ova od pri~ini {to pravata i obvrskite na gra|anite i pravnite lica,<br />

kako i nadle`nostite na organite na dr`avnata vlast soglasno Ustavot<br />

mo`e da se utvrduvaat so zakon, a ne i so podzakonski akt.<br />

Ottuka, imaj}i ja predvid sodr`inata na navedenite odredbi od<br />

Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava, od<br />

edna strana i na ~lenovite 263 i 90 stav 1 od Zakonot za vozdu{na plovidba,<br />

od druga strana, jasno proizleguva deka ministerot za transport<br />

i vrski vo vremeto koga e donesen pravilnikot imal zakonsko ovlastuvawe<br />

za toa i deka ovoj pravilnik vsu{nost e donesen vo funkcija na<br />

razrabotuvawe, odnosno operacionalizacija i izvr{uvawe na ~lenot<br />

90 stav 1 od toj zakon vo koj se upatuva na uslovite {to treba da gi<br />

ispolni liceto za odr`uvawe i kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov.<br />

Me|utoa, vo konkretniot slu~aj, po podnesuvawe na inicijativata<br />

Sobranieto na Republika Makedonija go donese Zakonot za vozduhoplovstvoto<br />

koj e objaven vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 14/2006 od 3 fevruari 2006 godina. So vleguvaweto vo sila<br />

808

na ovoj zakon prestana da va`i sojuzniot Zakon za vozdu{na plovidba<br />

koj se primenuvaše kako republi~ki propis i vrz osnova na koj e donesen<br />

osporeniot pravilnik.<br />

Spored ~lenot 192 od noviot Zakon za vozduhoplovstvoto, koj e<br />

preodna odredba, podzakonskite propisi predvideni so ovoj zakon }e se<br />

donesat vo rok od edna godina od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj<br />

zakon (stav 1). Do denot na vleguvaweto vo sila na podzakonskite propisi,<br />

vrz osnova na ovoj zakon, }e se primenuvaat postojnite propisi<br />

{to va`ele do denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon (stav 2).<br />

Dokolku me|unarodnite dogovori koi gi ratifikuvala Republika Makedonija<br />

sodr`at odredbi koi se razlikuvaat od odredbite na ovoj zakon<br />

i podzakonskite akti doneseni vrz osnova na ovoj zakon, toga{ }e<br />

se primenuvaat odredbite od me|unarodnite dogovori (stav 3).<br />

Od navedenata sodr`ina na ~lenot 192 od Zakonot za vozduhoplovstvoto,<br />

me|u drugoto, proizleguva deka va`eweto na podzakonskite<br />

propisi doneseni vrz osnova na stariot zakon, vklu~uvaj}i go i<br />

osporeniot pravilnik, e prodol`eno do denot na vleguvaweto vo sila<br />

na podzakonskite propisi {to }e se donesat vrz osnova na ovoj zakon.<br />

Toa so drugi zborovi zna~i deka so ovoj ~len od Zakonot za vozduhoplovstvoto<br />

va`eweto na osporeniot pravilnik e prodol`eno i po prestanuvawe<br />

na va`eweto na zakonot vrz ~ija osnova e donesen, odnosno i<br />

po vleguvaweto vo sila na noviot Zakon za vozduhoplovstvoto.<br />

Ottuka, po prestanuvaweto na ~lenot od zakonot, kako i na celiot<br />

zakon vrz osnova na koj e donesen, pravniot osnov za postoewe i va-<br />

`ewe na osporeniot pravilnik e ~lenot 192 stav 2 od Zakonot za vozduhplovstvoto.<br />

Trgnuvaj}i od toa deka principot na ustavnost i zakonitost,<br />

spored koj zakonite mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a drugite<br />

propisi, kakov {to e i osporeniot pravilnik, so Ustavot i so zakonite,<br />

va`i sekoga{ i se odnesuva na site propisi pa i na propisite {to<br />

va`ele do vleguvaweto vo sila na noviot zakon, a se primenuvaat vo<br />

periodot do donesuvawe na novite podzakonski propisi, Sudot oceni<br />

deka preodnoto re{enie od ~lenot 192 stav 2 od Zakonot za vozduhoplovstvoto<br />

ne pretstavuva pre~ka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na osporeniot pravilnik koj, kako {to ve}e e i navedeno, ne e<br />

sporno deka ostanuva da va`i i da e del od pravniot poredok i po vleguvaweto<br />

vo sila na noviot Zakon za vozduhoplovstvoto.<br />

Ottuka, so ogled na pri~inite i motivite poradi koi se osporuva<br />

Pravilnikot, Sudot pri ocenuvawe na negovata ustavnost i zakonitost<br />

gi ima{e predvid i odredbite od Zakonot za vozduhoplovstvoto<br />

koi se odnesuvaat na pra{awata {to se predmet na ureduvawe na ovoj<br />

pravilnik, kako i nekoi drugi odredbi.<br />

Taka, vo odnos na me|unarodnite standardi, vo ~lenot 3 od ovoj<br />

zakon utvrdeno e deka podzakonskite propisi predvideni so ovoj zakon<br />

se izgotvuvaat vo soglasnost so me|unarodnite vozduhoplovni standar-<br />

809

di, prepora}anite praktiki i legislativa na EU, ICAO, ECAC, JAA/<br />

EASA i EUROCONTROL (stav 1). Me|unarodnite standardi, regulativi,<br />

upatstva i prepora~ani praktiki na koi podzakonskite propisi<br />

vr`at samo upatuvawe, direktno se smetaat za prifateni i se primenuvaat<br />

(stav 2).<br />

Vo odnos na obvrskata za odr`uvawe i tehni~kata kontrola na<br />

odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplov<br />

noviot Zakon za vozduhoplovstvoto vo ~lenovite 119 i 120 sodr`i<br />

skoro identi~ni odredbi kako i Zakonot za vozdu{na plovidba.<br />

Spored ~lenot 122 stav 1 od ovoj Zakon, odr`uvawe i tehni~ka<br />

kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, podobran i<br />

oprema na vozduhoplov mo`e da vr{i, kako i da izrabotuva tehni~kotehnolo{ka<br />

dokumentacija za odr`uvaweto, pravno lice koe gi ispolnuva<br />

uslovite propi{ani od Agencijata. Spored stavot 2 na ovoj ~len,<br />

na pravnoto lice koe }e podnese dokaz deka gi ispolnuva uslovite od<br />

stavot 1 na ovoj ~len Agencijata mu izdava uverenie za rabota.<br />

Inaku, soglasno ~len 7 od Zakonot, za vr{ewe na rabotite od<br />

oblasta na vozduhoplovstvoto utvrdeni so ovoj zakon se osnova Agencija<br />

za civilno vozduhoplovstvo kako samostoen organ na dr`avnata<br />

uprava so svojstvo na pravno lice.<br />

Od analizata na ~lenot 122 od Zakonot za vozduhoplovstvoto<br />

proizleguva deka vo nego voop{to ne se utvrdeni uslovi {to treba da<br />

gi ispolnuva pravnoto lice koe mo`e da vr{i odr`uvawe i tehni~ka<br />

kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov, tuku za razlika od porane-<br />

{niot Zakon za vozdu{na plovidba, celosno e prepu{teno tie da se<br />

uredat, odnosno propi{at so podzakonski propis na Agencijata za civilno<br />

vozduhoplovstvo, kako nov poseben organ na dr`avnata uprava.<br />

Spored toa, pri sostojba koga osporeniot pravilnik e donesen<br />

od ministerot za transport i vrski koj spored sega va`e~kata regulativa<br />

ne e ovlasten da gi utvrduva uslovite za vr{ewe na odr`uvawe<br />

i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov, tuku za toa e<br />

ovlasten drug organ, pred Sudot osnovano se postavi pra{aweto za negovata<br />

soglasnost so ~lenot 122 stav 1 od Zakonot za vozduhoplovstvoto,<br />

a povrzano so toa i so ~len 8 stav 1 alineja 3 i ~len 51 od Ustavot.<br />

Od druga strana, vo sostojba koga zakonodavecot voop{to ne gi<br />

utvrdil uslovite za vr{ewe na dejnosta - odr`uvawe i tehni~ka kontrola<br />

na odr`uvaweto na vozduhoplov, koja vo ~lenot 14 stav 1 to~ka 4<br />

od Zakonot e utvrdena kako posebna dejnost od oblasta na vozduhoplovstvoto,<br />

proizleguva deka vo takva sostojba osporeniot pravilnik<br />

ne mo`e da ima tretman na podzakonski akt {to e vo funkcija na operacionalizacija<br />

i izvr{uvawe na oddelni zakonski odredbi, so koja<br />

cel i e donesen, tuku na podzakonski akt so koj izvorno se utvrdeni<br />

uslovite za vr{ewe na ovaa dejnost, {to ne e dozvoleno.<br />

Zatoa, razgleduvaj}i go osporeniot pravilnik vo kontekst na<br />

navedenoto, a pritoa imaj}i go predvid i dosega{niot stav na Sudot<br />

810

spored koj pravata i uslovite za nivno ostvaruvawe, kako i za vr{ewe<br />

na opredelena dejnost mo`e da se utvrduvaat samo so zakon, a ne i so<br />

akt na ministerot ili drug funkcioner {to rakovodi so organ na dr`avnata<br />

uprava (so ~ii akti, pak, mo`e samo da se razrabotuvaat zakonski<br />

odredbi zaradi nivno izvr{uvawe, a ne i da se utvrduvaat prava i<br />

obvrski), osven so navedenite ustavni odredbi, pred Sudot osnovano se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na osporeniot pravilnik i so principot<br />

na podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska<br />

utvrden vo ~lenot 8 stav 1 alineja 4 od Ustavot, kako i so ~lenot<br />

61 od Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava<br />

vo odnos na koj so inicijativata, se osporuva negovata zakonitost.<br />

Ova dotolku pove}e {to vo konkretniot slu~aj, a so ogled na sodr`inata<br />

na osporeniot pravilnik, proizleguva deka neposreden<br />

izvor za ostvaruvawe na pravoto za vr{ewe na dejnosta - odr`uvawe i<br />

tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov ne e Zakonot za vozduhoplovstvoto,<br />

tuku me|unarodniot standard JAR - 145 na JAA koj<br />

{to kako praven akt na stranski subjekt celosno e prezeman so ovoj<br />

pravilnik. Me|unarodnite standardi, pak, ne mo`at da pretstavuvaat<br />

neposreden izvor na pravoto, kako {to so Ustavot, zakonite i<br />

ratifikuvanite me|unarodni dogovori proizleguva ne samo od Ustavot,<br />

tuku i od ~lenot 3 na samiot zakon vo koj se ureduva odnosot pome|u<br />

me|unarodnite standardi i podzakonskite propisi predvideni so<br />

ovoj zakon.<br />

5. Vo odnos na navodite vo inicijativata, spored koi so osporeniot<br />

pravilnik subjektite na pazarot se doveduvale vo neednakva pravna<br />

polo`ba, Sudot utvrdi deka se neosnovani, zatoa {to posebnite<br />

uslovi predvideni vo Pravilnikot generalno se odnesuvaat na site<br />

pravni lica koi pretendiraat da dobijat dozvola, odnosno ovlastuvawe<br />

za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot, poradi {to i ne go<br />

postavi pra{aweto za soglanosta na ovoj pravilnik so ~len 55 stav 2<br />

od Ustavot, vo odnos na koj, isto taka, se osporuva negovata ustavnost.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe po predmetot U. br. 65/2005 so Nacrt-odluka<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 65/<br />

2005 od 29 mart 2006 godina povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Pravilnikot za posebnite uslovi {to mora da<br />

811

gi ispolnuva pravno lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto<br />

na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," br. 87/2004).<br />

2. Ministerstvoto za transport i vrski, kako donositel na<br />

osporeniot akt vo opredeleniot rok ne dostavi odgovor po navodite<br />

sodr`ani vo re{enieto za poveduvawe na postapkata.<br />

3. So ogled na toa {to pravnata i faktičkata sostojba ne se<br />

promeneti p r e d l a g a m e:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da go ukine Pravilnikot za posebnite uslovi {to mora<br />

da gi ispolnuva pravno lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr-<br />

`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," br. 87/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~lenovite<br />

110 i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 17. 05.<br />

2006 godina, donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA Pravilnikot za posebnite uslovi {to mora<br />

da gi ispolnuva pravno lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na<br />

odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 87/2004).<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija po inicijativa na<br />

"MAT - Makedonski avio-transport" AD - Skopje so Re{enie U. br.<br />

65/2005 od 29 mart 2006 godina povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Pravilnikot ozna~en vo to~kata 1 od ovaa<br />

odluka, zatoa {to osnovano se postavi pra{aweto za negovata soglasnost<br />

so Ustavot i so zakon.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka ministerot za transport i<br />

vrski osporeniot pravilnik go donel soglasno ovlastuvaweto utvrdeno<br />

vo ~lenot 263, a vo vrska so ~lenot 90 stav 1 od Zakonot za vozdu{na<br />

plovidba ("Slu`ben list na SFRJ," br. 45/1986, 28/1988, 80/1989 i 29/<br />

1990), koj so ~len 5 od Ustavniot zakon za sproveduvawe na Ustavot na<br />

Republika Makedonija be{e prezemen kako republi~ki propis i kako<br />

takov se primenuva{e i vo vremeto koga e donesen osporeniot pravilnik.<br />

Imeno, soglasno ~lenot 263 od toj zakon, republi~kiot organ na<br />

upravata nadle`en za raboti na soobra}ajot i vrskite, me|u drugoto,<br />

812

e{e ovlasten da donese propisi i za posebnite uslovi {to mora da gi<br />

ispolni organizacijata na zdru`en trud za odr`uvawe i tehni~ka kontrola<br />

na odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema<br />

na vozduhoplovot (~len 90 stav 1).<br />

Spored ~len 90 stav 1, pak, od istiot zakon ovlasteno lice za<br />

odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov, motor,<br />

elisa, padobran i oprema na vozduhoplov mo`e da bide sekoe pravno<br />

lice koe gi ispolnuva posebnite uslovi vo pogled na rabotnite<br />

prostorii, opremenosta so tehni~ki sredstva za rabota, stru~niot personal<br />

za tie raboti i operativno - tehni~kite postapki.<br />

Ponatamu, Sudot uvrdi deka spored ~lenot 1, so osporeniot pravilnik<br />

se propi{uvaat posebnite uslovi {to mora da gi ispolni pravno<br />

lice za odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot.<br />

Vo ~lenot 2 od ovoj pravilnik e utvrdeno deka za pravno lice da<br />

vr{i odr`uvawe i tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov,<br />

motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplovot treba da gi ispolnuva<br />

posebnite uslovi navedeni vo me|unarodniot standard JAR - 145<br />

na JAA, koj e daden vo prilog i e sostaven del na ovoj pravilnik.<br />

5. Spored ~len 8 stav 1 alineja 3 i 4 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na<br />

zakonodavna, izvr{na i sudska se edni od temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 51 od Ustavot vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakon.<br />

So ~lenot 55 stav 1 od Ustavot, se garantira slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto, a spored stavot 2, Republikata obezbeduva<br />

ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema merki<br />

protiv monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

Spored ~len 61 stav 1 od Ustavot, Sobranieto na Republika Makedonija<br />

e pretstavni~ki organ na gra|anite i nositel na zakonodavnata<br />

vlast.<br />

Vo ~lenot 96 od Ustavot e utvrdeno deka organite na dr`avnata<br />

uprava rabotite od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova<br />

i vo ramkite na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na<br />

Vladata.<br />

Soglasno ~len 55 stav 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija,"<br />

br. 58/2000 i 44/2002) za izvr{uvawe na zakonite i drugite propisi,<br />

ministerot donesuva pravilnici, naredbi, upatstva, planovi, programi<br />

i drugi vidovi akti koga za toa e ovlasten so zakon.<br />

Spored ~len 61 od ovoj zakon, vo odnos na koj posebno se osporuva<br />

zakonitosta na pravilnikot, so aktite koi gi donesuva ministerot<br />

ne mo`e za gra|anite i drugite pravni lica da se utvrduvaat prava i<br />

813

obvrski nitu da se propi{uva nadle`nost na drugi organi.<br />

Od navedenite ustavni i zakonski odredbi proizleguva deka<br />

organite na dr`avnata uprava, kako del od izvr{nata vlast, so zakon<br />

mo`at da se ovlastat da donesuvaat pravilnici, naredbi, upatstva i<br />

drugi akti za izvr{uvawe na zakonite i deka so tie akti mo`e samo da<br />

se utvrduvaat i razrabotuvaat oddelni odredbi od zakonite zaradi nivno<br />

izvr{uvawe, da se propi{uva na~inot na postapuvaweto vo nivnoto<br />

izvr{uvawe i sli~no, a ne da se utvrduvaat prava i obvrski na<br />

gra|anite i pravnite lica i da se propi{uva nadle`nost na drugi<br />

organi. Ova od pri~ini {to pravata i obvrskite na gra|anite i pravnite<br />

lica, kako i nadle`nostite na organite na dr`avnata vlast soglasno<br />

Ustavot mo`e da se utvrduvaat so zakon, a ne i so podzakonski akt.<br />

Ottuka, imaj}i ja predvid sodr`inata na navedenite odredbi od<br />

Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava, od<br />

edna strana i na ~lenovite 263 i 90 stav 1 od Zakonot za vozdu{na plovidba,<br />

od druga strana, jasno proizleguva deka ministerot za transport<br />

i vrski vo vremeto koga e donesen pravilnikot imal zakonsko ovlastuvawe<br />

za toa i deka ovoj pravilnik vsu{nost e donesen vo funkcija na<br />

razrabotuvawe, odnosno operacionalizacija i izvr{uvawe na ~lenot<br />

90 stav 1 od toj zakon vo koj se upatuva{e na uslovite {to treba da gi<br />

ispolni liceto za odr`uvawe i kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov.<br />

Me|utoa, vo konkretniot slu~aj, po podnesuvawe na inicijativata<br />

Sobranieto na Republika Makedonija go donese Zakonot za vozduhoplovstvoto<br />

koj e objaven vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 14/2006 od 3 fevruari 2006 godina. So vleguvaweto vo sila na<br />

ovoj zakon prestana da va`i sojuzniot Zakon za vozdu{na plovidba koj<br />

se primenuva{e kako republi~ki propis i vrz osnova na koj e donesen<br />

osporeniot pravilnik.<br />

Spored ~lenot 192 od noviot Zakon za vozduhoplovstvoto, koj e<br />

preodna odredba, podzakonskite propisi predvideni so ovoj zakon }e se<br />

donesat vo rok od edna godina od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj<br />

zakon (stav 1). Do denot na vleguvaweto vo sila na podzakonskite propisi,<br />

vrz osnova na ovoj zakon, }e se primenuvaat postojnite propisi<br />

{to va`ele do denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon (stav 2). Dokolku<br />

me|unarodnite dogovori koi gi ratifikuvala Republika Makedonija<br />

sodr`at odredbi koi se razlikuvaat od odredbite na ovoj zakon<br />

i podzakonskite akti doneseni vrz osnova na ovoj zakon, toga{ }e se<br />

primenuvaat odredbite od me|unarodnite dogovori (stav 3).<br />

Od navedenata sodr`ina na ~lenot 192 od Zakonot za vozduhoplovstvoto,<br />

me|u drugoto, proizleguva deka va`eweto na podzakonskite<br />

propisi doneseni vrz osnova na stariot zakon, vklu~uvaj}i go i osporeniot<br />

pravilnik, e prodol`eno do denot na vleguvaweto vo sila na podzakonskite<br />

propisi {to }e se donesat vrz osnova na ovoj zakon. Toa so<br />

drugi zborovi zna~i deka so ovoj ~len od Zakonot za vozduhoplovstvoto<br />

814

va`eweto na osporeniot pravilnik e prodol`eno i po prestanuvawe<br />

na va`eweto na zakonot vrz ~ija osnova e donesen, odnosno i po vleguvaweto<br />

vo sila na noviot Zakon za vozduhoplovstvoto.<br />

Ottuka, po prestanuvaweto na ~lenot od zakonot, kako i na celiot<br />

zakon vrz osnova na koj e donesen, pravniot osnov za postoewe i<br />

va`ewe na osporeniot pravilnik e ~lenot 192 stav 2 od Zakonot za vozduhplovstvoto.<br />

Trgnuvaj}i od toa deka principot na ustavnost i zakonitost,<br />

spored koj zakonite mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a drugite<br />

propisi, kakov {to e i osporeniot pravilnik, so Ustavot i so zakonite,<br />

va`i sekoga{ i se odnesuva na site propisi pa i na propisite<br />

{to va`ele do vleguvaweto vo sila na noviot zakon, a se primenuvaat<br />

vo periodot do donesuvawe na novite podzakonski propisi, Sudot oceni<br />

deka preodnoto re{enie od ~lenot 192 stav 2 od Zakonot za vozduhoplovstvoto<br />

ne pretstavuva pre~ka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na osporeniot pravilnik koj, kako {to ve}e e navedeno, ne e<br />

sporno deka ostanuva da va`i i da e del od pravniot poredok i po vleguvaweto<br />

vo sila na noviot Zakon za vozduhoplovstvoto.<br />

Ottuka, so ogled na pri~inite i motivite poradi koi se osporuva<br />

Pravilnikot, Sudot pri ocenuvawe na negovata ustavnost i zakonitost<br />

gi ima{e predvid i odredbite od Zakonot za vozduhoplovstvoto<br />

koi se odnesuvaat na pra{awata {to se predmet na ureduvawe na ovoj<br />

pravilnik, kako i nekoi drugi odredbi.<br />

Taka, vo odnos na me|unarodnite standardi, vo ~lenot 3 od ovoj<br />

zakon utvrdeno e deka podzakonskite propisi predvideni so ovoj zakon<br />

se izgotvuvaat vo soglasnost so me|unarodnite vozduhoplovni standardi,<br />

prepora~anite praktiki i legislativa na EU, ICAO, ECAC, JAA/<br />

EASA i EUROCONTROL (stav 1). Me|unarodnite standardi, regulativi,<br />

upatstva i prepora~ani praktiki na koi podzakonskite propisi<br />

vr{at samo upatuvawe, direktno se smetaat za prifateni i se primenuvaat<br />

(stav 2).<br />

Vo odnos na obvrskata za odr`uvawe i tehni~kata kontrola na<br />

odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, padobran i oprema na vozduhoplov<br />

noviot Zakon za vozduhoplovstvoto vo ~lenovite 119 i 120 sodr`i<br />

re~isi identi~ni odredbi kako i Zakonot za vozdu{na plovidba.<br />

Spored ~lenot 122 stav 1 od ovoj zakon, odr`uvawe i tehni~ka<br />

kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov, motor, elisa, podobran i<br />

oprema na vozduhoplov mo`e da vr{i, kako i da izrabotuva tehni~kotehnolo{ka<br />

dokumentacija za odr`uvaweto, pravno lice koe gi ispolnuva<br />

uslovite propi{ani od Agencijata. Spored stavot 2 na ovoj ~len,<br />

na pravnoto lice koe }e podnese dokaz deka gi ispolnuva uslovite od<br />

stavot 1 na ovoj ~len Agencijata mu izdava uverenie za rabota.<br />

Inaku, soglasno ~len 7 od Zakonot, za vr{ewe na rabotite od<br />

oblasta na vozduhoplovstvoto utvrdeni so ovoj zakon se osnova Agencija<br />

za civilno vozduhoplovstvo kako samostoen organ na dr`avnata<br />

815

uprava so svojstvo na pravno lice.<br />

Od analizata na ~lenot 122 od Zakonot za vozduhoplovstvoto<br />

proizleguva deka vo nego voop{to ne se utvrdeni uslovi {to treba da<br />

gi ispolnuva pravnoto lice koe mo`e da vr{i odr`uvawe i tehni~ka<br />

kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov, tuku za razlika od porane{-<br />

niot Zakon za vozdu{na plovidba, celosno e prepu{teno tie da se uredat,<br />

odnosno propi{at so podzakonski propis na Agencijata za civilno<br />

vozduhoplovstvo, kako nov poseben organ na dr`avnata uprava.<br />

Spored toa, pri sostojba koga osporeniot pravilnik e donesen<br />

od ministerot za transport i vrski koj spored sega va`e~kata regulativa<br />

ne e ovlasten da gi utvrduva uslovite za vr{ewe na odr`uvawe i<br />

tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov, tuku za toa e ovlasten<br />

drug organ, Sudot oceni deka ovoj pravilnik ne e vo soglasnost so<br />

~lenot 122 stav 1 od Zakonot za vozduhoplovstvoto, a povrzano so toa i<br />

so ~len 8 stav 1 alineja 3 i ~len 51 od Ustavot.<br />

Od druga strana, vo sostojba koga zakonodavecot voop{to ne gi<br />

utvrdil uslovite za vr{ewe na dejnosta - odr`uvawe i tehni~ka kontrola<br />

na odr`uvaweto na vozduhoplov, koja vo ~lenot 14 stav 1 to~ka 4<br />

od Zakonot e utvrdena kako posebna dejnost od oblasta na vozduhoplovstvoto,<br />

proizleguva deka vo takva sostojba osporeniot pravilnik ne<br />

mo`e da ima tretman na podzakonski akt {to e vo funkcija na operacionalizacija<br />

i izvr{uvawe na oddelni zakonski odredbi, so koja cel<br />

i e donesen, tuku na podzakonski akt so koj izvorno se utvrdeni uslovite<br />

za vr{ewe na ovaa dejnost, {to ne e dozvoleno.<br />

Zatoa, razgleduvaj}i go osporeniot pravilnik vo kontekst na<br />

navedenoto, a pritoa imaj}i go predvid i dosega{niot stav na Sudot<br />

spored koj pravata i uslovite za nivno ostvaruvawe, kako i za vr{ewe<br />

na opredelena dejnost mo`e da se utvrduvaat samo so zakon, a ne i so<br />

akt na ministerot ili drug funkcioner {to rakovodi so organ na dr`avnata<br />

uprava (so ~ii akti, pak, mo`e samo da se razrabotuvaat zakonski<br />

odredbi zaradi nivno izvr{uvawe, a ne i da se utvrduvaat prava i<br />

obvrski), Sudot oceni deka osporeniot pravilnik, osven so navedenite<br />

ustavni odredbi, ne e vo soglasnost i so principot na podelbata na<br />

dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska utvrden vo ~lenot 8<br />

stav 1 alineja 4 od Ustavot, kako i so ~lenot 61 od Zakonot za organizacija<br />

i rabota na organite na dr`avnata uprava, vo odnos na koj so<br />

inicijativata se osporuva negovata zakonitost.<br />

Ova dotolku pove}e {to vo konkretniot slu~aj, a so ogled na<br />

sodr`inata na osporeniot pravilnik, proizleguva deka neposreden<br />

izvor za ostvaruvawe na pravoto za vr{ewe na dejnosta - odr`uvawe i<br />

tehni~ka kontrola na odr`uvaweto na vozduhoplov ne e Zakonot za vozduhoplovstvoto,<br />

tuku me|unarodniot standard JAR - 145 na JAA koj<br />

{to kako praven akt na stranski subjekt celosno e prezemen so ovoj<br />

pravilnik. Me|unarodnite standardi, pak, ne mo`e da pretstavuvaat<br />

neposreden izvor na pravoto, kako {to se Ustavot, zakonite i ratifi-<br />

816

kuvanite me|unarodni dogovori {to proizleguva ne samo od Ustavot,<br />

tuku i od ~lenot 3 na samiot zakon vo koj se ureduva odnosot pome|u me-<br />

|unarodnite standardi i podzakonskite propisi predvideni so ovoj<br />

zakon.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

7. Ovaa odluka Sudot ja donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r<br />

Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski<br />

i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

817

818

79. U. br.130/2005 (25. 01. 2006)<br />

Osporen akt<br />

Odluka za utvrduvawe na visinata na nadomestokot na ~lenovite<br />

na Sovetot na op{tina Aerodrom i na gradona~alnikot na op{tina<br />

Aerodrom, br. 07-172/1 od 14 juni 2005 godina ("Slu`ben glasnik na<br />

grad Skopje" br. 7/2005).<br />

Navodi vo inicijativata<br />

Podnositelot na inicijativata naveduva deka osporenata odluka<br />

e donesena od rabotno telo - Komisija za mandatni pra{awa, izbori<br />

i imenuvawa na Sovetot na op{tina Aerodrom, koe nema zakonski<br />

osnov da ureduva pra{awa, poradi {to smeta deka Odlukata bila donesena<br />

sprotivno na ~l. 36 st. 1 t. 1 od Zakonot za lokalnata samouprava,<br />

kade kako edinstven nadle`en organ koj donesuva propisi e utvrden<br />

sovetot na op{tinata.<br />

So ogled na toa {to so osporenata odluka na ~lenovite na Sovetotot<br />

na op{tinata im bilo utvrdeno pravo na mese~en pau{alen nadomestok,<br />

nasproti odredbite na ~l. 45 i ~l. 100 od Zakonot za lokalnata<br />

samouprava, spored koi ~lenovite na Sovetot imale pravo na nadomestok<br />

najmnogu do 30% od prose~nata mese~na plata vo Republikata,<br />

podnositelot na inicijativata smeta deka osporenata odluka ne<br />

bila vo soglasnost so navedenite odredbi od Zakonot.<br />

Ponatamu, podnositelot na inicijativata naveduva deka gradona~alnikot<br />

ja vr{i funkcijata profesionalno, poradi {to smeta deka<br />

opredeleniot mese~en nadomestok vo ~l. 5 od osporenata odluka bil vo<br />

sprotivnost so ~l. 17-v od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za li~nite dohodi i drugite nadomestoci na pratenicite vo Sobranieto<br />

na Republika Makedonija i drugite izbrani i imenuvani lica<br />

vo Republikata odredbite, so koj se utvrduva visinata na platata na<br />

gradona~alnikot.<br />

So ogled na toa {to vo osporenata odluka bilo predvideno da<br />

se primenuva od mesec april 2005 godina, a ne od nejzinoto objavuvawe<br />

vo slu`benoto glasilo na op{tinata, odnosno da ima retroaktivno dejstvo,<br />

podnositelot na inicijativata smeta deka istata ne bila vo soglasnost<br />

so ~l. 51 i 52 st. 4 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Vo inicijativata e sodr`an i poseben predlog za donesuvawe<br />

re{enie za zapirawe na izvr{uvaweto na osporenata odluka, od pri~i-<br />

819

na {to neosnovano se zloupotrebuvale parite na gra|anite.<br />

820<br />

Sodr`ina na odlukata<br />

Komisijata za mandatni pra{awa, izbori i imenuvawa na Sovetot<br />

na op{tina Aerodrom, na sednicata odr`ana na 14. 06. 2005 godina,<br />

vrz osnova na ~l. 45 i ~l. 100 od Zakonot za lokalnata samouprava i<br />

~l. 24 i 46 od Statutot na op{tina Aerodrom, donela Odluka za utvrduvawe<br />

nadomestok na ~lenovite na Sovetot na op{tina Aerodrom i<br />

na gradona~alnikot na op{tina Aerodrom.<br />

Spored ~l. 1 od Odlukata, so ovaa odluka se utvrduva nadomestokot<br />

na ~lenovite na Sovetot na op{tinata Aerodrom za izvr{uvawe<br />

na zada~ite svrzani so ostvaruvaweto na funkcijata ~len na Sovetot,<br />

koja }e va`i do donesuvawe na nov Zakon za nadomestoci na ~lenovite<br />

na Sovetot.<br />

Spored ~l. 2 od Odlukata, nadomestokot od ~l. 1 na odlukata na<br />

~lenovite na Sovetot se utvrduva vo mese~en iznos od 14.000,00 denari,<br />

i toa za prisustvo na sednici, u~estvo vo rabotata na rabotnite tela<br />

na Sovetot, za izvr{uvawe na zada~ite koi }e gi doveri Sovetot, za neposredno<br />

sledewe na odredeni pra{awa od nadle`nost na Sovetotot,<br />

za u~estvo vo izgotvuvawe i prou~uvawe materijali za Sovetot, za kontaktirawe<br />

so institucii i gra|ani i za poseta na mesnite zaednici,<br />

op{testveni organizacii i zdru`enija na gra|ani i za vr{ewe na drugi<br />

zada~i.<br />

Spored ~l. 3 od Odlukata, na pretsedatelot na Sovetot na op{tinata<br />

za podgotovka na sednica, koordinacija i vodewe na sednici na<br />

Sovetot, mu se utvrduva dopolnitelen iznos od 6.000,00 denari mese~no.<br />

Spored ~l. 4 od Odlukata, na ~lenovite na Sovetot opredeleni<br />

za sklu~uvawe na brakovi za anga`iranost na denovite koga sklu~uvaat<br />

brakovi im se utvrduva nadomestok od 1.200,00 denari vo koj e presmetan<br />

i nadomestok za koristewe na prevoz.<br />

Spored ~l. 5 od Odlukata, na gradona~alnikot na op{tinata za<br />

vr{ewe na rabotite opredeleni od Sovetot mu se opredeluva mese~en<br />

nadomestok vo iznos od 25.000,00 denari.<br />

Spored ~l. 6 od Odlukata, Odlukata }e ja izvr{i gradona~alnikot<br />

vo rok od 7 dena po donesuvaweto na Buxetot na op{tina Aerodrom.<br />

Spored ~l. 7 od Odlukata, Odlukata }e se primenuva od mesec<br />

april 2005 godina, a spored ~l. 8, Odlukata }e se objavi vo "Slu`ben<br />

glasnik na grad Skopje."<br />

Odlukata e donesena pod br. 07-172/1 od 14. 06. 2005 godina i<br />

objavena e vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje," br. 7/2005 od 4. 07. 2005<br />

godina.

Ustavnosudska praktika<br />

1. So Odluka U. br. 48/2002 od 20. 11. 2002 godina, Sudot gi ukinal:<br />

a) Odlukata za izmeni i dopolnuvawe na Odlukata za opredeluvawe<br />

visinata na nadomestokot na ~lenovite na Sovetot za u~estvo na<br />

sednica na Sovet i sednica na rabotnite tela na Sovetot, donesena od<br />

Sovetot na op{tina Bitola na 31 mart 1999 godina; i<br />

b) Odlukata za izmeni i dopolnuvawa na Odlukata za opredeluvawe<br />

visinata na nadomestokot na ~lenovite na Sovetot za u~estvo na<br />

sednici na Sovetot i sednicite na rabotnite tela na Sovetot, donesena<br />

na 14. 02. 2001 godina od Sovetot na op{tina Bitola.<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na osporenite odluki vo odnos so<br />

odredbata od ~l. 37 od Zakonot za lokalna samouprava koj va`el vo vremeto<br />

na donesuvaweto na odlukite, kako i ~l. 45 i ~l. 100 od Zakonot za<br />

lokalna samouprava koj e vo pravniot poredok, Sudot ocenil deka i<br />

spored stariot zakon i spored Zakonot koj e vo sila ~lenovite na Sovetot<br />

imale i imaat pravo na nadomestok za prisustvo na sednici, a ne<br />

mese~en nadomest odnosno pau{alen nadomestok, poradi {to tie ne se<br />

vo soglasnost so Zakonot za lokalnata samouprava.<br />

Voedno, Sudot ocenil deka pretsedava~ot na sovetot odnosno<br />

pretsedatelot na sovetot e ~len na sovetot i kako takov mo`e da ima<br />

pravo na nadomestok kako i drugite sovetnici, no ne i pau{alen nadomestok.<br />

Sudot, isto taka ocenil deka so ogled na toa {to vo navedenite<br />

odluki bilo predvideno tie da stapat vo sila so denot na donesuvawe, a<br />

ne po objavuvaweto vo Slu`ben glasnik na op{tina, tie ne se vo soglasnost<br />

i so ~l. 52 st. 1 od Ustavot spored koj zakonite i drugite propisi<br />

se objavuvaat pred da vlezat vo sila.<br />

2. So Odluka U. br. 155/2003 od 05. 05. 2004 godina, Sudot ja ukinal<br />

Odlukata za opredeluvawe na mese~en pau{al na ~lenovite na Sovetot<br />

na op{tina Blatec, donesena od Sovetot na op{tina Blatec pod<br />

br. 07-144/1 od 26. 04. 2003 godina.<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na osporenata odluka vo odnos so<br />

~l. 45 i ~l. 100 od Zakonot za lokalna samouprava, Sudot utvrdil deka<br />

~lenovite na Sovetot na op{tina Blatec imaat pravo na nadomestok<br />

za prisustvo na sednica i nadomestok na patni i dnevni tro{oci, a ne<br />

mese~en pau{alen nadomestok, poradi {to Sudot utvrdil deka osporenata<br />

odluka ne e vo soglasnost so Zakonot za lokalnata samouprava.<br />

Voedno, Sudot utvrdil deka poradi toa {to so osporenata odluka<br />

e predvideno da vleze vo sila so denot na donesuvaweto, a ne po objavuvaweto<br />

vo Slu`ben glasnik na op{tinata, deka taa ne e vo soglasnost<br />

i so ~l. 52 st. 1 od Ustavot, spored koj zakonite i drugite propisi<br />

se objavuvaat pred da vlezat vo sila.<br />

821

3. Identi~na e praktikata i po predmetite U. br. 223/2001 i U.<br />

br. 6/2002, vo koi Sudot gi otstranil od pravniot poredok odlukite doneseni<br />

od Sovetot na op{tinata vo koi bilo predvideno za prisustvo<br />

na sednici na Sovetot i prisustvo na rabotni tela, sovetnicite da<br />

dobivaat mese~en pau{al vo fiksen iznos.<br />

4. So Re{enie U. br. 127/2005 godina od 2. 11. 2005 godina, Sudot<br />

povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata<br />

za utvrduvawe nadomestok na ~lenovite na Sovetot na op{tina Kisela<br />

Voda, br. 07-792/6 od 3. 06. 2005 godina, donesena od Sovetot na op{tina<br />

Kisela Voda, i go zaprel izvr{uvaweto na poedine~nite akti ili dejstvija<br />

{to se prezemaat vrz osnova na navedenata odluka.<br />

Sudot utvrdil deka ~lenovite na Sovetot imaat pravo na nadomestok<br />

za prisustvo na sednici, a ne na mese~en pau{alen nadomestok,<br />

od kade proizleguva osnovano somenie za nesoglasnost na Odlukata so<br />

navedenite zakonski odredbi.<br />

Vrz osnova na odredbite na Zakonot za lokalnata samouprava<br />

Sudot ocenil deka pretsedatelot na Sovetot e ~len na sovetot i kako<br />

takov mo`e da ima pravo na nadomestok kako i drugite sovetnici, no<br />

ne i na pau{alen nadomestok, kako {to opredeluva osporenata odluka.<br />

So ogled na faktot {to so osporenata odluka se predviduva<br />

istata da vleze vo sila so denot na donesuvaweto, a ne po objavuvaweto,<br />

kako {to uredil ~l. 51 st. 1 od Ustavot, Sudot ocenil deka osporenata<br />

odluka mo`e da se stavi pod somnenie po odnos na nejzinata soglasnost<br />

so navedenata ustavna odredba.<br />

Imaj}i go predvid faktot {to osporenata odluka e donesena na<br />

tretata sednica na Sovetot, a so nea se predviduva istata da se primenuva<br />

od konstituiraweto na Sovetot, {to zna~i deka istata ima povratno<br />

dejstvo smetano od prvata sednica, Sudot ocenil deka Odlukata<br />

mo`e da se stavi pod somnenie i po odnos na nejzinata soglasnost so ~l.<br />

52 st. 4 od Ustavot.<br />

822<br />

Pravno mislewe<br />

1. Soglasno ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot vladeeweto na pravoto e<br />

temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~l. 51 od Ustavot, zakonite mora da bidat vo soglasnost<br />

so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot i so zakon. Sekoj e dol`en<br />

da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~l. 52 st. 1 od Ustavot, zakonite i site drugi propisi<br />

se objavuvaat pred da vlezat vo sila. Spored st. 4 od istata odredba, zakonite<br />

i drugite propisi ne mo`at da imaat povratno dejstvo, osven po<br />

isklu~ok, vo slu~aj koga toa e popovolno za gra|anite.<br />

Soglasno ~l. 32 st. 1 od Zakonot za lokalnata samouprava ("SV<br />

RM," br. 5/2002), sovetot e pretstavni~ki organ na gra|anite koj odlu-<br />

~uva vo ramkite na nadle`nostite na op{tinata. Soglasno st. 2 na ist-

iot ~len, za razgleduvawe na pra{awa i utvrduvawe predlozi od odredena<br />

oblast, sovetot od svojot sostav mo`e da formira postojani i<br />

povremeni komisii. Soglasno st. 3 na istiot ~len, sostavot i na~inot<br />

na izborot na ~lenovite na komisiite od st. 2 se ureduvaat so statutot.<br />

So ~l. 36 od istiot zakon se utvrduva nadle`nosta na sovetot na<br />

op{tinata, pri {to vo st. 1 t. 1 se utvrduva deka vo nadle`nost na sovetot<br />

na op{tinata e da go donesuva statutot na op{tinata i drugite<br />

propisi.<br />

Spored ~l. 45 od Zakonot, ~lenovite na sovetot imaat pravo na<br />

nadomestok za prisustvo na sednici i nadomestok na patnite i dnevnite<br />

tro{oci, vo ramkite utvrdeni so zakon.<br />

Soglasno ~l. 100 od Zakonot, do donesuvaweto na zakonot od ~l.<br />

45 na ovoj zakon, ~lenovite na sovetot }e primaat nadomestok za prisustvo<br />

na sednica na sovetot bez ogled na nejzinoto vremetraewe, najmnogu<br />

do 30% od prose~nata mese~na neto plata vo Republika Makedonija<br />

isplatena vo poslednite tri meseci, a nadomestocite za patnite i<br />

dnevnite tro{oci }e im se isplatuvaat spored propisite koi se odnesuvaat<br />

na dr`avnite slu`benici.<br />

Soglasno ~l. 52 st. 2 od Zakonot, gradona~alnikot ja vr{i svojata<br />

funkcija profesionalno. Soglasno st. 3 na istiot ~len, za vreme<br />

na vr{eweto na funkcijata gradona~alnikot ne mo`e da vr{i druga<br />

profesionalna dejnost. Soglasno st. 8 na istiot ~len, platata i nadomestocite<br />

na gradona~alnikot se ureduvaat so zakon.<br />

Soglasno ~l. 17-v st. 1 od Zakonot za platite i drugite nadomestoci<br />

na pratenicite vo Sobranieto na Republika Makedonija i drugite<br />

izbrani i imenuvani lica vo Republikata ("SV SRM," br. 36/1990,<br />

"SV RM,"br. 38/1991, 23/1997 i 37/2005), koeficientot za utvrduvawe na<br />

platite na gradona~alnicite na op{tinite i za gradona~alnikot na<br />

grad Skopje iznesuva od 2,70 do 3,70. Spored st. 2 na istiot ~len, koeficientot<br />

od st. 1 se opredeluva spored brojot na `itelite na op{tinata.<br />

Spored st. 3 na istiot ~len, koeficientot za utvrduvawe na platata<br />

na gradona~alnikot na grad Skopje iznesuva 3,70. Spored st. 4 na<br />

istiot ~len, gradona~alnicite koi funkcijata ja vr{at volonterski,<br />

imaat pravo na nadomestok na plata vo visina od 30% od soodvetniot<br />

iznos vo st. 1 na ovoj ~len. Spored st. 5 na istiot ~len, pravata na gradona~alnicite<br />

utvrdeni so ovoj zakon im pripa|aat na gradona~alnicite<br />

od denot na nivniot izbor do krajot na mesecot vo koj im prestanal<br />

mandatot, ako so ovoj zakon ne e poinaku opredeleno.<br />

2. Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~l. 32 st. 1, 2 i 3 i ~l. 36 st. 1 t. 1<br />

od Zakonot za lokalnata samouprava, proizleguva deka zakonodavecot<br />

opredelil deka sovetot na op{tinata, kako pretstavni~ki organ na<br />

gra|anite, mo`e za razgleduvawe na pra{awa i predlozi od odredena<br />

oblast, od svojot sostav da formira postojani i povremeni komisii.<br />

Vo ramkite na ovaa zakonska nadle`nost, Sovetot na op{tina Aerodrom<br />

formiral Komisija za mandatni pra{awa, izbori i imenuvawa.<br />

823

Me|utoa, zakonodavecot jasno opredelil deka statutot i drugite propisi<br />

na op{tinata gi donesuva sovetot na op{tinata. Vo nadle`nost na<br />

Komisijata e da razgleduva odredeni pra{awa i da dava predlozi do<br />

Sovetotot na opštinata za na~inot na nivnoto re{avawe, od {to nesomneno<br />

proizleguva deka Komisijata nema nadle`nost da odlu~uva,<br />

odnosno da donesuva propisi.<br />

So ogled na toa {to osporenata odluka e donesena od strana na<br />

Komisijata za mandatni pra{awa, izbori i imenuvawa, a ne od Sovetotot<br />

na op{tinata, smetame deka mo`e osnovano da se postavi pra{aweto<br />

za nejzinata soglasnost so ~l. 36 st. 1 t. 1 od Zakonot za lokalnata<br />

samouprava.<br />

Od sodr`inata na ~l. 45 i 100 na Zakonot za lokalnata samouprava<br />

proizleguva deka zakonodavecot utvrdil ~lenovite na sovetotot<br />

da imaat pravo na nadomestok za prisustvo na sednici najmnogu do<br />

30% od prose~nata neto mese~na plata vo Republika Makedonija isplatena<br />

vo poslednite tri meseci, kako i pravo na nadomest na patni i<br />

dnevni tro{oci koi }e im se isplatuvaat spored propisite koi se<br />

odnesuvaat na dr`avnite slu`benici. Navedenite odredbi ne predviduvaat<br />

posebno pravo na nadomestok na ~lenovite na sovetot za: prisustvo<br />

na sednici, u~estvo vo rabota na rabotnite tela na sovetot, za<br />

izvr{uvawe na zada~ite koi }e gi doveri sovetot, za neposredno sledewe<br />

na odredeni pra{awa od nadle`nost na sovetot, za u~estvo vo izgotvuvawe<br />

i prou~uvawe na materijali za sovetot, za kontaktirawe so<br />

institucii i gra|ani, za poseti na mesnite zaednici, op{testveni<br />

organizacii i zdru`enija na gra|ani, za vr{ewe na drugi zada~i ili<br />

pak za anga`iranost vo denovite koga se sklu~uvaat brakovi.<br />

Spored toa, Zakonot za lokalnata samouprava ne predviduva<br />

pravo na sovetnicite na mese~en pau{al za prisustvo na sednici i izvr{uvawe<br />

na drugi zada~i vo fiksen iznos, kako {to toa pravo e opredeleno<br />

vo osporenata odluka.<br />

Ottamu, analiziraj}i ja sodr`inata na osporenata odluka vo<br />

odnos so odredbite od ~l. 45 i 100 od Zakonot za lokalnata samouprava,<br />

cenime deka ~lenovite na Sovetot imaat pravo na nadomestok za prisustvo<br />

na sednici utvrden so zakon, a ne pravo na mese~en pau{alen nadomestok,<br />

od kade proizleguva deka Odlukata bi mo`ela da se stavi pod<br />

somnenie vo odnos na nejzinata soglasnost so navedenite zakonski<br />

odredbi.<br />

Vrz osnova na odredbite na Zakonot za lokalnata samouprava<br />

na{ stav e deka pretsedatelot na Sovetot e ~len na sovetot i kako takov<br />

mo`e da ima pravo na nadomestok kako i drugite sovetnici, no ne i<br />

na dopolnitelen mese~en pau{alen nadomestok, kako {to opredeluva<br />

osporenata odluka.<br />

Od sodr`inata na ~l. 52 na Zakonot za lokalnata samouprava<br />

proizleguva deka funkcijata gradona~alnik se izvr{uva profesionalno.<br />

Gradona~alnikot ima pravo na plata i nadomestoci na plata utv-<br />

824

deni so zakon. Platata i nadomestocite na gradona~alnikot se opredeluvaat<br />

vo soglasnost so odredbite na Zakonot za platite i drugite<br />

nadomestoci na pratenicite vo Sobranieto na Republika Makedonija<br />

i drugite izbrani i imenuvani lica vo Republikata.<br />

So ogled na toa {to so ~l. 45 od Zakonot za lokalnata samouprava<br />

se utvrduva pravo na nadomestok za prisustvo na sednici za ~lenovite<br />

na sovetot, a takvo pravo ne se utvrduva za gradona~alnikot, cenime<br />

deka nadomestokot na gradona~alnikot utvrden so osporenata<br />

odluka mo`e osnovano da se stavi pod somnenie vo odnos na soglasnosta<br />

so navedenata zakonska odredba.<br />

Imaj}i predvid deka osporenata odluka e donesena na 14. 06.<br />

2005 godina, a objavena vo Slu`ben glasnik br. 7 od 4. 07. 2005 godina i<br />

se predviduva primena od mesec april 2005 godina, odnosno namesto po<br />

objavuvaweto, se utvrduva povratno dejstvo na nejzinata primena, cenime<br />

deka Odlukata mo`e da se stavi pod somnenie i po odnos na nejzinata<br />

soglasnost so ~l. 52 st. 1 od Ustavot.<br />

Osven toa, ottamu {to, spored na{e mislewe vo ovoj slu~aj ne<br />

stanuva zbor za povratno dejstvo {to e popovolno za gra|anite kako<br />

{to opredelil ~l. 52 st. 4 od Ustavot, tuku za povratno dejstvo popovolno<br />

za konkretno opredelen pomal broj na lica - vr{iteli na dol`nost<br />

~lenovi na Sovetot na točno opredelena edinica na lokalnata samouprava,<br />

op{tinata Aerodrom, smetame deka Odlukata mo`e da se<br />

stavi pod somnenie i po odnos na nejzinata soglasnost so ovaa ustavna<br />

odredba.<br />

3. Po odnos na predlogot vo inicijativata za donesuvawe re{enie<br />

za zapirawe na izvr{uvaweto na osporenata odluka, do donesuvawe<br />

na kone~na odluka, smetame deka se ispolneti uslovite od ~l. 27 st. 1<br />

od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija za donesuvawe<br />

na vakvo re{enie, bidej}i so izvr{uvaweto na poedine~nite akti<br />

ili dejstvija {to se prezemaat vrz osnova na osporenata odluka mo`e<br />

da nastanat te{ko otstranlivi posledici.<br />

Ottuka, vrz osnova na napravenata analiza, utvrdenata fakti~ka<br />

i pravna sostojba, od koja proizleguva osnovano somnenie za soglasnost<br />

na osporenata Odluka so navedenite odredbi od Ustavot i Zakonot<br />

za lokalnata samouprava, se p r e d l a g a :<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Odlukata za utvrduvawe nadomestok na ~lenovite na Sovetot<br />

na op{tina Aerodrom i na gradona~alnikot na op{tina Aerodrom,<br />

br. 07-172/1 od 14. 06. 2005 godina, donesena od Komisijata za mandatni<br />

pra{awa, izbori i imenuvawa na Sovetot na op{tina Aerodrom<br />

("Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 7/2005).<br />

*<br />

825

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 27 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 25 januari<br />

2006 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Odlukata za utvrduvawe nadomestok na ~lenovite na Sovetot<br />

na op{tina Aerodrom i na gradona~alnikot na op{tina Aerodrom,<br />

br. 07-172/1 od 14 juni 2005 godina, donesena od Komisijata za mandatni<br />

pra{awa, izbori i imenuvawa na Sovetot na op{tina Aerodrom<br />

("Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 7/2005).<br />

2. SE ZAPIRA izvr{uvaweto na poedine~nite akti ili dejstvija<br />

{to se prezemaat vrz osnova na Odlukata ozna~ena vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

3. Jon~e Cvetkovski od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ova<br />

re{enie.<br />

Podnositelot na inicijativata naveduva deka osporenata odluka<br />

e donesena od rabotno telo - Komisija za mandatni pra{awa, izbori<br />

i imenuvawa na Sovetot na op{tina Aerodrom, koe nema zakonski<br />

osnov da ureduva pra{awa, poradi {to smeta deka Odlukata bila donesena<br />

sprotivno na ~len 36 stav 1 to~ka 1 od Zakonot za lokalnata<br />

samouprava, kade kako edinstven nadle`en organ koj donesuva propisi<br />

e utvrden sovetot na op{tinata.<br />

So ogled na toa {to so osporenata odluka na ~lenovite na Sovetotot<br />

na op{tinata im bilo utvrdeno pravo na mese~en pau{alen<br />

nadomestok, nasproti odredbite na ~len 45 i ~len 100 od Zakonot za<br />

lokalnata samouprava, spored koi ~lenovite na Sovetot imale pravo<br />

na nadomestok najmnogu do 30% od prose~nata mese~na plata vo Republikata,<br />

podnositelot na inicijativata smeta deka osporenata odluka<br />

ne bila vo soglasnost so navedenite odredbi od Zakonot.<br />

Ponatamu, podnositelot na inicijativata naveduva deka gradona~alnikot<br />

ja vr{i funkcijata profesionalno, poradi {to smeta deka<br />

opredeleniot mese~en nadomestok vo ~len 5 od osporenata odluka bil<br />

vo sprotivnost so ~len 17-v od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za li~nite dohodi i drugite nadomestoci na pratenicite<br />

vo Sobranieto na Republika Makedonija i drugite izbrani i imenuvani<br />

lica vo Republikata, so koj se utvrduva visinata na platata na<br />

gradona~alnikot.<br />

So ogled na toa {to vo osporenata odluka bilo predvideno taa<br />

da se primenuva od mesec april 2005 godina, a ne od nejzinoto objavuva-<br />

826

we vo slu`benoto glasilo na op{tinata, odnosno da ima retroaktivno<br />

dejstvo, podnositelot na inicijativata smeta deka istata ne bila vo<br />

soglasnost so ~len 51 i 52 stav 4 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Vo inicijativata e sodr`an i poseben predlog za donesuvawe<br />

re{enie za zapirawe na izvr{uvaweto na osporenata odluka, od pri~ina<br />

{to neosnovano se zloupotrebuvale parite na gra|anite.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka Komisijata za mandatni<br />

pra{awa, izbori i imenuvawa na Sovetot na op{tina Aerodrom, na sednicata<br />

odr`ana na 14 juni 2005 godina, vrz osnova na ~len 45 i ~len<br />

100 od Zakonot za lokalnata samouprava i ~len 24 i 46 od Statutot na<br />

op{tina Aerodrom, donela Odluka za utvrduvawe nadomestok na ~lenovite<br />

na Sovetot na op{tina Aerodrom i na gradona~alnikot na<br />

op{tina Aerodrom.<br />

Spored ~len 1 od Odlukata, so ovaa odluka se utvrduva nadomestokot<br />

na ~lenovite na Sovetot na op{tinata Aerodrom za izvr{uvawe<br />

na zada~ite svrzani so ostvaruvaweto na funkcijata ~len na<br />

Sovetot, koja }e va`i do donesuvawe na nov Zakon za nadomestoci na<br />

~lenovite na Sovetot.<br />

Spored ~len 2 od Odlukata, nadomestokot od ~len 1 na odlukata<br />

na ~lenovite na Sovetot se utvrduva vo mese~en iznos od 14.000,00 denari,<br />

i toa za prisustvo na sednici, u~estvo vo rabotata na rabotnite<br />

tela na Sovetot, za izvr{uvawe na zada~ite koi }e gi doveri Sovetot,<br />

za neposredno sledewe na odredeni pra{awa od nadle`nost na Sovetot,<br />

za u~estvo vo izgotvuvawe i prou~uvawe materijali za Sovetot, za<br />

kontaktirawe so institucii i gra|ani i za poseta na mesnite zaednici,<br />

op{testveni organizacii i zdru`enija na gra|ani i za vr{ewe na<br />

drugi zada~i.<br />

Spored ~len 3 od Odlukata, na pretsedatelot na Sovetot na<br />

op{tinata za podgotovka na sednica, koordinacija i vodewe na sednici<br />

na Sovetot, mu se utvrduva dopolnitelen iznos od 6.000,00 denari<br />

mese~no.<br />

Spored ~len 4 od Odlukata, na ~lenovite na Sovetot opredeleni<br />

za sklu~uvawe na brakovi, za anga`iranost na denovite koga sklu-<br />

~uvaat brakovi im se utvrduva nadomestok od 1.200,00 denari vo koj e<br />

presmetan i nadomestok za koristewe na prevoz.<br />

Spored ~len 5 od Odlukata, na gradonačalnikot na op{tinata<br />

za vr{ewe na rabotite opredeleni od Sovetot mu se opredeluva mese-<br />

~en nadomestok vo iznos od 25.000,00 denari.<br />

Spored ~len 6 od Odlukata, Odlukata }e ja izvr{i gradona~alnikot<br />

vo rok od 7 dena po donesuvaweto na Buxetot na op{tina Aerodrom.<br />

Spored ~len 7 od Odlukata, Odlukata }e se primenuva od mesec<br />

april 2005 godina, a spored ~len 8, Odlukata }e se objavi vo "Slu`ben<br />

glasnik na grad Skopje."<br />

827

Odlukata e donesena pod br. 07-172/1 od 14 juni 2005 godina i<br />

objavena e vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje," br. 7/2005 od 4 juli<br />

2005 godina.<br />

5. Soglasno ~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vladeeweto na pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija.<br />

Soglasno ~len 51 od Ustavot, vo Republika Makedonija zakonite<br />

moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so<br />

Ustavot i so zakon. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~len 52 stav 1 od Ustavot, zakonite i site drugi propisi<br />

se objavuvaat pred da vlezat vo sila. Spored stav 4 od istata<br />

odredba, zakonite i drugite propisi ne mo`at da imaat povratno<br />

dejstvo, osven po isklu~ok, vo slu~aj koga toa e popovolno za gra|anite.<br />

Soglasno ~len 32 stav 1 od Zakonot za lokalnata samouprava<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 5/2002), sovetot e<br />

pretstavnički organ na gra|anite koj odlu~uva vo ramkite na nadle-<br />

`nostite na op{tinata. Soglasno stav 2 na istiot ~len, za razgleduvawe<br />

na pra{awa i utvrduvawe predlozi od odredena oblast, sovetot<br />

od svojot sostav mo`e da formira postojani i povremeni komisii. Soglasno<br />

stav 3 na istiot ~len, sostavot i na~inot na izborot na ~lenovite<br />

na komisiite od stavot 2 se ureduvaat so statutot.<br />

So ~len 36 od istiot zakon se utvrduva nadle`nosta na sovetot<br />

na op{tinata, pri {to vo stav 1 to~ka 1 se utvrduva deka vo nadle`nost<br />

na sovetot na op{tinata e da go donesuva statutot na op{tinata i<br />

drugite propisi.<br />

Spored ~len 45 od istiot zakon, ~lenovite na sovetot imaat<br />

pravo na nadomestok za prisustvo na sednici i nadomestok na patnite<br />

i dnevnite tro{oci, vo ramkite utvrdeni so zakon.<br />

Soglasno ~len 100 od Zakonot, koj se nao|a vo Glava XV Preodni<br />

i zavr{ni odredbi, do donesuvaweto na zakonot od ~lenot 45 na ovoj<br />

zakon, ~lenovite na sovetot }e primaat nadomestok za prisustvo na<br />

sednica na sovetot bez ogled na nejzinoto vremetraewe, najmnogu do<br />

30% od prose~nata mese~na neto plata vo Republika Makedonija isplatena<br />

vo poslednite tri meseci, a nadomestocite za patnite i dnevnite<br />

tro{oci }e im se isplatuvaat spored propisite koi se odnesuvaat<br />

na dr`avnite slu`benici.<br />

Spored ~len 52 stav 2 od Zakonot, gradona~alnikot ja vr{i<br />

svojata funkcija profesionalno. Soglasno stav 3 na istiot ~len, za<br />

vreme na vr{eweto na funkcijata gradona~alnikot ne mo`e da vr{i<br />

druga profesionalna dejnost. Soglasno stav 8 na istiot ~len, platata<br />

i nadomestocite na gradona~alnikot se ureduvaat so zakon.<br />

Soglasno ~len 17-v stav 1 od Zakonot za platite i drugite<br />

nadomestoci na pratenicite vo Sobranieto na Republika Makedonija<br />

i drugite izbrani i imenuvani lica vo Republikata ("Slu`ben vesnik<br />

na Socijalisti~ka Republika Makedonija" br. 36/1990, "Slu`ben ves-<br />

828

nik na Republika Makedonija" br. 38/1991, 23/1997 i 37/2005), koeficientot<br />

za utvrduvawe na platite na gradona~alnicite na op{tinite i<br />

za gradona~alnikot na grad Skopje iznesuva od 2,70 do 3,70. Spored stav<br />

2 na istiot ~len, koeficientot od stav 1 se opredeluva spored brojot<br />

na `itelite na op{tinata. Spored stav 3 na istiot ~len, koeficientot<br />

za utvrduvawe na platata na gradona~alnikot na grad Skopje iznesuva<br />

3,70. Spored stav 4 na istiot ~len, gradona~alnicite koi funkcijata<br />

ja vr{at volonterski, imaat pravo na nadomestok na plata vo<br />

visina od 30% od soodvetniot iznos vo stav 1 na ovoj ~len. Spored stav<br />

5 na istiot ~len, pravata na gradona~alnicite utvrdeni so ovoj zakon<br />

im pripa|aat na gradona~alnicite od denot na nivniot izbor do krajot<br />

na mesecot vo koj im prestanal mandatot, ako so ovoj zakon ne e poinaku<br />

opredeleno.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~lenot 32 stav 1, 2 i 3 i ~lenot 36<br />

stav 1 to~ka 1 od Zakonot za lokalnata samouprava, proizleguva deka<br />

zakonodavecot opredelil deka sovetot na op{tinata, kako pretstavni~ki<br />

organ na gra|anite, mo`e za razgleduvawe na pra{awa i predlozi<br />

od odredena oblast, od svojot sostav da formira postojani i<br />

povremeni komisii. Vo ramkite na ovaa zakonska nadle`nost, Sovetot<br />

na op{tina Aerodrom formiral Komisija za mandatni pra{awa, izbori<br />

i imenuvawa. Me|utoa, zakonodavecot jasno opredelil deka statutot<br />

i drugite propisi na op{tinata gi donesuva sovetot na op{tinata. Vo<br />

nadležnost na Komisijata e da razgleduva odredeni pra{awa i da dava<br />

predlozi do Sovetotot na op{tinata za na~inot na nivnoto re{avawe,<br />

od {to nesomneno proizleguva deka Komisijata nema nadle`nost da<br />

odlu~uva, odnosno da donesuva propisi.<br />

So ogled na toa {to osporenata odluka e donesena od strana na<br />

Komisijata za mandatni pra{awa, izbori i imenuvawa, a ne od Sovetotot<br />

na op{tinata, Sudot oceni deka mo`e osnovano da se postavi pra-<br />

{aweto za nejzinata soglasnost so ~lenot 36 stav 1 to~ka 1 od Zakonot<br />

za lokalnata samouprava.<br />

Od sodr`inata na ~lenovite 45 i 100 na Zakonot za lokalnata<br />

samouprava proizleguva deka zakonodavecot utvrdil ~lenovite na sovetot<br />

da imaat pravo na nadomestok za prisustvo na sednici najmnogu<br />

do 30% od prose~nata neto mese~na plata vo Republika Makedonija<br />

isplatena vo poslednite tri meseci, kako i pravo na nadomest na patni<br />

i dnevni tro{oci koi }e im se isplatuvaat spored propisite koi se<br />

odnesuvaat na dr`avnite slu`benici. Navedenite odredbi ne predviduvaat<br />

posebno pravo na nadomestok na ~lenovite na sovetot za: prisustvo<br />

na sednici, u~estvo vo rabota na rabotnite tela na sovetot, za<br />

izvr{uvawe na zada~ite koi }e gi doveri sovetot, za neposredno sledewe<br />

na odredeni pra{awa od nadle`nost na sovetot, za u~estvo vo<br />

izgotvuvawe i prou~uvawe na materijali za sovetot, za kontaktirawe<br />

so institucii i gra|ani, za poseti na mesnite zaednici, op{testveni<br />

organizacii i zdru`enija na gra|ani, za vr{ewe na drugi zada~i ili<br />

829

pak za anga`iranost vo denovite koga se sklu~uvaat brakovi.<br />

Spored toa, Zakonot za lokalnata samouprava ne predviduva<br />

pravo na sovetnicite na mese~en pau{al za prisustvo na sednici i izvr{uvawe<br />

na drugi zada~i vo fiksen iznos, kako {to toa pravo e opredeleno<br />

vo osporenata odluka.<br />

Ottamu, analiziraj}i ja sodr`inata na osporenata odluka vo<br />

odnos so odredbite od ~len 45 i 100 od Zakonot za lokalnata samouprava,<br />

Sudot utvrdi deka ~lenovite na Sovetot imaat pravo na nadomestok<br />

za prisustvo na sednici utvrden so zakon, a ne pravo na mese~en pau-<br />

{alen nadomestok, od {to proizleguva deka Odlukata bi mo`ela da se<br />

stavi pod somnenie vo odnos na nejzinata soglasnost so navedenite zakonski<br />

odredbi.<br />

Vrz osnova na odredbite na Zakonot za lokalnata samouprava<br />

Sudot oceni deka pretsedatelot na Sovetot e ~len na sovetot i kako<br />

takov mo`e da ima pravo na nadomestok kako i drugite sovetnici, no<br />

ne i na dopolnitelen mese~en pau{alen nadomestok, kako {to opredeluva<br />

osporenata odluka.<br />

Od sodr`inata na ~lenot 52 na Zakonot za lokalnata samouprava<br />

proizleguva deka funkcijata gradona~alnik se izvr{uva profesionalno.<br />

Gradona~alnikot ima pravo na plata i nadomestoci na plata<br />

utvrdeni so zakon. Platata i nadomestocite na gradona~alnikot se<br />

opredeluvaat vo soglasnost so odredbite na Zakonot za platite i drugite<br />

nadomestoci na pratenicite vo Sobranieto na Republika Makedonija<br />

i drugite izbrani i imenuvani lica vo Republikata.<br />

So ogled na toa {to so ~lenot 45 od Zakonot za lokalnata samouprava<br />

se utvrduva pravo na nadomestok za prisustvo na sednici za ~lenovite<br />

na sovetot, a takvo pravo ne se utvrduva za gradona~alnikot,<br />

Sudot oceni deka nadomestokot na gradona~alnikot utvrden so osporenata<br />

odluka mo`e osnovano da se stavi pod somnenie vo odnos na soglasnosta<br />

so navedenata zakonska odredba.<br />

Imaj}i predvid deka osporenata odluka e donesena na 14 juni<br />

2005 godina, a objavena vo Slu`ben glasnik br. 7 od 4 juli 2005 godina i<br />

se predviduva primena od mesec april 2005 godina, odnosno namesto po<br />

objavuvaweto, se utvrduva povratno dejstvo na nejzinata primena, Sudot<br />

oceni deka Odlukata mo`e da se stavi pod somnenie i po odnos na<br />

nejzinata soglasnost so ~lenot 52 stav 1 od Ustavot.<br />

Osven toa {to, spored ocenata na Sudot vo ovoj slu~aj ne stanuva<br />

zbor za povratno dejstvo {to e popovolno za gra|anite kako {to<br />

opredelil ~lenot 52 stav 4 od Ustavot, tuku za povratno dejstvo popovolno<br />

za konkretno opredelen pomal broj na lica - vr{iteli na dol`nost<br />

~lenovi na Sovetot na to~no opredelena edinica na lokalnata<br />

samouprava, op{tinata Aerodrom, Sudot oceni deka Odlukata mo`e da<br />

se stavi pod somnenie i po odnos na nejzinata soglasnost so ovaa ustavna<br />

odredba.<br />

830

6. Soglasno ~len 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot odlu~i kako vo to~ka 2 na ova re{enie.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~ka 1 od ova<br />

re{enie.<br />

8. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe so Nacrt-odluka po predmetot U. br. 130/2005<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

130/2005 od 25 januari 2006 godina, povede postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za utvrduvawe nadomestok na<br />

~lenovite na Sovetot na op{tina Aerodrom i na gradona~alnikot na<br />

op{tina Aerodrom, br. 07-172/1 od 14 juni 2005 godina, donesena od Komisijata<br />

za mandatni pra{awa, izbori i imenuvawa na Sovetot na<br />

op{tina Aerodrom ("Slu`ben glasnik na grad Skopje," br. 7/2005),<br />

kako i gi zapre od izvr{uvawe poedine~nite akti ili dejstvija {to se<br />

prezemaat vrz osnova na navedenata odluka.<br />

Postapkata be{e povedena zatoa {to pred Sudot osnovano se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenata odluka so odrebite<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, kako i so ~len 36, 45 i 100 od Zakonot<br />

za lokalnata samouprava.<br />

2. Sovetot na op{tina Aerodrom vo predvideniot rok dostavi<br />

izvestuvawe deka Re{enieto za poveduvawe na postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata donesena od Komisijata za mandatni<br />

pra{awa, izbori i imenuvawa na Sovetot na op{tina Aerodrom,<br />

e razgledano na sednica na Sovetotot na op{tinata odr`ana na<br />

16 fevruari 2006 godina, pri {to e odlu~eno e da se postapi po istoto,<br />

odnosno da se zapre izvr{uvaweto na Odlukata.<br />

So ogled na nepromenetata fakti~ka i pravna sostojba na rabotite<br />

po predmetot se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe.<br />

2. Sudot da ja poni{ti Odlukata za utvrduvawe nadomestok na<br />

~lenovite na Sovetot na op{tina Aerodrom i na gradona~alnikot na<br />

op{tina Aerodrom, br. 07-172/1 od 14 juni 2005 godina, donesena od Komisijata<br />

za mandatni pra{awa, izbori i imenuvawa na Sovetot na<br />

op{tina Aerodrom ("Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 7/2005),<br />

kako neustavna i nezakonita vo vreme na nejzinoto va`ewe.<br />

3. Da se stavi nadvor od sila Re{enieto za zapirawe na izvr{uvaweto<br />

na poedine~nite akti ili dejstvija doneseni, odnosno prezemeni<br />

vrz osnova na ozna~enata odluka.<br />

831

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~lenovite<br />

110 i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 alineja 6 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 8<br />

mart godina, donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE PONI[TUVA Odlukata za utvrduvawe nadomestok na<br />

~lenovite na Sovetot na op{tina Aerodrom i na gradona~alnikot na<br />

op{tina Aerodrom, br. 07-172/1 od 14 juni 2005 godina, donesena od Komisijata<br />

za mandatni pra{awa, izbori i imenuvawa na Sovetot na<br />

op{tina Aerodrom ("Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 7/2005).<br />

2. SE STAVA NADVOR OD SILA Re{enieto za zapirawe na<br />

izvr{uvaweto na poedine~nite akti ili dejstvija doneseni, odnosno<br />

prezemeni vrz osnova na odlukata ozna~ena vo to~kata 1 od ovaa<br />

odluka.<br />

3. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

4. Ustavniot sud na Republika Makedonija, po povod inicijativa<br />

podnesena od Jon~e Cvetkovski od Skopje, so Re{enie U. br. 130/<br />

2005 od 25 januari 2006 godina povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 na ovaa odluka, zatoa<br />

{to osnovano se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so<br />

odrebite od Ustavot na Republika Makedonija, kako i so ~len 36, 45 i<br />

100 od Zakonot za lokalnata samouprava.<br />

5. Sudot na sednicata utvrdi deka Komisijata za mandatni pra-<br />

{awa, izbori i imenuvawa na Sovetot na op{tina Aerodrom, na sednicata<br />

odr`ana na 14 juni 2005 godina, vrz osnova na ~len 45 i ~len 100 od<br />

Zakonot za lokalnata samouprava i ~len 24 i 46 od Statutot na op{-<br />

tina Aerodrom, donela Odluka za utvrduvawe nadomestok na ~lenovite<br />

na Sovetot na op{tina Aerodrom i na gradona~alnikot na op{tina<br />

Aerodrom.<br />

Spored ~len 1 od Odlukata, so ovaa odluka se utvrduva nadomestokot<br />

na ~lenovite na Sovetot na op{tinata Aerodrom za izvr{uvawe<br />

na zada~ite svrzani so ostvaruvaweto na funkcijata ~len na Sovetot,<br />

koja }e va`i do donesuvawe na nov Zakon za nadomestoci na ~lenovite<br />

na Sovetot.<br />

Spored ~len 2 od Odlukata, nadomestokot na ~lenovite na Sovetot<br />

se utvrduva vo mese~en iznos od 14.000,00 denari, i toa za prisustvo<br />

na sednici, u~estvo vo rabotata na rabotnite tela na Sovetot, za izvr{uvawe<br />

na zada~ite koi }e gi doveri Sovetot, za neposredno sledewe<br />

na odredeni pra{awa od nadle`nost na Sovetot, za u~estvo vo izgotvuvawe<br />

i prou~uvawe materijali za Sovetot, za kontaktirawe so ins-<br />

832

titucii i gra|ani i za poseta na mesnite zaednici, op{testveni organizacii<br />

i zdru`enija na gra|ani i za vr{ewe na drugi zada~i.<br />

Spored ~len 3 od Odlukata, na pretsedatelot na Sovetot na<br />

op{tinata za podgotovka na sednica, koordinacija i vodewe na sednici<br />

na Sovetot, mu se utvrduva dopolnitelen iznos od 6.000,00 denari<br />

mese~no.<br />

Spored ~len 4 od Odlukata, na ~lenovite na Sovetot opredeleni<br />

za sklu~uvawe na brakovi, za anga`iranost na denovite koga sklu-<br />

~uvaat brakovi im se utvrduva nadomestok od 1.200,00 denari vo koj e<br />

presmetan i nadomestok za koristewe na prevoz.<br />

Spored ~len 5 od Odlukata, na gradona~alnikot na op{tinata<br />

za vr{ewe na rabotite opredeleni od Sovetot mu se opredeluva mese-<br />

~en nadomestok vo iznos od 25.000,00 denari.<br />

Spored ~len 6 od Odlukata, Odlukata }e ja izvr{i gradona~alnikot<br />

vo rok od 7 dena po donesuvaweto na Buxetot na op{tina Aerodrom.<br />

Spored ~len 7 od Odlukata, Odlukata }e se primenuva od mesec<br />

april 2005 godina, a spored ~len 8, Odlukata }e se objavi vo "Slu`ben<br />

glasnik na grad Skopje."<br />

Odlukata e donesena pod br. 07-172/1 od 14 juni 2005 godina i e<br />

objavena vo "Slu`ben glasnik na grad Skopje," br. 7/2005 od 4 juli 2005<br />

godina.<br />

6. Soglasno ~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vladeeweto na pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija.<br />

Soglasno ~len 51 od Ustavot, vo Republika Makedonija zakonite<br />

moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so<br />

Ustavot i so zakon. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~len 52 stav 1 od Ustavot, zakonite i site drugi propisi<br />

se objavuvaat pred da vlezat vo sila. Spored stav 4 od istata odredba,<br />

zakonite i drugite propisi ne mo`at da imaat povratno dejstvo,<br />

osven po isklu~ok, vo slu~aj koga toa e popovolno za gra|anite.<br />

Soglasno ~len 32 stav 1 od Zakonot za lokalnata samouprava<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," br. 5/2002), sovetot e<br />

pretstavni~ki organ na gra|anite koj odlu~uva vo ramkite na nadle`nostite<br />

na op{tinata. Soglasno stav 2 na istiot ~len, za razgleduvawe<br />

na pra{awa i utvrduvawe predlozi od odredena oblast, sovetot od svojot<br />

sostav mo`e da formira postojani i povremeni komisii. Soglasno<br />

stav 3 na istiot ~len, sostavot i na~inot na izborot na ~lenovite na<br />

komisiite od stavot 2 se ureduvaat so statutot.<br />

So ~len 36 od istiot zakon se utvrduva nadle`nosta na sovetot<br />

na op{tinata, pri {to vo stav 1 to~ka 1 se utvrduva deka vo nadle`nost<br />

na sovetot na op{tinata e da go donesuva statutot na op{tinata i<br />

drugite propisi.<br />

833

Spored ~len 45 od istiot zakon, ~lenovite na sovetot imaat<br />

pravo na nadomestok za prisustvo na sednici i nadomestok na patnite<br />

i dnevnite tro{oci, vo ramkite utvrdeni so zakon.<br />

Soglasno ~len 100 od Zakonot, koj se nao|a vo Glava XV Preodni<br />

i zavr{ni odredbi, do donesuvaweto na zakonot od ~lenot 45 na<br />

ovoj zakon, ~lenovite na sovetot }e primaat nadomestok za prisustvo<br />

na sednica na sovetot bez ogled na nejzinoto vremetraewe, najmnogu do<br />

30% od prose~nata mese~na neto plata vo Republika Makedonija isplatena<br />

vo poslednite tri meseci, a nadomestocite za patnite i dnevnite<br />

tro{oci }e im se isplatuvaat spored propisite koi se odnesuvaat<br />

na dr`avnite slu`benici.<br />

Spored ~len 52 stav 2 od Zakonot, gradona~alnikot ja vr{i svojata<br />

funkcija profesionalno. Soglasno stav 3 na istiot ~len, za vreme<br />

na vr`eweto na funkcijata gradona~alnikot ne mo`e da vr{i druga<br />

profesionalna dejnost. Soglasno stav 8 na istiot ~len, platata i nadomestocite<br />

na gradona~alnikot se ureduvaat so zakon.<br />

Soglasno ~len 17-v stav 1 od Zakonot za platite i drugite nadomestoci<br />

na pratenicite vo Sobranieto na Republika Makedonija i<br />

drugite izbrani i imenuvani lica vo Republikata ("Slu`ben vesnik<br />

na Socijalisti~ka Republika Makedonija," br. 36/1990, "Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija," br. 38/1991, 23/1997 i 37/2005), koeficientot<br />

za utvrduvawe na platite na gradona~alnicite na op{tinite i<br />

za gradona~alnikot na grad Skopje iznesuva od 2,70 do 3,70. Spored stav<br />

2 na istiot ~len, koeficientot od stav 1 se opredeluva spored brojot<br />

na `itelite na op{tinata. Spored stav 3 na istiot ~len, koeficientot<br />

za utvrduvawe na platata na gradona~alnikot na grad Skopje<br />

iznesuva 3,70. Spored stav 4 na istiot ~len, gradona~alnicite koi funkcijata<br />

ja vr{at volonterski, imaat pravo na nadomestok na plata vo<br />

visina od 30% od soodvetniot iznos vo stav 1 na ovoj ~len. Spored stav<br />

5 na istiot ~len, pravata na gradona~alnicite utvrdeni so ovoj zakon<br />

im pripa|aat na gradona~alnicite od denot na nivniot izbor do krajot<br />

na mesecot vo koj im prestanal mandatot, ako so ovoj zakon ne e poinaku<br />

opredeleno.<br />

7. Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~lenot 32 stav 1, 2 i 3 i ~lenot<br />

36 stav 1 to~ka 1 od Zakonot za lokalnata samouprava, proizleguva<br />

deka zakonodavecot opredelil deka sovetot na op{tinata, kako pretstavni~ki<br />

organ na gra|anite, mo`e za razgleduvawe na pra{awa i predlozi<br />

od odredena oblast, od svojot sostav da formira postojani i povremeni<br />

komisii. Vo ramkite na ovaa zakonska nadle`nost, Sovetot na<br />

op{tina Aerodrom formiral Komisija za mandatni pra{awa, izbori<br />

i imenuvawa. Me|utoa, zakonodavecot jasno opredelil deka statutot i<br />

drugite propisi na op{tinata gi donesuva sovetot na op{tinata. Vo<br />

nadle`nost na Komisijata e da razgleduva odredeni pra{awa i da dava<br />

predlozi do Sovetotot na op{tinata za na~inot na nivnoto re{avawe,<br />

od {to nesomneno proizleguva deka Komisijata nema nadle`nost da<br />

834

odlu~uva, odnosno da donesuva propisi.<br />

So ogled na toa {to osporenata odluka e donesena od strana na<br />

Komisijata za mandatni pra{awa, izbori i imenuvawa, a ne od ovetotot<br />

na op{tinata, Sudot utvrdi deka istata ne e vo soglasnost so ~lenot<br />

36 stav 1 to~ka 1 od Zakonot za lokalnata samouprava.<br />

Od sodr`inata na ~lenovite 45 i 100 na Zakonot za lokalnata<br />

samouprava proizleguva deka zakonodavecot utvrdil ~lenovite na sovetot<br />

da imaat pravo na nadomestok za prisustvo na sednici najmnogu<br />

do 30% od prose~nata neto mese~na plata vo Republika Makedonija<br />

isplatena vo poslednite tri meseci, kako i pravo na nadomest na patni<br />

i dnevni tro{oci koi }e im se isplatuvaat spored propisite koi se<br />

odnesuvaat na dr`avnite slu`benici. Navedenite odredbi ne predviduvaat<br />

posebno pravo na nadomestok na ~lenovite na sovetot: za prisustvo<br />

na sednici, u~estvo vo rabota na rabotnite tela na sovetot, za<br />

izvr{uvawe na zada~ite koi }e gi doveri sovetot, za neposredno sledewe<br />

na odredeni pra{awa od nadle`nost na sovetot, za u~estvo vo izgotvuvawe<br />

i prou~uvawe na materijali za sovetot, za kontaktirawe so<br />

institucii i gra|ani, za poseti na mesnite zaednici, op{testveni<br />

organizacii i zdru`enija na gra|ani, za vr{ewe na drugi zada~i ili<br />

pak za anga`iranost vo denovite koga se sklu~uvaat brakovi.<br />

Spored toa, Zakonot za lokalnata samouprava ne predviduva<br />

pravo na sovetnicite na mese~en pau{al za prisustvo na sednici i izvr{uvawe<br />

na drugi zada~i vo fiksen iznos, kako {to toa pravo e opredeleno<br />

vo osporenata odluka.<br />

Ottamu, analiziraj}i ja sodr`inata na osporenata odluka vo<br />

odnos so odredbite od ~len 45 i 100 od Zakonot za lokalnata samouprava,<br />

Sudot utvrdi deka ~lenovite na Sovetot imaat pravo na nadomestok<br />

za prisustvo na sednici utvrden so zakon, a ne pravo na mese~en pau{alen<br />

nadomestok, od {to proizleguva deka Odlukata ne e vo soglasnost<br />

so navedenite zakonski odredbi.<br />

Vrz osnova na odredbite na Zakonot za lokalnata samouprava<br />

Sudot oceni deka pretsedatelot na Sovetot e ~len na sovetot i kako<br />

takov mo`e da ima pravo na nadomestok kako i drugite sovetnici, no<br />

ne i na dopolnitelen mese~en pau{alen nadomestok, kako {to opredeluva<br />

osporenata odluka.<br />

Od sodr`inata na ~lenot 52 na Zakonot za lokalnata samouprava<br />

proizleguva deka funkcijata gradona~alnik se izvr{uva profesionalno.<br />

Gradona~alnikot ima pravo na plata i nadomestoci na plata<br />

utvrdeni so zakon. Platata i nadomestocite na gradona~alnikot se<br />

opredeluvaat vo soglasnost so odredbite na Zakonot za platite i drugite<br />

nadomestoci na pratenicite vo Sobranieto na Republika Makedonija<br />

i drugite izbrani i imenuvani lica vo Republikata.<br />

So ogled na toa {to so ~lenot 45 od Zakonot za lokalnata samouprava<br />

se utvrduva pravo na nadomestok za prisustvo na sednici za ~lenovite<br />

na sovetot, a takvo pravo ne se utvrduva za gradona~alnikot,<br />

835

Sudot utvrdi deka nadomestokot na gradona~alnikot utvrden so osporenata<br />

odluka ne e vo soglasnost so navedenata zakonska odredba.<br />

Imaj}i predvid deka osporenata odluka e donesena na 14 juni<br />

2005 godina, a objavena vo Slu`ben glasnik br. 7 od 4 juli 2005 godina i<br />

se predviduva primena od mesec april 2005 godina, odnosno namesto po<br />

objavuvaweto, se utvrduva povratno dejstvo na nejzinata primena, Sudot<br />

oceni deka Odlukata ne e vo soglasnost so ~lenot 52 stav 1 od<br />

Ustavot.<br />

Osven toa, spored ocena na Sudot vo ovoj slu~aj ne stanuva zbor<br />

za povratno dejstvo {to e popovolno za gra|anite kako {to opredelil<br />

~lenot 52 stav 4 od Ustavot, tuku za povratno dejstvo popovolno za<br />

konkretno opredelen pomal broj na lica - vr{iteli na dol`nost ~lenovi<br />

na Sovetot i gradona~alnikot na to~no opredelena edinica na<br />

lokalnata samouprava, op{tinata Aerodrom, poradi {to Sudot utvrdi<br />

deka osporenata odluka ne e vo soglasnost so ovaa ustavna odredba.<br />

8. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~ka 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

9. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko<br />

Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

836

80. U. br. 82/2005 (1. 02. 2005)<br />

Osporen akt<br />

Zakono za upravuvawe so krizi ("SV RM," br. 29/2005), vo celina<br />

i posebno ~lenovite 6, 12, 13, 16 vo delot "preporakite," 17, 18, 31,<br />

35, 36 i 54 alineite 1 i 3 vo delovite "nasokite i preporakite," 58, 59 i<br />

60.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Podnositelot na inicijativata naveduva deka osnovnite odredbi<br />

na ~l. 1 st. 1 i 2 i ~l. 2 st. 1 i 2 od Zakonot za upravuvawe so krizi<br />

bile prezemeni od osnovnata odredba na ~l. 1 st. 1, 2 i 3 od Zakonot za<br />

odbrana ("SV RM," br. 42/2001 i 5/2003), so toa {to bile prilagoduvani<br />

na osporeniot zakon, a so toa protivustavno se razgraduval i razvodnuval<br />

sistemot za odbrana na nezavisnosta i teritorijalniot integritet<br />

na Republika Makedonija i se povreduvala odredbata od ~l, 122<br />

st. 2 od Ustavot, spored koja odbranata na Republikata se ureduva so<br />

zakon {to se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot<br />

broj pratenici. A deka se razgraduval sistemot za odbrana, mo`elo<br />

da se zaklu~i i od preodnite i zavr{nite odredbi na ~l. 58, 59 i 60<br />

od osporeniot zakon. Imeno, so ogled na toa {to osporeniot zakon bil<br />

donesen so prosto mnozinstvo glasovi, so toj zakon ne mo`ele da se<br />

ukinuvaat postoe~kite odredbi od Zakonot za odbrana, koj bil donesen<br />

so dvotretinsko mnozinstvo na glasovi.<br />

Ponatamu, Ustavot ne gi priznaval terminite "kriza" i "krizna<br />

sostojba" {to gi utvrduval osporeniot zakon, tuku Ustavot se slu-<br />

`el edinstveno so terminite "voena sostojba" (~l. 124) i "vonredna<br />

sostojba" (~l. 125), taka {to Ustavot ne dal mo`nost i osnov, pokraj<br />

ustavnite ovlastuvawa na Vladata od ~l. 126 od Ustavot, da mo`e da se<br />

donese i Zakon za upravuvawe so krizi.<br />

So osporeniot zakon se povreduvale odredbite na ~l. 8 st. 1 al.<br />

3, 51, 122 st. 2, 124, 125 i 126 od Ustavot i ovoj zakon ne bi mo`el da<br />

opstojuva vo ustavniot poredok na Republika Makedonija, ako se po~ituvala<br />

temelnata vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija<br />

- vladeewe na pravoto, osobeno zatoa {to ovaa materija ve}e<br />

bila uredena so pove}e drugi zakoni, kako {to se Zakonot za odbrana,<br />

Zakonot za vnatre{ni raboti, Zakonot za Agencijata za razuznavawe,<br />

Zakonot za za{tita i spasuvawe i mnogu drugi zakoni. Vo sprotivno,<br />

837

osporeniot zakon bi se pojavuval kako "zakon nad zakonite {to bilo<br />

ramno na Ustavot, iako bil donesen samo so prosto mnozinstvo glasovi<br />

od vkupniot broj pratenici vo Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

^lenovite 6, 35 i 36 od Zakonot bile neodr`livi od ustavno -<br />

praven aspekt. Imeno, Armijata mo`ela da u~estvuva vo izvr{uvawe<br />

na opredeleni zada~i, no samo pod uslovi i na na~in utvrden so Ustavot<br />

i Zakonot za odbrana (~l. 18, 23 i 40), koj kako sistemski zakon bil<br />

donesen so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici,<br />

a ne pod uslovi i na na~in utvrden so drug zakon, kako vo slu-<br />

~ajot, a koj se donesuval samo so prosto mnozinstvo glasovi. Pretsedatelot<br />

na Republikata bil poseben i samostoen organ i negovoto komanduvawe<br />

so vooru`enite sili ne smeelo da bide doveduvano vo zavisnost<br />

od nao|aweto ili predlogot na Vladata ili nekoj drug dr`aven organ,<br />

nadvor od vooru`enite sili. Spored podnositelot na inicijativata,<br />

del od Armijata nikako ne mo`el da u~estvuva vo poddr{ka na policijata<br />

vo uslovi koga vo krizna sostojba bila zagrozena bezbednosta na<br />

Republikata, bidej}i vooru`enite sili na Republika Makedonija go<br />

{titele samo teritorijalniot integritet i nezavisnosta na Republikata,<br />

a ne i bezbednosta na Republikata.<br />

Strategiskiot odbranben pregled na Republikata ne mo`elo da<br />

bide osnov za u~estvo na del od Armijata vo spravuvaweto so krizna<br />

sostojba, zatoa {to ovoj Strategiski odbranben pregled ne bil propis<br />

vo smisla na Ustavot, a pra{awe bilo i dali voop{to postoel Strategiski<br />

odbranben pregled.<br />

Upatstvoto za operativni i drugi postapki na Armijata vo poddr{ka<br />

na policijata vo slu~aj na krizna sostojba, ne mo`elo da bide<br />

donesuvano od ministerot za odbrana vo soglasnost so ministerot za<br />

vnatre{ni raboti, bidej}i ovaa rabota spa|ala vo nadle`nost na pretsedatelot<br />

na Republikata kako vrhoven komandant na vooru`enite<br />

sili, ili eventualno na na~alnikot na General{tabot na Armijata, a<br />

vo soglasnost so propisite za komanduvawe doneseni od pretsedatelot<br />

na Republikata.<br />

Vo vrska so osporenite ~l. 12 i 13 od Zakonot, vo inicijativata<br />

se naveduva deka so rakovodeweto na Upravuva~kiot komitet za koordinacija<br />

i upravuvawe so sistemot za upravuvawe so krizi preku Vladata<br />

se vr{ela neprincipielna podelba na funkcijata me|u pretsedatelot<br />

na Republikata, kako vrhoven komandant na vooru`enite sili i<br />

pretsedatel na Sovetot za bezbednost na Republika Makedonija i Vladata<br />

kako nositel na izvr{nata vlast, a so samoto toa i do ograni~uvawe<br />

na ingerenciite na pretsedatelot na Republikata.<br />

Imeno, se otvoralo pra{aweto za ustavniot osnov za formiraweto<br />

na Upravuva~kiot komitet i opredeluvaweto na sferata na negovoto<br />

dejstvuvawe, ako se znaelo deka Ustavot, za razgleduvawe na istite<br />

bezbednosni pra{awa go konstituiral Sovetot za bezbednost na Republika<br />

Makedonija, ~ij pretsedatel bil pretsedatelot na Republika-<br />

838

ta, a negov ~len bil i pretsedatelot na Sobranieto na Republika<br />

Makedonija. Upravuva~kiot komitet pak bil sostaven samo od pretsedatelot<br />

na Vladata i ministri, od koi del, zaedno so pretsedatelot na<br />

Vladata, spored Ustavot, bile ednovremeno i ~lenovi na Sovetot za<br />

bezbednost na Republika Makedonija.<br />

So takvata zakonska postavenost se vr{ela dekonstitucionalizacija<br />

na nadle`nostite vo sferata na bezbednosta, na paralelizam na<br />

telata na Republika Makedonija i na zasegawe na ustavnata polo`ba,<br />

pred sî, na pretsedatelot na Republika Makedonija, kako i na pretsedatelot<br />

na Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

Vo isto vreme i paralelno ne mo`el da postoi Sovet za bezbednost<br />

na Republika Makedonija, so koj rakovodi pretsedatelot na<br />

Republika Makedonija i Upravuva~ki komitet pri Vladata na Republika<br />

Makedonija za rakovodewe so sistemot za upravuvawe so krizi,<br />

so koj rakovodel pretsedatelot na Vladata. Vo slu~ajov, mo`el da postoi<br />

samo Sovet za bezbednost na Republika Makedonija, koj kako takov<br />

bil formiran neposredno vrz osnova na Ustavot.<br />

I so osporenite ~l. 17 i 18 od Zakonot se doka`uvalo deka protivustavno<br />

se razgraduval i devalviral postoe~kiot sistem za odbrana<br />

na nezavisnosta i teritorijalniot integritet na Republikata.<br />

Imeno, spored ~l. 20 st. 1 t. 2 od Zakonot za odbrana, vo ostvaruvaweto<br />

na odbranata Ministerstvoto za odbrana vr{elo procena na<br />

mo`nite voeni i drugi opasnosti so koi se zagrozuva suverenitetot,<br />

samostojnosta i teritorijalniot integritet na Republikata i zagrozenosta<br />

na teritorijata od prirodni nepogodi i drugi nesre}i i se dodeka<br />

postoela ovaa zakonska odredba, ne mo`elo ista takva ili sli~na<br />

da se voveduva so drug zakon, a koj se donesuval samo so prosto mnozinstvo<br />

na glasovi na pratenicite. So drugi zborovi, so osporenite odredbi<br />

se voveduvale protivustavni paralelni strukturi vo Republika<br />

Makedonija, {to ne bilo dopu{teno od ustavnopraven aspekt, ako<br />

dosledno i vo celost se po~ituvala temelnata vrednost na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija - vladeeweto na pravoto.<br />

So osporeniot ~l. 31 st. 1 od Zakonot se povreduvala odredbata<br />

na ~l. 126 od Ustavot, spored koja pri postoewe na voena ili vonredna<br />

sostojba Vladata vo soglasnost so Ustavot i so zakon donesuva uredbi<br />

so zakonska sila. Spored toa, Ustavot na Vladata ne i dal ovlastuvawe<br />

- nadle`nost da donesuva i odluka za postoewe na krizna sostojba.<br />

Za osporeniot ~l. 31 st. 3 i 6 od Zakonot, podnositelot na inicijativata<br />

smeta deka bilo nesoglasno so Ustavot, Vladata izve{tajot<br />

da go dostavuva i do pretsedatelot na Republikata i pretsedatelot vo<br />

sekoe vreme da mo`e da bara usmen i pismen izve{taj od Vladata za sostojbata<br />

vo oblasta na upravuvaweto so krizi, bidej}i Vladata za svojata<br />

rabota odgovarala pred Sobranieto, a ne i pred pretsedatelot na<br />

Republikata.<br />

839

Vo odnos na osporenite delovi od ~l. 16 i 54 al. 1 i 3 od Zakonot,<br />

podnositelot na inicijativata smeta deka preporakite i nasokite<br />

ne se smetale kako propisi vo smisla na ~l. 51, 110 i 112 st. 1 i 2 od<br />

Ustavot i tie ne bile od zadol`itelen praven karakter i poradi toa<br />

ne mo`elo poradi nivno neizvr{uvawe da se predviduva i pari~na<br />

kazna za prekr{ok.<br />

Sodr`ina na osporeniot zakon vo celina i na posebno osporenite<br />

odredbi<br />

Sodr`inata na Zakonot za upravuvawe so krizi e podelena vo<br />

deset glavi, i toa: i Osnovni odredbi, II Posebni odredbi, III Organizacija<br />

i funkcionirawe na organite i telata vo sistemot za upravuvawe<br />

so krizi, IV Odlu~uvawe i upotreba na resursite, V Komunikacija,<br />

koordinacija i sorabotka, VI Procena na zagrozenosta na bezbednosta<br />

na Republika Makedonija, VII Planirawe i finansirawe, VIII Inspekciski<br />

nadzor, IX Kazneni odredbi i X Preodni i zavr{ni odredbi.<br />

^len 1<br />

So ovoj zakon se ureduva sistemot za upravuvawe so krizi vo Republika<br />

Makedonija, i toa: organizacijata i funkcioniraweto, odlu-<br />

~uvaweto i upotrebata na resursite, komunikacijata, koordinacijata i<br />

sorabotkata, procena na zagrozenosta na bezbednosta na Republikata,<br />

planiraweto i finansiraweto, kako i drugi pra{awa svrzani so sistemot<br />

za upravuvawe so krizi.<br />

Sistemot za upravuvawe so krizi se organizira i ostvaruva zaradi<br />

prevencija, rano predupreduvawe i spravuvawe so krizi koi pretstavuvaat<br />

rizik za dobrata, zdravjeto i `ivotot na lu|eto i `ivotnite,<br />

a se nastanati od prirodni nepogodi i epidemii ili drugi rizici i<br />

opasnosti koi direktno go zagrozuvaat ustavniot poredok i bezbednosta<br />

na Republika Makedonija (vo natamio{niot tekst: Republikata)<br />

ili del od nea, a za koi ne postojat uslovi za proglasuvawe voena ili<br />

vonredna sostojba.<br />

Sistemot za upravuvawe so krizi opfa}a i pribirawe na informacii,<br />

procena, analiza na sostojbata, utvrduvawe na celite i zada~ite,<br />

razvoj i sproveduvawe na potrebnite dejstvija za prevenncija, rano<br />

predupreduvawe i spravuvawe so krizi.<br />

^len 6<br />

Armijata mo`e da u~estvuva so del od svoite sili vo slu~aj na<br />

krizna sostojba, pod uslovi i na na~in utvrdeni so ovoj zakon.<br />

840

^len 12<br />

Zaradi predlagawe na odluki i obezbeduvawe na postojani konsultacii,<br />

koordinacija, navremena reakcija, efikasnost i soodvetno<br />

iskoristuvawe na raspolo`livite resursi vo slu~aj na krizna sostojba,<br />

kako i obezbeduvawe navremena, kvalitetna i realna procena na zagrozenosta<br />

na bezbednosta na Republikata od rizici i opasnosti, vo<br />

sistemot za upravuvawe so krizi se formiraat Upravuva~ki komitet i<br />

Grupa za procena i se osnova Direkcija za upravuvawe so krizi.<br />

^len 13<br />

Upravuva~kiot komitet e telo na Vladata za koordinacija i<br />

upravuvawe so sitemot za upravuvawe so krizi.<br />

Upravuva~kiot komitet go so~inuvaat ministrite: za vnatre-<br />

{ni raboti, zdravstvo, transport i vrski, odbrana, nadvore{ni raboti<br />

i rakovoditelot na grupata za procena. Dokolku sostavot na Upravuva~kiot<br />

komitet ne ja odrazuva soodvetnata i pravi~na zastapenost na<br />

zaednicite, sostavot na Upravuva~kiot komitet se dopolnuva i so drugi<br />

~lenovi na Vladata.<br />

Vo zavisnost od kriznata sostojba, po potreba, vo rabotata na<br />

upravuva~kiot komitet mo`e da se vklu~at i drugi funkcioneri koi<br />

rakovodat so organite na dr`avnata uprava.<br />

Vo rabotata na Upravuva~kiot komitet u~estvuva i eden pretstavnik<br />

od Komisijata za odbrana i bezbednost na Sobranieto na Republika<br />

Makedonija (vo natamo{niot tekst: Sobranieto) od redot na<br />

~lenovite na Komisijata od najgolemata politi~ka partija vo opozicija<br />

i eden pretstavnik od Kabinetot na pretsedatelot na Republika<br />

Makedonija (vo natamo{niot tekst: Pretsedatelot).<br />

^len 16<br />

Organite na dr`avnata uprava, op{tinite i na gradot Skopje i<br />

drugite u~esnici vo sistemot za upravuvawe so krizi, vo ramkite na<br />

nivnite nadle`nosti utvrdeni so zakon, se dol`ni da gi sproveduvaat<br />

preporakite i drugite merki i aktivnosti na Upravuva~kiot komitet,<br />

doneseni vo soglasnost so ovoj zakon.<br />

^len 17<br />

Grupata za procena e telo na Vladata koe vr{i postojano procenuvawe<br />

na rizicite i opasnostite po bezbednosta na Republikata i<br />

predlaga merki i aktivnosti za nivna prevencija, rano predupreduvawe<br />

i spravuvawe so krizna sostojba.<br />

^len 18<br />

Grupata za procena ja so~inuvaat direktorite na Biroto za javna<br />

bezbednost, Upravata za bezbednost i kontrarazuznavawe, Agencijata<br />

za razuznavawe; direktorite i zamenicite na direktorite na Cen-<br />

841

tarot za upravuvawe so krizi i Direkcijata za za{tita i spasuvawe;<br />

zamenikot na na~alnikot na General{tabot na Armijata, kako i rakovoditelot<br />

na Slu`bata za bezbednost i razuznavawe vo Ministerstvoto<br />

za odbrana.<br />

Sostavot na Grupata za procena ja odrazuva soodvetnata i pravi~na<br />

zastapenost na zaednicite.<br />

So Grupata za procena rakovodi lice od sostavot na Grupata za<br />

procena, koe go opredeluva pretsedatelot na Vladata.<br />

Po potreba vo rabotata na Grupata za procena se povikuvaat i<br />

drugi pretstavnici na organite na dr`avnata uprava, op{tinite i gradot<br />

Skopje i eksperti za opredelenata oblast, za {to odlu~uva odgovornoto<br />

lice od stav 3 na ovoj ~len.<br />

^len 31<br />

Vladata donesuva odluka za postoewe na krizna sostojba, go<br />

opredeluva podra~jeto zafateno so krizna sostojba i soodvetno na toa<br />

gi aktivira mehanizmite za razre{uvawe na kriznata sostojba. Za donesenata<br />

odluka Vladata vedna{šgo izvestuva Sobranieto i pretsedatelot<br />

na Republika Makedonija.<br />

Vladata za aktivnostite povrzani so odlukata od stavot 1 na<br />

ovoj ~len vo rok od 48 ~asa usmeno, a edna{ nedelno pismeno go izvestuva<br />

Sobranieto i pretsedatelot.<br />

Vladata najdocna za 30 dena po zavr{uvaweto na aktivnostite<br />

utvrdeni so odlukata od stavot 1 na ovoj ~len, izgotvuva i dostavuva<br />

pismen izve{taj do Sobranieto i pretsedatelot.<br />

Odlukata za postoewe na krizna sostojba od stavot 1 na ovoj<br />

~len ne mo`e da trae podolgo od 30 dena.<br />

Ako kriznata sostojba prodol`i da trae podolgo od 30 dena,<br />

Vladata treba da pobara odobruvawe od Sobranieto za prodol`uvawe<br />

na rokot ili da predlo`i proglasuvawe na voena ili vonredna sostojba.<br />

Sobranieto i pretsedatelot vo sekoe vreme mo`e da pobaraat<br />

usmen ili pismen izve{taj za sostojbata vo oblasta za upravuvawe so<br />

krizi.<br />

^len 35<br />

Del od Armijata u~estvuva vo poddr{ka na policijata vo uslovi<br />

koga so kriznata sostojba e zagrozena bezbednosta na Republikata, a<br />

organite na dr`avnata uprava nemaat soodvetni resursi i sredstva za<br />

nejzina prevencija i spravuvawe.<br />

Predlog do Vladata za potrebata za u~estvo na del od Armijata,<br />

soglasno so Strategiskiot odbranben pregled na Republikata dava<br />

Upravuva~kiot komitet.<br />

842

Predlogot od stavot 2 na ovoj ~len osobeno sodr`i:<br />

- vid i broj na sili i kapaciteti na armiskata edinica;<br />

- namena i zada~a za koi se baraat i<br />

- vremetraewe na aktivnosta i anga`iraweto na armiskata edinica.<br />

Po predlog na Vladata, za u~estvo na del od Armijata vo spravuvaweto<br />

so krizna sostojba, odlu~uva pretsedatelot.<br />

Pretsedatelot vo sekoe vreme mo`e da ja preoceni potrebata od<br />

u~estvoto na delot od Armijata.<br />

Na~inot na u~estvo na del od Armijata vo krizna sostojba se<br />

ureduva so propis koj go donesuva pretsedatelot.<br />

^len 36<br />

Zaradi obezbeduvawe na potrebnata podgotvenost, obuka i ve`bi<br />

za eventualno u~estvo na del od Armijata vo poddr{ka na policijata<br />

vo slu~aj na krizna sostojba, se donesuva Upatstvo za operativni i<br />

drugi postapki na Armijata vo poddr{ka na policijata vo slu~aj na<br />

krizna sostojba.<br />

Upatstvoto od stavot 1 go donesuva ministerot za odbrana vo soglasnost<br />

so ministerot za vnatre{ni raboti.<br />

^len 54<br />

So pari~na kazna od 5.000 do 50.000 denari }e se kazni za prekr{ok<br />

odgovornoto lice vo subjektot u~esnik vo sistemot za upravuvawe<br />

so krizi, ako:<br />

- ne gi primenuva odlukite, nasokite, preporakite i drugite merki<br />

i aktivnosti na Vladata, Upravuva~kiot komitet i Centarot<br />

(~len 44 stav 1, ~len 16 i ~len 21 stav 1 alineja 3);<br />

- ne gi primenuva merkite za kriptoza{tita, protivelektronsko<br />

obezbeduvawe i drugite merki za za{tita propi{ani so uredba na<br />

Vladata (~len 41);<br />

- ne gi primenuva preporakite i zaklu~ocite od Procenata<br />

(~lenovite 45 i 46);<br />

- ne postapi spored zapisnikot od izvr{eniot inspekciski nadzor<br />

i ne go izvesti inspektorot za prezemenite merki (~len 52 st. 2) i<br />

- ne utvrdi rabotni mesta vo aktite za sistematizacija na rabotnite<br />

mesta za rabota vo krizna sostojba (~len 9).<br />

^len 58<br />

Do otpo~nuvaweto so rabota na Centarot, a najmnogu 60 dena po<br />

denot na imenuvaweto na direktorot na Centarot, inspekciskiot nadzor<br />

vo oblasta na upravuvaweto so krizi }e prodol`at da go vr{at<br />

inspektorite od Ministerstvoto za odbrana soglasno so odredbite na<br />

Zakonot za odbrana.<br />

843

^len 59<br />

Vrabotenite od Ministerstvoto za odbrana koi vr{at raboti<br />

vo Republi~kiot centar za izvestuvawe, slu`bata za nabquduvawe, centrite<br />

za izvestuvawe na celata teritorija na Republikata, vo oblasta<br />

na kriptoza{titata i vo oblasta na podgotovkite za odbrana, vo rok od<br />

90 dena od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, gi prezema<br />

Centarot vo broj koj soodvetstvuva na potrebniot broj vraboteni soglasno<br />

aktite za organizacija i sisitematizacija na Centarot.<br />

Pri prezemawe na licata od stav 1 na ovoj ~len, se vodi smetka<br />

za soodvetnata i pravi~na zastapenost na zaednicite.<br />

Objektite i opremata na Republi~kiot centar za izvestuvawe,<br />

slu`bata za nabquduvawe i centrite za izvestuvawe na celata teritorija<br />

na Republikata i opremata za za kriptoza{tita, vozilata, arhivata<br />

i dokumentacijata koi bile vo vrska so izvr{uvaweto na zada~i od<br />

oblasta na krizniot menaxment, od Ministerstvoto za odbrana gi prezema<br />

Centarot so denot na prezemaweto na vrabotenite.<br />

^len 60<br />

Za sproveduvawe na procesot na prezemawe na vrabotenite,<br />

objektite, opremata, celokupnata dokumentacija i arhivata od ~lenot<br />

59 na ovoj zakon, po imenuvaweto na direktorot na Centarot vo Vladata<br />

se formira Komisija sostavena od po eden pretstavnik od Ministerstvoto<br />

za odbrana, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, Ministerstvoto<br />

za finansii i pretstavnik od Centarot. Komisijata procesot<br />

na prezemawe }e go izvr{i vo rok od 90 dena od denot na vleguvaweto<br />

vo sila na ovoj zakon.<br />

Za eventualnite sporovi koi ne }e mo`e da gi re{i Komisijata<br />

od stavot 1, }e odlu~uva Vladata.<br />

844<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 12/<br />

2004 od 19. 05. 2004 godina ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na t. 54 st. 2 i 3 od Nacionalnata<br />

koncepcija za bezbednost i odbrana ("SV RM," br. 40/2003).<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na Nacionalnata koncepcija za bezbednost<br />

i odbrana, kako osnoven dokument na Republika Makedonija vo<br />

oblasta na bezbednosta i odbranata so koj se opredeluvaat stavovite i<br />

se iska`uvaat pogledite na Republika Makedonija za nejzinite nacionalni<br />

interesi, nejzinoto bezbednosno opkru`uvawe, politikata za<br />

nacionalnata bezbednost kako i celite, nasokite, oblastite i instrumentite<br />

za nejzinoto ostvaruvawe i pogledite i stavovite vo odnos<br />

na odbranata, Sudot oceni deka ovoj dokument ne e propis vo smisla na<br />

~l. 51 i 110 od Ustavot i deka ne podle`i na ustavnosudska ocena.

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

39/2005 od 14. 09. 2005 godina ja otfrli inicijativata za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na Glava VI i ~l. 41-48 i ~l. 164 od<br />

Zakonot za za{tita i spasuvawe ("SV RM," br. 36/2004 i 49/2004).<br />

Spored navodite vo inicijativata so Zakonot za za{tita i spasuvawe<br />

se zadiralo vo Zakonot za odbrana {to ne bilo soglasno so Ustavot,<br />

zatoa {to Zakonot za odbrana se donesuval so dvotretinsko mnozinstvo<br />

glasovi od vkupniot broj pratenici, dodeka Zakonot za za{tita<br />

i spasuvawe se donesuval so prosto mnozinstvo, poradi {to imal i poslaba<br />

pravna sila.<br />

So ogled na toa {to navodite poradi koi se osporuva Zakonot<br />

za za{tita i spasuvawe se nedovolno precizni, Sudot odlu~i deka postojat<br />

procesni pre~ki za odlu~uvawe, zaradi {to odlu~i da ja otfrli<br />

inicijativata.<br />

3. Ustavniot sud so Re{enie U. br. 178/2001 od 5. 07. 2002 godina<br />

ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 8 st. 2, podnaslovot<br />

br. 8 koj glasi: "U~estvo na Armijata vo otstranuvaweto na posledicite<br />

od vonredna sostojba" i ~l. 40 od Zakonot za odbrana ("SV RM,"<br />

br. 42/2001).<br />

Vo vrska so pra{aweto dali Armijata na Republika Makedonija<br />

ima isklu~ivo zada~a da u~estvuva vo odbranata na zemjata, a ne i<br />

vo otstranuvaweto na posledicite od vonrednata sostojba i dali e toa<br />

isklu~ivo pravo i dol`nost na civilnata za{tita, Sudot isto taka<br />

ocenil deka odredbata od ~l. 40 od Zakonot koja go regulira ova pra-<br />

{awe e soglasna so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Ova dotolku pove}e {to otstranuvaweto na posledicite od vonrednata<br />

sostojba e zada~a na sekoj subjekt od pravniot poredok (sekoj<br />

gra|anin, sekoja institucija, pa i Armijata na Republika Makedonija.<br />

4. Ustavniot sud, so Re{enie U. br. 95/2001 od 6. 06. 2001 godina<br />

ne povede postapka ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 26 st. 2 od Zakonot<br />

za Vladata na Republika Makedonija ("SV RM," br. 59/2000), vo delot<br />

"i mo`e da pobara od pretsedatelot na Republikata da ja informira<br />

Vladata za opredeleni pra{awa koi proizleguvaat od nivnite nadle`nosti<br />

vo vr{eweto na izvr{nata vlast."<br />

Spored navodite vo inicijataivata ispa|alo deka pretsedatelot<br />

na Republikata e pot~inet na Vladata na Republika Makedonija,<br />

pa po nejzino barawe bil dol`en da ja informira za opredeleni pra-<br />

{awa, a toa ne bilo predvideno nitu vo funkciite na pretsedatelot na<br />

Republikata utvrdeni vo ~l. 84 i 85 od Ustavot, nitu vo funkciite na<br />

Vladata na Republika Makedonija utvrdeni vo ~l. 91 od Ustavot.<br />

So ~l. 91 st. 1 al. 14 od Ustavot se utvrduva deka Vladata na Republika<br />

Makedonija, pokraj rabotite utvrdeni vo taa ustavna odredba,<br />

vr{i i drugi raboti utvrdeni so Ustavot i so zakon.<br />

So drugi zborovi, Vladata na Republika Makedonija mo`e da<br />

vr{i i raboti koi i se propi{ani so zakon, pokraj onie predvideni so<br />

845

Ustavot, pod uslov da ne se naru{uva nejzinata ustavna polo`ba.<br />

So ogled na toa {to osporenata zakonska odredba ne ja naru{uva<br />

ustavnata polo`ba na Vladata na Republika Makedonija vo odnosite<br />

so pretsedatelot na Republikata, tuku obezbeduva nivna koordinacija<br />

po pra{awa okolu koi se dopiraat nivnite nadle`nosti pri sproveduvaweto<br />

na izvr{nata vlast, Sudot utvrdi deka takvoto zakonsko<br />

re{enie ne e neustavno, poradi {to re{i kako vo t. 1 od ova re{enie.<br />

5. Ustavniot sud so Re{enie U. br. 147/2002 od 19. 02. 2003 godina<br />

ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 24 st. 6 vo delot<br />

„‟a Ministerstvoto za odbrana nivnata namena i specijalnost‟ od<br />

Zakonot za odbrana ("SV RM," br. 42/2001, 5/2003).<br />

Spored podnositelot na inicijativata Ministerstvoto za odbrana<br />

ne mo`elo da bide nadle`no da ja opredeluva namenata i specijalnosta<br />

na rodovite i slu`bite vo Armijata, tuku toa bilo vo nadle`nost<br />

na pretsedatelot na Republikata, so ogled na toa {to pretsedatelot,<br />

spored ~l. 79 st. 2 od Ustavot e vrhoven komandant na vooru`enite<br />

sili na Makedonija, ili eventualno na General{tabot na Armijata,<br />

kako najvisoko stru~no telo vo sostav na Ministerstvoto za odbrana<br />

za pra{awata koi se odnesuvaat na Armijata (~l. 25 st. 1 od Zakonot).<br />

Imaj}i predvid deka vo ~l. 24 od Zakonot se utvrduva organizacijata<br />

na Armijata, koja spored definicijata od ~l. 22 e vooru`ena<br />

sila na site gra|ani na Republikata, a spored st. 1 na ~l. 24 taa se organizira<br />

vo edinici, komandi, {tabovi i ustanovi, a ~ija, pak, organizacija,<br />

golemina, struktura, sostav i namena, se propi{uvaat so organizacijata<br />

i formacijata na Armijata od strana na pretsedatelot na Republikata,<br />

kako nejzin vrhoven komandant, koj {to istovremeno e<br />

ovlasten da gi opredeluva i rodovite i slu`bite vo Armijata, proizleguva<br />

deka ovlastuvaweto na Ministerstvoto za odbrana da ja opredeluva<br />

namenata i specijalnosta na rodovite i slu`bite vo Armijata se<br />

odnesuva samo na eden segment od organizacijata na Armijata, koj {to<br />

zaedno so site drugi napred navedeni e vo funkcija na organizirawe,<br />

podgotvuvawe i osposobuvawe na Armijata za ostvaruvawe na nejzinata<br />

ustavna pozicija utvrdena vo ~l. 122 st. 1 od Ustavot.<br />

Poradi navedenite pri~ini Sudot oceni deka osporeniot del<br />

na ~l. 24 st. 6 od Zakonot ne e vo nesoglasnost so ~l. 79 st. 2, ~l. 122 st.<br />

1, kako i so drugite ~lenovi od Ustavot navedeni vo inicijativata.<br />

846<br />

Pravno pra{awe<br />

Dali Sobranieto na Republika Makedonija mo`e da donese Zakon<br />

za upravuvawe so krizi i dali so ovoj zakon koj e donesen so prosto<br />

mnozinstvo glasovi, se razgraduva sistemot za odbrana na nezavisnosta<br />

i teritorijalniot integritet na Republika Makedonija, koj soglasno<br />

~l. 122 od Ustavot se ureduva so zakon {to se donesuva so dvotretinsko<br />

mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.

Pravno mislewe<br />

1. Soglasno ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vladeeweto na pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok na<br />

Republika Makedonija.<br />

Soglasno ~l. 51 od Ustavot, vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakon. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~l. 79 st. 2 od Ustavot, pretsedatelot na Republikata<br />

e vrhoven komandant na vooru`enite sili na Makedonija.<br />

Soglasno ~l. 86 od Ustavot, pretsedatelot na Republikata e<br />

pretsedatel na Sovetot za bezbednost na Republika Makedonija. Sovetot<br />

za bezbednost na Republikata go so~inuvaat: pretsedatelot na Republikata,<br />

pretsedatelot na Sobranieto, pretsedatelot na Vladata, ministrite<br />

koi rakovodat so organite na dr`avnata uprava vo oblastite<br />

na bezbednosta, odbranata i nadvore{nite raboti i trojca ~lenovi koi<br />

gi imenuva pretsedatelot na Republikata. Pri imenuvaweto na<br />

trojcata ~lenovi, pretsedatelot }e obezbedi sostavot na Sovetot, kako<br />

celina, soodvetno da go odrazuva sostavot na naselenieto vo Republika<br />

Makedonija. Sovetot gi razgleduva pra{awata svrzani so bezbednosta<br />

i odbranata na Republikata i dava predlozi na Sobranieto i Vladata.<br />

Soglasno ~l. 88 od Ustavot, Vladata na Republika Makedonija e<br />

nositel na izvr{nata vlast. Svoite prava i dol`nosti Vladata gi<br />

vr{i vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~l. 92 st. 1 od Ustavot, Vladata i sekoj nejzin ~len, za<br />

svojata rabota podgovaraat pred Sobranieto.<br />

Soglasno ~l. 122 od Ustavot, vooru`enite sili na Republika<br />

Makedonija go {titat teritorijalniot integritet i nezavisnosta na<br />

Republikata. Odbranata na Republikata se ureduva so zakon {to se donesuva<br />

so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

Spored ~l. 124 st. 1 od Ustavot, voena sostojba nastapuva koga<br />

pretstoi neposredna voena opasnost od napad vrz Republikata ili koga<br />

Republikata e napadnata ili i e objavena vojna.<br />

Spored ~l. 125 st. 1 od Ustavot, vonredna sostojba nastapuva<br />

kaga }e nastanat golemi prirodni nepogodi ili epidemii.<br />

2. Ustavot ne gi sodr`i terminite "kriza" i "krizna" sostojba,"<br />

no smetame deka toa ne ja isklu~uva nitu potrebata, ni mo`nosta<br />

Sobranieto na Republika Makedonija, soglasno svoite nadle`nosti<br />

utvrdeni vo ~l. 68 od Ustavot, so zakon da ureduva odredeni sostojbi<br />

vo op{testvoto, za koi ocenuva deka pretstavuvaat op{t interes<br />

za gra|anite i nivnata bezbednost.<br />

Vo ovaa smisla smetame deka treba da se ocenuva i opredelbata<br />

so zakon da se uredi oblasta za upravuvawe so krizi, odnosno utvrduvawe<br />

na merkite i aktivnostite {to treba da se prezemat so cel za{-<br />

847

tita na `ivotot i imotot na gra|anite od zagrozuvawa od pogolem<br />

obem od rizici i opasnosti po dobrata i `ivotnata sredina, zdravjeto<br />

i `ivotot na lu|eto i `ivotnite i rastenijata, imotot i drugite materijalni<br />

dobra od pogolem obem, stabilnosta, funkcioniraweto na<br />

dr`avata i nejziniot poredok utvrden so Ustavot, za koi ne postojat<br />

uslovi za proglasuvawe voena ili vonredna sostojba.<br />

Imeno, so Zakonot za upravuvawe so krizi se ureduva sistemot<br />

za upravuvawe so krizi vo Republika Makedonija, koj se organizira i<br />

ostvaruva zaradi prevencija, rano predupreduvawe i spravuvawe so<br />

krizi koi pretstavuvaat rizik za dobrata, zdravjeto i `ivotot na lu|eto<br />

i `ivotnite, a se nastanati od prirodni nepogodi i epidemii ili<br />

drugi rizici i opasnosti koi direktno go zagrozuvaat ustavniot poredok<br />

i bezbednosta na Republika Makedonija ili del od nea, a za koi ne<br />

postojat uslovi za proglasuvawe voena ili vonredna sostojba.<br />

Ottuka, spored na{a ocena, donesuvaweto na zakon so koj se ureduva<br />

oblasta na upravuvawe so krizi e pravo na Sobranieto na Republika<br />

Makedonija koe proizleguva od prirodata na negovata ustavna<br />

polo`ba i funkcii utvrdeni vo ~l. 68 od Ustavot, poradi {to smetame<br />

deka postoi ustaven osnov za donesuvawe na Zakonot.<br />

3. Odbranata na Republika Makedonija, kako organiziran sistem<br />

za odbrana na nezavisnosta i teritorijalniot integritet na Republikata<br />

e uredena so Zakonot za odbrana, koj soglasno ~l. 122 st. 2 od<br />

Ustavot, e donesen so dvotretinsko mnozinstvo na glasovi od vkupniot<br />

broj pratenici i vo koj se utvrdeni subjektite koi imaat dol`nost za<br />

u~estvo vo odbranata na Republikata i nivnite prava i obvrski vo<br />

ovaa sfera.<br />

So Zakonot za upravuvawe so krizi, pak, se ureduva sistemot za<br />

upravuvawe so krizi vo Republika Makedonija, koj se organizira i<br />

ostvaruva zaradi prevencija, rano predupreduvawe i spravuvawe so<br />

krizi koi pretstavuvaat rizik za dobrata, zdravjeto i `ivotot na lu|eto<br />

i `ivotnite, a se nastanati od prirodni nepogodi i epidemii ili<br />

drugi rizici i opasnosti koi direktno go zagrozuvaat ustavniot poredok<br />

i bezbednosta na Republika Makedonija ili del od nea, a za koi ne<br />

postojat uslovi za proglasuvawe voena ili vonredna sostojba.<br />

Vidno od sodr`inata na Zakonot za upravuvawe so krizi, so<br />

istiot se ureduva materija povrzana so prevencija, rano predupreduvawe<br />

i spravuvawe so krizi koi pretstavuvaat rizik za dobrata, zdravjeto<br />

i `ivotot na lu|eto i `ivotnite i koi direktno go zagrozuvaat<br />

ustavniot poredok i bezbednosta na Republika Makedonija ili del od<br />

nea, no za koi ne postojat uslovi za proglasuvawe voena ili vonredna<br />

sostojba. Zakonot nema odredbi koi se odnesuvaat na za{titata na<br />

teritorijalniot integritet i nezavisnosta na Republikata. Naprotiv,<br />

decidno e ka`ano deka so Zakonot se ureduva upravuvaweto so krizi za<br />

koi nema uslov da bide proglasena voena ili vonredna sostojba. Dokolku<br />

krizata prerasne vo voena ili vonredna sostojba, odnosno pos-<br />

848

toi neposredna voena opasnost od napad vrz Republikata ili objava na<br />

vojna ili nastapat golemi prirodni nepogodi ili epidemii na teritorijata<br />

na Republikata ili nejzin del, prestanuva funkcijata na Zakonot<br />

za upravuvawe so krizi i se aktiviraat mehanizmite za odbrana na<br />

Republikata utvrdeni soglasno Zakonot za odbrana, odnosno mehanizmite<br />

za za{tita i spasuvawe utvrdeni so Zakonot za za{tita i spasuvawe.<br />

Vrz osnova na navedenoto smetame deka nesporno proizleguva<br />

deka so Zakonot za upravuvawe so krizi ne se ureduva materija povrzana<br />

so za{titata na teritorijalniot integritet i nezavisnosta na Republikata<br />

vo smisla na ~l. 122 od Ustavot, poradi {to so donesuvaweto<br />

na ovoj zakon, spored na{e mislewe ne se zadira vo sistemot za odbrana<br />

na nezavisnosta i teritorijalniot integritet na Republikata.<br />

Osnovnite odredbi na Zakonot za upravuvawe so krizi (iska`ani<br />

vo tri ~lena), voobi~aeno kako {to e slu~aj so najgolemiot broj zakoni,<br />

ja opredeluvaat oblasta koja se ureduva so Zakonot, odnosno definiraat<br />

{to e sistem za upravuvawe so krizi, koi subjekti u~estvuvaat<br />

vo ovoj sistem i go opredeluvaat zna~eweto na izrazite upotrebeni<br />

vo Zakonot.<br />

Osnovnata odbrana od Zakonot za odbrana (iska`ana vo eden<br />

~len), opredeluva deka odbranata na Republikata se organizira kako<br />

sistem za odbrana na nezavisnosta i teritorijalniot integritet na<br />

Republikata, gi opredeluva subjektite u~esnici vo ovoj sistem i utvrduva<br />

deka odbranata se ostvaruva vo soglasnost so Ustavot na Republika<br />

Makedonija, zakonite, Strategijata za odbrana na Republikata,<br />

drugi dokumenti i me|unarodnite dogovori ratifikuvani vo soglasnost<br />

so Ustavot.<br />

Od analizata na osnovnite odredbi vo dvata zakoni, proizleguva<br />

deka osnovnite odredbi na Zakonot za upravuvawe so krizi se razlikuvaat<br />

po svojata sodr`ina od osnovnata odredba vo Zakonot za odbrana,<br />

kako rezultat na toa {to ureduvaat razli~ni oblasti. Pritoa, smetame<br />

deka nema nikakvo zna~ewe dali pri normiraweto na osnovnite<br />

odredbi vo dvata zakoni e koristen sli~en nomotehni~ki pristap ili<br />

dali se prezemani odredbi od eden zakon i prilagoduvani za potrebite<br />

na drug zakon. Vpro~em, izborot na nomotehni~ki pristapot za ureduvawe<br />

na odredena oblast e pravo na zakonodavecot i od toj aspekt smetame<br />

deka nema osnov za ocena na ustavnosta na zakon.<br />

So ~l. 58, 59 i 60 koi se smesteni vo Glava "Preodni i zavr{ni<br />

odredbi" na Zakonot za upravuvawe so krizi, se ureduvaat preodni<br />

re{enija za sozdavawe na uslovi za otpo~nuvawe so rabota na Centarot<br />

za upravuvawe so krizi, kako novoformiran subjekt koj u~estvuva<br />

vo sistemot za upravuvawe so krizi. Prezemaweto na vraboteni,<br />

objekti i oprema od Ministerstvoto za odbrana vo Centarot, {to se<br />

regulira so navedenite odredbi, spored nas ne zna~i stavawe nadvor od<br />

sila na odredbi od Zakonot za odbrana, tuku vospostavuvawe ramnote-<br />

849

`a vo pravniot poredok vo smisla na sozdavawe uslovi za za`ivuvawe<br />

na primenata na Zakonot za upravuvawe so krizi.<br />

Ova dotolku pove}e {to so ~l. 63 od Glava preodni i zavr{ni<br />

odredbi, decidno e naveden denot na vleguvaweto vo sila i denot na<br />

otpo~nuvawe na primenata na Zakonot, bez pri toa da se utvrduva deka<br />

prestanuvaat da va`at odredbi od drugi zakoni, {to potvrduva deka so<br />

Zakonot za upravuvawe so krizi za prv pat se ureduva originerna materija<br />

koja dosega ne bila regulirana so zakon.<br />

Poradi napred navedenoto smetame deka so Zakonot za upravuvawe<br />

so krizi ne se stavaat nadvor od sila odredbi na Zakonot za odbrana<br />

ili na drug zakon, poradi {to spored na{e mislewe vo ovoj slu~aj<br />

nema osnov za postavuvawe na pravnoto pra{awe koe se nametnuva vo<br />

inicijativata - dali mo`e eden zakon donesen so dvotretinsko mnozinstvo<br />

na glasovi od vkupniot broj pratenici (Zakonot za odbrana), da<br />

se derogira so zakon donesen so prosto mnozinstvo na glasovi od vkupniot<br />

broj pratenici (Zakonot za upravuvawe so krizi). Inaku, spored<br />

na{e mislewe, nezavisno so kakvo mnozinstvo se doneseni, zakonite<br />

imaat ednakva pravna sila. No, dokolku so Ustavot e utvrdeno kvalifikuvano<br />

mnozinstvo za donesuvawe na odreden zakon, smetame deka e<br />

protivustavno odredbi na taka donesen zakon da se derogiraat so zakon<br />

donesen so prosto mnozinstvo.<br />

Ottuka, smetame deka nema osnov tvrdeweto na podnositelot vo<br />

inicijativata deka so Zakonot za upravuvawe so krizi se razgraduva i<br />

razvodnuva sistemot za odbrana na nezavisnosta i teritorijalniot<br />

integritet na Republikata sprotivno na ~l. 122 st. 2 od Ustavot.<br />

4. Od sodr`inata na ~l. 35 od Zakonot proizleguva deka za u~estvoto<br />

na del od Armijata kako poddr{ka na policijata vo spravuvawe<br />

so krizna sostojba, na predlog na Vladata, odlu~uva pretsedatelot na<br />

Republikata, kako vrhoven komandant na vooru`enite sili. Toj vo sekoe<br />

vreme mo`e da ja preoceni potrebata od u~estvoto na del od Armijata<br />

vo navedenite aktivnosti.<br />

Predlogot do Vladata za u~estvo na del od Armijata kako poddr{ka<br />

na policijata pri spravuvawe so odredena krizna sostojba, go<br />

podnesuva Upravuva~kiot komitet, vrz osnova na Strategiskiot odbranben<br />

pregled. Vo politi~kata ramka na Strategiskiot odbranben pregled<br />

se navedeni misiite kade mo`e da se anga`ira Armijata, kako {to<br />

se: poddr{ka na gra|anite vo za{tita od rizici i opasnosti, vklu-<br />

~uvaj}i i sposobnost da se asistira vo nastani na civilni intervencii<br />

(elementarni i drugi nepogodi, tehni~ko-tehnolo{ki katastrofi,<br />

epidemii i sli~no; pomagawe i spravuvawe so zakanite, rizicite i<br />

opasnostite proizlezeni od problemite na globalnata bezbednost koi<br />

se pojavuvaat kako terorizam, me|unaroden kriminal, proliferacija i<br />

site vidovi na nedozvolena trgovija i obezbeduvawe na granicata i nekonvencionalni<br />

i asimetri~ni zakani.<br />

850

Pritoa, smetame deka treba da se napomene deka Vladata na Republika<br />

Makedonija donese Programa za realizacija na Strategiskiot<br />

odbranben pregled na Republika Makedonija, br. 23-3084/1 od 23 juni<br />

2003 godina. Sobranieto na Republika Makedonija donese Rezolucija<br />

za razvoj i transformacija na odbranata ("SV RM," br. 34/2004), so koja<br />

odlu~i da ja poddr`i Programata za transformacija na odbranata i<br />

Armijata na Republika Makedonija kako dokument koj }e obezbedi<br />

zavr{uvawe na zapo~natite procesi i dokumenti od Strategiskiot<br />

odbranben pregled.<br />

So davaweto na predlogot za potrebata od u~estvo na del od<br />

Armijata vo spravuvaweto so krizna sostojba, smetame deka Vladata<br />

voop{to ne navleguva vo ingerenciite na pretsedatelot na dr`avata<br />

kako vrhoven komandant na Armijata.<br />

Dali se ispolneti uslovite za u~estvo na del od Armijata vo<br />

spravuvaweto so kriznata sostojba odlu~uva pretsedatelot na Republikata,<br />

cenej}i go vidot na kriznata sostojba vo sekoj konkreten<br />

slu~aj.<br />

Od vakvata postavenost na odnosite smetame deka nesomneno<br />

proizleguva deka mestoto i ulogata na pretsedatelot na Republikata<br />

kako poseben i samostoen organ i vrhoven komandant na Armijata,<br />

voop{to ne se dovedeni vo zavisnost od Vladata.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, smetame deka so utvrdenata mo-<br />

`nost za u~estvo na del od Armijata kako poddr{ka na policijata vo<br />

odredena krizna situacija, utvrden vo ~l. 35 od Zakonot za upravuvawe<br />

so krizi ne se povreduva ustavniot principot na vladeewe na pravoto<br />

utvrden so ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot.<br />

Ova dotolku pove}e {to spravuvaweto so krizi e pravo i dol`nost<br />

na site organi na dr`avnata uprava, organite na dr`avnata vlast,<br />

silite za za{tita i spasuvawe, organite na op{tinite i na gradot<br />

Skopje, pa vo taa smisla i na Armijata na Republika Makedonija.<br />

5. Od sodr`inata na ~l. 36 od Zakonot proizleguva deka Upatstvoto<br />

za operativni i drugi postapki na Armijata vo poddr{ka na<br />

policijata vo slu~aj na krizna sostojba, go donesuva ministerot za<br />

odbrana vo soglasnost so ministerot za vnatre{ni raboti. Upatstvoto<br />

se donesuva zaradi obezbeduvawe na potrebna podgotvenost, obuka i<br />

ve`bi za eventualno u~estvo na Armijata vo poddr{ka na policijata<br />

vo slu~aj na krizna sostojba.<br />

Smetame deka donesuvaweto na vakvo upatstvo ne mo`e da se posmatra<br />

vo korelacija so ~l. 79 st. 2 od Ustavot, poradi {to i ne mo`e<br />

da se smeta deka so ovlastuvaweto na ministerot za odbrana, vo soglasnost<br />

so ministerot za vnatre{ni raboti, da go donese navedenoto upatstvo,<br />

se povreduva ili ograni~uva ustavno utvrdenoto pravo i pozicija<br />

na pretsedatelot na Republikata kako vrhoven komandant na vooru-<br />

`enite sili na Republikata.<br />

851

Spored ~l. 91 al. 1 i 5 od Ustavot, Vladata na Republika Makedonija<br />

ja utvrduva politikata na izvr{uvaweto na zakonite i donesuva<br />

uredbi i drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite, a spored ~l. 96 od<br />

Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite od svojata nadle`nost<br />

gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakonite<br />

i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Soglasno ~l. 55 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava, ministerot, me|u drugoto, donesuva upatstva<br />

za izvr{uvawe na zakonite koga za toa e ovlasten so zakon. Spored<br />

~l. 56 st. 3 od ovoj zakon, so upatstvo se propi{uva na~inot na postapuvawe<br />

vo izvr{uvaweto na oddelni odredbi na zakonite i drugite<br />

propisi, a spored ~l. 64 st. 1 od ovoj zakon, so aktite koi gi donesuva<br />

ministerot ne mo`e za gra|anite i drugite pravni lica da se utvrduvaat<br />

prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost na drugi<br />

organi.<br />

Ovlastuvaweto na ministerot za odbrana, vo soglasnost so ministerot<br />

za vnatre{ni raboti za donesuvawe na navedenoto upatstvoto<br />

se odnesuva samo na propi{uvawe na eden segment od organiziraweto,<br />

podgotvuvaweto i osposobuvaweto na Armijata za ostvaruvawe na nejzinata<br />

ustavna pozicija utvrdena vo ~l. 122 st. 1 od Ustavot, koj segment<br />

se odnesuva na podgotovkite, obukata i ve`bite koi pripadnicite<br />

na Armijata treba da gi prezemat zaradi podgotovka za eventualno<br />

u~estvo na del od Armijata vo poddr{ka na policijata vo slu~aj<br />

na krizna sostojba.<br />

Pretsedatelot na Republikata, kako vrhoven komandant na vooru`enite<br />

sili, odlu~uva dali del od Armijata }e se upotrebi kako<br />

poddr{ka na policijata vo spravuvaweto so odredena krizna sostojba.<br />

Na~inot na u~estvo na del od Armijata vo krizna sostojba, soglasno ~l.<br />

35 st. 6 od Zakonot za upravuvawe so krizi se ureduva so propis koj go<br />

donesuva pretsedatelot na Republikata.<br />

Poradi navedenoto smetame deka donesuvaweto na Upatstvoto<br />

od strana na ministerot za odbrana vo soglasnost so ministerot za<br />

vnatre{ni raboti e vo funkcija na operacionalizacija na Zakonot i<br />

so toa ne se naru{uva ustavno opredelenoto mesto, uloga i funkcii na<br />

pretsedatelot na Republikata kako vrhoven komandant na vooru`enite<br />

sili na Republikata.<br />

6. Vo sistemot za upravuvawe so krizi, soglasno ~l. 12 od Zakonot<br />

za upravuvawe so krizi, se formira Upravuva~ki komitet, kako<br />

telo na Vladata za koordinacija i upravuvawe so sistemot za upravuvawe<br />

so krizi. Upravuva~kiot komitet, soglasno ~l. 15 od Zakonot, í<br />

predlaga na Vladata utvrduvawe na postoewe na krizna sostojba i podra~jeto<br />

koe e zafateno so kriznata sostojba i soodvetno na toa, dava<br />

predlog za aktivirawe na mehanizmi za nejzino razre{uvawe vo soglasnost<br />

so ovoj zakon.<br />

852

Sovetot za bezbednost na Republika Makedonija, formiran soglasno<br />

~l. 86 od Ustavot, gi razgleduva pra{awata svrzani so bezbednosta<br />

i odbranata na Republikata i dava predlozi do Sobranieto i<br />

Vladata.<br />

Od navedenite ustavni i zakonski odredbi smetame deka jasno<br />

proizleguva deka se raboti za postoewe na dve razli~ni tela koi imaat<br />

posebni ingerencii vo oblasta za koja se formirani. Ustavnata<br />

opredelba za postoewe na Sovet za bezbednost, spored na{e mislewe<br />

ne go isklu~uva pravoto na zakonodavecot da formira i drugi organi i<br />

tela dokolku smeta deka toa e vo funkcija na za{tita na `ivotot,<br />

zdravjeto i imotot na gra|anite i nivnata bezbednost.<br />

Pra{awata svrzani so bezbednosta i odbranata koi gi razgleduva<br />

Sovetot za bezbednost soglasno ~l. 86 od Ustavot, ne se istovetni<br />

so pra{awata za koi e formiran Upravuva~kiot komitet soglasno ~l.<br />

12 od Zakonot za upravuvawe so krizi. Imeno, Upravuva~kiot komitet<br />

rasprava za situacii od najrazli~en i preventiven karakter zaradi<br />

rano predupreduvawe i spravuvawe so krizi koi pretstavuvaat rizik<br />

za dobrata, zdravjeto i `ivotot na lu|eto i `ivotnite, a se nastanati<br />

od prirodni nepogodi i epidemii i drugi rizici i opasnosti koi direktno<br />

go zagrozuvaat ustavniot poredok i bezbednosta na Republikata<br />

ili del od nea, a za koi ne postojat uslovi za proglasuvawe voena ili<br />

vonredna sostojba.<br />

Faktot {to vo sostavot na dvete tela ~lenuvaat isti lica (ministrite<br />

za odbrana, za vnatre{ni raboti i za nadvore{ni raboti)<br />

smetame deka ne ja doveduva vo pra{awe ustavnata osnovanost od postoewe<br />

na ovie tela. Pritoa, smetame deka treba da se naglasi deka<br />

pretsedatelot na Vladata voop{to i ne e ~len na Upravuva~kiot komitet,<br />

kako {to se naveduva vo inicijativata, taka {to ne mo`e voop{to<br />

da stane zbor za neprincipielna podelba na vlasta pome|u pretsedatelot<br />

na Republikata i pretsedatelot na Vladata.<br />

Ottuka, cenime deka postoeweto na ovie dve tela ne pretstavuva<br />

voveduvawe na paralelizam vo sferata na bezbednosta i odbranata<br />

na Republikata so {to se vr{i dekonstitucionalizacija na ustavnite<br />

nadle`nosti i polo`ba na pretsedatelot na Republikata, kako vrhoven<br />

komandant na vooru`enite sili na Republikata i pretsedatel na<br />

Sovetot za bezbednost.<br />

7. Grupata za procena e telo na Vladata koe soglasno ~l. 17 od<br />

Zakonot za upravuvawe so krizi, vr{i postojano procenuvawe na rizicite<br />

i opasnostite po bezbednosta na Republikata i predlaga merki i<br />

aktivnosti za nivna prevencija, rano predupreduvawe i spravuvawe so<br />

krizna sostojba. Analizite, preporakite i zaklu~ocite, Grupata za<br />

procena, soglasno ~l. 19 od Zakonot, gi dostavuva do Upravuva~kiot<br />

komitet, pretsedatelot na Vladata, pretsedatelot na Republikata i<br />

pretsedatelot na Sobranieto.<br />

853

Ministerstvoto za odbrana, kako organ na dr`avnata uprava,<br />

soglasno ~l. 20 od Zakonot za odbrana, vr{i procena na mo`nite voeni<br />

i drugi opasnosti so koi se zagrozuva suverenitetot, samostojnosta i<br />

teritorijalniot integritet na Republikata i zagrozenosta na teritorijata<br />

od prirodni nepogodi i drugi nesre}i. Ovaa procena gi opfa}a<br />

mo`nite voeni zagrozuvawa i drugi opasnosti, vidovi na agresija,<br />

na~in na borbeno dejstvuvawe na agresorot, na~in na sprotivstavuvawe<br />

na mo`nite voeni zagrozuvawa i drugi opasnosti, na~in na sproveduvawe<br />

na merkite za za{tita i spasuvawe na naselenieto i materijalnite<br />

dobra od voeni razurnuvawa i posledicite predizvikani od niv<br />

vo voena sostojba, kako i konstatacii i predlog merki. Procenata<br />

pretstavuva sostaven del na Planot za odbrana na Republikata {to go<br />

donesuva pretsedatelot na Republika Makedonija i vrhoven komandant<br />

na vooru`enite sili na Republika Makedonija.<br />

Soglasno navedenata zakonska regulativa smetame deka nedvosmisleno<br />

proizleguva deka nadle`nosta na Grupata za procena se razlikuva<br />

od nadle`nosta na Ministerstvoto za odbrana za vr{ewe na procena<br />

na mo`nite voeni i drugi opasnosti so koi se zagrozuva suverenitetot,<br />

samostojnosta i teritorijalniot integritet na Republikata.<br />

Smetame deka e pravo na zakonodavecot da go ureduva pra{aweto<br />

za na~inot na vr{ewe procena na rizicite i opasnostite po bezbednosta<br />

na Republikata od site aspekti. Vo ovaa smisla, pravo na zakonodavecot<br />

e da utvrdi postoewe na posebno vladino telo, koe }e<br />

vr{i procena na rizicite i opasnostite po bezbednosta na Republikata<br />

i }e predlaga merki i aktivnosti za nivna prevencija, rano<br />

predupreduvawe i spravuvawe so krizna sostojba.<br />

So vakvoto zakonsko re{enie, po na{a ocena, ne se voveduvaat<br />

pralelni strukturi vo Republika Makedonija, odnosno ne se povreduva<br />

na~eloto na vladeewe na pravoto utvrdeno vo ~l. 8 st. 1 al. 3 od<br />

Ustavot.<br />

8. Soglasno ~l. 31 od Zakonot za upravuvawe so krizi, Vladata<br />

donesuva odluka za postoewe na krizna sostojba, go opredeluva podra~jeto<br />

zafateno so krizna sostojba i soodvetno na toa gi aktivira mehanizmite<br />

za razre{uvawe na kriznata sostojba.<br />

Imaj}i go predvid zna~eweto na poimite upotrebeni vo Zakonot<br />

za upravuvawe so krizi, koi se definirani vo ~l. 3 od Zakonot,<br />

kako i od sevkupnata sodr`ina na Zakonot, smetame deka sosema jasno i<br />

nedvosmisleno proizleguva deka kriznata sostojba se razlikuva od<br />

voena ili vonredna sostojba definirani soglasno ~l. 124 i 125 od<br />

Ustavot.<br />

Spored na{e mislewe, zakonodavecot ne gi nadminal ustavnite<br />

ramki koga opredelil deka Vladata, kako organ na dr`avnata vlast do<br />

koj se dostavuvaat site informacii do koi e dojdeno vo sistemot za<br />

upravuvawe so krizi, e nadle`na za donesuvawe odluka za proglasu-<br />

854

vawe na krizna sostojba.<br />

Imeno, nadle`nostite na Vladata ne se iscrpuvaat samo so<br />

ovlastuvaweto da donesuva uredbi so zakonska sila pri postoewe na<br />

voena ili vonredna sostojba, utvrdeno so ~l. 126 od Ustavot. Naprotiv,<br />

so ~l. 91 od Ustavot se utvrduvaat i drugi nadle`nosti na Vladata, pri<br />

{to vo al. 14 se utvrduva deka osven navedenite, Vladata vr{i i drugi<br />

raboti utvrdeni so Ustavot i so zakon. Spored na{e mislewe toa pretstavuva<br />

ustavna osnova za ovlastuvaweto na Vladata utvrdeno so ~l. 31<br />

od Zakonot da donesuva odluka za postoewe na krizna sostojba.<br />

9. Soglasno ~l. 31 od Zakonot za upravuvawe so krizi, za donesenata<br />

odluka za postoewe na krizna sostojba, kako i za aktivnostite povrzani<br />

so odlukata, Vladata gi izvestuva Sobranieto i pretsedatelot<br />

na Republikata. Najdocna vo rok od 30 dena po zavr{uvaweto na aktivnostite<br />

utvrdeni vo odlukata, Vladata izgotvuva i dostavuva pismen<br />

izve{taj do Sobranieto i pretsedatelot. Sobranieto i pretsedatelot<br />

vo sekoe vreme mo`e da pobaraat usmen i pismen izve{taj za sostojbata<br />

za upravuvawe so krizi.<br />

Podnesuvaweto na izve{tajot od Vladata do pretsedatelot,<br />

spored na{a ocena e vo funkcija na obezbeduvawe nivna koordinacija<br />

po pra{awata okolu koi se dopiraat nivnite nadle`nosti pri sproveduvaweto<br />

na izvr{nata vlast vo delot na upravuvawe so krizi. Ova<br />

osobeno imaj}i go predvid pravoto na Vladata da pobara i ovlastuvaweto<br />

na pretsedatelot da odobri u~estvo na Armijata kako poddr{ka<br />

na policijata vo spravuvaweto so odredena krizna sostojba. Vakvoto<br />

ovlastuvawe na pretsedatelot na Republikata kako vrhoven komandant<br />

na Armijata ne bi mo`elo da se realizira bez celosna informiranost<br />

na pretsedatelot za aktivnostite povrzani so upravuvaweto so krizi.<br />

Vrz osnova na navedenoto, smetame deka vo Zakonot se jasno utvrdeni<br />

nadle`nostite na Vladata i na pretsedatelot na Republikata vo<br />

oblasta na upravuvawe so krizi, pri {to utvrdenata obvrska na Vladata<br />

za podnesuvawe izve{taj do pretsedatelot na Republikata za aktivnostite<br />

povrzani so upravuvaweto so krizi, spored na{e mislewe<br />

ima osnov vo ~l. 91 od Ustavot i ne ja naru{uva nejzinata ustavna polo-<br />

`ba vo odnos na pretsedatelot.<br />

Poradi toa smetame deka nema osnov ~l. 31 od Zakonot za upravuvawe<br />

so krizi da se stavi pod somnenie vo odnos na ~l. 79, 86 i 88 od<br />

Ustavot.<br />

10. So ~l. 16 od Zakonot za upravuvawe so krizi se utvrduva obvrska<br />

za organite na dr`avnata uprava, op{tinite i gradot Skopje i<br />

drugite u~esnici vo sistemot za upravuvawe so krizi, vo ramkite na<br />

nivnite nadle`nosti utvrdeni so zakon, da gi sproveduvaat preporakite<br />

i drugite merki i aktivnosti na Upravuva~kiot komitet, doneseni<br />

vo soglasnost so ovoj zakon. Za neprimenuvawe na odlukite, nasokite,<br />

preporakite i drugite merki i aktivnosti na Vladata, Upravuva~kiot<br />

komitet i Centarot, za odgovornite lica vo subjektot u~esnik vo<br />

855

sistemot za upravuvawe so krizi, so ~l. 54 od Zakonot se predviduvaat<br />

pari~ni kazni za prekr{ok.<br />

Imaj}i predvid deka od sproveduvaweto na odlukite, nasokite,<br />

preporakite i zaklu~ocite doneseni vo soglasnost so Zakonot za<br />

upravuvawe so krizi zavisi uspe{nosta na funkcioniraweto na sistemot<br />

za upravuvawe so krizi, kako i mo`nite posledici po `ivotot i<br />

zdravjeto na gra|anite dokolku istite ne se po~ituvaat, proizleguva<br />

deka zakonodavecot osnovano opredelil obvrska za subjektite vo sistemot<br />

za upravuvawe so krizi za nivno sproveduvawe.<br />

Vo ovaa smisla smetame deka i preporakite i nasokite po svojata<br />

su{tina se merki so koi se propi{uvaat normi na odnesuvawe za<br />

u~esnicite vo sistemot za upravuvawe so krizi i nepo~ituvaweto na<br />

istite mo`e da predizvika posledici po zdravjeto i `ivotot na neopredelen<br />

krug subjekti.<br />

Preporakite i nasokite se vo funkcija na sproveduvawe na<br />

Procenata na zagrozenosta na bezbednosta na Republikata od site rizici<br />

i opasnosti, koja ja donesuva Vladata soglasno ~l. 45 od Zakonot,<br />

poradi {to, spored na{e mislewe zakonodavecot osnovano gi tretira<br />

na ist na~in kako i odlukite, zaklu~ocite i drugite merki i aktivnosti<br />

koi se donesuvaat vo sistemot za upravuvawe so krizi, davaj}i im<br />

tretman na propisi vo smisla na ~l. 110 i 112 od Ustavot, a so toa i<br />

davaj}i im karakter na zadol`itelnost, od pri~ina {to od sproveduvaweto<br />

na sekoja od navedenite merki poedine~no, zavisi uspe{nosta<br />

na spravuvaweto so kriznata sostojba, odnosno za{titata na javniot<br />

interes.<br />

Vrz osnova na utvrdenata fakti~ka i pravna sostoja, a trgnuvaj}i<br />

od iznesenata ustavnosudska praktika, se p r e d l a g a :<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

Zakonot za upravuvawe so krizi ("SV RM," br. 29/2005), vo celina i<br />

posebno ~l. 6, 12, 13, 16 vo delot "preporakite," 17, 18, 31, 35, 36 i 54 al.<br />

1 vo delot "nasokite, preporakite" i al. 3 vo delot "preporakite," 58,<br />

59 i 60.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i člen 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 1 fevruari 2006 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

Zakonot za upravuvawe so krizi ("Slu`ben vesnik na Republika Ma-<br />

856

kedonija" br. 29/2005), vo celina i posebno ~lenovite 6, 12, 13, 16 vo delot<br />

"preporakite," 17, 18, 31, 35, 36 i 54 alineja 1 vo delot "nasokite,<br />

preporakite" i alineja 3 vo delot "preporakite," 58, 59 i 60.<br />

2. Ova re{enie }e se objavi vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija."<br />

3. Stamen Filipov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata se naveduva deka osnovnite odredbi na ~len 1<br />

stav 1 i 2 i ~len 2 stav 1 i 2 od Zakonot za upravuvawe so krizi bile<br />

prezemeni od osnovnata odredba na ~len 1 stav 1, 2 i 3 od Zakonot za<br />

odbrana ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 42/2001 i 5/<br />

2003), so toa {to bile prilagoduvani na osporeniot zakon, a so toa<br />

protivustavno se razgraduval i razvodnuval sistemot za odbrana na nezavisnosta<br />

i teritorijalniot integritet na Republika Makedonija i<br />

se povreduvala odredbata od ~len 122 stav 2 od Ustavot, spored koja<br />

odbranata na Republikata se ureduva so zakon {to se donesuva so dvotretinsko<br />

mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici. A deka se<br />

razgraduval sistemot za odbrana, mo`elo da se zaklu~i i od preodnite<br />

i zavr{nite odredbi na ~lenovite 58, 59 i 60 od osporeniot zakon.<br />

Imeno, so ogled na toa {to osporeniot zakon bil donesen so prosto<br />

mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici, so toj zakon ne mo`ele<br />

da se ukinuvaat postoe~kite odredbi od Zakonot za odbrana, koj bil<br />

donesen so dvotretinsko mnozinstvo na glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

Ponatamu, Ustavot ne gi priznaval terminite "kriza" i "krizna<br />

sostojba" {to gi utvrduval osporeniot zakon, tuku Ustavot se slu-<br />

`el edinstveno so terminite "voena sostojba" (~len 124) i "vonredna<br />

sostojba" (~len 125), taka {to Ustavot ne dal mo`nost i osnov, pokraj<br />

ustavnite ovlastuvawa na Vladata od ~len 126 od Ustavot, da mo`e da<br />

se donese i Zakon za upravuvawe so krizi.<br />

So osporeniot zakon se povreduvale odredbite na ~lenovite 8<br />

stav 1 alineja 3, 51, 122 stav 2, 124, 125 i 126 od Ustavot i ovoj zakon ne<br />

bi mo`el da opstojuva vo ustavniot poredok na Republika Makedonija,<br />

ako se po~ituvala temelnata vrednost na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija - vladeewe na pravoto, osobeno zatoa {to ovaa materija<br />

ve}e bila uredena so pove}e drugi zakoni, kako {to se Zakonot za<br />

odbrana, Zakonot za vnatre{ni raboti, Zakonot za Agencijata za razuznavawe,<br />

Zakonot za za{tita i spasuvawe i mnogu drugi zakoni. Vo<br />

sprotivno, osporeniot zakon bi se pojavuval kako "zakon nad zakonite"<br />

{to bilo ramno na Ustavot, iako bil donesen samo so prosto mnozinstvo<br />

glasovi od vkupniot broj pratenici vo Sobranieto na Republika<br />

Makedonija.<br />

^lenovite 6, 35 i 36 od Zakonot bile neodr`livi od ustavnopraven<br />

aspekt. Imeno, Armijata mo`ela da u~estvuva vo izvr{uvawe<br />

857

na opredeleni zada~i, no samo pod uslovi i na na~in utvrden so Ustavot<br />

i Zakonot za odbrana (~lenovite 18, 23 i 40), koj kako sistemski zakon<br />

bil donesen so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj<br />

pratenici, a ne pod uslovi i na na~in utvrden so drug zakon, kako vo<br />

slu~ajot, a koj se donesuval samo so prosto mnozinstvo glasovi. Pretsedatelot<br />

na Republikata bil poseben i samostoen organ i negovoto<br />

komanduvawe so vooru`enite sili ne smeelo da bide doveduvano vo zavisnost<br />

od naođaweto ili predlogot na Vladata ili nekoj drug dr`aven<br />

organ, nadvor od vooru`enite sili. Spored podnositelot na inicijativata,<br />

del od Armijata nikako ne mo`el da u~estvuva vo poddr{ka<br />

na policijata vo uslovi koga vo krizna sostojba bila zagrozena bezbednosta<br />

na Republikata, bidej}i vooru`enite sili na Republika Makedonija<br />

go {titele samo teritorijalniot integritet i nezavisnosta na<br />

Republikata, a ne i bezbednosta na Republikata.<br />

Strategiskiot odbranben pregled na Republikata ne mo`elo da<br />

bide osnov za u~estvo na del od Armijata vo spravuvaweto so krizna sostojba,<br />

zatoa {to ovoj Strategiski odbranben pregled ne bil propis vo<br />

smisla na Ustavot, a pra{awe bilo i dali voop{to postoel Strategiski<br />

odbranben pregled.<br />

Upatstvoto za operativni i drugi postapki na Armijata vo poddr{ka<br />

na policijata vo slu~aj na krizna sostojba, ne mo`elo da bide<br />

donesuvano od ministerot za odbrana vo soglasnost so ministerot za<br />

vnatre{ni raboti, bidej}i ovaa rabota spa|ala vo nadle`nost na<br />

pretsedatelot na Republikata kako vrhoven komandant na vooru`enite<br />

sili, ili eventualno na na~alnikot na General{tabot na Armijata, a<br />

vo soglasnost so propisite za komanduvawe doneseni od pretsedatelot<br />

na Republikata.<br />

Vo vrska so osporenite ~lenovi 12 i 13 od Zakonot, vo inicijativata<br />

se naveduva deka so rakovodeweto na Upravuva~kiot komitet za<br />

koordinacija i upravuvawe so sistemot za upravuvawe so krizi preku<br />

Vladata se vr{ela neprincipielna podelba na funkcijata me|u pretsedatelot<br />

na Republikata, kako vrhoven komandant na vooru`enite<br />

sili i pretsedatel na Sovetot za bezbednost na Republika Makedonija<br />

i Vladata kako nositel na izvr{nata vlast, a so samoto toa i do ograni~uvawe<br />

na ingerenciite na pretsedatelot na Republikata.<br />

Imeno, se otvoralo pra{aweto za ustavniot osnov za formiraweto<br />

na Upravuva~kiot komitet i opredeluvaweto na sferata na negovoto<br />

dejstvuvawe, ako se znaelo deka Ustavot, za razgleduvawe na istite<br />

bezbednosni pra{awa go konstituiral Sovetot za bezbednost na Republika<br />

Makedonija, ~ij pretsedatel bil pretsedatelot na Republikata,<br />

a negov ~len bil i pretsedatelot na Sobranieto na Republika<br />

Makedonija. Upravuva~kiot komitet pak bil sostaven samo od pretsedatelot<br />

na Vladata i ministri, od koi del, zaedno so pretsedatelot na<br />

Vladata, spored Ustavot, bile ednovremeno i ~lenovi na Sovetot za<br />

bezbednost na Republika Makedonija.<br />

858

So takvata zakonska postavenost se vr{ela dekonstitucionalizacija<br />

na nadle`nostite vo sferata na bezbednosta, na paralelizam<br />

na telata na Republika Makedonija i na zasegawe na ustavnata polo-<br />

`ba, pred se, na pretsedatelot na Republika Makedonija, kako i na<br />

pretsedatelot na Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

Vo isto vreme i paralelno ne mo`el da postoi Sovet za bezbednost<br />

na Republika Makedonija, so koj rakovodei pretsedatelot na Republika<br />

Makedonija i Upravuva~ki komitet pri Vladata na Republika<br />

Makedonija za rakovodewe so sistemot za upravuvawe so krizi, so koj<br />

rakovodi pretsedatelot na Vladata. Vo slu~ajov, mo`el da postoi samo<br />

Sovet za bezbednost na Republika Makedonija, koj kako takov bil<br />

formiran neposredno vrz osnova na Ustavot.<br />

I so osporenite ~lenovi 17 i 18 od Zakonot se doka`uvalo deka<br />

protivustavno se razgraduval i devalviral postoe~kiot sistem za odbrana<br />

na nezavisnosta i teritorijalniot integritet na Republikata.<br />

Imeno, spored ~len 20 stav 1 to~ka 2 od Zakonot za odbrana, vo<br />

ostvaruvaweto na odbranata Ministerstvoto za odbrana vr{elo procena<br />

na mo`nite voeni i drugi opasnosti so koi se zagrozuva suverenitetot,<br />

samostojnosta i teritorijalniot integritet na Republikata i<br />

zagrozenosta na teritorijata od prirodni nepogodi i drugi nesre}i i<br />

se dodeka postoela ovaa zakonska odredba, ne mo`elo ista takva ili<br />

sli~na da se voveduva so drug zakon, a koj se donesuval samo so prosto<br />

mnozinstvo na glasovi na pratenicite. So drugi zborovi, so osporenite<br />

odredbi se voveduvale protivustavni paralelni strukturi vo Republika<br />

Makedonija, {to ne bilo dopu{teno od ustavnopraven aspekt,<br />

ako dosledno i vo celost se po~ituvala temelnata vrednost na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija - vladeeweto na pravoto.<br />

So osporeniot ~len 31 stav 1 od Zakonot se povreduvala odredbata<br />

na ~lenot 126 od Ustavot, spored koja pri postoewe na voena ili<br />

vonredna sostojba Vladata vo soglasnost so Ustavot i so zakon donesuva<br />

uredbi so zakonska sila. Spored toa, Ustavot na Vladata ne i dal<br />

ovlastuvawe - nadle`nost da donesuva i odluka za postoewe na krizna<br />

sostojba.<br />

Za osporeniot ~len 31 stav 3 i 6 od Zakonot, podnositelot na<br />

inicijativata smeta deka bilo nesoglasno so Ustavot, Vladata izve-<br />

{tajot da go dostavuva i do pretsedatelot na Republikata i pretsedatelot<br />

vo sekoe vreme da mo`e da bara usmen i pismen izve{taj od<br />

Vladata za sostojbata vo oblasta na upravuvaweto so krizi, bidej}i<br />

Vladata za svojata rabota odgovarala pred Sobranieto, a ne i pred<br />

pretsedatelot na Republikata.<br />

Vo odnos na osporenite delovi od ~lenovite 16 i 54 alinei 1 i 3<br />

od Zakonot, podnositelot na inicijativata smeta deka preporakite i<br />

nasokite ne se smetale kako propisi vo smisla na ~lenovite 51, 110 i<br />

112 stav 1 i 2 od Ustavot i tie ne bile od zadol`itelen praven karakter<br />

i poradi toa ne mo`elo poradi nivno neizvr{uvawe da se pre-<br />

859

dviduva i pari~na kazna za prekr{ok.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka sodr`inata na Zakonot za<br />

upravuvawe so krizi ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

29/2005) e podelena vo deset glavi, i toa: I Osnovni odredbi, II Posebni<br />

odredbi, III Organizacija i funkcionirawe na organite i telata<br />

vo sistemot za upravuvawe so krizi, IV Odlu~uvawe i upotreba na resursite,<br />

V Komunikacija, koordinacija i sorabotka, VI Procena na zagrozenosta<br />

na bezbednosta na Republika Makedonija, VII Planirawe i<br />

finansirawe, VIII Inspekciski nadzor, IX Kazneni odredbi i X Preodni<br />

i zavr{ni odredbi.<br />

Spored ~len 1 od Zakonot, so ovoj zakon se ureduva sistemot za<br />

upravuvawe so krizi vo Republika Makedonija, i toa: organizacijata i<br />

funkcioniraweto, odlu~uvaweto i upotrebata na resursite, komunikacijata,<br />

koordinacijata i sorabotkata, procena na zagrozenosta na bezbednosta<br />

na Republikata, planiraweto i finansiraweto, kako i drugi<br />

pra{awa svrzani so sistemot za upravuvawe so krizi.<br />

Sistemot za upravuvawe so krizi se organizira i ostvaruva zaradi<br />

prevencija, rano predupreduvawe i spravuvawe so krizi koi pretstavuvaat<br />

rizik za dobrata, zdravjeto i `ivotot na lu|eto i `ivotnite,<br />

a se nastanati od prirodni nepogodi i epidemii ili drugi rizici i<br />

opasnosti koi direktno go zagrozuvaat ustavniot poredok i bezbednosta<br />

na Republikata ili del od nea, a za koi ne postojat uslovi za<br />

proglasuvawe voena ili vonredna sostojba.<br />

Sistemot za upravuvawe so krizi opfa}a i pribirawe na informacii,<br />

procena, analiza na sostojbata, utvrduvawe na celite i zada-<br />

~ite, razvoj i sproveduvawe na potrebnite dejstvija za prevenncija,<br />

rano predupreduvawe i spravuvawe so krizi.<br />

Spored ~len 6 od Zakonot, Armijata mo`e da u~estvuva so del<br />

od svoite sili vo slu~aj na krizna sostojba, pod uslovi i na na~in<br />

utvrdeni so ovoj zakon.<br />

Spored ~len 12 od Zakonot, zaradi predlagawe na odluki i obezbeduvawe<br />

na postojani konsultacii, koordinacija, navremena reakcija,<br />

efikasnost i soodvetno iskoristuvawe na raspolo`livite resursi vo<br />

slu~aj na krizna sostojba, kako i obezbeduvawe navremena, kvalitetna<br />

i realna procena na zagrozenosta na bezbednosta na Republikata od<br />

rizici i opasnosti, vo sistemot za upravuvawe so krizi se formiraat<br />

Upravuva~ki komitet i Grupa za procena i se osnova Direkcija za<br />

upravuvawe so krizi.<br />

Spored ~len 13 od Zakonot, Upravuvačkiot komitet e telo na<br />

Vladata za koordinacija i upravuvawe so sitemot za upravuvawe so<br />

krizi.<br />

Upravuva~kiot komitet go sočinuvaat ministrite: za vnatre{-<br />

ni raboti, zdravstvo, transport i vrski, odbrana, nadvore{ni raboti i<br />

rakovoditelot na grupata za procena. Dokolku sostavot na Upravuva~kiot<br />

komitet ne ja odrazuva soodvetnata i pravi~na zastapenost na<br />

860

zaednicite, sostavot na Upravuva~kiot komitet se dopolnuva i so<br />

drugi ~lenovi na Vladata.<br />

Vo zavisnost od kriznata sostojba, po potreba, vo rabotata na<br />

Upravuva~kiot komitet mo`e da se vklu~at i drugi funkcioneri koi<br />

rakovodat so organite na dr`avnata uprava.<br />

Vo rabotata na Upravuva~kiot komitet u~estvuva i eden pretstavnik<br />

od Komisijata za odbrana i bezbednost na Sobranieto na Republika<br />

od redot na členovite na Komisijata od najgolemata politi~ka<br />

partija vo opozicija i eden pretstavnik od Kabinetotot na pretsedatelot<br />

na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 16 od Zakonot, organite na dr`avnata uprava, op{-<br />

tinite i na gradot Skopje i drugite učesnici vo sistemot za upravuvawe<br />

so krizi, vo ramkite na nivnite nadležnosti utvrdeni so zakon, se<br />

dol`ni da gi sproveduvaat preporakite i drugite merki i aktivnosti<br />

na Upravuva~kiot komitet, doneseni vo soglasnost so ovoj zakon.<br />

Spored ~len 17 od Zakonot, Grupata za procena e telo na Vladata<br />

koe vr{i postojano procenuvawe na rizicite i opasnostite po<br />

bezbednosta na Republikata i predlaga merki i aktivnosti za nivna<br />

prevencija, rano predupreduvawe i spravuvawe so krizna sostojba.<br />

Spored ~len 18 od Zakonot, Grupata za procena ja so~inuvaat<br />

direktorite na Biroto za javna bezbednost, Upravata za bezbednost i<br />

kontrarazuznavawe, Agencijata za razuznavawe; direktorite i zamenicite<br />

na direktorite na Centarot za upravuvawe so krizi i Direkcijata<br />

za zaštita i spasuvawe; zamenikot na načalnikot na General{tabot<br />

na Armijata, kako i rakovoditelot na Slu`bata za bezbednost i<br />

razuznavawe vo Ministerstvoto za odbrana.<br />

Sostavot na Grupata za procena ja odrazuva soodvetnata i<br />

pravi~na zastapenost na zaednicite.<br />

So Grupata za procena rakovodi lice od sostavot na Grupata za<br />

procena, koe go opredeluva pretsedatelot na Vladata.<br />

Po potreba vo rabotata na Grupata za procena se povikuvaat i<br />

drugi pretstavnici na organite na dr`avnata uprava, op{tinite i<br />

gradot Skopje i eksperti za opredelenata oblast, za {to odlu~uva<br />

odgovornoto lice od stav 3 na ovoj ~len.<br />

Spored ~len 31 od Zakonot, Vladata donesuva odluka za postoewe<br />

na krizna sostojba, go opredeluva podračjeto zafateno so krizna<br />

sostojba i soodvetno na toa gi aktivira mehanizmite za razre{uvawe<br />

na kriznata sostojba. Za donesenata odluka Vladata vedna{ go izvestuva<br />

Sobranieto i pretsedatelot na Republika Makedonija.<br />

Vladata za aktivnostite povrzani so odlukata od stavot 1 na<br />

ovoj ~len vo rok od 48 ~asa usmeno, a edna{ nedelno pismeno go izvestuva<br />

Sobranieto i pretsedatelot.<br />

Vladata najdocna za 30 dena po zavr{uvaweto na aktivnostite<br />

utvrdeni so odlukata od stavot 1 na ovoj ~len, izgotvuva i dostavuva<br />

pismen izve{taj do Sobranieto i pretsedatelot na Republikata.<br />

861

Odlukata za postoewe na krizna sostojba od stavot 1 na ovoj<br />

~len ne mo`e da trae podolgo od 30 dena.<br />

Ako kriznata sostojba prodol`i da trae podolgo od 30 dena,<br />

Vladata treba da pobara odobruvawe od Sobranieto za prodol`uvawe<br />

na rokot ili da predlo`i proglasuvawe na voena ili vonredna sostojba.<br />

Sobranieto i pretsedatelot na Republikata vo sekoe vreme<br />

mo`e da pobaraat usmen ili pismen izve{taj za sostojbata vo oblasta<br />

za upravuvawe so krizi.<br />

Spored ~len 35 od Zakonot, del od Armijata u~estvuva vo poddr{ka<br />

na policijata vo uslovi koga so kriznata sostojba e zagrozena<br />

bezbednosta na Republikata, a organite na dr`avnata uprava nemaat<br />

soodvetni resursi i sredstva za nejzina prevencija i spravuvawe.<br />

Predlog do Vladata za potrebata za u~estvo na del od Armijata,<br />

soglasno so Strategiskiot odbranben pregled na Republikata dava<br />

Upravuva~kiot komitet.<br />

Predlogot od stavot 2 na ovoj ~len osobeno sodr`i:<br />

- vid i broj na sili i kapaciteti na armiskata edinica;<br />

- namena i zada~a za koi se baraat i<br />

- vremetraewe na aktivnosta i anga`iraweto na armiskata edinica.<br />

Po predlog na Vladata, za u~estvo na del od Armijata vo spravuvaweto<br />

so krizna sostojba, odlu~uva pretsedatelot na Republikata.<br />

Pretsedatelot na Republikata vo sekoe vreme mo`e da ja preoceni<br />

potrebata od u~estvoto na delot od Armijata.<br />

Na~inot na u~estvo na del od Armijata vo krizna sostojba se<br />

ureduva so propis koj go donesuva pretsedatelot na Republikata.<br />

Spored ~len 36 od Zakonot, zaradi obezbeduvawe na potrebnata<br />

podgotvenost, obuka i ve`bi za eventualno u~estvo na del od Armijata<br />

vo poddr{ka na policijata vo slu~aj na krizna sostojba, se donesuva<br />

Upatstvo za operativni i drugi postapki na Armijata vo poddr{ka na<br />

policijata vo slu~aj na krizna sostojba.<br />

Upatstvoto od stavot 1 go donesuva ministerot za odbrana vo soglasnost<br />

so ministerot za vnatre{ni raboti.<br />

Spored ~len 54 od Zakonot, so pari~na kazna od 5.000 do 50.000<br />

denari }e se kazni za prekr{ok odgovornoto lice vo subjektot u~esnik<br />

vo sistemot za upravuvawe so krizi, ako:<br />

- ne gi primenuva odlukite, nasokite, preporakite i drugite<br />

merki i aktivnosti na Vladata, Upravuvačkiot komitet i Centarot<br />

(~len 44 stav 1, ~len 16 i ~len 21 stav 1 alineja 3);<br />

- ne gi primenuva merkite za kriptoza{tita, protivelektronsko<br />

obezbeduvawe i drugite merki za za{tita propi{ani so uredba na<br />

Vladata (~len 41);<br />

- ne gi primenuva preporakite i zaklu~ocite od Procenata<br />

(~lenovite 45 i 46);<br />

862

- ne postapi spored zapisnikot od izvr{eniot inspekciski nadzor<br />

i ne go izvesti inspektorot za prezemenite merki (~l. 52 stav 2) i<br />

- ne utvrdi rabotni mesta vo aktite za sistematizacija na rabotnite<br />

mesta za rabota vo krizna sostojba (~len 9).<br />

Spored ~len 58 od Zakonot, do otpo~nuvaweto so rabota na Centarot,<br />

a najmnogu 60 dena po denot na imenuvaweto na direktorot na<br />

Centarot, inspekciskiot nadzor vo oblasta na upravuvaweto so krizi<br />

}e prodol`at da go vr{at inspektorite od Ministerstvoto za odbrana<br />

soglasno so odredbite na Zakonot za odbrana.<br />

Spored ~len 59 od Zakonot, vrabotenite od Ministerstvoto za<br />

odbrana koi vr{at raboti vo Republi~kiot centar za izvestuvawe,<br />

slu`bata za nabquduvawe, centrite za izvestuvawe na celata teritorija<br />

na Republikata, vo oblasta na kriptoza{titata i vo oblasta na<br />

podgotovkite za odbrana, vo rok od 90 dena od denot na vleguvaweto vo<br />

sila na ovoj zakon, gi prezema Centarot vo broj koj soodvetstvuva na<br />

potrebniot broj vraboteni soglasno aktite za organizacija i sisitematizacija<br />

na Centarot.<br />

Pri prezemawe na licata od stav 1 na ovoj ~len, se vodi smetka<br />

za soodvetnata i pravična zastapenost na zaednicite.<br />

Objektite i opremata na Republi~kiot centar za izvestuvawe,<br />

slu`bata za nabquduvawe i centrite za izvestuvawe na celata teritorija<br />

na Republikata i opremata za kriptoza{tita, vozilata, arhivata<br />

i dokumentacijata koi bile vo vrska so izvr{uvaweto na zada~i od<br />

oblasta na krizniot menaxment, od Ministerstvoto za odbrana gi prezema<br />

Centarot so denot na prezemaweto na vrabotenite.<br />

Spored ~len 60 od Zakonot, za sproveduvawe na procesot na prezemawe<br />

na vrabotenite, objektite, opremata, celokupnata dokumentacija<br />

i arhivata od ~lenot 59 na ovoj zakon, po imenuvaweto na direktorot<br />

na Centarot vo Vladata se formira Komisija sostavena od po<br />

eden pretstavnik od Ministerstvoto za odbrana, Ministerstvoto za<br />

vnatre{ni raboti, Ministerstvoto za finansii i pretstavnik od Centarot.<br />

Komisijata procesot na prezemawe }e go izvr{i vo rok od 90<br />

dena od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon.<br />

Za eventualnite sporovi koi ne }e mo`e da gi re{i Komisijata<br />

od stavot 1, }e odlu~uva Vladata.<br />

5. Soglasno ~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vladeeweto na pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija.<br />

Soglasno ~len 51 od Ustavot, vo Republika Makedonija zakonite<br />

moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so<br />

Ustavot i so zakon. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~len 79 stav 2 od Ustavot, pretsedatelot na Republikata<br />

e vrhoven komandant na vooru`enite sili na Makedonija.<br />

Soglasno ~len 86 od Ustavot, pretsedatelot na Republikata e<br />

pretsedatel na Sovetot za bezbednost na Republika Makedonija. Sove-<br />

863

tot za bezbednost na Republikata go so~inuvaat: pretsedatelot na Republikata,<br />

pretsedatelot na Sobranieto, pretsedatelot na Vladata,<br />

ministrite koi rakovodat so organite na dr`avnata uprava vo oblastite<br />

na bezbednosta, odbranata i nadvore{nite raboti i trojca ~lenovi<br />

koi gi imenuva pretsedatelot na Republikata. Pri imenuvaweto<br />

na trojcata ~lenovi, pretsedatelot }e obezbedi sostavot na Sovetot,<br />

kako celina, soodvetno da go odrazuva sostavot na naselenieto vo Republika<br />

Makedonija. Sovetot gi razgleduva pra{awata svrzani so bezbednosta<br />

i odbranata na Republikata i dava predlozi na Sobranieto i<br />

Vladata.<br />

Soglasno ~len 88 od Ustavot, Vladata na Republika Makedonija<br />

e nositel na izvr{nata vlast. Svoite prava i dol`nosti Vladata gi<br />

vr{i vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakonite.<br />

Soglasno ~len 92 stav 1 od Ustavot, Vladata i sekoj nejzin ~len,<br />

za svojata rabota odgovaraat pred Sobranieto.<br />

Soglasno ~len 122 od Ustavot, vooru`enite sili na Republika<br />

Makedonija go {titat teritorijalniot integritet i nezavisnosta na<br />

Republikata. Odbranata na Republikata se ureduva so zakon {to se donesuva<br />

so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

Spored ~len 124 stav 1 od Ustavot, voena sostojba nastapuva<br />

koga pretstoi neposredna voena opasnost od napad vrz Republikata ili<br />

koga Republikata e napadnata ili i e objavena vojna.<br />

Spored ~len 125 stav 1 od Ustavot, vonredna sostojba nastapuva<br />

koga }e nastanat golemi prirodni nepogodi ili epidemii.<br />

6. Ustavot ne gi sodr`i terminite „‟kriza‟‟ i „‟krizna sostojba‟‟,<br />

no spored Sudot, toa ne ja isklu~uva nitu potrebata, ni mo`nosta<br />

Sobranieto na Republika Makedonija, soglasno svoite nadle`nosti<br />

utvrdeni vo ~len 68 od Ustavot, so zakon da ureduva odredeni sostojbi<br />

vo op{testvoto, za koi ocenuva deka pretstavuvaat op{t interes<br />

za gra|anite i nivnata bezbednost.<br />

Vo ovaa smisla, spored Sudot, treba da se ocenuva i opredelbata<br />

so zakon da se uredi oblasta za upravuvawe so krizi, odnosno utvrduvawe<br />

na merkite i aktivnostite {to treba da se prezemat so cel<br />

za{tita na `ivotot i imotot na gra|anite od zagrozuvawa od pogolem<br />

obem od rizici i opasnosti po dobrata i `ivotnata sredina, zdravjeto<br />

i `ivotot na lu|eto i `ivotnite i rastenijata, imotot i drugite materijalni<br />

dobra od pogolem obem, stabilnosta, funkcioniraweto na<br />

dr`avata i nejziniot poredok utvrden so Ustavot, za koi ne postojat<br />

uslovi za proglasuvawe voena ili vonredna sostojba.<br />

Imeno, so Zakonot za upravuvawe so krizi se ureduva sistemot<br />

za upravuvawe so krizi vo Republika Makedonija, koj se organizira i<br />

ostvaruva zaradi prevencija, rano predupreduvawe i spravuvawe so<br />

krizi koi pretstavuvaat rizik za dobrata, zdravjeto i `ivotot na lu|eto<br />

i `ivotnite, a se nastanati od prirodni nepogodi i epidemii ili<br />

864

drugi rizici i opasnosti koi direktno go zagrozuvaat ustavniot poredok<br />

i bezbednosta na Republika Makedonija ili del od nea, a za koi ne<br />

postojat uslovi za proglasuvawe voena ili vonredna sostojba.<br />

Ottuka, spored Sudot, donesuvaweto na zakon so koj se ureduva<br />

oblasta na upravuvawe so krizi e pravo na Sobranieto na Republika<br />

Makedonija koe proizleguva od prirodata na negovata ustavna polo`ba<br />

i funkcii utvrdeni vo ~lenot 68 od Ustavot, poradi {to Sudot utvrdi<br />

deka postoi ustaven osnov za donesuvawe na Zakonot.<br />

7. Odbranata na Republika Makedonija, kako organiziran sistem<br />

za odbrana na nezavisnosta i teritorijalniot integritet na Republikata<br />

e uredena so Zakonot za odbrana, koj soglasno ~len 122 stav 2<br />

od Ustavot, e donesen so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot<br />

broj pratenici i vo koj se utvrdeni subjektite koi imaat dol`nost za<br />

u~estvo vo odbranata na Republikata i nivnite prava i obvrski vo<br />

ovaa sfera.<br />

So Zakonot za upravuvawe so krizi, pak, se ureduva sistemot za<br />

upravuvawe so krizi vo Republika Makedonija, koj se organizira i<br />

ostvaruva zaradi prevencija, rano predupreduvawe i spravuvawe so<br />

krizi koi pretstavuvaat rizik za dobrata, zdravjeto i `ivotot na lu-<br />

|eto i `ivotnite, a se nastanati od prirodni nepogodi i epidemii ili<br />

drugi rizici i opasnosti koi direktno go zagrozuvaat ustavniot poredok<br />

i bezbednosta na Republika Makedonija ili del od nea, a za koi ne<br />

postojat uslovi za proglasuvawe voena ili vonredna sostojba.<br />

Vidno od sodr`inata na Zakonot za upravuvawe so krizi, so<br />

istiot se ureduva materija povrzana so prevencija, rano predupreduvawe<br />

i spravuvawe so krizi koi pretstavuvaat rizik za dobrata, zdravjeto<br />

i `ivotot na lu|eto i `ivotnite i koi direktno go zagrozuvaat<br />

ustavniot poredok i bezbednosta na Republika Makedonija ili del od<br />

nea, no za koi ne postojat uslovi za proglasuvawe voena ili vonredna<br />

sostojba. Zakonot nema odredbi koi se odnesuvaat na za{titata na teritorijalniot<br />

integritet i nezavisnosta na Republikata. Naprotiv,<br />

decidno e ka`ano deka so Zakonot se ureduva upravuvaweto so krizi za<br />

koi nema uslov da bide proglasena voena ili vonredna sostojba. Dokolku<br />

krizata prerasne vo voena ili vonredna sostojba, odnosno postoi<br />

neposredna voena opasnost od napad vrz Republikata ili objava na<br />

vojna ili nastapat golemi prirodni nepogodi ili epidemii na teritorijata<br />

na Republikata ili nejzin del, prestanuva funkcijata na Zakonot<br />

za upravuvawe so krizi i se aktiviraat mehanizmite za odbrana na<br />

Republikata utvrdeni soglasno Zakonot za odbrana, odnosno mehanizmite<br />

za za{tita i spasuvawe utvrdeni so Zakonot za za{tita i spasuvawe.<br />

Vrz osnova na navedenoto, spored Sudot, nesporno proizleguva<br />

deka so Zakonot za upravuvawe so krizi ne se ureduva materija povrzana<br />

so za{titata na teritorijalniot integritet i nezavisnosta na<br />

Republikata vo smisla na ~len 122 od Ustavot, poradi {to Sudot utv-<br />

865

di deka so donesuvaweto na ovoj zakon, ne se zadira vo sistemot za<br />

odbrana na nezavisnosta i teritorijalniot integritet na Republikata.<br />

Osnovnite odredbi na Zakonot za upravuvawe so krizi (iska-<br />

`ani vo tri ~lena), voobi~aeno kako {to e slu~aj so najgolemiot broj<br />

zakoni, ja opredeluvaat oblasta koja se ureduva so Zakonot, odnosno<br />

definiraat {to e sistem za upravuvawe so krizi, koi subjekti u~estvuvaat<br />

vo ovoj sistem i go opredeluvaat značeweto na izrazite upotrebeni<br />

vo Zakonot.<br />

Osnovnata odredba od Zakonot za odbrana (iska`ana vo eden<br />

~len), opredeluva deka odbranata na Republikata se organizira kako<br />

sistem za odbrana na nezavisnosta i teritorijalniot integritet na<br />

Republikata, gi opredeluva subjektite u~esnici vo ovoj sistem i utvrduva<br />

deka odbranata se ostvaruva vo soglasnost so Ustavot na Republika<br />

Makedonija, zakonite, Strategijata za odbrana na Republikata,<br />

drugi dokumenti i me|unarodnite dogovori ratifikuvani vo soglasnost<br />

so Ustavot.<br />

Od analizata na osnovnite odredbi vo dvata zakoni, proizleguva<br />

deka osnovnite odredbi na Zakonot za upravuvawe so krizi se razlikuvaat<br />

po svojata sodr`ina od osnovnata odredba vo Zakonot za odbrana,<br />

kako rezultat na toa {to ureduvaat razli~ni oblasti. Pritoa,<br />

spored Sudot nema nikakvo zna~ewe dali pri normiraweto na osnovnite<br />

odredbi vo dvata zakoni e koristen sli~en nomotehni~ki pristap<br />

ili dali se prezemani odredbi od eden zakon i prilagoduvani za potrebite<br />

na drug zakon. Vpro~em, izborot na nomotehni~ki pristap za ureduvawe<br />

na odredena oblast e pravo na zakonodavecot i od toj aspekt<br />

spored Sudot nema osnov za ocena na ustavnosta na koj bilo zakon.<br />

So ~lenovite 58, 59 i 60 koi se smesteni vo Preodnite i zavr{ni<br />

odredbi na Zakonot za upravuvawe so krizi, se ureduvaat preodni<br />

re{enija za sozdavawe na uslovi za otpo~nuvawe so rabota na Centarot<br />

za upravuvawe so krizi, kako novoformiran subjekt koj u~estvuva<br />

vo sistemot za upravuvawe so krizi. Prezemaweto na vraboteni,<br />

objekti i oprema od Ministerstvoto za odbrana vo Centarot, {to se<br />

regulira so navedenite odredbi, spored Sudot ne zna~i stavawe nadvor<br />

od sila na odredbi od Zakonot za odbrana, tuku vospostavuvawe ramnote`a<br />

vo pravniot poredok vo smisla na sozdavawe uslovi za za`ivuvawe<br />

na primenata na Zakonot za upravuvawe so krizi.<br />

Ova dotolku pove}e {to so ~lenot 63 od Zakonot, decidno e naveden<br />

denot na vleguvaweto vo sila i denot na otpo~nuvawe na primenata<br />

na Zakonot, bez pritoa da se utvrduva deka prestanuvaat da va`at<br />

odredbi od drugi zakoni, {to potvrduva deka so Zakonot za upravuvawe<br />

so krizi za prv pat se ureduva originerna materija koja dosega ne bila<br />

regulirana so zakon.<br />

Poradi navedenoto Sudot utvrdi deka so Zakonot za upravuvawe<br />

so krizi ne se stavaat nadvor od sila odredbi na Zakonot za odbrana<br />

866

ili na drug zakon, poradi {to spored Sudot vo ovoj slu~aj nema osnov<br />

za postavuvawe na pravnoto pra{awe koe se nametnuva vo inicijativata<br />

- dali mo`e eden zakon donesen so dvotretinsko mnozinstvo glasovi<br />

(Zakonot za odbrana), da se derogira so zakon donesen so prosto<br />

mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici (Zakonot za upravuvawe<br />

so krizi). Inaku, spored Sudot, nezavisno so kakvo mnozinstvo se<br />

doneseni, zakonite imaat ednakva pravna sila. No, dokolku so Ustavot<br />

e utvrdeno kvalifikuvano mnozinstvo za donesuvawe na odreden zakon,<br />

Sudot smeta deka e protivustavno odredbi na taka donesen zakon da se<br />

derogiraat so zakon donesen so prosto mnozinstvo.<br />

Ottuka, Sudot utvrdi deka nema osnov tvrdeweto na podnositelot<br />

vo inicijativata deka so Zakonot za upravuvawe so krizi se razgraduva<br />

i razvodnuva sistemot za odbrana na nezavisnosta i teritorijalniot<br />

integritet na Republikata sprotivno na ~len 122 stav 2 od<br />

Ustavot.<br />

7. Od sodr`inata na ~lenot 35 od Zakonot proizleguva deka za<br />

u~estvoto na del od Armijata kako poddr{ka na policijata vo spravuvawe<br />

so krizna sostojba, na predlog na Vladata, odlu~uva pretsedatelot<br />

na Republikata, kako vrhoven komandant na vooru`enite sili.<br />

Toj vo sekoe vreme mo`e da ja preoceni potrebata od u~estvoto na del<br />

od Armijata vo navedenite aktivnosti.<br />

Predlogot do Vladata za u~estvo na del od Armijata kako<br />

poddr{ka na policijata pri spravuvawe so odredena krizna sostojba,<br />

go podnesuva Upravuva~kiot komitet, vrz osnova na Strategiskiot<br />

odbranben pregled. Vo politi~kata ramka na Strategiskiot odbranben<br />

pregled se navedeni misiite kade mo`e da se anga`ira Armijata, kako<br />

{to se: poddr{ka na gra|anite vo za{tita od rizici i opasnosti, vklu-<br />

~uvaj}i i sposobnost da se asistira vo nastani na civilni intervencii<br />

(elementarni i drugi nepogodi, tehni~ko-tehnolo}ki katastrofi,<br />

epidemii i sli~no; pomagawe i spravuvawe so zakanite, rizicite i<br />

opasnostite proizlezeni od problemite na globalnata bezbednost koi<br />

se pojavuvaat kako terorizam, me|unaroden kriminal, proliferacija i<br />

site vidovi na nedozvolena trgovija i obezbeduvawe na granicata i<br />

nekonvencionalni i asimetri~ni zakani.<br />

Pritoa, treba da se napomene deka Vladata na Republika Makedonija<br />

donese Programa za realizacija na Strategiskiot odbranben<br />

pregled na Republika Makedonija, br. 23-3084/1 od 23 juni 2003 godina.<br />

Sobranieto na Republika Makedonija donese Rezolucija za razvoj i<br />

transformacija na odbranata ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija‟‟<br />

br. 34/2004), so koja odlu~i da ja poddr`i Programata za transformacija<br />

na odbranata i Armijata na Republika Makedonija kako<br />

dokument koj }e obezbedi zavr{uvawe na zapo~natite procesi i dokumenti<br />

od Strategiskiot odbranben pregled.<br />

So davaweto na predlogot za potrebata od u~estvo na del od<br />

Armijata vo spravuvaweto so krizna sostojba, spored Sudot Vladata<br />

867

voop{to ne navleguva vo ingerenciite na pretsedatelot na dr`avata<br />

kako vrhoven komandant na Armijata.<br />

Dali se ispolneti uslovite za u~estvo na del od Armijata vo<br />

spravuvaweto so kriznata sostojba odlu~uva pretsedatelot na Republikata,<br />

cenej}i go vidot na kriznata sostojba vo sekoj konkreten<br />

slu~aj.<br />

Od vakvata postavenost na odnosite, spored Sudot, nesomneno<br />

proizleguva deka mestoto i ulogata na pretsedatelot na Republikata<br />

kako poseben i samostoen organ i vrhoven komandant na Armijata,<br />

voop{to ne se dovedeni vo zavisnost od Vladata.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot utvrdi deka so utvrdenata<br />

mo`nost za u~estvo na del od Armijata kako poddr{ka na policijata<br />

vo odredena krizna situacija, utvrden vo ~len 6 i 35 od Zakonot za<br />

upravuvawe so krizi ne se povreduva ustavniot principot na vladeewe<br />

na pravoto utvrden so ~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot.<br />

Ova dotolku pove}e {to spravuvaweto so krizi e pravo i dol-<br />

`nost na site organi na dr`avnata uprava, organite na dr`avnata<br />

vlast, silite za za{tita i spasuvawe, organite na op{tinite i na gradot<br />

Skopje, pa vo taa smisla i na Armijata na Republika Makedonija.<br />

9. Od sodr`inata na ~len 36 od Zakonot proizleguva deka Upatstvoto<br />

za operativni i drugi postapki na Armijata vo poddr{ka na<br />

policijata vo slu~aj na krizna sostojba, go donesuva ministerot za<br />

odbrana vo soglasnost so ministerot za vnatre{ni raboti. Upatstvoto<br />

se donesuva zaradi obezbeduvawe na potrebna podgotvenost, obuka i<br />

ve`bi za eventualno u~estvo na Armijata vo poddr{ka na policijata<br />

vo slu~aj na krizna sostojba.<br />

Spored Sudot, donesuvaweto na vakvo upatstvo ne mo`e da se<br />

gleda vo korelacija so ~lenot 79 stav 2 od Ustavot, poradi {to i ne<br />

mo`e da se smeta deka so ovlastuvaweto na ministerot za odbrana, vo<br />

soglasnost so ministerot za vnatre{ni raboti, da go donese navedenoto<br />

upatstvo, se povreduva ili ograni~uva ustavno utvrdenoto pravo i<br />

pozicija na pretsedatelot na Republikata kako vrhoven komandant na<br />

vooru`enite sili na Republikata.<br />

Spored ~len 91 alineja 1 i 5 od Ustavot, Vladata na Republika<br />

Makedonija ja utvrduva politikata na izvr{uvaweto na zakonite i donesuva<br />

uredbi i drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite, a spored<br />

~len 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite od svojata<br />

nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i<br />

zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Soglasno ~len 55 stav 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava, ministerot, me|u drugoto, donesuva upatstva<br />

za izvr{uvawe na zakonite koga za toa e ovlasten so zakon. Spored<br />

~len 56 stav 3 od ovoj zakon, so upatstvo se propi{uva na~inot na<br />

postapuvawe vo izvr{uvaweto na oddelni odredbi na zakonite i drugite<br />

propisi, a spored ~len 64 stav 1 od ovoj zakon, so aktite koi gi<br />

868

donesuva ministerot ne mo`e za gra|anite i drugite pravni lica da se<br />

utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost na drugi<br />

organi.<br />

Ovlastuvaweto na ministerot za odbrana, vo soglasnost so ministerot<br />

za vnatre{ni raboti za donesuvawe na navedenoto upatstvoto<br />

se odnesuva samo na propi{uvawe na eden segment od organiziraweto,<br />

podgotvuvaweto i osposobuvaweto na Armijata za ostvaruvawe na nejzinata<br />

ustavna pozicija utvrdena vo ~lenot 122 stav 1 od Ustavot, koj<br />

segment se odnesuva na podgotovkite, obukata i ve`bite koi pripadnicite<br />

na Armijata treba da gi prezemat zaradi podgotovka za eventualno<br />

u~estvo na del od Armijata vo poddr{ka na policijata vo slu~aj na<br />

krizna sostojba.<br />

Pretsedatelot na Republikata, kako vrhoven komandant na vooru`enite<br />

sili, odlu~uva dali del od Armijata }e se upotrebi kako<br />

poddr{ka na policijata vo spravuvaweto so odredena krizna sostojba.<br />

Na~inot na u~estvo na del od Armijata vo krizna sostojba, soglasno<br />

~len 35 stav 6 od Zakonot za upravuvawe so krizi se ureduva so propis<br />

koj go donesuva pretsedatelot na Republikata.<br />

Poradi navedenoto Sudot utvrdi deka donesuvaweto na Upatstvoto<br />

od strana na ministerot za odbrana vo soglasnost so ministerot<br />

za vnatre{ni raboti e vo funkcija na operacionalizacija na Zakonot<br />

i so toa ne se naru{uva ustavno opredelenoto mesto, uloga i funkcii<br />

na pretsedatelot na Republikata kako vrhoven komandant na vooru`enite<br />

sili na Republikata.<br />

10. Vo sistemot za upravuvawe so krizi, soglasno ~len 12 i 13 od<br />

Zakonot za upravuvawe so krizi, se formira Upravuva~ki komitet,<br />

kako telo na Vladata za koordinacija i upravuvawe so sistemot za<br />

upravuvawe so krizi. Upravuva~kiot komitet, soglasno ~len 15 od Zakonot,<br />

i predlaga na Vladata utvrduvawe na postoewe na krizna sostojba<br />

i podra~jeto koe e zafateno so kriznata sostojba i soodvetno na<br />

toa, dava predlog za aktivirawe na mehanizmi za nejzino razre{uvawe<br />

vo soglasnost so ovoj zakon.<br />

Sovetot za bezbednost na Republika Makedonija, formiran<br />

soglasno ~len 86 od Ustavot, gi razgleduva pra{awata svrzani so bezbednosta<br />

i odbranata na Republikata i dava predlozi do Sobranieto i<br />

Vladata.<br />

Od navedenite ustavni i zakonski odredbi Sudot oceni deka jasno<br />

proizleguva deka se raboti za postoewe na dve razli~ni tela koi<br />

imaat posebni ingerencii vo oblasta za koja se formirani. Ustavnata<br />

opredelba za postoewe na Sovet za bezbednost, spored Sudot ne go<br />

isklu~uva pravoto na zakonodavecot da formira i drugi organi i tela<br />

dokolku smeta deka toa e vo funkcija na za{tita na `ivotot, zdravjeto<br />

i imotot na gra|anite i nivnata bezbednost.<br />

Pra{awata svrzani so bezbednosta i odbranata koi gi razgleduva<br />

Sovetot za bezbednost soglasno ~len 86 od Ustavot, ne se istovetni<br />

869

so pra{awata za koi e formiran Upravuva~kiot komitet soglasno<br />

~len 12 od Zakonot za upravuvawe so krizi. Imeno, Upravuva~kiot komitet<br />

rasprava za situacii od najrazli~en i preventiven karakter<br />

zaradi rano predupreduvawe i spravuvawe so krizi koi pretstavuvaat<br />

rizik za dobrata, zdravjeto i `ivotot na lu|eto i `ivotnite, a se nastanati<br />

od prirodni nepogodi i epidemii i drugi rizici i opasnosti<br />

koi direktno go zagrozuvaat ustavniot poredok i bezbednosta na Republikata<br />

ili del od nea, a za koi ne postojat uslovi za proglasuvawe<br />

voena ili vonredna sostojba.<br />

Faktot {to vo sostavot na dvete tela ~lenuvaat isti lica<br />

(ministrite za odbrana, za vnatre{ni raboti i za nadvore{ni raboti)<br />

spored Sudot, ne ja doveduva vo pra{awe ustavnata osnovanost od postoewe<br />

za ovie tela. Pritoa, treba da se naglasi deka pretsedatelot na<br />

Vladata voop{to i ne e ~len na Upravuva~kiot komitet, kako {to se<br />

naveduva vo inicijativata, taka {to ne mo`e voop{to da stane zbor za<br />

neprincipielna podelba na vlasta pome|u pretsedatelot na Republikata<br />

i pretsedatelot na Vladata.<br />

Ottuka, Sudot utvrdi deka postoeweto na ovie dve tela ne pretstavuva<br />

voveduvawe na paralelizam vo sferata na bezbednosta i<br />

odbranata na Republikata so {to se vr{elo dekonstitucionalizacija<br />

na ustavnite nadle`nosti i polo`ba na pretsedatelot na Republikata,<br />

kako vrhoven komandant na vooru`enite sili na Republikata i pretsedatel<br />

na Sovetot za bezbednost.<br />

11. Grupata za procena e telo na Vladata koe soglasno ~len 17<br />

od Zakonot za upravuvawe so krizi, vr{i postojano procenuvawe na<br />

rizicite i opasnostite po bezbednosta na Republikata i predlaga merki<br />

i aktivnosti za nivna prevencija, rano predupreduvawe i spravuvawe<br />

so krizna sostojba. Analizite, preporakite i zaklu~ocite, Grupata<br />

za procena, soglasno ~len 19 od Zakonot, gi dostavuva do Upravuva~kiot<br />

komitet, pretsedatelot na Vladata, pretsedatelot na Republikata<br />

i pretsedatelot na Sobranieto.<br />

Ministerstvoto za odbrana, kako organ na dr`avnata uprava,<br />

soglasno ~len 20 od Zakonot za odbrana, vr{i procena na mo`nite voeni<br />

i drugi opasnosti so koi se zagrozuva suverenitetot, samostojnosta<br />

i teritorijalniot integritet na Republikata i zagrozenosta na teritorijata<br />

od prirodni nepogodi i drugi nesre}i. Ovaa procena gi<br />

opfa}a mo`nite voeni zagrozuvawa i drugi opasnosti, vidovi na agresija,<br />

na~in na borbeno dejstvuvawe na agresorot, na~in na sprotivstavuvawe<br />

na mo`nite voeni zagrozuvawa i drugi opasnosti, na~in na<br />

sproveduvawe na merkite za za{tita i spasuvawe na naselenieto i materijalnite<br />

dobra od voeni razurnuvawa i posledicite predizvikani<br />

od niv vo voena sostojba, kako i konstatacii i predlog merki. Procenata<br />

pretstavuva sostaven del na Planot za odbrana na Republikata<br />

{to go donesuva pretsedatelot na Republika Makedonija i vrhoven komandant<br />

na vooru`enite sili na Republika Makedonija.<br />

870

Od navedenata zakonska regulativa Sudot utvrdi deka nedvosmisleno<br />

proizleguva deka nadle`nosta na Grupata za procena se razlikuva<br />

od nadle`nosta na Ministerstvoto za odbrana za vr{ewe na<br />

procena na mo`nite voeni i drugi opasnosti so koi se zagrozuva suverenitetot,<br />

samostojnosta i teritorijalniot integritet na Republikata.<br />

Spored Sudot, pravo na zakonodavecot e da go ureduva pra{aweto<br />

za na~inot na vr{ewe procena na rizicite i opasnostite po bezbednosta<br />

na Republikata od site aspekti. Vo ovaa smisla, pravo na zakonodavecot<br />

e da utvrdi postoewe na posebno vladino telo, koe }e<br />

vr{i procena na rizicite i opasnostite po bezbednosta na Republikata<br />

i }e predlaga merki i aktivnosti za nivna prevencija, rano predupreduvawe<br />

i spravuvawe so krizna sostojba.<br />

So vakvoto zakonsko re{enie, spored Sudot, ne se voveduvaat<br />

paralelni strukturi vo Republika Makedonija, odnosno ne se povreduva<br />

na~eloto na vladeewe na pravoto utvrdeno vo ~len 8 stav 1 alineja 3<br />

od Ustavot.<br />

12. Soglasno ~len 31 od Zakonot za upravuvawe so krizi, Vladata<br />

donesuva odluka za postoewe na krizna sostojba, go opredeluva<br />

podra~jeto zafateno so krizna sostojba i soodvetno na toa gi aktivira<br />

mehanizmite za razre{uvawe na kriznata sostojba.<br />

Imaj}i go predvid zna~eweto na poimite upotrebeni vo Zakonot<br />

za upravuvawe so krizi, koi se definirani vo ~lenot 3 od Zakonot,<br />

kako i od sevkupnata sodr`ina na Zakonot, Sudot utvrdi deka sosema<br />

jasno i nedvosmisleno proizleguva deka kriznata sostojba se razlikuva<br />

od voena ili vonredna sostojba definirani soglasno ~len 124 i 125 od<br />

Ustavot.<br />

Spored Sudot, zakonodavecot ne gi nadminal ustavnite ramki<br />

koga opredelil deka Vladata, kako organ na dr`avnata vlast do koj se<br />

dostavuvaat site informacii do koi e dojdeno vo sistemot za upravuvawe<br />

so krizi, e nadle`na za donesuvawe odluka za proglasuvawe na<br />

krizna sostojba.<br />

Imeno, nadle`nostite na Vladata ne se iscrpuvaat samo so<br />

ovlastuvaweto da donesuva uredbi so zakonska sila pri postoewe na<br />

voena ili vonredna sostojba, utvrdeno so ~len 126 od Ustavot. Naprotiv,<br />

so ~len 91 od Ustavot se utvrduvaat i drugi nadle`nosti na Vladata,<br />

pri {to vo alinejata 14 se utvrduva deka osven navedenite, Vladata<br />

vr{i i drugi raboti utvrdeni so Ustavot i so zakon. Spored Sudot,<br />

toa pretstavuva ustavna osnova za ovlastuvaweto na Vladata utvrdeno<br />

so ~len 31 od Zakonot da donesuva odluka za postoewe na krizna<br />

sostojba.<br />

13. Soglasno ~len 31 od Zakonot za upravuvawe so krizi, za donesenata<br />

odluka za postoewe na krizna sostojba, kako i za aktivnostite<br />

povrzani so odlukata, Vladata gi izvestuva Sobranieto i pretsedatelot<br />

na Republikata. Najdocna vo rok od 30 dena po zavr{uvaweto<br />

871

na aktivnostite utvrdeni vo odlukata, Vladata izgotvuva i dostavuva<br />

pismen izve{taj do Sobranieto i pretsedatelot na Republikata. Sobranieto<br />

i pretsedatelot vo sekoe vreme mo`e da pobaraat usmen i pismen<br />

izve{taj za sostojbata za upravuvawe so krizi.<br />

Podnesuvaweto na izve{tajot od Vladata do pretsedatelot na<br />

Republikata, spored Sudot e vo funkcija na obezbeduvawe nivna koordinacija<br />

po pra{awata okolu koi se dopiraat nivnite nadle`nosti<br />

pri sproveduvaweto na izvr{nata vlast vo delot na upravuvawe so<br />

krizi. Ova osobeno imaj}i go predvid pravoto na Vladata da pobara i<br />

ovlastuvaweto na pretsedatelot na Republikata da odobri u~estvo na<br />

Armijata kako poddr{ka na policijata vo spravuvaweto so odredena<br />

krizna sostojba. Vakvoto ovlastuvawe na pretsedatelot na Republikata<br />

kako vrhoven komandant na Armijata ne bi mo`elo da se realizira<br />

bez celosna informiranost na pretsedatelot na Republikata za aktivnostite<br />

povrzani so upravuvaweto so krizi.<br />

Vrz osnova na navedenoto, spored Sudot, vo Zakonot se jasno<br />

utvrdeni nadle`nostite na Vladata i na pretsedatelot na Republikata<br />

vo oblasta na upravuvawe so krizi, pri {to utvrdenata obvrska na<br />

Vladata za podnesuvawe izve{taj do pretsedatelot na Republikata za<br />

aktivnostite povrzani so upravuvaweto so krizi ima osnov vo ~lenot<br />

91 od Ustavot i ne ja naru{uva nejzinata ustavna polo`ba vo odnos na<br />

pretsedatelot na Republikata.<br />

Poradi toa Sudot utvrdi deka nema osnov ~lenot 31 od Zakonot<br />

za upravuvawe so krizi da se stavi pod somnenie vo odnos na ~lenovite<br />

79, 86 i 88 od Ustavot.<br />

14. So ~lenot 16 od Zakonot za upravuvawe so krizi se utvrduva<br />

obvrska za organite na dr`avnata uprava, op{tinite i gradot Skopje i<br />

drugite u~esnici vo sistemot za upravuvawe so krizi, vo ramkite na<br />

nivnite nadle`nosti utvrdeni so zakon, da gi sproveduvaat preporakite<br />

i drugite merki i aktivnosti na Upravuva~kiot komitet, doneseni<br />

vo soglasnost so ovoj zakon. Za neprimenuvawe na odlukite, nasokite,<br />

preporakite i drugite merki i aktivnosti na Vladata, Upravuva-<br />

~kiot komitet i Centarot, za odgovornite lica vo subjektot u~esnik<br />

vo sistemot za upravuvawe so krizi, so ~lenot 54 od Zakonot se predviduvaat<br />

pari~ni kazni za prekr{ok.<br />

Imaj}i predvid deka od sproveduvaweto na odlukite, nasokite,<br />

preporakite i zaklu~ocite doneseni vo soglasnost so Zakonot za upravuvawe<br />

so krizi zavisi uspe{nosta na funkcioniraweto na sistemot<br />

za upravuvawe so krizi, kako i mo`nite posledici po `ivotot i zdravjeto<br />

na gra|anite dokolku istite ne se po~ituvaat, proizleguva deka<br />

zakonodavecot osnovano opredelil obvrska za subjektite vo sistemot<br />

za upravuvawe so krizi za nivno sproveduvawe.<br />

Vo ovaa smisla, spored Sudot, i preporakite i nasokite po svojata<br />

su{tina se merki {to treba da |i sproveduvaat u~esnicite vo sistemot<br />

za upravuvawe so krizi i nepo~ituvaweto na istite mo`e da pre-<br />

872

dizvika posledici po zdravjeto i `ivotot na neopredelen krug subjekti.<br />

Preporakite i nasokite se vo funkcija na sproveduvawe na<br />

Procenata na zagrozenosta na bezbednosta na Republikata od site rizici<br />

i opasnosti, koja ja donesuva Vladata soglasno ~len 45 od Zakonot,<br />

poradi {to, spored Sudot, zakonodavecot osnovano gi tretira na<br />

ist na~in kako i odlukite, zaklu~ocite i drugite merki i aktivnosti<br />

koi se donesuvaat vo sistemot za upravuvawe so krizi, davaj}i im karakter<br />

zadol`itelnost, od pri~ina {to od sproveduvaweto na sekoja od<br />

navedenite merki poedine~no, zavisi uspe{nosta na spravuvaweto so<br />

kriznata sostojba, odnosno za{titata na javniot interes.<br />

15. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~ka 1 od<br />

ova re{enie.<br />

16. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>, a vo odnos na ~lenovite 6, 13, 16 i 35, Re{enieto e doneseno<br />

so mnozinstvo glasovi.<br />

873

874

81. U. br. 226/2005 (1. 02. 2005)<br />

Osporen akt<br />

^len 80, 81 i 82 od Zakonot za parni~nata postapka ("SV RM,"<br />

79/2005).<br />

Sodr`ina na osporenite akti<br />

^len 80<br />

(1) Strankite mo`at da prezemaat dejstvija vo postapkata li~no<br />

ili preku polnomo{nici, no Sudot mo`e da ja povika strankata<br />

koja ima polnomo{nik pred Sudot li~no da se izjasni za faktite {to<br />

treba da se utvrduvaat vo parnicata.<br />

(2) Strankata {to ja zastapuva polnomo{nik mo`e pred sud i da<br />

dava izjavi i pokraj svojot polnomo{nik.<br />

^len 81<br />

(1) Polnomo{nik na strankata mo`e da bide:<br />

- advokat,<br />

- lice - diplomiran pravnik koe so strankata e vo raboten<br />

odnos, i<br />

- rodnina po krv vo prava linija, brat, sestra ili bra~en drugar,<br />

dokolku e potpolno delovno sposoben.<br />

(2) Ako kako polnomo{nik se javuva lice sprotivno na odredbite<br />

od stavot 1 na ovoj ~len, sudot }e donese re{enie so koe na toa<br />

lice }e mu onevozmo`i natamo{no zastapuvawe i za toa }e ja izvesti<br />

strankata.<br />

(3) Protiv re{enieto od stavot 2 na ovoj ~len ne e dozvolena<br />

posebna `alba.<br />

^len 82<br />

Ako vrednosta na predmetot na sporot nadminuva 1.000.000 denari,<br />

polnomo{nik na pravno lice mo`e da bide lice koe e diplomiran<br />

pravnik so polo`en pravosuden ispit i koe e vo raboten odnos so pravnoto<br />

lice.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelite na inicijativite osporenite odredbi od<br />

~l. 81 i 82 od Zakonot za parni~nata postapka sozdavale monopolska<br />

875

polo`ba na advokaturata i na pravnicite koi se vo raboten odnos so<br />

strankite i pravna nesigurnost kaj gra|anite, zatoa {to pravoto na<br />

davawe pravna pomo{ ovie subjekti go steknale pred vleguvaweto vo<br />

sila na Zakonot za parni~nata postapka, {to zna~elo deka osporenite<br />

odredbi od Zakonot imale povratno dejstvo {to bilo sprotivno na ~l.<br />

52 st. 4 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

So osporenite odredbi od Zakonot se vr{ela diskriminacija<br />

na diplomiranite pravnici koi bile vo raboten odnos so strankata vo<br />

odnos na drugite pravnici koj ne se vo raboten odnos kaj strankite, a<br />

imale ista stru~na podgotovka, no ne mo`ele da se javat kako polnomo-<br />

{nici. Vo inicijativata na Mirjana Dimitrovska, isto taka, se naveduva<br />

deka vo ~l. 86 st. 3 bilo predvideno deka advokatski pripravnik<br />

mo`e da se javi kako polnomo{nik vo postapka samo vo prv stepen za<br />

sporovi {to ne nadminuvaat vrednost od 1.000.000,00 denari, pa se postvuvalo<br />

pra{aweto dali advokatski pripravnik bez eden den raboten<br />

sta` samo so zavr{en praven fakultet e postru~en i pokvalifikuvan<br />

vo davawe pravna pomo{ samo poradi faktot {to e prisuten vo advokatskata<br />

kancelarija.<br />

Navedenite odredbi od Zakonot se osporuvaat i od aspekt na<br />

ednakvosta na gra|anite pred Ustavot i zakonite. Imeno, vo inicijativite<br />

se naveduva deka osporeniot zakon gi doveduval vo neramnopravna<br />

polo`ba drugite diplomirani pravnici, magistri i doktori po<br />

pravni nauki i deka na gra|anite im se ograni~uvalo pravoto pri izborot<br />

na polnomo{nik, zatoa {to morale da se opredelat za advokati i<br />

pokraj toa {to nekoj drug (magister ili doktor na pravni nauki) podobro,<br />

pokvalitetno i postru~no }e im daval pravna pomo{, odnosno<br />

}e gi zastapuval pred sudovite.<br />

Vo ~l. 53 od Ustavot bilo utvrdeno deka advokaturata e nezavisna<br />

i samostojna javna slu`ba, me|utoa, toa ne zna~elo deka taa e<br />

edinstvena nadle`na za davawe i obezbeduvawe na pravna pomo{ i zastapuvawe<br />

pred sudovite.<br />

Vo inicijativite, isto taka, se naveduva deka ako strankata mo-<br />

`ela sekoga{ da se otka`e od tu`benoto barawe, da go priznae tu`benoto<br />

barawe, da sklu~i poramnuvawe i sl., toga{ taa mo`ela po nejzin<br />

izbor i da opredeli, da opolnomo{ti lice koe vo nejzino ime i za nejzina<br />

smetka da prezema dejstvija pred sudot.<br />

^lenot 82 se osporuva i od aspekt na toa deka op{testvenite<br />

sredstva se transformirale vo privatni sredstva, odnosno ve}e nemalo<br />

op{testvena sopstvenost, tuku samo privatna i javna sopstvenost,<br />

pa ottuka nemalo potreba da se ograni~uva pravoto na pravnoto lice<br />

po nejzin izbor da opredeluva polnomo{nik.<br />

So osporenite odredbi od Zakonot se povreduval i Protokolot<br />

za pristapuvawe na Republika Makedonija kon Svetskata Trgovska<br />

Organizacija. Pravilata na Svetskata Trgovska Organizacija, a soglasno<br />

toa i obvrskite na Republika Makedonija vo pravnite uslugi so-<br />

876

dr`ani vo listata na specifi~ni obvrski na Republika Makedonija,<br />

ne predviduvale obvrska opredeleni pravni uslugi zadol`itelno da<br />

mora da bidat samo od advokati. Klasifikacijata na Svetskata Trgovska<br />

Organizacija sodr`ela poseben podsektor koj se odnesuval na pravnite<br />

uslugi i ne pravel posebna razlika pome|u pravni i advokatski<br />

ili drugi uslugi.<br />

Sli~ni posledici vo pravniot poredok proizleguvale i nepo-<br />

~ituvaweto na odredbite od Spogodbata za stabilizacija i asocijacija<br />

sklu~en pome|u Republika Makedonija i Evropskata Unija.<br />

Soglasno ~l. 56 od Spogodbata, Republika Makedonija vo delot<br />

za davawe uslugi se obvrzuvala da spre~i prezemawe merki ili aktivnosti<br />

(so donesuvawe na novi zakoni) so koi davaweto uslugi bi se<br />

napravilo zna~itelno porestriktivno vo odnos na sostojbata {to postoela<br />

na denot na vleguvawe vo sila na Spogodbata za stabilizacija i<br />

asocijacija, kako {to bil slu~ajot so Zakonot za parni~nata postapka.<br />

Vo inicijativite na Marinko Sazdovski i @ivko Kalkov, ste-<br />

~ajni upravnici od Skopje, se naveduva deka so denot na primenata na<br />

Zakonot za parni~nata postapka, vo Sudot }e se otvarale ste~ajni postapki<br />

na koi vo ime na dol`nikot vrz osnova na polnomo{no, }e se javuvale<br />

licata opredeleni vo ~l. 81 od Zakonot za parni~nata postapka,<br />

a toa pravo }e im bilo skrateno na ste~ajnite upravnici.<br />

Nakratko, site podnositeli na inicijativata smetaat deka osporenite<br />

odredbi od Zakonot sozdavale monopolska polo`ba na advokaturata<br />

i na pravnicite koi bile vo raboten odnos so strankite, se<br />

vr{elo diskriminacija na diplomiranite pravnici koi bile vo raboten<br />

odnos so strankata vo odnos na drugite pravnici koi imaat ista<br />

stru~na podgotovka no ne mo`ele da se javat kako polnomo{nici. Re{-<br />

enijata sodr`ani vo osporenite odredbi bile restriktivni i ne se vo<br />

duhot na Ustavot na Republika Makedonija, na gra|anite im se ograni-<br />

~uvalo pravoto pri izborot na polnomo{nik i sli~no i istite ne bile<br />

vo soglasnost so ~l. 8, 9, 32 st. 2, 52 st. 4, 53, 55 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, so Protokolot za pristapuvawe na Republika Makedonija<br />

kon Svetskata Trgovska Organizacija ratifikuvana na 24. 01. 2003 godina<br />

("SV RM," br. 7/2003), kako i so ~l. 56 od Spogodbata za stabilizacija<br />

i asocijacija pome|u Republika Makedonija i Evropskata Unija.<br />

Vo inicijativite se poso~uva i Odlukata na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija U. br. 134/2002 objavna vo "SV RM," br. 10/2003<br />

od 22. 01. 2003 godina.<br />

Inicijativata podnesena od Mens Legis DOOEL-Skopje sodr`i<br />

i barawe za izrekuvawe vremena merka za zapirawe na izvr{uvaweto<br />

na poedine~ni akti ili dejstvija {to se prezemeni vrz osnova na<br />

osporenite odredbi od Zakonot. Vo prilog na ovaa inicijativa se dostaveni:<br />

Izve{taj na g-dinot David Klementi od revizijata na pravnata<br />

regulativa za pravnite uslugi vo Anglija i Vels i negova implikacija<br />

vo Republika Makedonija. Izvadok od "Slu`ben vesnik na Republika<br />

877

Makedonija" Me|unarodni dogovorii br. 7 str. 299 so prevod. Izvadok<br />

od Klasifikacijata na dejnosti od Evropskata Unija - Oddel 86 so<br />

prevod.<br />

878<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br. 134/<br />

2002 od 22. 01. 2003 godina, me|u drugoto, go ukinal ~l. 2 st. 1 vo delot<br />

"edinstveno," ~l. 6 st. 1 vo delot "isklu~ivo" od Zakonot za advokaturata<br />

("SV RM," br. 59/2002).<br />

Pritoa, Sudot utvrdil deka: Razgleduvaj}i gi osporenite delovi<br />

na ~l. 2 i 6 od Zakonot vo kontekst na iznesenoto, Sudot smeta deka<br />

tie ne korespondiraat so ulogata, zna~eweto i voop{to so opredelbite<br />

izrazeni vo Ustavot vo pogled na slobodite i pravata na ~ovekot i<br />

gra|aninot. Ova od pri~ini {to re{enieto vo ovie osporeni odredbi<br />

od Zakonot, spored koe pravnata pomo{, od koj bilo vid, edinstveno i<br />

isklu~ivo ja obezbeduvaat advokatite, odnosno advokaturata, spored<br />

Sudot ne e vo interes na gra|anite i ne e vo funkcija na pocelosno i<br />

poefikasno ostvaruvawe na nivnite prava i interesi, so ogled deka<br />

toa, prvo e premnogu restriktivno vo odnos na krugot na licata, odnosno<br />

subjektite od koi {to gra|anite dosega, a trgnuvaj}i pred sî od sopstveniot<br />

interes, mo`ea da izbiraat koj }e gi zastapuva vo postapkite<br />

pred sudovite, organite na dr`avnata uprava ili drugi organizacii<br />

i institucii {to vr{at javni ovlastuvawa. Vtoro, ova re{enie<br />

sozdava neednakvost, odnosno diskriminacija me|u gra|anite po osnov<br />

na nivnata imotna sostojba bidej}i pravnata pomo{ vo ovoj slu~aj }e<br />

im bide dostapna samo na onaa kategorija gra|ani koi }e imaat sredstva<br />

da gi platat uslugite na advokatite, {to ne be{e slu~aj pred donesuvaweto<br />

na ovoj Zakon za advokaturata.<br />

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 48/<br />

2004 od 16. 06. 2004 godina, ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 160 st. 3 vo delot "no ako vo sedi{teto nema dovolno advokati,<br />

za polnomo{nik mo`e da se nazna~i i drugo lice so pravna podgotovka,<br />

sposobno da ja dade potrebnata pravna pomo{" od Zakonot za<br />

parni~nata postapka ("SV RM," br. 33/1998 i 44/2002).<br />

Vo obrazlo`enieto na re{enieto se veli deka: "Soglasno navedenite<br />

ustavni odredbi, osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot<br />

priznati vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni so Ustavot ne samo<br />

{to se utvrdeni kako temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija, tuku za nivnoto ostvaruvawe i za{tita vo Ustavot<br />

se utvrdeni i garancii, me|u koi advokaturata e definirana kako javna<br />

slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa vo soglasnost<br />

so zakon.<br />

Ustavnata opredelba spored koja advokaturata obezbeduva pravna<br />

pomo{ vo soglasnost so zakon zna~i ustavno ovlastuvawe na zakon-

odavecot so zakon da utvrdi pod koi uslovi i vo koi slu~ai advokatite<br />

ja obezbeduvaat pravnata pomo{, a istovremeno da utvrduva vo koi slu-<br />

~ai i pod koi uslovi pravnata pomo{ mo`e da ja obezbeduvaat i drugi<br />

lica, so ogled na toa {to so Ustavot ne e utvrdeno isklu~ivo pravo na<br />

advokaturata da obezbeduva pravna pomo{ na strankite vo postapkite<br />

pred sudovite i drugite dr`avni organi.<br />

So sodr`inata na zakonskata odredba koja vo del se osporuva ne<br />

se proveruva ustavno utvrdenata polo`ba na advokaturata so toa {to<br />

so odredbata od Zakonot e regulirano deka i drugo lice koe ne e advokat<br />

da mo`e da bide pod opredeleni uslovi nazna~eno za polnomo{nik<br />

na strankata, zaradi davawe na soodvetna pravna pomo{ vo postapkata.<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 49/<br />

2004 od 9 juni 2004 godina, ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 83 st. 1 od Zakonot za parni~nata postapka ("SV RM," br. 33/<br />

1998 i 44/2002).<br />

Spored Sudot, samiot ~l. 53 od Ustavot upatuva deka pravnata<br />

pomo{ advokaturata ja obezeduva vo soglasnost so zakon. Ottuka, spored<br />

Sudot, vo ramkite na ova ustavno ovlastuvawe zakonodavecot ima<br />

pravo so zakon da utvrdi pod koi uslovi i vo koi slu~ai advokatite ja<br />

obezbeduvaat pravnata pomo{, {to ne isklu~uva pravna pomo{ da obezbeduvaat<br />

i drugi lica odnosno subjekti. Spored postojnata zakonska<br />

regulativa, po pravilo, toa se site onie slu~ai vo koi obezbeduvaweto<br />

na pravnata pomo{, a vo tie ramki i na zastapuvaweto na strankite vo<br />

postapkite pred sudovite i drugite dr`avni organi, so ogled na specifi~nostite,<br />

ne e rezervirano samo za advokatite, kako {to e na primer<br />

zastapuvaweto, odnosno odbranata na obvinetiot vo krivi~nata<br />

postapka.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, kako i toa deka osporenata zakonska<br />

odredba e pomestena vo Glava petta: "Polnomo{nici" od Zakonot<br />

za parni~nata postapka, vo ~ii odredbi generalno se utvrduva deka<br />

kako polnomo{nik na strankite vo ovaa postapka osven advokat mo`e<br />

da bide i sekoe drugo lice koe e napolno delovno sposobno, osven lica<br />

koi se zanimavaat so nadripisarstvo, Sudot oceni deka so osporenata<br />

zakonska odredba ne se zagrozuva ustavno utvrdenata polo`ba na advokaturata<br />

kako samostojna i nezavisna javna slu`ba {to obezbeduva pravna<br />

pomo{ vo soglasnost so zakon, nitu pak, se povreduva ~l. 8 st. 1 al.<br />

3 od Ustavot.<br />

4. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 26/<br />

2004 od 15 septemvri 2004 godina ne povel postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na ~l. 17 st. 1 al. 4 vo delot "i drugi vidovi pravna pomo{"<br />

od Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava<br />

("SV RM," br. 58/2000 i 44/2002).<br />

Spored Sudot "Imaj}i predvid deka so Ustavot advokaturata e<br />

definirana kako javna slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i<br />

javni ovlastuvawa vo soglasnost so zakon, proizleguva deka zakonoda-<br />

879

vecot ima pravo so zakon da utvrdi pod koi uslovi i vo koi slu~ai<br />

advokaturata obezbeduva pravna pomo{, a isto taka so zakon da utvrduva<br />

vo koi slu~ai i pod koi uslovi pravnata pomo{ mo`e da ja obezbeduvaat<br />

i drugi lica, odnosno subjekti.<br />

So ogled na toa {to so Ustavot ne e utvrdeno isklu~ivo pravo<br />

na advokaturata da obezbeduva pravna pomo{, vo konkretniot slu~aj<br />

zakonodavecot so poseben zakon za organizacija i rabota na organite<br />

na dr`avnata uprava go ovlastil Ministerstvoto za pravda da vr{i i<br />

raboti {to se odnesuvaat na drugi vidovi pravna pomo{.<br />

Ottuka, Sudot oceni deka so osporeniot del od ~l. 17 st. 1 al. 4<br />

od Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava<br />

ne se povreduva ustavniot princip na vladeewe na pravoto nitu, pak,<br />

se povreduva ustavno utvrdenata polo`ba na advokaturata poradi {to<br />

odlu~i kako vo to~kata 1 od ova re{enie."<br />

880<br />

Pravno mislewe<br />

Zakonot za parni~anta postapka e donesen od Sobranieto na Republika<br />

Makedonija na sednicata odr`ana na 13. 09. 2005 godina i objaven<br />

vo "SV RM," br. 79/2005.<br />

Spored ~l. 1 od ovoj zakon, so nego se opredeluvaat pravilata na<br />

postapkata vrz osnova na koi sudot rasprava i odlu~uva za osnovnite<br />

prava i obvrski na ~ovekot i gra|aninot vo sporovite od li~nite i semejnite<br />

odnosi, od rabotnite odnosi, kako i od imotnite i od drugite<br />

gra|ansko pravni odnosi na fizi~kite i pravnite lica, osven ako za<br />

nekoi od navedenite sporovi so poseben zakon ne e predvideno za niv<br />

sudot da odlu~uva spored pravilata na nekoja druga postapka.<br />

Osporenite odredbi od Zakonot spa|aat vo Petta glava na Zakonot<br />

vo naslovot "Polnomo{nici."<br />

Imeno spored ~l. 80 od Zakonot strankite mo`at da prezemaat<br />

dejstvija vo postapkata li~no ili preku polnomo{nici, no sudot mo`e<br />

da ja povika strankata koja ima polnomo{nik pred sudot li~no da se<br />

izjasni za faktite {to treba da se utvrdat vo parnicata.<br />

Spored st. 2 od ovoj ~len strankata {to ja zastapuva polnomo-<br />

{nik mo`e pred sud i da dava izjavi i pokraj svojot polnomo{nik.<br />

Spored ~l. 81 st. 1 od Zakonot, polnomo{nik na strankata mo`e<br />

da bide: advokat, lice - diplomiran pravnik koe so strankata e vo raboten<br />

odnos i rodnina po krv vo prava linija, brat, sestra ili bra~en<br />

drugar, dokolku e potpolno delovno sposoben.<br />

Spored st. 2 od ovoj ~len od Zakonot, ako kako polnomo{nik se<br />

javuva lice sprotivno na odredbite od st. 1 na ovoj ~len, sudot }e donese<br />

re{enie so koe na toa lice }e mu onevozmoži natamo{no zastapuvawe<br />

i za toa }e ja izvesti strankata.<br />

Spored st. 3 od ovoj ~len, protiv re{enieto od st. 2 na ovoj ~len<br />

ne e dozvolena posebna `alba.

Spored ~l. 82 od Zakonot, ako vrednosta na predmetot na sporot<br />

nadminuva 1.000.000,00 denari polnomo{nik na pravno lice mo`e da<br />

bide lice koe e diplomiran pravnik so polo`en pravosuden ispit i<br />

koe e vo raboten odnos so pravnoto lice.<br />

Vo ~l. 8 od Ustavot, kako temelni vrednosti na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija se utvrdeni i osnovnite slobodi i prava<br />

na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni<br />

so Ustavot; vladeeweto na pravoto i slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

Spored ~l. 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija se<br />

ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata na<br />

ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite se ednakvi<br />

pred Ustavot i zakonite.<br />

Slobodniot izbor na vrabotuvawe i dostapnosta na sekoe rabotno<br />

mesto, sekomu pod ednakvi uslovi, se edni od osnovnite i najbitni<br />

pra{awa od kompleksot na pravoto na rabota, koe spa|a vo kategorijata<br />

na socijalno-ekonomskite prava utvrdeni so Ustavot.<br />

Spored ~l. 50 st. 1 od Ustavot, sekoj gra|anin mo`e da se povika<br />

na za{tita na slobodite i pravata utvrdeni so Ustavot pred sudovite<br />

i pred Ustavniot sud na Republika Makedonija vo postapka zasnovana<br />

vrz na~elata na prioritet i itnost, a spored st. 2 na ovoj ~len, se garantira<br />

sudska za{tita na zakonitosta na poedine~nite akti na dr`avnata<br />

uprava i na drugite institucii {to vr{at javni ovlastuvawa.<br />

Vo ~l. 53 od Ustavot, advokaturata e utvrdena kako samostojna i<br />

nezavisna javna slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i javni<br />

ovlastuvawa vo soglasnost so zakon.<br />

I na kraj vo ~lenot 54 od Ustavot, koj e i posleden od oddelot za<br />

garanciite na osnovnite slobodi i prava e utvrdeno deka slobodite i<br />

pravata na ~ovekot i gra|aninot mo`at da se ograni~uvaat samo vo<br />

slu~ai utvrdeni so Ustavot, deka slobodite i pravata mo`at da bidat<br />

ograni~eni za vreme na voena ili vonredna sostojba i deka ograni~uvaweto<br />

ne mo`e da bide diskriminatorsko i ne mo`e da se odnesuva<br />

za izri~no nabroenite slobodi i prava vo ovoj ~len od Ustavot.<br />

Od sodr`inata i zna~eweto na navedenite ustavni odredbi kako<br />

op{t zaklu~ok proizleguva deka osnovnite slobodi i prava na ~ovekot<br />

i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni so Ustavot,<br />

ne samo {to se utvrdeni kako edna od temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok, no za nivnoto ostvaruvawe i za{tita se utvrdeni i soodvetni<br />

ustavni uslovi i osnovi. Vo taa smisla posebno se zna~ajni garanciite<br />

na osnovnite slobodi i prava, me|u koe e utvrdena i advokaturata,<br />

kako eden od osnovnite preduslovi za ostvaruvawe i za{tita na<br />

slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot.<br />

Spored na{e mislewe, celta na ~l. 53 od Ustavot e da se utvrdi<br />

statusot i polo`bata na advokaturata kako samostojna i nezavisna jav-<br />

881

na slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa vo<br />

soglasnost so zakon, {to e izraz na faktot deka pravnata pomo{ dadena<br />

od stru~no-kvalifikuvana, samostojna i nezavisna slu`ba e osnovna<br />

garancija za ostvaruvawe i za{tita na slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot.<br />

Me|utoa, vklu~uvaweto i utvrduvaweto na advokaturata so<br />

ozna~eniot status i svojstvo, kako edna od ustavnite garancii za osnovnite<br />

slobodi i prava, ne zna~i deka taa e i edinstveno nadle`na za<br />

davawe i obezbeduvawe na pravna pomo{.<br />

Imeno, soglasno ~l. 81 st. 1 od Zakonot za parni~nata postapka,<br />

pravo na zastapuvawe pred sudovite osven advokatite zakonot im dava<br />

i na lice - diplomiran pravnik koe so strankata e vo raboten odnos i<br />

na rodnina po krv vo prava linija, brat, sestra ili bra~en drugar i soglasno<br />

~l. 82 od Zakonot, ako vrednosta na predmetot na sporot nadminuva<br />

1.000.000 denari, polnomo{nik na pravno lice mo`e da bide lice<br />

koe e diplomiran pravnik so polo`en pravosuden ispit i koe e vo raboten<br />

odnos so pravnoto lice.<br />

Zakonot im dava pravo na zastapuvawe pred sudovite i na u{te<br />

edna kategorija na lica vo rabotnite sporovi. Taka, spored ~l. 406 od<br />

ovoj zakon, rabotnikot vo postapkata vo sporovite od rabotnite odnosi<br />

kako polnomo{nik mo`e da go zastapuva lice - diplomiran pravnik<br />

koe e vo raboten odnos vo sindikatot ~ij ~len e rabotnikot, ili vo sojuzot<br />

na sindikatite vo koj e zdru`en sindikatot ~ij ~len e rabotnikot<br />

i soodvetno }e se primenuvaat odredbite od ~l. 81 i 82 na ovoj zakon.<br />

Trgnuvaj}i od citiranite zakonski odredbi, a imaj}i gi predvid<br />

navodite vo inicijativite i ustavnite odredbi vo odnos na koi se<br />

osporuvaat ovie zakonski odredbi, smetame deka Zakonot za parni~nata<br />

postapka dava dovolno prostor strankata sama da izbere koe od licata<br />

{to soglasno zakonot mo`at da bidat polnomo{nici }e go ovlasti<br />

da ja zastapuva vo postapkata pred sud.<br />

Od druga strana, imaj}i predvid deka so Ustavot advokaturata e<br />

definirana kako javna slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i<br />

javni ovlastuvawa vo soglasnost so zakon, proizleguva deka zakonodavecot<br />

ima pravo so zakon da utvrdi pod koi uslovi i vo koi slu~ai<br />

advokaturata obezbeduva pravna pomo{, a isto taka so zakon da utvrduva<br />

vo koi slu~ai i pod koi uslovi pravnata pomo{ mo`e da ja obezbeduvaat<br />

i drugi lica, odnosno subjekti.<br />

So ogled na toa {to so Ustavot ne e utvrdeno isklu~ivo pravo<br />

na advokaturata da obezbeduva pravna pomo{, vo konkretniot slu~aj<br />

zakonodavecot so Zakonot za parni~nata postapka, osven advokatite,<br />

ovlastil i drugite lica opredeleni vo osporenite odredbi od ~l. 81 i<br />

82 od Zakonot da davaat pravna pomo{.<br />

Ottuka, smetame deka so osporenite ~lenovii 81 i 82 od Zakonot<br />

za parni~nata postapka ne se povreduva ustavniot princip na vladeewe<br />

na pravoto nitu, pak, drugite ~lenovi od Ustavot poso~eni so<br />

882

inicijativite.<br />

Po odnos na navodite vo inicijativite deka so osporenite<br />

odredbi od Zakonot im se dava pravo na sudska za{tita so kvalitetni i<br />

stru~ni polnomo{nici samo na onie koi }e mo`at da platat advokat, a<br />

ne i na onie koi toa ne mo`at da go storat, smetame deka se neosnovani<br />

od pri~ina {to Zakonot za parni~nata postapka vo Glava edinaesetta -<br />

Tro{oci na postapkata predvidel odredbi koi se odnesuvaat na<br />

osloboduvawe od pla}awe na tro{ocite na postapkata.<br />

Imeno, spored ~l. 163 od Zakonot, Sudot }e ja oslobodi od pla-<br />

}awe na tro{ocite na postapkata strankata koja spored svojata op{ta<br />

imotna sostojba ne e vo mo`nost da gi podnesuva ovie tro{oci bez<br />

{teta za svojata nu`na izdr{ka i nu`nata izdr{ka na svoeto semejstvo.<br />

(2) Osloboduvaweto od pla}awe na tro{ocite na postapkata<br />

opfa}a osloboduvawe od pla}awe na taksi i osloboduvawe od polagawe<br />

na avans za tro{ocite na svedocite, ve{tacite, za uvid i za sudskite<br />

oglasi.<br />

(3) Sudot mo`e da ja oslobodi strankata samo od pla}awe na taksi<br />

ako so pla}aweto na taksite zna~itelno bi bile namalenii sredstvata<br />

od koi se izdr`uva strankata i ~lenovite na nejzinoto semejstvo.<br />

(4) Pri donesuvaweto na odlukata za osloboduvawe od pla}awe<br />

na tro{ocite na postapkata, Sudot gri`livo }e gi oceni site okolnosti,<br />

a osobeno }e ja zeme predvid vrednosta na predmetot na sporot,<br />

brojot na licata {to gi izdr`uva strankata i prihodite {to gi imaat<br />

strankata i ~lenovite na nejzinoto semejstvo.<br />

Na kraj go naveduvame i toa deka vo misleweto na Ministerstvoto<br />

za pravda po odnos na osporenite odredbi od zakonot, me|u drugoto<br />

se veli: "so ogled na zna~eweto na pravnite odnosi koi po sudski<br />

pat se razre{uvaat vo parni~nata postapka, kako i potrebata od kompetentno<br />

znaewe na postapkata i materijalnite zakoni zaradi ostvaruvawe<br />

i za{tita na interesite na strankite vo postapkata, pri podgotvuvawe<br />

na noviot zakon se oceni deka e potrebno da se vospostavi red<br />

vo odnos na licata koi pred sudot mo`e da se pojavat kako polnomo-<br />

{nici na strankite vo postapkata."<br />

Vo ovaa nasoka e i odredbata od ~l. 381-a od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Krivi~niot zakonik ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 19/2004) koj go sankcionira nadripisarstvoto.<br />

Soglasno ovoj ~len od Zakonot, toj {to bez registrirana dejnost<br />

za nadomest dava stru~na i pravna pomo{ na gra|ani i pravni lica, a<br />

ne e advokat, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do edna godina.<br />

Vo inicijativite na Marinko Sazdovski i @ivko Kalkov se<br />

osporuva i ~l. 80 od Zakonot, me|utoa od sodr`inata na navodite vo<br />

inicijativite proizleguva deka nema posebni navodi za ovoj ~len od<br />

Zakonot, tuku toj se spomnuva vo kontekst na ~l. 81 i 82.<br />

883

Isto taka, spored navodite vo inicijativite proizleguva deka<br />

vo su{tina se osporuva samo st. 1 na ~l. 81, a ne kako {to se naveduva<br />

celiot ~l. 81.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 81 st. 1 i 82 od Zakonot za parni~nata postapka ("SV RM," br.<br />

79/2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 1 fevruari 2006 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenovite 81 i 82 od Zakonot za parni~nata postapka ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 79/2005).<br />

2. Mirjana Dimitrovska, d-r Vojo Belovski, Konsalting Velkovski<br />

DOOEL-Skopje, Mens Legis DOOEL-Skopje, Marinko Sazdovski<br />

- ste~aen upravnik i @ivko Kalkov - ste~aen upravnik, site od<br />

Skopje, na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativi<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na odredbite od Zakonot ozna~eni<br />

vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored podnositelite na inicijativite osporenite odredbi od<br />

~len 81 i 82 od Zakonot za parni~nata postapka sozdavale monopolska<br />

polo`ba na advokaturata i na pravnicite koi se vo raboten odnos so<br />

strankite i pravna nesigurnost kaj gra|anite, zatoa {to pravoto na davawe<br />

pravna pomo{ ovie subjekti go steknale pred vleguvaweto vo<br />

sila na Zakonot za parni~nata postapka, {to zna~elo deka osporenite<br />

odredbi od Zakonot imale povratno dejstvo {to bilo sprotivno na<br />

~lenot 52 stav 4 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

So osporenite odredbi od Zakonot se vr{ela diskriminacija<br />

na diplomiranite pravnici koi bile vo raboten odnos so strankata vo<br />

odnos na drugite pravnici koj ne se vo raboten odnos kaj strankite, a<br />

imale ista stru~na podgotovka, no ne mo`ele da se javat kako polnomo-<br />

{nici.<br />

Vo inicijativata na Mirjana Dimitrovska se naveduva deka vo<br />

~lenot 86 stav 3 bilo predvideno deka advokatski pripravnik mo`e da<br />

se javi kako polnomo{nik vo postapka samo vo prv stepen za sporovi<br />

{to ne nadminuvaat vrednost od 1.000.000,00 denari, pa se postvuvalo<br />

pra{aweto dali advokatski pripravnik bez eden den raboten sta`<br />

884

samo so zavr{en praven fakultet e postru~en i pokvalifikuvan vo davawe<br />

pravna pomo{ samo poradi faktot {to e prisuten vo advokatskata<br />

kancelarija.<br />

Navedenite odredbi od Zakonot se osporuvaat i od aspekt na<br />

ednakvosta na gra|anite pred Ustavot i zakonite. Imeno, vo inicijativite<br />

se naveduva deka Zakonot gi doveduval vo neramnopravna polo-<br />

`ba drugite diplomirani pravnici, magistri i doktori po pravni nauki<br />

i deka na gra|anite im se ograni~uvalo pravoto pri izborot na polnomo{nik,<br />

zatoa {to morale da se opredelat za advokati i pokraj toa<br />

{to nekoj drug (magister ili doktor na pravni nauki) podobro, pokvalitetno<br />

i postru~no }e im daval pravna pomo{, odnosno }e gi zastapuval<br />

pred sudovite.<br />

Vo ~lenot 53 od Ustavot bilo utvrdeno deka advokaturata e nezavisna<br />

i samostojna javna slu`ba {to ne zna~elo deka taa e edinstvena<br />

nadle`na za davawe i obezbeduvawe pravna pomo{ i zastapuvawe pred<br />

sudovite.<br />

Vo inicijativite, isto taka, se naveduva ako strankata mo`ela<br />

sekoga{ da se otka`e od tu`benoto barawe, da go priznae tu`benoto<br />

barawe, da sklu~i poramnuvawe i sl., toga{ taa mo`ela po nejzin<br />

izbor i da opredeli, da opolnomo{ti lice koe vo nejzino ime i za nejzina<br />

smetka }e prezema dejstvija pred sudot.<br />

^lenot 82 se osporuva i od aspekt na toa deka op{testvenite<br />

sredstva se transformirale vo privatni sredstva, odnosno ve}e nemalo<br />

op{testvena sopstvenost, tuku samo privatna i javna sopstvenost,<br />

pa ottuka nemalo potreba da se ograni~uva pravoto na pravnoto lice<br />

po negov izbor da opredeluva polnomo{nik.<br />

So osporenite odredbi od Zakonot se povreduval i Protokolot<br />

za pristapuvawe na Republika Makedonija kon Svetskata Trgovska<br />

Organizacija. Pravilata na Svetskata Trgovska Organizacija, a soglasno<br />

toa i obvrskite na Republika Makedonija vo pravnite uslugi sodr-<br />

`ani vo listata na specifi~ni obvrski na Republika Makedonija ne<br />

predviduvale obvrska opredeleni pravni uslugi zadol`itelno da mora<br />

da bidat samo od advokati. Klasifikacijata na Svetskata Trgovska<br />

Organizacija sodr`ela poseben podsektor koj se odnesuval na pravnite<br />

uslugi i ne pravel posebna razlika pome|u pravni i advokatski ili<br />

drugi uslugi.<br />

Sli~ni posledici vo pravniot poredok proizleguvale i od nepo~ituvaweto<br />

na odredbite od Spogodbata za stabilizacija i asocijacija<br />

sklu~en me|u Republika Makedonija i Evropskata Unija.<br />

Soglasno ~l. 56 od ovaa spogodba, Republika Makedonija vo delot<br />

za davawe uslugi se obvrzuba da spre~i prezemawe merki ili aktivnosti<br />

(so donesuvawe novi zakoni) so koi davaweto uslugi bi se napravilo<br />

zna~itelno porestriktivno vo odnos na sostojbata {to postoela<br />

na denot na vleguvawe vo sila na Spogodbata za stabilizacija i<br />

asocijacija, kako {to bil slu~ajot so Zakonot za parni~nata postapka.<br />

885

Vo inicijativite na Marinko Sazdovski i @ivko Kalkov, ste~ajni<br />

upravnici od Skopje, se naveduva deka so denot na primenata na<br />

Zakonot za parni~nata postapka, vo sudot }e se otvorale ste~ajni postapki<br />

vo koi vo ime na dol`nikot vrz osnova na polnomo{no, }e se javuvale<br />

licata opredeleni vo ~lenot 81 od Zakonot za parni~nata postapka,<br />

a toa pravo }e im bilo skrateno na ste~ajnite upravnici.<br />

Imeno, site podnositeli na inicijativite smetaat deka osporenite<br />

odredbi od Zakonot sozdavale monopolska polo`ba na advokaturata<br />

i na pravnicite koi bile vo raboten odnos so strankite, se vr{ela<br />

diskriminacija na diplomiranite pravnici koi bile vo raboten<br />

odnos so strankata vo odnos na drugite pravnici koi imaat ista stru-<br />

~na podgotovka no ne mo`ele da se javat kako polnomo{nici. Re{-<br />

enijata sodr`ani vo osporenite odredbi bile restriktivni i ne bile<br />

vo duhot na Ustavot na Republika Makedonija, na gra|anite im se ograni~uvalo<br />

pravoto pri izborot na polnomo{nik i sli~no i zatoa ne<br />

bile vo soglasnost so ~lenovite 8, 9, 32 stav 2, 52 stav 4, 53, 55 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, so Protokolot za pristapuvawe na Republika<br />

Makedonija kon Svetskata Trgovska Organizacija ratifikuvana<br />

na 24 januari 2003 godina ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 7/2003), kako i so ~lenot 56 od Spogodbata za stabilizacija i<br />

asocijacija me|u Republika Makedonija i Evropskata Unija.<br />

Inicijativata podnesena od Mens Legis DOOEL-Skopje sodr`i<br />

i barawe za izrekuvawe vremena merka za zapirawe na izvr{uvaweto<br />

na poedine~ni akti ili dejstvija {to se prezemeni vrz osnova na osporenite<br />

odredbi od Zakonot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 81 od Zakonot za<br />

parni~nata postapka:<br />

- polnomo{nik na strankata mo`e da bide:<br />

- advokat,<br />

- lice-diplomiran pravnik koe so strankata e vo raboten odnos<br />

- rodnina po krv vo prava linija, brat, sestra ili bra~en drugar,<br />

dokolku e potpolno delovno sposoben.<br />

Spored stavot 2 od ovoj ~len od Zakonot, ako kako polnomo-<br />

{nik se javuva lice sprotivno na odredbite od stavot 1 na ovoj ~len,<br />

sudot }e donese re{enie so koe na toa lice }e mu onevozmo`i natamo-<br />

{no zastapuvawe i za toa }e ja izvesti strankata.<br />

Spored stavot 3 od ovoj ~len od Zakonot, protiv re{enieto od<br />

stavot 2 na ovoj ~len ne e dozvolena posebna `alba.<br />

Spored ~lenot 82 od Zakonot, ako vrednosta na predmetot na<br />

sporot nadminuva 1.000.000 denari, polnomo{nik na pravno lice mo`e<br />

da bide lice koe e diplomiran pravnik so polo`en pravosuden ispit i<br />

koe e vo raboten odnos so pravnoto lice.<br />

4. Vo ~len 8 od Ustavot, kako temelni vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija se utvrdeni i osnovnite slobodi i<br />

prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto pravo i<br />

886

utvrdeni so Ustavot, vladeeweto na pravoto i slobodata na pazarot i<br />

pretpriemni{tvoto.<br />

Spored ~len 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata na<br />

ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite se ednakvi<br />

pred Ustavot i zakonite.<br />

Slobodniot izbor na vrabotuvawe i dostapnosta na sekoe rabotno<br />

mesto, sekomu pod ednakvi uslovi, se edni od osnovnite i najbitni<br />

pra{awa od kompleksot na pravoto na rabota, koe spa|a vo kategorijata<br />

na socijalno-ekonomskite prava utvrdeni so Ustavot.<br />

Spored ~len 50 stav 1 od Ustavot, sekoj gra|anin mo`e da se povika<br />

na za{tita na slobodite i pravata utvrdeni so Ustavot pred sudovite<br />

i pred Ustavniot sud na Republika Makedonija vo postapka zasnovana<br />

vrz na~elata na prioritet i itnost, a spored stavot 2 na ovoj<br />

~len, se garantira sudska za{tita na zakonitosta na poedine~nite<br />

akti na dr`avnata uprava i na drugite institucii {to vr{at javni<br />

ovlastuvawa.<br />

Vo ~lenot 53 od Ustavot, advokaturata e utvrdena kako samostojna<br />

i nezavisna javna slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i<br />

javni ovlastuvawa vo soglasnost so zakon.<br />

Vo ~lenot 54 od Ustavot, koj e i posleden od oddlelot za garanciite<br />

na osnovnite slobodi i prava e utvrdeno deka slobodite i pravata<br />

na ~ovekot i gra|aninot mo`at da se ograni~uvaat samo vo slu~ai<br />

utvrdeni so Ustavot, deka slobodite i pravata mo`at da bidat ograni~eni<br />

za vreme na voena ili vonredna sostojba i deka ograni~uvaweto<br />

ne mo`e da bide diskriminatorsko i ne mo`e da se odnesuva za izre~no<br />

nabroenite slobodi i prava vo ovoj ~len od Ustavot.<br />

Od sodr`inata i zna~eweto na navedenite ustavni odredbi kako<br />

op{t zaklu~ok proizleguva deka osnovnite slobodi i prava na ~ovekot<br />

i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni so Ustavot,<br />

ne samo {to se utvrdeni kako edna od temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok, tuku za nivnoto ostvaruvawe i za{tita se utvrdeni i soodvetni<br />

ustavni uslovi i osnovi. Vo taa smisla posebno se zna~ajni garanciite<br />

na osnovnite slobodi i prava, me|u koi e utvrdena i advokaturata,<br />

kako eden od osnovnite preduslovi za ostvaruvawe i za{tita<br />

na slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot.<br />

5. Zakonot za parni~anta postapka e donesen od Sobranieto na<br />

Republika Makedonija na sednicata od 13 septemvri 2005 godina i e<br />

objaven vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 79/ 2005.<br />

So ~lenot 1 od ovoj zakon, se opredeluvaat pravilata na postapkata<br />

vrz osnova na koi sudot rasprava i odlu~uva za osnovnite prava i<br />

obvrski na ~ovekot i gra|aninot vo sporovite od li~nite i semejnite<br />

odnosi, od rabotnite odnosi, kako i od imotnite i od drugite gra|ansko<br />

pravni odnosi na fizi~kite i pravnite lica, osven ako za nekoi od<br />

887

navedenite sporovi so poseben zakon ne e predvideno za niv sudot da<br />

odlu~uva spored pravilata na nekoja druga postapka.<br />

Osporenite odredbi od Zakonot spa|aat vo Petta glava na Zakonot<br />

vo naslovot "Polnomo{nici".<br />

Imeno, spored ~lenot 80 od Zakonot, strankite mo`at da prezemaat<br />

dejstvija vo postapkata li~no ili preku polnomo{nici, no sudot<br />

mo`e da ja povika strankata koja ima polnomo{nik pred sudot lično<br />

da se izjasni za faktite {to treba da se utvrdat vo parnicata.<br />

Spored stavot 2 od ovoj ~len od Zakonot, strankata {to ja zastapuva<br />

polnomo{nik mo`e pred sud i da dava izjavi i pokraj svojot polnomo{nik.<br />

Spored Sudot, celta na ~lenot 53 od Ustavot e da se utvrdi statusot<br />

i polo`bata na advokaturata kako samostojna i nezavisna javna<br />

slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa vo<br />

soglasnost so zakon, {to e izraz na faktot deka pravnata pomo{ dadena<br />

od stru~no-kvalifikuvana, samostojna i nezavisna slu`ba e osnovna<br />

garancija za ostvaruvawe i za{tita na slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot.<br />

Me|utoa, vklu~uvaweto i utvrduvaweto na advokaturata so<br />

ozna~eniot status i svojstvo, kako edna od ustavnite garancii za osnovnite<br />

slobodi i prava, ne zna~i deka taa e edinstveno nadle`na za davawe<br />

i obezbeduvawe na pravna pomo{.<br />

Imeno, soglasno ~lenot 81 stav 1 od Zakonot za parni~nata postapka,<br />

pravo na zastapuvawe pred sudovite osven advokatite zakonot<br />

im dava i na lice - diplomiran pravnik koe so strankata e vo raboten<br />

odnos i na rodnina po krv vo prava linija, brat, sestra ili bra~en drugar<br />

i soglasno ~lenot 82 od Zakonot, ako vrednosta na predmetot na<br />

sporot nadminuva 1.000.000 denari, polnomo{nik na pravno lice mo`e<br />

da bide lice koe e diplomiran pravnik so polo`en pravosuden ispit i<br />

koe e vo raboten odnos so pravnoto lice.<br />

Zakonot im dava pravo na zastapuvawe pred sudovite i na u{te<br />

edna kategorija na lica vo rabotnite sporovi. Taka, spored ~lenot 406<br />

od ovoj zakon rabotnikot vo postapkata vo sporovite od rabotnite<br />

odnosi kako polnomo{nik mo`e da go zastapuva lice - diplomiran<br />

pravnik koe e vo raboten odnos vo sindikatot ~ij ~len e rabotnikot,<br />

ili vo sojuzot na sindikatite vo koj e zdru`en sindikatot ~ij ~len e<br />

rabotnikot i soodvetno }e se primenuvaat odredbite od ~lenovite 81 i<br />

82 na ovoj zakon.<br />

Trgnuvaj}i od citiranite zakonski odredbi, a imaj}i gi predvid<br />

navodite vo inicijativite i ustavnite odredbi vo odnos na koi se<br />

osporuvaat ovie zakonski odredbi, Sudot utvrdi deka Zakonot za parni~nata<br />

postapka dava dovolno prostor strankata sama da izbere koe<br />

od licata {to soglasno zakonot mo`at da bidat polnomo{nici }e go<br />

ovlasti da ja zastapuva vo postapkata pred sud.<br />

888

Od druga strana, imaj}i predvid deka so Ustavot advokaturata e<br />

definirana kako javna slu`ba {to obezbeduva pravna pomo{ i vr{i<br />

javni ovlastuvawa vo soglasnost so zakon, proizleguva deka zakonodavecot<br />

ima pravo so zakon da utvrdi pod koi uslovi i vo koi slu~ai<br />

advokaturata obezbeduva pravna pomo{, a isto taka so zakon da utvrduva<br />

vo koi slu~ai i pod koi uslovi pravnata pomo{ mo`e da ja obezbeduvaat<br />

i drugi lica, odnosno subjekti.<br />

So ogled na toa {to so Ustavot ne e utvrdeno isklu~ivo pravo<br />

na advokaturata da obezbeduva pravna pomo{, vo konkretniot slu~aj<br />

zakonodavecot so Zakonot za parni~nata postapka, osven advokatite,<br />

ovlastil i drugite lica opredeleni vo osporenite odredbi od ~lenot<br />

81 i 82 od Zakonot da davaat pravna pomo{.<br />

Ottuka, Sudot oceni deka so osporenite ~lenovii 81 i 82 od<br />

Zakonot za parni~nata postapka ne se povreduva ustavniot princip na<br />

vladeewe na pravoto nitu, pak, drugite ~lenovi od Ustavot poso~eni<br />

so inicijativite.<br />

Po odnos na navodite vo inicijativite deka so osporenite<br />

odredbi od Zakonot im se dava pravo na sudska za{tita so kvalitetni i<br />

stru~ni polnomo{nici samo na onie koi }e mo`at da platat advokat, a<br />

ne i na onie koi toa ne mo`at da go storat, Sudot utvrdi deka se neosnovani<br />

od pri~ina {to Zakonot za parni~nata postapka vo Glava edinaesetta<br />

- Tro{oci na postapkata predvidel odredbi koi se odnesuvaat<br />

na osloboduvawe od pla}awe na tro{ocite na postapkata.<br />

Imeno, spored ~lenot 163 od Zakonot, Sudot }e ja oslobodi od<br />

pla}awe na tro{ocite na postapkata strankata koja spored svojata<br />

op{ta imotna sostojba ne e vo mo`nost da gi podnesuva ovie tro{oci<br />

bez {teta za svojata nu`na izdr{ka i nu`nata izdr{ka na svoeto semejstvo.<br />

Spored stavot 2 od ovoj ~len e utvrdeno deka osloboduvaweto od<br />

pla}awe na tro{ocite na postapkata opfa}a osloboduvawe od<br />

pla}awe na taksi i osloboduvawe od polagawe na avans za tro{ocite<br />

na svedocite, ve{tacite, za uvid i za sudskite oglasi.<br />

Spored stavot 3 od ovoj ~len, Sudot mo`e da ja oslobodi strankata<br />

samo od pla}awe na taksi ako so pla}aweto na taksite zna~itelno<br />

bi bile namalenii sredstvata od koi se izdr`uva strankata i ~lenovite<br />

na nejzinoto semejstvo.<br />

Spored stavot 4 od ovoj ~len, pri donesuvaweto na odlukata za<br />

osloboduvawe od pla}awe na tro{ocite na postapkata, sudot gri`livo<br />

}e gi oceni site okolnosti, a osobeno }e ja zeme predvid vrednosta na<br />

predmetot na sporot, brojot na licata {to gi izdr`uva strankata i<br />

prihodite {to gi imaat strankata i ~lenovite na nejzinoto semejstvo.<br />

Spored ~len 165 od Zakonot, koga strankata napolno e oslobodena<br />

od pla}awe na tro{ocite na postapkata (~len 163 stav 2), prvostepeniot<br />

sud po nejzino barawe }e opredeli da ja zastapuva polnomo-<br />

{nik, ako e toa nu`no zaradi za{tita na pravata na strankata (stav 1).<br />

889

Vo stavot 2 od ovoj ~len, strankata na koja í e nazna~en polnomo{nik<br />

se osloboduva od pla}awe na tro{ocite i nagradata na nazna~eniot<br />

polnomo{nik.<br />

Spored stavot 3 od ovoj ~len, polnomo{nikot od redot na advokatite<br />

go nazna~uva pretsedatelot na sudot.<br />

Spored stavot 4 od ovoj ~len, nazna~eniot polnomo{nik mo`e<br />

od opravdani pri~ini da bara da bide razre{en. Za toa odlu~uva nadvor<br />

od glavnata rasprava pretsedatelot na sovetot, a na raspravata<br />

sovetot. Protiv odlukata na sudot so koja se razre{uva polnomo{nikot<br />

ne e dozvolena `alba.<br />

Spored stavot 5 od ovoj ~len, protiv re{enieto na sudot so koe<br />

se usvojuva baraweto na strankata za nazna~uvawe na polnomo{nikot<br />

ne e dozvolena `alba.<br />

Soglasno ~len 166 od Zakonot, koga strankata e napolno oslobodena<br />

od pla}awe na tro{ocite na postapkata (~len 163 stav 2), od<br />

sredstvata na sudot }e se isplati avans za tro{ocite na svedocite,<br />

ve{tacite, preveduva~ite, tolkuva~ite, za uvid i izdavawe na sudski<br />

oglas, kako i tro{ocite na postaveniot polnomo{nik.<br />

Vo kontekst na iznesenoto, a so ogled na zna~eweto na pravnite<br />

odnosi koi po sudski pat se razre{uvaat vo parni~nata postapka, kako<br />

i potrebata od kompetentno znaewe na postapkata i materijalnite<br />

zakoni zaradi ostvaruvawe i za{tita na interesite na strankite vo<br />

postapkata, zakonodavecot o~igledno sakal da vospostavi red vo odnos<br />

na licata koi pred sudot mo`at da se pojavat kako polnomo{nici na<br />

strankite vo postapkata.<br />

Vo ovaa nasoka e i odredbata od ~len 381-a od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Krivi~niot zakonik ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 19/2004) koj go sankcionira nadripisarstvoto.<br />

Soglasno ovoj ~len od Zakonot, toj {to bez registrirana dejnost<br />

za nadomest dava stru~na i pravna pomo{ na gra|ani i pravni lica, a<br />

ne e advokat, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do edna godina.<br />

Trgnuvaj}i od gore navedenoto Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

oceni deka so osporenite ~lenovi 81 i 82 od Zakonot za parni~nata<br />

postapka ne se povreduva ustavniot princip na vladeeweto na<br />

pravoto nitu, pak, drugite ~lenovi od Ustavot poradi {to ne se postavi<br />

pra{aweto za soglasnosta na osporenite odredbi od zakonot so Ustavot<br />

na Republika Makedonija.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko<br />

Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

890

82. U. br. 202/2005 (8. 02. 2005)<br />

Osporen akt<br />

Zakon za privatizacija na dr`avniot kapital ("SV RM," Makedonija"<br />

br. 37/1996, 25/1999, 81/1999, 49/2000, 6/2002 i 74/2005).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata ne postoel neposreden ustaven<br />

osnov za donesuvawe na osporeniot zakon. Voedno, toj po donesuvaweto<br />

postojano se menuval i dopolnuval so {to se pro{iril predmetot<br />

na negovo ureduvawe, odnosno pod poimot dr`aven kapital bil<br />

opfaten i kapitalot vo sopstvenost na pravni subjekti koi imale pravo<br />

na koristewe, raspolagawe i upravuvawe so svojot kapital. Ottamu,<br />

po sila na Zakonot bilo izvr{eno op{to podr`avuvawe na kapitalot<br />

vo sopstvenosta na pravnite subjetki vo koi spa|ale javni ustanovi,<br />

javni pretprijatija i drugi institucii i organizacii koi vr{ele javen<br />

interes, a vsu{nost nivniot kapital ne bil osnovan so sredstva vo<br />

dr`avna sopstvenost.<br />

Imeno, vo tekot na izmenite so Zakonot bilo vr{eno pro{iruvawe<br />

na subjektite ~ii kapital e predmet na privatizacija, i spored<br />

~l. 1 toa bile pretprijatija, banki i trgovski dru{tva, a vo ~l. 2 od<br />

Zakonot bilo definirano deka poimot dr`aven kapital go opfa}al<br />

u~estvoto na Republika Makedonija vo kapitalot no i u~estvoto na<br />

organite na dr`avnata vlast vo vrednosta na kapitalot.<br />

Me|utoa, javnite ustanovi bile neprikosnoveni vo ostvaruvaweto<br />

na pravoto na sopstvenost i pravata koi proizleguvale od sopstvenosta,<br />

taka {to kakvo bilo odzemawe i prika`uvawe na ovoj kapital<br />

po sila na zakonot kako dr`aven kapital, pretstavuvalo protivustaven<br />

akt.<br />

Zakonot se osporuva vo celina od aspekt na celta na Zakonot<br />

koja pretstavuvala "pro{iruvawe na dr`avnata sopstvenost" so kapital<br />

vo sopstvenost na pravni subjekti koj ne bil sozdavan od dr`avata.<br />

Od navedeniteovie pri~ini osporeniot zakon ne bil vo soglasnost<br />

so pove}e odredbi od Ustavot: so ~l. 8 st. 1 al. 3 i 6 spored koi<br />

vladeeweto na pravoto i pravnata za{tita na sopstvenosta se temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija, so ~l. 30 koj<br />

se odnesuva na garantiraweto na pravoto na sopstvenost, so ~l. 51 spored<br />

koj sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite, kako i so ~l.<br />

891

58 koj se odnesuva na toa deka sopstvenosta i trudot se osnova za upravuvawe<br />

i u~estvo vo odlu~uvaweto.<br />

Na kraj se predlaga, do donesuvaweto kone~na odluka za negovata<br />

ustavnost, Sudot da donese re{enie za zapirawe na izvr{uvawe na<br />

poedine~nite akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemeni vrz osnova<br />

na osporeniot zakon.<br />

892<br />

Sodr`ina na osporeniot zakon<br />

Zakonot za privatizacija na dr`avniot kapital sodr`i odredbi<br />

so koi se ureduva evidencijata, upravuvaweto, na~inot i postapkata<br />

za privatizacija na dr`avniot kapital vo pretprijatijata i bankite,<br />

odnosno trgovskite dru{tva.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vladeeweto na pravoto i pravnata za{tita na sopstvenosta se temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

So ~l. 30 od Ustavot se garantira pravoto na sopstvenost i pravoto<br />

na nasleduvawe. Sopstvenosta sozdava prava i obvrski i treba da<br />

slu`i za dobro na poedinecot i na zaednicata. Nikomu ne mo`at da mu<br />

bidat odzemeni ili ograni~eni sopstvenosta i pravata koi proizleguvaat<br />

od nea, osven koga se raboti za javen interes utvrden so zakon.<br />

Spored ~l. 58 od Ustavot, sopstvenosta i trudot se osnova za<br />

upravuvawe i u~estvo vo odlu~uvaweto.<br />

Soglasno ~l. 61 od Ustavot, Sobranieto na Republika Makedonija<br />

e nositel na zakonodavnata vlast vo Republikata, a spored ~l.<br />

68 st. 1 al. 2 od Ustavot, Sobranieto donesuva zakoni i dava avtenti~no<br />

tolkuvawe na zakonite.<br />

Od iznesenite ustavni odredbi, me|u drugoto, proizleguva ustavniot<br />

osnov za donesuvawe na osporeniot zakon vo ramki na ustavno<br />

opredelena nadle`nost na Sobranieto na Republika Makedonija da<br />

donesuva zakoni.<br />

Od druga strana, ustavniot princip na pravna za{tita na sopstvenosta<br />

bil osnov i za donesuvawe na Zakonot za sopstvenost i drugi<br />

stvarni prava ("SV RM," br. 18/2001), koj vo ~l. 2 opredelil deka pravo<br />

na sopstvenost mo`at da steknuvaat site doma{ni i stranski fizi~ki<br />

i pravni lica, vklu~uvaj}i ja i dr`avata i edinicite na lokalnata samouprava,<br />

pod uslovi i na na~in predvideni so ovoj i drug zakon.<br />

Zakonot za privatizacija na dr`avniot kapital ne se zanimava<br />

so razlikuvawe {to e dr`aven kapital i drug kapital, tuku go regulira<br />

raspolagaweto so dr`avniot kapital koj ve}e e izdvoen vo postapki<br />

sprovedeni spored drugi zakoni. Ottuka, za ovoj izdvoen i opredelen<br />

dr`aven kapital vo postapki sproveduvani vrz osnova na Zakonot za

transformacija na pretprijatija so op{testven kapital, Zakonot za<br />

transformacija na pretprijatijata i zadrugite so op{testven kapital<br />

koi stopanisuvaat so zemjodelsko zemji{te, Zakonot za ureduvawe na<br />

odnosite vo vrska so otplata na koristeni krediti od me|unarodni finansiski<br />

organizacii, Zakonot za prestruktuirawe na del od pretprijatijata<br />

koi vo svoeto rabotewee iska`uvaat zagubi, Zakonot za sanacija<br />

i rekonstruirawe na del od bankite vo Republika Makedonija, i<br />

drugi zakonski osnovi, pravo na zakonodavecot e so zakon da ja propi-<br />

{e privatizacijata kako element od raspolagaweto na dr`avata so sopstveniot<br />

dr`aven kapital.<br />

Imeno, Zakonot za privatizacija na dr`avniot kapital vo ~l. 1<br />

opredelil deka so ovoj zakon se ureduva evidencijata, upravuvaweto,<br />

na~inot i postapkata za privatizacija na dr`avniot kapital vo pretprijatijata<br />

i bankite odnosno trgovskite dru{tva.<br />

Spored ~l. 2 st. 1 od Zakonot, dr`aven kapital vo smisla na ovoj<br />

zakon se smeta u~estvoto (trajnite vlogovi) na Republika Makedonija,<br />

odnosno organite na dr`avnata vlast, vo vrednosta na pretprijatijata,<br />

odnosno trgovskite dru{tva utvrdeno soglasno so Zakonot za<br />

transformacija na pretprijatijata so op{testven kapital ("SV RM,"<br />

br. 38/1993 i 48/1993), Zakonot za transformacija na pretprijatijata i<br />

zadrugite so op{testven kapital koi stopansiuvaat so zemjodelsko zemji{te<br />

("SV RM," br. 19/1996) i Zakonot za ureduvawe na odnosite vo<br />

vrska so otplata na koristeni krediti od me|unarodni finansiski<br />

organizacii ("SV RM," br. 48/1994), vlogovite na Republika Makedonija<br />

vo vrednosta na pretprijatieto soglasno so Zakonot za prestruktuirawe<br />

na del od pretprijatijata koi vo svoeto rabotewe iska`uvaat<br />

zagubi ("SV RM," br. 2/1995 i 65/1995), Zakonot za sanacija i rekonstruirawe<br />

na del od bankite vo Republika Makedonija ("SV RM," br. 14/<br />

1995), kako i kapitalot steknat po drugi osnovi vo soglasnost so zakon.<br />

Vo st. 2 od ovoj ~len od Zakonot e predvideno deka pod dr`aven<br />

kapital vo smisla na ovoj zakon se smetaat i pobaruvawata na Republika<br />

Makedonija, koi se pretvoreni ili }e se pretvorat vo traen vlog<br />

vo pretprijatijata, odnosno trgovskite dru{tva i trajniot vlog na javnite<br />

pretprijatija osnovani od Republika Makedonija soglasno so Zakonot<br />

za prestruktuirawe na del od pretprijatijata koi vo svoeto rabotewe<br />

iska`uvaat zagubi ("SV RM," br. 2/1995 i 65/1995).<br />

Spored st. 3, odluka za pretvorawe na pobaruvawata od st. 2 na<br />

ovoj ~len vo traen vlog, donesuva Vladata na Republika Makedonija.<br />

Spored st. 4, pod dr`aven kapital vo smisla na ovoj zakon se<br />

smetaat akciite i udelite na Republika Makedonija i organite na<br />

dr`avnata vlast vo pretprijatijata i bankite, odnosno trgovskite dru-<br />

{tva steknati po razli~ni osnovi vo soglasnost so zakon.<br />

Od iznesenite odredbi proizleguva deka Zakonot za privatizacija<br />

na dr`avniot kapital vo ~l. 1 go definiral predmetot na ureduvawe<br />

na ovoj zakon.<br />

893

Toa e privatizacijata na dr`avniot kapital koj se nao|a vo<br />

pretprijatijata i bankite odnosno trgovskite dru{tva, dodeka pak vo<br />

~l. 2 go opredelil dr`avniot kapital spored osnovite po koi toj nastanal.<br />

Posebno e va`no deka vo ~l. 2 st. 1 od Zakonot e utvrdeno deka<br />

nositel (imatel) na dr`avniot kapital e Republika Makedonija, odnosno<br />

organite na dr`avnata vlast i ovoj kapital koj se nao|a vo pretprijatijata<br />

i bankite odnosno trgovskite dru{tva e predmet na privatizacijata<br />

soglasno Zakonot.<br />

So odredbite od ~l. 2-a i ~l. 2-b od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za privatizacija na dr`avniot kapital ("SV<br />

RM," br. 74/2005), e precizirano deka pod organi na dr`avnata vlast vo<br />

smisla na ovoj zakon se podrazbiraat korisnicite i edinkite korisnici<br />

na sredstvata od Buxetot na Republika Makedonija, ministerstvata<br />

i drugite organi na dr`avnata uprava, agencii, fondovi, so isklu-<br />

~ok na Fondot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe na Makedonija,<br />

javnite ustanovi, javnite pretprijatija i drugi institucii i<br />

organizacii koi vr{at dejnosti od javen interes osnovani so sredstva<br />

vo dr`avna sopstvenost.<br />

Privatizacijata na pretprijatijata i organizaciite vo dr`avna<br />

sopstvenost koi so zakon e utvrdeno deka vr{at dejnosti od javen<br />

interes, odnosno javnite ustanovi i javnite pretprijatija i trgovskite<br />

dru{tva osnovani so sredstva vo dr`avna sopstvenost, se vr{i soglasno<br />

so Zakonot za transformacija na pretprijatijata so op{testven<br />

kapital, dokolku so poseben zakon poinaku ne e uredeno. Privatizacijata<br />

ja sproveduva Ministerstvoto za ekonomija.<br />

Ottuka, dali ovie posebni institucii i ustanovi koi vr{ele<br />

dejnosti od javen interes bile ili ne bile osnovani so sredstva vo<br />

dr`avna sopstvenost i postoeweto i obemot na tie sredstva, e vsu-<br />

{nost predmet na prethodno utvrduvawe spored Zakonot za transformacija<br />

so op{testven kapital. Pra{aweto za nivnoto osnovawe so<br />

dr`avni sredstva i procenata na dr`avniot kapital vo ovie posebni<br />

pravni subjekti ne e predmet na Zakonot za privatizacija na dr`avniot<br />

kapital, bidej}i toj kako za dr`avniot kapital vo ovie pravni<br />

lica taka i za dr`avniot kapital vo drugi pretprijatija, banki i trgovski<br />

dru{tva, go regulira privatiziraweto, osloboduvaweto od dr`avniot<br />

kapital vo korist na privatniot sektor.<br />

Spored ~l. 3 od Zakonot, za vrednosta na dr`avniot kapital<br />

pretprijatijata odnosno trgovskite dru{tva i izdavaat na Republika<br />

Makedonija, odnosno na organite na dr`avnata vlast obi~ni akcii,<br />

odnosno potvrdi za udeli.<br />

So ~l. 4 od Zakonot e opredeleno deka evidencijata na dr`avniot<br />

kapital vo pretprijatijata i bankite, odnosno trgovskite dru{tva<br />

vo ime i za smetka na Republika Makedonija ja vodi Centralniot depozitar<br />

za hartii od vrednost (do izmenite na Zakonot vo 2005 godina<br />

894

e{e Agencijata na Republika Makedonija za privatizacija) vrz osnova<br />

na dogovor me|u ministerot za finansii i Centralniot depozitar<br />

za hartii od vrednost.<br />

Spored ~l. 5 od Zakonot, so dr`avniot kapital upravuva i raspolaga<br />

Vladata na Republika Makedonija.<br />

Ostvaruvaweto na ovie prava Vladata na Republika Makedonija<br />

gi vr{i preku Komisija na Vladata na Republika Makedonija za<br />

privatizacija, a organizacionite, administrativnite i drugi stru~ni<br />

raboti za potrebite na Komisijata za privatizacija gi vr{at Ministerstvoto<br />

za ekonomija i Ministerstvoto za finansii.<br />

So ~l. 9 od Zakonot e reguliran na~inot na proda`ba na dr`avniot<br />

kapital, koj izrazen vo akcii mo`e da se prodava preku berzata<br />

za dolgoro~ni hartii od vrednost, a dr`avniot kapital koj e izrazen<br />

vo udeli mo`e da se prodava preku objavuvawe na javen povik za pribirawe<br />

na ponudi.<br />

Po~etnata proda`na cena na akciite i udelite, predmet na proda`ba<br />

ja utvrduva Komisijata za privatizacija vo soglasnost so odredbite<br />

od Zakonot za transformacija na pretprijatijata so op{testven<br />

kapital.<br />

Proda`bata na dr`avniot kapital izrazen vo akcii i udeli vo<br />

pretprijatijata ja sproveduva Ministerstvoto za ekonomija, a proda-<br />

`bata na dr`avniot kapital izrazen vo akcii vo bankite i finansiskite<br />

institucii ja sproveduva Ministerstvoto za finansii. Proda`bata<br />

se vr{i preku javna berzanska aukcija po nalog na ministerot za<br />

ekonomija, odnosno ministerot za finansii.<br />

Spored ~l. 17 i ~l. 19 od ovoj zakon, sredstvata ostvareni od<br />

proda`bata na dr`avniot kapital se prihod na Buxetot na Republika<br />

Makedonija, a nadzor na sproveduvaweto na ovoj zakon vr{i Ministerstvoto<br />

za finansii.<br />

Imaj}i gi predvid iznesenite ustavni i zakonski odredbi i poa|aj}i<br />

od navodite vo inicijativata, smetame deka za Zakonot za privatizacija<br />

na dr`avniot kapital od aspekt na celta zaradi koja bil donesen<br />

i predmetot koj go ureduva vo celina, a posebno vo delot na ureduvaweto<br />

na dr`avniot kapital sodr`an vo javnite ustanovi i drugite<br />

pravni lica, ne mo`e da se postavi pra{aweto za nesoglasnost so<br />

Ustavot. Ova poradi toa {to so osporeniot zakon ne se vr{i po sila<br />

na zakonot podr`avuvawe na kapital vo tu|a sopstvenost, bidej}i samiot<br />

Zakon go regulira samo raspolagaweto odnosno privatizacijata na<br />

ve}e procenetoto u~estvo na dr`avata i organite na dr`avnata vlast<br />

vo kapitalot vo pretprijatijata i bankite odnosno trgovskite dru{-<br />

tva, opredeleno kako dra`ven kapital spored postapki sprovedeni vo<br />

soglasnost so zakoni od razni oblasti koi go opredeluvale u~estvoto<br />

na dr`avata vo kapitalot na tie pravni subjekti. Sekako, zakonskata<br />

mo`nost za sudska za{tita na pravnite interesi na subjektite pri fakti~koto<br />

opredeluvawe na kapitalot vo ramki na primenata na zako-<br />

895

nite e druga rabota i ne e predmet i ne mo`e da se me{a so ustavno sudskata<br />

analiza na osporeniot zakon, {to indirekno proizleguva od inicijativata.<br />

Od aspekt na ustavnosta smetame deka osporeniot Zakon<br />

ima ustaven osnov za negovo donesuvawe vo ~l. 68 od Ustavot i spored<br />

predmetot koj go ureduva ne e vo nesogalsnost so odredbite od Ustavot.<br />

Voedno, soglasno ~l. 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija smetame deka nema uslovi za donesuvawe na re{enie<br />

za zapirawe na izvr{uvaweto na poedine~nite akti ili dejstvija<br />

vrz osnova na osporeniot zakon.<br />

Poradi pogore iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

Zakon za privatizacija na dr`avniot kapital ("SV RM," br. 37/1996,<br />

25/1999, 81/1999, 49/2000, 6/2002 i 74/2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 8 fevruari 2006<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

Zakonot za privatizacija na dr`avniot kapital ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 37/1996, 25/1999, 81/1999, 49/2000, 6/2002 i<br />

74/2005)<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata ne postoel neposreden ustaven<br />

osnov za donesuvawe na osporeniot zakon. Toj, isto taka, po donesuvaweto<br />

postojano se menuval i dopolnuval so {to se pro{iril predmetot<br />

na negovo ureduvawe, odnosno pod poimot dr`aven kapital bil<br />

opfaten i kapitalot vo sopstvenost na pravni subjekti koi imale pravo<br />

na koristewe, raspolagawe i upravuvawe so svojot kapital. Ottamu,<br />

po sila na Zakonot bilo izvr{eno op{to podr`avuvawe na kapitalot<br />

vo sopstvenost na pravnite subjetki vo koi spa|ale javni ustanovi,<br />

javni pretprijatija i drugi institucii i organizacii koi vr{ele javen<br />

interes, a vsu{nost nivniot kapital ne bil osnovan so sredstva vo<br />

dr`avna sopstvenost.<br />

Vo inicijativata se naveduva deka so izmenite vo Zakonot bilo<br />

vr{eno pro{iruvawe na subjektite ~ii kapital e predmet na privatizacija,<br />

i spored ~lenot 1 toa bile pretprijatija, banki i trgovski<br />

896

dru{tva, a vo ~lenot 2 od Zakonot bilo definirano deka poimot dr`aven<br />

kapital go opfa}al u~estvoto na Republika Makedonija vo kapitalot<br />

no i u~estvoto na organite na dr`avnata vlast vo vrednosta na<br />

kapitalot. Me|utoa, javnite ustanovi bile neprikosnoveni vo ostvaruvaweto<br />

na pravoto na sopstvenost i pravata koi proizleguvale od<br />

sopstvenosta, taka {to sekoe odzemawe i prika`uvawe na ovoj kapital<br />

po sila na zakonot kako dr`aven kapital, pretstavuvalo protivustaven<br />

akt.<br />

Zakonot se osporuva vo celina od aspekt na celta na Zakonot<br />

koja pretstavuvala "pro{iruvawe na dr`avnata sopstvenost so kapital<br />

vo sopstvenost na pravni subjekti koj ne bil sozdavan od dr`avata."<br />

Od navedenite pri~ini osporeniot zakon ne bil vo soglasnost<br />

so pove}e odredbi od Ustavot: so ~len 8 stav 1 alinei 3 i 6 spored koi<br />

vladeeweto na pravoto i pravnata za{tita na sopstvenosta se temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija, so ~len 30<br />

koj se odnesuva na garantiraweto na pravoto na sopstvenost, so ~len 51<br />

spored koj sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite, kako i so<br />

~lenot 58 koj se odnesuva na toa deka sopstvenosta i trudot se osnova<br />

za upravuvawe i u~estvo vo odlu~uvaweto.<br />

So inicijativata se predlaga, do donesuvaweto na kone~na<br />

odluka, Sudot da donese re{enie za zapirawe na izvr{uvawe na poedine~nite<br />

akti i dejstvija doneseni odnosno prezemeni vrz osnova na<br />

osporeniot zakon.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka Zakonot za privatizacija na<br />

dr`avniot kapital sodr`i odredbi so koi se ureduva evidencijata,<br />

upravuvaweto, na~inot i postapkata za privatizacija na dr`avniot kapital<br />

vo pretprijatijata i bankite, odnosno trgovskite dru{tva.<br />

4. Spored ~lenot 8 stav 1 al. 3 i 4 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

vladeeweto na pravoto i pravnata za{tita na sopstvenosta se<br />

temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

So ~lenot 30 od Ustavot se garantira pravoto na sopstvenost i<br />

pravoto na nasleduvawe.<br />

Sopstvenosta sozdava prava i obvrski i treba da slu`i za dobro<br />

na poedinecot i na zaednicata.<br />

Nikomu ne mo`at da mu bidat odzemeni ili ograni~eni sopstvenosta<br />

i pravata koi proizleguvaat od nea, osven koga se raboti za javen<br />

interes utvrden so zakon.<br />

Spored ~lenot 58 od Ustavot, sopstvenosta i trudot se osnova za<br />

upravuvawe i u~estvo vo odlu~uvaweto.<br />

Soglasno ~lenot 61 od Ustavot, Sobranieto na Republika Makedonija<br />

e nositel na zakonodavnata vlast vo Republikata.<br />

Spored ~lenot 68 stav 1 alineja 2 od Ustavot, Sobranieto donesuva<br />

zakoni i dava avtenti~no tolkuvawe na zakonite.<br />

Od iznesenite ustavni odredbi, me|u drugoto, proizleguva ustavniot<br />

osnov za donesuvawe na osporeniot zakon vo ramki na ustavno<br />

897

opredelena nadle`nost na Sobranieto na Republika Makedonija da<br />

donesuva zakoni.<br />

Od druga strana, ustavniot princip na pravna za{tita na sopstvenosta<br />

bil osnov i za donesuvawe na Zakonot za sopstvenost i drugi<br />

stvarni prava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 18/<br />

2001), koj vo ~lenot 2 opredelil deka pravo na sopstvenost mo`at da<br />

steknuvaat site doma{ni i stranski fizički i pravni lica, vklu~uvaj}i<br />

ja i dr`avata i edinicite na lokalnata samouprava, pod uslovi i na<br />

na~in predvideni so ovoj i drug zakon.<br />

Zakonot za privatizacija na dr`avniot kapital ne go regulira<br />

izdvojuvaweto na dr`avniot kapital od drug kapital, tuku go regulira<br />

raspolagaweto so dr`avniot kapital koj ve}e e izdvoen vo postapki<br />

sprovedeni spored drugi zakoni i za ovoj izdvoen i opredelen dr`aven<br />

kapital vo postapki vrz osnova na zakoni od razni oblasti, Sudot utvrdi<br />

deka pravo na zakonodavecot e so zakon da ja propi{e privatizacijata<br />

kako element od raspolagaweto na dr`avata so sopstveniot dr`aven<br />

kapital.<br />

Imeno, Zakonot za privatizacija na dr`avniot kapital vo ~lenot<br />

1 opredelil deka so ovoj zakon se ureduva evidencijata, upravuvaweto,<br />

na~inot i postapkata za privatizacija na dr`avniot kapital<br />

vo pretprijatijata i bankite odnosno trgovskite dru{tva.<br />

Spored ~lenot 2 stav 1 od ovoj zakon, dr`aven kapital vo smisla<br />

na ovoj zakon se smeta u~estvoto (trajnite vlogovi) na Republika<br />

Makedonija, odnosno organite na dr`avnata vlast, vo vrednosta na<br />

pretprijatijata, odnosno trgovskite dru{tva utvrdeno soglasno so Zakonot<br />

za transformacija na pretprijatijata so op{testven kapital<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 38/1993 i 48/1993), Zakonot<br />

za transformacija na pretprijatijata i zadrugite so op{testven<br />

kapital koi stopansiuvaat so zemjodelsko zemji{te ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 19/1996) i Zakonot za ureduvawe na<br />

odnosite vo vrska so otplata na koristeni krediti od me|unarodni<br />

finansiski organizacii ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 48/1994), vlogovite na Republika Makedonija vo vrednosta na pretprijatieto<br />

soglasno so Zakonot za prestruktuirawe na del od pretprijatijata<br />

koi vo svoeto rabotewe iskažuvaat zagubi ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 2/1995 i 65/1995), Zakonot za sanacija i<br />

rekonstruirawe na del od bankite vo Republika Makedonija ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 14/1995), kako i kapitalot<br />

steknat po drugi osnovi vo soglasnost so zakon.<br />

Vo stavot 2 od ovoj ~len od Zakonot e predvideno deka pod<br />

dr`aven kapital vo smisla na ovoj zakon se smetaat i pobaruvawata na<br />

Republika Makedonija, koi se pretvoreni ili }e se pretvorat vo traen<br />

vlog vo pretprijatijata, odnosno trgovskite dru{tva i trajniot vlog<br />

na javnite pretprijatija osnovani od Republika Makedonija soglasno<br />

so Zakonot za prestruktuirawe na del od pretprijatijata koi vo svoeto<br />

898

abotewe iska~uvaat zagubi ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 2/1995 i 65/1995).<br />

Spored stavot 3, odluka za pretvorawe na pobaruvawata od stav<br />

2 na ovoj ~len vo traen vlog, donesuva Vladata na Republika Makedonija.<br />

Spored stavot 4, pod dr`aven kapital vo smisla na ovoj zakon se<br />

smetaat akciite i udelite na Republika Makedonija i organite na<br />

dr`avnata vlast vo pretprijatijata i bankite, odnosno trgovskite dru-<br />

{tva steknati po razli~ni osnovi vo soglasnost so zakon.<br />

Od iznesenite odredbi proizleguva deka Zakonot za privatizacija<br />

na dr`avniot kapital vo ~lenot 1 go definiral predmetot na ureduvawe<br />

na ovoj zakon. Toa e privatizacijata na dr`avniot kapital koj<br />

se nao|a vo pretprijatijata i bankite odnosno trgovskite dru{tva, dodeka<br />

vo ~lenot 2 go opredelil dr`avniot kapital spored osnovite po<br />

koi toj nastanal. Imeno, so Zakonot e utvrdeno deka nositel (imatel)<br />

na dr`avniot kapital e Republika Makedonija, odnosno organite na<br />

dr`avnata vlast i ovoj kapital koj se nao|a vo pretprijatijata i bankite,<br />

odnosno trgovskite dru{tva e predmet na privatizacijata soglasno<br />

Zakonot.<br />

So odredbite od ~lenot 2-a i ~lenot 2-b od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot za privatizacija na dr`avniot kapital<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 74/2005), e precizirano<br />

deka pod organi na dr`avnata vlast vo smisla na ovoj zakon se<br />

podrazbiraat korisnicite i edinkite korisnici na sredstvata od Buxetot<br />

na Republika Makedonija, ministerstvata i drugite organi na<br />

dr`avnata uprava, agencii, fondovi, so isklu~ok na Fondot za penziskoto<br />

i invalidskoto osiguruvawe na Republika Makedonija, javnite<br />

ustanovi, javnite pretprijatija i drugi institucii i organizacii koi<br />

vr{at dejnosti od javen interes osnovani so sredstva vo dr`avna<br />

sopstvenost.<br />

Privatizacijata na pretprijatijata i organizaciite vo dr`avna<br />

sopstvenost koi so zakon e utvrdeno deka vr{at dejnosti od javen<br />

interes, odnosno javnite ustanovi i javnite pretprijatija i trgovskite<br />

dru{tva osnovani so sredstva vo dr`avna sopstvenost, se vr{i soglasno<br />

so Zakonot za transformacija na pretprijatijata so op{testven<br />

kapital, dokolku so poseben zakon poinaku ne e uredeno. Privatizacijata<br />

ja sproveduva Ministerstvoto za ekonomija.<br />

Sudot utvrdi deka po odnos na pra{aweto dali ovie posebni<br />

institucii i ustanovi koi vr{ele dejnosti od javen interes bile ili<br />

ne bile osnovani so sredstva vo dr`avna sopstvenost i postoeweto i<br />

obemot na tie sredstva, e vsu{nost predmet na prethodno utvrduvawe<br />

spored Zakonot za transformacija so op{testven kapital. Pra{aweto<br />

za nivnoto osnovawe so dr`avni sredstva i procenata na dr`avniot<br />

kapital vo ovie posebni pravni subjekti ne e predmet na Zakonot za<br />

privatizacija na dr`avniot kapital, bidej}i toj kako za dr`avniot<br />

899

kapital vo ovie pravni lica taka i za dr`avniot kapital vo drugi pretprijatija,<br />

banki i trgovski dru{tva, go regulira privatiziraweto,<br />

osloboduvaweto na dr`avata od dr`avniot kapital vo korist na privatniot<br />

sektor.<br />

Ponatamu, so odredbite od Zakonot e uredeno deka za vrednosta<br />

na dr`avniot kapital pretprijatijata odnosno trgovskite dru{tva í<br />

izdavaat na Republika Makedonija, odnosno na organite na dr`avnata<br />

vlast obi~ni akcii, odnosno potvrdi za udeli. Evidencijata na dr`avniot<br />

kapital vo pretprijatijata i bankite, odnosno trgovskite dru{tva<br />

vo ime i za smetka na Republika Makedonija ja vodi Centralniot<br />

depozitar za hartii od vrednost, vrz osnova na dogovor me|u ministerot<br />

za finansii i Centralniot depozitar za hartii od vrednost. So<br />

dr`avniot kapital upravuva i rasplaga Vladata na Republika Makedonija.<br />

Ostvaruvaweto na ovie prava Vladata na Republika Makedonija<br />

gi vr{i preku Komisija na Vladata na Republika Makedonija za<br />

privatizacija, a organizacionite, administrativnite i drugi stru~ni<br />

raboti za potrebite na Komisijata za privatizacija gi vr{at Ministerstvoto<br />

za ekonomija i Ministerstvoto za finansii.<br />

Spored ~lenot 9 od Zakonot proda`bata na dr`avniot kapital,<br />

koj e izrazen vo akcii mo`e da se prodava preku berzata za dolgoro~ni<br />

hartii od vrednost, a dr`avniot kapital koj e izrazen vo udeli mo`e<br />

da se prodava preku objavuvawe na javen povik za pribirawe na ponudi.<br />

Po~etnata proda`na cena na akciite i udelite, predmet na proda`ba<br />

ja utvrduva Komisijata za privatizacija vo soglasnost so odredbite od<br />

Zakonot za transformacija na pretprijatijata so op{testven kapital.<br />

Proda`bata na dr`avniot kapital izrazen vo akcii i udeli vo<br />

pretprijatijata ja sproveduva Ministerstvoto za ekonomija, a proda`bata<br />

na dr`avniot kapital izrazen vo akcii vo bankite i finansiskite<br />

institucii ja sproveduva Ministerstvoto za finansii. Proda`bata<br />

se vr{i preku javna berzanska aukcija po nalog na ministerot za<br />

ekonomija, odnosno ministerot za finansii.<br />

Spored odredbite na ovoj zakon, sredstvata ostvareni od proda-<br />

`bata na dr`avniot kapital se prihod na Buxetot na Republika Makedonija,<br />

a nadzor na sproveduvaweto na ovoj zakon vr{i Ministerstvoto<br />

za finansii.<br />

Od analizata na odredbite od Zakonot za privatizacija na dr`avniot<br />

kapital, Sudot utvrdi deka za dr`avniot kapital e utvrden poseben<br />

praven re`im vo odnos na akciite i udelite koi Republika Makedonija<br />

odnosno organite na dr`avnata vlast gi imaat vo drugi pravni<br />

lica - pretprijatija i banki odnosno trgovski dru{tva, ~ija cel e postignuvawe<br />

na optimalni finansiski efekti od privatizacijata na<br />

dr`avniot kapital izrazen vo akciite i udelite preku negovo grupirawe,<br />

okrupnuvawe i proda`ba. Javnite ustanovi opfateni so Zakonot<br />

se buxetski korisnici, ~ie rabotewe i finansirawe e regulirano so<br />

900

zakon, pa taka i prihodite i rashodite od nivnoto rabotewe se vo ramki<br />

na buxetot na Republika Makedonija i se normativno uredeni.<br />

Imaj}i gi predvid iznesenite ustavni i zakonski odredbi i poa|aj}i<br />

od navodite vo inicijativata, Sudot oceni deka za Zakonot za<br />

privatizacija na dr`avniot kapital od aspekt na celta zaradi koja bil<br />

donesen i predmetot koj go ureduva vo celina, a posebno vo delot na<br />

ureduvaweto na dr`avniot kapital sodr`an vo javnite ustanovi i<br />

drugite pravni lica, ne mo`e da se postavi pra{aweto za nesoglasnost<br />

so Ustavot. Ova poradi toa {to so osporeniot zakon ne se vr{i po<br />

sila na zakonot podr`avuvawe na kapital vo tu|a sopstvenost, bidej}i<br />

samiot Zakon go regulira isklu~ivo raspolagaweto odnosno privatizacijata<br />

na ve}e procenetoto u~estvo na dr`avata i organite na dr`avnata<br />

vlast vo kapitalot vo pretprijatijata i bankite odnosno trgovskite<br />

dru{tva, opredeleno kako dr`aven kapital spored postapki<br />

sprovedeni vo soglasnost so zakoni od razni oblasti koi go opredeluvale<br />

u~estvoto na dr`avata vo kapitalot na pravnite subjekti.<br />

Voedno, spored Sudot neosnovan e navodot vo inicijativata<br />

deka so osporeniot zakon se opredeluval dr`aven kapital kaj pravni<br />

lica koi nemale takov kapital pa poradi toa zakonot bil neustaven,<br />

poradi toa {to od analizata na Zakonot proizleguva deka opredeluvaweto<br />

na kapitalot ne e predmet na ureduvawe na osporeniot zakon, a<br />

nasproti toa treba da se ima predvid i postoeweto na zakonskata mo`nost<br />

za sudska za{tita na pravnite interesi na subjektite pri fakti~koto<br />

opredeluvawe na kapitalot vo ramki na primenata na zakonite.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka osporeniot zakon ima ustaven osnov za<br />

negovo donesuvawe vo ~lenot 68 od Ustavot, a spored predmetot koj go<br />

ureduva ne e vo nesoglasnost so odredbite od Ustavot.<br />

Soglasno ~lenot 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot oceni deka nema uslovi za donesuvawe na re-<br />

{enie za zapirawe na izvr{uvaweto na poedine~nite akti ili dejstvija<br />

vrz osnova na osporeniot zakon.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~ka 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko<br />

Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

901

902

83. U. br. 138/2005 (8. 02. 2005)<br />

Osporen akt<br />

^len 6 st. 1 vo delot "i nadomestokot za priklu~uvawe na vodosnabditelniot<br />

i kanalizacioniot sistem" i ~l. 7 od Zakonot za snabduvawe<br />

so voda za piewe i odveduvawe na urbani otpadni vodi ("SV<br />

RM," br. 68/2004).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata so osporenite odredbi od Zakonot<br />

povtorno se nametnuval nadomestok, {to vo su{tina pretstavuval<br />

pribirawe sredstva za vr{ewe na dejnostite i pro{iruvawe<br />

na materijalnata osnova na davatelot na uslugite, sprotivno na ustavnata<br />

opredelba za nemo`nost na vakvo zdru`uvawe na sredstva od<br />

gra|anite. Imeno, vakvoto zdru`uvawe na sredstva bilo svojstveno za<br />

porane{niot praven poredok, vo uslovi na dogovorna ekonomija i dominantna<br />

op{testvena sopstvenost, a ne za na{iot sega{en sistem<br />

kade postoi sloboda na pazarot i pretpriemni{tvoto i pravna za{tita<br />

na sopstvenosta.<br />

Ponatamu se naveduva deka propi{aniot nadomestok za priklu-<br />

~uvawe na korisnicite na uslugite na vodosnabditelniot i kanalizacioniot<br />

sistem, iako zavisel od tro{ocite za priklu~uvawe, hidrotehni~kite<br />

uslovi i drugo, vo su{tina bil uslov za priklu~uvawe, deka<br />

terminite "tro{oci za priklu~uvawe i hidrotehni~ki uslovi," bile<br />

op{ti termini, nejasni, a zborot i drugo go pravel totalno nerazbirliv<br />

ovoj nadomestok, zatoa {to ja nametnuval dilemata {to pretstavuva<br />

drugo, i koj nadle`en subjekt }e utvrdi dali toa postoi ili nepostoi.<br />

Nadomestokot kako javna dava~ka, iako se reguliral vo navedenite<br />

zakonski odredbi, sepak bil neustaven, zatoa {to javnite dava~ki gi<br />

utvrduvalo Sobranieto, a ne drug subjekt.<br />

Poradi navedenite pri~ini podnositelot na inicijativata<br />

smeta deka osporenite odredbi od Zakonot ne se vo soglasnost so ~l. 8<br />

st. 1 al. 6 i 7 i ~l. 55 od Ustavot pa zatoa predlaga Sudot da povede postapka<br />

za ocenuvawe na nivnata soglasnost so Ustavot i istite da gi<br />

ukine.<br />

Pritoa, podnositelot vo inicijativata go potsetuva Ustavniot<br />

sud deka od pravniot poredok otstranil pove}e op{ti akti na javni<br />

pretprijatija od oblasta na energetikata, toplinskata energija i vo-<br />

903

dostopanstvoto, spored koi tie naplatuvale nadomestok pri davawe soglasnost<br />

za priklu~uvawe.<br />

904<br />

Sodr`ina na osporenite zakonski odredbi<br />

Vo ~l. 6 st. 1 od Zakonot e utvrdeno deka sredstvata za vr{ewe<br />

na dejnostite od ~l. 5 na ovoj zakon se ostvaruvaat od cenata za koristewe<br />

na tie uslugi i nadomestokot za priklu~uvawe na vodosnabditelniot<br />

i kanalizacionio sistem (osporen del).<br />

Vo osporeniot ~l. 7 od Zakonot e utvrdeno deka davatelot na<br />

uslugata e ovlasten da utvrduva i nadomestok za priklu~uvawe na korisnikot<br />

na uslugata na vodosnabditelen i kanalizacioniot sistem (st.<br />

1), deka visinata na nadomestokot od st. 1 na ovoj ~len zavisi od goleminata<br />

na vodovodniot, odnosno kanalizacioniot priklu~ok, tro{oci<br />

za priklu~uvawe, hidrotehni~kite uslovi i drugo (st. 2) i deka soglasnost<br />

na visinata na nadomestokot za priklu~uvawe od st. 1 na ovoj ~len<br />

dava osnova~ot (st. 3).<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Dali nadomestokot utvrden vo osporenite zakonski odredbi<br />

pretstavuva javna dava~ka i e vo funkcija na pro{iruvawe na materijalnata<br />

osnova na javnite pretprijatija, kako {to smeta podnositelot<br />

na inicijativata ili, pak, istiot se naplatuva za to~no izvr{eni raboti<br />

kako {to e priklu~uvaweto na korisnikot na vodosnabditelniot<br />

i kanalizacioniot sistem.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud, so Odluka U. br. 58/1997 od 19. 11. 1997 godina<br />

gi ukina ~l. 9 al. 1, ~l. 15, 16 i 17 od Pravilnikot za postapkata, na~inot<br />

i uslovite za priklu~uvawe na vodovodna i kanalizaciona mre`a,<br />

donesen od Rabotni~kiot sovet na Javnoto pretprijatie "Solidarnost"<br />

od Vinica i Odlukata za nadomestok za izdadena vodopriklu~na<br />

soglasnost i soglasnost za priklu~ok na kanalizacija, donesena od<br />

istoto javno pretprijatiie vo 1994 godina.<br />

Od obrazlo`enieto na ovaa odluka e vidno deka vo ~l. 9 al. 1 od<br />

Pravilnikot, me|u drugoto, bilo utvrdeno deka nadomestokot za priklu~uvawe<br />

se utvrduval kako sostaven del na Re{enieto za vodopriklu-<br />

~na soglasnost. Vo ~l. 15, 16 i 17 od Pravilnikot, kako delovi od posebna<br />

glava "Kriteriumi za nadomestok za priklu~ok" bile utvrdeni<br />

elementite spored koi se opredeluvala visinata na nadomestokot:<br />

namena na objektot, golemina na objektot, visina na investicionite<br />

vlo`uvawa za izgradba na vodovodnata i kanalizacionata mre`a i dr.

Vo odnos na ovie osporeni odredbi od Pravilnikot i na Odlukata,<br />

Sudot utvrdil deka "osporeniot nadomestok za vodopriklu~na<br />

soglasnost ne pretstavuva dozvolen izvor za finansirawe na izgradbata,<br />

odr`uvaweto ili koristeweto na komunalnata infrastruktura,<br />

nitu e predviden kako ekvivalent na tro{ocite {to mo`e da gi predizvika<br />

edna administrativna postapka za davawe vodopriklu~na dozvola<br />

ili fakti~koto priklu~uvawe na objektot na vodovodnata mre`a.<br />

So ogled na toa {to so osporenite odredbi od Pravilnikot i<br />

Odlukata se voveduval nadomestok za vodopriklu~na soglasnost kako<br />

dava~ka za gra`anite za finansirawe na rabotata na javnoto pretprijatie,<br />

Sudot utvrdil deka tie ne se vo soglasnost so ~l. 15 od Zakonot<br />

za obligacionite odnosi i ~l. 11, 16 i 26 od Zakonot za komunalni dejnosti.<br />

2. Sudot so Re{enie U. br. 111/1994 od 13 oktomvri 1994 godina<br />

ne povel postapka za ocenuvawe na zakonitosta na Odlukata za opredeluvawe<br />

na visinata na nadomestokot na tro{ocite {to mu se predizvikani<br />

na Javnoto pretprijatie "Elektrostopanstvo na Makedonija" -<br />

Skopje so priklu~uvawe na tro{ilata na noviot potro{uva~ donesena<br />

1993 godina od toga{niot organ na upravuawe na ova pretprijatie.<br />

Spored ovaa odluka visinata na nadomestokot za priklu~uvawe<br />

na doma{instvata na distributivnata mre`a se opredeluvala vo zavisnost<br />

od kategorijata na doma}instvata, ednovremena mo`nost izrazena<br />

vo KVT, mestoto na priklu~uvawe t.e. naponsko nivo i na~inot na<br />

priklu~uvawe. So nadomestokot e opfaten i del od tro{ocite koi noviot<br />

potro{uva~ gi predizvikal na javnoto pretprijatie od mestoto na<br />

priklu~uvawe, usloven so elektroenergetskata sogalsnost do 110 KV<br />

naponsko nivo.<br />

Sudot vo ovoj slu~aj ne povel postapka zatoa {to utvrdil deka<br />

uslovite i na~inot na priklu~uvawe na elektroenergetskite objekti<br />

na novite potro{uva~i, soglasno Zakonot za energetika se ureduvale<br />

so Op{tite uslovi za isporaka na elektri~na energija vo koi pak,<br />

me|u drugoto, bilo predvideno deka kategorijata doma}instva se priklu~uvaat<br />

na distributivnata mre`a na ispora~uva~ot na elektri~na<br />

energija po postapka na pristapuvawe pri {to ispora~uva~ot i potro-<br />

{uva~ot sklu~uvaat pismen dogovor so koj se ureduvaat i uslovite na<br />

priklu~uvaweto, ako ispora~uva~ot ima tehni~ki, energetski i ekonomski<br />

mo`nosti.<br />

Spored toa, Sudot ocenil deka predviduvaweto na nadomestokot<br />

na tro{ocite za novi potro{uva~i e pravo na organizacijata<br />

zatoa {to so samoto priklu~uvawe na novi potro{uva~i nastanuvale<br />

novi tro{oci za pretprijatieto.<br />

So ogled na toa {to vo osporenata odluka bile utvrdeni tro{oci<br />

za novi priklu~oci vo zavisnost od toa dali se raboti za monofazen<br />

i trofazen priklu~ok, Sudot ne go postavil pra{aweto za soglasnost<br />

na ovaa odluka so Zakonot i so Op{tite uslovi.<br />

905

So ogled na toa {to vo osporenite zakonski odredbi stanuva<br />

zbor za nadomestok za priklu~uvawe, a ne za nadomestok za davawe soglasnost<br />

za priklu~uvawe {to e su{tinski razli~en od nadomestokot<br />

za priklu~uvawe, cenime deka slu~aite na koi se povikuva podnositelot<br />

na inicijativata se nesoodvetni so konkretniot slu~aj. Ova dotolku<br />

pove}e {to vo site tie slu~ai, za razlika od konkretniot, se raboti<br />

i za osporuvawe na op{ti akti na organizacii i zaednici, a ne na<br />

zakon so koi bila predvidena obvrska za pla}awe na vakov nadomestok,<br />

a so ogled na toa {to taa obvrska ne bila predvidena so zakon, {to ne e<br />

taka vo ovoj slu~aj Ustavniot sud gi ukinal tie op{ti akti, odnosno<br />

nivnite odredbi, kako nesoglasni so zakon. Od ovie pri~ini smetame<br />

deka vo ovoj del od referatot nema potreba od posebno elaborirawe na<br />

site predmeti vo koi Sudot, pokraj vo navedenite, odlu~uval i<br />

interveniral vo vrska so ovoj vid nadomestok, osven da poso~ime samo<br />

na nekoi od niv kako {to se, na primer, predmetite: U. br. 57/1996, U.<br />

br. 76/1996, U. br. 115/1996, U. br. 59/1998 i U. br. 120/1991.<br />

Od ustavnosudskata praktika koja, spored na{e mislewe mo`e<br />

da mu koristi na Sudot pri odgovorot na spornoto pravno pra{awe -<br />

dali nadomestokot za koj stanuva zbor vo osporenite zakonski odredbi<br />

e ili ne e javna dava~ka, a od ~ij aspekt vo inicijativata se osporuva<br />

nejzinata ustavnost - se zna~ajni slednite dva predmeti:<br />

1. Sudot so Odluka U. br. 8/1994 od 25 oktomvri 1994 godina go<br />

ukinal ~l. 47 st. 4 od Zakonot za platniot promet poradi toa {to ne<br />

bil vo soglasnost so ~l. 33 i 55 od Ustavot.<br />

Inaku, spored st. 4 na ~l. 47 od Zakonot za platniot promet<br />

bilo predvideno deka nadomestocite {to gi naplatuva Zavodot za platen<br />

promet za vr{ewe na platniot promet i za vr{ewe na raboti {to<br />

se izvr{eni vrz osnova na dogovori se prihod na Republikata i se<br />

uplatuvaat vo Buxetot na Republika Makedonija.<br />

Od obrazlo`enito na ovaa odluka, me|u drugoto, proizleguva<br />

deka spored Sudot nadomestokot za izvr{enite uslugi vo platniot<br />

promet ne mo`e da ima karakter na javna dava~ka bidej}i ovoj nadomestok<br />

pretstavuva nadomestok za sekoja poedine~na usluga na u~esnikot<br />

vo platniot promet izvr{ena od Zavodot kako samostojna stru~na<br />

organizacija, so prava i obvrski utvrdeni so zakon i so status na pravno<br />

lice. Od tie pri~ini Sudot, isto taka, smeta deka ovoj nadomestok,<br />

koj se naplatuval vrz osnova na posebna tarifa i posebni dogovori i<br />

gi sodr`el tro{ocite za rabota na Zavodot, ne mo`el da bide nitu<br />

prihod na Republikata i da se uplatuva vo Buxetot na Republikata,<br />

kako {to bilo utvrdeno vo osporeniot ~l. 47 st. 4 od Zakonot za platniot<br />

promet, koj {to Sudot go ukinal.<br />

2. Sudot so Odluka U. br. 82/2001 od 19. 09. 2001 godina go ukinal<br />

~l. 79 od Zakonot za igrite na sre}a i za zabavnite igri.<br />

Od obrazlo`enieto na ovaa odluka proizleguva deka ovoj ~len<br />

od Zakonot, Sudot go ukinal zatoa {to utvrdil deka vo konkretniot<br />

906

slu~aj prireduva~ite na posebni igri na sre}a i na zabavni igri pokraj<br />

pla}aweto na licenca i na posebna dava~ka vo visina od 15% za sekoja<br />

igra oddelno, so ~l. 79 se zadol`uvale da pla}aat i nadoemstok vo<br />

mese~en iznos od oddelni vidovi na igri (mese~en pau{al), {to pretstavuvalo<br />

dvojno odano~uvawe.<br />

Imeno, trgnuvaj}i od toa deka zakonodavecot so ~l. 79 od Zakonot<br />

ja utvrdil obvrskata za pla}awe na nadoemstokot, odreduvaj}i ja i<br />

negovata visina, no pritoa ne ja opredelil i prirodata, nitu ja utvrdil<br />

uslugata za koja se pla}a nadomestokot, Sudot zaklu~il deka mese-<br />

~niot pau{al kako nadomestok zakonodavecot go tretira kako danok.<br />

So ogled na toa {to i spored misleweto na Sudot obvrskata vospostavena<br />

so ~l. 79 od Zakonot pretstavuvala danok i deka so ovaa<br />

obvrska prireduva~ite na igrite na sre}a vsu{nost po ist osnov dvojno<br />

se oddano~uvale, Sudot ocenil deka toj ~len ne e vo soglasnost so<br />

principot na vladeeweto na pravoto utvrden vo ~l. 8 st. 1 al. 3 od<br />

Ustavot.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 3, 6 i 7 od Ustavot, temelni vrednosti na<br />

ustavniot poredok na Republika Makedonija se principot na vladeeweto<br />

na pravoto, pravnata za{tita na sopstvenosta i slobodata na<br />

pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

Soglasno ~l. 33 od Ustavot, sekoj e dol`en da pla}a danok i<br />

drugi javni dava~ki i da u~estvuva vo namiruvawe na javnite dava~ki<br />

na na~in utvrden so zakon.<br />

Vo ~l. 55 od Ustavot se garantira slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

i se utvrduva deka Republikata obezbeduva ednakva pravna<br />

polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema merki protiv monopolskata<br />

polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

Soglasno ~l. 56 st. 1 od Ustavot, so Zakonot za vodite ("SV<br />

RM," br. 4/1998, 9/2000 i 42/2005), vodata e opredelena kako dobro od<br />

op{t interes za Republikata i u`iva posebna za{tita na na~in i pod<br />

uslovi utvrdeni so ovoj zakon.<br />

So ~l. 3 od Zakonot za komunalni dejnosti ("SV RM," br. 45/<br />

1997, 23/1999, 45/2002 i 16/2004) snabduvaweto so voda za piewe, obrabotka<br />

i isporaka na tehnol{ka voda, odveduvawe i pro~istuvawe na otpadni<br />

vodi i odveduvawe i ispu{tawe na atmosferskite vodi se definirani<br />

kako komunalni dejnosti od javen interes. Posebnite uslovi za<br />

vr{ewe na ovie i drugite komunalni dejnosti, so isklu~ok na nekolku,<br />

spored ~l. 6 na ovoj Zakon se ureduvaat so zakon, a spored ~l. 14 od toj<br />

Zakon, op{tinite, odnosno grad Skopje se dol`ni da donesat odluka za<br />

komunalen red i merki za nejzino sproveduvawe. Pod komunalen red se<br />

podrazbira poblisku ureduvawe na odnosite i na~inot na vr{ewe na<br />

komunalnite dejnosti me|u korisnicite i davatelite na uslugite.<br />

907

Vo Zakonot za lokalna samouprava (~l. 22 st. 1 t. 4) e utvrdeno<br />

deka op{tinite se nadle`ni za vr{ewe na komunalnite dejnosti, me|u<br />

koi i za snabduvawe so voda za piewe, isporaka na tehnolo{ka voda,<br />

odveduvawe i pri~istuvawe na otpadnite vodi i odveduvawe i tretmanot<br />

na atmosferskite vodi. Soglasno st. 2 na ovoj ~len od Zakonot<br />

op{tinite ovie dejnosti gi vr{at soglasno so standardite i postapkite<br />

utvrdeni so zakon.<br />

Kako poseben zakon vo koj se ureduvaat pra{awata na koi se<br />

upatuva vo ~l. 6 od Zakonot za komunalni denosti i ~l. 22 st. 2 od Zakonot<br />

za lokalnata samouprava e Zakonot za snabduvawe so voda za piewe<br />

i odveduvawe na urbani otpadni vodi, ~ii odredbi se osporuvaat so<br />

ovaa inicijativa. Spored ~l. 1, so ovoj zakon se ureduvaat uslovite i<br />

na~inot za snabduvawe so voda za piewe, prekinuvawe na snabduvaweto<br />

so voda za piewe i odveduvawe na urbani otpadni vodi vo recipientot<br />

preku vodosnabditelniot i kanalizacioniot sistem, izgradbata, odr`uvaweto,<br />

za{titata i priklu~uvaweto na vodosnabditelni i kanalizacioni<br />

sistemi, odnosite me|u davatelot i korisnikot na uslugata, kako<br />

i nadzorot nad sproveduvaweto na ovoj zakon.<br />

Ureduvaj}i gi navedenite pra{awa od koi nekoi ili ne bea regulirani<br />

so poseben zakon ili poblisku bea regulirani so odluki na<br />

op{tinite i gradot Skopje (~l. 6 i 7 od Zakonot za komunalni dejnosti),<br />

so donesuvaweto na Zakonot za snabduvawe so voda za piewe i odveduvawe<br />

na urbani otpadni vodi se postigna site pra{awa zna~ajni od<br />

oblasta na snabduvaweto so voda za piewe i odveduvaweto na urbanite<br />

otpadni vodi vo Republika Makedonija da bidat uredeni na edinstven<br />

na~in i ovie komunalni dejnosti da se vr{at soglasno isti zakonski<br />

utvrdeni standardi i pravila.<br />

Taka, vo Glava II od Zakonot, a vo ramkite na ureduvaweto na<br />

uslovite i na~inot na vr{ewe na dejnosta zakonodavecot najprvo vo<br />

~l. 5 utvrduva deka davatelot na uslugata 24 vr{i snabduvawe so voda za<br />

piewe so zafa}awe, obrabotka i distribucija na vodata preku vodosnabditelniot<br />

sistem do glavniot vodomer na korisnikot na uslugata,<br />

odveduvawe na urbani otpadni vodi vo recipientot, so nivno sobirawe<br />

od korisnicite na uslugata preku kanalizacionata mre`a, pro~istuvawe<br />

i ispu{tawe vo recipientot, odveduvawe na atmosferskite vodi vo<br />

recipientot so nivno prifa}awe od urbanite povr{ini, so odveduvawe<br />

preku atmosferskata kanalizaciona mre`a i ispu{tawe vo recipientot<br />

i upravuvawe i odr`uvawe na vodosnabditelniot i kanalizacioniot<br />

sistem.<br />

24<br />

"Davatel na usluga" vo smisla na ovoj zakon soglasno ~l. 3 t. 16 e javno<br />

pretprijatie osnovano od op{tinata, odnosno gradot Skopje, Vladata na<br />

Republika Makedonija i drugo pravno lice, vo koe dominanten kapital ima<br />

Republikata, op{tinata ili gradot Skopje, koe gi ispolnuva uslovite za<br />

vr{ewe dejnost soglasno zakon.<br />

908

Spored ~l. 6 st. 1 od Zakonot, sredstvata za vr{ewe na dejnostite<br />

od ~l. 5 na ovoj zakon se ostvaruvaat od cenata za koristewe na tie<br />

uslugi i nadomestokot za prilu~uvawe na vodosnabditelniot i<br />

kanalizacioniot sistem (osporen del). Vo narednite stavovi na ovoj<br />

~len se utvrduva mernata edinica so koja se izrazuva cenata na vodata<br />

za piewe i odveduvaweto na urbanite otpadni vodi i atmosferski<br />

vodi, potoa elementite i kriteriumite za opredeluvawe na nejzinata<br />

visina, na~inot na nejzinoto napla}awe i sl.<br />

Subjektot, pak, koj {to go utvrduva nadomestokot za priklu~uvawe<br />

na korisnikot na uslugata na vodosnabditelniot i kanalizacioniot<br />

sistem, kako i elementite od koi zavisi visinata na ovoj nadomestok<br />

koj isto kako i cenata na uslugata spored ~l. 6 st. 1 od Zakonot<br />

pretstavuva osnov za ostvaruvawe na sredstvata za vr{ewe na ovie komunalni<br />

dejnosti, se utvrdeni vo ~l. 7 od Zakonot, koj {to isto taka e<br />

osporen so ovaa inicijativa.<br />

Osven utvrduvaweto na nadomestokot za priklu~uvawe, vo Glava<br />

IV na Zakonot se utvrdeni i uslovite i na~inot na priklu~uvawe na<br />

korisnikot na uslugata na vodosnabditelniot i kanalizacioniot sistem,<br />

so toa {to vo ~l. 26 st. 1 e utvrdeno deka vodovodnata, odnosno<br />

kanalizacionata mre`a na korisnikot na uslugata 25 se priklu~uva so<br />

uli~nata vodovodna, odnosno kanalizacionata mre`a na vodovodniot,<br />

odnosno kanalizacioniot sistem preku vodovoden odnosno kanalizacionen<br />

priklu~ok 26 na na~in {to go propi{uva ministerot koj rakovodi<br />

so organot na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od oblasta na<br />

komunalnite raboti. Vo st. 3 na istiot ~len od Zakonot e utvrdeno<br />

deka sekoj sopstvenik na izgraden ili delumno izgraden objekt e dol-<br />

`en da gi spoi svojata ku}na kanalizacija so uli~nata kanalizacija<br />

istovremeno koga taa }e bide izgradena pred negoviot objekt.<br />

Spored ~l. 23 st. 1 al. 2 od Zakonot, zaradi za{tita i spre~uvawe<br />

na o{tetuvawe na vodosnabditelen i kanalizacionen sistem se zabranuva<br />

priklu~uvawe na vodovodna i kanalizaciona mre`a bez odobrenie<br />

za priklu~uvawe, koe dejstvie, pak, spored ~l. 44 od Zakonot e utvrdeno<br />

kako prekr{ok za koe e opredelena i soodvetna kazna.<br />

Razgleduvaj}i gi osporenite zakonski odredbi vo kontekst na<br />

sodr`inata i zna~eweto na navedenite i drugite odredbi od Zakonot<br />

za snabduvawe so voda za piewe i odveduvawe na urbani otpadni vodi,<br />

jasno proizleguva deka spored ovie odredbi nadomestokot se pla}a za<br />

priklu~uvawe na korisnikot na uslugata na vodosnabditelniot i kanalizacioniot<br />

sistem, deka od ovoj nadomestok, osven od cenata na uslugata,<br />

se ostvaruvaat sredstva za vr{ewe na dejnosta od strana na dava-<br />

25<br />

Zna~eweto na ovie termini e opredelno vo ~l. 3 st. 1 t. 6 i 14 od<br />

Zakonot.<br />

26<br />

Zna~eweto na ovie termini e opredeleno vo ~l. 3 st. 1 t. 7 i 15 od<br />

Zakonot.<br />

909

telot na uslugata i deka visinata na istiot, zavisno od elementite<br />

utvrdeni vo ~l. 7 st. 2 od Zakonot, ja utvrduva davatelot na uslugata,<br />

odnosno javnot pretprijatie vo smisla na ~l. 2 st. 1 t. 16 od Zakonot, a<br />

soglasnost na visinata dava osnova~ot.<br />

Ottuka, spored nas, nesporno e deka vo konkretniot slu~aj nadomestokot<br />

za koj stanuva zbor vo osporenite zakonski odredbi nema<br />

karakter na javna dava~ka, nitu pak intencijata na zakonodavecot bila<br />

ovoj nadomestok da go utvrdi kako javna dava~ka, kakov {to karakter<br />

mu pridava podnositelot na inicijativata. Deka ovoj nadomestok ne e<br />

javna dava~ka, tuku e prihod od sopstvenoto rabotewe, proizleguva i od<br />

faktot {to toj se pla}a samo edna{ i toa koga na barawe na noviot korisnik<br />

na uslugata i vrz osnova na dogovor me|u nego i davatelot na<br />

uslugata, toj }e bide priklu~en na vodosnabditelniot i kanalizacioniot<br />

sistem, {to od druga strana, zna~i deka ovoj nadomestok se pla}a<br />

za konkretno izvr{ena rabota, odnosno usluga, a ne po avtomatizam po<br />

sila na zakon, {to e slu~aj so danocite i nekoi drugi javni dava~ki.<br />

Vo ramkite na ureduvawe na pra{awata povrzani so nadomestokot<br />

za priklu~uvawe na korisnikot na uslugata na vodosnabditelniot<br />

i kanalizacioniot sistem, zakonodavecot vo ~l. 7 st. 2 od Zakonot<br />

gi utvrdil i elementite, odnosno kriteriumite od koi zavisi i negovata<br />

visina so toa {to ostaval mo`nost, osven od utvrdenite vo ovoj<br />

~len, visinata na ovoj nadomestok da zavisi i od drugi kriteriumi koi<br />

}e gi utvrdi davatelot na uslugata koj ja utvrduva i visinata na nadomestokot<br />

vo soglasnost so osnova~ot. Ova re{enie, spored nas, e opravdano,<br />

a i logi~no zatoa {to so nego ne se ograni~uva pravoto i mo`nosta<br />

na davatelot na uslugata, odnosno na javnoto pretprijatie {to<br />

vr{i priklu~uvawe na vodosnabditelniot i kanalizacioniot sistem,<br />

kako i sekoj drug praven subjekt na pazarot, visinata na cenata na svoite<br />

uslugi, kakov {to vo su{tina e i nadomestokot za priklu~uvawe,<br />

da ja opredeluva vo krajna linija soglasno pazarnite zakonitosti, vo<br />

koi uslovi vpro~em funkcioniraat i ovie javni pretprijatija.<br />

Poradi navedenoto i toa {to zna~eweto na nekoi od upotrebenite<br />

termini vo st. 2 na ~l. 7 od Zakonot (kako {to se vodovoden<br />

priklu~ok, kanalizacionen prilu~ok i hidrotehni~ki uslovi) e opredeleno<br />

vo ~l. 3 st. 1 od samiot Zakon, smetame deka navodite vo inicijativata<br />

spored koi ovie termini, a osobeno terminot "drugo" bile<br />

nejasni i nerazbirlivi od koi pri~ini posebno se osporuva ustavnosta<br />

na ozna~enite zakonski odredbi, se neosnovani i zatoa ne pretstavuvaat<br />

opravdan osnov za izrazuvawe na somnevawe vo nivnata soglasnost<br />

so Ustavot.<br />

Kone~no, kako zaklu~ok od dosega izneseno e deka nadomestokot<br />

za priklu~uvawe na vodosnabditelniot i kanalizacioniot sistem utvrden<br />

vo osporenite zakonski odredbi ne e javna dava~ka, tuku se naplatuva<br />

za izvr{uvawe na konkretni raboti, odnosno uslugi {to gi izvr-<br />

{il davatelot na uslugata po barawe na korisnikot na uslugata i vrz<br />

910

osnova na dogovor i deka negovata visina ja utvrduva samiot davatel na<br />

uslugata, odnosno javnoto pretprijatie {to go izvr{ilo priklu~uvaweto,<br />

pa ottamu smetame deka so ovie zakonski odredbi ne samo {to ne<br />

se povreduva ~l. 33 od Ustavot, tuku ne se povreduvaat nitu temelnite<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija utvrdeni vo<br />

~l. 8 st. 1 al. 6 i 7 i ~l. 55 od Ustavot, na koi se povikuva podnositelot<br />

vo inicijativata. Od istite pri~ini smetame deka e pogre{no i misleweto<br />

na podnositelot na inicijativata deka ovoj nadomestok vsu-<br />

{nost pretstavuval pribirawe, odnosno zdru`uvawe na sredstva za<br />

vr{ewe na dejnosta i pro{iruvawe na materijalnata osnova na davatelot<br />

na uslugata.<br />

Ottamu, spored na{e mislewe vo ovoj slu~aj ne mo`e osnovano<br />

da se postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenite zakonski odredbi<br />

so navedenite odredbi od Ustavot se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe ustavnosta na ~l. 6<br />

st. 1 vo delot "i nadomestokot za priklu~uvawe na vodosnabditelniot<br />

i kanalizacioniot sistem" i ~l. 7 od Zakonot za snabduvawe so voda za<br />

piewe i odveduvawe na urbani otpadni vodi ("SV RM," br. 68/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 8 fevruari 2006 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 6 stav 1 vo delot: "i nadomestokot za priklu~uvawe na vodosnabditelniot<br />

i kanalizacioniot sistem" i ~len 7 od Zakonot za snabduvawe<br />

so voda za piewe i odveduvawe na urbani otpadni vodi ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 68/2004).<br />

2. Petre Ilievski od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na odredbite od ~lenot 6 stav 1 i ~len 7 od Zakonot<br />

ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata so osporenite odredbi od<br />

Zakonot se nametnuval nadomestok, {to vo su{tina pretstavuval pribirawe<br />

sredstva za vr{ewe na dejnostite i pro{iruvawe na materijalnata<br />

osnova na davatelot na uslugite, sprotivno na ustavnata opredelba<br />

za nemo`nost na vakvo zdru`uvawe na sredstva od gra|anite. Imeno,<br />

vakvoto zdru`uvawe na sredstva bilo svojstveno za porane{niot<br />

praven poredok, vo uslovi na dogovorna ekonomija i dominantna op{t-<br />

911

estvena sopstvenost, a ne za sega{niot sistem vo koj postoi sloboda na<br />

pazarot i pretpriemni{tvoto i pravna za{tita na sopstvenosta.<br />

Vo inicijativata se naveduva i toa deka propi{aniot nadomestok<br />

za priklu~uvawe na korisnicite na uslugite na vodosnabditelniot<br />

i kanalizacioniot sistem, iako zavisel od tro{ocite za priklu-<br />

~uvawe, hidrotehni~kite uslovi i drugo, vo su{tina bil uslov za priklu~uvawe,<br />

me|utoa terminite "tro{oci za priklu~uvawe i hidrotehni~ki<br />

uslovi," koi bile op{ti i nejasni, a osebeno zborot "i drugo" go<br />

pravele celosno nerazbirliv ovoj nadomestok, poradi {to se nametnuvala<br />

dilemata {to se podrazbira pod toa "drugo" i koj subjekt e nadle`en<br />

da utvrdi dali postoi ili nepostoi toa. Nadomestokot kako javna<br />

dava~ka, iako se reguliral vo navedenite zakonski odredbi, sepak<br />

bil neustaven, zatoa {to javnite dava~ki gi utvrduvalo Sobranieto, a<br />

ne drug subjekt.<br />

Od tie pri~ini podnositelot na inicijativata smeta deka osporenite<br />

odredbi od Zakonot ne se vo soglasnost so ~len 8 stav 1 alinei 6<br />

i 7 i ~len 55 od Ustavot, pa zatoa predlaga Sudot da povede postapka za<br />

ocenuvawe na nivnata soglasnost so Ustavot i istite da gi ukine.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~lenot 6 stav 1 od Zakonot<br />

sredstvata za vr{ewe na dejnostite od ~lenot 5 na ovoj zakon se<br />

ostvaruvaat od cenata za koristewe na tie uslugi i nadomestokot za<br />

priklu~uvawe na vodosnabditelniot i kanalizacioniot sistem (osporen<br />

del).<br />

Vo osporeniot ~len 7 od Zakonot e utvrdeno deka davatelot na<br />

uslugata e ovlasten da utvrduva i nadomestok za priklu~uvawe na korisnikot<br />

na uslugata na vodosnabditelniot i kanalizacioniot sistem<br />

(stav 1), deka visinata na nadomestokot od stav 1 na ovoj ~len zavisi od<br />

goleminata na vodovodniot, odnosno kanalizacioniot priklu~ok, tro-<br />

{oci za priklu~uvawe, hidrotehni~kite uslovi i drugo (stav 2) i deka<br />

soglasnost na visinata na nadomestokot za priklu~uvawe od stav 1 na<br />

ovoj ~len dava osnova~ot (stav 3).<br />

4. Spored ~lenot 8 stav 1 alineite 3, 6 i 7 od Ustavot, temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija se principot<br />

na vladeeweto na pravoto, pravnata za{tita na sopstvenosta i slobodata<br />

na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

Soglasno ~len 33 od Ustavot, sekoj e dol`en da pla}a danok i<br />

drugi javni dava~ki i da u~estvuva vo namiruvawe na javnite dava~ki<br />

na na~in utvrden so zakon.<br />

Vo ~lenot 55 od Ustavot se garantira slobodata na pazarot i<br />

pretpriemni{tvoto i se utvrduva deka Republikata obezbeduva ednakva<br />

pravna polo`ba na site subjekti na pazarot i prezema merki protiv<br />

monopolskata polo`ba i monopolskoto odnesuvawe na pazarot.<br />

Soglasno ~len 56 stav 1 od Ustavot, so Zakonot za vodite ("Slu-<br />

`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 4/1998, 9/2000 i 42/2005),<br />

vodata e opredelena kako dobro od op{t interes za Republikata i u`i-<br />

912

va posebna za{tita na na~in i pod uslovi utvrdeni so ovoj zakon.<br />

So ~lenot 3 od Zakonot za komunalni dejnosti ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 45/1997, 23/1999, 45/2002 i 16/2004)<br />

snabduvaweto so voda za piewe, obrabotka i isporaka na tehnol{ka<br />

voda, odveduvawe i pro~istuvawe na otpadni vodi, kako i odveduvawe i<br />

ispu{tawe na atmosferskite vodi se definirani kako komunalni dejnosti<br />

od javen interes.<br />

Vo Zakonot za lokalna samouprava (~len 22 stav 1 to~ka 4) e<br />

utvrdeno deka op{tinite se nadle`ni za vr{ewe na komunalnite dejnosti,<br />

me|u koi i za snabduvawe so voda za piewe, isporaka na tehnolo-<br />

{ka voda, odveduvawe i pre~istuvawe na otpadnite vodi i odveduvawe<br />

i tretmanot na atmosferskite vodi. Spored stavot 2 na ovoj ~len od<br />

Zakonot op{tinite ovie dejnosti gi vr{at vo soglasnost so standardite<br />

i postapkite utvrdeni so zakon.<br />

So donesuvaweto na Zakonot za snabduvawe so voda za piewe i<br />

odveduvawe na urbani otpadni vodi, ~ii odredbi se osporuvaat so ovaa<br />

inicijativa, se obezbedi site pra{awa zna~ajni od oblasta na snabduvaweto<br />

so voda za piewe i odveduvaweto na urbanite otpadni vodi vo<br />

Republika Makedonija da bidat uredeni na edinstven na~in i ovie komunalni<br />

dejnosti da se vr{at vo soglasnost so isti zakonski utvrdeni<br />

standardi i pravila.<br />

Taka, vo Glava II od Zakonot, a vo ramkite na ureduvaweto na<br />

uslovite i na~inot na vr{ewe na dejnosta zakonodavecot vo ~lenot 5<br />

utvrduva deka davatelot na uslugata vr{i snabduvawe so voda za piewe<br />

so zafa}awe, obrabotka i distribucija na vodata preku vodosnabditelniot<br />

sistem do glavniot vodomer na korisnikot na uslugata, odveduvawe<br />

na urbani otpadni vodi vo recipientot, so nivno sobirawe od korisnicite<br />

na uslugata preku kanalizacionata mre`a, pro~istuvawe i<br />

ispu{tawe vo recipientot, odveduvawe na atmosferskite vodi vo recipientot<br />

so nivno prifa}awe od urbanite povr{ini, so odveduvawe<br />

preku atmosferskata kanalizaciona mre`a i ispu{tawe vo recipientot<br />

i upravuvawe i odr`uvawe na vodosnabditelniot i kanalizacioniot<br />

sistem.<br />

Spored ~lenot 6 stav 1 od Zakonot, sredstvata za vr{ewe na dejnostite<br />

od ~lenot 5 na ovoj zakon se ostvaruvaat od cenata za koristewe<br />

na tie uslugi i nadomestokot za priklu~uvawe na vodosnabditelniot<br />

i kanalizacioniot sistem (osporen del). Vo narednite stavovi na<br />

ovoj ~len se utvrduva mernata edinica so koja se izrazuva cenata na vodata<br />

za piewe i odveduvaweto na urbanite otpadni vodi i atmosferski<br />

vodi, potoa elementite i kriteriumite za opredeluvawe na nejzinata<br />

visina, na~inot na nejzinoto napla}awe i sl.<br />

Subjektot, pak, koj {to go utvrduva nadomestokot za priklu~uvawe<br />

na korisnikot na uslugata na vodosnabditelniot i kanalizacioniot<br />

sistem, kako i elementite od koi zavisi visinata na ovoj nadomestok,<br />

koj isto kako i cenata na uslugata spored ~len 6 stav 1 od Zako-<br />

913

not pretstavuva osnov za ostvaruvawe na sredstvata za vr{ewe na ovie<br />

komunalni dejnosti, se utvrdeni vo ~lenot 7 od Zakonot, koj {to isto<br />

taka e osporen so ovaa inicijativa.<br />

Osven utvrduvaweto na nadomestokot za priklu~uvawe, vo Glava<br />

IV na Zakonot se utvrdeni i uslovite i na~inot na priklu~uvawe na<br />

korisnikot na uslugata na vodosnabditelniot i kanalizacioniot sistem,<br />

so toa {to vo ~lenot 26 stav 1 e utvrdeno deka vodovodnata, odnosno<br />

kanalizacionata mre`a na korisnikot na uslugata se priklu~uva<br />

so uli~nata vodovodna, odnosno kanalizacionata mre`a na vodovodniot,<br />

odnosno kanalizacioniot sistem preku vodovoden odnosno kanalizacionen<br />

priklu~ok na na~in {to go propi{uva ministerot koj rakovodi<br />

so organot na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od oblasta na<br />

komunalnite raboti. Vo stavot 3 na istiot ~len od Zakonot e utvrdeno<br />

deka sekoj sopstvenik na izgraden ili delumno izgraden objekt e dol-<br />

`en da gi spoi svojata ku}na kanalizacija so uli~nata kanalizacija<br />

istovremeno koga taa }e bide izgradena pred negoviot objekt.<br />

Spored ~len 23 stav 1 alineja 2 od Zakonot, zaradi za{tita i<br />

spre~uvawe na o{tetuvawe na vodosnabditelen i kanalizacionen sistem<br />

se zabranuva priklu~uvawe na vodovodna i kanalizaciona mre`a<br />

bez odobrenie za priklu~uvawe, koe dejstvie, pak, spored ~l. 44 od Zakonot<br />

e utvrdeno kako prekr{ok za koe e opredelena i soodvetna kazna.<br />

Od navedenite i drugite odredbi od Zakonot za snabduvawe so<br />

voda za piewe i odveduvawe na urbani otpadni vodi, spored Sudot, jasno<br />

proizleguva deka nadomestokot za koj stanuva zbor vo osporenite<br />

zakonski odredbi se pla}a za priklu~uvawe na korisnikot na uslugata<br />

na vodosnabditelniot i kanalizacioniot sistem, deka od ovoj nadomestok,<br />

osven od cenata na uslugata, se ostvaruvaat sredstva za vr{ewe na<br />

dejnosta od strana na davatelot na uslugata i deka visinata na istiot,<br />

zavisno od elementite utvrdeni vo ~len 7 stav 2 od Zakonot, ja utvrduva<br />

davatelot na uslugata, odnosno javnoto pretprijatie vo smisla na<br />

~len 2 stav 1 to~ka 16 od Zakonot, a soglasnost na visinata dava osnova~ot.<br />

Zatoa, za Sudot ne e sporno deka ovoj nadomestok nema karakter<br />

na javna dava~ka, nitu pak intencijata na zakonodavecot bila da go utvrdi<br />

kako javna dava~ka, kakov {to karakter mu pridava podnositelot<br />

na inicijativata. Deka ovoj nadomestok ne e javna dava~ka, tuku e prihod<br />

od sopstvenoto rabotewe, proizleguva i od faktot {to toj se pla}a<br />

samo edna{ i toa koga na barawe na noviot korisnik na uslugata i vrz<br />

osnova na dogovor me|u nego i davatelot na uslugata, toj }e bide priklu~en<br />

na vodosnabditelniot i kanalizacioniot sistem, {to od druga<br />

strana zna~i deka ovoj nadomestok se pla}a za konkretno izvr{ena rabota,<br />

odnosno usluga, a ne po avtomatizam po sila na zakon, {to e slu-<br />

~aj so danocite i nekoi drugi javni dava~ki.<br />

Vo ramkite na ureduvawe na pra{awata povrzani so nadomestokot<br />

za priklu~uvawe na korisnikot na uslugata na vodosnabditel-<br />

914

niot i kanalizacioniot sistem, zakonodavecot vo ~lenot 7 stav 2 od<br />

Zakonot gi utvrdil i elementite, odnosno kriteriumite od koi zavisi<br />

i negovata visina so toa {to ostaval mo`nost, osven od utvrdenite vo<br />

ovoj ~len, visinata na ovoj nadomestok da zavisi i od drugi kriteriumi<br />

koi }e gi utvrdi davatelot na uslugata koj ja utvrduva i visinata na nadomestokot<br />

vo soglasnost so osnova~ot. Ova re{enie, spored Sudot, e<br />

opravdano i logi~no zatoa {to so nego ne se ograni~uva pravoto i mo-<br />

`nosta na davatelot na uslugata, odnosno na javnoto pretprijatie {to<br />

vr{i priklu~uvawe na vodosnabditelniot i kanalizacioniot sistem,<br />

kako i sekoj drug praven subjekt na pazarot, visinata na cenata na svoite<br />

uslugi, kakov {to vo su{tina e i nadomestokot za priklu~uvawe,<br />

vo krajna linija da ja opredeluva soglasno pazarnite zakonitosti, vo<br />

koi uslovi vpro~em funkcioniraat i ovie javni pretprijatija.<br />

Poradi navedenoto, a i poradi toa {to zna~eweto na nekoi od<br />

upotrebenite termini vo stavot 2 na ~lenot 7 od Zakonot (kako {to se<br />

vodovoden priklu~ok, kanalizacionen prilu~ok i hidrotehni~ki uslovi)<br />

e opredeleno vo ~lenot 3 stav 1 od samiot Zakon, Sudot utvrdi deka<br />

navodite vo inicijativata spored koi ovie termini, a osobeno terminot<br />

"drugo" bile nejasni i nerazbirlivi od koi pri~ini posebno se<br />

osporuva ustavnosta na ozna~enite zakonski odredbi, se neosnovani i<br />

zatoa ne pretstavuvaat opravdan osnov za izrazuvawe na somnevawe vo<br />

nivnata soglasnost so Ustavot.<br />

Ottuka, so ogled na toa {to nadomestokot za priklu~uvawe na<br />

vodosnabditelniot i kanalizacioniot sistem utvrden vo osporenite<br />

zakonski odredbi ne e javna dava~ka, tuku se naplatuva za izvr{uvawe<br />

na konkretni raboti, odnosno uslugi {to gi izvr{il davatelot na<br />

uslugata po barawe na korisnikot na uslugata i vrz osnova na dogovor<br />

i deka negovata visina ja utvrduva samiot davatel na uslugata, odnosno<br />

javnoto pretprijatie {to go izvr{ilo priklu~uvaweto, Sudot oceni<br />

deka so ovie zakonski odredbi ne samo {to ne se povreduva ~len 33 od<br />

Ustavot, tuku ne se povreduvaat nitu temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija utvrdeni vo ~len 8 stav 1 alineite<br />

6 i 7 i ~lenot 55 od Ustavot, poradi {to i ne go postavi pra{aweto<br />

za nivnata soglasnost so ovie odredbi od Ustavot, vo odnos na<br />

koi so inicijativata se osporuva nivnata ustavnost.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

915

916

84. U. br. 170/2005 (8. 02. 2004)<br />

Osporeni akti<br />

1. ^len 31 stav 6 vo delot: "na~inot na ostvaruvawe na pravoto<br />

na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, kako i poblisku<br />

gi utvrduva kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na<br />

iznosot na ova pravo" od Zakonot za socijalnata za{tita ("SV RM,"<br />

br. 50/1997, 16/2000, 17/2003 i 65/2004), i<br />

2. Pravilnikot za sodr`ina na obrazecot za izdavawe na naod,<br />

ocena i mislewe za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega od drugo<br />

lice, potrebnata medicinska i druga dokumentacija, na~inot na ostvaruvawe,<br />

kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice ("SV<br />

RM," br. 88/2004) po odnos na: a) nazivot na Pravilnikot vo delot: "na-<br />

~inot na ostvaruvawe, kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata<br />

na iznosot na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od<br />

drugo lice" i b) ~l. 1 vo delot: "na~inot na ostvaruvawe na pravoto na<br />

pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, kako i poblisku se<br />

utvrduvaat kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na<br />

iznosot na ova pravo," ~l. 2 vo delot: "i ovoj pravilnik," ~l. 8 i ~l. 9.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

1. Po odnos na osporenata zakonska odredba, podnositelot na<br />

inicijativata naveduva deka na~inot na ostvaruvawe na pravoto na pari~en<br />

nadomestok za pomo{ i nega na drugo lice, kako i kriteriumite<br />

za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot na ova pravo mo`ele<br />

da se propi{uvaat samo so zakon, a ne i so pravilnik na ministerot.<br />

Vakvoto zakonsko ovlastuvawe nemalo ustavna osnova i otstapuvalo od<br />

vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna,<br />

izvr{na i sudska, kako temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija.<br />

Vrz osnova na iznesenoto, podnositelot na inicijativata smeta<br />

deka so osporeniot del na zakonskata odredba se povreduvale ~l. 8 st. 1<br />

al. 3 i 4, ~l. 34, ~l. 35, ~l. 51 i 96 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

2. Po odnos na delot na nazivot na Pravilnikot, delot na ~l. 1 i<br />

2 i ~l. 8 i 9, podnositelot na inicijativata naveduva deka vrz osnova<br />

na iznesenite argumenti za osporeniot del od zakonskata odredba avtomatski<br />

proizleguvalo deka Pravilnikot vo osporenite delovi ne bil<br />

917

vo soglasnost so navedenite ustavni odredbi i so ~l. 31 od Zakonot za<br />

socijalnata za{tita. Voedno postoela i nesoglasnost so ~l. 55 st. 1, ~l.<br />

56 st. 1 i ~l. 61 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota na organite na<br />

dr`avnata uprava, bidej}i so aktite {to gi donesuval minister ne<br />

mo`elo za gra|anite i pravnite lica da se utvrduvaat prava i obvrski,<br />

nitu da se propi{uva nadle`nost na drugi organi.<br />

918<br />

Sodr`ina na aktot<br />

1. Vo osporeniot ~l. 31 st. 6 od Zakonot za socijalna za{tita,<br />

("SV RM," br. 50/1997, 16/2000, 17/2003 i 65/2004), e predvideno deka:<br />

"ministerot ja propi{uva sodr`inata na obrascite za izdavawe na naodot,<br />

ocenata i misleweto za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega<br />

od drugo lice, potrebnata medicinska i druga dokumentacija koja se<br />

prilo`uva kon baraweto za ostvaruvawe na ova pravo, na~inot na ostvaruvawe<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo<br />

lice, kako i poblisku gi utvrduva kriteriumite za utvrduvawe na visinata<br />

i visinata na iznosot na ova pravo."<br />

Inicijativata e podnesena na 13. 09. 2005 godina. Me|utoa, na 5.<br />

10. 2005 godina (pred podnesuvawe na inicijativata) vleze vo sila Zakonot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za socijalnata za{tita<br />

("SV RM," br. 62/2005), vo koj so ~l. 13 e predvideno deka sodr`inata<br />

na sega osporenata odredba stanuva st. 5 na ~l. 31 od integralniot tekst<br />

na Zakonot. Taa sodr`ina se menuva i glasi:<br />

"Ministerot so akt go propi{uva na~inot na ostvaruvawe na<br />

pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, potrebnata<br />

dokumentacija koja se prilo`uva kon baraweto za ostvaruvawe na<br />

ova pravo, poblisku gi opredeluva uslovite za ostvaruvawe na ova pravo,<br />

sostavot i na~inot na rabota na stru~nata komisija od st. 1 na ovoj<br />

~len, na~inot na vodewe evidencija za izdadeni naodi i sodr`inata na<br />

obrazecot za davawe na naod, ocena i mislewe za utvrduvawe na potrebata<br />

za pomo{ i nega na drugo lice."<br />

2. Nazivot na osporeniot pravilnik se osporuva vo delot: "na~inot<br />

na ostvaruvawe, kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata<br />

na iznosot na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od<br />

drugo lice."<br />

Pravilnikot e donesen soglasno ~l. 31 st. 6 od Zakonot za socijalna<br />

za{tita ("SV RM," br. 50/1997, 16/2000, 17/2003 i 65/2004).<br />

Spored ~l. 1 od Pravilnikot, so ovoj pravilnik se propi{uva<br />

sodr`inata na obrazecot za izdavawe na naodot, ocenkata i misleweto<br />

za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega od drugo lice, potrebnata<br />

medicinska i druga dokumentacija koja se prilo`uva kon baraweto za<br />

ostvaruvawe na ova pravo, na~inot na ostvaruvawe na pravoto na pari-<br />

~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, kako i poblisku se utvrduvaat<br />

kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot

na ova pravo. Odredbata se osporuva vo delot: "na~inot na ostvaruvawe<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, kako<br />

i poblisku se utvrduvaat kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata<br />

na iznosot na ova pravo."<br />

Spored ~l. 2 od Pravilnikot, vrz osnova na utvrdenata fakti-<br />

~ka sostojba od strana na nadle`nata Komisija za izdavawe naod, ocena<br />

i mislewe za potrebata od pomo{ i nega od drugo lice (vo natamo{niot<br />

tekst: Komisijata), pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega<br />

od drugo lice se ostvaruva soglasno Zakonot za socijalna za{tita i<br />

ovoj pravilnik. Odredbata se osporuva vo delot: "i ovoj pravilnik."<br />

Spored ~l. 8 od Pravilnikot visinata na iznosot na pravoto na<br />

pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice iznesuva 26% od<br />

prose~nata mese~na neto plata po rabotnik vo Republika Makedonija<br />

ostvarena vo poslednite 3 meseci, za licata so slednite bolesti: nepodvi`no<br />

lice - potpolno, potpolno slepo lice (so 99% namalen vid),<br />

lice so celebralna ili detska paraliza i paraplegija, lice zaboleno<br />

so distrofija ili srodni muskularni ili nevromuskularni zaboluvawa,<br />

vo kraen stadium na bolesta, lica so te{ki i najte{ki pre~ki vo<br />

intelektualniot razvoj nad 26 godi{na vozrast i lica so mentalna diterioracija<br />

kaj hroni~ni psihozi ({izofrenija, manija na depresivna<br />

psihoza, paranoja), lice so celosna odzemenost na edna strana od teloto<br />

ili odzemenost na site 4 ektstremiteti, lica so maligno zaboluvawe<br />

vo terminalniot stadium so metastazi na vnatre{nite organi.<br />

Spored ~l. 9 od Pravilnikot, visinata na iznosot na pravoto na<br />

pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice iznesuva 23% od<br />

prose~nata mese~na neto plata po rabotnik vo Republika Makedonija,<br />

ostvarena vo poslednite 3 meseci za licata so slednite bolesti: lica<br />

so te{ko naru{en vid (97%), vo prv stadium na bolesta na lice zaboleno<br />

od distrofija ili srodni muskularni ili nevromuskularni zaboluvawa,<br />

lice so delumna odzemenost na edna strana od teloto (kako<br />

posledica na krvarewe na mozokot), stari lica nad 70 godi{na vozrast<br />

so traumatski povredi, operirani postaveni so plo~ki, {ipki poradi<br />

prolongirano sanirawe na istite poradi vozrasta, zaradi {to se nepodvi`ni.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavnosudska praktika za osporeni akti {to go izgubile zakonskiot<br />

osnov vrz osnova na koj bile doneseni:<br />

- So Odluka U. br. 45/2004 od 9. 09. 2004 godina, Sudot go ukina<br />

naslovot vo delot "i uslovite," ~l. 1 vo delot "i uslovite" i ~l. 5, 6, 7,<br />

8 i 10 od Uredbata za na~inot i uslovite za transformacija na pravoto<br />

na koristewe na grade`no zemji{te sopstvenost na Republika Makedonija<br />

vo pravo na sopstvenost ili pravo na dolgotraen zakup ("SV RM,"<br />

br. 79/2001 i 103/2001).<br />

919

Sudot, na sednicata utvrdil deka so Odluka U. br. 172/2001 od<br />

10. 07. 2002 godina ("SV RM," br. 59/2002) se ukinati ~l. 51, ~l. 55 st. 1,<br />

~l. 66 st. 1 vo delot "i uslovite" od Zakonot za grade`noto zemji{te i<br />

~l. 7 st. 1 al. 6 od osporenata Uredba, a osporenata Uredba e donesena<br />

vrz osnova na ~l. 66 st. 1 od Zakonot.<br />

So ogled na toa {to ovie odredbi od Zakonot so spomenatata<br />

odluka na Ustavniot sud bile otstraneti od pravniot poredok, Sudot<br />

utvrdil deka osporenite odredbi vo delot "i uslovite" od naslovot na<br />

Uredbata i vo delot "i uslovite" vo ~l. 1 od Uredbata nemaat zakonska<br />

osnova, odnosno se zasnovaat na odredbi od zakonot koi prestanale da<br />

va`at.<br />

- So Odluka U. br. 94/2004 od 22. 12. 2004 godina, Sudot go ukina<br />

Pravilnikot za na~inot i postapkata za primena na odredbite za nadle`nostite<br />

na finansiskata policija ("SV RM," br. 13/2004). Imeno,<br />

Sudot utvrdil deka so Odluka U. br. 40/2003 od 30 juni 2004 godina go<br />

ukinal ~l. 6 st. 2 od Zakonot za finansiska policija, a osporeniot<br />

Pravilnikot ja crpi svojata osnova vo ~l. 6 st. 2 od Zakonot.<br />

So ukinuvaweto na zakonskiot osnov, Sudot ocenil deka ministerot<br />

za finansii go izgubi pravoto, odnosno nema zakonsko ovlastuvawe<br />

da donesuva pobliski propisi za na~inot i postapkata za primena<br />

na odredbite za nadle`nostite na finansiskata policija i ocenil<br />

deka prestanuvaweto na pravniot osnov koj proizleguva od ukinatata<br />

zakonska odredba na koja se zasnova osporeniot Pravilnik, pretstavuva<br />

osnova za negovo otstranuvawe od pravniot poredok i ednovremeno<br />

pretstavuva prestanuvawe na zakonskata mo`nost ministerot za finansii<br />

da go ureduva ova pra{awe so podzakonski propis. Ottuka, proizleguva<br />

deka osporeniot pravilnik ne e vo soglasnost so odredbite na<br />

Ustavot na Republika Makedonija.<br />

2. Ustavnosudska praktika za ocenka na ustavnosta i zakonitosta<br />

na zakonskata odredba i Pravilnikot, predmet na ocenka vo ovaa<br />

inicijativa:<br />

- So Re{enie U. br. 157/2004 od 26. 01. 2005 godina, Sudot ja otfrli<br />

inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 31 st. 5 od Zakonot za socijalna za{tita ("SV RM" br. 50/1997,<br />

16/2002 i 17/ 2003) i ustavnosta i zakonitosta na Pravilnikot za na~inot<br />

na ostvaruvawe, kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata<br />

na iznosot na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od<br />

drugo lice donesen od ministerot za trud i socijalna politika na 5. 05.<br />

2003 godina ("SV RM," br. 32/2003).<br />

So ogled na toa {to osporeniot ~len od Zakonot i osporeniot<br />

pravilnik prestanale da va`at, Sudot utvrdil deka postojat procesni<br />

pre~ki za postapuvawe po inicijativata.<br />

- So Re{enie U. br. 220/2004 od 11. 05. 2005, Sudot ja otfrli<br />

inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 31 st. 4 i 5 od Zakonot za socijalna za{tita ("SV RM," br. 50/ 1997,<br />

920

16/2002 i 17 /2003), soglasno ~l. 28 al. 2 i 3 od Delovnikot na Sudot.<br />

Pravno mislewe<br />

1. Spored ~l. 110 al. 1 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija odlu~uva za soglasnosta na zakonite<br />

so Ustavot.<br />

Spored ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Sudot, Ustavniot sud }e ja<br />

otfrli inicijativata ako ne e nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

Vo konkretniot slu~aj inicijativata e podnesena na 13. 09. 2005<br />

godina, me|utoa podnositelot na inicijativata nemal predvid deka zakonskata<br />

odredba {to ja osporuva sodr`inski i numeri~ki e izmeneta<br />

ne{to pove}e od eden mesec pred podnesuvaweto na inicijativata.<br />

Imeno, osporenata zakonska odredba vo pove}e navrati pretrpela<br />

izmenuvawa i dopolnuvawa. Posleden pat odredbata e izmeneta so<br />

~l. 13 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za socijalnata<br />

za{tita ("SV RM," br. 62/2005), koj vleze vo sila na 5. 08. 2005 godina<br />

i ima sosema druga sodr`ina i numeracija od onaa {to ja osporuva<br />

podnositelot na inicijativata.<br />

Pokonkretno, spored ~l. 31 st. 5 od Zakonot, ministerot so akt<br />

go propi{uva na~inot na ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok<br />

za pomo{ i nega od drugo lice, potrebnata dokumentacija koja se<br />

prilo`uva kon baraweto za ostvaruvawe na ova pravo, poblisku gi<br />

opredeluva uslovite za ostvaruvawe na ova pravo, sostavot i na~inot<br />

na rabota na stru~nata komisija od st. 1 na ovoj ~len, na~inot na vodewe<br />

evidencija za izdadeni naodi i sodr`inata na obrazecot za davawe<br />

na naod, ocena i mislewe za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega<br />

na drugo lice.<br />

So ogled na toa {to Ustavniot sud, spored ~l. 110 od Ustavot e<br />

nadle`en da ja ocenuva ustavnosta i zakonitosta na zakonite i drugite<br />

akti {to se vo pravna va`nost, no e i da ja ocenuva ustavnosta na zakonite<br />

i drugite akti {to prestanale da va`at, cenime deka Sudot ne e<br />

nadle`en da odlu~uva za ovoj del od inicijativata soglasno ~l. 28 al. 1<br />

od Delovnikot.<br />

2. Spored ~l. 110 al. 2 od Ustavot, Ustavniot sud odlu~uva za soglasnosta<br />

na drugite propisi i kolektivni dogovori so Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot, vladeeweto na pravoto e temelna<br />

vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Vo ~l. 91 al. 5 od Ustavot na Republika Makedonija e utvrdeno<br />

deka Vladata na Republika Makedonija donesuva uredbi i drugi propisi<br />

za izvr{uvawe na zakonite.<br />

Spored ~l. 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite<br />

od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite<br />

na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

921

Soglasno ~l. 55 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava ("SV RM," br. 58/2000 i 44/2002), ministerot,<br />

me|u drugoto, donesuva pravilnici za izvr{uvawe na zakonite<br />

koga za toa e ovlasten so zakon. Spored ~l. 56 st. 1 od ovoj zakon, so pravilnik<br />

se utvrduvaat i razrabotuvaat oddelni odredbi na zakonite i<br />

drugi propisi zaradi nivno izvr{uvawe, a spored ~l. 61 st. 1 od ovoj zakon,<br />

so aktite koi gi donesuva ministerot ne mo`e za gra|anite i pravnite<br />

lica da se utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uva<br />

nadle`nost na drugi organi.<br />

Vo ~l. 31 st. 6 od Zakonot za socijalnata za{tita ("SV RM," br.<br />

50/1997, 16/2000, 17/2003 i 65/2004), be{e predvideno deka: "ministerot<br />

ja propi{uva sodr`inata na obrascite za izdavawe na naodot, ocenata<br />

i misleweto za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega od drugo<br />

lice, potrebnata medicinska i druga dokumentacija koja se prilo`uva<br />

kon baraweto za ostvaruvawe na ova pravo, na~inot na ostvaruvawe na<br />

pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, kako i<br />

poblisku gi utvrduva kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata<br />

na iznosot na ova pravo."<br />

Postapuvaj}i vo ramkite na ovlastuvawata koi proizleguvale<br />

od citiranata zakonska odredba ministerot za trud i socijalna politika<br />

go donel osporeniot pravilnik.<br />

Vo Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za socijalnata<br />

za{tita ("SV RM," br. 62/2005) odredba so vakva numeracija i sodr`ina<br />

nema ili pokonkretno ~l. 31 od Zakonot pove}e nema stav 6.<br />

Od iznesenoto proizleguva deka osporenite odredbi od Pravilnikot<br />

se zasnovaat vrz odredba od Zakonot koja prestanala da va`i,<br />

odnosno koja pove}e ne e del od pravniot poredok na dr`avata. Ottamu,<br />

vo pravniot poredok egzistira Pravilnik, koj prestavuva razrabotka<br />

na nepostoe~ka zakonska odredba.<br />

Zaradi vakvata sostoja, ne samo osporenite delovi od Pravilnikot,<br />

tuku i Pravilnikot vo celina bi mo`ele da se dovedat pod somnenie<br />

po odnos na negovata soglasnost so vladeeweto na pravoto kako<br />

temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija od<br />

~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot, bidej}i vo pravniot poredok mo`at da egzistiraat<br />

podzakonski akti koi imaat va`e~ka zakonska osnova, {to<br />

ovde ne e slu~aj.<br />

So ogled na toa, smetame deka so prestanuvaweto na pravniot<br />

osnov koj proizleguva od neva`e~ka zakonska odredba na koja se zasniva<br />

osporeniot Pravilnik, se implicira i prestanok, odnosno anulirawe<br />

na pravnata va`nost na istiot {to vsu{nost pretstavuva zakonska<br />

nemo`nost nadle`niot minister da go ureduva na takov na~in ova pra-<br />

{awe so podzakonski propis.<br />

Od istite pri~ini bi mo`elo da se postavi pra{awe za soglasnost<br />

na osporeniot Pravilnik so ostanatite odredbi od Ustavot na<br />

koi se povikuva inicijativata.<br />

922

So ogled na toa {to ministerot mo`e da donesuva pravilnici<br />

za izvr{uvawe na zakonite samo koga za toa e ovlasten so zakon so cel<br />

utvrduvawe i razrabotuvawe na oddelni odredbi na zakonite i drugi<br />

propisi zaradi nivno izvr{uvawe, a imaj}i ja predvid iznesenata fakti~ka<br />

i pravna sostojba, spored na{a ocenka osporeniot Pravilnik<br />

pove}e ne mo`e da ima funkcija na akt {to treba da slu`i za izvr-<br />

{uvawe i dorazrabotka na zakonska odredba.<br />

Ottamu, po odnos na Pravilnikot mo`e da se izrazi somnenie i<br />

po odnos na negovata soglasnost so ~l. 31 st. 5 od integralniot tekst na<br />

Zakonot i so ~l. 55 st. 1 i 56 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota<br />

na organite na dr`avnata uprava.<br />

Dokolku se vpu{time vo natamo{na analiza na odredbite od poslednata<br />

izmena i dopolnuvawe na Zakonot, proizleguva dopolnitelen<br />

argument za doveduvawe pod somnenie na delovi od Pravilnikot po<br />

odnos na nivnata soglasnost so Ustavot i Zakonot za socijalnata za{-<br />

tita.<br />

Imeno, ministerot za trud i socijalna politika spored va`e~kiot<br />

~l. 31 st. 5 od Zakonot, pove}e nema ovlastuvawe poblisku gi utvrduva<br />

kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, {to<br />

go doveduva pod somnenie Pravilnikot i po odnos na negovata soglasnost<br />

so navedenat zakonska odredba.<br />

Spored sega va`e~kata regulativa utvrduvaweto na iznosot na<br />

ovoj vid nadomestok i kriteriumite od koi zavisi negovata visina se<br />

opredeleni vo ~l. 12 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za socijalnata za{tita ("SV RM," br. 62/2005) ili pokonkretno vo<br />

~l. 30-a, ~l. 30-b i ~l. 30-v od integralniot tekst na Zakonot.<br />

"^len 30-a<br />

Potrebata od pomo{ i nega od drugo lice vo pogolem obem ima<br />

lice so te{ki i najte{ki pre~ki vo intelektualniot razvoj, lice so<br />

pote{ka i najte{ka telesna popre~enost, potpolno slepo lice, kako i<br />

lice so trajni promeni vo zdravstvenata sostojba, poradi {to ne mo`e<br />

samo da gi zadovoluva osnovnite `ivotni potrebi, ne mo`e nitu so pomo{<br />

na ortopedski pomagala samostojno da se dvi`i vo stanot ili nadvor<br />

od stanot, samostojno da se hrani, oblekuva, da ja odr`uva li~nata<br />

higiena, nitu da gi vr{i osnovnite fiziolo{ki potrebi.<br />

Potreba od pomo{ i nega od drugo lice vo pomal obem ima lice<br />

koe poradi trajni promeni vo zdravstvenata sostojba ne mo`e bez pomo{<br />

od drugo lice vo potpolnost da gi zadovoluva osnovnite `ivotni<br />

potrebi.<br />

Potreba od pomo{ i nega od drugo lice od st. 1 i 2 na ovoj ~len<br />

ima lice koe poradi privremena promena vo zdravstvenata sostojba ne<br />

mo`e da gi zadovoli osnovnite `ivotni potrebi.<br />

923

^len 30-b<br />

Za licata od ~len 30-a stav 1 na ovoj zakon visinata na pari~niot<br />

nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice iznesuva 26% od osnovicata<br />

utvrdena vo ~lenot 25 stav 1 na ovoj zakon.<br />

Za licata od ~lenot 30-a stav 2 na ovoj zakon visinata na pari~niot<br />

nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice iznesuva 23% od osnovicata<br />

utvrdena vo ~lenot 25 stav 1 na ovoj zakon.<br />

^lenot 30-v od Zakonot go sodr`i procentot na pari~niot nadomestok<br />

za pomo{ i nega od drugo lice, koj se utvrduva, me|u drugoto,<br />

vo zavisnost od ostvareniot prose~en mese~en prihod na semejstvoto,<br />

kako i brojot na ~lenovite na semejstvoto.<br />

Pri sostojba koga so poslednata izmena i dopolnuvawe na Zakonot<br />

ne e ostaveno ovlastuvawe na resorniot minister da so podzakonski<br />

akt ponatamu ja razraboti materijata za kriteriumite za utvrduvawe<br />

na visinata i visinata na iznosot na pravoto na pari~en nadomestok<br />

za pomo{ i nega od drugo lice i vo Zakonot ne e sodr`ana odredba<br />

koja bi go uredila natamo{noto va`ewe na donesenite podzakonski<br />

akti, vklu~uvaj}i go i osporeniot Pravilnik, cenime deka istiot pove}e<br />

ne mo`e da egzistira vo pravniot poredok.<br />

Ova u{te pove}e ako se ima predvid odgovorot na Ministerstvoto<br />

za trud i socijalna politika, spored koj vo tek e podgotovka na<br />

nov tekst na Pravilnikot.<br />

Vrz osnova na iznesenata fakti~ka i pravna sostojba proizleze<br />

deka so inicijativata se osporuva zakonska odredba {to ne e vo va`nost,<br />

kako i toa deka ne samo osporenite delovi i odredbi od Pravilnikot,<br />

tuku i Pravilnikot vo celina go izgubil zakonskiot osnov vrz<br />

osnova na koj bil donesen, od koi pri~ini se p r e d l a g a :<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe.<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 31 st. 6 vo delot: "na~inot na ostvaruvawe<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice,<br />

kako i poblisku gi utvrduva kriteriumite za utvrduvawe na visinata i<br />

visinata na iznosot na ova pravo" od Zakonot za socijalnata za{tita<br />

("SV RM," br. 50/1997, 16/2000, 17/2003 i 65/2004), i<br />

3. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Pravilnikot za sodr`ina na obrazecot za izdavawe na naod,<br />

ocena i mislewe za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega od drugo<br />

lice, potrebnata medicinska i druga dokumentacija, na~inot na ostvaruvawe,<br />

kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice ("SV<br />

RM," br. 88/2004).<br />

*<br />

924

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~lenovite 28 alineja 1 i 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 8<br />

fevruari 2006 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Pravilnikot za sodr`ina na obrazecot za izdavawe na naod,<br />

ocena i mislewe za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega od drugo<br />

lice, potrebnata medicinska i druga dokumentacija, na~inot na ostvaruvawe,<br />

kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 88/2004).<br />

2. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenot 31 stav 6 vo delot: "na~inot na ostvaruvawe<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice,<br />

kako i poblisku gi utvrduva kriteriumite za utvrduvawe na visinata i<br />

visinata na iznosot na ova pravo" od Zakonot za socijalnata za{tita<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 50/1997, 16/ 2000, 17/<br />

2003 i 65/2004).<br />

3. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na del od ~lenot 31 stav 6 od Zakonot za socijalnata<br />

za{tita, ozna~en vo to~kata 2 od ova re{enie.<br />

Voedno, so inicijativata se osporuva i ustavnosta i zakonitosta<br />

na Pravilnikot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie i toa po<br />

odnos na:<br />

- nazivot na Pravilnikot vo delot: "na~inot na ostvaruvawe,<br />

kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot na pravoto<br />

na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice,"<br />

- ~len 1 vo delot: "na~inot na ostvaruvawe na pravoto na pari-<br />

~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, kako i poblisku se utvrduvaat<br />

kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot<br />

na ova pravo,"<br />

- ~len 2 vo delot: "i ovoj pravilnik,"<br />

- ~len 8 i ~len 9.<br />

Po odnos na osporenata zakonska odredba, podnositelot na inicijativata<br />

naveduva deka na~inot na ostvaruvawe na pravoto na pari-<br />

~en nadomestok za pomo{ i nega na drugo lice, kako i kriteriumite za<br />

utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot na ova pravo mo`ele da<br />

se propi{uvaat samo so zakon, no ne i so pravilnik na ministerot. Vakvoto<br />

zakonsko ovlastuvawe nemalo ustavna osnova i otstapuvalo od<br />

vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna,<br />

925

izvr{na i sudska, kako temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija.<br />

Vrz osnova na iznesenoto, podnositelot na inicijativata smeta<br />

deka so osporeniot del na zakonskata odredba se povreduvale ~len 8<br />

stav 1 alinea 3 i 4, ~len 34, ~len 35, ~len 51 i 96 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

Po odnos na delot na nazivot na Pravilnikot, delot na ~lenovite<br />

1 i 2 i ~lenovite 8 i 9, podnositelot na inicijativata naveduva<br />

deka vrz osnova na iznesenite argumenti za osporeniot del od zakonskata<br />

odredba avtomatski proizleguvalo deka Pravilnikot vo osporenite<br />

delovi ne bil vo soglasnost so navedenite ustavni odredbi i so<br />

~lenot 31 od Zakonot za socijalnata za{tita. Voedno postoela i nesoglasnost<br />

so ~len 55 stav 1, ~len 56 stav 1 i ~len 61 stav 1 od Zakonot za<br />

organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava, bidej}i so<br />

aktite {to gi donesuval minister ne mo`elo za gra|anite i pravnite<br />

lica da se utvrduvaat prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost<br />

na drugi organi.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka vo osporeniot ~len 31 stav 6<br />

od Zakonot za socijalna za{tita, ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 50/1997, 16/2000, 17/2003 i 65/2004), bilo predvideno deka:<br />

"ministerot ja propi{uva sodr`inata na obrascite za izdavawe na naodot,<br />

ocenata i misleweto za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega<br />

od drugo lice, potrebnata medicinska i druga dokumentacija koja se<br />

prilo`uva kon baraweto za ostvaruvawe na ova pravo, na~inot na ostvaruvawe<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo<br />

lice, kako i poblisku gi utvrduva kriteriumite za utvrduvawe na visinata<br />

i visinata na iznosot na ova pravo."<br />

Zakonskata odredba se osporuva vo delot: "na~inot na ostvaruvawe<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice,<br />

kako i poblisku gi utvrduva kriteriumite za utvrduvawe na visinata i<br />

visinata na iznosot na ova pravo."<br />

Sudot na sednicata, isto taka utvrdi deka osporeniot pravilnik<br />

nosi naziv: Pravilnik za sodr`ina na obrazecot za izdavawe na<br />

naod, ocena i mislewe za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega od<br />

drugo lice, potrebnata medicinska i druga dokumentacija, na~inot na<br />

ostvaruvawe, kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na<br />

iznosot na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo<br />

lice. Nazivot se osporuva vo delot: "na~inot na ostvaruvawe, kriteriumite<br />

za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot na pravoto na<br />

pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice."<br />

Pravilnikot e donesen soglasno ~len 31 stav 6 od Zakonot za<br />

socijalna za{tita.<br />

Spored ~len 1 od Pravilnikot, so ovoj pravilnik se propi{uva<br />

sodr`inata na obrazecot za izdavawe na naodot, ocenkata i misleweto<br />

za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega od drugo lice, potrebnata<br />

926

medicinska i druga dokumentacija koja se prilo`uva kon baraweto za<br />

ostvaruvawe na ova pravo, na~inot na ostvaruvawe na pravoto na pari-<br />

~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, kako i poblisku se utvrduvaat<br />

kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot<br />

na ova pravo. Odredbata se osporuva vo delot: "na~inot na ostvaruvawe<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, kako<br />

i poblisku se utvrduvaat kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata<br />

na iznosot na ova pravo."<br />

Spored ~len 2 od Pravilnikot, vrz osnova na utvrdenata fakti-<br />

~ka sostojba od strana na nadle`nata komisija za izdavawe naod, ocena<br />

i mislewe za potrebata od pomo{ i nega od drugo lice (vo natamo-<br />

{niot tekst: komisijata), pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i<br />

nega od drugo lice se ostvaruva soglasno Zakonot za socijalna za{tita<br />

i ovoj pravilnik. Odredbata se osporuva vo delot: "i ovoj pravilnik."<br />

Spored ~len 8 od Pravilnikot visinata na iznosot na pravoto<br />

na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice iznesuva 26% od<br />

prose~nata mese~na neto plata po rabotnik vo Republika Makedonija<br />

ostvarena vo poslednite 3 meseci, za licata so slednite bolesti:<br />

- nepodvi`no lice - potpolno,<br />

- potpolno slepo lice (so 99% namalen vid),<br />

- lice so celebralna ili detska paraliza i paraplegija,<br />

- lice zaboleno so distrofija ili srodni muskularni ili nevromuskularni<br />

zaboluzvawa, vo kraen stadium na bolesta,<br />

- lica so te{ki i najte{ki pre~ki vo intelektualniot razvoj<br />

nad 26 godi{na vozrast i lica so mentalna diterioracija kaj hroni~ni<br />

psihozi ({izofrenija, manijačna depresivna psihoza, paranoja),<br />

- lice so celosna odzemenost na edna strana od teloto ili odzemenost<br />

na site 4 ektstremiteti i<br />

- lica so maligno zaboluvawe vo terminalniot stadium so metastazi<br />

na vnatre{nite organi.<br />

Spored ~len 9 od Pravilnikot, visinata na iznosot na pravoto<br />

na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice iznesuva 23% od<br />

prose~nata mese~na neto plata po rabotnik vo Republika Makedonija,<br />

ostvarena vo poslednite 3 meseci za licata so slednite bolesti:<br />

- lica so te{ko naru{en vid (97%),<br />

- vo prv stadium na bolesta na lice zaboleno od distrofija ili<br />

srodni muskularni ili nevromuskularni zaboluvawa,<br />

- lice so delumna odzemenost na edna strana od teloto (kako posledica<br />

na krvarewe na mozokot), i<br />

- stari lica nad 70 godi{na vozrast so traumatski povredi, operirani<br />

postaveni so plo~ki, {ipki poradi prolongirano sanirawe na<br />

istite poradi vozrasta, zaradi {to se nepodvi`ni.<br />

5. Spored ~len 110 alineja 1 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija odlučuva za soglasnosta<br />

na zakonite so Ustavot.<br />

927

Spored ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na Sudot, Ustavniot<br />

sud }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en da odlu~uva za baraweto.<br />

Vo konkretniot slu~aj inicijativata e podnesena na 13 septemvri<br />

2005 godina, me|utoa podnositelot na inicijativata nemal predvid<br />

deka zakonskata odredba {to ja osporuva sodr`inski i numeri~ki e<br />

izmeneta ne{to pove}e od eden mesec pred podnesuvaweto na inicijativata.<br />

Imeno, osporenata zakonska odredba vo pove}e navrati pretrpela<br />

izmenuvawa i dopolnuvawa. Posleden pat odredbata e izmeneta so<br />

~lenot 13 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za socijalnata<br />

za{tita ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

62/2005), koj vleze vo sila na 5 avgust 2005 godina i ima sosema druga<br />

sodr`ina i numeracija od onaa {to ja osporuva podnositelot na inicijativata.<br />

Pokonkretno, spored ~len 31 stav 5 od Zakonot, {to sega e vo<br />

sila, ministerot so akt go propi{uva na~inot na ostvaruvawe na pravoto<br />

na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, potrebnata<br />

dokumentacija koja se prilo`uva kon baraweto za ostvaruvawe na ova<br />

pravo, poblisku gi opredeluva uslovite za ostvaruvawe na ova pravo,<br />

sostavot i na~inot na rabota na stru~nata komisija od stavot 1 na ovoj<br />

~len, na~inot na vodewe evidencija za izdadeni naodi i sodr`inata na<br />

obrazecot za davawe na naod, ocena i mislewe za utvrduvawe na potrebata<br />

za pomo{ i nega na drugo lice.<br />

So ogled na toa {to Ustavniot sud, spored ~len 110 alineja 1 od<br />

Ustavot e nadle`en da ja ocenuva ustavnosta na zakonite {to se vo pravna<br />

va`nost, no ne i da ja ocenuva ustavnosta na zakonite {to prestanale<br />

da va`at, Sudot, soglasno ~len 28 alineja 1 od Delovnikot odlu-<br />

~i kako vo to~kata 2 od ova Re{enie.<br />

6. Spored ~len 110 alinea 2 od Ustavot, Ustavniot sud odlu~uva<br />

za soglasnosta na drugite propisi i kolektivni dogovori so Ustavot i<br />

zakonite.<br />

Spored ~len 8 stav 1 al. 3 od Ustavot, vladeeweto na pravoto e<br />

temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Vo ~lenot 91 alineja 5 od Ustavot na Republika Makedonija e<br />

utvrdeno deka Vladata na Republika Makedonija donesuva uredbi i<br />

drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite.<br />

Spored ~l. 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite<br />

od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite<br />

na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Soglasno ~len 55 stav 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 58/2000 i 44/2002), ministerot, me|u drugoto, donesuva pravilnici<br />

za izvr{uvawe na zakonite koga za toa e ovlasten so zakon. Spored<br />

~len 56 stav 1 od ovoj zakon, so pravilnik se utvrduvaat i razrabot-<br />

928

uvaat oddelni odredbi na zakonite i drugi propisi zaradi nivno izvr-<br />

{uvawe, a spored ~len 61 stav 1 od ovoj zakon, so aktite {to gi donesuva<br />

ministerot ne mo`e za gra|anite i pravnite lica da se utvrduvaat<br />

prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost na drugi organi.<br />

Vo ~lenot 31 stav 6 od Zakonot za socijalnata za{tita ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 50/1997, 16/2000, 17/2003 i 65/<br />

2004), be{e predvideno deka: "ministerot ja propi{uva sodr`inata na<br />

obrascite za izdavawe na naodot, ocenata i misleweto za utvrduvawe<br />

na potrebata za pomo{ i nega od drugo lice, potrebnata medicinska i<br />

druga dokumentacija koja se prilo`uva kon baraweto za ostvaruvawe<br />

na ova pravo, na~inot na ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok<br />

za pomo{ i nega od drugo lice, kako i poblisku gi utvrduva kriteriumite<br />

za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot na ova pravo"<br />

Postapuvaj}i vo ramkite na ovlastuvawata koi proizleguvale<br />

od citiranata zakonska odredba ministerot za trud i socijalna politika<br />

go donel osporeniot pravilnik.<br />

Vo Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za socijalnata<br />

za{tita ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 62/<br />

2005) odredba so vakva numeracija i sodr`ina nema ili pokonkretno<br />

~lenot 31 od Zakonot pove}e nema stav 6, nitu ima sodr`ina kakva {to<br />

se prika`uva od podnositelot na inicijativata.<br />

Od iznesenoto proizleguva deka osporenite odredbi od Pravilnikot<br />

se zasnovaat vrz odredba od Zakonot koja prestanala da va`i,<br />

odnosno koja pove}e ne e del od pravniot poredok na dr`avata. Ottamu,<br />

vo pravniot poredok egzistira Pravilnik, koj prestavuva razrabotka<br />

na nepostoe~ka zakonska odredba.<br />

Poradi vakvata sostoja, ne samo osporenite delovi od Pravilnikot,<br />

tuku i Pravilnikot vo celina mo`e da se dovede pod somnenie<br />

po odnos na negovata soglasnost so vladeeweto na pravoto kako temelna<br />

vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija od ~len 8<br />

stav 1 alineja 3 od Ustavot, bidej}i vo pravniot poredok mo`at da<br />

egzistiraat podzakonski akti {to imaat osnov vo va`e~ka odredba<br />

{to ovde ne e slu~aj.<br />

Od navedenite pri~ini mo`e da se postavi pra{awe za soglasnost<br />

na osporeniot Pravilnik so ostanatite odredbi od Ustavot na<br />

koi se povikuva podnositelot na inicijativata.<br />

So ogled na toa {to ministerot mo`e da donesuva pravilnici<br />

za izvr{uvawe na zakonite samo koga za toa e ovlasten so zakon so cel<br />

utvrduvawe i razrabotuvawe na oddelni odredbi na zakonite i drugi<br />

propisi zaradi nivno izvr{uvawe, a imaj}i ja predvid iznesenata fakti~ka<br />

i pravna sostojba, spored ocena na Sudot osporeniot Pravilnik<br />

pove}e ne mo`e da ima funkcija na akt {to treba da slu`i za izvr{uvawe<br />

i dorazrabotka na zakonska odredba.<br />

Ottamu, po odnos na Pravilnikot Sudot izrazi somnenie i po<br />

odnos na negovata soglasnost so ~lenot 31 stav 5 od integralniot tekst<br />

929

na Zakonot i so ~lenovite 55 stav 1 i 56 stav 1 od Zakonot za organizacija<br />

i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

7. Od natamo{na analiza na odredbite od poslednata izmena i<br />

dopolnuvawe na Zakonot, Sudot utvrdi dopolnitelen argument po<br />

odnos na doveduvawe pod somnenie na delovi od Pravilnikot, kako i<br />

Pravilnikot vo celina po odnos na negovata soglasnost so Ustavot i<br />

Zakonot za socijalnata za{tita.<br />

Imeno, ministerot za trud i socijalna politika spored va`e~kiot<br />

~len 31 stav 5 od Zakonot, pove}e nema ovlastuvawe poblisku da<br />

gi utvrduva kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na<br />

iznosot na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo<br />

lice, {to go doveduva pod somnenie Pravilnikot i po odnos na negovata<br />

soglasnost so navedenata zakonska odredba.<br />

Spored sega va`e~kata regulativa utvrduvaweto na iznosot na<br />

ovoj vid nadomestok i kriteriumite od koi zavisi negovata visina se<br />

opredeleni vo ~lenot 12 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Zakonot za socijalnata za{tita ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 62/2005) ili pokonkretno vo ~len 30-a, ~len 30-b i ~len<br />

30-v od integralniot tekst na Zakonot.<br />

Pri sostojba koga so poslednata izmena i dopolnuvawe na Zakonot<br />

ne e ostaveno ovlastuvawe na ministerot so podzakonski akt ponatamu<br />

da ja razraboti materijata za kriteriumite za utvrduvawe na visinata<br />

i visinata na iznosot na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{<br />

i nega od drugo lice i vo Zakonot ne e sodr`ana odredba koja bi<br />

go uredila natamo{noto va`ewe na dotoga{ donesenite podzakonski<br />

akti, vklu~uva}i go i osporeniot Pravilnik, Sudot oceni deka istiot<br />

i poradi ovaa pri~ina pove}e ne mo`e da egzistira vo pravniot poredok.<br />

8. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

9. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe po predmetot U. br. 170/2005 so Nacrt-odluka<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija, so to~kata 1 od Re-<br />

{enieto U. br. 170/2005 od 8 fevruari 2006 godina, povede postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Pravilnikot za sodr`ina na<br />

obrazecot za izdavawe na naod, ocena i mislewe za utvrduvawe na potrebata<br />

za pomo{ i nega od drugo lice, potrebnata medicinska i druga<br />

dokumentacija, na`inot na ostvaruvawe, kriteriumite za utvrduvawe<br />

na visinata i visinata na iznosot na pravoto na pari~en nadomestok za<br />

930

pomo{ i nega od drugo lice ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 88/2004).<br />

Ova od pri~ina {to osnovano se postavi pra{aweto za nivnata<br />

soglasnost so odredbite od Ustavot, Zakonot za socijalnata za{tita i<br />

Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

2. Ministerstvoto za trgud i socijalna polizika, kako donositel<br />

na osporeniot akt, vo opredeleniot rok ne dostavi odgovor vo vrska<br />

so navodite sodr`ani vo Re{enieto za poveduvawe postapkata za<br />

ocenuvawe na ustavnosta.<br />

3. So ogled na toa {to pravnata i fakti~kata sostojba po predmetot<br />

ne se promeneti, se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da go ukine Pravilnikot za sodr`ina na obrazecot za<br />

izdavawe na naod, ocena i mislewe za utvrduvawe na potrebata za pomo{<br />

i nega od drugo lice, potrebnata medicinska i druga dokumentacija,<br />

na~inot na ostvaruvawe, kriteriumite za utvrduvawe na visinata<br />

i visinata na iznosot na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i<br />

nega od drugo lice ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

88/2004).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 29. 03. 2006 godina,<br />

donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA Pravilnikot za sodr`ina na obrazecot za<br />

izdavawe na naod, ocena i mislewe za utvrduvawe na potrebata za pomo{<br />

i nega od drugo lice, potrebnata medicinska i druga dokumentacija,<br />

na~inot na ostvaruvawe, kriteriumite za utvrduvawe na visinata<br />

i visinata na iznosot na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i<br />

nega od drugo lice ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.<br />

88/2004).<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija, po povod inicijativa<br />

na Stamen Filipov od Skopje so Re{enie U. br. 170/2005 od 8 fevruari<br />

2006 godina, povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ovaa odluka, bidej}i osnovano<br />

se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so Ustavot i Zakonot za<br />

socijalnata za{tita.<br />

931

4. Sudot na sednicata utvrdi deka osporeniot pravilnik nosi<br />

naziv: Pravilnik za sodr`ina na obrazecot za izdavawe na naod, ocena<br />

i mislewe za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega od drugo lice,<br />

potrebnata medicinska i druga dokumentacija, na~inot na ostvaruvawe,<br />

kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot na<br />

pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice. Nazivot<br />

na Pravilnikot se osporuva vo delot: "na~inot na ostvaruvawe, kriteriumite<br />

za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot na pravoto na<br />

pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice."<br />

Pravilnikot e donesen vrz osnova na ~len 31 stav 6 od Zakonot<br />

za socijalna za{tita.<br />

Spored ~len 1 od Pravilnikot, so ovoj pravilnik se propi{uva<br />

sodr`inata na obrazecot za izdavawe na naodot, ocenkata i misleweto<br />

za utvrduvawe na potrebata za pomo{ i nega od drugo lice, potrebnata<br />

medicinska i druga dokumentacija koja se prilo`uva kon baraweto za<br />

ostvaruvawe na ova pravo, na~inot na ostvaruvawe na pravoto na pari-<br />

~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, kako i poblisku se<br />

utvrduvaat kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na<br />

iznosot na ova pravo. Odredbata se osporuva vo delot: "na~inot na ostvaruvawe<br />

na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo<br />

lice, kako i poblisku se utvrduvaat kriteriumite za utvrduvawe na<br />

visinata i visinata na iznosot na ova pravo."<br />

Spored ~len 2 od Pravilnikot, vrz osnova na utvrdenata fakti-<br />

~ka sostojba od strana na nadle`nata komisija za izdavawe naod, ocena<br />

i mislewe za potrebata od pomo{ i nega od drugo lice (vo natamo-<br />

{niot tekst: komisijata), pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i<br />

nega od drugo lice se ostvaruva soglasno Zakonot za socijalna za{tita<br />

i ovoj pravilnik. Odredbata se osporuva vo delot: "i ovoj pravilnik."<br />

Spored ~len 8 od Pravilnikot, visinata na iznosot na pravoto<br />

na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice iznesuva 26% od<br />

prose~nata mese~no neto plata po rabotnik vo Republika Makedonija<br />

ostvarena vo poslednite 3 meseci, za licata so slednite bolesti:<br />

- nepodvi`no lice - potpolno,<br />

- potpolno slepo lice (so 99% namalen vid),<br />

- lice so cerebralna ili detska paraliza i paraplegija,<br />

- lice zaboleno od distrofija ili srodni muskularni ili nevromuskularni<br />

zaboluvawa, vo kraen stadium na bolesta,<br />

- lica so te{ki i najte{ki pre~ki vo intelektualniot razvoj<br />

nad 26 godi{na vozrast i lica so mentalna diterioracija kaj hroni~ni<br />

psihozi ({izofrenija, manija na depresivna psihoza, paranoja),<br />

- lice so celosna odzemenost na edna strana od teloto ili odzemenost<br />

na site 4 ektstremiteti i<br />

- lica so maligno zaboluvawe vo terminalniot stadium so metastazi<br />

na vnatre{nite organi.<br />

932

Spored ~len 9 od Pravilnikot, visinata na iznosot na pravoto<br />

na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice iznesuva 23% od<br />

prose~nata mese~no neto plata po rabotnik vo Republika Makedonija,<br />

ostvarena vo poslednite 3 meseci, za licata so slednite bolesti:<br />

- lica so te{ko naru{en vid (97%),<br />

- vo prv stadium na bolesta na lice zaboleno od distrofija ili<br />

srodni muskularni ili nevromuskularni zaboluvawa,<br />

- lice so delumna odzemenost na edna strana od teloto (kako posledica<br />

na krvarewe na mozokot) i<br />

- stari lica nad 70 godi{na vozrast so traumatski povredi, operirani<br />

postaveni so plo~ki, {ipki poradi prolongirano sanirawe na<br />

istite poradi vozrasta, poradi {to se nepodvi`ni.<br />

5. Spored ~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot, vladeeweto na<br />

pravoto e temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Vo ~lenot 91 alineja 5 od Ustavot na Republika Makedonija e<br />

utvrdeno deka Vladata na Republika Makedonija donesuva uredbi i<br />

drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite.<br />

Spored ~len 96 od Ustavot, organite na dr`avnata uprava rabotite<br />

od svojata nadle`nost gi vr{at samostojno vrz osnova i vo ramkite<br />

na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se odgovorni na Vladata.<br />

Spored ~len 110 alinea 2 od Ustavot, Ustavniot sud odlu~uva za<br />

soglasnosta na drugite propisi i kolektivni dogovori so Ustavot i<br />

zakonite.<br />

Soglasno ~len 55 stav 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 58/2000 i 44/2002), ministerot, me|u drugoto, donesuva pravilnici<br />

za izvr{uvawe na zakonite koga za toa e ovlasten so zakon.<br />

Spored ~len 56 stav 1 od ovoj zakon, so pravilnik se utvrduvaat i razrabotuvaat<br />

oddelni odredbi na zakonite i drugi propisi zaradi nivno<br />

izvr{uvawe, a spored ~len 61 stav 1 od ovoj zakon, so aktite {to gi donesuva<br />

ministerot ne mo`e za gra|anite i pravnite lica da se utvrduvaat<br />

prava i obvrski, nitu da se propi{uva nadle`nost na drugi<br />

organi.<br />

Vo ~lenot 31 stav 6 od Zakonot za socijalnata za{tita ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 50/1997, 16/2000, 17/2003 i 65/<br />

2004), be{e predvideno deka: "ministerot ja propi{uva sodr`inata na<br />

obrascite za izdavawe na naodot, ocenata i misleweto za utvrduvawe<br />

na potrebata za pomo{ i nega od drugo lice, potrebnata medicinska i<br />

druga dokumentacija koja se prilo`uva kon baraweto za ostvaruvawe<br />

na ova pravo, na~inot na ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok<br />

za pomo{ i nega od drugo lice, kako i poblisku gi utvrduva kriteriumite<br />

za utvrduvawe na visinata i visinata na iznosot na ova pravo."<br />

933

Postapuvaj}i vo ramkite na ovlastuvawata koi proizleguvale<br />

od citiranata zakonska odredba ministerot za trud i socijalna politika<br />

go donel osporeniot pravilnik.<br />

Vo Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za socijalnata<br />

za{tita ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 62/<br />

2005) odredba so vakva numeracija i sodr`ina nema ili pokonkretno<br />

~lenot 31 od Zakonot pove}e nema stav 6, nitu ima sodr`ina kakva {to<br />

se prika`uva od podnositelot na inicijativata.<br />

Imeno, spored ~len 31 stav 5 od intergralniot tekst na Zakonot,<br />

ministerot so akt go propi{uva na~inot na ostvaruvawe na pravoto<br />

na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo lice, potrebnata<br />

dokumentacija koja se prilo`uva kon baraweto za ostvaruvawe na ova<br />

pravo, poblisku gi opredeluva uslovite za ostvaruvawe na ova pravo,<br />

sostavot i na~inot na rabota na stru~nata komisija od stavot 1 na ovoj<br />

~len, na~inot na vodewe evidencija za izdadeni naodi i sodr`inata na<br />

obrazecot za davawe naod, ocena i mislewe za utvrduvawe na potrebata<br />

za pomo{ i nega od drugo lice.<br />

Od iznesenoto proizleguva deka osporenite odredbi od Pravilnikot<br />

se zasnovaat vrz odredba od Zakonot koja prestanala da va`i,<br />

odnosno koja pove}e ne e del od pravniot poredok na dr`avata. Ottamu,<br />

vo pravniot poredok egzistira Pravilnik koj pretstavuva razrabotka<br />

na nepostoe~ka zakonska odredba.<br />

Sudot smeat deka ne samo osporenite delovi od Pravilnikot,<br />

tuku i Pravilnikot vo celina ne se vo soglasnost so vladeeweto na<br />

pravoto kako temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija od ~len 8 stav 1 alineja 3 od Ustavot, bidej}i vo pravniot<br />

poredok mo`e da egzistiraat podzakonski akti {to imaat osnov vo va-<br />

`e~ka zakonska odredba, {to ovde ne e slu~aj.<br />

Od navedenite pri~ini prizleguva i nesoglasnosta na osporeniot<br />

Pravilnik so ostanatite odredbi od Ustavot na koi se povikuva<br />

podnositelot na inicijativata.<br />

So ogled na toa {to ministerot mo`e da donesuva pravilnici<br />

za izvr{uvawe na zakonite samo koga za toa e ovlasten so zakon so cel<br />

utvrduvawe i razrabotuvawe na oddelni odredbi na zakonite i drugi<br />

propisi zaradi nivno izvr{uvawe, a imaj}i ja predvid iznesenata fakti~ka<br />

i pravna sostojba, spored ocena na Sudot osporeniot Pravilnik<br />

pove}e ne e vo ima funkcija na akt za izvr{uvawe i dorazrabotka na<br />

zakonska odredba.<br />

Ottamu, spored Sudot, osporenite delovi od Pravilnikot i<br />

Pravilnikot vo celina ne se vo soglasnost i so ~lenot 31 stav 5 od<br />

integralniot tekst na Zakonot za socijalnata za{tita i so ~lenovite<br />

55 stav 1 i 56 stav 1 od Zakonot za organizacija i rabota na organite na<br />

dr`avnata uprava.<br />

6. Od natamo{na analiza na odredbite od poslednata izmena i<br />

dopolnuvawe na Zakonot, Sudot utvrdi postoewe na dopolnitelen arg-<br />

934

ument po odnos na nesoglasnosta na delovi od Pravilnikot, kako i<br />

Pravilnikot vo celina po odnos odredbite od Ustavot i Zakonot za<br />

socijalnata za{tita.<br />

Imeno, ministerot za trud i socijalna politika spored va`e~kiot<br />

~len 31 stav 5 od Zakonot, pove}e nema ovlastuvawe poblisku da<br />

gi utvrduva kriteriumite za utvrduvawe na visinata i visinata na<br />

iznosot na pravoto na pari~en nadomestok za pomo{ i nega od drugo<br />

lice, od {to proizleguva deka Pravilnikot ne e vo soglasnost i so<br />

navedenata zakonska odredba.<br />

Spored sega va`e~kata regulativa utvrduvaweto na iznosot na<br />

ovoj vid nadomestok i kriteriumite od koi zavisi negovata visina se<br />

opredeleni vo ~lenot 12 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Zakonot za socijalnata za{tita ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 62/2005), odnosno vo ~len 30-a, ~len 30-b i ~len 30-v od<br />

integralniot tekst na Zakonot.<br />

Pri sostojba koga so poslednata izmena i dopolnuvawe na Zakonot<br />

ne e ostaveno ovlastuvawe na ministerot so podzakonski akt ponatamu<br />

da ja razraboti materijata za kriteriumite za utvrduvawe na visinata<br />

i visinata na iznosot na pravoto na pari~en nadomestok za<br />

pomo{ i nega od drugo lice i vo Zakonot ne e sodr`ana odredba koja bi<br />

go uredila natamo{noto va`ewe na dotoga{ donesenite podzakonski<br />

akti, vklu~uva}i go i osporeniot Pravilnik, Sudot oceni deka istiot<br />

i poradi ovaa pri~ina ne mo`e da egzistira vo pravniot poredok.<br />

8. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

9. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova - Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

935

936

85. U. br. 234/2005 (12. 04. 2006)<br />

Osporen akt<br />

Kolektivniot dogovor za ureduvawe na pravata, obvrskite i<br />

odgovornostite na rabotnicite na Fondot za zdravstveno osiguruvawe<br />

na Makedonija, br. 04-4198/1 od 26 maj 2003 godina, sklu~en pome|u direktorot<br />

i Sindikalnata organizacija na Fondot za zdravstveno osiguruvawe.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Podnositelite na inicijativata, najprvo povikuvaj}i se na ~l.<br />

138 od Zakonot za rabotnite odnosi, naveduvaat deka osporeniot kolektiven<br />

dogovor bil nezakonit, zatoa {to ne bil sklu~en od ovlasten<br />

organ, odnosno pretstavnik na rabotodava~ot utvrden vo ~l. 98 st. 1 od<br />

Zakonot za rabotnite odnosi (Upraven organ ili drug soodveten organ<br />

na upravuvawe) i deka ovoj dogovor, spored ~l. 114, vleguval vo sila so<br />

denot na potpi{uvaweto, a se oglasuval na oglasna tabla poradi {to<br />

bil vo nesoglasnost i so ~l. 100 od istiot zakon, vo koj se utvrduvalo<br />

deka kolektivniot dogovor na nivo na rabotodavec se objavuva na na-<br />

~in utvrden vo dogovorot.<br />

Poradi navedenite pri~ini, spored podnositelite na inicijativata<br />

osporeniot kolektiven dogovor istovremeno ne bil vo soglasnost<br />

i so ~l. 51 i 52 od Ustavot i zatoa predlagaat Sudot da povede postapka<br />

za ocenuvawe na negovata ustavnost i zakonitost.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Od uvidot vo osporeniot kolektiven dogovor utvrdeno e deka<br />

toj e donesen vrz osnova na ~l. 90 od Zakonot za rabotnite odnosi ("SV<br />

RM," br. 80/1993, 3/1994, 14/1995, 53/1997, 59/1997, 21/1998, 25/2000, 34/<br />

2000, 3/2001 i 25/2003).<br />

Spored ~l. 1, so ovoj kolektiven dogovor vo soglasnost so zakon<br />

i drugi propisi se doureduvaat pravata, obvrskite i odgovornostite na<br />

rabotnicite i direktorot od rabotniot odnos, kako i obemot i na~inot<br />

na ostvaruvawe na pravata, obvrskite i drugi pra{awa od interes<br />

na rabotnicite vo Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija.<br />

Pra{awata na koi se upatuva vo ~l. 1, se uredeni vo vkupno 114<br />

~lenovi, zaedno so zavr{nite odredbi, koi ja so~inuvaat i sodr`inata<br />

937

na osporeniot pravilnik.<br />

938<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud, odlu~uvaj}i po inicijativa koja bila podnesena<br />

od prvite dvajca podnositeli na ovaa inicijativa, so Re{enie U. br.<br />

163/2003 od 18 fevruari 2004 godina ne povel postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na ~l. 92 i 95 st. 1 t. 6 od istiot kolektiven<br />

dogovor koj se osporuva so ovaa inicijativa.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 al. 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud e nadle`en<br />

da odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglanosta na<br />

drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Spored ~l. 28 al. 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako postojat procesni<br />

pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

Postapuvaj}i po ovaa inicijativa, utvrdivme deka ~l. 98, 100 i<br />

138 vo odnos i vo vrska so koi se osporuva zakonitosta, a preku nea i<br />

ustavnosta na ovoj koektiven dogovor, se sodr`ani vo Zakonot za rabotnite<br />

odnosi koj prestanal da va`i pred podnesuvawe na samata inicijativa.<br />

Imeno, soglasno ~l. 271 od noviot Zakon za rabotnite odnosi<br />

koj e objaven vo "SV RM," br. 62 od 28 juli 2005 godina, (inicijativata<br />

vo Sudot e primena na 22 dekemvri 2005 godina) so denot na negovoto<br />

vleguvawe vo sila prestanuva da va`i Zakonot za rabotnite odnosi<br />

("SV RM," br. 80/1993, 3/1994, 14/1995, 53/1997, 59/1997, 21/1998, 25/2000,<br />

34/2000, 3/2001 i 25/2003).<br />

Ottuka, imaj}i gi predvid navedenite ustavni i delovni~ki<br />

odredbi, a so ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj se bara ocenuvawe<br />

na soglasnosta na osporeniot kolektiven dogovor so odredbi od zakon<br />

koj prestanal da va`i i pove}e ne e del od pravniot poredok na Republika<br />

Makedonija, smetame deka poradi nepostoewe na zakonot vo<br />

odnos na koj i od ~ij aspekt se osporuva ovoj kolektiven dogovor postojat<br />

procesni pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata, poradi {to soglasno<br />

~l. 110 od Ustavot i ~l. 28 al. 3 od Delovnikot taa treba da se<br />

otfrli.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Kolektivniot dogovor za<br />

ureduvawe na pravata, obvrskite i odgovornostite na rabotnicite na<br />

Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija, br. 04-4198/1 od 26.<br />

05. 2003, sklu~en pome|u direktorot i Sindikalnata organizacija na

Fondot za zdravstveno osiguruvawe.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 aliineja 3 i 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 12<br />

april 2006 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na Kolektivniot dogovor za ureduvawe<br />

na pravata, obvrskite i odgovornostite na rabotnicite na Fondot<br />

za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija, br. 04-4198/1 od 26 maj<br />

2003 godina, sklu~en pome|u direktorot i Sindikalnata organizacija<br />

na Fondot za zdravstveno osiguruvawe.<br />

2. Julijana Dimitrovska od Bitola, Kire Sotirovski od Kru{evo<br />

i Maja Petrova od Veles, na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu podnesoa inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta i zakonitosta na Kolektivniot dogovor ozna~en vo to~kata<br />

1 od ova re{enie.<br />

Podnositelite na inicijativata, najprvo povikuvaj}i se na ~l.<br />

138 od Zakonot za rabotnite odnosi, naveduvaat deka osporeniot kolektiven<br />

dogovor bil nezakonit, zatoa {to ne bil sklu~en od ovlasten<br />

organ, odnosno pretstavnik na rabotodava~ot utvrden vo ~lenot 98<br />

stav 1 od Zakonot za rabotnite odnosi (Upraven organ ili drug soodveten<br />

organ na upravuvawe) i deka ovoj dogovor, spored ~lenot 114, vleguval<br />

vo sila so denot na potpi{uvaweto, a se oglasuval na oglasna tabla,<br />

poradi {to bil vo nesoglasnost i so ~l. 100 od istiot zakon, vo koj<br />

se utvrduvalo deka kolektivniot dogovor na nivo na rabotodavec se<br />

objavuva na na~in utvrden vo dogovorot.<br />

Poradi navedenite pri~ini, spored podnositelite na inicijativata<br />

osporeniot kolektiven dogovor istovremeno ne bil vo soglasnost<br />

i so ~lenovite 51 i 52 od Ustavot i zatoa predlagaat Sudot da povede<br />

postapka za ocenuvawe na negovata ustavnost i zakonitost.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka osporeniot kolektiven dogovor<br />

e donesen vrz osnova na ~len 90 od Zakonot za rabotnite odnosi<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 80/1993, 3/1994, 14/<br />

1995, 53/1997, 59/1997, 21/1998, 25/2000, 34/2000, 3/2001 i 25/2003).<br />

Spored ~lenot 1, so ovoj kolektiven dogovor vo soglasnost so<br />

zakon i drugi propisi se doureduvaat pravata, obvrskite i odgovornostite<br />

na rabotnicite i direktorot od rabotniot odnos, kako i obemot i<br />

na~inot na ostvaruvawe na pravata, obvrskite i drugi pra{awa od<br />

interes na rabotnicite vo Fondot za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija.<br />

939

Pra{awata na koi se upatuva vo ~lenot 1, se uredeni vo vkupno<br />

114 ~lenovi, zaedno so zavr{nite odredbi, koi ja so~inuvaat i sodr`inata<br />

na osporeniot kolektiven dogovor.<br />

Sudot na sednicata, isto taka, utvrdi deka odlu~uvajći po inicijativa<br />

koja bila podnesena od prvite dvajca podnositeli na ovaa inicijativa,<br />

so Re{enie U. br. 163/2003 od 18 fevruari 2004 godina ne povel<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~lenovite 92<br />

i 95 stav 1 to~ka 6 od istiot kolektiven dogovor koj se osporuva so<br />

ovaa inicijativa.<br />

4. Soglasno ~len 110 alineja 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud e<br />

nadle`en da odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglanosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i<br />

so zakonite.<br />

Spored ~lenot 28 alineja 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako postojat<br />

procesni pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

Postapuvaj}i po ovaa inicijativa, Sudot utvrdi deka ~lenovite<br />

98, 100 i 138 vo odnos na koi se osporuva zakonitosta, a preku nea i<br />

ustavnosta na ovoj kolektiven dogovor se sodr`ani vo Zakonot za rabotnite<br />

odnosi koj prestanal da va`i pred podnesuvawe na samata inicijativa.<br />

Imeno, soglasno ~len 271 od noviot Zakon za rabotnite odnosi<br />

koj e objaven vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 62<br />

od 28 juli 2005 godina, (inicijativata vo Sudot e primena na 22 dekemvri<br />

2005 godina) so denot na negovoto vleguvawe vo sila prestanuva<br />

da va`i Zakonot za rabotnite odnosi ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 80/1993, 3/1994, 14/1995, 53/1997, 59/1997, 21/1998, 25/<br />

2000, 34/2000, 3/2001 i 25/2003).<br />

Ottuka, imaj}i gi predvid navedenite ustavni i delovni~ki<br />

odredbi, a so ogled na toa {to vo konkretniot slu~aj se bara ocenuvawe<br />

na soglasnosta na osporeniot kolektiven dogovor so odredbi od zakon<br />

koj prestanal da va`i i pove}e ne e del od pravniot poredok na<br />

Republika Makedonija, Sudot utvrdi deka poradi nepostoewe na zakonot<br />

vo odnos na koj se osporuva ovoj kolektiven dogovor postojat procesni<br />

pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata, poradi {to soglasno<br />

~len 110 od Ustavot i ~len 28 alineja 3 od Delovnikot odlu~i istata<br />

da ja otfrli.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko<br />

Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

940

86. U. br. 218/2005 (12. 04. 2006)<br />

Osporeni akti<br />

^len 36 st. 2 od Zakonot za dr`avnite slu`benici ("SV RM,"<br />

br. 59/2000, 112/ 2000, 34/2001, 103/2001, 43/2002, 98/2002, 17/2003, 40/2003,<br />

85/2003, 17/2004, 69/2004 i 81/2005), i Pravilnikot za sistematizacija<br />

na rabotnite mesta na op{tinskata administracija na op{tina Resen<br />

br. 08-222/1 donesen od gradona~alnikot na op{tina Resen na 31. 05.<br />

2004 godina.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Osporeniot pravilnik ne bil vo soglasnost so principot na<br />

vladeewe na pravoto utvrden vo Ustavot na Republika Makedonija<br />

kako i so ~l. 5 od Zakonot za dr`avnite slu`benici, zatoa {to grupiraweto<br />

i vrednuvaweto na rabotnite mesta predvideni vo Pravilnikot<br />

ne se zasnovale vrz na~eloto na zakonitost, ednakvost, transparentnost,<br />

predvidlivost i pravi~nost.<br />

Ova, me|u drugoto i poradi faktot {to opredeluvaweto na zvaweto<br />

sorabotnik za pravni raboti na pravnite referenti vo pravnata<br />

slu`ba za pomo{ na gra|anite vo op{tinata Resen ne bilo vo soglasnost<br />

so vrednuvaweto i slo`enosta na slu`benite raboti i zada~i od<br />

stru~en aspekt.<br />

Ponatamu, podnositelot na inicijativata naveduva deka pri donesuvawe<br />

na osporeniot pravilnik voop{to ne bilo vodeno smetka za<br />

na~eloto na transparentnost i kompetentnost, pa taka od rakovodno<br />

mesto na~alnik na oddelnie vo upravno pravni raboti, javen pravobranitel<br />

vo dva mandati i zamenik javen pravobranitel, toj bil rasporeden<br />

na rabotno mesto referent vo pravnata slu`ba kade ve}e imalo<br />

rasporedeno postoen referent, a na sekretarot na sovetot, gradskiot<br />

arhitekt i nekoi rakovoditeli na oddelenija im bilo ovozmo`eno<br />

natamu da gi koristata istite privilegii.<br />

Vo odnos na osporeniot ~l. 36 st. 2 od Zakonot za dr`avnite<br />

slu`benici, podnositelot smeta deka grupiraweto na rabotnite mesta<br />

i nivno rangirawe vo samiot zakon zna~elo ograni~uvawe na ekonomskite<br />

i socijalnite prava na sekoj poedinec, a so toa i povreda na ~l.<br />

32 st. 1 i 2 od Ustavot.<br />

941

Sodr`ina na osporenite akti<br />

Vo prethodnata postapka utvrdivme deka vrz osnova na ~l. 50 st.<br />

1 t. 12 od Zakonot za lokalnata samouprava i Statutot na op{tina Resen,<br />

gradona~alnikot na op{tina Resen na 31. 05. 2004 godina, donel<br />

Pravilnik za sistematizacija na rabotni mesta na op{tinskata administracija<br />

vo op{tina Resen.<br />

So ovoj pravilnik se utvrduva brojot na vrabotenite potrebni<br />

za vr{ewe na rabotite od nadle`nost na op{tinskata administracija<br />

vo op{tina Resen, nazivot, rasporedot i opisot na rabotnite mesta,<br />

kako i uslovite potrebni za vr{ewe na rabotite i zada~ite.<br />

Pravilnikot sodr`i 15 odredbi rasporedeni vo slednive tematski<br />

celini: osnovni odredbi; sistematizacija na rabotni mesta so tabelaren<br />

pregled na nazivot na rabotnoto mesto; vid na obrazovanie i<br />

rabotno iskustvo; opis na rabotnite mesta vo sektor za pravni finansiski,<br />

op{testveni, razvojni i op{ti raboti i preodni i zavr{ni<br />

odredbi.<br />

Voedno, od odgovorot na donositelot utvrdivme deka osporeniot<br />

pravilnik prestanal da va`i, odnosno deka na 25. 10. 2005 godina e<br />

donesen Pravilnikot za sistematizacija na rabotnite mesta na op{tinskata<br />

administracija br. 08-1265/1. 27<br />

2. Spored ~l. 33 od Zakonot za dr`avnite slu`benici, dr`avniot<br />

slu`benik ima pravo na plata i nadometoci na plata pod uslovi i<br />

kriteriumi utvrdeni so ovoj zakon.<br />

Platite i nadomestocite na plati na dr`avnite slu`benici se<br />

usoglasuvaat so sredstvata obezbedeni od Buxetot na Republika Makedonija<br />

vo buxetot na op{tinata i vo Buxetot na grad Skopje.<br />

Spored ~l. 34 i 35 od Zakonot, platata na dr`avniot slu`benik<br />

se sostoi od osnovna i isklu~itelna komponenta. Osnovnata komponenta<br />

ja so~inuvaat: osnovna plata, dodatok na plata za zvawe i dodatok<br />

na plata za kariera. Osnovnata plata, pak, zavisi od stepenot na<br />

obrazovanieto i rabotnoto iskustvo.<br />

Vo ~l. 36 od Zakonot e predvideno deka so dodatokot na plata za<br />

zvawe se obezbeduva vrednuvawe na sekoe zvawe vo zavisnost od vidot i<br />

obemot na rabotata, slo`enosta, odgovornosta i izvr{uvawe na rabota.<br />

Vo osporeniot st. 2 na ~l. 36 se utvrdeni grupite i zvaweto {to<br />

mo`at da bidat predvideni vo organite na dr`avnata uprava, a na koi<br />

se primenuva Zakonot za dr`avnite slu`benici kako i brojot na<br />

bodovite {to za soodvetnoto zvawe mo`e da gi dobie dr`avniot slu`benik<br />

i tie se dvi`at od 660 boda za generalen sekretar, do 100 boda za<br />

pomlad referent.<br />

27<br />

Odgovorot na donositelot na aktot e dostaven do Sudot na 24. 01.<br />

2006 godina, a osporeniot Pravilnik e dostaven na 31 mart 2006 godina.<br />

942

Sporni pravni pra{awa<br />

- dali osporeniot pravilnik e podoben za ustavnosudska ocenka,<br />

- dali osporenata odredba od Zakonot za dr`avnite slu`benici,<br />

spored koja dodatokot na plata se utvrduva soglasno predvidenite<br />

grupi i zvawa i zavisat od sredstvata utvrdeni vo buxetot i op{tata<br />

politika na javnata potro{uva~ka mo`e da bide doveden pod somnenie<br />

vo odnos na ~l. 32 st. 1 i 2 od Ustavot.<br />

Pravno mislewe<br />

1. Spored ~l. 110 al. 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud odlu~uva za<br />

soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi<br />

i na kolektivnite dogovori so Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~l. 28 st. 1 i 3 od Delovnikot na Ustavniot sud, Sudot }e<br />

ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en da odlu~uva za baraweto i<br />

ako postojat drugi procesni pre~ki za odlu~uvawe na baraweto.<br />

Poa|aj}i od pravnite elementi {to go opredeluvaat propisot,<br />

a spored koi toj treba da sodr`i op{ti normi na odnesuvawe, da ureduva<br />

odnosi na subjektite vo pravoto na op{t na~in i da utvrduva prava i<br />

obvrski na neopredelen broj na subjekti vo pravoto, smetame deka<br />

osporeniot akt nema karakter na propis vo smisla na iznesenata ustavna<br />

odredba poradi {to ne e podoben za ustavnosudska ocena.<br />

Ottuka, imaj}i ja predvid sodr`inata na osporeniot akt proizleguva<br />

deka istiot ne e propis vo smisla na ~l. 110 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, tuku interen akt so koj se ovozmo`uva ostvaruvawe<br />

na rabotata vo edinicite na lokalnata samouprava, poradi {to inicijativata<br />

treba da se otfrli.<br />

Voedno, smetame deka istata treba da se otfrli i od pri~ini<br />

{to osporeniot pravilnik prestanal da va`i i ne e vo primena.<br />

2. Spored ~l. 32 st. 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

sekoj ima pravo na rabota, sloboden izbor na vrabotuvawe, za{tita<br />

pri raboteweto i materijalna obezbednost za vreme na privremena nevrabotenost<br />

i sekomu pod ednakvi uslovi mu e dostapno sekoe rabotno<br />

mesto.<br />

Spored st. 5 na ovoj ~l. od Ustavot, ostvaruvawe na pravata na<br />

vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i kolektiven dogovor.<br />

Spored ~l. 1 od Zakonot za dr`avnite slu`benici so ovoj zakon<br />

se ureduva statusot, pravata, dol`nostite i odgovornostite na dr`avniot<br />

slu`benik, kako i sistemot na plati i nadomestoci na plati na<br />

dr`avnite slu`benici.<br />

^lenot 5 od navedeniot zakon predviduva deka sistemot na plati<br />

i nadomestoci na plati e ureden so ovoj zakon i se zasnova vrz na~elata<br />

na zakonitost, ednakvost, transparetnost, predvidlivost i pra-<br />

943

vi~nost.<br />

Od navedenite ustavni i zakonski odredbi proizleguva deka so<br />

osporeniot st. 2 na ~l. 36 od Zakonot dodatokot na plata za zvawe se<br />

vrednuva soglasno utvrdenata grupa i zvawe, kako i bodovite utvrdeni<br />

za sekoja grupa i zvawe na dr`avniot slu`benik.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, proizleguva deka Zakonot za<br />

dr`avnite slu`benici predvidel posebni pravila od javno praven karakter<br />

koi se razlikuvaat od onie {to va`at za vrabotenite vo stopanstvoto<br />

na koi se primenuva Zakonot za rabotnite odnosi i kolektivnite<br />

dogovori. Ova, ottamu {to isplatata na plati i nadomestoci na<br />

plati na dr`avnite slu`benici se vr{i od Buxetot na Republika Makedonija<br />

vo koj se opredeleni buxetskite ramki i op{tata politika na<br />

javnata potro{uva~ka nasproti isplatata na platite na vrabotenite<br />

vo stopanstvoto i drugite dejnosti {to se vr{i od dopolnitelni<br />

izvori na sredstva.<br />

Spored toa, smetame deka sodr`anoto re{enie vo osporeniot<br />

~l. 36 st. 2 od Zakonot za dr`avnite slu`benici, vo koj se utvrdeni<br />

grupite i zvawata na dr`avnite slu`benici i brojot na bodovite koj<br />

proizleguva od vidot i karakterot na rabotite {to gi vr{i dr`avniot<br />

slu`benik vo dr`avniot organ, ne mo`e da bide podveden pod somnenie<br />

vo odnos na ustavnite odredbi na koi se povikuva podnositelot<br />

na inicijativata.<br />

So ogled na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe ustavnosta na ~l. 36<br />

st. 2 od Zakonot za dr`avnite slu`benici ("SV RM," br. 59/2000, 112/<br />

2000, 34/2001, 103/2001, 43/2002, 98/2002, 17/2003, 40/2003, 85/2003, 17/2004,<br />

69/2004 i 108/2005 - pre~isten tekst), i<br />

3. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Pravilnikot za sistematizacija<br />

na rabotnite mesta na op{tinskata administracija na op{tina<br />

Resen br. 08-222/1, donesen od gradona~alnikot na op{tina Resen na 31.<br />

05. 2004 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~l. 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 28 alinea 1 i 3 i ~len 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 12<br />

april 2006 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 36 stav 2 od Zakonot za dr`avnite slu`benici ("Slu`ben vesnik<br />

944

na Republika Makedonija" br. 59/2000, 112/2000, 34/2001, 103/2001, 43/<br />

2002, 98/2002, 17/2003, 40/2003, 85/2003, 17/2004, 69/2004 i 81/2005).<br />

2. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na Pravilnikot za sistematizacija<br />

na rabotnite mesta na op{tinskata administracija na op{tina Resen<br />

br. 08-222/1 donesen od gradona~alnikot na op{tina Resen na 31 maj<br />

2004 godina.<br />

3. Jovan Karalievski od Resen na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 36 stav 2 od Zakonot ozna~en vo to~kata 1<br />

od ova re{enie i na ustavnosta i zakonitosta na Pravilnikot ozna~en<br />

vo to~kata 2 od ova re{enie.<br />

Spored navodite na podnositelot na inicijativata osporeniot<br />

pravilnik ne bil vo soglasnost so principot na vladeewe na pravoto<br />

utvrden vo Ustavot na Republika Makedonija, kako i so ~len 5 od Zakonot<br />

za dr`avnite slu`benici, zatoa {to grupiraweto i vrednuvaweto<br />

na rabotnite mesta predvideni vo Pravilnikot ne se zasnovale vrz na-<br />

~eloto na zakonitost, ednakvost, transparentnost, predvidlivost i<br />

pravi~nost.<br />

Ova me|u drugoto i poradi faktot {to opredeluvaweto na zvaweto<br />

sorabotnik za pravni raboti na pravnite referenti vo pravnata<br />

slu`ba za pomo{ na gra|anite vo op{tina Resen ne bilo vo soglasnost<br />

so vrednuvaweto i slo`enosta na slu`benite raboti i zada~i od<br />

stru~en aspekt.<br />

Ponatamu, podnositelot na inicijativata naveduva deka pri donesuvawe<br />

na osporeniot pravilnik voop{to ne bilo vodeno smetka za<br />

na~eloto na transparentnost i kompetentnost, pa taka od rakovodno<br />

mesto na~alnik na oddelnie vo upravno pravni raboti, javen pravobranitel<br />

vo dva mandati i zamenik javen pravobranitel, toj bil rasporeden<br />

na rabotno mesto referent vo pravnata slu`ba, kade ve}e imalo<br />

rasporedeno postoen referent, a na sekretarot na sovetot, gradskiot<br />

arhitekt i nekoi rakovoditeli na oddelenija im bilo ovozmo`eno i<br />

natamu da gi koristat istite privilegii.<br />

Vo odnos na osporeniot ~len 36 stav 2 od Zakonot za dr`avnite<br />

slu`benici, podnositelot smeta deka grupiraweto na rabotnite mesta<br />

i nivno rangirawe vo samiot zakon zna~elo ograni~uvawe na ekonomskite<br />

i socijalnite prava na sekoj poedinec, a so toa i povreda na ~len<br />

32 stav 1 i 2 od Ustavot.<br />

4. Sudot utvrdi deka spored ~len 33 od Zakonot za dr`avnite<br />

slu`benici, dr`avniot slu`benik ima pravo na plata i nadometoci na<br />

plata pod uslovi i kriteriumi utvrdeni so ovoj zakon.<br />

Platite i nadomestocite na plati na dr`avnite slu`benici se<br />

usoglasuvaat so sredstvata obezbedeni od Buxetot na Republika Makedonija<br />

vo buxetot na op{tinata i vo Buxetot na grad Skopje.<br />

Spored ~l. 34 i 35 od Zakonot, platata na dr`avniot slu`benik<br />

945

se sostoi od osnovna i isklu~itelna komponenta. Osnovnata komponenta<br />

ja so~inuvaat: osnovna plata, dodatok na plata za zvawe i dodatok<br />

na plata za kariera. Osnovnata plata, pak, zavisi od stepenot na obrazovanieto<br />

i rabotnoto iskustvo.<br />

Vo ~lenot 36 od Zakonot e predvideno deka so dodatokot na plata<br />

za zvawe se obezbeduva vrednuvawe na sekoe zvawe vo zavisnost od<br />

vidot i obemot na rabotata, slo`enosta, odgovornosta i izvr{uvawe<br />

na rabota.<br />

Vo osporeniot stav 2 na ~len 36 se utvrdeni grupite i zvaweto<br />

{to mo`at da bidat predvideni vo organite na dr`avnata uprava, a na<br />

koi se primenuva Zakonot za dr`avnite slu`benici, kako i brojot na<br />

bodovite {to za soodvetnoto zvawe mo`e da gi dobie dr`avniot slu`benik<br />

i tie se dvi`at od 660 boda za generalen sekretar, do 100 boda za<br />

pomlad referent.<br />

Spored ~len 32 stav 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

sekoj ima pravo na rabota, sloboden izbor na vrabotuvawe, za{tita<br />

pri raboteweto i materijalna obezbednost za vreme na privremena nevrabotenost<br />

i sekomu pod ednakvi uslovi mu e dostapno sekoe rabotno<br />

mesto.<br />

Spored stav 5 na ovoj ~len od Ustavot, ostvaruvawe na pravata<br />

na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i kolektiven<br />

dogovor.<br />

Spored ~len 1 od Zakonot za dr`avnite slu`benici so ovoj zakon<br />

se ureduva statusot, pravata, dol`nostite i odgovornostite na dr`avniot<br />

slu`benik, kako i sistemot na plati i nadomestoci na plati na<br />

dr`avnite slu`benici.<br />

^lenot 5 od navedeniot zakon predviduva deka sistemot na plati<br />

i nadomestoci na plati e ureden so ovoj zakon i se zasnova vrz na-<br />

~elata na zakonitost, ednakvost, transparetnost, predvidlivost i pravi~nost.<br />

Od navedenite ustavni i zakonski odredbi proizleguva deka so<br />

osporeniot stav 2 na ~len 36 od Zakonot, dodatokot na plata za zvawe<br />

se vrednuva soglasno utvrdenata grupa i zvawe, kako i bodovite utvrdeni<br />

za sekoja grupa i zvawe na dr`avniot slu`benik.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, proizleguva deka Zakonot za<br />

dr`avnite slu`benici predvidel posebni pravila od javno praven karakter<br />

koi se razlikuvaat od onie {to va`at za vrabotenite vo stopanstvoto<br />

na koi se primenuva Zakonot za rabotnite odnosi i kolektivnite<br />

dogovori. Ova, ottamu {to isplatata na plati i nadomestoci na<br />

na plati dr`avnite slu`benici se vr{i od Buxetot na Republika Makedonija<br />

vo koj se opredeleni buxetskite ramki i op{tata politika na<br />

javnata potro{uva~ka nasproti isplatata na platite na vrabotenite<br />

vo stopanstvoto i drugite dejnosti {to se vr{i od drugi izvori na<br />

sredstva.<br />

946

Spored toa, Sudot oceni deka re{enieto sodr`ano vo osporeniot<br />

~len 36 stav 2 od Zakonot za dr`avnite slu`benici, vo koj se utvrdeni<br />

grupite i zvawata na dr`avnite slu`benici i brojot na bodovite<br />

koj proizleguva od vidot i karakterot na rabotite {to gi vr{i<br />

dr`avniot slu`benik vo dr`avniot organ, ne mo`e da bide podvedeno<br />

pod somnenie vo odnos na ustavnite odredbi na koi se povikuva podnositelot<br />

na inicijativata.<br />

5. Sudot na sednicata utvrdi deka vrz osnova na ~len 50 stav 1<br />

to~ka 12 od Zakonot za lokalnata samouprava i Statutot na op{tina<br />

Resen, gradona~alnikot na op{tina Resen na 31 maj 2004 godina donel<br />

Pravilnik za sistematizacija na rabotni mesta na op{tinskata administracija<br />

vo op{tina Resen.<br />

So ovoj pravilnik se utvrduva brojot na vrabotenite potrebni<br />

za vr{ewe na rabotite od nadle`nost na op{tinskata administracija<br />

vo op{tina Resen, nazivot, rasporedot i opisot na rabotnite mesta,<br />

kako i uslovite potrebni za vr{ewe na rabotite i zada~ite.<br />

Pravilnikot sodr`i 15 odredbi rasporedeni vo slednive tematski<br />

celini: osnovni odredbi, sistematizacija na rabotni mesta so tabelaren<br />

pregled na nazivot na rabotnoto mesto, vid na obrazovanie i<br />

rabotnoto iskustvo; opis na rabotnite mesta vo sektor za pravni, finansiski,<br />

op{testveni, razvojni i op{ti raboti i preodni i zavr{ni<br />

odredbi.<br />

Voedno, Sudot utvrdil deka osporeniot pravilnik prestanal da<br />

va`i, odnosno deka na 25 oktomvri 2005 godina bil donesen Pravilnikot<br />

za sistematizacija na rabotnite mesta na op{tinskata administracija<br />

br. 08-1265/1.<br />

Spored ~len 110 alineja 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud odlu~uva<br />

za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta na drugite<br />

propisi i na kolektivnite dogovori so Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~len 28 alinea 1 i 3 od Delovnikot na Ustavniot sud,<br />

Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en da odlu~uva po baraweto<br />

i ako postojat drugi procesni pre~ki za odlu~uvawe po baraweto.<br />

Poa|aj}i od pravnite elementi {to go opredeluvaat propisot,<br />

a spored koi toj treba da sodr`i op{ti normi na odnesuvawe, da ureduva<br />

odnosi na subjektite vo pravoto na op{t na~in i da utvrduva prava<br />

i obvrski na neopredelen broj na subjekti vo pravoto, Sudot oceni<br />

deka osporeniot akt nema karakter na propis vo smisla na iznesenata<br />

ustavna odredba poradi {to ne e podoben za ustavnosudska ocena.<br />

Ottuka, imaj}i ja predvid sodr`inata na osporeniot akt proizleguva<br />

deka istiot ne e propis vo smisla na ~len 110 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, tuku interen akt so koj se ovozmo`uva ostvaruvawe<br />

na rabotata vo edinicite na lokalnata samouprava, poradi {to<br />

inicijativata se otfrla.<br />

947

Voedno, Sudot oceni deka inicijativata se otfrla i od pri~ini<br />

{to osporeniot pravilnik prestanal da va`i i ne e vo primena, poradi<br />

{to odlu~i kako vo to~kata 2 od ova re{enie.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko<br />

Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

948

87. U. br. 24/2006 (19. 04. 2006)<br />

Osporen akt<br />

Odluka za donesuvawe na Detalen urbanisti~ki plan za del od<br />

[estata urbana edinica, Urban blok 1 na grad Ohrid, br. 07-3087/4 od<br />

27. 12. 2005 godina, donesena od Sovetot na op{tina Ohrid - Ohrid<br />

("Slu`ben glasnik na op{tina Ohrid," br. 11/2005)<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Podnositelot na inicijativata najprvo uka`uva deka so Odluka<br />

U. br. 220/2001 od 20. 02. 2002 godina (po inicijativa od istiot podnositel<br />

- Jovanka Barakoska), Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

gi poni{til ~l. 16, 17 i 19 od Odlukata br. 07-416/2 od 14. 08. 2000 godina<br />

na Sovetot na op{tina Ohrid za usvojuvawe na Elaborat za izmeni<br />

i dopolnuvawa na odredbite za sproveduvawe na Detalniot urbanisti~ki<br />

plan za [estata urbana edinica na grad Ohrid, poradi utvrdeni<br />

nezakonitosti vo postapkata za izmena na DUP.<br />

Spored podnositelot na inicijativata, vrz osnova na tie poni-<br />

{teni odredbi od navedenata odluka za izmena na DUP, toga{niot glaven<br />

arhitekt na grad Ohrid sakal vo interes na sopstvenikot na edniot<br />

del od dvoku}ata - Krste Stojanoski, a na {teta na sopstvenikot na<br />

drugiot del od dvoku}ata - Jovanka Barakoska (podnositel i na ovaa<br />

inicijativa), da izdejstvuva ru{ewe na negoviot del od ku}ata.<br />

Vo inicijativata se naveduva deka po intervencija na sopstvenikot<br />

na drugiot del od dvoku}ata - Krste Stojanoski, koj e ~len na Sovetot,<br />

Sovetot na op{tina Ohrid na 27. 12. 2005 godina, vo nezakonska<br />

postapka, povtorno ja donel osporenata odluka za donesuvawe na Detalen<br />

urbanisti~ki plan za del od [estata urbana edinica, urban blok 1<br />

na grad Ohrid, br. 07-2087/4.<br />

Podnositelot na inicijativata smeta deka so toa {to Krste<br />

Stojanoski ne go informiral Sovetot za svojot li~en interes pri<br />

odlu~uvaweto po pra{aweto za izmenata na Detalniot urbanisti~ki<br />

plan za [estata urbana edinica, bil povreden ~l. 44 st. 1 i 2 od Zakonot<br />

za lokalnata samouprava, zaradi postoewe na konflikt na interesi<br />

na ~lenot na Sovetot na op{tinata Ohrid, poradi {to osporenata<br />

odluka bila nezakonita spored Zakonot za lokalna samouprava.<br />

Vo inicijativata ponatamu se naveduva deka vo postapkata za<br />

donesuvawe na osporeniot DUP ne bil izgotven izve{ataj za stru~-<br />

949

nata rasprava i javnata anketa so obrazlo`enie za neprifatenite zabele{ki<br />

od strana na op{tinata, so {to bile povredeni odredbite od<br />

Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe koi se odnesuvaat na<br />

postapkata za donesuvawe i izmena na detalnite urbanisti~ki planovi<br />

na op{tinite.<br />

So osporenata Odluka, spored podnositelot na inicijativata,<br />

se vr{ela dehumanizacija na `ivotniot prostor na gra|anite so {to<br />

se povreduval ~l. 43 od Ustavot - pravoto na zdrava `ivotna sredina.<br />

Vo inicijativata se uka`uva i na povreda na odredbata od ~l. 21<br />

od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe vo vrska so obvrskata<br />

za po~ituvawe na normativite i standardite za ureduvawe na prostorot<br />

pri izgotvuvaweto na urbanisti~kite planovi. Podnositelot<br />

na inicijativata citira pove}e odredbi od Pravilnikot za pobliskata<br />

sodr`ina i na~inot na grafi~ka obrabotka na planovite i za na-<br />

~inot i postapkata za donesuvawe na prostornite i urbanisti~kite<br />

planovi i od Pravilnikot za standardi i normativi za ureduvawe na<br />

prostorot, koi, spored negovo mislewe, ne bile po~ituvani pri izrabotkata<br />

na osporeniot DUP.<br />

Poradi navedenite pri~ini, podnositelot na inicijativata<br />

predlaga Ustavniot sud na Republika Makedonija da ja poni{ti osporenata<br />

odluka.<br />

Podnositelot vo inicijativata istaknuva i posebno barawe za<br />

donesuvawe re{enie za zapirawe na izvr{uvawe na dejstvija za dobivawe<br />

na odobrenie za gradba na Kp. br. 15065 na delot na dvoku}ata na<br />

Krste Stojanoski {to se prezemaat vrz osnova na osporenata odluka,<br />

zatoa {to mo`ele da nastanat seriozni, te{ko otstranlivi posledici<br />

za stabilnosta i sigurnosta na delot na ku}ata na podnositelot na<br />

inicijativata.<br />

Na 31. 03. 2006 godina, podnositelot na inicijativata preku svojot<br />

praven zastapnik, dostavi do Sudot dopolnuvawe na inicijativata<br />

vo koe naveduva deka pri donesuvaweto na osporenata odluka ne bilo<br />

postapeno soglasno ~l. 9 od Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto<br />

i Dojranskoto ezero ("SV SRM," br. 45/1977). Podnositelot<br />

na inicijativata smeta deka pri izgotvuvaweto na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za [estata urbana edinica, Urban modul 1, ne e<br />

izgotven proekt za za{tita na Ohridskoto ezero soglasno navedeniot<br />

zakon, poradi {to Sovetot na op{tinata Ohrid postapil sprotivno na<br />

ovoj zakon koga ja donel osporenata odluka bez pribaveno mislewe od<br />

nadle`niot organ za za{tita na Ohridskoto ezero.<br />

Poradi navedenite pri~ini, podnositelot na inicijativata na<br />

Ustavniot sud mu predlaga da ja oceni zakonitosta na osporenata<br />

Odluka i od aspekt na povreda na Zakonot za za{tita na Ohridskoto,<br />

Prespanskoto i Dojranskoto ezero i da ja poni{ti osporenata odluka<br />

i po toj osnov.<br />

950

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

152/2004 od 2. 03. 2005 godina, povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Odlukata za donesuvawe izmena i dopolna na Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za Urbana edinica 4 - Istok - Struga br. 07-<br />

1127/5 od 3. 07. 2004 godina, donesena od Sovetot na op{tina Struga,<br />

objavena vo "Slu`ben glasnik na op{tina Struga" br. 38/2004 godina.<br />

Istovremeno so Re{enieto bilo zapreno izvr{uvaweto na poedine~nite<br />

akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemeni vrz osnova na osporenata<br />

odluka vo delot za ocenuvawe na me|usebnata soglasnost na<br />

Odlukata so Pravilnikot za pobliska sodr`ina i na~inot na grafi~ka<br />

obrabotka za planot i na~inot na postapkata za donesuvawe na urbanisti~ki<br />

plan ("SV RM," br. 2/2002) i Pravilnikot za standardi i normativi<br />

za planirawe na prostorot ("SV RM," br. 2/2002 i 50/2003)<br />

inicijativata bila otfrlena.<br />

Vo obrazlo`enieto na Re{enieto e navedeno deka: "Imaj}i ja<br />

vo vid izlo`enata fakti~ka i pravna sostojba, kako i celokupnata<br />

prilo`ena dokumentacija vo postapkata, Sudot utvrdi deka so donesuvawe<br />

na osporenata odluka za izmena i dopolnuvawe na DUP UE-4-<br />

istok - Struga, ne mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost<br />

so odredbite od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

bidej}i so donesuvawe na istata se ispo~ituvani site fazi na postapkata<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na DUP, koi {to se predvideni vo<br />

ovoj zakon.<br />

Me|utoa, imaj}i ja predvid odredbata od ~l. 8 st. 1 al. 10 od Ustavot,<br />

od koja proizleguva deka pri ureduvawe i humanizacija na prostorot<br />

se bara po~ituvawe na zakonski propisi koi se odnesuvaat i na<br />

za{tita i unapreduvawe na `ivotnata sredina i na prirodata, Sudot<br />

oceni deka vo postapkata za donesuvawe na urbanisti~ki planovi,<br />

op{tinite Ohrid, Struga, Resen i Dojran treba da gi po~ituvaat i<br />

odredbite od Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto i Dojranskoto<br />

ezero so koi ovie ezera, kako dobro od op{t interes se spomenici<br />

na prirodata i se pod posebna za{tita.<br />

Imaj}i go vo vid faktot {to Sovetot na op{tina Struga vo postapkata<br />

koja prethodela na donesuvawe na osporenata odluka, ne pobarala<br />

mislewe od organot nadle`en za za{tita na prirodnite retkosti,<br />

Sudot oceni deka osnovano mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata<br />

soglasnost so Ustavot i Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto<br />

i Dojranskoto ezero.<br />

Pri donesuvawe na ova re{enie Sudot oceni deka opravdano e<br />

da se o~ekuva deka so izvr{uvaweto na poedine~nite akti i dejstvija<br />

prezemeni vrz osnova na Odlukata mo`e da nastanat te{ko otstranlivi<br />

posledici i deka poradi toa se ispolneti uslovite od ~l. 27 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija za zapirawe na<br />

951

nivnoto izvr{uvawe.<br />

Ponatamu se naveduva deka: "Trgnuvaj}i od sodr`inata na citiranata<br />

ustavna odredba, Sudot oceni deka ne e nadle`en da odlu~uva<br />

dali osporenata Odluka e vo soglasnost so Pravilnikot za pobliska<br />

sodr`ina i na~inot na grafi~ka obrabotka za planot i na~inot na postapkata<br />

za donesuvawe na urbanisti~kiot plan i Pravilnikot za<br />

standardi i normativi za planirawe na prostorot, odnosno ne e nadle-<br />

`en da odlu~uva za me|usebnata soglasnost na aktite od t. 3 od ova re-<br />

{enie, poradi {to vo toj del inicijativata ja otfrli, soglasno ~l. 28<br />

al. 1 od Delovnikot.<br />

2. Identi~na e sudskata praktika i po predmetite U. br. 192/<br />

2004 od 19. 01. 2005 godina, U. br. 81/2005 od 14. 09. 2005, U. br. 97/2004 od<br />

15. 12. 2004, U. br. 109/2005 od 26. 10. 2005 godina.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Osporenata odluka sodr`i 6 ~lena. So ~l. 1 od Odlukata se konstatira<br />

deka se donesuva Detalen urbanisti~ki plan za del od 6-ta<br />

urbana edinica, urban blok 1 - Ohrid, 2005-2010.<br />

So ~l. 2 od Odlukata se opredeluva deka ovoj DUP se opfa}a<br />

prostorot so povr{ina od 3,5 ha. Granici na urbaniot blok se ulicata<br />

"Jane Sandanski" od jugoistok, krak na ulica "Jane Sandanski" od jugozapad,<br />

novoproektirani ulica 1 i 2 i del od ulica "Dame Gruev" od<br />

severozapad i ulicata "Karpo{ Vojvoda" od severoistok.<br />

So ~l.t 3 od Odlukata se predviduva deka Detalniot urbanisti-<br />

~ki plan so tehni~ki broj 235/2003 izraboten od Institutot za urbanizam,<br />

soobra}aj i ekologija "IN-PUMA" - Skopje sodr`i: Grafi~ki<br />

prilozi (sintezen prikaz i sintezen prikaz - infrastrukturni sistemi<br />

i tekstualen del (prostoren koncept, bilansni pokazateli i osnovni<br />

parametri za ureduvawe na prostorot. Grafi~kite prilozi, tekstualniot<br />

del i parametrite za ureduvawe na prostorot se sostaven<br />

del na planot, izgotven spored Zakonot za prostorno i urbanisti~ko<br />

planirawe ("SV RM," br. 4/1996, 27/1997, 18/1999, 102/2000, 53/2001 i 2/<br />

2002).<br />

So ~l. 4 od Odlukata se predviduva deka DUP so site negovi delovi<br />

se ~uva, sledi i realizira vo Sektorot za urbanisti~ko planirawe<br />

i za{tita na `ivotnata sredina na op{tina Ohrid.<br />

So ~l. 5 od Odlukata se opredeluva deka DUP se zaveruva so pe-<br />

~at na Sovetot na op{tina Ohrid i potpis na pretsedatelot na Sovetot<br />

na op{tina Ohrid.<br />

^lenot 6 od Odlukata sodr`i odredba za nejzino vleguvawe vo<br />

sila (osmiot den od denot na objavuvaweto vo "Slu`ben glasnik na<br />

op{tina Ohrid").<br />

952

Fakti~ka sostojba<br />

Nacrt-Detalniot urbanisti~ki plan za del od [estata urbana<br />

edinica, Urban blok 1, Ohrid e izraboten od DOO "IN-PUMA" Institut<br />

za urbanizam, soobra}aj i ekologija, od Skopje, so tehni~ki broj<br />

235-03 vo dekemvri 2003 godina.<br />

Na Nacrt-planot bila izvr{ena Stru~na revizija od strana na<br />

DOO "Poligoproekt-pro" Gostivar vo mart 2004 godina za {to bil<br />

izgotven Izve{taj vo koj bile sodr`ani opredeleni zabele{ki i sugestii.<br />

Izrabotuva~ot na Nacrt DUP "IN-PUMA" vo mart 2004 godina<br />

dal odgovor na stru~nata revizija so koj bile prifateni zabele{-<br />

kite i sugestiite od stru~nata revizija.<br />

Na Nacrt-DUP, Ministerstvoto za transport i vrski dalo<br />

stru~no mislewe br. 13-2896 na 29. 03. 2004 godina, vo koe se dadeni<br />

opredeleni zabele{ki, kako i uka`uvawe deka e potrebno vo Nacrt-<br />

DUP da se vgradat sugestiite i zabele{kite od Stru~nata revizija i<br />

od stru~noto mislewe.<br />

Sektorot za urbanisti~ko planirawe i za{tita na `ivotnata<br />

sredina pri op{tinata Ohrid, po konstatiraweto deka vo planot se<br />

prifateni i vgradeni zabele{kite i sugestiite od stru~nata revizija<br />

i stru~noto mislewe, so zapisnik i zaklu~ok br. 22-1261/31 od 28. 05.<br />

2004 godina go utvrdila Nacrt - Detalniot urbanisti~ki plan za del<br />

od [estata urbana edinica, Urban modul 1 na op{tina Ohrid, 2004-<br />

2009.<br />

Na 28. 05. 2004 gradona~alnikot na op{tina Ohrid donel re{enie<br />

br. 08-1261/32 za organizirawe na javna anketa po Nacrt - DUP koe<br />

bilo objaveno vo dneven vesnik na 22. 06. 2004.<br />

Javnata anketa po Nacrt - DUP bila sprovedena od 23 juni 2004<br />

do 5. 07. 2004 godina.<br />

Na 5. 07. 2004 godina, bila izvr{ena stru~na konsultacija po<br />

Nacrt - DUP, za koja bil izgotven zapisnik br. 22-1261-58 od 4. 11. 2004<br />

godina.<br />

Op{tina Ohrid izgotvila Izve{taj za sprovedenata javna anketa<br />

i stru~na konsultacija br. 08 - 1261/68 od 15. 11. 2004 godina. Vo<br />

Izve{tajot se naveduva deka bile dostaveni 18 anketni listovi so zabele{ki<br />

na planot. Bile prifateni zabele{kite po 8 anketni listovi,<br />

delumno bile prifateni zabele{kite po 5 anketni listovi, a zabele-<br />

{kite po 5 anketni listovi ne bile prifateni. Od Izve{tajot se gleda<br />

deka podnositelot na inicijativata, Jovanka Barakoska dostavila 9<br />

zabele{ki, koi ne bile prifateni, no za koi bil daden odgovor.<br />

Vo Izvestuvaweto za postapuvawe po Izve{tajot od sprovedenata<br />

javna anketa i stru~na konsultacija br. 08-1261/69 od 18 noemvri<br />

2004 se konstatira deka vo predlog planot e postapeno spored obrazlo-<br />

`enieto vo Izve{tajot, odnosno deka prifatenite zabele{ki se vgra-<br />

953

deni vo Predlog planot.<br />

Na 25. 11. 2004 godina, so barawe 08-1261/71 op{tina Ohrid pobarala<br />

soglasnost na Predlog - DUP od Ministerstvoto za transport<br />

i vrski.<br />

Vrz osnova na dostavenata dokumentacija od op{tina Ohrid,<br />

Ministerstvoto za transport i vrski na 23. 12. 2004 godina dalo soglasnost<br />

(br. 13-16537) na Predlog - DUP za del od [estata urbana edinica,<br />

Urban blok 1 vo Ohrid.<br />

Na 27. 12. 2005 godina, Sovetot na op{tinata Ohrid ja donel<br />

osporenata odluka za donesuvawe na detalen urbanisti~ki plan za del<br />

od [estata urbana edinica, urban blok 1, Ohrid 2005-2010.<br />

Po podnesuvaweto na inicijativata, po barawe na Sudot, Sovetot<br />

na op{tina Ohrid so pismo br. 07-421/2 od 21. 03. 2006 godina, do<br />

Ustavniot sud ja dostavi kompletnata dokumentacija {to prethodela<br />

na donesuvawe na osporeniot akt i toa:<br />

Odluka za donesuvawe na DUP br. 07-3087/4 od 27. 12. 2005<br />

godina.<br />

Predlog - plan izgotven od DOO "IN-PUMA" - Skopje, so teh.<br />

Br. 235-2003 od oktomvri 2004 godina.<br />

Soglasnost na Predlog - DUP br. 13-16537 od 30. 11. 2004 godina.<br />

Barawe soglasnost br. 08-1261/71 od 25. 11. 2004 godina.<br />

Nacrt - plan od dekemvri 2003 godina.<br />

Programa za izrabotka na urbanisti~ki planovi br. 07-64/3 od<br />

30. 01. 2004 godina.<br />

Stru~na revizija na Nacrt - plan izgotvena od DOO "Poligoproekt-pro"<br />

- Gostivar od mart 2004 godina.<br />

Odgovor na stru~na revizija od izgotvuva~ot na planot od mart<br />

2004 godina.<br />

Stru~no mislewe od Ministerstvoto za transport i vrski br.<br />

12-2896 od 29. 03. 2004 godina.<br />

Zapisnik i zaklu~ok za utvrduvawe na Nacrt - planot, br. 22-<br />

1261/31 od 28. 05 2004 godina.<br />

Odluka za organizirawe na javna anketa po nacrt planot, br. 22-<br />

1261/32 od 28. 05. 2004 godina.<br />

Soop{tenie za javna anketa za Nacrt - planot objaveno vo pe~aten<br />

medium.<br />

Zapisnik od stru~na konsultacija po Nacrt - planot, br. 22-<br />

1261/58 od 4. 10. 2004 godina;<br />

Izve{taj od javna anketa po Nacrt - planot so stru~na konsultacija,<br />

br. 08-1261/68 od 15. 11 2004 godina;<br />

Izvestuvawe za postapuvawe po Izve{tajot od javnata anketa<br />

br. 08-1261/69 od 18. 11. 2004 godina.<br />

Po dostavuvaweto na dokumentacijata, na 31. 03. 2006 godina,<br />

be{e ostvaren telefonski kontakt so pravnata slu`ba na gradona~alnikot<br />

na op{tina Ohrid vo koj be{e pobarano da dostavat do Sudot pi-<br />

954

smen dokaz za toa dali vo postapkata pri donesuvaweto na osporenata<br />

odluka bilo pribaveno mislewe od nadle`niot organ za za{tita na<br />

prirodnite retkosti, soglasno Zakonot za za{tita na Ohridskoto,<br />

Prespanskoto i Dojranskoto ezero ("SV SRM," br. 45/1977).<br />

Zaklu~no so 10. 04. 2006 godina, do Sudot ne e dostaveno izvestuvawe,<br />

odnosno pismen dokaz deka bilo pribaveno takvo mislewe.<br />

Pravno mislewe<br />

1. Soglasno ~l. 8 st. 1 al. 10 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

ureduvaweto i humanizacijata na prostorot i za{titata i ureduvaweto<br />

na `ivotnata sredina i na prirodata e temelna vrednost na<br />

ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~l. 2 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("SV RM," br. 4/1996, 28/1997, 18/1999, 53/2001 i 45/2002), prostornoto<br />

i urbanisti~koto planirawe e kontinuiran proces koj se obezbeduva<br />

so izrabotuvawe, donesuvawe i sproveduvawe na prostorni i urbanisti~ki<br />

planovi koi me|usebno se usoglasuvaat.<br />

Spored ~l. 7 od Zakonot, vo zavisnost od prostorot {to e predmet<br />

na planirawe se donesuva, pokraj drugite i detalen urbanisti~ki<br />

plan.<br />

Detalniot urbanisti~ki plan, spored ~l. 11 st. 1 od Zakonot, se<br />

donesuva za oddelni delovi od naselenite mesta i drugi podra~ja za koi<br />

e donesen generalen urbanisti~ki plan. Spored sodr`inata na stav 3<br />

od ovaa odredba, detalniot urbanisti~ki plan sodr`i sintezen grafi-<br />

~ki prikaz na planskite re{enija vo granicata na urbanoto podra~je<br />

so bilansni pokazateli za urbanite moduli i infrastrukturata. Detalniot<br />

urbanisti~ki plan, kako plan od ponisko nivo mora da bide usoglasen<br />

so Generalniot urbanisti~ki plan. Vo st. 4 e opredeleno deka<br />

dokumentacijata na detalniot urbanisti~ki plan za postojnata sostojba<br />

i proekciite pretstavuvaat dokumentaciona osnova na planot, koja<br />

zaedno so nacrt - planot se dostavuva na stru~na revizija spored ~l. 19<br />

na ovoj Zakon.<br />

Od sodr`inata na ~l. 17 st. 1 od Zakonot proizleguva deka planovite<br />

od ~l. 7 od ovoj zakon se izrabotuvaat kako nacrt i predlog na<br />

plan, a po nacrtot na detalniot urbanisti~ki plan se sproveduva javna<br />

anketa.<br />

Odluka za javna anketa po nacrt detalniot urbanisti~ki plan<br />

vo op{tinata donesuva gradona~alnikot na op{tinata, po utvrduvawe<br />

na nacrtot na planot od strana na op{tinskata administracija (~l. 17<br />

st. 7).<br />

Spored ~l. 18 od Zakonot, javnata anketa po detalniot urbanisti~ki<br />

plan ja organizira op{tinata i se sproveduva so izlagawe na<br />

planot na javno mesto najmalku 10 dena, vo koj rok zainteresiranite<br />

gra|ani i pravni lica od konkretnoto podra~je opfateno so planot,<br />

955

dostavuvaat pismeni zabele{ki na anketni listovi do organizatorot<br />

na anketata. Za vremeto i mestoto kade }e bide izlo`en planot zadol-<br />

`itelno se objavuva soop{tenie vo javnite glasila. Izve{taj za javnata<br />

anketa za detalnite urbanisti~ki planovi so obrazlo`enie za neprifatenite<br />

zabele{ki izrabotuva op{tinata (st. 4).<br />

Vo smisla na ~l. 19 od Zakonot, na nacrtot na planovite od ~l. 7<br />

od ovoj zakon, pred organiziraweto na stru~nata rasprava, odnosno javnata<br />

anketa, se vr{i stru~na revizija. Stru~nata revizija na urbanisti~kite<br />

planovi spored programata od ~l. 13 na ovoj zakon ja vr{i<br />

stru~na nau~na institucija ili komisija {to ja opredeluva, odnosno<br />

formira ministerot nadle`en za rabotite za ureduvawe na prostorot.<br />

Soglasno ~l. 20 od ovoj Zakon, izmenite i dopolnuvawata na<br />

planovite se vr{at po ista postapka propi{ana za nivnoto donesuvawe,<br />

dokolku so ovoj zakon ne e poinaku uredeno.<br />

Spored ~l. 22 st. 6 i 7 i ~l. 23 od ovoj Zakon, urbanisti~kite<br />

planovi se donesuvaat po izdavaweto soglasnost od Ministerstvoto<br />

nadle`no za rabotite na urbanizmot.<br />

2. Imaj}i gi predvid navedenite zakonski odredbi vo kontekst<br />

na dostavenata dokumentacija i utvrdenata fakti~ka sostojba, smetame<br />

deka postapkata za donesuvawe na Detalniot urbanisti~ki plan za del<br />

od [estata urbana edinica, urban blok 1 na grad Ohrid, br.07-2087/4 od<br />

27. 12. 2005 godina, donesena od Sovetot na op{tina Ohrid e sprovedena<br />

soglasno so Zakonot za prostornoto i urbanisti~koto planirawe,<br />

bidej}i vo postapkata za izgotvuvawe i donesuvawe na osporenata<br />

odluka za navedeniot DUP se ispo~ituvani site fazi na postapkata<br />

predvideni vo ovoj zakon, poradi {to smetame deka ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za nejzinata soglasnost so odredbite od Zakonot za<br />

prostorno i urbanisti~ko planirawe.<br />

Me|utoa, imaj}i ja predvid odredbata od ~l. 8 st. 1 al. 10 od Ustavot,<br />

od koja proizleguva deka pri ureduvawe i humanizacija na prostorot<br />

se bara po~ituvawe na zakonski propisi koi se odnesuvaat i na<br />

za{tita i unapreduvawe na `ivotnata sredina i na prirodata, smetame<br />

deka vo postapkata za donesuvawe na urbanisti~ki planovi, op{tinite<br />

Ohrid, Struga, Resen i Dojran treba da gi po~ituvaat i odredbite od<br />

Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto i Dojranskoto ezero<br />

("Slu`ben vesnik na SRM" br. 45/1977) so koi ovie ezera, kako dobro<br />

od op{t interes se spomenici na prirodata i se pod posebna za{tita.<br />

Soglasno ~l. 1 od Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto<br />

i Dojranskoto ezero, nivnite vodi, krajbre`ija, izvori i vodotoci,<br />

poradi karakteristi~nite odliki i prirodna ubavina, geolo{ki,<br />

geomorfolo{ki, hidrolo{ki, hidrobilo{ki, limnolo{ki i drugi nau~ni<br />

vrednosti, kulturno, estetsko, obrazovno-vospitno, zdravstveno,<br />

rekreativno, turisti~ko i drugo stopansko zna~ewe se proglaseni za<br />

spomenici na prirodata od osobeno zna~ewe za op{testvenata zaednica<br />

i se staveni pod posebna za{tita.<br />

956

Za za{tita na ezerata kako dobra od op{t interes koi se koristat<br />

za zadovoluvawe na op{ti i poedine~ni potrebi, Zakonot predvidel<br />

redica preventivni i drugi merki za za{tita. Me|u drugite, vo ~l.<br />

7 st. 1 al. 5 od Zakonot, se predviduva deka zaradi za{tita na ezerata<br />

se zabranuva vnesuvawe vo ezerata nepre~isteni otpadni vodi od naselenite<br />

mesta i industriski objekti.<br />

Vo ~l. 9 st. 1 od Zakonot se predviduva deka grade`ni, hidromeliorativni,<br />

hortikulturni ili drugi raboti na krajbre`jata na ezerata<br />

mo`at da se izveduvaat samo pod uslovi i na na~in utvrdeni so prostornite<br />

planovi na regionite, prostornite planovi na op{tinite<br />

Ohrid, Struga, Resen i Dojran, urbanisti~kite planovi na naselenite<br />

mesta i urbanisti~kite planovi na podra~jata so specijalna namena,<br />

kako i so propisite za sproveduvawe na ovie planovi.<br />

Soglasno st. 2 na ~l. 9 od istiot zakon, planovite od st. 1 na ovoj<br />

~len se donesuvaat po prethodno pribaveno mislewe od Republi~kiot<br />

zavod za za{tita na prirodnite retkosti.<br />

Imaj}i go vo vid faktot {to Sovetot na op{tina Ohrid vo postapkata<br />

koja prethodela na donesuvawe na osporenata odluka, ne pobaral<br />

mislewe od organot nadle`en za za{tita na prirodnite retkosti,<br />

smetame deka osnovano mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost<br />

so Ustavot i Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto<br />

i Dojranskoto ezero.<br />

3. [to se odnesuva do navodite vo inicijativite za nesoglasnosta<br />

na planot so Pravilnikot za pobliskata sodr`ina i na~inot na<br />

grafi~ka obrabotka na planovite i za na~inot i postapkata za donesuvawe<br />

na prostornite i urbanisti~kite planovi i Pravilnikot za standardi<br />

i normativi za ureduvawe na prostorot, vrz {to e staven glavniot<br />

akcent vo inicijativata, smetame deka Sudot ne e nadle`en da se<br />

proiznesuva po istite, poradi slednoto:<br />

Soglasno ~l. 110 al. 2 od Ustavot na Republika Makedonija, Sudot<br />

odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta na<br />

drugite propisi i na kolektivnite dogovori so ustavot i so zakonite.<br />

Imaj}i ja predvid ovaa odredba od Ustavot, smetame deka Sudot<br />

ne e nadle`en da odlu~uva za me|usebnata soglasnost na propisite od<br />

ist praven rang.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle-<br />

`en da odlu~uva po baraweto.<br />

Imaj}i go predvid faktot deka osporenata odluka za Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za del od [estata urbana edinica, urban blok 1 na<br />

grad Ohrid e od ist praven rang so navedenite pravilnici, smetame<br />

deka inicijativata vo ovoj del treba da bide otfrlena.<br />

Pri donesuvawe na ova re{enie cenime deka e opravdano da se<br />

o~ekuva deka so izvr{uvaweto na poedine~nite akti i dejstvija prezemeni<br />

vrz osnova na osporenata odlukata mo`e da nastanat te{ko otst-<br />

957

anlivi posledici i deka poradi toa se ispolneti uslovite od ~l. 27<br />

od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija za zapirawe<br />

na nivnoto izvr{uvawe.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

Odlukata za donesuvawe na Detalen urbanisti~ki plan za del od [estata<br />

urbana edinica, urban blok 1 na grad Ohrid, br.07-2087/4 od 27. 12.<br />

2005 godina, donesena od Sovetot na op{tina Ohrid,<br />

3. Sudot da go zapre izvr{uvaweto na poedine~nite akti i dejstvija<br />

doneseni, odnosno prezemeni vrz osnova na Odlukata ozna~ena vo<br />

t. 2,<br />

4. Sudot da ja otfrli inicijativata za ocenuvawe na me|usebnata<br />

soglasnost na Odlukata za donesuvawe na Detalen urbanisti~ki<br />

plan ozna~ena vo t. 2 so Pravilnikot za standardi i normativi za ureduvawe<br />

na prostorot ("SV RM," br. 2/2002 i 50/2003) i Pravilnikot za<br />

pobliska sodr`ina i na~inot na grafi~ka obrabotka za planot i na~inot<br />

na postapkata za donesuvawe na urbanisti~ki plan ("SV RM," br.<br />

2/2002).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 27 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija” br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 19 april<br />

2006 godina donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta<br />

na Odlukata za donesuvawe na Detalen urbanisti~ki plan za<br />

del od [estata urbana edinica, urban blok 1 na grad Ohrid, br. 07-<br />

2087/4 od 27 dekemvri 2005 godina, donesena od Sovetot na op{tina<br />

Ohrid i objavena vo "Slu`ben glasnik na op{tina Ohrid," br. 11 od 29<br />

dekemvri 2005 godina;<br />

2. SE ZAPIRA izvr{uvaweto na poedine~nite akti i dejstvija<br />

doneseni, odnosno prezemeni vrz osnova na Odlukata ozna~ena vo to~ka<br />

1 od ova re{enie;<br />

3. SE OTFRLA inicijativata vo delot za ocenuvawe na me|usebnata<br />

soglasnost na Odlukata za donesuvawe na Detalen urbanisti-<br />

~ki plan ozna~ena vo to~ka 1 od ova re{enie, so Pravilnikot za standardi<br />

i normativi za ureduvawe na prostorot ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 2/2002 i 50/2003) i Pravilnikot za pobliska<br />

sodr`ina i na~inot na grafi~ka obrabotka za planot i na~inot na postapkata<br />

za donesuvawe na urbanisti~ki plan ("Slu`ben vesnik na Re-<br />

958

publika Makedonija" br. 2/2002).<br />

4. Jovanka Barakoska od Ohrid, zastapuvana od advokat Marjan<br />

Popeski od Ohrid na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnese<br />

inicijativa za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata<br />

ozna~ena vo to~ka 1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata se uka`uva deka vo postapkata za donesuvawe<br />

na osporeniot Detalen urbanisti~ki plan (DUP) ne bil izgotven izve{taj<br />

za stru~nata rasprava i javnata anketa so obrazlo`enie za neprifatenite<br />

zabele{ki od strana na op{tinata, so {to bile povredeni<br />

odredbite od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

koi se odnesuvaat na postapkata za donesuvawe i izmena na detalnite<br />

urbanisti~ki planovi na op{tinite.<br />

So osporenata odluka, spored podnositelot na inicijativata,<br />

se vr{ela dehumanizacija na `ivotniot prostor na gra|anite so {to<br />

se povreduval ~len 43 od Ustavot - pravoto na zdrava `ivotna sredina.<br />

Vo inicijativata ponatamu se uka`uva na povreda na odredbata<br />

od ~len 21 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe vo vrska<br />

so obvrskata za po~ituvawe na normativite i standardite za ureduvawe<br />

na prostorot pri izgotvuvaweto na urbanisti~kite planovi. Podnositelot<br />

na inicijativata citira pove}e odredbi od Pravilnikot za<br />

pobliskata sodr`ina i na~inot na grafi~ka obrabotka na planovite i<br />

za na~inot i postapkata za donesuvawe na prostornite i urbanisti~kite<br />

planovi i od Pravilnikot za standardi i normativi za ureduvawe<br />

na prostorot, koi, spored negovo mislewe, ne bile po~ituvani<br />

pri izrabotkata na osporeniot DUP.<br />

Poradi navedenite pri~ini, podnositelot na inicijativata<br />

predlaga Ustavniot sud na Republika Makedonija da ja poni{ti osporenata<br />

odluka.<br />

Podnositelot vo inicijativata istaknuva i posebno barawe za<br />

donesuvawe na re{enie za zapirawe na izvr{uvawe na dejstvija za dobivawe<br />

na odobrenie za gradba na Kp. br. 15065 {to se prezemaat vrz<br />

osnova na osporenata odluka, zatoa {to mo`ele da nastanat seriozni,<br />

te{ko otstranlivi posledici za stabilnosta i sigurnosta na delot na<br />

ku}ata na podnositelot na inicijativata.<br />

Vo dopolnuvaweto na inicijativata se naveduva deka pri donesuvaweto<br />

na osporenata odluka ne bilo postapeno soglasno ~len 9 od<br />

Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto i Dojranskoto ezero<br />

("Slu`ben vesnik na socijalisti~a Republika Makedonija" br. 45/<br />

1977) koj sî u{te e vo sila. Podnositelot na inicijativata smeta deka<br />

pri izgotvuvaweto na Detalniot urbanisti~ki plan za [estata urbana<br />

edinica, Urban modul 1, ne e izgotven proekt za za{tita na<br />

Ohridskoto ezero soglasno navedeniot zakon, poradi {to Sovetot na<br />

op{tinata Ohrid postapil sprotivno na ovoj zakon koga ja donel osporenata<br />

odluka bez pribaveno mislewe od nadle`niot organ za za{tita<br />

na Ohridskoto ezero.<br />

959

Poradi navedenite pri~ini, podnositelot na inicijativata mu<br />

predlaga na Ustavniot sud da ja oceni zakonitosta na osporenata odluka<br />

i od aspekt na Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto i<br />

Dojranskoto ezero i da ja poni{ti osporenata odluka i po toj osnov.<br />

5. Sudot na sednicata utvrdi deka osporenata odluka sodr`i 6<br />

~lena. So ~lenot 1 od Odlukata se konstatira deka se donesuva Detalen<br />

urbanisti~ki plan za del od 6-ta urbana edinica, urban blok 1 - Ohrid,<br />

2005-2010. So ~lenot 2 od Odlukata se opredeluva deka so ovoj DUP se<br />

opfa}a prostorot so povr{ina od 3,5 ha. Granici na urbaniot blok se<br />

ulicata "Jane Sandanski" od jugoistok, krak na ulica "Jane Sandanski"<br />

od jugozapad, novoproektirani ulica 1 i 2 i del od ulica "Dame<br />

Gruev" od severozapad i ulicata "Karpo{ Vojvoda" od severoistok. So<br />

~lenot 3 od Odlukata se predviduva deka Detalniot urbanisti~ki plan<br />

so tehni~ki broj 235/2003 izraboten od Institutot za urbanizam, soobra}aj<br />

i ekologija IN-PUMA - Skopje sodr`i: Grafi~ki prilozi (sintezen<br />

prikaz i sintezen prikaz - infrastrukturni sistemi i tekstualen<br />

del (prostoren koncept, bilansni pokazateli i osnovni parametri<br />

za ureduvawe na prostorot). Grafi~kite prilozi, tekstualniot<br />

del i parametrite za ureduvawe na prostorot se sostaven del na planot,<br />

izgotven spored Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 4/1996, 27/1997, 18/<br />

1999, 102/2000, 53/2001 i 2/2002). So ~lenot 4 od Odlukata se predviduva<br />

deka DUP so site negovi delovi se ~uva, sledi i realizira vo Sektorot<br />

za urbanisti~ko planirawe i za{tita na `ivotnata sredina na<br />

op{tina Ohrid. So ~lenot 5 od Odlukata se opredeluva deka DUP se<br />

zaveruva so pe~at na Sovetot na op{tina Ohrid i potpis na pretsedatelot<br />

na Sovetot na op{tina Ohrid. ^lenot 6 od Odlukata sodr`i<br />

odredba za nejzino vleguvawe vo sila (osmiot den od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben glasnik na op{tina Ohrid").<br />

Po podnesuvaweto na inicijativata, Sovetot na op{tina Ohrid<br />

do Ustavniot sud ja dostavi kompletnata dokumentacija {to prethodela<br />

na donesuvawe na osporeniot akt i toa:<br />

Odluka za donesuvawe na DUP br. 07-3087/4 od 27 dekemvri 2005<br />

godina,<br />

Predlog-plan izgotven od DOO "IN-PUMA" - Skopje, so teh.<br />

br. 235-2003 od oktomvri 2004 godina,<br />

Soglasnost na Predlog-DUP br. 13-16537 od 30 noemvri 2004<br />

godina,<br />

Barawe soglasnost br. 08-1261/71 od 25 noemvri 2004 godina,<br />

Nacrt-plan od dekemvri 2003 godina,<br />

Programa za izrabotka na urbanisti~ki planovi br. 07-64/3 od<br />

30 januari 2004 godina,<br />

Stru~na revizija na Nacrt-plan izgotvena od DOO "Poligoproekt-pro"<br />

- Gostivar od mart 2004 godina,<br />

960

Odgovor na stru~na revizija od izgotvuva~ot na planot od mart<br />

2004 godina,<br />

Stru~no mislewe od Ministerstvoto za transport i vrski br.<br />

12-2896 od 29 mart 2004 godina;<br />

Zapisnik i zaklu~ok za utvrduvawe na Nacrt-planot, br. 22-<br />

1261/31 od 28 maj 2004 godina,<br />

Odluka za organizirawe na javna anketa po Nacrt-planot, br. 22<br />

- 1261/32 od 28 maj 2004 godina,<br />

Soop{tenie za javna anketa za Nacrt-planot objaveno vo pe~aten<br />

medium,<br />

Zapisnik od stru~na konsultacija po Nacrt-planot, br. 22-1261/<br />

58 od 4 oktomvri 2004 godina,<br />

Izve{taj od javna anketa po Nacrt-planot so stru~na konsultacija,<br />

br. 08-1261/68 od 15 noemvri 2004 godina,<br />

Izvestuvawe za postapuvawe po Izve{tajot od javnata anketa<br />

br. 08-1261/69 od 18 noemvri 2004 godina,<br />

Vrz osnova na prilo`enata dokumentacija, Sudot utvrdi deka<br />

Nacrt-Detalniot urbanisti~ki plan za del od [estata urbana edinica,<br />

Urban blok 1, Ohrid e izraboten od DOO "IN-PUMA" Institut<br />

za urbanizam, soobra}aj i ekologija, od Skopje, so tehni~ki broj 235-03<br />

vo dekemvri 2003 godina.<br />

Na Nacrt-planot bila izvr{ena stru~na revizija od strana na<br />

DOO "Poligoproekt-pro" Gostivar vo mart 2004 godina za {to bil<br />

izgotven Izve{taj vo koj bile sodr`ani opredeleni zabele{ki i sugestii.<br />

Izrabotuva~ot na Nacrt-DUP "IN-PUMA" vo mart 2004 godina<br />

dal odgovor na stru~nata revizija so koj bile prifateni zabele{-<br />

kite i sugestiite od stru~nata revizija.<br />

Na Nacrt-DUP Ministerstvoto za transport i vrski dalo stru-<br />

~no mislewe br. 13-2896 od 29 mart 2004 godina, vo koe se dadeni opredeleni<br />

zabele{ki, kako i uka`uvawe deka e potrebno vo Nacrt-DUP<br />

da se vgradat sugestiite i zabele{kite od stru~nata revizija i od stru-<br />

~noto mislewe.<br />

Sektorot za urbanisti~ko planirawe i za{tita na `ivotnata<br />

sredina pri op{tinata Ohrid, po konstatiraweto deka vo planot se<br />

prifateni i vgradeni zabele{kite i sugestiite od stru~nata revizija<br />

i stru~noto mislewe, so zapisnik i zaklu~ok br. 22-1261/31 od 28. 05<br />

2004 godina, go utvrdila Nacrt-Detalniot urbanisti~ki plan za del od<br />

[estata urbana edinica, Urban modul 1 na op{tina Ohrid, 2004-2009.<br />

Na 28 maj 2004 gradona~alnikot na op{tina Ohrid donel re{enie<br />

br. 08-1261/32 za organizirawe na javna anketa po Nacrt - DUP koe<br />

bilo objaveno vo dneven vesnik na 22 juni 2004.<br />

Javnata anketa po Nacrt - DUP bila sprovedena od 23 juni 2004<br />

do 5 juli 2004 godina.<br />

961

Na 5 juli 2004 godina bila izvr{ena stru~na konsultacija po<br />

Nacrt - DUP, za koja bil izgotven zapisnik br. 22-1261-58 od 4 oktomvri<br />

2004 godina.<br />

Op{tina Ohrid izgotvila Izve{taj za sprovedenata javna anketa<br />

i stru~na konsultacija br. 08 - 1261/68 od 15 noemvri 2004 godina. Vo<br />

Izve{tajot se naveduva deka bile dostaveni 18 anketni listovi so zabele{ki<br />

na planot. Bile prifateni zabele{kite po 8 anketni listovi,<br />

delumno bile prifateni zabele{kite po 5 anketni listovi, a zabele{kite<br />

po 5 anketni listovi ne bile prifateni. Od Izve{tajot se<br />

gleda deka podnositelot na inicijativata, Jovanka Barakoska dostavila<br />

9 zabele{ki, koi ne bile prifateni, no za koi bil daden odgovor.<br />

Vo Izvestuvaweto za postapuvawe po Izve{tajot od sprovedenata<br />

javna anketa i stru~na konsultacija br. 08-1261/69 od 18 noemvri<br />

2004 se konstatira deka vo predlog planot e postapeno spored obrazlo-<br />

`enieto vo Izve{tajot, odnosno deka prifatenite zabele{ki se vgradeni<br />

vo Predlog-planot.<br />

Na 25 noemvri 2004 godina so barawe 08-1261/71, op{tina Ohrid<br />

pobarala soglasnost na Predlog - DUP od Ministerstvoto za transport<br />

i vrski.<br />

Vrz osnova na dostavenata dokumentacija od op{tina Ohrid,<br />

Ministerstvoto za transport i vrski na 23 dekemvri 2004 godina dalo<br />

soglasnost (br. 13-16537) na Predlog DUP za del od [estata urbana<br />

edinica, Urban blok 1 vo Ohrid.<br />

Na 27 dekemvri 2005 godina Sovetot na op{tinata Ohrid ja donel<br />

osporenata odluka za donesuvawe na detalen urbanisti~ki plan za<br />

del od [estata urbana edinica, urban blok 1, Ohrid 2005-2010. Odlukata<br />

bila objavena vo "Slu`ben glasnik na op{tina Ohrid" br. 11 od<br />

29 dekemvri 2005.<br />

6. Soglasno ~len 8 stav 1 alineja 10 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, ureduvaweto i humanizacijata na prostorot i za{titata i<br />

ureduvaweto na `ivotnata sredina i na prirodata e temelna vrednost<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 2 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 4/1996, 28/ 1997,<br />

18/1999, 53/2001 i 45/2002), prostornoto i urbanističkoto planirawe e<br />

kontinuiran proces koj se obezbeduva so izrabotuvawe, donesuvawe i<br />

sproveduvawe na prostorni i urbanisti~ki planovi koi me|usebno se<br />

usoglasuvaat.<br />

Spored ~len 7 od Zakonot, vo zavisnost od prostorot {to e predmet<br />

na planirawe se donesuva, pokraj drugite i detalen urbanisti~ki<br />

plan.<br />

Detalniot urbanisti~ki plan, spored ~len 11 stav 1 od Zakonot,<br />

se donesuva za oddelni delovi od naselenite mesta i drugi podra~ja za<br />

koi e donesen generalen urbanisti~ki plan. Spored sodr`inata na<br />

stav 3 od ovaa odredba, detalniot urbanisti~ki plan sodr`i sintezen<br />

962

grafi~ki prikaz na planskite re{enija vo granicata na urbanoto podra~je<br />

so bilansni pokazateli za urbanite moduli i infrastrukturata.<br />

Detalniot urbanisti~ki plan, kako plan od ponisko nivo mora da bide<br />

usoglasen so Generalniot urbanisti~ki plan. Vo stavot 4, e opredeleno<br />

deka dokumentacijata na detalniot urbanistièki plan za postojnata<br />

sostojba i proekciite pretstavuvaat dokumentaciona osnova na<br />

planot, koja zaedno so nacrt-planot se dostavuva na stru~na revizija<br />

spored ~len 19 na ovoj Zakon.<br />

Od sodr`inata na ~len 17 stav 1 od Zakonot proizleguva deka<br />

planovite od ~len 7 od ovoj zakon se izrabotuvaat kako nacrt i predlog<br />

na plan, a po nacrtot na detalniot urbanisti~ki plan se sproveduva javna<br />

anketa.<br />

Odluka za javna anketa po nacrt detalniot urbanisti~ki plan<br />

vo op{tinata donesuva gradona~alnikot na op{tinata, po utvrduvawe<br />

na nacrtot na planot od strana na op{tinskata administracija (~len<br />

17 stav 7).<br />

Spored ~len 18 od Zakonot, javnata anketa po detalniot urbanisti~ki<br />

plan ja organizira op{tinata i se sproveduva so izlagawe na<br />

planot na javno mesto najmalku 10 dena, vo koj rok zainteresiranite<br />

gra|ani i pravni lica od konkretnoto podra~je opfateno so planot,<br />

dostavuvaat pismeni zabele{ki na anketni listovi do organizatorot<br />

na anketata. Za vremeto i mestoto kade }e bide izlo`en planot zadol-<br />

`itelno se objavuva soop{tenie vo javnite glasila. Izve{taj za javnata<br />

anketa za detalnite urbanisti~ki planovi so obrazlo`enie za neprifatenite<br />

zabele{ki izrabotuva op{tinata (stav 4).<br />

Vo smisla na ~len 19 od Zakonot, na nacrtot na planovite od<br />

~len 7 od ovoj zakon, pred organiziraweto na stru~nata rasprava, odnosno<br />

javata anketa, se vr{i stru~na revizija. Stru~nata revizija na<br />

urbanisti~kite planovi spored programata od ~lenot 13 na ovoj zakon<br />

ja vr{i stru~na nau~na institucija ili komisija {to ja opredeluva,<br />

odnosno formira ministerot nadle`en za rabotite za ureduvawe na<br />

prostorot.<br />

Soglasno ~len 20 od ovoj zakon, izmenite i dopolnuvawata na<br />

planovite se vr{at po ista postapka propi{ana za nivnoto donesuvawe,<br />

dokolku so ovoj zakon ne e poinaku uredeno.<br />

Spored ~len 22 stav 6 i 7 i ~len 23 od ovoj Zakon, urbanisti-<br />

~kite planovi se donesuvaat po izdavaweto soglasnost od Ministerstvoto<br />

nadle`no za rabotite na urbanizmot.<br />

7. Imaj}i gi predvid navedenite zakonski odredbi vo kontekst<br />

na dostavenata dokumentacija i utvrdenata fakti~ka sostojba, Sudot<br />

utvrdi deka postapkata za donesuvawe na Detalniot urbanisti~ki plan<br />

za del od [estata urbana edinica, urban blok 1 na grad Ohrid, br. 07-<br />

2087/4 od 27 dekemvri 2005 godina, donesena od Sovetot na op{tina<br />

Ohrid e sprovedena soglasno Zakonot za prostornoto i urbanisti~koto<br />

planirawe, bidej}i vo postapkata za izgotvuvawe i donesuvawe na<br />

963

osporenata odluka za navedeniot DUP se ispo~ituvani site fazi na<br />

postapkata predvideni vo ovoj zakon. Od ovie pri~ini Sudot oceni<br />

deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost so odredbite<br />

od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe.<br />

Me|utoa, imaj}i ja predvid odredbata od ~len 8 stav 1 alineja 10<br />

od Ustavot, od koja proizleguva deka pri ureduvawe i humanizacija na<br />

prostorot se bara po~ituvawe na zakonskite propisi koi se odnesuvaat<br />

i na za{tita i unapreduvawe na `ivotnata sredina i na prirodata,<br />

spored Sudot, vo postapkata za donesuvawe na urbanisti~ki planovi,<br />

op{tinite Ohrid, Struga, Resen i Dojran treba da gi po~ituvaat i<br />

odredbite od Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto i Dojranskoto<br />

ezero ("Slu`ben vesnik na Socijalisti~ka Republika Makedonija"<br />

br. 45/1977) so koi ovie ezera, kako dobro od op{t interes se<br />

spomenici na prirodata i se pod posebna za{tita.<br />

Soglasno ~len 1 od Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto<br />

i Dojranskoto ezero, nivnite vodi, krajbre`ija, izvori i vodotoci,<br />

poradi karakteristi~nite odliki i prirodna ubavina, geolo{ki,<br />

geomorfolo{ki, hidrolo{ki, hidrobilo{ki, limnolo{ki, drugi nau-<br />

~ni vrednosti, kulturno, estetsko, obrazovno-vospitno, zdravstveno,<br />

rekreativno, turisti~ko i drugo stopansko zna~ewe se proglaseni za<br />

spomenici na prirodata od osobeno zna~ewe za op{testvenata zaednica<br />

i se staveni pod posebna za{tita.<br />

Za za{tita na ezerata kako dobra od op{t interes koi se koristat<br />

za zadovoluvawe na op{ti i poedine~ni potrebi, Zakonot predvidel<br />

redica preventivni i drugi merki za za{tita. Me|u drugite, vo<br />

~lenot 7 stav 1 alineja 5 od Zakonot, se predviduva deka zaradi za{tita<br />

na ezerata se zabranuva vnesuvawe vo ezerata nepre~isteni otpadni<br />

vodi od naselenite mesta i industriski objekti.<br />

Vo ~lenot 9 stav 1 od Zakonot se predviduva deka grade`ni, hidromeliorativni,<br />

hortikulturni ili drugi raboti na krajbre`jata na<br />

ezerata mo`at da se izveduvaat samo pod uslovi i na na~in utvrdeni so<br />

prostornite planovi na regionite, prostornite planovi na op{tinite<br />

Ohrid, Struga, Resen i Dojran, urbanisti~kite planovi na naselenite<br />

mesta i urbanisti~kite planovi na podra~jata so specijalna namena,<br />

kako i so propisite za sproveduvawe na ovie planovi.<br />

Soglasno stav 2 na ~lenot 9 od istiot zakon, planovite od stav 1<br />

na ovoj ~len se donesuvaat po prethodno pribaveno mislewe od Republi~kiot<br />

zavod za za{tita na prirodnite retkosti.<br />

Imaj}i go vo vid faktot {to Sovetot na op{tina Ohrid vo postapkata<br />

koja prethodela na donesuvawe na osporenata odluka, ne pobaral<br />

mislewe od organot nadle`en za za{tita na prirodnite retkosti,<br />

pred Sudot osnovano se postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost so<br />

Ustavot i Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto i Dojranskoto<br />

Ezero.<br />

964

8. [to se odnesuva do navodite vo inicijatata za nesoglasnosta<br />

na planot so Pravilnikot za pobliskata sodr`ina i na~inot na grafi-<br />

~ka obrabotka na planovite i za na~inot i postapkata za donesuvawe<br />

na prostornite i urbanisti~kite planovi i Pravilnikot za standardi<br />

i normativi za ureduvawe na prostorot, na {to e staven glavniot akcent<br />

vo inicijativata, Sudot oceni deka ne e nadle`en da se proiznesuva<br />

po istite, poradi slednoto:<br />

Soglasno ~len 110 alineja 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Sudot odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot i za soglasnosta<br />

na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so ustavot i so<br />

zakonite.<br />

Imaj}i ja predvid ovaa odredba od Ustavot, Sudot oceni deka ne<br />

e nadle`en da odlu~uva za me|usebnata soglasnost na propisite od ist<br />

praven rang.<br />

Soglasno ~len 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en<br />

da odlu~uva po baraweto.<br />

Imaj}i go predvid faktot deka osporenata odluka za Detalniot<br />

urbanisti~ki plan za del od [estata urbana edinica, urban blok 1 na<br />

grad Ohrid e od ist praven rang so navedenite pravilnici, Sudot oceni<br />

deka inicijativata vo ovoj del treba da bide otfrlena.<br />

9. Pri donesuvawe na ova re{enie Sudot oceni deka e opravdano<br />

da se o~ekuva deka so izvr{uvaweto na poedine~nite akti i dejstvija<br />

prezemeni vrz osnova na osporenata odluka mo`e da nastanat te-<br />

{ko otstranlivi posledici i deka poradi toa se ispolneti uslovite<br />

od ~len 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

za zapirawe na nivnoto izvr{uvawe.<br />

10. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1, 2<br />

i 3 od ova re{enie.<br />

11. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko<br />

Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe po predmetot U. br. 24/2006 so Nacrt - odluka<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 24/<br />

2006 od 19 april 2006 godina povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

i zakonitosta na Odlukata za donesuvawe na Detalen urbanisti~ki<br />

plan za del od [estata urbana edinica, urban blok 1 na grad Ohrid, br.<br />

07-2087/4 od 27 dekemvri 2005 godina, donesena od Sovetot na op{tina<br />

Ohrid i objavena vo "Slu`ben glasnik na op{tina Ohrid" br. 11 od 29<br />

dekemvri 2005 godina, i donese re{enie za zapirawe na izvr{uvaweto<br />

na poedine~nite akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemeni vrz<br />

965

osnova na ovaa odluka.<br />

2. Donositelot na aktot, Sovetot na op{tinata Ohrid vo opredeleniot<br />

rok ne dostavi odgovor po navodite sodr`ani vo re{enieto<br />

za poveduvawe postapka.<br />

3. So ogled na toa {to pravnata i fakti~kata sostojba ne se<br />

promeneti se p r e d l a g a m e<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica zaradi razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ja ukine Odlukata za donesuvawe na Detalen urbanisti~ki<br />

plan za del od [estata urbana edinica, urban blok 1 na grad<br />

Ohrid, br. 07-2087/4 od 27 dekemvri 2005 godina, donesena od Sovetot na<br />

op{tina Ohrid i objavena vo "Slu`ben glasnik na op{tina Ohrid"<br />

br. 11 od 29 dekemvri 2005 godina;<br />

3. Sudot da go stavi nadvor od sila Re{enieto za zapirawe od<br />

izvr{uvawe na podine~nite akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemeni<br />

vrz osnova na odlukata ozna~ena vo to~kata 2 od ovoj predlog.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 21. 06. 2006 godina<br />

donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA Odlukata za donesuvawe na Detalen urbanisti~ki<br />

plan za del od [estata urbana edinica, urban blok 1 na grad<br />

Ohrid, br. 07-2087/4 od 27 dekemvri 2005 godina, donesena od Sovetot na<br />

op{tina Ohrid i objavena vo "Slu`ben glasnik na op{tina Ohrid"<br />

br. 11 od 29 dekemvri 2005 godina;<br />

2. SE STAVA NADVOR OD SILA Re{enieto za zapirawe od<br />

izvr{uvawe na podine~nite akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemeni<br />

vrz osnova na odlukata ozna~ena vo to~kata 1 od ovaa odluka.<br />

3. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

4. Ustavniot sud na Republika Makedonija po inicijativa na<br />

Jovanka Barakoska od Ohrid so Re{enie U. br. 24/2006 od 19 april 2006<br />

godina povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na<br />

Odlukata ozna~ena vo to~kata 1 od ovaa odluka, zatoa {to osnovano se<br />

postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost so Ustavot i Zakonot za za-<br />

{tita na Ohridskoto, Prespanskoto i Dojranskoto Ezero.<br />

5. Sudot na sednicata utvrdi deka osporenata odluka sodr`i 6<br />

~lena. So ~lenot 1 od Odlukata se konstatira deka se donesuva Detalen<br />

urbanisti~ki plan za del od 6-ta urbana edinica, urban blok 1 - Ohrid,<br />

2005-2010. So ~lenot 2 od Odlukata se opredeluva deka ovoj DUP se<br />

966

opfa}a prostorot so povr{ina od 3,5 ha. Granici na urbaniot blok se<br />

ulicata "Jane Sandanski" od jugoistok, krak na ulica "Jane Sandanski"<br />

od jugozapad, novoproektirani ulica 1 i 2 i del od ulica "Dame<br />

Gruev" od severozapad i ulicata "Karpo{ Vojvoda" od severoistok. So<br />

~lenot 3 od Odlukata se predviduva deka Detalniot urbanisti~ki plan<br />

so tehni~ki broj 235/2003 izraboten od Institutot za urbanizam, soobra}aj<br />

i ekologija IN-PUMA - Skopje sodr`i: Grafi~ki prilozi<br />

(sintezen prikaz i sintezen prikaz - infrastrukturni sistemi i tekstualen<br />

del (prostoren koncept, bilansni pokazateli i osnovni parametri<br />

za ureduvawe na prostorot. Grafi~kite prilozi, tekstualniot<br />

del i parametrite za ureduvawe na prostorot se sostaven del na planot,<br />

izgotven spored Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 4/1996, 27/1997, 18/<br />

1999, 102/2000, 53/2001 i 2/2002). So ~lenot 4 od Odlukata se predviduva<br />

deka DUP so site negovi delovi se ~uva, sledi i realizira vo Sektorot<br />

za urbanisti~ko planirawe i za{tita na `ivotnata sredina na<br />

op{tina Ohrid. So ~lenot 5 od Odlukata se opredeluva deka DUP se<br />

zaveruva so pe~at na Sovetot na op{tina Ohrid i potpis na pretsedatelot<br />

na Sovetot na op{tina Ohrid. ^lenot 6 od Odlukata sodr`i<br />

odredba za nejzino vleguvawe vo sila (osmiot den od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben glasnik na op{tina Ohrid").<br />

Vrz osnova na dostavenata dokumentacija od op{tina Ohrid,<br />

Ministerstvoto za transport i vrski na 23 dekemvri 2004 godina dalo<br />

soglasnost (br. 13-16537) na Predlog DUP za del od [estata urbana<br />

edinica, Urban blok 1 vo Ohrid.<br />

Na 27 dekemvri 2005 godina Sovetot na op{tinata Ohrid ja donel<br />

osporenata odluka za donesuvawe na detalen urbanisti~ki plan za<br />

del od [estata urbana edinica, urban blok 1, Ohrid 2005-2010. Odlukata<br />

bila objavena vo "Slu`ben glasnik na op{tina Ohrid" br. 11 od 29<br />

dekemvri 2005.<br />

6. Soglasno ~len 8 stav 1 alineja 10 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, ureduvaweto i humanizacijata na prostorot i za{titata i<br />

ureduvaweto na `ivotnata sredina i na prirodata e temelna vrednost<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 2 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 4/1996, 28/1997,<br />

18/1999, 53/2001 i 45/2002), prostornoto i urbanisti~koto planirawe e<br />

kontinuiran proces koj se obezbeduva so izrabotuvawe, donesuvawe i<br />

sproveduvawe na prostorni i urbanisti~ki planovi koi me|usebno se<br />

usoglasuvaat.<br />

Spored ~len 7 od Zakonot, vo zavisnost od prostorot {to e predmet<br />

na planirawe se donesuva, pokraj drugite i detalen urbanisti~ki<br />

plan.<br />

Detalniot urbanisti~ki plan, spored ~len 11 stav 1 od Zakonot,<br />

se donesuva za oddelni delovi od naselenite mesta i drugi podra~ja za<br />

967

koi e donesen generalen urbanisti~ki plan. Spored sodr`inata na<br />

stav 3 od ovaa odredba, detalniot urbanisti~ki plan sodr`i sintezen<br />

grafi~ki prikaz na planskite re{enija vo granicata na urbanoto podra~je<br />

so bilansni pokazateli za urbanite moduli i infrastrukturata.<br />

Detalniot urbanisti~ki plan, kako plan od ponisko nivo mora<br />

da bide usoglasen so Generalniot urbanisti~ki plan. Vo stavot 4, e<br />

opredeleno deka dokumentacijata na detalniot urbanisti~ki plan za<br />

postojnata sostojba i proekciite pretstavuvaat dokumentaciona osnova<br />

na planot, koja zaedno so nacrt-planot se dostavuva na stru~na revizija<br />

spored ~len 19 na ovoj Zakon.<br />

Od sodr`inata na ~len 17 stav 1 od Zakonot proizleguva deka<br />

planovite od ~len 7 od ovoj zakon se izrabotuvaat kako nacrt i predlog<br />

na plan, a po nacrtot na detalniot urbanisti~ki plan se sproveduva<br />

javna anketa.<br />

Odluka za javna anketa po nacrt detalniot urbanisti~ki plan<br />

vo op{tinata donesuva gradona~alnikot na op{tinata, po utvrduvawe<br />

na nacrtot na planot od strana na op{tinskata administracija (~len<br />

17 stav 7).<br />

Spored ~len 18 od Zakonot, javnata anketa po detalniot urbanisti~ki<br />

plan ja organizira op{tinata i se sproveduva so izlagawe na<br />

planot na javno mesto najmalku 10 dena, vo koj rok zainteresiranite<br />

gra|ani i pravni lica od konkretnoto podra~je opfateno so planot,<br />

dostavuvaat pismeni zabele{ki na anketni listovi do organizatorot<br />

na anketata. Za vremeto i mestoto kade }e bide izlo`en planot zadol`itelno<br />

se objavuva soop{tenie vo javnite glasila. Izve{taj za javnata<br />

anketa za detalnite urbanisti~ki planovi so obrazlo`enie za neprifatenite<br />

zabele{ki izrabotuva op{tinata (stav 4).<br />

Vo smisla na ~len 19 od Zakonot, na nacrtot na planovite od<br />

~len 7 od ovoj zakon, pred organiziraweto na stru~nata rasprava, odnosno<br />

javata anketa, se vr{i stru~na revizija. Stru~nata revizija na<br />

urbanisti~kite planovi spored programata od ~lenot 13 na ovoj zakon<br />

ja vr{i stru~na nau~na institucija ili komisija {to ja opredeluva,<br />

odnosno formira ministerot nadle`en za rabotite za ureduvawe na<br />

prostorot.<br />

Soglasno ~len 20 od ovoj zakon, izmenite i dopolnuvawata na<br />

planovite se vr{at po ista postapka propi{ana za nivnoto donesuvawe,<br />

dokolku so ovoj zakon ne e poinaku uredeno.<br />

Spored ~len 22 stav 6 i 7 i ~len 23 od ovoj Zakon, urbanisti~kite<br />

planovi se donesuvaat po izdavaweto soglasnost od Ministerstvoto<br />

nadle`no za rabotite na urbanizmot.<br />

7. Imaj}i gi predvid navedenite zakonski odredbi vo kontekst<br />

na dostavenata dokumentacija i utvrdenata fakti~ka sostojba, Sudot<br />

utvrdi deka postapkata za donesuvawe na Detalniot urbanisti~ki plan<br />

za del od [estata urbana edinica, urban blok 1 na grad Ohrid, br. 07-<br />

2087/4 od 27 dekemvri 2005 godina, donesena od Sovetot na op{tina<br />

968

Ohrid e sprovedena soglasno Zakonot za prostornoto i urbanisti~koto<br />

planirawe, bidej}i vo postapkata za izgotvuvawe i donesuvawe na<br />

osporenata odluka za navedeniot Detalen urbanisti~ki plan se ispo-<br />

~ituvani site fazi na postapkata predvideni vo ovoj zakon. Od ovie<br />

pri~ini Sudot ne go postavi pra{aweto za nejzinata soglasnost so<br />

odredbite od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe.<br />

Me|utoa, imaj}i ja predvid odredbata od ~len 8 stav 1 alineja 10<br />

od Ustavot, od koja proizleguva deka pri ureduvawe i humanizacija na<br />

prostorot se bara po~ituvawe na zakonskite propisi koi se odnesuvaat<br />

i na za{tita i unapreduvawe na `ivotnata sredina i na prirodata,<br />

spored Sudot, vo postapkata za donesuvawe na urbanisti~ki planovi,<br />

op{tinite Ohrid, Struga, Resen i Dojran treba da gi po~ituvaat<br />

i odredbite od Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto i Dojranskoto<br />

ezero ("Slu`ben vesnik na SRM," br. 45/1977) so koi ovie<br />

ezera, kako dobro od op{t interes se spomenici na prirodata i se pod<br />

posebna za{tita.<br />

Soglasno ~len 1 od Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto<br />

i Dojranskoto ezero, nivnite vodi, krajbre`ija, izvori i vodotoci,<br />

poradi karakteristi~nite odliki i prirodna ubavina, geolo-<br />

{ki, geomorfolo{ki, hidrolo{ki, hidrobilo{ki, limnolo{ki i drugi<br />

nau~ni vrednosti, kulturno, estetsko, obrazovno-vospitno, zdravstveno,<br />

rekreativno, turisti~ko i drugo stopansko zna~ewe se proglaseni<br />

za spomenici na prirodata od osobeno zna~ewe za op{testvenata<br />

zaednica i se staveni pod posebna za{tita.<br />

Za za{tita na ezerata kako dobra od op{t interes koi se koristat<br />

za zadovoluvawe na op{ti i poedine~ni potrebi, Zakonot predvidel<br />

redica preventivni i drugi merki za za{tita. Me|u drugite, vo<br />

~lenot 7 stav 1 alineja 5 od Zakonot, se predviduva deka zaradi za{tita<br />

na ezerata se zabranuva vnesuvawe vo ezerata nepre~isteni otpadni<br />

vodi od naselenite mesta i industriski objekti.<br />

Vo ~lenot 9 stav 1 od Zakonot se predviduva deka grade`ni, hidromeliorativni,<br />

hortikulturni ili drugi raboti na krajbre`jata na<br />

ezerata mo`at da se izveduvaat samo pod uslovi i na na~in utvrdeni so<br />

prostornite planovi na regionite, prostornite planovi na op{tinite<br />

Ohrid, Struga, Resen i Dojran, urbanisti~kite planovi na naselenite<br />

mesta i urbanisti~kite planovi na podra~jata so specijalna namena,<br />

kako i so propisite za sproveduvawe na ovie planovi.<br />

Soglasno stav 2 na ~lenot 9 od istiot zakon, planovite od stav 1<br />

na ovoj ~len se donesuvaat po prethodno pribaveno mislewe od Republi~kiot<br />

zavod za za{tita na prirodnite retkosti.<br />

Imaj}i go vo vid faktot {to Sovetot na op{tina Ohrid vo postapkata<br />

koja prethodela na donesuvawe na osporenata odluka, ne pobaral<br />

mislewe od organot nadle`en za za{tita na prirodnite retkosti,<br />

Sudot utvrdi deka osporenata Odluka ne e vo soglasnost so Ustavot i<br />

Zakonot za za{tita na Ohridskoto, Prespanskoto i Dojranskoto<br />

969

Ezero.<br />

8. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ovaa odluka.<br />

9. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Mahmut Jusufi i sudiite d-r Trendafil Ivanovski, Liljana<br />

Ingilizova-Ristova, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

970

88. U. br. 32/2006 (17. 05. 2006)<br />

Osporen akt<br />

^lenovite 145, 146 i 147 od Zakonot za radiodifuzna dejnost<br />

("SV RM," br. 100/2005).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Podnositelite na inicijativata, koja po barawe na Sudot dopolnitelno<br />

e precizirana, gi sporat ~l. 145, 146 i 147 od Zakonot za radiodifuzna<br />

dejnost od pri~ina {to smetaat deka ne se vo soglasnost so<br />

~l. 55 st. 2 od Ustavot na Republika Makedonija, odnosno deka so<br />

osporenite ~lenovi ne se predviduvale ednakvi prava za site subjekti<br />

na pazarot. Imeno, Republikata trebala da obezbedi ednakva pravna<br />

polo`ba na site subjekti na pazarot, no so re{enijata dadeni vo osporenite<br />

zakonski odredbi subjektite na pazarot ne bile vo ista pravna<br />

polo`ba, so {to na odredeni subjekti im se ovozmo`uvalo da imaat<br />

monopolska polo`ba i monopolsko odnesuvawe, odnosno vo osporenite<br />

~lenovi ne bile predvideni merki protiv monopolskata polo`ba.<br />

Vo inicijativata, isto taka, se naveduva deka osporenite ~lenovi<br />

od Zakonot, ne bile vo soglasnost so ~l. 7 i 12 od Zakonot za obligacionite<br />

odnosi, kako i so ~l. 12 od Zakonot za izvr{uvawe.<br />

Sodr`ina na osporenite ~lenovi od Zakonot<br />

^len 145<br />

Sredstvata za pokrivawe na tro{ocite za sozdavawe i emituvawe<br />

na programite i za tehni~ko-tehnolo{ki razvoj na javniot radiodifuzen<br />

servis, za odr`uvawe, upotreba i razvoj na javnata radiodifuzna<br />

mre`a, za regulirawe i razvoj na radiodifuznata dejnost vo Republika<br />

Makedonija, se obezbeduvaat od radiodifuzna taksa.<br />

Radiodifuzna taksa e javna dava~ka.<br />

Od sredstvata na radiodifuznata taksa se finansiraat slednive<br />

korisnici:<br />

- JP Makedonska radio-televizija,<br />

- JP Makedonska radio difuzija i<br />

- Sovet za radio difuzija.<br />

971

^len 146<br />

Radiodifuzna taksa pla}a:<br />

- sekoe semejno doma}instvo vo Republika Makedonija,<br />

- hoteli i moteli, po edna radiodifuzna taksa za sekoi pet sobi<br />

- pravni lica i sopstvenici na deloven prostor na sekoi 20 vraboteni<br />

ili drugi lica koi go koristat delovniot prostor, po edna radiodifuzna<br />

taksa i<br />

- sopstvenici na ugostitelski i drugi javni objekti opremeni so<br />

radio ili televiziski priemnik, za sekoj priemnik pla}aat po edna<br />

radiodifuzna taksa.<br />

Vladata na Republika Makedonija na predlog na Sovetot za radiodifuzija<br />

}e opredeli koi obvrznici od stav 1 na ovoj ~len vo naseleni<br />

mesta {to ne se pokrieni so radiodifuzni signali nema da pla-<br />

}aat radiodifuzna taksa.<br />

Semejno doma}instvo koe ima slepo lice so o{tetuvawa na vidot<br />

od nad 90% i gluvo lice so o{tetuvawe na sluhot od nad 60 decibeli<br />

utvrdeno soglasno so propisite za invalidskoto osiguruvawe e<br />

oslobedeno od pla}awe na radiodifuzna taksa za stanot vo koj `ivee<br />

negovoto semejno doma}instvo.<br />

^len 147<br />

Rabotite vo vrska so presmetuvaweto, naplatuvaweto i naso~uvaweto<br />

na sredstvata od radiodifuznata taksa na korisnicite od ~lenot<br />

146 na ovoj zakon, kako i vodeweto na registarot na obvrznici za<br />

pla}awe na radiodifuzna taksa, gi vr{i MRT.<br />

MRT vrz osnova na registarot na obvrznici na radiodifuzna<br />

taksa donesuva re{enie koe ima karakter na izvr{na isprava soglasno<br />

so Zakonot za izvr{uvawe, za utvrduvawe na godi{niot iznos na radiodifuznata<br />

taksa so koe obvrznikot se zadol`uva da ja plati vo 12 mese~ni<br />

iznosi. Obvrznikot e dol`en radiodifuznata taksa da ja pla}a<br />

mese~no najdocna do 15 vo mesecot, vo sprotivno za sekoe zadocnuvawe<br />

se pla}a kamata utvrdena so zakon. Naplatata se vr{i na smetka na<br />

MRT koja uplatenite sredstva gi naso~uva na korisnicite navedeni vo<br />

~len 145 na ovoj zakon, vo iznosi utvrdeni vo ~len 149 na ovoj zakon.<br />

972<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 3/<br />

1998 od 9 septemvri 1998 godina ne povede postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na ~l. 70, 71, 72, 74, 75 i 76 od Zakonot za radiodifuzna dejnost<br />

("SV RM," br. 20/1997) i ja otfrli inicijativata za poveduvawe<br />

postapka za ocenuvawe ustavnosta na ~l. 73 i 77 od Zakonot.<br />

Vo obrazlo`enieto na re{enieto me|u drugoto se naveduva: "Vo<br />

~l. 55 st. 1 od Ustavot se garantira slobodata na pazarot i pretpriem-

ni{tvoto, a soglasno st. 2 na ovoj ~len Republikata obezbeduva ednakva<br />

pravna polo`ba na site subjekti na pazarot.<br />

So ogled na toa {to vo ~l. 70 od Zakonot e dozvoleno radiodifuznite<br />

organizacii da se finansiraat od razli~ni izvori, kako i drugite<br />

subjekti na pazarot, Sudot oceni deka so nego ne se sozdavaat mo-<br />

`nosti za neednakvost pome|u radiodifuznite organizacii i drugi subjekti,<br />

nitu se ograni~uva slobodata na pazarot i pretprimni{tvoto,<br />

poradi {to ne mo`e da se postavi pra{aweto za negovata soglasnost<br />

so Ustavot.<br />

Soglasno ~l. 33 od Ustavot sekoj e dol`en da pla}a danok i drugi<br />

javni dava~ki i da u~estvuva vo namiruvaweto na javnite rashodi na<br />

na~in utvrden so zakon.<br />

So ogled na toa {to so osporenite ~lenovi 71 i 72 od Zakonot<br />

se voveduva javna dava~ka za namiruvawe na potrebite na sozdavawe na<br />

op{ti uslovi za razvoj na radiodifuznata dejnost kako javen rashod<br />

prezemen od Republikata so ~l. 7 i se utvrduva na~inot na nejzinoto<br />

pla}awe, Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za nivnata<br />

soglasnost so Ustavot.<br />

Pra{aweto za soglasnosta na ~l. 74 od Zakonot so ~l. 33 od<br />

Ustavot ne mo`e da se postavi i zatoa {to evidencijata na imatelite<br />

na priemnici se nadovrzuva na opredeluvaweto na obvrznikot na taksata<br />

i e tehni~ki uslov za nejzinoto pla}awe.<br />

Kone~no, so ogled na toa {to vo ~l. 76 st. 1 se utvrduva tehnikata<br />

na sobirawe i distribucijata na sredstvata od radiodifuznata taksa,<br />

a st. 2, pak, so svojata upatuva~ka norma se povikuva na primena na<br />

poop{t zakon za postapuvawe vo slu~ai koi ne se regulirani so ovoj<br />

specijalen zakon, a po svojata priroda spa|aat vo sferata na postapkata<br />

za realizacija na dano~nite, odnosno taksenite obvrski, Sudot oceni<br />

deka i ovoj ~len od Zakonot ne e vo nesoglasnost so ~l. 33 od<br />

Ustavot."<br />

Pravno mislewe<br />

Vo ~l. 110 od Ustavot na Republika Makedonija e opredeleno<br />

deka, Ustavniot sud na Republika Makedonija odlu~uva za soglasnosta<br />

na zakonite so Ustavot.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 1 i 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako ne<br />

e nadle`en da odlu~uva za baraweto i ako postojat procesni pre~ki za<br />

odlu~uvawe po inicijativata.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na osporenite odredbi, kako i od<br />

pri~inite za osporuvawe istaknati vo inicijativata, podnositelite<br />

973

na inicijativata, spored na{e mislewe, ne ja sporat sodr`inata na<br />

osporenite zakonski odredbi, tuku naveduvaat {to treba u{te da sodr-<br />

`at istite. Imeno, podnositelite na inicijativata naveduvaat deka<br />

Republika Makedonija treba da prezeme merki protiv monopolskata<br />

polo`ba i odnesuvawe na pazarot, a takvi merki ne se sodr`ani vo<br />

osporenite ~lenovi od Zakonot za radiodifuzna dejnost. Ottuka, proizleguva<br />

deka podnositelite uka`uvaat {to treba da sodr`at osporenite<br />

odredbi, odnosno po svojata sodr`ina kakvi bi trebalo tie zakonski<br />

odredbi da bidat, a za {to Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

soglasno citiranata ustavna odredba ne e nadle`en.<br />

Imeno, pri~inite za osporuvawe navedeni vo inicijativata ne<br />

mo`e da se dovedat vo korelacija so predmetot na ureduvawe na samite<br />

odredbi od ~ija sodr`ina ne proizleguvaat osnovite na osporuvawe na<br />

koi se povikuva podnositelot na inicijativata. Ottuka, smetame deka<br />

ne postojat procesni pretpostavki Sudot da se vpu{ti vo meritorna<br />

ocena na osporenite odredbi, odnosno postojat procesni pre~ki za postapuvawe<br />

po inicijativata.<br />

[to se odnesuva do navodite vo inicijativata deka osporenite<br />

odredbi od Zakonot ne bile vo soglasnost so ~l. 7 i 12 od Zakonot za<br />

obligacionite odnosi, ~l. 12 od Zakonot za izvr{uvawe, smetame deka<br />

stanuva zbor za propisi od ist praven rang, za {to Ustavniot sud soglasno<br />

~l. 110 od Ustavot na Republika Makedonija ne e nadle`en da<br />

odlu~uva za me|usebnata soglasnost na zakonite.<br />

Vrz osnova na navedenoto, se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 145, 146 i 147 od Zakonot za radiodifuzna<br />

dejnost ("SV RM," br. 100/2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 alineja 1 i 3 i 71<br />

od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na<br />

17 i 18 maj 2006 godina, donese<br />

974<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenovite 145, 146 i 147 od Zakonot za radiodifuzna<br />

dejnost ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 100/<br />

2005).<br />

2. Tawa Vasileva, Monika Cvetkovska, Aleksandra Cvetkovska

i Svetlana Despotovska, site od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnesoa inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenovite na zakonot ozna~en vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

Podnositelite na inicijativata, koja po barawe na Sudot dopolnitelno<br />

e precizirana, gi sporat ~lenovite 145, 146 i 147 od Zakonot<br />

za radiodifuzna dejnost od pri~ina {to smetaat deka ne se vo soglasnost<br />

so ~lenot 55 stav 2 od Ustavot na Republika Makedonija, odnosno<br />

deka so osporenite ~lenovi ne se predviduvale ednakvi prava za<br />

site subjekti na pazarot. Imeno, Republikata trebala da obezbedi<br />

ednakva pravna polo`ba na site subjekti na pazarot, no so re{enijata<br />

dadeni vo osporenite zakonski odredbi subjektite na pazarot ne bile<br />

vo ista pravna polo`ba, so {to na odredeni subjekti im se ovozmo`uvalo<br />

da imaat monopolska polo`ba i monopolsko odnesuvawe odnosno,<br />

vo osporenite ~lenovi ne bile predvideni merki protiv monopolskata<br />

polo`ba.<br />

Vo inicijativata, isto taka, se naveduva deka osporenite ~lenovi<br />

od Zakonot, ne bile vo soglasnost so ~lenovite 7 i 12 od Zakonot za<br />

obligacionite odnosi, kako i so ~len 12 od Zakonot za izvr{uvawe.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 145 od Zakonot za<br />

radiodifuzna dejnost sredstvata za pokrivawe na tro{ocite za sozdavawe<br />

i emituvawe na programite i za tehni~ko-tehnolo{ki razvoj na<br />

javniot radiodifuzen servis, za odr`uvawe, upotreba i razvoj na javnata<br />

radiodifuzna mre`a, za regulirawe i razvoj na radiodifuznata<br />

dejnost vo Republika Makedonija, se obezbeduvaat od radiodifuzna<br />

taksa.<br />

Radiodifuzna taksa e javna dava~ka.<br />

Od sredstvata na radiodifuznata taksa se finansiraat slednive<br />

korisnici:<br />

- JP Makedonska radio-televizija,<br />

- JP Makedonska radio difuzija i<br />

- Sovet za radio difuzija.<br />

Spored ~len 146 od istiot zakon radiodifuzna taksa pla}a:<br />

- sekoe semejno doma}instvo vo Republika Makedonija,<br />

- hoteli i moteli, po edna radiodifuzna taksa za sekoi pet<br />

sobi,<br />

- pravni lica i sopstvenici na deloven prostor na sekoi 20 vraboteni<br />

ili drugi lica koi go koristat delovniot prostor, po edna radiodifuzna<br />

taksa i<br />

- sopstvenici na ugostitelski i drugi javni objekti opremeni so<br />

radio ili televiziski priemnik, za sekoj priemnik pla}aat po edna<br />

radiodifuzna taksa.<br />

Vladata na Republika Makedonija na predlog na Sovetot za radiodifuzija<br />

}e opredeli koi obvrznici od stavot 1 na ovoj ~len vo naseleni<br />

mesta {to ne se pokrieni so radiodifuzni signali nema da pla-<br />

975

}aat radiodifuzna taksa.<br />

Semejno doma}instvo koe ima slepo lice so o{tetuvawa na vidot<br />

od nad 90% i gluvo lice so o{tetuvawe na sluhot od nad 60 decibeli<br />

utvrdeno soglasno so propisite za invalidskoto osiguruvawe e<br />

osloboedeno od pla}awe na radiodifuzna taksa za stanot vo koj `ivee<br />

negovoto semejno doma}instvo.<br />

Spored ~len 147 od Zakonot rabotite vo vrska so presmetuvaweto,<br />

naplatuvaweto i naso~uvaweto na sredstvata od radiodifuznata<br />

taksa na korisnicite od ~lenot 146 na ovoj zakon, kako i vodeweto<br />

na registarot na obvrz-nici za pla}awe na radiodifuzna taksa, gi<br />

vr{i MRT.<br />

MRT vrz osnova na registarot na obvrznici na radiodifuzna<br />

taksa donesuva re{enie koe ima karakter na izvr{na isprava soglasno<br />

so Zakonot za izvr{uvawe, za utvrduvawe na godi{niot iznos na radiodifuznata<br />

taksa so koe obvrznikot se zadol`uva da ja plati vo 12 mese~ni<br />

iznosi. Obvrznikot e dol`en radiodifuznata taksa da ja pla}a<br />

mese~no najdocna do 15 vo mesecot, vo sprotivno za sekoe zadocnuvawe<br />

se pla}a kamata utvrdena so zakon. Naplatata se vr{i na smetka na<br />

MRT koja uplatenite sredstva gi naso~uva na korisnicite navedeni vo<br />

~lenot 145 na ovoj zakon, vo iznosi utvrdeni vo ~lenot 149 na ovoj<br />

zakon.<br />

4. Vo ~lenot 110 od Ustavot na Republika Makedonija e opredeleno<br />

deka, Ustavniot sud na Republika Makedonija odlu~uva za soglasnosta<br />

na zakonite so Ustavot.<br />

Soglasno ~len 28 alinei 1 i 3 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata<br />

ako ne e nadle`en da odlu~uva za baraweto i ako postojat procesni<br />

pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na osporenite odredbi, kako i od<br />

pri~inite za osporuvawe istaknati vo inicijativata, podnositelite<br />

na inicijativata, spored Sudot ne ja sporat sodr`inata na osporenite<br />

zakonski odredbi, tuku naveduvaat {to treba u{te da sodr`at istite.<br />

Imeno, podnositelite na inicijativata naveduvaat deka Republika<br />

Makedonija treba da prezeme merki protiv monopolskata polo`ba i<br />

odnesuvawe na pazarot, a takvi merki ne se sodr`ani vo osporenite<br />

~lenovi od Zakonot za radiodifuzna dejnost. Ottuka, proizleguva deka<br />

podnositelite uka`uvaat {to treba da sodr`at osporenite odredbi,<br />

odnosno po svojata sodr`ina kakvi spored niv bi trebalo tie zakonski<br />

odredbi da bidat, a za {to Ustavniot sud na Republika Makedonija soglasno<br />

citiranata ustavna odredba ne e nadle`en.<br />

Imeno, pri~inite za osporuvawe navedeni vo inicijativata ne<br />

mo`e da se dovedat vo korelacija so predmetot na ureduvawe na samite<br />

odredbi od ~ija sodr`ina ne proizleguvaat osnovite na osporuvawe na<br />

koi se povikuva podnositelot na inicijativata. Ottuka, spored Sudot<br />

ne postojat procesni pretpostavki Sudot da se vpu{ti vo meritorna<br />

976

ocena na osporenite odredbi, odnosno postojat procesni pre~ki za postapuvawe<br />

po inicijativata.<br />

[to se odnesuva do navodite vo inicijativata deka osporenite<br />

odredbi od Zakonot ne bile vo soglasnost so ~len 7 i 12 od Zakonot za<br />

obligacionite odnosi, ~len 12 od Zakonot za izvr{uvawe, Sudot oceni<br />

deka stanuva zbor za propisi od ist praven rang, za ~ija me|usebna soglasanost<br />

Sudot, soglasno ~len 110 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

ne e nadle`en da odlu~uva.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

977

978

89. U. br. 64/2006 (17. 05. 2006)<br />

Akti i dejstvija so koi se povredeni slobodite i pravata<br />

Kako akti i dejstvija so koi im bile povredeni slobodite i<br />

pravata za ~ija za{tita e podneseno ova barawe, podnositelite vo baraweto<br />

konkretno go naveduvaat Re{enieto SS@. br. 122/2006 od 2. 02.<br />

2006 godina, doneseno od Apelacioniot sud Skopje i dejstvijata od 15.<br />

07. 2005 godina koi prethodele na donesuvawe na ova re{enie.<br />

Priini za podnesuvawe na baraweto:<br />

Spored navodite sodr`ani vo baraweto za za{tita na slobodite<br />

i pravata, na dvajcata podnositeli ne im bilo dostaveno Re{enieto<br />

St. br. 71/96 od 15 juli 2005 godina doneseno od Osnovniot sud Veles,<br />

iako za toa, vo svojstvo na doveriteli na ste~ajnata masa na ste~ajniot<br />

dol`nik "Grafi~ar" AD-Veles, pove}e pati se obra}ale do Ste~ajniot<br />

sovet. Isto taka, ne im bile dostaveni nitu ostanatite sporni i<br />

somnitelni odluki vo vrska so ste~ajnata postapka, "osobeno so kriminalnata<br />

proda`ba na celokupniot imot na ste~ajniiot dol`nik."<br />

So navedenite akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemani od<br />

strana na slu`benite lica vo ste~ajnata postapka, podnositelite na<br />

barawata bile grubo diskriminirani, odnosno im bile uzurpirani i<br />

o{teteni nivnite prava i slobodi utvrdeni vo ~l. 8, 9, 15, 24 i 30 od<br />

Ustavot. So ovie akti i dejstvija, spored navodite vo baraweto, isto<br />

taka, seriozno se doveduvale vo pra{awe i temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija utvrdeni vo ~l. 8 od Ustavot.<br />

Kako dokaz za navedenoto, kon baraweto za za{tita na slobodite<br />

i pravata podnositelite prilo`uvaat soodvetna dokumentacija i<br />

predlagaat i uvid vo spisite na ste~ajniot predmet St. br. 71/96.<br />

Na krajot, podnositelite na baraweto baraat Ustavniot sud da<br />

gi prezeme site potrebni dejstvija za za{tita na navedenite prava i<br />

slobodi, "so nade` deka na toj na~in }e bidat za{titeni i temelnite<br />

vrednosti na dr`avata i aktuelnite aktivnosti za nejzinoto integrirawe<br />

vo Evropskata unija i nejzinite institucii."<br />

Fakti~ka sostojba<br />

Kon baraweto za za{tita na slobodite i pravata kako dokazi se<br />

prilo`eni slednite akti :<br />

979

1. @alba od doveritelite ("Ekonomski promet" - Veles, ~ij zakonski<br />

zastapnik e Todor @abev i Boris Mladenovski) izjavena protiv<br />

Re{enieto St. br. 71/96 od 15. 07. 2005 godina, doneseno od Ste~ajniot<br />

sovet na dol`nikot "Grafi~ar" AD vo ste~aj - Veles,<br />

2. Predlog od doveritelite za dopolnuvawe na Re{enieto SS@.<br />

br. 2102/05 od 15. 12. 2005 godina, doneseno od Apelacioniot sud Skopje,<br />

3. Re{enie SS@. br.122/06 od 2. 02. 2006 godina, doneseno od<br />

Apelacioniot sud Skopje,<br />

4. Podnesok od doveritelite, odnosno prigovor na odluki na<br />

ste~ajniot sudija i ste~ajniot upravnik i barawe za nivno usoglasuvawe<br />

so zakon, podnesen do Osnovniot sud Veles, i<br />

5. Podnesok, odnosno pretstavka do Javniot obvinitel na Republika<br />

Makedonija za nepostapuvawe na Osnovnoto javno obvinitelstvo<br />

vo Veles po podneseni krivi~ni prijavi za organiziran kriminal i<br />

korupcija.<br />

Od uvidot vo navedenite akti, odnosno dokazi proizleguva slednata<br />

fakti~ka sostojba:<br />

Podnositelite na baraweto "Ekonomski promet" - Veles ~ij zakonski<br />

zastapnik e Todor @abev i Boris Mladenovski, se doveriteli<br />

vo postapkata {to se vodi protiv ste~ajniot dol`nik "Grafi~ar" -<br />

AD Veles. Vo toa svojstvo, a vo vrska so ste~ajnata postapka podnositelite<br />

na baraweto inicirale soodvetni drugi sudski postapki (gra-<br />

|anski i krivi~ni) od koi nekoi se zavr{eni, a drugi se u{te se vo tek.<br />

Me|u postapkite {to tie gi inicirale e i postapkata {to se<br />

vodela po nivnata `alba po koja e doneseno Re{enieto SS@. br. 122/<br />

06 od 2. 02. 2006 godina na Apelacioniot sud Skopje, koe se poso~uva<br />

kako akt so koj im bile povredeni slobodite i pravata za koi podnositelite<br />

na baraweto baraat za{tita od Ustavniot sud na Republika Makedonija.<br />

Spored izrekata, so ova re{enie `albata na doveritelite<br />

"Ekonomski promet" - Veles i Boris Mladnovski od Veles, izjavena<br />

protiv re{enieto na Osnovniot sud Veles St. br. 71/96 od 15. 07. 2005<br />

godina, se otfrla kako nenavremena. So ova re{enie se otfrla kako<br />

nedozvolen i predlogot na istite doveriteli za dopolnuvawe na re{enieto<br />

na Apelacioniot sud Skopje, SS@. br. 2102/05 od 15. 12. 2005<br />

godina.<br />

980<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Sudot so Re{enie U. br. 53/2005 od 13 i 14. 04. 2005 godina, go<br />

otfrlil baraweto na Boris Mladenovski i Todor @abev dvajcata od<br />

Veles za za{tita na slobodite i pravata utvrdeni vo ~l. 110 al. 3 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Spored navodite vo toga{ podnesenoto barawe od dvajcata podnositeli,<br />

nivnite slobodi i prava im bile povredeni so dejstvijata na<br />

Osnovniot sud Veles i na Apelacioniot sud Skopje prezemani vo pos-

tapka po izjavena `alba KS. br. 91/2005. Imeno, so prezemenite dejstvija<br />

podnositelite na baraweto bile staveni vo kategorija na gra|ani<br />

od "vtor red" i so toa im bilo povredeno pravoto na socijalna pripadnost,<br />

pravoto na sudska za{tita, kako i pravata od raboten odnos.<br />

Ustavniot sud oceni deka vo konkretniot slu~aj nivnoto barawe<br />

vo su{tina ne se odnesuvalo na za{tita od diskriminacija po osnov<br />

na nivnata socijalna i politi~ka pripadnost, tuku za ispituvawe na<br />

zakonitosta na rabotite i aktite (re{enija i drugi odluki) na sudovite<br />

koi {to postapuvale po nivnite barawa, odnosno predlozi vo<br />

procesnata i vo krivi~nata postapka. Poradi toa {to Ustavniot sud<br />

ne e nadle`en da postapuva za toa, baraweto im bilo otfrleno soglasno<br />

~l. 28 al. 1 od Delovnikot.<br />

2. Sudot so Re{enie U. br. 203/2000 od 13. 12. 2000 godina, go<br />

otfrli baraweto na Boris Mladenovski od Veles za za{tita na slobodi<br />

i prava utvrdeni vo ~l. 9 i ~l. 24 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Od obrazlo`enieto na ova re{enie proizleguva deka Sudot razgleduvaj}i<br />

go baraweto utvrdil deka istoto ne se odnesuvalo za za{tita<br />

na slobodi i prava utvrdeni vo ~l. 110 st. 3 od Ustavot, pa poradi<br />

nenadle`nost go otfrlil.<br />

3. Sudot so Re{enie U. br. 164/2004 od 10. 11. 2004 godina, go<br />

otfrlil baraweto na Boris Mladenovski od Veles za za{tita na slobodite<br />

i pravata od ~l. 110 al. 3 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

{to se odnesuvaat na zabranata na diskriminacija po osnov na socijalna<br />

i politi~ka pripadnost.<br />

Baraweto bilo podneseno protiv konkretni presudi na Osnovniot<br />

sud Ko~ani i Apelacioniot sud [tip, so koi podnositelot na baraweto<br />

bil diskriminiran po osnov na socijalnata i politi~ka pripadnost,<br />

a istovrmeno bile povredeni i negovite prava koi {to kako<br />

o{teten gi imal spored Zakonot za krivi~nata postapka.<br />

Spored obrazlo`enieto na ova re{enie, baraweto za za{tita<br />

na slobodite i pravata e otfrleno zatoa {to bilo podneseno po istekot<br />

na rokot utvrden vo ~l. 51 od Delovnikot na Sudot.<br />

Od navedenoto proizleguva deka Sudot dosega odlu~uval vo tri<br />

predmeti za za{tita na slobodi i prava vo koi kako podnositel se javuval<br />

Boris Mladenovski od Veles, so toa {to vo prviot predmet toj<br />

se javuva kako podnositel zaedno so Todor @abev.<br />

4. Imaj}i predvid deka Todor @abev vo ovoj predmet se javuva<br />

vo svojstvo na zakonski zastapnik na pravnoto lice "Ekonomski promet"<br />

- Veles, kako soodveten slu~aj koga baraweto za za{tita se odnesuva<br />

na pravno lice, od ustavnosudskata praktika go naveduvame sledniov<br />

predmet.<br />

Sudot so Re{enie U. br. 13/2004 od 10 i 11. 03. 2004 godina, go<br />

otfrli baraweto na: a) Abdula Jusufoski od Ohrid za za{tita na slobodite<br />

i pravata povredeni so presuda na Apelacioniot sud vo Bitola<br />

981

G. br. 2381/2003 od 21. 10. 2003 godina, i b) ZZ "Monter" od Ohrid koe<br />

ne pretstavuva praven subjekt vo smisla na ~l. 110 al. 3 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija.<br />

Vo obrazlo`enieto na ova re{enie, me|u drugoto, se naveduva<br />

deka "vo odnos na baraweto za priznavawe na pravoto na pravno lice<br />

da bara za{tita na slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot, soglasno<br />

~l. 110 al. 3 od Ustavot i ~l. 51 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, jasno proizleguva deka Ustavniot sud gi {titi<br />

slobodite i pravata samo na ~ovekot i gra|aninot."<br />

982<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 al. 3 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija gi {titi slobodite i pravata<br />

na ~ovekot i gra|aninot {to se odnesuvaat na slobodata na veruvaweto,<br />

sovesta, mislata i javnoto izrazuvawe na mislata, politi~koto<br />

zdru`uvawe i dejstvuvawe i zabranata na diskriminacija na gra|anite<br />

po osnov na pol, rasa, verska, nacionalna, socijalna i politi~ka pripadnost.<br />

Spored ~l, 51 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, sekoj gra|anin {to smeta deka so poedine~en akt mu e<br />

povredeno pravo ili sloboda utvrdeni vo ~l. 110 al. 3 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija mo`e da bara za{tita od Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija vo rok od dva meseci od denot na dostavuvaweto na<br />

kone~en ili pravosilen poedine~en akt, odnosno od denot na doznavawe<br />

za prezemawe dejstie so koe e storena povredata, no ne podocna od<br />

pet godini od denot na negovoto prezemawe.<br />

Od navedenite ustavni i delovni~ki odredbi proizleguva deka<br />

Ustavniot sud ne e nadle`en da gi {titi site utvrdeni so Ustavot<br />

osnovni slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot, tuku samo onie koi<br />

se decidno navedeni vo ~l. 110 al. 3 od Ustavot.<br />

Od ovie odredbi, isto taka, proizleguva deka Sudot e nadle`en<br />

da gi {titi slobodite i pravata samo na ~ovekot i gra|aninot, a ne i<br />

na pravnite lica {to tie kako posebni subjekti vo pravniot promet<br />

mo`at da gi imaat.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, a vo toj kontekst razgleduvaj}i<br />

go baraweto za za{tita na slobodite i pravata podneseno od Todor<br />

@abev, vo svojstvo na ovlasten zastapnik na "Ekonomski promet" -<br />

DOOEL eksport-import od Veles i od Boris Mladenovski od Veles,<br />

mo`e da se konstatira deka baraweto, iako e nasloveno kako barawe za<br />

za{tita na slobodite i pravata utvrdeni vo ~l. 110 al. 3 od Ustavot,<br />

sepak od negovata sodr`ina proizleguva deka podnositelite na baraweto<br />

ne se povikuvaat jasno i decidno na niedna od tie slobodi i prava,<br />

osven {to samo na edno mesto popatno naveduvaat deka bile diskriminirani<br />

(bez da navedat podatoci i dokazi po koj osnov bile diskri-

minirani).<br />

Naprotiv, spored navodite sodr`ani vo baraweto proizleguva<br />

deka toa vo su{tina se odnesuva na za{tita na temelnite vrednosti na<br />

ustavniot poredok na Republika Makedonija utvrdeni vo ~l. 8, na pravoto<br />

na ednakvost utvrdeno vo ~l. 9, potoa na pravoto na `alba utvrdeno<br />

vo ~l. 15, pravoto na podnesuvawe pretstavki i dobivawe na odgovor<br />

utvrdeno vo ~l. 24, kako i na pravoto na sopstvenost utvrdeno vo<br />

~l. 30 od Ustavot, koi prava, pak, ne spa|aat vo korpusot na slobodite i<br />

pravata za ~ija za{tita soglasno ~l. 110 al. 3 od Ustavot e nadle`en<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija.<br />

Razgleduvaj}i go baraweto, mo`e da se konstatira deka vo konkretniot<br />

slu~aj so ova barawe istovremeno se bara za{tita na site navedeni<br />

prava i na pravnoto lice "Ekonomski promet" - DOOEL eksport-import<br />

- Veles, zastapuvano od Todor @abev.<br />

Ottuka, so ogled na toa {to vo ovoj slu~aj baraweto za za{tita<br />

na slobodite i pravata podneseno od Boris Mladenovski od Veles ne<br />

se odnesuva za za{tita na slobodi i prava utvrdeni vo ~l. 110 al. 3 od<br />

Ustavot, tuku za drugi prava ~ija za{tita ne e vo nadle`nost na Ustavniot<br />

sud, spored na{e mislewe sleduva deka soglasno ~l. 28 al. 1 od<br />

Delovnikot toa treba da se otfrli.<br />

Od druga strana, so ogled na toa {to soglasno ~l. 110 al. 3 od<br />

Ustavot i ~l. 51 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

jasno proizleguva deka Ustavniot sud gi {titi slobodite i pravata<br />

samo na ~ovekot i gra|aninot, a ne i pravata na pravnite lica,<br />

smetame deka baraweto za za{tita na pravata na "Ekonomski promet"<br />

DOOEL eksport-import - Veles, podneseno od Todor @abev, kako negov<br />

ovlasten zastapnik bez ograni~uvawe, isto taka, treba da se otfrli<br />

poradi nenadle`nost na Sudot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da go otfrli baraweto na:<br />

a) Boris Mladenovski od Veles za za{tita na slobodite i pravata<br />

povredeni so Re{enieto SS@. br. 122/2006 od 2. 02. 2006 godina, na<br />

Apelacioniot sud Skopje i dejstvijata koi prethodele na donesuvaweto<br />

na ova re{enie.<br />

b) "Ekonomski promet" DOOEL eksport-import od Veles, zastapuvano<br />

od Todor @abev, koe ne pretstavuva praven subjekt vo smisla<br />

na ~l. 110 al. 3 od Ustavot.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 71 i ~len 28 alineja 1, a vo<br />

vrska so ~lenot 68 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 70/1992) na<br />

sednicata odr`ana na 17 i 18 maj 2006 godina, donese<br />

983

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA baraweto na:<br />

a) Boris Mladenovski od Veles za za{tita na slobodite i pravata<br />

povredeni so Re{enieto SS@. br. 122/2006 od 2 fevruari 2006 godina<br />

na Apelacioniot sud Skopje i dejstvijata koi prethodele na donesuvaweto<br />

na ova re{enie i<br />

b) "Ekonomski promet" DOOEL eksport-import od Veles, zastapuvano<br />

od Todor @abev, koe nema praven subjektivitet vo smisla na<br />

~len 110 alineja 3 od Ustavot.<br />

2. Todor @abev, zakonski zastapnik na pravnoto lice "Ekonomski<br />

promet" od Veles i Boris Mladenovski od Veles na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija mu podnesoa barawe za za{tita na slobodi<br />

i prava utvrdeni vo ~lenot 110 alineja 3 od Ustavot.<br />

Podnositelite vo baraweto kako akti i dejstvija so koi im<br />

bile povredeni slobodite i pravata konkretno go naveduvaat Re{enieto<br />

SS@. br. 122/2006 od 2 fevruari 2006 godina doneseno od Apelacioniot<br />

sud Skopje i dejstvijata od 15 juli 2005 godina koi prethodele na<br />

donesuvawe na ova re{enie.<br />

Spored navodite sodr`ani vo baraweto za za{tita na slobodite<br />

i pravata pri~inite za podnesuvawe na ova barawe se {to na dvajcata<br />

podnositeli ne im bilo dostaveno Re{enieto St. br. 71/96 od 15<br />

juli 2005 godina doneseno od Osnovniot sud Veles, iako za toa, vo svojstvo<br />

na doveriteli na ste~ajnata masa na ste~ajniot dol`nik "Grafi-<br />

~ar" AD-Veles, pove}e pati se obra}ale do Ste~ajniot sovet. Isto<br />

taka, ne im bile dostaveni nitu ostanatite sporni i somnitelni odluki<br />

vo vrska so ste~ajnata postapka, "osobeno so kriminalnata proda-<br />

`ba na celokupniot imot na ste~ajniot dol`nik," kako {to se naveduva<br />

vo baraweto.<br />

Ponatamu, vo baraweto se naveduva deka so ovie akti i dejstvija<br />

na slu`benite lica vo ste~ajnata postapka podnositelite na baraweto<br />

bile grubo diskriminirani, odnosno im bile uzurpirani i o{teteni<br />

nivnite prava i slobodi utvrdeni vo ~lenovite 8, 9, 15, 24 i 30 od Ustavot.<br />

So ovie akti i dejstvija, spored navodite vo baraweto seriozno se<br />

doveduvale vo pra{awe i temelnite vrednosti na ustavniot poredok na<br />

Republika Makedonija utvrdeni vo ~lenot 8 od Ustavot.<br />

Kako dokaz za navedenoto, kon baraweto za za{tita na slobodite<br />

i pravata podnositelite prilo`ija soodvetna dokumentacija i predlagaat<br />

uvid vo spisite na ste~ajniot predmet St. br. 71/96.<br />

3. Sudot na sednicata, vrz osnova na prilo`enata dokumentacija<br />

utvrdi deka podnositelite na baraweto "Ekonomski promet" - Veles<br />

~ij zakonski zastapnik e Todor @abev i Boris Mladenovski, se doveriteli<br />

vo postapkata {to se vodi protiv ste~ajniot dol`nik "Grafi-<br />

~ar" - AD Veles. Vo toa svojstvo, a vo vrska so ste~ajnata postapka<br />

podnositelite na baraweto inicirale soodvetni drugi sudski postap-<br />

984

ki (gra|anski i krivi~ni) od koi nekoi se zavr{eni, a drugi se u{te se<br />

vo tek.<br />

Me|u postapkite {to tie gi inicirale e i postapkata {to se<br />

vodela po nivnata `alba po koja e doneseno Re{enieto SS@. br. 122/<br />

06 od 2 fevruari 2006 godina na Apelacioniot sud Skopje, koe se poso-<br />

~uva kako akt so koj im bile povredeni slobodite i pravata za koi podnositelite<br />

na baraweto baraat za{tita od Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija. Spored izrekata, so ova re{enie `albata na doveritelite<br />

"Ekonomski promet" - Veles i Boris Mladenovski od Veles,<br />

izjavena protiv re{enieto na Osnovniot sud Veles St. br. 71/96 od 15<br />

juli 2005 godina, se otfrla kako nenavremena. So ova re{enie se otfrla<br />

kako nedozvolen i predlogot na istite doveriteli za dopolnuvawe<br />

na re{enieto na Apelacioniot sud Skopje, SS@. br. 2102/05 od 15 dekemvri<br />

2005 godina.<br />

4. Soglasno ~len 110 alineja 3 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija gi {titi slobodite i<br />

pravata na ~ovekot i gra|aninot {to se odnesuvaat na slobodata na<br />

uveruvaweto, sovesta, mislata i javnoto izrazuvawe na mislata, politi~koto<br />

zdru`uvawe i dejstvuvawe i zabranata na diskriminacija na<br />

gra|anite po osnov na pol, rasa, verska, nacionalna, socijalna i politi~ka<br />

pripadnost.<br />

Spored ~len 51 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, sekoj gra|anin {to smeta deka so poedine~en akt mu e povredeno<br />

pravo ili sloboda utvrdeni vo ~len 110 alineja 3 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija mo`e da bara za{tita od Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija vo rok od dva meseci od denot na dostavuvaweto<br />

na kone~en ili pravosilen poedine~en akt, odnosno od denot na doznavawe<br />

za prezemawe dejstvie so koe e storena povredata, no ne podocna<br />

od pet godini od denot na negovoto prezemawe.<br />

Od navedenite ustavni i delovni~ki odredbi proizleguva deka<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija ne e nadle`en da gi {titi<br />

site utvrdeni so Ustavot osnovni slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot,<br />

tuku samo onie koi se decidno navedeni vo ~lenot 110 alineja 3<br />

od Ustavot.<br />

Od ovie odredbi, isto taka, proizleguva deka Sudot e nadle`en<br />

da gi {titi slobodite i pravata samo na ~ovekot i gra|aninot, a ne e i<br />

na pravnite lica {to tie kako posebni subjekti vo pravniot promet<br />

mo`at da gi imaat.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, a vo toj kontekst razgleduvaj}i<br />

go baraweto za za{tita na slobodite i pravata podneseno od Todor<br />

@abev, vo svojstvo na ovlasten zastapnik na "Ekonomski promet" -<br />

DOOEL eksport-import od Veles i od Boris Mladenovski od Veles,<br />

Sudot utvrdi deka baraweto, iako e nasloveno kako barawe za za{tita<br />

na slobodite i pravata utvrdeni vo ~lenot 110 alineja 3 od Ustavot,<br />

podnositelite vo nego voop{to ne se povikuvaat na niedna od tie slo-<br />

985

odi i prava, osven {to samo na edno mesto popatno naveduvaat deka<br />

bile diskriminirani (bez da navedat podatoci i dokazi po koj osnov<br />

bile diskriminirani).<br />

Zatoa, spored navodite sodr`ani vo baraweto proizleguva deka<br />

toa vo su{tina se odnesuva na za{tita na temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija utvrdeni vo ~lenot 8, na pravoto<br />

na ednakvost utvrdeno vo ~len 9, potoa na pravoto na `alba utvrdeno<br />

vo Amandman XXI, pravoto na podnesuvawe pretstavki i dobivawe<br />

na odgovor utvrdeno vo ~len 24, kako i na pravoto na sopstvenost utvrdeno<br />

vo ~lenot 30 od Ustavot, koi prava, pak, ne spa|aat vo korpusot<br />

na slobodite i pravata za ~ija za{tita soglasno ~len 110 alineja 3 od<br />

Ustavot e nadle`en Ustavniot sud na Republika Makedonija.<br />

Razgleduvaj}i go baraweto, Sudot isto taka, utvrdi deka vo konkretniot<br />

slu~aj so ova barawe istovremeno se bara za{tita na site navedeni<br />

prava i na pravnoto lice "Ekonomski promet" - DOOEL eksport-import<br />

- Veles, zastapuvano od Todor @abev.<br />

Ottuka, so ogled na toa {to vo ovoj slu~aj baraweto za za{tita<br />

na slobodite i pravata podneseno od Boris Mladenovski od Veles ne<br />

se odnesuva za za{tita na slobodi i prava utvrdeni vo ~len 110 alineja<br />

3 od Ustavot, tuku za drugi prava ~ija za{tita ne e vo nadle`nost na<br />

Ustavniot sud, soglasno ~len 28 alineja 1 od Delovnikot Sudot odlu~i<br />

istoto da go otfrli.<br />

So ogled na toa {to soglasno ~len 110 alineja 3 od Ustavot i<br />

~len 51 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

jasno proizleguva deka Ustavniot sud gi {titi slobodite i pravata<br />

samo na ~ovekot i gra|aninot, a ne i pravata na pravnite lica, Sudot<br />

odlu~i da go otfrli i baraweto za za{tita na pravata na "Ekonomski<br />

promet" DOOEL eksport-import - Veles, podneseno od Todor @abev,<br />

kako negov ovlasten zastapnik bez ograni~uvawe, poradi nenadle`nost.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Liljana Ingilizova-Ristova i sudiite d-r Trendafil Ivanovski,<br />

Mahmut Jusufi, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

986

90. U. br. 154/2005 (17. 05. 2006)<br />

Osporen akt<br />

^len 129 st. 1 vo delot: "Sovetot na op{tinata i Sovetot na<br />

gradot Skopje, ja propi{uvaat visinata na nadomestokot koj treba da<br />

go pla}aat operatorite na instalaciite so B - integrirana ekolo{ka<br />

dozvola" od Zakonot za `ivotnata sredina ("SV RM," br. 53/2005).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata osporenata odredba nemala<br />

ustavna osnova, bidej}i vakvite ovlastuvawa na sovetot na op{-<br />

tinite i Sovetot na gradot Skopje otstapuvale od temelnite vrednosti<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija, vladeeweto na pravoto<br />

i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

Imeno, podnositelot na inicijativata smeta deka Sovetot na<br />

op{tinite i Sovetot na gradot Skopje nemale ustavni osnovi da ja<br />

propi{uvaat visinata na nadomestokot koj trebalo da go pla}aat operatorite<br />

na instalaciite so B - integrirana ekolo{ka dozvola, bidej}i<br />

ova bila isklu~iva zakonska materija, koja mo`elo da se propi{uva<br />

samo so zakon.<br />

Poradi toa, podnositelot na inicijativata smeta deka so navedeniot<br />

del od osporenata odredba od zakonot se povreduvale odredbite<br />

na ~l. 8 st. 1 al. 3, 4 i 9, ~l. 33, 51, 68 st. 1 al. 2 i 3, 114 st. 4, 115 st. 2, 117<br />

st. 3 i 4 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se predlaga Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na osporeniot<br />

del od ~l. 129 st. 1 od Zakonot za `ivotnata sredina.<br />

Sodr`ina na osporeniot akt<br />

Spored ~l. 129 st. 1 od Zakonot, Sovetot na op{tinata i Sovetot<br />

na gradot Skopje, ja propi{uvaat visinata na nadomestokot koj<br />

treba da go pla}aat operatorite na instalaciite so B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola, osven za onie instalacii za koi se pribavuva B -<br />

integrirana ekolo{ka dozvola, a koi se vo za{titeno podra~je.<br />

987

988<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br.<br />

232/2005 od 22. 03. 2006 godina, me|u drugoto, go ukina ~l. 103-g stav 3 vo<br />

delot "kako i visinata na nadomestokot za izdavwe na ovlastuvawe" od<br />

Zakonot za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite<br />

("SV SRM," br. 27/1986 i 17/1991 i "SV RM," br. 84/2005) i Pravilnikot<br />

za na~inot na izdavawe, prodol`uvawe i odzemawe na ovlastuvawe<br />

za ovlasten geodet, visinata na nadomestokot za izdavawe i<br />

ovlastuvawe i za formata i sodr`inata na obrazecot na ovlastuvaweto<br />

("SV RM," br. 100/2005) vo delot na naslovot "visinata na nadomestokot<br />

za izdavwe na ovlastuvawe," ~l. 1 vo delot: "visinata na nadomestokot<br />

za izdavawe na ovlastuvawe" i ~l. 11 st. 1 od Pravilnikot.<br />

Pritoa, Sudot utvrdil deka: "Imaj}i gi vo vid navedenite ustavni<br />

i zakonski odredbi vo korelacija so sodr`inata na osporenite zakonski<br />

odredbi, odnosno ~l. 10 st. 3 i 4, 103-g st. 3, 103-j st. 2 i 3 i 110<br />

st. 2 i 3, spored Sudot ovlastuvaweto na direktorot na Dr`avniot zavod<br />

za geodetski raboti da utvrduva, odnosno propi{uva Tarifnik za<br />

utvrduvawe na visinata na nadomestocite vo odredeni fazi vo postapkata<br />

na premerot i katastarot i zapi{uvaweto na pravata na nedvi`nostite,<br />

a na koj soglasnost dava Vladata na Republika Makedonija,<br />

nema ustavna osnova.<br />

Vakvata konstatacija se zasnova, pred se vrz faktot {to Zakonot<br />

za premer, katastar i zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite ne<br />

sodr`i kriteriumi i merila za opredeluvawe na visinata na nadomestocite<br />

za tro{ocite koi se storeni za zapi{uvawe na pravata na nedvi`nostite<br />

vo katastarot na nedvi`nostite, a po barawe na strankata,<br />

potoa utvrduvawe na visinata na nadomestokot za izvr{enite geodetski<br />

raboti od strana na trgovecot-poedinec-ovlasten geodet ili trgovskoto<br />

dru{tvo za geodetski raboti, kako i za visinata na nadomestokot<br />

za koristewe na podatocite od premerot i katastarot na nedvi`nostite.<br />

Pri vakva sostojba, proizleguva deka direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti, pri utvrduvaweto, odnosno propi{uvaweto<br />

na Tarifnikot gi utvrdil i kriteriumite za opredeluvawe na<br />

visinata i na~inot na pla}awe na nadomestocite. Ottuka, dadenoto<br />

ovlastuvawe so osporenite zakonski odredbi, vo konkretniov slu~aj<br />

direktorot so svoi akti da propi{uva kriteriumi za opredeluvawe na<br />

visinata na nadomestocite, spored Sudot, zna~i navleguvawe vo zakonodavnata<br />

vlast koja e izdvoena od izvr{nata vlast, {to e sprotivno<br />

na ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, ~l. 91 al. 1 i 5 i ~l. 96 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija. Od ovie pri~ini Sudot oceni deka ~l. 10 st. 3 i 4, 103-g st.<br />

3 vo delot: "kako i visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe,"<br />

103-j st. 2 i 3 i ~l. 110 st. 2 i 3 od Zakonot, ne se vo soglasnost so<br />

navedenite odredbi od Ustavot.

Spored Sudot dadenoto ovlastuvawe na direktorot na Dr`avniot<br />

zavod za geodetski raboti so podzakonski propis, odnosno so svoi<br />

akti da ja opredeluva visinata na nadomestokot za izdavawe na ovlastuvawe<br />

(~l. 103-g st. 3) gi nadminuva ustavnite ramki, poradi {to pravilnikot<br />

vo osporenite delovi ne e vo soglasnost so Ustavot i Zakonot<br />

za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava.<br />

2. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br.<br />

155/2005 od 22. 03. 2006 godina go ukina ~l. 14 st. 2 vo delot: "Visinata<br />

na nadomestokot ja utvrduva ministerot koj rakovodi so organot na<br />

dr`avnata uprava nadle`en za vr{ewe na rabotite od oblasta na ureduvaweto<br />

na prostorot," ~l. 22 st. 4 vo delot: "Visinata na nadomestokot<br />

ja utvrduva ministerot koj rakovodi so organot na dr`avnata<br />

uprava nadle`en za vr{ewe na rabotite od oblasta na ureduvaweto na<br />

prostorot," ~l. 32 st. 5 vo delot: "i visinata na nadomestokot za dobivawe<br />

na ovlastuvawe od st. 4 na ovoj ~len" i ~l. 48 st. 4 vo delot: "i na-<br />

~inot na presmetuvawe i visinata na nadomestokot za rabota na komisijata"<br />

od Zakonot za gradewe ("SV RM," br. 51/2005).<br />

Spored obrazlo`enieto na Odlukata: "Od analizata na celinata<br />

na odredbite od Zakonot za gradewe, kako i od analizata na osporenite<br />

odredbi spored Sudot proizleguva deka zakonodavecot predvidel<br />

ovlastuvawe za ministerot koj rakovodi so organot na dr`avnata uprava<br />

nadle`en za vr{ewe na rabotite od oblasta na ureduvaweto na prostorot<br />

da gi opredeluva visinata na: nadomestokot za dobivawe na licenca<br />

za upravitel na gradba, nadomestokot za dobivawe na licenca za<br />

izveduva~ na gradbi i nadomestokot za dobivawe na ovlastuvawe za<br />

vr{ewe na rabotite od ~l. 32 st. 1 od Zakonot, kako i za propi{uvawe<br />

na na~inot na presmetuvawe i visinata na nadomestokot za rabota na<br />

komisijata za nostrifikacija. Me|utoa, vo celinata na Zakonot, kako<br />

i vo osporenite zakonski odredbi nedostasuvaat kriteriumi vrz osnova<br />

na koi nadle`niot minister bi ja opredeluval visinata na ~etirite<br />

vidovi nadomestoci.<br />

Spored Sudot, so ostavenata mo`nost, bez konkretna zakonska<br />

ramka da se opredeluva visinata na nadomestocite za: dobivawe na dvata<br />

vidovi licenca, za dobivawe na ovlastuvawe ili pak za rabota na<br />

komisijata za nostrifikacija se ostava prostor za me{awe na izvr{-<br />

nata vo zakonodavnata vlast, koi, pak, vo sistemot na podelbata na vlasta<br />

se jasno razgrani~eni. Voedno vakviot nedostatok na osporenite<br />

odredbi ostava i mo`nost za arbitrernost.<br />

Ottuka, spored Sudot ovlastuvaweto {to proizleguva od ospornite<br />

odredbi nema ustavna osnova so ogled na toa {to Zakonot za gradewe<br />

ne sodr`i nikakvi parametri za utvrduvawe na visinata na nadomestocite,<br />

poradi {to oceni deka osporenite delovi na zakonskite<br />

odredbi ne se vo soglasnost so principot za podelbata na dr`avnata<br />

vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska, kako temelna vrednost na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija od ~l. 8 st. 1 al. 4 od Ustavot.<br />

989

Kone~no, dadenoto zakonsko ovlastuvawe na nadle`niot minister<br />

da ja utvrdi visinata na navedenite nadomestoci bez postoewe na<br />

zakonska ramka, spored Sudot ne e vo funkcija na utvrduvawe i razrabotka<br />

na oddelni zakonski odredbi zaradi nivno izvr{uvawe, kako<br />

{to e predvideno vo ~l. 56 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava i vodi kon utvrduvawe na prava i obvrski<br />

za gra|anite i pravnite lica vo podzakonski akt, {to ne e dozvoleno<br />

spored ~l. 61 st. 1 od istiot zakon.<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Odluka U. br.<br />

50/2005 od 6 juli 2005 godina go ukina ~l. 97-v od Zakonot za semejstvoto<br />

("SV RM," br. 80/1992, 9/1996 i 38/2004).<br />

Vo obrazlo`enieto na Odlukata se veli deka: "Imaj}i gi predvid<br />

navedenite ustavni i zakonski odredbi vo odnos na sodr`inata na<br />

osporenata odredba, Sudot oceni deka ovlastuvaweto na ministerot za<br />

trud i socijalna politika so akt da ja utvrduva visinata i na~inot na<br />

pla}awe na realnite tro{oci napraveni vo postapkata za posvojuvawe,<br />

nema ustavna osnova. Ova od pri~ini {to vo Zakonot za semejstvoto ne<br />

se sodr`ani nikakvi kriteriumi koi se tie realni tro{oci {to gi<br />

pravi Komisijata za posvojuvawe i Centarot za socijalna za{tita.<br />

Utvrduvaweto na realnite tro{oci so akt na ministerot, a ne so zakon,<br />

ne e vo soglasnost so Ustavot, imaj}i predvid deka se raboti za<br />

tro{oci vo upravnata postapka vo koja gra|anite gi ostvaruvaat i za{-<br />

tituvaat so Ustavot zagaraniranite slobodi i prava, poradi {to tie<br />

tro{oci treba da bidat utvrdeni so zakon. Pod tro{oci na postapkata,<br />

isto taka, ne bi mo`elo da se vklu~at uslugite {to se vr{at vo<br />

oblasta na socijalnata za{tita, vklu~uvaj}i go i posvojuvaweto.<br />

Vrz osnova na navedenoto, Sudot oceni deka so dadenoto zakonsko<br />

ovlastuvawe ministerot da ja utvrduva visinata i na~inot na pla-<br />

}awe na nadomestokot na realnite tro{oci pri posvojuvawe se otstapuva<br />

od principot na podelba na vlasta na zakonodavna, izvr{na i<br />

sudska.<br />

4. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

151/2005 i 233/2005, isto taka, povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 85 st. 3 vo delot "i nadomestokot na tro{ocite," i ~l. 92<br />

st. 3 od Zakonot za `ivotnata sredina ("SV RM," br. 53/2005). Postapkata<br />

po odnos na ovoj predmet e vo tek.<br />

990<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 3, 4 i 10 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija<br />

se utvrdeni vladeeweto na pravoto, podelbata na dr`avnata vlast na<br />

zakonodavna, izvr{na i sudska, kako i ureduvaweto i humanizacijata<br />

na prostorot i za{titata i unapreduvaweto na `ivotnata sredina i<br />

prirodata.

Soglasno ~l. 43 st. 1 od Ustavot, sekoj ~ovek ima pravo na zdrava<br />

`ivotna sredina, a spored st. 2 na ovoj ~len, sekoj e dol`en da ja unapreduva<br />

i {titi `ivotnata sredina i prirodata.<br />

Soglasno Amandmanot XVII t. 1 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

vo edinicite na lokalnata samouprava gra|anite neposredno i<br />

preku pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od lokalno<br />

zna~ewe, a osobeno vo oblastite na javnite slu`bi, urbanizmot i<br />

ruralnoto planirawe, za{titata na okolinata, lokalniot ekonomski<br />

razvoj, lokalnoto finansirawe, komunalnite dejnosti, kulturata, sportot,<br />

socijalnata i detskata za{tita, obrazovanieto, zdravstvenata za-<br />

{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so zakon.<br />

Vo t. 2 od ovoj Amandman e utvrdeno deka vo gradot Skopje gra-<br />

|anite neposredno i preku pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto<br />

za pra{awa od zna~ewe za gradot Skopje, a osobeno vo oblastite na javnite<br />

slu`bi, urbanizmot i ruralnoto planirawe, za{titata na okolinata,<br />

lokalniot ekonomski razvoj, lokalnoto finansirawe, komunalnite<br />

dejnosti, kulturata, sportot, socijalnata i detskata za{tita,<br />

obrazovanieto, zdravstvenata za{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so<br />

zakon.<br />

So t. 1 na ovoj Amandman se zamenuva st. 1 na ~l. 115 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, a so t. 2 se zamenuva st. 2 na ~l. 117 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija.<br />

So Zakonot za `ivotnata sredina se ureduvaat pravata i dol`nostite<br />

na Republika Makedonija, na op{tinata, na gradot Skopje i na<br />

op{tinite vo gradot Skopje, kako i pravata i dol`nostite na pravnite<br />

i na fizi~kite lica, vo obezbeduvaweto uslovi za za{tita i za unapreduvawe<br />

na `ivotnata sredina, zaradi ostvaruvawe na pravoto na<br />

gra|anite na zdrava `ivotna sredina (~l. 1 st. 1).<br />

Soglasno ~l. 3 st. 1 od Zakonot, merkite i aktivnostite za za{-<br />

tita i unapreduvawe na `ivotnata sredina se od javen interes.<br />

Vo ~l. 5 od Zakonot e utvrdeno zna~eweto {to go imaat oddelni<br />

izrazi upotrebeni vo ovoj zakon.<br />

Taka, spored t. 27 od ovoj ~l. od Zakonot, operator e sekoe pravno<br />

ili fizi~ko lice koe vr{i profesionalna aktivnost ili vr{i<br />

aktivnostit preku instalacijata ili ja kontrolira, ili lice na koe mu<br />

se dovereni ili delegirani ovlastuvawa za donesuvawe ekonomski<br />

odluki vo odnos na aktivnosta ili tehni{koto rabotewe, vklu~uvaj}i<br />

go i nositelot na dozvolata ili ovlastuvaweto za takvata aktivnost,<br />

odnosno liceto koe e zadol`eno da registrira ili alarmira za aktivnosta,<br />

a spored t. 28 od ovoj ~len od Zakonot dozvola, vo odnos na<br />

integriranoto spre~uvawe i kontrolata na zagaduvaweto, e onoj del od<br />

pi{anata odluka ili celata pi{ana odluka (ili nekolku takvi odluki)<br />

so koja {to se dava ovlastuvawe za rabota na celata ili na del od<br />

instalacijata, a {to e predmet na odredeni uslovi so koi se garantira<br />

deka instalacijata e usoglasena so barawata utvrdeni so ovoj zakon.<br />

991

Dozvolata da opfa}a edna ili pove}e instalacii ili delovi od instalacii<br />

na istata lokacija, so koi raboti istiot operator.<br />

Vo Glava XII "Integrirani ekolo{ki dozvoli za rabotewe na<br />

instalaciite koi {to vlijaat vrz `ivotnata sredina," odnosno vo ~l.<br />

95 st. 1 od Zakonot e predvideno deka aktivnostite na novite instalacii<br />

ili zna~itelnite promeni na postoe~kite, koi gi opredeluva Vladata<br />

na Republika Makedonija, mo`at da se vr{at samo po prethodno<br />

dobiena ekolo{ka dozvola osven ako:<br />

- instalacijata se definira kako postoe~ka spored ~l. 5 t. 17 28<br />

od ovoj zakon vo koj slu~aj se primenuva ~l. 134 od ovoj zakon, i<br />

- operator na instalacijata koja zapo~nuva so rabota pred 31.<br />

12. 2009 godina, odlu~il da podnese barawe za dozvola za usoglasuvawe<br />

so operativen plan, vo soglasnost so vremenskiot raspored od ~l. 135<br />

st. 5 na ovoj zakon i so odredbite od Glava XIV na ovoj zakon.<br />

Spored stavot 2 na ovoj ~len, dozvolata od st. 1 na ovoj ~len se<br />

izdava kako A - integrirana ekolo{ka dozvola, koja ja izdava organot<br />

na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od oblasta na `ivotnata<br />

sredina ili B - integrirana ekolo{ka dozvola, koja ja izdavaat op{tinata<br />

ili gradot Skopje, soglasno so ~l. 123 od ovoj zakon.<br />

^lenot 122 od Zakonot zboruva za B - integrirana ekolo{ka<br />

dozvola.<br />

Imeno, spored st. 1 na ovoj ~len od zakonot, operatorite na<br />

novi instalacii so emisii {tetni za `ivotnata sredina i za `ivotot<br />

i zdravjeto na lu|eto, koi ne se opredeleni vo soglasnost so propisot<br />

od ~l. 95 st. 1 na ovoj zakon, se dol`ni da obezbedat B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola.<br />

Spored st. 2 na ovoj ~len, Vladata na Republika Makedonija gi<br />

opredeluva instalaciite za koi e potrebna B - integrirna ekolo{ka<br />

dozvola.<br />

Spored st. 3 na ovoj ~len, ministerot koj rakovodi so organot<br />

na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od oblasta na `ivotnata<br />

sredina, poblisku ja propi{uva postapkata za izdavawe, izmena, celosen<br />

ili delumen prenos na B - integriranata ekolo{ka dozvola, uslovite<br />

za prestanok na aktivnosta i uslovite za odzemawe i prestanok na<br />

dozvolata.<br />

Ponatamu vo ~l. od 123 - 125 e predvidena postapkata za izdavawe<br />

na B - integrirana ekolo{ka dozvola.<br />

Spored osporeniot ~l. 129 st. 1 od Zakonot Sovetot na op{tinata<br />

i Sovetot na gradot Skopje, ja propi{uvaat visinata na nadomestokot<br />

koj treba da go pla}aat operatorite na instalaciite so B -<br />

28<br />

^len 5 t. 17 - kvalitet na `ivotnata sredina e zbir od barawa koi<br />

mora da gi ispolnuva `ivotnata sredina, na na~in opredelen so zakonite i so<br />

drugite propisi na Republika Makedonija i so me|unarodnite dogovori ratifikuvani<br />

od Republika Makedonija.<br />

992

integrirana ekolo{ka dozvola, osven za onie instalacii za koi se<br />

pribavuva B - integrirana ekolo{ka dozvola, a koi se vo za{titeno<br />

podra~je:<br />

- pri donesuvawe na barawe za dobivawe B - integrirana ekolo-<br />

{ka dozvola,<br />

- pri podnesuvawe na barawe za izmeni ili prenos na B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola,<br />

- za poseduvawe na B - integrirana ekolo{ka dozvola, koj se<br />

pla}a godi{no i<br />

- za redoven nadzor na instalacijata, vo soglasnost so uslovite<br />

vo B - integriranata ekolo{ka dozvola.<br />

Spored st. 2 od ovoj ~len od Zakonot operatorite na instalciite<br />

se dol`ni da pla}aat nadomestok:<br />

- pri podnesuvawe na barawe za dobivawe na B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola vo za{titeno podra~je,<br />

- pri podnesuvawe na barawe za izmeni ili prenos na B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola vo za{titeno podra~je,<br />

- za poseduvawe na B - integrirana ekolo{ka dozvola vo za{titeno<br />

podra~je, koj se pla}a godi{no, i<br />

- za redoven nadzor na instalacijata, vo soglasnost so uslovite<br />

vo B - integriranata ekolo{ka dozvola vo za{titeno podra~je.<br />

Vo st. 3 od ovoj ~len e predvideno deka Vladata na Republika<br />

Makedonija na predlog na organot na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite<br />

od oblasta na `ivotnata sredina gi propi{uva kriteriumite i<br />

na~inot na opredeluvawe i presmetuvawe na nadomestokot od stavovite<br />

1 i 2 na ovoj ~len.<br />

Soglasno ~l. 5 t. 19 od Zakonot, izrazot instalacija go ima slednoto<br />

zna~ewe:<br />

- vo odnos na integriranite ekolo{ki dozvoli e nepodvi`na tehni~ka<br />

edinica kade {to se vr{at edna ili pove}e propi{ani aktivnosti<br />

i aktivnosti koi se neposredno povrzani so niv, a koi bi mo`ele<br />

da imaat efekt vrz emisiite i vrz zagaduvaweto, i<br />

- vo odnos na spre~uvaweto i kontrolata na havariite so u~estvo<br />

na opasni supstancii, instalacija e tehni~ka edinica vo ramkite<br />

na eden sistem vo koj se proizveduvaat, upotrebuvaat, skladiraat ili<br />

se rakuva so opasni supstancii. Toa ja vklu~uva celokupnata oprema,<br />

objektite, cevkovodite, ma{inite, alatkite, privatnite `elezni~ki<br />

sporedni koloseci, stanciite za istovar koi ja opslu`uvaat instalcijata,<br />

skladovite ili sli~nite gradbi, potrebni za rabota na instalacijata.<br />

Spored t. 20 na ~l. 5, postoe~ka instalacija vo odnos na integrirani<br />

ekolo{ki dozvoli e instalcija koja {to e operativna, odnosno<br />

raboti pred 1. 07. 2007 godina, spored t. 21 od ovoj ~len, promena na raboteweto<br />

e primena vo prirodata na funkcioniraweto ili pro{iruvawe<br />

na instalacijata, koja bi mo`ela da ima posledici za `ivotnata<br />

993

sredina i zna~itelna promena spored t. 22 od ~l. 5 zna~i promena vo<br />

raboteweto na instalacijata za koja {to nadle`niot organ utvrdil<br />

deka bi mo`ela da ima zna~itelni negativni efekti vrz zdravjeto na<br />

lu|eto ili vrz `ivotnata sredina.<br />

Od analizata na navedenite ustavni odredbi proizleguva deka<br />

so Ustavot to~no i precizno se definirani i utvrdeni nositelite na<br />

zakonodavnata, izvr{nata i sudskata vlast i jasno e napravena razlika<br />

vo podelbata na vlasta, pri {to so Ustavot ne e dopu{teno me{awe na<br />

edna vo druga vlast, tuku vlasta e postavena kako struktura na samostojni<br />

relativno podeleni vlasti ~ii status, nadle`nosti i odnosi se<br />

utvrdeni i garantirani so Ustavot.<br />

Imaj}i gi vo vid navedenite ustavni i zakonski odredbi vo korelacija<br />

so sodr`inata na del od osporenata odredba od ~l. 129 st. 1 od<br />

Zakonot, smetame deka ovlastuvawata na sovetot na op{tinata i Sovetot<br />

na gradot Skopje da ja propi{uvaat visinata na nadomestokot koj<br />

treba da go pla}aat operatorite na instalciite so B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola, a soglasno kriteriumite i na~inot na presmetuvawe<br />

i opredeluvawe na osporeniot nadomestok koi gi propi{uva Vladata<br />

na Republika Makedonija na predlog na organot na dr`avnata<br />

uprava nadle`en za rabotite od oblasta na `ivotnata sredina, nema<br />

ustavna osnova.<br />

Vakvata konstatacija se zasnova, pred se vrz faktot {to Zakonot<br />

za `ivotnata sredina ne sodr`i kriteriumi i merila za opredeluvawe<br />

na visinata na nadomestokot koi treba da go pla}aat operatorite<br />

na instalciite vo B - integrirana ekolo{ka dozvola. Pri vakva sostojba,<br />

proizleguva deka sovetot na op{tinata i sovetot na gradot Skopje,<br />

navedeniot nadomestok go propi{uvaat vrz osnova na kriteriumite<br />

utvrdeni od strana na Vladata na Republika Makedonija.<br />

Ottuka, dadenoto ovlastuvawe so del od zakonskata odredba na<br />

sovetot na op{tinata i sovetot na gradot Skopje da ja propi{uvaat visinata<br />

na nadomestokot, vo ramkite na kriteriumite utvrdeni od strana<br />

na Vladata na Republika Makedonija, a ne vo Zakonot, zna~i navleguvawe<br />

vo zakonodavnata vlast koja e izdvoena od izvr{nata vlast,<br />

{to e sprotivno na Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Spored nas, navedenoto ovlastuvawe gi nadminuva ustavnite ramki<br />

i otstapuva od op{tiot princip na podelba na vlasta na zakonodavna,<br />

izvr{na i sudska.<br />

Vakvata podzakonska formulacija ne mo`e da se smeta kako razrabotka<br />

na konkretna zakonska norma vo funkcija na nejzino izvr{uvawe.<br />

Spored toa, ovlastuvaweto na sovetot na op{tinata i na sovetot<br />

na gradot Skopje da ja propi{uvaat visinata na nadomestokot koj<br />

treba da go pla}aat operatorite na instalaciite so B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola, e nadvor od ramkite utvrdeni vo zakonot i zna~i naru{uvawe<br />

na na~eloto na podelbata na dr`avnata vlast na zakonod-<br />

994

avna, izvr{na i sudska, odnosno navleguvawe na izvr{nata vlast vo zakonodavnata.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l.<br />

129 st. 1 vo delot: "Sovetot na op{tinata i Sovetot na gradot Skopje,<br />

ja propi{uvaat visinata na nadomestokot koj treba da go pla}aat operatorite<br />

na instalaciite so B - integrirana ekolo{ka dozvola" od Zakonot<br />

za `ivotnata sredina ("SV RM," br. 53/2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 14 stav 2 i 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 17<br />

i 18 maj 2006 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~len<br />

129 stav 1 i 3 od Zakonot za `ivotnata sredina ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija," br. 53/2005).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 129 stav 1 vo delot: "Sovetot na op{tinata<br />

i Sovetot na gradot Skopje, ja propi{uvaat visinata na nadomestokot<br />

koj treba da go pla}aat operatorite na instalaciite so B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola" od Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ova<br />

re{enie.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija po sopstvena inicijativa<br />

povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na celiot stav 1 od<br />

~lenot 129 i stavot 3 na istiot ~len od Zakonot.<br />

Spored podnositelot na inicijativata osporenata odredba nemala<br />

ustavna osnova, bidej}i vakvite ovlastuvawa na Sovetot na op{-<br />

tinite i Sovetot na gradot Skopje otstapuvale od temelnite vrednosti<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija, vladeeweto na<br />

pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i<br />

sudska.<br />

Imeno, podnositelot na inicijativata smeta deka sovetot na<br />

op{tinite i Sovetot na gradot Skopje nemale ustavni osnovi da ja<br />

propi{uvaat visinata na nadomestokot koj trebalo da go pla}aat operatorite<br />

na instalaciite so B - integrirana ekolo{ka dozvola, bidej}i<br />

ova bila isklu~iva zakonska materija, koja mo`elo da se propi{uva<br />

samo so zakon.<br />

995

Poradi toa, podnositelot na inicijativata smeta deka so navedeniot<br />

del od osporenata odredba od Zakonot se povreduvale odredbite<br />

na ~len 8 stav 1 alinei 3, 4 i 9, ~lenovite 33, 51, 68 stav 1 alinei 2<br />

i 3, 114 stav 4, 115 stav 2, 117 stav 3 i 4 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se predlaga Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

osporeniot del od ~lenot 129 stav 1 od Zakonot za `ivotnata sredina.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~lenot 129 stav 1 od<br />

Zakonot, Sovetot na op{tinata i Sovetot na gradot Skopje, ja propi{uvaat<br />

visinata na nadomestokot koj treba da go pla}aat operatorite<br />

na instalaciite so B - integrirana ekolo{ka dozvola, osven za<br />

onie instalacii za koi se pribavuva B - integrirana ekolo{ka dozvola,<br />

a koi se vo za{titeno podra~je:<br />

- pri donesuvawe na barawe za dobivawe B - integrirana ekolo-<br />

{ka dozvola,<br />

- pri podnesuvawe na barawe za izmeni ili prenos na B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola,<br />

- za poseduvawe na B - integrirana ekolo{ka dozvola, koj se<br />

pla}a godi{no i<br />

- za redoven nadzor na instalacijata, vo soglasnost so uslovite<br />

vo B - integriranata ekolo{ka dozvola.<br />

Spored stavot 3 od ovoj ~len od Zakonot Vladata na Republika<br />

Makedonija na predlog na organot na dr`avnata uprava nadle`en za<br />

rabotite od oblasta na `ivotnata sredina gi propi{uva kriteriumite<br />

i na~inot na opredeluvawe i presmetuvawe na nadomestokot od stavovite<br />

1 i 2 na ovoj ~len.<br />

4. Spored ~len 8 stav 1 alinei 3, 4 i 10 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija se utvrdeni vladeeweto na pravoto, podelbata na dr`avnata<br />

vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska, kako i ureduvaweto i<br />

humanizacijata na prostorot i za{titata i unapreduvaweto na `ivotnata<br />

sredina i prirodata.<br />

Soglasno ~lenot 43 stav 1 od Ustavot, sekoj ~ovek ima pravo na<br />

zdrava `ivotna sredina, a spored stavot 2 na ovoj ~len, sekoj e dol`en<br />

da ja unapreduva i {titi `ivotnata sredina i prirodata.<br />

Soglasno Amandmanot XVII to~ka 1 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija vo edinicite na lokalnata samouprava gra|anite neposredno<br />

i preku pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa<br />

od lokalno zna~ewe, a osobeno vo oblastite na javnite slu`bi, urbanizmot<br />

i ruralnoto planirawe, za{titata na okolinata, lokalniot ekonomski<br />

razvoj, lokalnoto finansirawe, komunalnite dejnosti, kulturata,<br />

sportot, socijalnata i detskata za{tita, obrazovanieto, zdravstvenata<br />

za{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so zakon.<br />

996

Vo to~kata 2 od ovoj Amandman e utvrdeno deka vo gradot Skopje<br />

gra|anite neposredno i preku pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto<br />

za pra{awa od zna~ewe za gradot Skopje, a osobeno vo oblastite<br />

na javnite slu`bi, urbanizmot i ruralnoto planirawe, za{titata<br />

na okolinata, lokalniot ekonomski razvoj, lokalnoto finansirawe,<br />

komunalnite dejnosti, kulturata, sportot, socijalnata i detskata za{-<br />

tita, obrazovanieto, zdravstvenata za{tita i vo drugi oblasti utvrdeni<br />

so zakon.<br />

So to~kata 1 na ovoj Amandman se zamenuva stav 1 na ~lenot 115<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, a so to~kata 2 se zamenuva stavot<br />

2 na ~lenot 117 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 115 stav 3 od Ustavot, Republikata so zakon mo`e<br />

da i doveri vr{ewe na opredeleni raboti na op{tinata.<br />

So Zakonot za `ivotnata sredina se ureduvaat pravata i dol`nostite<br />

na Republika Makedonija, na op{tinata, na gradot Skopje i na<br />

op{tinite vo gradot Skopje, kako i pravata i dol`nostite na pravnite<br />

i na fizi~kite lica, vo obezbeduvaweto uslovi za za{tita i za<br />

unapreduvawe na `ivotnata sredina, zaradi ostvaruvawe na pravoto na<br />

gra|anite na zdrava `ivotna sredina (~len 1 stav 1).<br />

Soglasno ~len 3 stav 1 od Zakonot, merkite i aktivnostite za<br />

za{tita i unapreduvawe na `ivotnata sredina se od javen interes.<br />

Vo ~lenot 5 od Zakonot e utvrdeno zna~eweto {to go imaat<br />

oddelni izrazi upotrebeni vo ovoj zakon.<br />

Taka spored to~kata 19 na ovoj ~len od Zakonot, instalacijata<br />

go ima slednoto zna~ewe:<br />

- vo odnos na integriranite ekolo{ki dozvoli e nepodvi`na tehni~ka<br />

edinica kade {to se vr{at edna ili pove}e propi{ani aktivnosti<br />

i aktivnosti koi se neposredno povrzani so niv, a koi bi mo`ele<br />

da imaat efekt vrz emisiite i vrz zagaduvaweto i<br />

- vo odnos na spre~uvaweto i kontrolata na havariite so u~estvo<br />

na opasni supstancii, instalacija e tehni~ka edinica vo ramkite<br />

na eden sistem vo koj se proizveduvaat, upotrebuvaat, skladiraat ili<br />

se rakuva so opasni supstancii. Toa ja vklu~uva celokupnata oprema,<br />

objektite, cevkovodite, ma{inite, alatkite, privatnite `elezni~ki<br />

sporedni koloseci, stanicite za istovar koi ja opslu`uvaat instalacijata,<br />

skladovite ili sli~nite gradbi, potrebni za rabota na instalacijata.<br />

Spored to~kata 20 na ~len 5, postoe~ka instalacija vo odnos na<br />

integrirani ekolo{ki dozvoli e instalcija koja {to e operativna,<br />

odnosno raboti pred 1 juli 2007 godina, spored to~kata 21 od ovoj ~len,<br />

Promena na raboteweto e primena vo prirodata na funkcioniraweto<br />

ili pro{iruvawe na instalacijata, koja bi mo`ela da ima posledici<br />

za `ivotnata sredina i zna~itelna promena spored to~kata 22 od ~lenot<br />

5 zna~i promena vo raboteweto na instalacijata za koja {to nadle`niot<br />

organ utvrdil deka bi mo`ela da ima zna~itelni negativni<br />

997

efekti vrz zdravjeto na lu|eto ili vrz `ivotnata sredina.<br />

Spored to~kata 27 od ovoj ~len od Zakonot, operator e sekoe<br />

pravno ili fizi~ko lice koe vr{i profesionalna aktivnost ili<br />

vr{i aktivnostit preku instalacijata ili ja kontrolira, ili lice na<br />

koe mu se dovereni ili delegirani ovlastuvawa za donesuvawe ekonomski<br />

odluki vo odnos na aktivnosta ili tehni~koto rabotewe, vklu~uvaj}i<br />

go i nositelot na dozvolata ili ovlastuvaweto za takvata aktivnost,<br />

odnosno liceto koe e zadol`eno da registrira ili alarmira za<br />

aktivnosta, a spored to~kata 28 od ovoj ~len od zakonot dozvola vo<br />

odnos na integriranoto spre~uvawe i kontrolata na zagaduvaweto, e<br />

onoj del od pi{anata odluka ili celata pi{ana odluka (ili nekolku<br />

takvi odluki) so koja {to se dava ovlastuvawe za rabota na celata ili<br />

na del od instalacijata, a {to e predmet na odredeni uslovi so koi se<br />

garantira deka instalacijata e usoglasena so barawata utvrdeni so<br />

ovoj zakon. Dozvolata da opfa}a edna ili pove}e instalacii ili delovi<br />

od instalacii na istata lokacija, so koi raboti istiot operator.<br />

Vo Glava XII "Integrirani ekolo{ki dozvoli za rabotewe na<br />

instalaciite koi {to vlijaat vrz `ivotnata sredina," odnosno vo ~lenot<br />

95 stav 1 od Zakonot e predvideno deka aktivnostite na novite instalacii<br />

ili zna~itelnite promeni na postoe~kite, koi gi opredeluva<br />

Vladata na Republika Makedonija, mo`at da se vr{at samo po prethodno<br />

dobiena ekolo{ka dozvola osven ako:<br />

- instalacijata se definira kako postoe~ka spored ~lenot 5 to-<br />

~ka 17 od ovoj zakon vo koj slu~aj se primenuva ~lenot 134 od ovoj<br />

zakon, i<br />

- operator na instalacijata koja zapo~nuva so rabota pred 31<br />

dekemvri 2009 godina odlu~il da podnese barawe za dozvola za usoglasuvawe<br />

so operativen plan, vo soglasnost so vremenskiot raspored od<br />

~lenot 135 stav 5 na ovoj zakon i so odredbite od Glava XIV na ovoj<br />

zakon.<br />

Spored stavot 2 na ovoj ~len, dozvolata od stav 1 na ovoj ~len se<br />

izdava kako A - integrirana ekolo{ka dozvola, koja ja izdava organot<br />

na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od oblasta na `ivotnata<br />

sredina ili B - integrirana ekolo{ka dozvola, koja ja izdavaat op{tinata<br />

ili gradot Skopje, soglasno so ~lenot 123 od ovoj zakon.<br />

^lenot 122 od Zakonot zboruva za B - integrirana ekolo{ka<br />

dozvola.<br />

Imeno, spored stavot 1 na ovoj ~len od Zakonot, operatorite na<br />

novi instalacii so emisii {tetni za `ivotnata sredina i za `ivotot<br />

i zdravjeto na lu|eto, koi ne se opredeleni vo soglasnost so propisot<br />

od ~len 95 stav 1 na ovoj zakon, se dol`ni da obezbedat B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola.<br />

Spored stavot 2 na ovoj ~len, Vladata na Republika Makedonija<br />

gi opredeluva instalaciite za koi e potrebna B -integrirna ekolo{ka<br />

dozvola.<br />

998

Spored stavot 3 na ovoj ~len, ministerot koj rakovodi so organot<br />

na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od oblasta na `ivotnata<br />

sredina, poblisku ja propi{uva postapkata za izdavawe, izmena, celosen<br />

ili delumen prenos na B - integriranata ekolo{ka dozvola,<br />

uslovite za prestanok na aktivnosta i uslovite za odzemawe i prestanok<br />

na dozvolata.<br />

Ponatamu vo ~lenovite od 123 - 125 e predvidena postapkata za<br />

izdavawe na B - integrirana ekolo{ka dozvola.<br />

Spored osporeniot ~len 129 stav 1 od Zakonot Sovetot na op{-<br />

tinata i Sovetot na gradot Skopje, ja propi{uvaat visinata na nadomestokot<br />

koj treba da go pla}aat operatorite na instalaciite so B -<br />

integrirana ekolo{ka dozvola, osven za onie instalacii za koi se<br />

pribavuva B - integrirana ekolo{ka dozvola, a koi se vo za{titeno<br />

podra~je:<br />

- pri donesuvawe na barawe za dobivawe B - integrirana ekolo-<br />

{ka dozvola,<br />

- pri podnesuvawe na barawe za izmeni ili prenos na B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola,<br />

- za poseduvawe na B - integrirana ekolo{ka dozvola, koj se<br />

pla}a godi{no i<br />

- za redoven nadzor na instalacijata, vo soglasnost so uslovite<br />

vo B - integriranata ekolo{ka dozvola.<br />

Spored stavot 2 od ovoj ~len od Zakonot operatorite na instalciite<br />

se dol`ni da pla}aat nadomestok:<br />

- pri podnesuvawe na barawe za dobivawe na B-integrirana ekolo{ka<br />

dozvola vo za{titeno podra~je,<br />

- pri podnesuvawe na barawe za izmeni ili prenos na B-integrirana<br />

ekolo{ka dozvola vo za{titeno podra~je,<br />

- za poseduvawe na B-integrirana ekolo{ka dozvola vo za{titeno<br />

podra~je, koj se pla}a godi{no i<br />

- za redoven nadzor na instalacijata, vo soglasnost so uslovite<br />

vo B-integriranata ekolo{ka dozvola vo za{titeno podra~je.<br />

Vo stavot 3 od ovoj ~len e predvideno deka Vladata na Republika<br />

Makedonija na predlog na organot na dr`avnata uprava nadle`en za<br />

rabotite od oblasta na `ivotnata sredina gi propi{uva kriteriumite<br />

i na~inot na opredeluvawe i presmetuvawe na nadomestokot od stavovite<br />

1 i 2 na ovoj ~len.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~len 115 stav 3 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija proizleguva deka dr`avata ima pravo so zakon da<br />

í doveri na op{tinata vr{ewe na opredeleni raboti.<br />

Od druga strana, pak, nadle`nostite na op{tinata i gradot<br />

Skopje kako edinici na lokalnata samouprava se utvrdeni so Zakonot<br />

za lokalnata samouprava, odnosno so Zakonot za gradot Skopje.<br />

Taka, vo listata na nadle`nostite na op{tinite soglasno ~lenot<br />

22 stav 1 to~ka 2 od Zakonot za lokalnata samouprava ("Slu`ben<br />

999

vesnik na Republika Makedonija" br. 5/2002) e utvrdeno deka op{tinata<br />

e nadle`na za za{titata na `ivotnata sredina i prirodata i merki<br />

za za{tita i spre~uvawe od zagaduvawe na vodata, vozduhot, zemji{-<br />

teto, za{tita na prirodata, za{tita od bu~avata i nejonizira~koto<br />

zra~ewe.<br />

Vo ~lenot 10 od Zakonot za gradot Skopje ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 55/2004) se utvrdeni nadle`nostite, odnosno<br />

rabotite od javen interes od lokalno zna~ewe na gradot Skopje,<br />

me|u koi i taa utvrdena vo to~kata 2 na stavot 1 od ovoj ~len od Zakonot<br />

spored koja gradot Skopje e nadle`en i za za{titata na `ivotnata<br />

sredina.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot utvrdi deka op{tinata<br />

odnosno gradot Skopje se nadle`ni za za{titata na `ivotnata sredina,<br />

a vo tie ramki i da ja propi{uvaat visinata na nadomestokot koj<br />

treba da go pla}aat operatorite na instalciite so B-integrirana ekolo{ka<br />

dozvola, me|utoa, so ogled na toa {to sovetot na op{tinata i<br />

Sovetot na gradot Skopje navedeniot nadomestok go propi{uvaat soglasno<br />

kriteriumite koi gi utvrduva Vladata na Republika Makedonija<br />

na predlog na organot na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od<br />

oblasta na `ivotnata sredina, za {to nema ustavna osnova, Sudot smeta<br />

deka osporenata odredba od ~len 129 stav 1 od Zakonot ne e vo soglasnost<br />

so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Imeno, pri analiza i ocena na ~lenot 129 stav 1 od Zakonot<br />

Sudot utvrdi deka i stavot 3 na ~lenot 129 od Zakonot spored koj Vladata<br />

na Republika Makedonija na predlog na organot na dr`avnata<br />

uprava nadle`en za rabotite od oblasta na `ivotnata sredina gi propi{uva<br />

kriteriumite i na~inot na opredeluvawe i presmetuvawe na<br />

nadomestokot od stavovite 1 i 2 na ovoj ~len, ne e vo soglasnost so principot<br />

na podelbata na vlasta na zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

So Ustavot na Republika Makedonija to~no i precizno se definirani<br />

i utvrdeni nositelite na zakonodavnata, izvr{nata i sudskata<br />

vlast i jasno e napravena razlika vo podelbata na vlasta, pri<br />

{to so Ustavot ne e dopu{teno me{awe na edna vo druga vlast, tuku<br />

vlasta e postavena kako struktura na samostojni relativno podeleni<br />

vlasti ~ii status, nadle`nosti i odnosi se utvrdeni i garantirani so<br />

Ustavot.<br />

Imaj}i gi vo vid navedenite ustavni i zakonski odredbi vo korelacija<br />

so sodr`inata na osporenata odredba od ~len 129 stav 1 i 3 od<br />

Zakonot, Sudot utvrdi deka ovlastuvawata na sovetot na op{tinata i<br />

Sovetot na gradot Skopje da ja propi{uvaat visinata na nadomestokot<br />

koj treba da go pla}aat operatorite na instalciite so B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola, a soglasno kriteriumite i na~inot na presmetuvawe<br />

i opredeluvawe na nadomestokot koi gi propi{uva Vladata na<br />

predlog na organot na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od oblasta<br />

na `ivotnata sredina, nemaat ustavna osnova.<br />

1000

Vakvata konstatacija se zasnova, pred se vrz faktot {to Zakonot<br />

za `ivotnata sredina ne sodr`i kriteriumi i merila za opredeluvawe<br />

na visinata na navedeniot nadomestokot koj treba da go pla}aat<br />

operatorite na instalciite vo B-integrirana ekolo{ka dozvola. Pri<br />

vakva sostojba, proizleguva deka sovetot na op{tinata i Sovetot na<br />

gradot Skopje, nadomestokot go propi{uvaat vrz osnova na kriteriumite<br />

utvrdeni od strana na Vladata na Republika Makedonija, koja pak<br />

za toa nema ustavna nadle`nost.<br />

Ottuka, dadenoto ovlastuvawe so zakonskata odredba na sovetot<br />

na op{tinata i Sovetot na gradot Skopje da ja propi{uvaat visinata<br />

na nadomestokot, vo ramkite na kriteriumite utvrdeni od strana na<br />

Vladata na Republika Makedonija, a ne vo Zakonot, zna~i navleguvawe<br />

vo zakonodavnata vlast koja e izdvoena od izvr{nata vlast, {to e sprotivno<br />

na Ustavot na Republika Makedonija, poradi {to pred Sudot se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenite odredbi od Zakonot<br />

so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot po odnos na ~lenot 129 stav 1 go donese so<br />

mnozinstvo glasovi vo sostav od pretsedatelot na Sudot Liljana Ingilizova-Ristova<br />

i sudiite d-r Trendafil Ivanovski, Mahmut Jusufi,<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko Naumoski, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe so Nacrt - odluka po predmetot U. br. 154/2005<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

154/2005 od 17 i 18 maj 2006 godina povede postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na ~len 129 stav 1 i 3 od Zakonot za `ivotnata sredina<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," br. 53/2005).<br />

Postapkata be{e povedena zatoa {to pred Sudot osnovano se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na osporeniot ~len so Ustavot.<br />

2. Donositelot na osporeniot akt vo predvideniot rok ne dostavi<br />

odgovor na navodite sodr`ani vo re{enieto za poveduvawe postapka.<br />

3. So ogled na toa {to pravnata i fakti~kata sostojba na rabotite<br />

po predmetot ne se promeneti se p r e d l a g a<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da go ukine ~lenot 129 stav 1 i 3 od Zakonot za `ivotnata<br />

sredina ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," br. 53/2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~lenovite<br />

110 i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben ves-<br />

1001

nik na Republika Makedonija" br.70/1992) na sednicata odr`ana na 13<br />

septemvri 2006 godina, donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA ~len 129 stav 1 i 3 od Zakonot za `ivotnata<br />

sredina ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," br. 53/2005).<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija po povod inicijativata<br />

podnesena od Stamen Filipov od Skopje so Re{enie U. br. 154/<br />

2005 od 17 i 18 maj 2006 godina povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~len 129 stav 1 vo delot: "Sovetot na op{tinata i Sovetot na<br />

gradot Skopje, ja propi{uvaat visinata na nadomestokot koj treba da<br />

go pla}aat operatorite na instalaciite so B - integrirana ekolo{ka<br />

dozvola" od Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ovaa odluka.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija po sopstvena inicijativa<br />

so istoto re{enie povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

celiot stav 1 od ~lenot 129 i stavot 3 na istiot ~len od Zakonot.<br />

Postapkata be{e povedena zatoa {to pred Sudot osnovano se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na osporeniot ~len od zakonot so<br />

Ustavot.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~lenot 129 stav 1 od<br />

Zakonot, sovetot na op{tinata i Sovetot na gradot Skopje, ja propi{uvaat<br />

visinata na nadomestokot koj treba da go pla}aat operatorite<br />

na instalaciite so B - integrirana ekolo{ka dozvola, osven za<br />

onie instalacii za koi se pribavuva B - integrirana ekolo{ka dozvola,<br />

a koi se vo za{titeno podra~je:<br />

- pri donesuvawe na barawe za dobivawe B - integrirana ekolo{ka<br />

dozvola,<br />

- pri podnesuvawe na barawe za izmeni ili prenos na B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola,<br />

- za poseduvawe na B - integrirana ekolo{ka dozvola, koj se<br />

pla}a godi{no, i<br />

- za redoven nadzor na instalacijata, vo soglasnost so uslovite<br />

vo B - integriranata ekolo{ka dozvola.<br />

Spored stavot 3 od ovoj ~len od Zakonot Vladata na Republika<br />

Makedonija na predlog na organot na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite<br />

od oblasta na `ivotnata sredina gi propi{uva kriteriumite i<br />

na~inot na opredeluvawe i presmetuvawe na nadomestokot od stavovite<br />

1 i 2 na ovoj ~len.<br />

5. Spored ~len 8 stav 1 alinei 3, 4 i 10 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija<br />

se utvrdeni vladeeweto na pravoto, podelbata na dr`avnata<br />

vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska, kako i ureduvaweto i humani-<br />

1002

zacijata na prostorot i za{titata i unapreduvaweto na `ivotnata<br />

sredina i prirodata.<br />

Soglasno ~lenot 43 stav 1 od Ustavot, sekoj ~ovek ima pravo na<br />

zdrava `ivotna sredina, a spored stavot 2 na ovoj ~len, sekoj e dol`en<br />

da ja unapreduva i {titi `ivotnata sredina i prirodata.<br />

Soglasno Amandmanot XVII to~ka 1 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija vo edinicite na lokalnata samouprava gra|anite neposredno<br />

i preku pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od<br />

lokalno zna~ewe, a osobeno vo oblastite na javnite slu`bi, urbanizmot<br />

i ruralnoto planirawe, za{titata na okolinata, lokalniot ekonomski<br />

razvoj, lokalnoto finansirawe, komunalnite dejnosti, kulturata,<br />

sportot, socijalnata i detskata za{tita, obrazovanieto, zdravstvenata<br />

za{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so zakon.<br />

Vo to~kata 2 od ovoj Amandman e utvrdeno deka vo gradot Skopje<br />

gra|anite neposredno i preku pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto<br />

za pra{awa od zna~ewe za gradot Skopje, a osobeno vo oblastite<br />

na javnite slu`bi, urbanizmot i ruralnoto planirawe, za{titata na<br />

okolinata, lokalniot ekonomski razvoj, lokalnoto finansirawe, komunalnite<br />

dejnosti, kulturata, sportot, socijalnata i detskata za{tita,<br />

obrazovanieto, zdravstvenata za{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so<br />

zakon.<br />

So to~kata 1 na ovoj Amandman se zamenuva stav 1 na ~lenot 115<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, a so to~kata 2 se zamenuva stavot<br />

2 na ~lenot 117 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 115 stav 3 od Ustavot, Republikata so zakon mo`e<br />

da i doveri vr{ewe na opredeleni raboti na op{tinata.<br />

So Zakonot za `ivotnata sredina se ureduvaat pravata i dol`nostite<br />

na Republika Makedonija, na op{tinata, na gradot Skopje i na<br />

op{tinite vo gradot Skopje, kako i pravata i dol`nostite na pravnite<br />

i na fizi~kite lica, vo obezbeduvaweto uslovi za za{tita i za unapreduvawe<br />

na `ivotnata sredina, zaradi ostvaruvawe na pravoto na<br />

gra|anite na zdrava `ivotna sredina (~len 1 stav 1).<br />

Soglasno ~len 3 stav 1 od Zakonot, merkite i aktivnostite za<br />

za{tita i unapreduvawe na `ivotnata sredina se od javen interes.<br />

Vo ~lenot 5 od Zakonot e utvrdeno zna~eweto {to go imaat<br />

oddelni izrazi upotrebeni vo ovoj zakon.<br />

Taka, spored to~kata 19 na ovoj ~len od Zakonot, instalacijata<br />

go ima slednoto zna~ewe:<br />

- vo odnos na integriranite ekolo{ki dozvoli e nepodvi`na<br />

tehni~ka edinica kade {to se vr{at edna ili pove}e propi{ani aktivnosti<br />

i aktivnosti koi se neposredno povrzani so niv, a koi bi mo-<br />

`ele da imaat efekt vrz emisiite i vrz zagaduvaweto, i<br />

- vo odnos na spre~uvaweto i kontrolata na havariite so u~estvo<br />

na opasni supstancii, instalacija e tehni~ka edinica vo ramkite<br />

na eden sistem vo koj se proizveduvaat, upotrebuvaat, skladiraat ili<br />

1003

se rakuva so opasni supstancii. Toa ja vklu~uva celokupnata oprema,<br />

objektite, cevkovodite, ma{inite, alatkite, privatnite `elezni~ki<br />

sporedni koloseci, stanicite za istovar koi ja opslu`uvaat instalacijata,<br />

skladovite ili sli~nite gradbi, potrebni za rabota na instalacijata.<br />

Spored to~kata 20 na ~len 5, postoe~ka instalacija vo odnos na<br />

integrirani ekolo{ki dozvoli e instalcija koja {to e operativna,<br />

odnosno raboti pred 1 juli 2007 godina, spored to~kata 21 od ovoj ~len,<br />

promena na raboteweto e primena vo prirodata na funkcioniraweto<br />

ili pro{iruvawe na instalacijata, koja bi mo`ela da ima posledici<br />

za `ivotnata sredina i zna~itelna promena spored to~kata 22 od ~lenot<br />

5 zna~i promena vo raboteweto na instalacijata za koja {to nadle-<br />

`niot organ utvrdil deka bi mo`ela da ima zna~itelni negativni efekti<br />

vrz zdravjeto na lu|eto ili vrz `ivotnata sredina.<br />

Spored to~kata 27 od ovoj ~len od Zakonot, operator e sekoe<br />

pravno ili fizi~ko lice koe vr{i profesionalna aktivnost ili<br />

vr{i aktivnosti preku instalacijata ili ja kontrolira ili lice na<br />

koe mu se dovereni ili delegirani ovlastuvawa za donesuvawe ekonomski<br />

odluki vo odnos na aktivnosta ili tehni~koto rabotewe, vklu~uvaj}i<br />

go i nositelot na dozvolata ili ovlastuvaweto za takvata aktivnost,<br />

odnosno liceto koe e zadol`eno da registrira ili alarmira za<br />

aktivnosta, a spored to~kata 28 od ovoj ~len od Zakonot dozvola, vo<br />

odnos na integriranoto spre~uvawe i kontrolata na zagaduvaweto, e<br />

onoj del od pi{anata odluka ili celata pi{ana odluka (ili nekolku<br />

takvi odluki) so koja {to se dava ovlastuvawe za rabota na celata ili<br />

na del od instalacijata, a {to e predmet na odredeni uslovi so koi se<br />

garantira deka instalacijata e usoglasena so barawata utvrdeni so<br />

ovoj zakon. Dozvolata da opfa}a edna ili pove}e instalacii ili delovi<br />

od instalacii na istata lokacija, so koi raboti istiot operator.<br />

Vo Glava XII "Integrirani ekolo{ki dozvoli za rabotewe na<br />

instalaciite koi {to vlijaat vrz `ivotnata sredina," odnosno vo ~lenot<br />

95 stav 1 od Zakonot e predvideno deka aktivnostite na novite instalacii<br />

ili zna~itelnite promeni na postoe~kite, koi gi opredeluva<br />

Vladata na Republika Makedonija, mo`at da se vr{at samo po prethodno<br />

dobiena ekolo{ka dozvola osven ako:<br />

- instalacijata se definira kako postoe~ka spored ~lenot 5 to-<br />

~ka 17 od ovoj zakon vo koj slu~aj se primenuva ~lenot 134 od ovoj zakon,<br />

i<br />

- operator na instalacijata koja zapo~nuva so rabota pred 31<br />

dekemvri 2009 godina odlu~il da podnese barawe za dozvola za usoglasuvawe<br />

so operativen plan, vo soglasnost so vremenskiot raspored od<br />

~lenot 135 stav 5 na ovoj zakon i so odredbite od Glava XIV na ovoj<br />

zakon.<br />

Spored stavot 2 na ovoj ~len, dozvolata od stav 1 na ovoj ~len se<br />

izdava kako A - integrirana ekolo{ka dozvola, koja ja izdava organot<br />

1004

na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od oblasta na `ivotnata<br />

sredina ili B - integrirana ekolo{ka dozvola, koja ja izdavaat op{tinata<br />

ili gradot Skopje, soglasno so ~lenot 123 od ovoj zakon.<br />

^lenot 122 od Zakonot zboruva za B - integrirana ekolo{ka<br />

dozvola.<br />

Imeno, spored stavot 1 na ovoj ~len od Zakonot, operatorite na<br />

novi instalacii so emisii {tetni za `ivotnata sredina i za `ivotot<br />

i zdravjeto na lu|eto, koi ne se opredeleni vo soglasnost so propisot<br />

od ~len 95 stav 1 na ovoj zakon, se dol`ni da obezbedat B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola.<br />

Spored stavot 2 na ovoj ~len, Vladata na Republika Makedonija<br />

gi opredeluva instalaciite za koi e potrebna B -integrirna ekolo{ka<br />

dozvola.<br />

Spored stavot 3 na ovoj ~len, ministerot koj rakovodi so organot<br />

na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od oblasta na `ivotnata<br />

sredina, poblisku ja propi{uva postapkata za izdavawe, izmena,<br />

celosen ili delumen prenos na B - integriranata ekolo{ka dozvola,<br />

uslovite za prestanok na aktivnosta i uslovite za odzemawe i prestanok<br />

na dozvolata.<br />

Ponatamu vo ~lenovite od 123 - 125 e predvidena postapkata za<br />

izdavawe na B - integrirana ekolo{ka dozvola.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~len 115 stav 3 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija proizleguva deka dr`avata ima pravo so zakon da<br />

i doveri na op{tinata vr{ewe na opredeleni raboti.<br />

Od druga strana, pak, nadle`nostite na op{tinata i gradot<br />

Skopje kako edinici na lokalnata samouprava se utvrdeni so Zakonot<br />

za lokalnata samouprava, odnosno so Zakonot za gradot Skopje.<br />

Taka, vo listata na nadle`nostite na op{tinite soglasno ~lenot<br />

22 stav 1 to~ka 2 od Zakonot za lokalnata samouprava ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija“ br. 5/2002) e utvrdeno deka op{tinata<br />

e nadle`na za za{titata na `ivotnata sredina i prirodata i merki<br />

za za{tita i spre~uvawe od zagaduvawe na vodata, vozduhot, zemji{teto,<br />

za{tita na prirodata, za{tita od bu~avata i nejonizira~koto<br />

zra~ewe.<br />

Vo ~lenot 10 od Zakonot za gradot Skopje ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija," br. 55/2004) se utvrdeni nadle`nostite, odnosno<br />

rabotite od javen interes od lokalno zna~ewe na gradot Skopje,<br />

me|u koi i taa utvrdena vo to~kata 2 na stavot 1 od ovoj ~len od Zakonot<br />

spored koja gradot Skopje e nadle`en i za za{titata na `ivotnata<br />

sredina.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot utvrdi deka op{tinata,<br />

odnosno gradot Skopje se nadle`ni za za{titata na `ivotnata sredina,<br />

a vo tie ramki i da ja propi{uvaat visinata na nadomestokot koj<br />

treba da go pla}aat operatorite na instalciite so B-integrirana ekolo{ka<br />

dozvola. Me|utoa, so ogled na toa {to sovetot na op{tinata i<br />

1005

Sovetot na gradot Skopje navedeniot nadomestok go propi{uvaat soglasno<br />

kriteriumite koi gi utvrduva Vladata na Republika Makedonija<br />

na predlog na organot na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od<br />

oblasta na `ivotnata sredina, za {to nema ustavna osnova, Sudot<br />

smeta deka osporenata odredba od ~len 129 stav 1 od Zakonot ne e vo<br />

soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Imeno, pri analiza i ocena na ~lenot 129 stav 1 od Zakonot<br />

Sudot utvrdi deka i stavot 3 na ~lenot 129 od Zakonot spored koj Vladata<br />

na Republika Makedonija na predlog na organot na dr`avnata<br />

uprava nadle`en za rabotite od oblasta na `ivotnata sredina gi propi{uva<br />

kriteriumite i na~inot na opredeluvawe i presmetuvawe na<br />

nadomestokot od stavovite 1 i 2 na ovoj ~len, ne e vo soglasnost so principot<br />

na podelbata na vlasta na zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

So Ustavot na Republika Makedonija to~no i precizno se definirani<br />

i utvrdeni nositelite na zakonodavnata, izvr{nata i sudskata<br />

vlast i jasno e napravena razlika vo podelbata na vlasta, pri {to so<br />

Ustavot ne e dopu{teno me{awe na edna vo druga vlast, tuku vlasta e<br />

postavena kako struktura na samostojni relativno podeleni vlasti<br />

~ii status, nadle`nosti i odnosi se utvrdeni i garantirani so Ustavot.<br />

Imaj}i gi vo vid navedenite ustavni i zakonski odredbi vo korelacija<br />

so sodr`inata na osporenata odredba od ~len 129 stav 1 i 3 od<br />

Zakonot, Sudot utvrdi deka ovlastuvawata na sovetot na op{tinata i<br />

Sovetot na gradot Skopje da ja propi{uvaat visinata na nadomestokot<br />

koj treba da go pla}aat operatorite na instalciite so B - integrirana<br />

ekolo{ka dozvola, a soglasno kriteriumite i na~inot na presmetuvawe<br />

i opredeluvawe na nadomestokot koi gi propi{uva Vladata na<br />

Republika Makedonija na predlog na organot na dr`avnata uprava nadle`en<br />

za rabotite od oblasta na `ivotnata sredina, nemaat ustavna<br />

osnova.<br />

Vakvata konstatacija se zasnova, pred se vrz faktot {to Zakonot<br />

za `ivotnata sredina ne sodr`i kriteriumi i merila za opredeluvawe<br />

na visinata na nadomestokot koj treba da go pla}aat operatorite<br />

na instalciite so B-integrirana ekolo{ka dozvola. Pri vakva sostojba,<br />

proizleguva deka sovetot na op{tinata i Sovetot na gradot Skopje,<br />

visinata na navedeniot nadomestok ja propi{uvaat vrz osnova na<br />

kriteriumite utvrdeni od strana na Vladata na Republika Makedonija,<br />

koja pak za toa nema ustavna nadle`nost.<br />

Ottuka, dadenoto ovlastuvawe so zakonskata odredba na sovetot<br />

na op{tinata i Sovetot na gradot Skopje da ja propi{uvaat visinata<br />

na nadomestokot, vo ramkite na kriteriumite utvrdeni od strana na<br />

Vladata na Republika Makedonija, a ne vo Zakonot, zna~i navleguvawe<br />

vo zakonodavnata vlast koja e izdvoena od izvr{nata vlast, {to e sprotivno<br />

na Ustavot na Republika Makedonija, poradi {to Sudot utvrdi<br />

1006

deka osporeniot ~len 129 stav 1 i 3 od Zakonot za `ivotnata sredina<br />

ne e vo soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

6. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Mahmut Jusufi i sudiite d-r Trendafil Ivanovski, Mirjana<br />

Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram<br />

Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

1007

1008

91. U. br. 162/2005 (7. 06. 2006)<br />

Osporeni odredbi<br />

^len 4 i 11 st. 5 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na<br />

Zakonot za energetika ("SV RM," br. 40/2005).<br />

Navodi vo inicijativata<br />

Spored navodite vo inicijativata so ~l. 4 od Zakonot se povreduvale<br />

~l. 9 st. 2 i ~l. 55 st. 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Imeno, so zakonskata opredelba dejnosta na prenos na priroden gas i<br />

upravuvaweto so sistemot za prenos na priroden gas da se dodeli na<br />

javno pretprijatie, odnosno akcionersko dru{tvo osnovano od Vladata<br />

na Republika Makedonija, Republikata mo`ela da se stekne so monopolska<br />

polo`ba na pazarot. Ova od pri~ina {to koga bilo vo pra{awe<br />

organizirawe i vr{ewe na stopanskite dejnosti od javen interes,<br />

preku sozdavawe na javni pretprijatija, po odnos na niv ne vlijaele<br />

pazarnite zakonitosti.<br />

Spored navodite na podnositelot na inicijativata, na ovoj na-<br />

~in dr`avata im obezbeduvala monopolska polo`ba na trgovskite dru-<br />

{tva osnovani od nea, a istite bez ogled od kogo bile osnovani bile<br />

ednakvi na pazarot i ne mo`ele na koj bilo na~in da bidat izzemeni od<br />

dejstvuvaweto na pazarnite zakonitosti. Ova od pri~ina {to vo slu-<br />

~aite koga dr`avata dejstvuvala kako pretpriema~ (trgovec) vo se imala<br />

ednakva polo`ba na pazarot kako ostanatite trgovci.<br />

Spored toa, so osporenata odredba direktno se povreduval principot<br />

na ednakvost na subjektite na pazarot, se sozdavala monopolska<br />

polo`ba i se povreduvala slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

Imeno, slobodata na pazarot i pretpremni{tvoto zna~ele sloboden<br />

pristap na site fizi~ki i pravni lica kon vr{ewe na trgovskata<br />

dejnost, a Ustavot vo ~l. 55 st. 3 predvidel vo koi slu~ai istite<br />

mo`ele da bidat ograni~eni.<br />

Po odnos na ~lenot 11 od Zakonot, podnositelot na inicijativata<br />

naveduva deka so opredelbata JP GA-MA Skopje, odnosno negoviot<br />

praven naslednik da bide nositel na licencata za prenos na priroden<br />

gas i licencata za upravuvawe so sistemot za prenos na priroden<br />

gas, se sozdavala mo`nost pravniot naslednik na akcionerskoto dru-<br />

{tvo osnovano od Vladata na Republika Makedonija da se stekne so monopolska<br />

polo`ba na pazarot, so {to se isklu~uvale drugite trgovski<br />

1009

dru{tva od mo`nosta da dobijat licenca za vr{ewe na navedenite dejnosti.<br />

Na ovoj na~in se ograni~uval slobodniot pristap na trgovskite<br />

dru{tva kon vr{eweto na trgovskata dejnost {to ne bilo vo soglasnost<br />

so ~l. 55 st. 1 od Ustavot.<br />

Inaku, od sodr`inata na inicijativata i citiraniot tekst na<br />

odredbata jasno proizleguva deka osporuvaweto se odnesuva samo na st.<br />

5 od ~l. 11 od Zakonot, a ne po odnos na celinata na ovoj ~len.<br />

Sodr`ina na osporenite i drugi odredbi od Zakonot<br />

Spored ~l. 4 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za energetika ("SV RM," br. 40/2005), ~l. 5 se menuva i glasi:<br />

"Za vr{ewe na dejnosti od ~lenot 4 na ovoj zakon, mo`at da se<br />

osnovaat javni pretprijatija, odnosno akcionerski dru{tva (stav 1).<br />

Spored stav 4 na istiot ~len, dejnostite na prenos na elektri~na<br />

energija od ~lenot 4 to~ki 2, 5, 6 i 7 na ovoj zakon i dejnostite prenos<br />

na priroden gas od ~lenot 4 to~ki 9 i 10 na ovoj zakon gi vr{at javni<br />

pretprijatija, odnosno akcionerski dru{tva osnovani od Vladata na<br />

Republika Makedonija."<br />

Spored ~l. 11 st. 5 od navedeniot zakon, JP GA-MA Skopje,<br />

odnosno, negoviot praven naslednik }e bide nositel na licenca za prenos<br />

na priroden gas i licenca za upravuvawe so sitemot za prenos na<br />

priroden gas.<br />

1010<br />

Fakti~ka sostojba<br />

Inicijativata e podnesena na 7. 09. 2005 godina.<br />

Na sednicata odr`ana na 11. 05. 2006 godina Sobranieto na Republika<br />

Makedonija go donese Zakonot za energetika koj e objaven vo<br />

"SV RM," br. 63/2006.<br />

Vo ~l. 163 od Zakonot e predvideno deka so denot na vleguvaweto<br />

vo sila na ovoj zakon prestanuva da va`i Zakonot za energetika "SV<br />

RM," br. 47/1997, 40/1999, 98/2000, 94/2002, 38/2003 i 40/2005.<br />

Noviot zakon vleze vo sila na 31. 05. 2006 godina, {to zna~i<br />

deka na ovoj datum prestanal da va`i prethodno doneseniot Zakonot za<br />

energetika so site izmenuvawa i dopolnuvawa.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 od Ustavot na Republika Makedonija, Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija, me|u drugoto, odlu~uva za soglasnosta<br />

na zakonite so Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i kolektivnite<br />

dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 3 od Delovnikot na Ustavniot sud na Repu-

lika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako postojat<br />

procesni pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

Imaj}i predvid deka osporenite odredbi od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot za energetika ("SV RM," br. 40/<br />

2005) prestanale da va`at na 31. 05. 2006 godina so vleguvaweto vo sila<br />

na novodoneseniot Zakon za energetika ("SV RM" br. 63/2006"), ocenuvame<br />

deka postojat procesni pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

Vrz osnova na napravenata analiza na ustavnite i zakonski<br />

odredbi, a imaj}i predvid deka po podnesuvaweto na inicijativata<br />

osporenite odredbi prestanale da va`at, se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 4 i ~l. 11 st. 5 od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot za energetika ("SV RM" br. 40/2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 28 alineja 3 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 7 juni<br />

2006 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenot 4 i ~lenot 11 stav 5 od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot za energetika ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 40/2005).<br />

2. "Makpetrol" AD Skopje na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta ~lenovite od Zakonot ozna~eni vo to~kata 1 na ova re-<br />

{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata so ~lenot 4 od Zakonot se povreduvale<br />

~len 9 stav 2 i ~len 55 stav 1 i 2 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija. Imeno, so zakonskata opredelba dejnostite prenos na priroden<br />

gas i upravuvaweto so sistemot za prenos na priroden gas da se<br />

dodelat na javno pretprijatie, odnosno akcionersko dru{tvo osnovano<br />

od Vladata na Republika Makedonija, se ovozmo`uvalo Republikata da<br />

se stekne so monopolska polo`ba na pazarot. Ova od pri~ina {to koga<br />

bilo vo pra{awe organizirawe i vr{ewe na stopanskite dejnosti od<br />

javen interes, preku sozdavawe na javni pretprijatija, po odnos na niv<br />

ne vlijaele pazarnite zakonitosti.<br />

Na toj na~in, spored podnositelot na inicijativata dr`avata<br />

im obezbeduvala monopolska polo`ba na trgovskite dru{tva osnovani<br />

od nea, a istite bez ogled od kogo bile osnovani bile ednakvi na paza-<br />

1011

ot i ne mo`ele na koj bilo na~in da bidat izzemeni od dejstvuvaweto<br />

na pazarnite zakonitosti. Ova od pri~ina {to vo slu~aite koga dr`avata<br />

dejstvuvala kako pretpriema~ (trgovec) vo se imala ednakva polo`ba<br />

na pazarot kako ostanatite trgovci.<br />

Spored toa so osporenata odredba direktno se povreduval principot<br />

na ednakvost na subjektite na pazarot, se sozdavala monopolska<br />

polo`ba i se povreduvala slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

Imeno, slobodata na pazarot i pretpremni{tvoto zna~ele sloboden<br />

pristap na site fizi~ki i pravni lica kon vr{ewe na trgovskata<br />

dejnost, a Ustavot vo ~lenot 55 stav 3 predvidel vo koi slu~ai istite<br />

mo`ele da bidat ograni~eni.<br />

Po odnos na ~lenot 11 od Zakonot, podnositelot na inicijativata<br />

naveduva deka so opredelbata JP GA-MA Skopje, odnosno negoviot<br />

praven naslednik da bide nositel na licencata za prenos na priroden<br />

gas i licencata za upravuvawe so sistemot za prenos na priroden<br />

gas, se sozdavala mo`nost pravniot naslednik na akcionerskoto dru{-<br />

tvo osnovano od Vladata na Republika Makedonija da se stekne so monopolska<br />

polo`ba na pazarot, so {to se isklu~uvale drugite trgovski<br />

dru{tva od mo`nosta da dobijat licenca za vr{ewe na navedenite<br />

dejnosti.<br />

Na ovoj na~in se ograni~uval slobodniot pristap na trgovskite<br />

dru{tva kon vr{eweto na trgovskata dejnost, {to ne bilo vo soglasnost<br />

so ~len 55 stav 1 od Ustavot.<br />

Inaku, od sodr`inata na inicijativata i citiraniot tekst na<br />

odredbata jasno proizleguva deka osporuvaweto se odnesuva samo na<br />

stavot 5 od ~lenot 11 od Zakonot, a ne po odnos na celinata na ovoj<br />

~len.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 4 od Zakonot za<br />

izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za energetika ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 40/2005), ~lenot 5 se menuva i glasi:<br />

"Za vr{ewe na dejnosti od ~lenot 4 na ovoj zakon, mo`at da se<br />

osnovaat javni pretprijatija, odnosno akcionerski dru{tva (stav 1).<br />

Spored stav 4 na istiot ~len, dejnostite na prenos na elektri~na energija<br />

od ~lenot 4 to~ki 2, 5, 6 i 7 na ovoj zakon i dejnostite prenos na<br />

priroden gas od ~lenot 4 to~ki 9 i 10 na ovoj zakon gi vr{at javni pretprijatija,<br />

odnosno akcionerski dru{tva osnovani od Vladata na Republika<br />

Makedonija."<br />

Spored ~len 11 stav 5 od navedeniot zakon, JP GA-MA Skopje,<br />

odnosno, negoviot praven naslednik }e bide nositel na licenca za prenos<br />

na priroden gas i licenca za upravuvawe so sitemot za prenos na<br />

priroden gas.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka Sobranieto na Republika Makedonija<br />

na sednicata odr`ana na 11 maj 2006 godina go donese Zakonot za<br />

energetika koj e objaven vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 63/2006.<br />

1012

Vo ~len 163 od Zakonot e predvideno deka so denot na vleguvaweto<br />

vo sila na ovoj zakon prestanuva da va`i Zakonot za energetika<br />

"Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 47/1997, 40/1999, 98/<br />

2000, 94/2002, 38/2003 i 40/2005).<br />

Noviot zakon vleze vo sila na 31 maj 2006 godina, {to zna~i<br />

deka na ovoj datum prestanal da va`i prethodno doneseniot Zakonot za<br />

energetika so site izmenuvawa i dopolnuvawa.<br />

4. Soglasno ~len 110 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, me|u drugoto, odlu~uva za soglasnosta<br />

na zakonite so Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i<br />

kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Soglasno ~lenot 28 alineja 3 od Delovnikot na Ustavniot sud<br />

na Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata<br />

ako postojat procesni pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

Imaj}i predvid deka osporenite odredbi od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot za energetika ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 40/2005) prestanale da va`at na 31 maj 2006<br />

godina so vleguvaweto vo sila na novodoneseniot Zakon za energetika<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 63/2006), Sudot oceni<br />

deka postojat procesni pre~ki za odlu~uvawe po inicijativata.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~ka 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Mahmut Jusufi i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski, Liljana<br />

Ingilizova - Ristova, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

1013

1014

92. U. br. 40/2006 (7. 06. 2006)<br />

Osporen akt<br />

Odluka za postavuvawe mebel i oprema za vr{ewe komecijalni<br />

uslugi na izgradeni i infrastrukturni objekti na podra~jeto na<br />

op{tina Aerodrom ("Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 1 od 31. 01.<br />

2006 godina).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odluka e donesena<br />

od Sovetot na op{tinata, a vo ~l. 36 od Zakonot za lokalnata samouprava<br />

vo nadle`nostite na sovetot na op{tinata ne e predvideno<br />

deka mo`e da donesuva odluka za komercijalna upotreba na javnite pe-<br />

{a~ki povr{ini, tuku naprotiv vo ~l. 50 od ovoj zakon e predvideno<br />

gradona~alnikot na op{tinata da re{ava za upravni raboti za prava,<br />

obvrski i interesi na pravni i fizi~ki lica, vo soglasnost so zakon.<br />

Vo inicijativata, isto taka se naveduva deka so odredbite od ~l.<br />

14 i ~l. 16 od osporenata odluka bilo predvideno fizi~kite i pravnite<br />

lica da gi podnesuvaat predmetnite barawa do komisijata za<br />

urbanizam i komunalni dejnosti vo op{tinata koja }e gi razgleduvala<br />

barawata i }e odlu~uvala po niv, no so Statutot na op{tinata Aerodrom<br />

ovaa komisija bila formirana samo da razgleduva pra{awa od<br />

oblasta na planiraweto vo urbanisti~kite planovi i sli~ni pra{awa,<br />

a ne da ima nadle`nost da odlu~uva za prava i obvrski.<br />

Od ovie pri~ini se predlaga Sudot da povede postapka za ocenuvawe<br />

na zakonitosta na osporenata odluka kako nesoglasna so odredbite<br />

od Zakonot za lokalna samouprava i voedno da donese vremena<br />

merka, odnosno re{enie za zapirawe na izvr{uvaweto na aktite i dejstvijata<br />

doneseni odnosno prezemeni vrz osnova na osporenata odluka<br />

soglasno ~l. 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija.<br />

Sodr`ina na osporenata odluka<br />

Sovetot na op{tina Aerodrom na sednica od 12. 12. 2005 donel<br />

Odluka za postavuvawe mebel i oprema za vr{ewe komercijalni uslugi<br />

na izgradeni i infrastrukturni objekti na podra~jeto na op{tina<br />

Aerodrom ("Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 1 od 31. 01. 2006).<br />

1015

So odredbite na ovaa odluka se ureduva na~inot na postavuvawe<br />

i koristewe na mebel i oprema na izgradeni infrastrukturni objekti<br />

na podra~jeto na op{tina Aerodrom za davawe na ugostitelski i na<br />

trgovski uslugi (komercijalni uslugi) od strana na fizi~ki i na pravni<br />

lica, postapkata za dobivawe odobrenie, sodr`inata na baraweto<br />

i na odobrenieto kako i inspekciskiot nadzor. Voedno, spored odredbite<br />

od ~l. 14 i 16 od ovaa odluka e utvrdeno deka fizi~kite i pravnite<br />

lica mo`at da podnesuvaat barawa do komisijata za urbanizam i<br />

komunalni dejnosti za dobivawe odobrenie za komercijalna upotreba<br />

na javnata pe{a~ka povr{ina i e navedeno {to treba da sodr`i baraweto,<br />

kako i deka ovaa komisija potoa gi razgleduva barawata, vr{i<br />

uvid i proverka na dostavenite podatoci na lice mesto i odlu~uva po<br />

baraweto.<br />

1016<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Po odnos na spornoto pravno pra{awe za zakonskata nadle-<br />

`nost, so Re{enie U. br. 6/2006 od 10. 05. 2006 godina so koe e povedena<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na dve odluki,<br />

ednata donesena od Sovetot na op{tina Kisela Voda ("Slu`ben glasnik<br />

na grad Skopje," br. 10/2005) i drugata donesena od Sovetot na<br />

op{tina \or~e Petrov ("Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 15/<br />

2005), a koi se odnesuvaat za postavuvawe mebel i oprema za vr{ewe na<br />

komecijalni uslugi na izgradeni infrastrukturni objekti na podra-<br />

~jeto na op{tinite, Sudot utvrdil deka: "Imaj}i ja predvid ustavnata<br />

postavenost na gradot Skopje kako posebna edinica na lokalnata samouprava<br />

~ija organizacija se ureduva so zakon kako i utvrdenite nadle-<br />

`nosti soglasno Zakonot za gradot Skopje ("SV RM" br. 55/2004) proizleguva<br />

deka vo ramkite na nadle`nostite gradot Skopje pri planirawe<br />

i ureduvawe na prostorot utvrduva standardi i dava soglasnost za<br />

postavuvawe na vremeni objekti, mebel i urbana oprema na podra~jeto<br />

na gradot Skopje. Utvrduvaweto na standardite od strana na gradot<br />

Skopje e so cel obezbeduvawe na edinstvena primena na isti standardi<br />

od strana na edinicite na lokalnata samouprava koi go so~inuvat gradot<br />

Skopje, a za izdavaweto na odobrenieto za postavuvawe na vremeni<br />

objekti odlu~uva edinicata na lokalnata samouprava na ~ie podra~je<br />

se obavuva dejnosta."<br />

Ottuka, spored Sudot, ova e nadle`nost na gradot Skopje. So ~l.<br />

17 od Zakonot za gradot Skopje e predvideno deka op{tinite na gradot<br />

Skopje vo ramki na zakonot, vo soglasnost so na~eloto na supsidijarnost,<br />

imaat pravo na podra~jeto na op{tinata da gi vr{at rabotite<br />

od javen interes od zna~ewe za op{tinata {to ne se isklu~eni od<br />

nivnata nadle`nost, {to ne se vo nadle`nost na organite na dr`avnata<br />

vlast ili {to ne se vo nadle`nost na organite na gradot Skopje, a<br />

spored navedenoto predmetnata nadle`nost ne e na op{tinite tuku na

gradot Skopje.<br />

So komparirawe na tekstot na odlukite za koi Sudot povel postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta, so tekstot na sega<br />

osporenata odluka so inicijativata vo ovoj referat, se utvrdi deka<br />

tie re~isi se identi~ni.<br />

Bez ogled na toa {to vo porane{niot predmet podnositel na<br />

inicijativata bil gradona~alnikot na grad Skopje, Trifun Kostovski<br />

i osporuvaweto na odlukite na sovetite na op{tinite bilo od aspekt<br />

na zakonskata nadle`nost, odnosno deka nadle`nosta ja ima gradot<br />

Skopje, a ne op{tinite vo gradot, a sega so predmetnata inicijativa<br />

Odlukata se osporuva od aspekt na nadle`nosta vnatre vo op{tinata,<br />

pome|u gradona~alnikot na op{tinata i Sovetot na op{tinata (odnosno<br />

op{tinska komisija predlo`ena od Sovetot na op{tinata), sepak<br />

za Sudot bitno e deka ustavnosudskata analiza go sledi ve}e utvrdeniot<br />

status na ovoj tip akti deka ne mo`e da bidat doneseni od op{tinite<br />

na gradot Skopje.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 117 st. 1 od Ustavot na Republika Makedonija, gradot<br />

Skopje e posebna edinica na lokalnata samouprava ~ija organizacija<br />

se ureduva so zakon.<br />

Spored t. 2 na Amandman XVII so koj se zamenuva st. 2 na ~l. 117<br />

od Ustavot, vo gradot Skopje gra|anite neposredno i preku pretstavnici<br />

u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od zna~ewe za gradot<br />

Skopje, a osobeno vo oblastite na javnite slu`bi, urbanizmot i ruralnoto<br />

planirawe, za{titata na okolinata, lokalniot ekonomski razvoj,<br />

lokalnoto finansirawe, komunalnite dejnosti, kulturata, sportot, socijalnata<br />

i detskata za{tita, obrazovanieto, zdravstvenata za{tita i<br />

vo drugi oblasti utvrdeni so zakon.<br />

Spored ~l. 117 st. 4 od Ustavot, gradot Skopje e samostoen vo<br />

vr{eweto na nadle`nostite utvrdeni so Ustavot i so zakon, a nadzorot<br />

nad zakonitosta na negovata rabota ja vr{i Republikata.<br />

So Zakonot za gradot Skopje ("SV RM," br. 55/2004) se ureduva<br />

organizacijata na gradot Skopje kako posebna edinica na lokalnata<br />

samouprava, nadle`nostite i finansiraweto na gradot Skopje i na<br />

op{tinite vo gradot Skopje, upotrebata na jazicite na zaednicite vo<br />

gradot Skopje i vo op{tinite vo gradot Skopje, sorabotkata me|u gradot<br />

Skopje i op{tinite vo gradot Skopje, kako i drugi pra{awa od<br />

zna~ewe za gradot Skopje.<br />

Vo ~l. 10 od navedeniot zakon se utvrdeni nadle`nostite, odnosno<br />

rabotite od javen interes od lokalno zna~ewe za gradot Skopje.<br />

Spored st. 1 t. 1 al. 5 od ovoj ~len e predvideno deka vo ramkite<br />

na planiraweto i ureduvaweto na prostorot gradot gi utvrduva standardite<br />

i dava soglasnost za postavuvawe na vremeni objekti, mebel i<br />

1017

urbana oprema na podra~jeto na gradot Skopje.<br />

Soglasno ~l. 11 od ovoj zakon, gradot Skopje vo vr{eweto na rabotite<br />

od svojata nadle`nost donesuva i obezbeduva primena na edinstvenata<br />

regulativa, se gri`i za isto nivo na uslugi i podednakva dostapnost<br />

na gra|anite so primena na isti standardi.<br />

Vo ~l. 15 od Zakonot, se utvrdeni nadle`nostite na op{tinite<br />

vo gradot Skopje, odnosno rabotite od javen interes od lokalno zna-<br />

~ewe na op{tinite vo gradot Skopje i vo ramkite na ovie nadle`nosti,<br />

a koi se odnesuvaat na planirawe i ureduvawe na prostorot vo edinicata<br />

na lokalnata samouprava, edinicata na lokalnata samouprava<br />

izdava odobrenie za postavuvawe vremeni objekti, mebel i urbana<br />

oprema.<br />

Spored ~l. 17 od navedeniot zakon op{tinite vo gradot Skopje,<br />

vo ramkite na zakonot, vo soglasnost so na~eloto na supsidijarnost,<br />

imaat pravo na podra~jeto na op{tinata da gi vr{at rabotite od javen<br />

interes od zna~ewe za op{tinata {to ne se isklu~eni od nivnata nadle`nost,<br />

{to ne se vo nadle`nost na organite na dr`avnata vlast ili<br />

{to ne se vo nadle`nost na organite na gradot Skopje.<br />

Imaj}i ja predvid ustavnata postavenost na gradot Skopje kako<br />

posebna edinica na lokalnata samouprava ~ija organizacija se ureduva<br />

so zakon kako i utvrdenite nadle`nosti soglasno Zakonot za gradot<br />

Skopje proizleguva deka vo ramkite na nadle`nostite gradot Skopje<br />

pri planirawe i ureduvawe na prostorot utvrduva standardi i dava<br />

soglasnost za postavuvawe na vremeni objekti, mebel i urbana oprema<br />

na podra~jeto na gradot Skopje. Utvrduvaweto na standardite od strana<br />

na gradot Skopje e so cel obezbeduvawe na edinstvena primena na<br />

isti standardi od strana na edinicite na lokalnata samouprava koi go<br />

so~inuvaat gradot Skopje, a za izdavaweto na odobrenieto za postavuvawe<br />

na vremeni objekti odlu~uva edinicata na lokalnata samouprava<br />

na ~ie podra~je se vr{i dejnosta.<br />

Vo tekot na postapkata, Sudot utvrdi deka Sovetot na grad Skopje<br />

na sednicata odr`ana na 15. 03 2006 godina, donel Odluka za standardi<br />

za postavuvawe na vremeni objekti, mebel i urbana oprema na<br />

podra~jeto na grad Skopje br. 07-842/1 ("Slu`ben glasnik na grad<br />

Skopje" br. 4/2006).<br />

So ovaa odluka se ureduvaat standardi za postavuvawe na vremeni<br />

objekti, mebel i urbana oprema na javni pe{a~ki povr{ini na<br />

podra~jeto na grad Skopje, postapkata za davawe soglasnost za postavuvawe<br />

kako i drugi pra{awa od zna~ewe za postavuvaweto na urbanata<br />

oprema.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, toa {to so osporeniot akt donesen<br />

od strana na op{tinata Aerodrom se utvrduvaat standardi za postavuvawe<br />

na mebel i oprema za vr{ewe na komunalni uslugi na podra-<br />

~jeto na ovaa edinica na lokalnata samouprava, smetame deka za osporenata<br />

odluka osnovano mo`e da se postavi pra{aweto za nesoglasnost<br />

1018

so zakon, so ogled na toa {to so nea se pre~ekoreni zakonskite ovlastuvawa<br />

i se ureduvaat pra{awa koi soglasno Zakonot za gradot<br />

Skopje se vo nadle`nost na gradot Skopje.<br />

So ogled na iznesenoto, smetame deka so izvr{uvaweto na poedine~nite<br />

akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemeni vrz osnova na<br />

osporenata odluka mo`at da nastapat te{ko otstranlivi posledici,<br />

pa poradi toa se ispolneti uslovite za donesuvawe na re{enie soglasno<br />

~l. 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na zakonitosta na<br />

Odlukata za postavuvawe mebel i oprema za vr{ewe komecijalni uslugi<br />

na izgradeni i infrastrukturni objekti na podra~jeto na op{tina<br />

Aerodrom ("Slu`ben glasnik na Grad Skopje" br. 1 od 31. 01. 2006).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, ~len 27 i ~len 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 7 juni 2006 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na zakonitosta na<br />

Odlukata za postavuvawe mebel i oprema za vr{ewe komecijalni uslugi<br />

na izgradeni i infrastrukturni objekti na podra~jeto na op{tina<br />

Aerodrom („Slu`ben glasnik na grad Skopje“ br. 1 od 31 januari 2006<br />

godina).<br />

2. SE ZAPIRAAT od izvr{uvawe poedine~nite akti i dejstvija<br />

doneseni, odnosno prezemeni vrz osnova na odlukata ozna~ena vo to-<br />

~kata 1 od ova re{enie.<br />

3. Kiril Todorovski kako gradona~alnik na op{tina Aerodrom<br />

- Skopje, na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnese inicijativa<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na zakonitosta na odlukata<br />

ozna~ena vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odluka bila donesena<br />

od Sovetot na op{tinata, a vo ~lenot 36 od Zakonot za lokalnata<br />

samouprava vo nadle`nostite na sovetot na op{tinata ne bilo<br />

predvideno deka mo`e da donesuva odluki za komercijalna upotreba na<br />

javnite pe{a~ki povr{ini, tuku naprotiv vo ~lenot 50 od ovoj zakon<br />

bilo predvideno gradona~alnikot na op{tinata da re{ava za upravni<br />

raboti za prava, obvrski i interesi na pravni i fizi~ki lica vo soglasnost<br />

so zakon.<br />

1019

Vo inicijativata, isto taka se naveduva deka so odredbite od<br />

~lenot 14 i ~lenot 16 od osporenata odluka bilo predvideno fizi~kite<br />

i pravnite lica da gi podnesuvaat predmetnite barawa do komisijata<br />

za urbanizam i komunalni dejnosti vo op{tinata koja }e gi razgleduvala<br />

barawata i }e odlu~uvala po niv, no so Statutot na op{tinata<br />

Aerodrom ovaa komisija bila formirana samo da razgleduva pra-<br />

{awa od oblasta na planiraweto vo urbanisti~kite planovi i sli~ni<br />

pra{awa, a ne da ima nadle`nost da odlu~uva za prava i obvrski.<br />

Od ovie pri~ini so inicijativata se predlaga Sudot da povede<br />

postapka za ocenuvawe na zakonitosta na osporenata odluka kako nesoglasna<br />

so odredbite od Zakonot za lokalna samouprava i voedno da donese<br />

vremena merka, odnosno re{enie za zapirawe na izvr{uvawe na<br />

aktite i dejstvijata doneseni odnosno prezemeni vrz osnova na osporenata<br />

odluka, soglasno ~lenot 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka Sovetot na op{tina Aerodrom<br />

na sednica od 12 dekemvri 2005 godina ja donel osporenata Odluka<br />

za postavuvawe mebel i oprema za vr{ewe komercijalni uslugi na<br />

izgradeni i infrastrukturni objekti na podra~jeto na op{tina<br />

Aerodrom.<br />

So odredbite na ovaa odluka se ureduva na~inot na postavuvawe<br />

i koristewe na mebel i oprema na izgradeni infrastrukturni objekti<br />

na podra~jeto na op{tina Aerodrom za davawe na ugostitelski i na<br />

trgovski uslugi (komercijalni uslugi) od strana na fizi~ki i na pravni<br />

lica, postapkata za dobivawe odobrenie, sodr`inata na baraweto<br />

i na odobrenieto kako i inspekciskiot nadzor. Voedno, spored odredbite<br />

od ~lenot 14 i ~lenot 16 od ovaa odluka e utvrdeno deka fizi-<br />

~kite i pravnite lica mo`at da podnesuvaat barawa do komisijata za<br />

urbanizam i komunalni dejnosti za dobivawe odobrenie za komercijalna<br />

upotreba na javnata pe{a~ka povr{ina, navedeno e {to treba<br />

da sodr`i baraweto, kako i deka ovaa komisija gi razgleduva barawata,<br />

vr{i uvid i proverka na dostavenite podatoci na lice mesto i odlu-<br />

~uva po barawata.<br />

5. Spored ~lenot 117 stav 1 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

gradot Skopje e posebna edinica na lokalnata samouprava ~ija<br />

organizacija se ureduva so zakon.<br />

Spored to~ka 2 na Amandman XVII so koj se zamenuva stav 2 na<br />

~lenot 117 od Ustavot, vo gradot Skopje gra|anite neposredno i preku<br />

pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od zna~ewe za<br />

gradot Skopje, a osobeno vo oblastite na javnite slu`bi, urbanizmot i<br />

ruralnoto planirawe, za{titata na okolinata, lokalniot ekonomski<br />

razvoj, lokalnoto finansirawe, komunalnite dejnosti, kulturata, sportot,<br />

socijalnata i detskata za{tita, obrazovanieto, zdravstvenata za-<br />

{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so zakon.<br />

1020

Spored ~lenot 117 stav 4 od Ustavot, gradot Skopje e samostoen<br />

vo vr{eweto na nadle`nostite utvrdeni so Ustavot i so zakon, a nadzorot<br />

nad zakonitosta na negovata rabota ja vr{i Republikata.<br />

So Zakonot za gradot Skopje ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 55/2004) se ureduva organizacijata na gradot Skopje<br />

kako posebna edinica na lokalnata samouprava, nadle`nostite i finansiraweto<br />

na gradot Skopje i na op{tinite vo gradot Skopje, upotrebata<br />

na jazicite na zaednicite vo gradot Skopje i vo op{tinite vo<br />

gradot Skopje, sorabotkata me|u gradot Skopje i op{tinite vo gradot<br />

Skopje, kako i drugi pra{awa od zna~ewe za gradot Skopje.<br />

Vo ~lenot 10 od navedeniot zakon se utvrdeni nadle`nostite,<br />

odnosno rabotite od javen interes od lokalno zna~ewe za gradot<br />

Skopje.<br />

Spored stavot 1 to~ka 1 alineja 5 od ovoj ~len e predvideno deka<br />

vo ramkite na planiraweto i ureduvaweto na prostorot gradot gi utvrduva<br />

standardite i dava soglasnost za postavuvawe na vremeni objekti,<br />

mebel i urbana oprema na podra~jeto na gradot Skopje.<br />

Soglasno ~lenot 11 od ovoj zakon, gradot Skopje vo vr{eweto na<br />

rabotite od svojata nadle`nost donesuva i obezbeduva primena na edinstvenata<br />

regulativa, se gri`i za isto nivo na uslugi i podednakva dostapnost<br />

na gra|anite so primena na isti standardi.<br />

Vo ~lenot 15 od Zakonot, se utvrdeni nadle`nostite na op{tinite<br />

vo gradot Skopje, odnosno rabotite od javen interes od lokalno<br />

zna~ewe na op{tinite vo gradot Skopje i vo ramkite na ovie nadle`nosti,<br />

a koi se odnesuvaat na planirawe i ureduvawe na prostorot vo<br />

edinicata na lokalnata samouprava, edinicata na lokalnata samouprava<br />

izdava odobrenie za postavuvawe vremeni objekti, mebel i urbana<br />

oprema.<br />

Spored ~lenot 17 od navedeniot zakon op{tinite vo gradot<br />

Skopje, vo ramkite na zakonot, vo soglasnost so na~eloto na supsidijarnost,<br />

imaat pravo na podra~jeto na op{tinata da gi vr{at rabotite<br />

od javen interes od zna~ewe za op{tinata {to ne se isklu~eni od nivnata<br />

nadle`nost, {to ne se vo nadle`nost na organite na dr`avnata<br />

vlast ili {to ne se vo nadle`nost na organite na gradot Skopje.<br />

Spored Sudot imaj}i ja predvid ustavnata postavenost na gradot<br />

Skopje kako posebna edinica na lokalnata samouprava ~ija organizacija<br />

se ureduva so zakon kako i utvrdenite nadle`nosti soglasno Zakonot<br />

za gradot Skopje proizleguva deka vo ramkite na nadle`nostite,<br />

pri planirawe i ureduvawe na prostorot gradot Skopje utvrduva standardi<br />

i dava soglasnost za postavuvawe na vremeni objekti, mebel i<br />

urbana oprema na podra~jeto na gradot Skopje. Utvrduvaweto na standardite<br />

od strana na gradot Skopje e so cel obezbeduvawe na edinstvena<br />

primena na isti standardi od strana na edinicite na lokalnata samouprava<br />

koi go so~inuvaat gradot Skopje, a za izdavaweto na odobrenieto<br />

za postavuvawe na vremeni objekti odlu~uva edinicata na lo-<br />

1021

kalnata samouprava na ~ie podra~je se vr{i dejnosta.<br />

Vo tekot na postapkata, Sudot utvrdi deka Sovetot na gradot<br />

Skopje na sednicata odr`ana na 15 mart 2006 godina donel Odluka za<br />

standardi za postavuvawe na vremeni objekti, mebel i urbana oprema<br />

na podra~jeto na grad Skopje br. 07-842/1 ("Slu`ben glasnik na grad<br />

Skopje" br. 4/2006).<br />

So ovaa odluka se ureduvaat standardite za postavuvawe na<br />

vremeni objekti, mebel i urbana oprema na javni pe{a~ki povr{ini na<br />

podra~jeto na grad Skopje, postapkata za davawe soglasnost za postavuvawe<br />

kako i drugi pra{awa od zna~ewe za postavuvaweto na urbanata<br />

oprema.<br />

Poradi iznesenoto, a ne od pri~inite navedeni vo inicijativata,<br />

Sudot oceni deka op{tinata Aerodrom so donesuvaweto na osporenata<br />

odluka gi pre~ekorila zakonskite ovlastuvawa i prezela nadle`nost<br />

da ureduva pra{awa koi soglasno Zakonot za gradot Skopje se<br />

vo nadle`nost na gradot Skopje, pa poradi toa spored Sudot osnovano<br />

mo`e da se postavi pra{aweto za zakonitosta na osporenata odluka.<br />

So ogled na iznesenoto, Sudot oceni deka so izvr{uvaweto na<br />

poedine~nite akti i dejstvija doneseni, odnosno prezemeni vrz osnova<br />

na osporenata odluka mo`at da nastapat te{ki otstranlivi posledici,<br />

pa poradi toa se ispolneti uslovite za donesuvawe na re{enie soglasno<br />

~len 27 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Mahmut Jusufi i sudiite d-r Trendafil Ivanovski, Liljana<br />

Ingilizova-Ristova, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe so Nacrt - odluka po predmetot U. br. 40/2006<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br. 40/<br />

2006 od 7 juni 2006 godina povede postapka za ocenuvawe na zakonitosta<br />

na Odlukata za postavuvawe mebel i oprema za vr{ewe komecijalni<br />

uslugi na izgradeni i infrastrukturni objekti na podra~jeto na<br />

op{tina Aerodrom, donesena od Sovetot na op{tina Aerodrom br. 07-<br />

190/1 od 20 dekemvri 2005 godina ("Slu`ben glasnik na Grad Skopje"<br />

br. 1 od 31 januari 2006 godina).<br />

Postapkata be{e povedena zatoa {to pred Sudot osnovano se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenata odluka so Zakonot za<br />

gradot Skopje.<br />

1022

2. Donositelot na osporeniot akt, Sovetot na op{tina Aerodrom<br />

- Skopje, vo opredeleniot rok ne dostavi odgovor na navodite sodr`ani<br />

vo re{enieto za poveduvawe postapka.<br />

So ogled na nepromenetata fakti~ka i pravna sostojba na rabotite<br />

po predmetot se p r e d l a g a<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ja ukine Odlukata za postavuvawe mebel i oprema za<br />

vr{ewe komecijalni uslugi na izgradeni i infrastrukturni objekti<br />

na podra~jeto na op{tina Aerodrom, donesena od Sovetot na op{tina<br />

Aerodrom br. 07-190/1 od 20 dekemvri 2005 godina ("Slu`ben glasnik<br />

na Grad Skopje" br. 1 od 31 januari 2006 godina).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~lenovite<br />

110 i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 13<br />

septemvri 2006 godina, donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA Odlukata za postavuvawe mebel i oprema za<br />

vr{ewe komecijalni uslugi na izgradeni i infrastrukturni objekti<br />

na podra~jeto na op{tina Aerodrom, donesena od Sovetot na op{tina<br />

Aerodrom broj 07-190/1 od 20 dekemvri 2005 godina ("Slu`ben glasnik<br />

na Grad Skopje" broj 1 od 31 januari 2006 godina).<br />

2. SE STAVA NADVOR OD SILA Re{enieto za zapirawe od<br />

izvr{uvawe na poedine~nite akti i dejstvija doneseni odnosno prezemeni<br />

vrz osnova na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ovaa odluka.<br />

3. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

4. Ustavniot sud na Republika Makedonija po povod podnesena<br />

inicijativa na Kiril Todorovski, gradona~alnik na op{tina Aerodrom,<br />

so Re{enie U. br. 40/2006 povede postapka za ocenuvawe na zakonitosta<br />

na aktot ozna~en vo to~kata 1 od ovaa odluka.<br />

Postapkata be{e povedena zatoa {to pred Sudot osnovano se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenata odluka so Zakonot za<br />

gradot Skopje.<br />

5. Sudot na sednicata utvrdi deka Sovetot na op{tina Aerodrom<br />

na sednica od 12 dekemvri 2005 godina ja donel osporenata odluka<br />

za postavuvawe mebel i oprema za vr{ewe komercijalni uslugi na izgradeni<br />

i infrastrukturni objekti na podra~jeto na op{tina Aerodrom.<br />

So odredbite na ovaa odluka se ureduva na~inot na postavuvawe<br />

i koristewe na mebel i oprema na izgradeni infrastrukturni objekti<br />

1023

na podra~jeto na op{tina Aerodrom za davawe na ugostitelski i na<br />

trgovski uslugi (komercijalni uslugi) od strana na fizi~ki i na pravni<br />

lica, postapkata za dobivawe odobrenie, sodr`inata na baraweto<br />

i na odobrenieto kako i inspekciskiot nadzor. Voedno, spored odredbite<br />

od ~lenot 14 i ~lenot 16 od ovaa odluka e utvrdeno deka fizi-<br />

~kite i pravnite lica mo`at da podnesuvaat barawa do komisijata za<br />

urbanizam i komunalni dejnosti za dobivawe odobrenie za komercijalna<br />

upotreba na javnata pe{a~ka povr{ina, navedeno e {to treba da<br />

sodr`i baraweto, kako i deka ovaa komisija gi razgleduva barawata,<br />

vr{i uvid i proverka na dostavenite podatoci na lice mesto i odlu-<br />

~uva po barawata.<br />

6. Sudot, isto taka utvrdi deka spored ~lenot 117 stav 1 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija, gradot Skopje e posebna edinica na lokalnata<br />

samouprava ~ija organizacija se ureduva so zakon.<br />

Spored to~ka 2 na Amandman XVII so koj se zamenuva stav 2 na<br />

~lenot 117 od Ustavot, vo gradot Skopje gra|anite neposredno i preku<br />

pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od zna~ewe za<br />

gradot Skopje, a osobeno vo oblastite na javnite slu`bi, urbanizmot i<br />

ruralnoto planirawe, za{titata na okolinata, lokalniot ekonomski<br />

razvoj, lokalnoto finansirawe, komunalnite dejnosti, kulturata, sportot,<br />

socijalnata i detskata za{tita, obrazovanieto, zdravstvenata za-<br />

{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so zakon.<br />

Spored ~lenot 117 stav 4 od Ustavot, gradot Skopje e samostoen<br />

vo vr{eweto na nadle`nostite utvrdeni so Ustavot i so zakon, a nadzorot<br />

nad zakonitosta na negovata rabota ja vr{i Republikata.<br />

So Zakonot za gradot Skopje ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 55/2004) se ureduva organizacijata na gradot Skopje<br />

kako posebna edinica na lokalnata samouprava, nadle`nostite i finansiraweto<br />

na gradot Skopje i na op{tinite vo gradot Skopje, upotrebata<br />

na jazicite na zaednicite vo gradot Skopje i vo op{tinite vo<br />

gradot Skopje, sorabotkata me|u gradot Skopje i op{tinite vo gradot<br />

Skopje, kako i drugi pra{awa od zna~ewe za gradot Skopje.<br />

Vo ~lenot 10 od navedeniot zakon se utvrdeni nadle`nostite,<br />

odnosno rabotite od javen interes od lokalno zna~ewe za gradot<br />

Skopje.<br />

Spored stavot 1 to~ka 1 alineja 5 od ovoj ~len e uredeno deka vo<br />

ramkite na planiraweto i ureduvaweto na prostorot gradot gi utvrduva<br />

standardite i dava soglasnost za postavuvawe na vremeni objekti,<br />

mebel i urbana oprema na podra~jeto na gradot Skopje.<br />

Soglasno ~lenot 11 od ovoj zakon, gradot Skopje vo vr{eweto na<br />

rabotite od svojata nadle`nost donesuva i obezbeduva primena na<br />

edinstvenata regulativa, se gri`i za isto nivo na uslugi i podednakva<br />

dostapnost na gra|anite so primena na isti standardi.<br />

1024

Vo ~lenot 15 od Zakonot, se utvrdeni nadle`nostite na op{tinite<br />

vo gradot Skopje, odnosno rabotite od javen interes od lokalno<br />

zna~ewe na op{tinite vo gradot Skopje i vo ramkite na ovie nadle-<br />

`nosti, a koi se odnesuvaat na planirawe i ureduvawe na prostorot vo<br />

edinicata na lokalnata samouprava, edinicata na lokalnata samouprava<br />

izdava odobrenie za postavuvawe vremeni objekti, mebel i urbana<br />

oprema.<br />

Spored ~lenot 17 od navedeniot zakon op{tinite vo gradot<br />

Skopje, vo ramkite na zakonot, vo soglasnost so na~eloto na supsidijarnost,<br />

imaat pravo na podra~jeto na op{tinata da gi vr{at rabotite<br />

od javen interes od zna~ewe za op{tinata {to ne se isklu~eni od nivnata<br />

nadle`nost, {to ne se vo nadle`nost na organite na dr`avnata<br />

vlast ili {to ne se vo nadle`nost na organite na gradot Skopje.<br />

Spored Sudot, imaj}i ja predvid ustavnata postavenost na gradot<br />

Skopje, kako posebna edinica na lokalnata samouprava, ~ija organizacija<br />

se ureduva so zakon, kako i utvrdenite nadle`nosti soglasno<br />

Zakonot za gradot Skopje, proizleguva deka vo ramkite na nadle`nostite,<br />

pri planirawe i ureduvawe na prostorot, gradot Skopje utvrduva<br />

standardi i dava soglasnost za postavuvawe na vremeni objekti, mebel<br />

i urbana oprema na podra~jeto na gradot Skopje. Utvrduvaweto na<br />

standardite od strana na gradot Skopje e so cel za obezbeduvawe na<br />

edinstvena primena na isti standardi od strana na edinicite na lokalnata<br />

samouprava koi go so~inuvaat gradot Skopje, a za izdavaweto na<br />

odobrenieto za postavuvawe na vremeni objekti odlu~uva edinicata na<br />

lokalnata samouprava na ~ie podra~je se vr{i dejnosta.<br />

Sudot, isto taka utvrdi deka Sovetot na gradot Skopje na sednicata<br />

odr`ana na 15. 03. 2006 godina donel Odluka za standardi za postavuvawe<br />

na vremeni objekti, mebel i urbana oprema na podra~jeto na<br />

grad Skopje br. 07-842/1 ("Slu`ben glasnik na grad Skopje" br. 4/2006).<br />

So ovaa odluka se ureduvaat standardite za postavuvawe na vremeni<br />

objekti, mebel i urbana oprema na javni pe{a~ki povr{ini na<br />

podra~jeto na grad Skopje, postapkata za davawe soglasnost za postavuvawe<br />

kako i drugi pra{awa od zna~ewe za postavuvaweto na urbanata<br />

oprema.<br />

Poradi iznesenoto, a ne od pri~inite navedeni vo inicijativata,<br />

Sudot utvrdi deka op{tinata Aerodrom so donesuvaweto na osporenata<br />

odluka gi pre~ekorila zakonskite ovlastuvawa i prezela nadle`nost<br />

da ureduva pra{awa koi soglasno Zakonot za gradot Skopje se<br />

vo nadle`nost na gradot Skopje, pa poradi toa Sudot oceni deka osporeniot<br />

akt ne e vo soglasnost so Zakonot za gradot Skopje.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kite 1 i 2<br />

od ovaa odluka.<br />

1025

8. Ovaa odluka Sudot ja donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Mahmut Jusufi i sudiite d-r Trendafil Ivanovski, Mirjana<br />

Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram<br />

Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

1026

93. U. br. 112/2006 (14. 06. 2006)<br />

Osporen akt<br />

^len 2 i 3 od Odlukata za verifikacija na mandatite na ~lenovite<br />

na Sovetot na op{tina Del~evo, br. 07-301/1 od 6. 04. 2005 godina.<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata osporenite ~l. 2 i 3 na<br />

Odlukata bile sprotivni na ~l. 7 st. 3 i ~l. 62 st. 5, od Zakonot za lokalnata<br />

samouprava, kako i na ~l. 50 od Statutot na op{tina Del~evo,<br />

zatoa {to Odlukata vleguvala vo sila so denot na donesuvaweto, a ne<br />

osmiot den od denot na objavuvaweto ili so denot na objavuvaweto,<br />

kako {to se predviduvalo vo navedenite odredbi od Zakonot i Statutot.<br />

Ovie ~lenovi bile sprotivni i na ~l. 52 st. 1 od Ustavot spored<br />

koj zakonite i drugite propisi se objavuvaat pred da vlezat vo sila.<br />

Podnositelot na inicijativata naveduva deka za podnesuvawe<br />

na inicijativata i za poni{tuvawe na osporenite ~lenovi od Odlukata<br />

ima neposreden interes, a toa e deka so poni{tuvaweto na ovie ~lenovi<br />

bi otpadnal osnovot za negovo razre{uvawe od direktor na OU<br />

"Van~o Pr}e" so Re{enie br. 08-557/1 od 10. 04. 2006 godina, na gradona~alnikot<br />

na op{tinata po sila na Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za osnovno obrazovanie, a poradi nepolo`uvawe na<br />

ispitot za direktor vo rok od edna godina od konstituiraweto na sovetite<br />

na op{tinite.<br />

Od navedenite pri~ini vo inicijativata se predlaga Sudot da<br />

povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~l. 2 i 3<br />

od Odlukata, a potoa istite i da gi poni{ti.<br />

Sodr`ina na osporenite ~lenovi od Odlukata<br />

Sovetot na op{tina Del~evo, Odlukata ~ii ~lenovi se osporuvaat<br />

so ovaa inicijativa ja donese na svojata prva (konstitutivna) sednica<br />

odr`ana na 6. 04. 2005 godina, vrz osnova na ~l. 18 od Statutot na<br />

op{tinata i podneseniot izve{taj od Verifikacionata komisija na<br />

Sovetot, a vo vrska so izvestuvaweto na Op{tinskata izborna komisija.<br />

1027

Spored ~l. 1 od ovaa odluka, se verificiraat mandatite na poedine~no<br />

navedenite ~lenovi na Sovetot na op{tina Del~evo izbrani<br />

na lokalnite izbori odr`ani na 13. 03. 2005 godina.<br />

Spored osporeniot ~l. 2 od Odlukata, mandatot na ~lenovite na<br />

Sovetot trae 4 (~etiri) godini, smetano od 6. 04 2005 godina, a spored<br />

osporeniot ~l. 3, ovaa odluka vleguva vo sila so denot na donesuvaweto,<br />

a }e se objavi vo "Slu`ben glasnik na op{tina Del~evo."<br />

1028<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Dali Odlukata ~ii ~lenovi se osporuvaat so inicijativata po<br />

svojata sodr`ina e podobna za ustavnosudska ocena, odnosno dali pretstavuva<br />

propis ili ne.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

Kako identi~ni na konkretniot, od ustavnosudskata praktika<br />

gi poso~uvame slednite predmeti:<br />

1. Sudot so Re{enie U. br.170/2002 od 19 mart 2003 godina, me|u<br />

drugoto, ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za verifikacija na mandatite<br />

na ~lenovite na Sovetot na op{tina [uto Orizari br. 07-290/ 10 od 27.<br />

09. 2002 godina.<br />

Spored obrazlo`enieto na ova re{enie, Sudot ja otfrli inicijativata<br />

vo ovoj del zatoa {to utvrdil deka vo konkretniot slu~aj ne<br />

se reguliraat nikakvi op{ti odnosi, tuku samo poedine~no se naveduvaat<br />

~lenovite na Sovetot na koi im se verifikuva mandatot i deka<br />

ovie pra{awa ne spa|aat vo nadle`nost na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija.<br />

2. Sudot so Re{enie U. br. 65/2003 od 7. 05. 2003 godina, me|u drugoto,<br />

ja otfrlil inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na Odlukata za verifikacija na mandat na<br />

~len na Sovetot na op{tina Novo Selo donesena na 10. 03. 2003 godina.<br />

Vo obrazlo`enieto na Re{enieto se naveduva deka ovaa i druga,<br />

isto taka, osporena oddluka "ne sodr`at op{ti pravila na odnesuvawe<br />

na neopredeleni subjekti i neopredeleno vreme, tuku se konkretni<br />

akti so koi se razre{uva konkretno lice od funkcijata pretsedatel na<br />

Sovetot, poradi {to Sudot ne e nadle`en da postapuva po niv, pa odlu-<br />

~i kako vo to~kata 2 od ova re{enie."<br />

Od ustavnosudskata praktika, kako sli~ni na konkretniot pre -<br />

dmet vo odnos na karakterot na aktot {to se osporuva, gi naveduvame<br />

predmetite U. br. 171/1999 i U. br. 86/2006, vo koi predmet na osporuvawa<br />

bea Odluka za izbor na ~lenovi na Dr`avnata izborna komisija i<br />

Re{enie za raspi{uvawe na izbori na pratenici. Odlu~uvaj}i po toga{<br />

podnesenite inicijativi Sudot so Re{enie U. br. 171/1999 od 29.

09. 1999 godina i U. br. 86/2006 od 10. 05. 2006 godina istite gi otfrli<br />

od pri~ini {to oceni deka ovie osporeni akti (doneseni isto kako i<br />

predmetnata odluka vo funkcija na sproveduvawe na izborniot proces<br />

i dejstvijata predvideni vo izbornite zakoni) ne se propisi, tuku poedine~ni<br />

akti nepodobni za ustavno sudska ocena.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 110 al. 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija e nadle`en da odlu~uva za soglasnosta na zakonite so<br />

Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite dogovori<br />

so Ustavot i so zakonite.<br />

Spored ~l. 28 al. 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en da<br />

odlu~uva za baraweto.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite ustavni i delovni~ki odredbi,<br />

kako i dosega{niot stav na Sudot vo odnos na pravnite elementi {to<br />

treba da gi sodr`i eden propis, smetame deka Odlukata ~ii ~lenovi se<br />

osporuvaat so ovaa inicijativa ne sodr`i op{ti normi na odnesuvawe,<br />

odnosno ne ureduva na op{t na~in opredeleni odnosi, nitu utvrduva<br />

prava i obvrski na neopredelen broj na subjekti vo pravoto, tuku so<br />

nea se vr{i verifikacija na mandatot poimeni~no na sekoj ~len na<br />

Sovetot na op{tinata izbran na lokalnite izbori odr`ani vo 2005<br />

godina.<br />

Ottuka, spored na{e mislewe Odlukata, ~ii ~lenovi se osporuvaat<br />

so ovaa inicijativa, ne pretstavuva op{t akt, odnosno propis vo<br />

smisla na ~l. 110 al. 2 od Ustavot, nitu na ~l. 7 st. 3 od Zakonot za lokalnata<br />

samouprava, na koj se povikuva podnositelot na inicijativata,<br />

tuku e konkreten akt za ~ija soglasnost so Ustavot i zakonite Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ne e nadle`en da odlu~uva.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da ja otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~l. 2 i 3 od Odlukata za verifikacija<br />

na mandatite na ~lenovite na Sovetot na op{tina Del-<br />

~evo, br. 07-301/1 od 6. 04. 2005 godina.<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 alineja 1 i 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br.70/1992) na sednicata odr`ana na 14<br />

juni 2006 godina, donese<br />

1029

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta i zakonitosta na ~len 2 i 3 od Odlukata za verifikacija<br />

na mandatite na ~lenovite na Sovetot na op{tina Del~evo,<br />

br. 07-301/1od 6 april 2005 godina.<br />

2. Goce Stoilovski od s. Dram~e, Del~evo na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na ~lenovite 2 i 3 od odlukata<br />

ozna~ena vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata se naveduva deka osporenite ~lenovi 2 i 3 na<br />

Odlukata bile sprotivni na ~len 7 stav 3 i ~len 62 stav 5, od Zakonot<br />

za lokalnata samouprava, kako i na ~lenot 50 od Statutot na op{tina<br />

Del~evo, zatoa {to Odlukata vleguvala vo sila so denot na donesuvaweto,<br />

a ne osmiot den od denot na objavuvaweto ili so denot na objavuvaweto,<br />

kako {to se predviduvalo vo navedenite odredbi od Zakonot<br />

i Statutot.<br />

Ovie ~lenovi bile sprotivni i na ~lenot 52 stav 1 od Ustavot<br />

spored koj zakonite i drugite propisi se objavuvaat pred da vlezat vo<br />

sila.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka Sovetot na op{tina Del~evo,<br />

Odlukata ~ii ~lenovi se osporuvaat so ovaa inicijativa ja ima doneseno<br />

na svojata prva (konstitutivna) sednica odr`ana na 6 april 2005<br />

godina, vrz osnova na ~len 18 od Statutot na op{tinata i podneseniot<br />

izve{taj od Verifikacionata komisija na Sovetot, a vo vrska so izvestuvaweto<br />

na Op{tinskata izborna komisija.<br />

Spored ~len 1 od ovaa odluka, se verificiraat mandatite na poedine~no<br />

navedenite ~lenovi na Sovetot na op{tina Del~evo izbrani<br />

na lokalnite izbori odr`ani na 13 mart 2005 godina.<br />

Spored osporeniot ~len 2 od Odlukata, mandatot na ~lenovite<br />

na Sovetot trae 4 (~etiri) godini, smetano od 6 april 2005 godina, a<br />

spored osporeniot ~len 3, ovaa odluka vleguva vo sila so denot na donesuvaweto,<br />

a }e se objavi vo "Slu`ben glasnik na op{tina Del~evo."<br />

4. Soglasno ~len 110 alineja 1 i 2 od Ustavot, Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija e nadle`en da odlu~uva za soglasnosta na zakonite<br />

so Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite<br />

dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Spored ~lenot 28 alineja 1 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 70/1992), Sudot }e ja otfrli inicijativata ako ne e nadle`en da<br />

odlu~uva za baraweto.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite ustavni i delovni~ki odredbi,<br />

kako i dosega{niot stav vo odnos na pravnite elementi {to treba da<br />

gi sodr`i eden propis, Sudot utvrdi deka odlukata ~ii ~lenovi se<br />

osporuvaat so ovaa inicijativa ne sodr`i op{ti normi na odnesuvawe,<br />

1030

odnosno ne ureduva na op{t na~in opredeleni odnosi, nitu utvrduva<br />

prava i obvrski na neopredelen broj na subjekti vo pravoto, tuku so<br />

nea se vr{i verifikacija na mandatot poimeni~no na sekoj ~len na<br />

Sovetot na op{tinata izbran na lokalnite izbori odr`ani vo 2005<br />

godina.<br />

Ottuka, spored Sudot odlukata, ~ii ~lenovi se osporuvaat so<br />

ovaa inicijativa, ne pretstavuva op{t akt, odnosno propis vo smisla<br />

na ~lenot 110 alineja 2 od Ustavot, nitu na ~len 7 stav 3 od Zakonot za<br />

lokalnata samouprava, na koj se povikuva podnositelot na inicijativata,<br />

tuku e konkreten akt za ~ija soglasnost so Ustavot i zakonite<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija ne e nadle`en da odlu~uva.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Mahmut Jusufi i sudiite d-r Trendafil Ivanovski, Liljana<br />

Ingilizova-Ristova, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

1031

1032

94. U. br. 8/2006 (14. 06. 2006)<br />

Osporena odredba<br />

^len 3 stav 3 to~ka 3 od Zakonot za parni~nata postapka ("SV<br />

RM, br. 79/2005).<br />

Navodi vo inicijativata<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odredba ne bila<br />

vo soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija, bidej}i soglasno<br />

~l. 8 st. 2 od Ustavot vo Republika Makedonija bilo slobodno se {to<br />

ne bilo zabraneto vo Ustavot i zakonite,. Vo taa smisla bila i temelnata<br />

vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija - slobodata<br />

na pazarot i pretpriemni{tvoto od ~l. 8 st. 1 al. 7 i ~l. 55 st. 1 i<br />

3 od Ustavot. Imeno, slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto mo`ele<br />

da se ograni~at so zakon edinstveno zaradi odbranata na Republikata,<br />

za~uvuvaweto na prirodata, `ivotnata sredina ili zdravjeto na<br />

lu|eto, no ne i zaradi moralot.<br />

Ponatamu, spored ~l. 51 st. 2 od Ustavot, sekoj e dol`en da gi<br />

po~ituva Ustavot i zakonite, od {to proizleguvalo deka izre~na dol-<br />

`nost za po~ituvawe na moralot vo Ustavot nemalo. Spored ~l. 54 st. 1<br />

od Ustavot slobodite i pravata na gra|anite mo`ele da se ograni~at<br />

samo vo slu~aite utvrdeni so Ustavot, poradi {to so osporenata odredba<br />

se vr{elo ograni~uvawe sprotivno na navedenata ustavna odredba.<br />

Sudovite spored ~l. 98 st. 2 od Ustavot, ne mo`ele da sudat vrz osnova<br />

na moralot.<br />

Vrz osnova na navedenoto, podnositelot na inicijativata smeta<br />

deka se povreduvale temelnite vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija - osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot<br />

priznati vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni so Ustavot, vladeeweto<br />

na pravoto i slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto od ~l. 8 st.<br />

1 al. 1, 3 i 7, kako i ~l. 8 st. 2, ~l. 51, ~l. 54 st. 1, ~l. 55 st. 1 i 3 i ~l. 98<br />

st. 2 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Sodr`ina na osporeniot ~len<br />

Spored ~l. 3 st. 1 od Zakonot za parni~nata postapka, strankite<br />

mo`at slobodno da raspolagaat so barawata {to se staveni vo postapkata.<br />

1033

Spored ~l. 3 st. 2 od Zakonot, tie mo`at da se odre~at od svoeto<br />

barawe, da go priznaat baraweto na protivnikot i da se poramnat.<br />

Spored ~l. 3 st. 3 od Zakonot, sudot nema da gi uva`i raspolagawata<br />

na strankite koi se:<br />

- vo sprotivnost so prisilnite propisi;<br />

- vo sprotivnost so odredbite na me|unarodnite dogovori ratifikuvani<br />

vo soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija, i<br />

- vo sprotivnost so moralot.<br />

1034<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. So Re{enie U. br. 72/1999 od 2. 06. 1999 godina, Sudot ne povel<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 3 st. 3 t. 1 i 3 od Zakonot za<br />

parni~nata postapka ("SV RM," br. 33/1998).<br />

Predrag Simovski, advokat od Skopje, ja osporuval ustavnosta<br />

na navedenata odredba, bidej}i smetal deka ne e vo soglasnost ~l. 51 i<br />

55 st. 1 od Ustavot, zatoa {to terminite "prisilni propisi" i "moralot"<br />

sodr`ani vo tie odredbi ne bile ustavna kategorija, nitu postoele<br />

zakonski i drugi pravni kriteriumi za nivno opredeluvawe i zatoa<br />

{to so tie odredbi se ograni~uvala i slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto,<br />

koi mo`ele da bidat ograni~eni samo od pri~inite<br />

navedeni vo ~l. 55 st. 3 od Ustavot.<br />

Sodr`inata na toga{ i sega osporenata odredba od Zakonot za<br />

parni~nata postapka e sosema identi~na.<br />

Spored Sudot, so ogled na zna~eweto na moralnite pravila {to<br />

tie go imale i sî u{te go imaat vo vospostavuvawe na me|usebnite<br />

odnosi na lu|eto, ne e vo nesoglasnost so Ustavot, opredeleni pravila<br />

na moralot da bidat vgradeni vo pravnite normi, vo koi izvesni odnesuvawa<br />

na strankite se ograni~eni so moralot, odnosno so negovite pravila.<br />

Imaj}i go predvid iznesenoto, kako i faktot deka osporenite<br />

odredbi od Zakonot (koi kako i ostanatite odredbi) se od proceduralna,<br />

a ne od materijalna priroda; Sudot smetal deka otsustvoto na terminot<br />

"moralot" vo Ustavot ne e relevanten fakt i osnov za zaklu~uvawe<br />

deka ovoj termin ne mo`e da se upotrebuva i vo zakonite, so ogled<br />

na toa {to so zakonite se vr{i operacionalizacija na ustavnite odredbi<br />

vo funkcija na sozdavawe pravni pretpostavki i uslovi za ostvaruvawe<br />

na opredeleni prava i slobodi utvrdeni so Ustavot, a za koi zakonodavecot,<br />

soglasno negovite ustavni ovlastuvawa, }e oceni deka<br />

ustavnata normiranost ne e dovolna osnova i ramka za nivno ostvaruvawe<br />

i realizirawe. Pritoa, zakonodavecot ne e obvrzan da gi upotrebuva<br />

samo terminite i institutite {to se sodr`ani vo Ustavot, {to<br />

bilo u{te edna pri~ina pred Sudot da ne se postavi pra{aweto za soglasnosta<br />

na osporenite odredbi so Ustavot.

2. So Re{enie U. br. 230/2005 od 31 maj 2006 godina, Sudot ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~lenot 3, ~lenot 43 stav 2<br />

i ~lenot 95 stav 1 vo delot: "i dobrite obi~ai" od Zakonot za obligacionite<br />

odnosi ("SV RM," br. 18/2001, 4/2002 i 5/2003).<br />

Sudot imaj}i predvid {to prestavuvaat dobrite obi~ai na terenot<br />

na pravoto, izrazil stanovi{te deka tie ne mo`at da bidat vo<br />

sprotivnost so ~len 8 st. 1 al. 3 i st. 2 od istiot ~len od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, bidej}i vo po~ituvaweto na dobrite obi~ai neminovno<br />

e sodr`ano i po~ituvawe na ~esnost i iskrenost na u~enicite<br />

vo pravnite odnosi {to, vo krajna linija vodi i kon poo~ituvawe na<br />

vlaeeweto na pravoto, kako temelna vrednost na ustavniot poredok na<br />

Republika Makedonija.<br />

Od druga strana po~ituvaweto na dobrite obi~ai ne zna~i po<br />

avtomatizam negirawe na Ustavot, zakonite i me|unarodnite dogovori,<br />

tuku naprotiv vodi kon nivno po~ituvawe i zajaknuvawe.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 7 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

osnovnite prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto<br />

pravo i utvrdeni so Ustavot, vladeeweto na pravoto i slobodata na<br />

pazarot i pretpriemni{tvoto se temelni vrednosti na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija.<br />

Spored ~l. 8 st. 2 od Ustavot, vo Republika Makedonija slobodno<br />

e se {to so Ustavot i zakonot ne e zabraneto.<br />

Spored ~l. 51 od Ustavot, vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakonite. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~l. 54 st. 1 od Ustavot, slobodite na ~ovekot i gra|aninot<br />

mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

Spored ~l. 55 st. 1 od Ustavot, se garantira slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto, a spored st. 3 od istiot ~len od Ustavot,<br />

slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto mo`at da se ograni~at so<br />

zakon edinstveno zaradi odbranata na Republikata, za~uvuvaweto na<br />

prirodata, `ivotnata sredina ili zdravjeto na lu|eto.<br />

Spored Amandmanot XXV na Ustavot, sudskata vlast ja vr{at<br />

sudovite. Sudovite se samostojni i nezavisni. Sudovite sudat vrz osnova<br />

na Ustavot i zakonite i me|unarodnite dogovori ratifikuvani vo<br />

soglasnost so Ustavot. Zabraneti se vonredni sudovi. Vidovite, nadle-<br />

`nosta, osnovaweto, ukinuvaweto, organizacijata i sostavot na sudovite,<br />

kako i postapkata pred niv, se ureduvaat so zakon {to se donesuva<br />

so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

Poa|aj}i od postavenosta na osporenata odredba vo Zakonot,<br />

kako i karakterot na samiot Zakon, proizleguva deka osporenata odre-<br />

1035

dba od Zakonot e od proceduralna priroda i se odnesuva na konkreten<br />

instrument za ograni~uvawe na edno od fundamentalnite na~ela na parni~nata<br />

postapka - na~eloto na dispozicijata na strankite, spored<br />

koe strankite slobodno raspolagaat so barawata {to gi istaknale vo<br />

postapkata, koe na~elo mo`e da bide ograni~eno samo koga e vo pra-<br />

{awe raspolagawe na strankite koe e vo sprotivnost so prisilnite<br />

propisi, me|unarodnite dogovori ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot<br />

na Republika Makedonija, kako i vo sprotivnost so moralot.<br />

Pritoa, sudovite po slu`bena dol`nost vnimavaat dali vo<br />

odrekuvaweto od baraweto, priznavaweto na baraweto na protivnikot<br />

ili poramnuvaweto, strankite vo postapkata ne go pre~ekoruvaat zakonskoto<br />

ograni~uvawe vo raspolagawata i dokolku takvoto raspolagawe<br />

e vo sprotivnost, me|u drugoto i so moralot, sudot nema da go prifati<br />

takvoto raspola|awe. Vo slu~aj koga sudot bi ja zasnoval svojata<br />

odluka vrz nedozvoleni raspolagawa na strankite (~l. 3 st. 3) bi storil<br />

su{testvena povreda na odredbite na parni~nata postapka od ~l.<br />

343 st. 2 t. 5 od Zakonot.<br />

Ottamu, spored na{e mislewe otsustvoto na terminot "moralot"<br />

vo Ustavot ne e relevanten fakt i osnov za zaklu~uvawe deka ovoj<br />

termin ne mo`e da se upotrebuvaat vo zakonite, so ogled na toa {to so<br />

zakonite se vr{i operacionalizacija na ustavnite odredbi vo funkcija<br />

na sozdavawe pravni pretpostavki i uslovi za ostvaruvawe na opredeleni<br />

prava i slobodi utvrdeni so Ustavot.<br />

Imeno, vo slu~aite koga zakonodavecot, soglasno negovite ustavni<br />

ovlastuvawa, }e oceni deka ustavnata normiranost ne e dovolna<br />

osnova i ramka za nivno ostvaruvawe i realizirawe, pristapuva kon<br />

donesuvawe na zakoni, vo ~ie o`ivotvoruvawe ne e obvrzan da gi upotrebuva<br />

samo terminite i institutite {to se sodr`ani vo Ustavot.<br />

Od seto izneseneto ocenuvame deka ne mo`e da se postavi pra-<br />

{awe za soglasnost na osporenata odredba so ~l. 8 st. 1 al. 3 i st. 2 od<br />

istiot ~len od Ustavot.<br />

Spored na{e mislewe nesnovani se i navodite na podnositelot<br />

na inicijativata za nesoglasnost na osporenata odredba so ~l. 8 st. 1<br />

al. 7, 54 st. 1 i 55 st. 1 i 3 od Ustavot, bidej}i so osporenata odredba ne<br />

se vr{i ograni~uvawe na slobodite i pravata ili pak ograni~uvawe na<br />

slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto nadvor od ustavno opredelenite<br />

ramki. Ova od ednostavna pri~ina {to Ustavot ne go ureduva<br />

pra{aweto vo vrska so pravilata na odnesuvawe na fizi~kite i pravnite<br />

lica vo nivnite me|usebni odnosi, tuku ostava tie da se uredat so<br />

zakon i toa na na~in {to ovie pravila podednakvo }e se odnesuvaat za<br />

site u~esnici vo pravniot promet bez pritoa da stanuva zbor za ograni~uvawe<br />

na slobodite i pravata na gra|anite ili pak slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto.<br />

Po odnos na mo`nata povreda na ~l. 8 st. 1 al. 1 od Ustavot, vo<br />

inicijativata ne se sodr`ani konkretni pri~ini vo {to bi se sosto-<br />

1036

ela takvata povreda na Ustavot.<br />

Kone~no, vo formiraweto na pravnoto stanovi{te, imavme<br />

predvid deka Sudot so Re{enie U. br. 72/1999 od 2. 06 1999 godina, me|u<br />

drugoto, ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 3 st. 3 t. 3<br />

od Zakonot za parni~nata postapka, objaven vo "SV RM," br. 33/1998,<br />

koja odredba ima ista sodr`ina kako sega osporenata odredba od Zakonot<br />

i vo koja postapka bila ocenuvana nejzinata soglasnot po odnos na<br />

istite ustavni odredbi kako i vo ovaa postapka.<br />

Vrz osnova na napravenata analiza na sodr`inata na ustavnite<br />

odredbi i osporenata zakonska odredba, a pred se imaj}i go predvid zazemenoto<br />

stanovi{te na Sudot vo postapkata po predmetot U. br. 72/<br />

1999, se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe.<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 3 st. 3 t. 3 od Zakonot za parni~nata postapka ("SV RM," br. 79/<br />

2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 14 juni 2006 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenot 3 stav 3 to~ka 3 od Zakonot za parni~nata postapka ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija," br. 79/2005).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 3 stav 3 to~ka 3 od Zakonot ozna~en vo to-<br />

~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite vo inicijativata osporenata odredba ne bila<br />

vo soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija, bidej}i vo Republika<br />

Makedonija bilo slobodno se {to ne bilo zabraneto vo Ustavot i<br />

zakonite, soglasno ~len 8 stav 2 od Ustavot. Vo taa smisla bila i temelnata<br />

vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija - slobodata<br />

na pazarot i pretpriemni{tvoto od ~lenot 8 stav 1 alineja 7 i<br />

~len 55 stav 1 i 3 od Ustavot. Imeno, slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto<br />

mo`ele da se ograni~at so zakon edinstveno zaradi<br />

odbranata na Republikata, za~uvuvaweto na prirodata, `ivotnata sredina<br />

ili zdravjeto na lu|eto, no ne i zaradi moralot.<br />

Ponatamu, spored ~len 51 stav 2 od Ustavot, sekoj e dol`en da gi<br />

po~ituva Ustavot i zakonite, od {to proizleguvalo deka izre~na dol-<br />

1037

`nost za po~ituvawe na moralot vo Ustavot nemalo. Spored ~lenot 54<br />

stav 1 od Ustavot slobodite i pravata na gra|anite mo`ele da se ograni~at<br />

samo vo slu~aite utvrdeni so Ustavot, poradi {to so osporenata<br />

odredba se vr{elo ograni~uvawe sprotivno na navedenata ustavna<br />

odredba. Sudovite spored ~len 98 stav 2 od Ustavot, ne mo`ele da sudat<br />

vrz osnova na moralot.<br />

Vrz osnova na navedenoto, podnositelot na inicijativata smeta<br />

deka se povreduvale temelnite vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija - osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot<br />

priznati vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni so Ustavot, vladeeweto<br />

na pravoto i slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto od ~len 8<br />

stav 1 alineja 1, 3 i 7, kako i ~lenot 8 stav 2, ~lenot 51, ~lenot 54 stav<br />

1, ~lenot 55 stav 1 i 3 i ~lenot 98 stav 2 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 3 stav 1 od Zakonot<br />

za parni~nata postapka, strankite mo`at slobodno da raspolagaat<br />

so barawata {to se staveni vo postapkata.<br />

Spored ~len 3 stav 2 od Zakonot, tie mo`at da se odre~at od<br />

svoeto barawe, da go priznaat baraweto na protivnikot i da se poramnat.<br />

Spored ~len 3 stav 3 od Zakonot, sudot nema da gi uva`i raspolagawata<br />

na strankite koi se: vo sprotivnost so prisilnite propisi<br />

(to~ka 1), vo sprotivnost so odredbite na me|unarodnite dogovori ratifikuvani<br />

vo soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija (to~ka<br />

2) i vo sprotivnost so moralot (osporenata to~ka 3).<br />

4. Spored ~len 8 stav 1 alineja 1, 3 i 7 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, osnovnite prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me-<br />

|unarodnoto pravo i utvrdeni so Ustavot, vladeeweto na pravoto i<br />

slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto se temelni vrednosti na<br />

ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 8 stav 2 od Ustavot, vo Republika Makedonija slobodno<br />

e se {to so Ustavot i zakonot ne e zabraneto.<br />

Spored ~len 51 od Ustavot, vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakonite. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~len 54 stav 1 od Ustavot, slobodite na ~ovekot i gra|aninot<br />

mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

Spored ~len 55 stav 1 od Ustavot, se garantira slobodata na pazarot<br />

i pretpriemni{tvoto, a spored stav 3 od istiot ~len od Ustavot,<br />

slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto mo`at da se ograni~at so<br />

zakon edinstveno zaradi odbranata na Republikata, za~uvuvaweto na<br />

prirodata, `ivotnata sredina ili zdravjeto na lu|eto.<br />

Spored Amandmanot XXV na Ustavot, sudskata vlast ja vr{at<br />

sudovite. Sudovite se samostojni i nezavisni. Sudovite sudat vrz osnova<br />

na Ustavot i zakonite i me|unarodnite dogovori ratifikuvani vo<br />

1038

soglasnost so Ustavot. Zabraneti se vonredni sudovi. Vidovite, nadle-<br />

`nosta, osnovaweto, ukinuvaweto, organizacijata i sostavot na sudovite,<br />

kako i postapkata pred niv, se ureduvaat so zakon {to se donesuva<br />

so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

5. Poa|aj}i od postavenosta na osporenata odredba vo Zakonot,<br />

kako i karakterot na samiot Zakon, proizleguva deka osporenata odredba<br />

od Zakonot e od proceduralna priroda i se odnesuva na konkreten<br />

instrument za ograni~uvawe na edno od fundamentalnite na~ela na<br />

parni~nata postapka - na~eloto na dispozicijata na strankite, spored<br />

koe strankite slobodno raspolagaat so barawata {to gi istaknale vo<br />

postapkata, koe na~elo mo`e da bide ograni~eno samo koga e vo pra{awe<br />

raspolagawe na strankite koe e vo sprotivnost so prisilnite propisi,<br />

me|unarodnite dogovori ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot<br />

na Republika Makedonija, kako i vo sprotivnost so moralot.<br />

Pritoa, sudovite po slu`bena dol`nost vnimavaat dali vo<br />

odrekuvaweto od baraweto, priznavaweto na baraweto na protivnikot<br />

ili poramnuvaweto, strankite vo postapkata ne go pre~ekoruvaat zakonskoto<br />

ograni~uvawe vo raspolagawata i dokolku takvoto raspolagawe<br />

e vo sprotivnost, me|u drugoto i so moralot, sudot nema da go prifati<br />

takvoto raspolagawe. Vo slu~aj koga sudot bi ja zasnoval svojata<br />

odluka vrz nedozvoleni raspolagawa na strankite (~len 3 stav 3) bi<br />

storil su{testvena povreda na odredbite na parni~nata postapka od<br />

~len 343 stav 2 to~ka 5 od Zakonot.<br />

Ottamu, spored Sudot, otsustvoto na terminot "moralot" vo<br />

Ustavot ne e relevanten fakt i osnov za zaklu~uvawe deka ovoj termin<br />

ne mo`e da se upotrebuvaat vo zakonite, so ogled na toa {to so zakonite<br />

se vr{i operacionalizacija na ustavnite odredbi vo funkcija na<br />

sozdavawe pravni pretpostavki i uslovi za ostvaruvawe na opredeleni<br />

prava i slobodi utvrdeni so Ustavot.<br />

Moralot pretstavuva zbir na pravila (moralni normi) na odnesuvawe<br />

koi gi iska`uvaat vrednosnite sudovi za povedenieto na lu|eto.<br />

Moralnite normi, kako vid na op{testveni normi koi ne se egzaktno<br />

opredeleni, nitu pismeno sredeni, na poedinecot mu nalo`uvaat<br />

da pravi dobro, a da go propu{ta (da se vozdr`uva od) zloto. Pod poimot<br />

moral se podrazbiraat sfa}awata na lu|eto za nivnata dol`nost<br />

sprema drugite, sprema zaednicata, sprema op{testvoto i sprema samiot<br />

sebe. Toa se pravila koi va`at vo edna konkretna istoriska op{-<br />

testvena sredina i koi soodvetstvuvaat na opredeleni pravila na odnesuvawe,<br />

pa i na samoto toa odnesuvawe. Ottamu, moralnosta pretstavuva<br />

nastojuvawe sopstvenite dejstvija da se rakovodat ne samo od svoite<br />

li~ni celi, tuku da se naso~uvaat, usoglasuvaat i ograni~uvaat i so celite<br />

na drugite.<br />

Samoto pridr`uvaweto kon moralot se pojavuva kako posledica<br />

na tesnata povrzanost na moralot i pravoto i nemo`nosta na zakonodavstvoto<br />

seopfatno vo site podrobnosti da gi regulira site op{testve-<br />

1039

ni vrednosti. Ili, poinaku, po~ituvaweto na moralot upatuva kako vo<br />

praktikata na konkreten slu~aj treba da se primeni nekoja apstraktna<br />

pravna norma. Takvoto povikuvawe e usloveno od ovlastuvaweto na sudot<br />

ili drugi slu`beni lica da gi primenuvaat op{tite pravni normi<br />

vo re{avaweto na konkretni pravni slu~ai.<br />

Nakratko, moralnosta se odnesuva na postapki koi za svoja<br />

osnova ja imaat pravi~nosta, sovesnosta, ~esnosta i humanosta i kako<br />

vrednosti koi proizleguvaat od na~eloto na vladeeweto na pravoto<br />

vrz koe, me|u drugoto, e zasnovan i Ustavot na Republika Makedonija,<br />

pretstavuva dopolnitelen na~in za elaboracija na pravoto vo koj e<br />

inkorporiramno znaewe za ocenuvawe na op{testvenite vrednosti.<br />

So ogled na zna~eweto na moralot, kako eti~ka katagorija koja<br />

ima osobeno mesto vo vospostavuvawe na me|usebnite odnosi na lu|eto,<br />

ne e vo nesoglasnost so Ustavot, opredeleni pravila na moralot da bidat<br />

vgradeni vo pravnite normi, vo koi izvesni odnesuvawa na strankite<br />

se ograni~eni so moralot, odnosno so negovite pravila.<br />

Ottamu, vo slu~aite koga zakonodavecot, soglasno negovite ustavni<br />

ovlastuvawa, }e oceni deka ustavnata normiranost ne e dovolna<br />

osnova i ramka za nivno ostvaruvawe i realizirawe, pristapuva kon<br />

donesuvawe na zakoni, vo ~ie o`ivotvoruvawe ne e vo obvrska da gi<br />

upotrebuva samo terminite i institutite {to se sodr`ani vo Ustavot.<br />

So ogled na navedenoto, po odnos na ona {to prestavuva moralot,<br />

spored Sudot proileguva deka istiot kako eti~ka kategorija ne<br />

mo`e da bide vo sprotivnost so Ustavot, zakonite i me|unarodnite dogovori<br />

i negovoto po~ituvawe vo krajna linija vodi kon o`ivotvoruvawe<br />

na vladeeweto na pravoto kako temelna vrednost na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija. Ova i od pri~ina {to po~ituvaweto<br />

na moralot ne zna~i po avtomatizam negirawe na Ustavot, zakonite<br />

i me|unarodnite dogovori, tuku naprotiv vodi kon nivno po~ituvawe i<br />

zajaknuvawe.<br />

Vrz osnova na iznesenoto pred Sudot ne se postavi pra{awe za<br />

soglasnost na osporenata odredba so ~lenot 8 stav 1 alineja 3 i stav 2<br />

od istiot ~len od Ustavot.<br />

Spored Sudot nesnovani se i navodite na podnositelot na inicijativata<br />

za nesoglasnost na osporenata odredba so ~lenovite 8 stav 1<br />

alineja 7, 54 stav 1 i 55 stav 1 i 3 od Ustavot, bidej}i so osporenata<br />

odredba ne se vr{i ograni~uvawe na slobodite i pravata ili pak ograni~uvawe<br />

na slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto nadvor od<br />

ustavno opredelenite ramki. Ova od ednostavna pri~ina {to Ustavot<br />

ne go ureduva pra{aweto vo vrska so pravilata na odnesuvawe na fizi~kite<br />

i pravnite lica vo nivnite me|usebni odnosi, tuku ostava tie<br />

da se uredat so zakon i toa na na~in {to ovie pravila podednakvo }e se<br />

odnesuvaat za site u~esnici vo pravniot promet bez pritoa da stanuva<br />

zbor za ograni~uvawe na slobodite i pravata na gra|anite ili pak slobodata<br />

na pazarot i pretpriemni{tvoto.<br />

1040

Po odnos na mo`nata povreda na ~len 8 stav 1 alineja 1 od Ustavot,<br />

vo inicijativata ne se sodr`ani konkretni pri~ini vo {to bi se<br />

sostoela takvata povreda na Ustavot.<br />

Kone~no, vo formiraweto na pravnoto stanovi{te, se ima{e<br />

predvid deka Ustavniot sud so Re{enie U. br. 72/1999 od 2 juni 1999 godina,<br />

me|u drugoto, ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 3 stav 3 to~ka 3 od Zakonot za parni~nata postapka, objaven vo<br />

"Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," br. 33/1998, koja odredba<br />

imala ista sodr`ina kako sega osporenata odredba od Zakonot i vo<br />

koja postapka bila ocenuvana nejzinata soglasnot po odnos na istite<br />

ustavni odredbi kako i vo ovaa postapka.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Mahmut Jusufi i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski, Liljana<br />

Ingilizova-Ristova, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

1041

1042

95. U. br. 16/2006 (21. 06. 2006)<br />

Osporena odredba<br />

^len 178 t. 5 od Zakonot za izvr{uvawe na sankciite ("SV RM,"<br />

br. 2/2006).<br />

Navodi vo inicijativata<br />

Po citirawe na osporenata odredba, podnositelot na inicijativata<br />

naveduva deka so nea se povreduvale ~l. 11 st. 1 i 2 i ~l. 12 st. 2<br />

od Ustavot na Republika Makedonija, bidej}i osudenoto lice bez odluka<br />

na sud se stavalo vo celosna senzorna izolacija {to prestavuvalo<br />

ne~ove~ko, necivilizirano i poni`uva~ko odnesuvawe i kaznuvawe.<br />

Ova zatoa {to smislata na kaznata ne bila da se obes~ove~i liceto<br />

{to do{lo vo sudir so zakon, tuku sprotivnoto. Liceto li{eno od sloboda,<br />

isto taka, bilo gra|anin i subjekt na pravoto.<br />

Ponatamu, podnositelot na inicijativata naveduva deka disciplinskata<br />

kazna samica se primenuvala vo starite i nenarodni re`imi<br />

i za nego bilo nesfatlivo taa da postoi i vo ova vreme.<br />

Poradi navedenoto, podnositelot na inicijativata smeta deka<br />

so osporenata zakonska odredba se povreduvale ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4, ~l.<br />

11 st. 1 i 2, ~l. 12 st. 2, ~l. 51, ~l. 54 st. 1 i 4 i ~l. 98 st. 1 i 2 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija.<br />

Sodr`ina na osporeniot ~len<br />

So ~l. 178 od Zakonot za izvr{uvawe na sankciite, za povredi<br />

na redot i disciplinata sprema osudenite lica mo`at da se primenat<br />

slednite disciplinski kazni:<br />

1. opomena,<br />

2. javna opomena,<br />

3. odzemawe na del od nadomestokot za rabota vo visina do 20%,<br />

4. ograni~uvawe na dodeluvawe pogodnosti do tri meseci ako<br />

osudenoto lice gi zloupotrebilo dadenite pogodnosti, i<br />

5. upatuvawe vo samica od 3 do 15 dena so ili bez pravo na<br />

rabota.<br />

1043

1044<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. So Re{enie U. br. 145/2002 od 29. 10. 2003 godina, Sudot ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta, me|u drugoto, na ~l. 123 t. 7,<br />

~l. 124, ~l. 130 st. 1 t. 2d i t. 3, ~l. 135 st. 2 vo delot: "vojni~ki pritvor,"<br />

podnaslovot | - Za{titni merki, ~l. 141 i 143 od Zakonot za slu-<br />

`ba vo Armijata na Republika Makedonija ("SV RM," br. 62/2002, 98/<br />

2002 i 25/2003).<br />

Od strana na Stamen Filipov ~l. 123 t. 7, 124, 130 st. 1 t. 1g, 130<br />

st. 1 t. 2d i ~l. 130 st. 1 t. 3| se osporuvaa, zatoa {to vojni~kata izolacija,<br />

kako oblik na ograni~uvawe na slobodata, ne mo`e da se izrekuva<br />

od stana na voeni stare{ni, tuku samo od strana na sud vo soglasnost<br />

~l. 12 od Ustavot. Ottuka, posebno ~l. 124 st. 4 od Zakonot ne bil<br />

vo soglasnost so Ustavot, zatoa {to predviduval na~inot na izvr{uvaweto<br />

na disciplinskata merka izolacija da go propi{uva ministerot<br />

za odbrana, a ne Sobranieto na Republika Makedonija.<br />

^lenovite 141 i 142 od Zakonot se osporuvaa, zatoa {to predviduvale<br />

ednovremeno izrekuvawe i na disciplinska merka i na za{titna<br />

merka {to spa|alo vo nadle`nost na redovnite sudovi.<br />

Vo pogled na pra{aweto dali disciplinskata merka - vojni~ka<br />

izolacija e ekvivalentna na ograni~uvawe na slobodata od ~l. 12 od<br />

Ustavot, Sudot smeta deka se raboti za razli~en kontekst na odnosi vo<br />

koj kriteriumite za postoewe na ograni~uvawe na slobodata se postrogi<br />

od onie {to voobi~aeno va`at vo civilnata sfera.<br />

Vo toj kontekst, imaj}i ja predvid i Evropskata konvencijata za<br />

za{tita na ~ovekovite prava i osnovni slobodi i jurisprudencijata na<br />

Evropskiot sud za ~ovekovi prava, Sudot smeta deka ~l. 12 od Ustavot<br />

vo princip, va`i ne samo za gra|anskite lica, tuku i za ~lenovite na<br />

vooru`enite sili, i deka negovata cel e da se obezbedi nikomu da ne<br />

mo`e da mu bide odzemena slobodata na proizvolen na~in.<br />

Pritoa, za da se utvrdi dali nekoj e li{en od negovata sloboda,<br />

pojdovna to~ka treba da bide negovata konkretna situacija, a voenata<br />

slu`ba, sama po sebe, ne pretstavuva li{uvawe od sloboda.<br />

Vo Konvencijata se imaat predvid {irokite ograni~uvawa vrz<br />

slobodata na dvi`eweto na ~lenovite na vooru`enite sili {to proizleguva<br />

od specifi~nite potrebi na voenata slu`ba, a sekoja dr`ava<br />

e nadle`na da organizira svoj sopstven sistem na voena disciplina.<br />

Taka, disciplinskata kazna ili merka koja bi se smetala za li{uvawe<br />

od sloboda koga bi bila primeneta vrz gra|ansko lice, mo`e da nema<br />

karakteristika kakva {to bi imala koga bi se primenuvala kon voeno<br />

lice.<br />

Vo konkretniov slu~aj, vojnikot komu mu e izre~ena disciplinska<br />

merka vojni~ka izolacija, spored ~l. 124 st. 2 vo tekot na rabotniot<br />

den, gi vr{i site dejstvija {to se vo ramki na negovite redovni<br />

zadol`enija pod poseben nadzor, a negovoto fizi~ko odvojuvawe od

ostanatite vojnici doa|a na krajot na denot po zavr{uvaweto na site<br />

dnevni obvrski. Ottuka, Sudot smeta deka merkata vojni~ka izolacija<br />

ne pretstavuva radikalna promena na sekojdnevniot vojni~ki re`im,<br />

odnosno ne doveduva do zatvorawe na vojnikot i negovo fizi~ko spre-<br />

~uvawe da gi izvr{uva sekojdnevnite aktivnosti zaedno so drugite<br />

vojnici, tuku pretstavuva merka na zasilena disciplina kako reakcija<br />

na nejzini povredi od strana na vojnicite. So ogled na ovaa okolnost,<br />

Sudot ocenuva deka merkata vojni~ka izolacija ne mo`e da se kvalifikuva<br />

kako li{uvawe od sloboda vo smisla na ~l. 12 od Ustavot,<br />

poradi {to i osporenite odredbi od ~l. 130 vo pogled na nadle`nosta<br />

na stare{inite za nejzino izrekuvawe ostanuvaat vo ramkite na disciplinskiot<br />

kontekst vo koj sudskata odluka ne e nu`na.<br />

Od tie pri~ini Sudot smeta deka ne mo`e da se postavi pra-<br />

{aweto za soglasnosta na ~l. 123 t. 7, 124, 130 st. 1 t. 1g, 130 st. 1 t. 2d i<br />

~l. 130 st. 1 t. 3| so ~l. 12 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Navodite vo inicijativata deka vakvi merki vo na{iot praven<br />

sistem postojat vo sferata na kaznenoto zakonodavstvo i se izrekuvaat<br />

so presuda za krivi~no delo, pa zatoa ne mo`e da se predviduvaat kako<br />

disciplinski sankcii, Sudot ne gi prifatil zatoa {to faktot {to<br />

edna sankcija postoi vo kaznenoto zakonodavstvo vo princip ne isklu-<br />

~uva takva sankcija da postoi i vo disciplinskata sfera, dokolku e<br />

proporcionalna na te`inata na disciplinskite povredi. Prirodata<br />

na osporenite za{titni merki, spored misleweto na Sudot e soodvetna<br />

na barawata za disciplinirano izvr{uvawe na voenite dol`nosti.<br />

2. So Re{enie U. br. 105/2003 od 19. 11. 2003 godina, Sudot ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na zakonitosta na ~l. 9 i ~l. 13 st. 2 od<br />

Pravilnikot za na~inot na izvr{uvawe na disciplinskata merka vojni~ka<br />

izolacija ("SV RM," br. 5/2003).<br />

Podnositelot na inicijativata, me|u drugoto smetal deka so<br />

osporenite odredbi od Pravilnikot se povreduvaat ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4,<br />

12 st. 1 i 2, 27 st. 3, 51, 54 st. 1 i 96 od Ustavot, ~l. 124 st. 4 od Zakonot<br />

za slu`ba vo Armijata na Republika Makedonija, ~l. 26 t. 20 od Zakonot<br />

za odbrana i ~l. 61 st. 1 od Zakonot za organizacija i rabota na<br />

organite na dr`avnata uprava.<br />

Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~l. 9 od Pravilnikot, za<br />

vreme na izvr{uvaweto na merkata vojni~ka izolacija licata nemaat<br />

poseta od nivni bliski, kako i od drugi vojnici. Za vreme na izvr{uvaweto<br />

na merkata vojni~ka izolacija liceto ne mo`e da izleguva vo<br />

grad. Spored ~l. 13 st. 1 od Pravilnikot, rasporedot na dnevnoto vreme<br />

na licata koi izvr{uvaat disciplinska merka vojni~ka izolacija e<br />

utvrdeno od komandantot na kasarnata - ustanovata kade {to se nao|aat<br />

prostoriite za izolacija. Spored osporeniot st. 2 na ovoj ~len, so rasporedot<br />

od st. 1 na ovoj ~len se predviduva najmalku sedum ~asa no}en<br />

odmor. Vo popladnevnoto vreme licata mo`at da se anga`iraat za izvr{uvawe<br />

na rabotni zada~i vo kasarnata.<br />

1045

Vrz osnova na analizata na odredbite od Zakonot za slu`ba vo<br />

Armijata na Repiblika Makedonija, Sudot utvrdil deka disciplinskata<br />

merka vojni~ka izolacija e utvrdena so zakon i deka so zakon mu e<br />

dadeno ovlastuvawe na ministerot za odbrana da go propi{e na~inot<br />

na izvr{uvaweto na ovaa disciplinska merka. Trgnuvaj}i od faktot<br />

deka za vreme na izvr{uvaweto na merkata vojni~ka izolacija, vojnikot<br />

u~estvuva vo obukata i nastavata vo negovata voena edinica odnosno<br />

ustanova, proizleguva deka ostanatiot del od denot kako i no}ta,<br />

vojnikot gi pominuva vo izolacija. Vojnik za vreme na izvr{uvaweto<br />

na svoite redovni obvrski nema pravo da prima poseta ili da izleguva<br />

vo grad, tuku ovie svoi prava gi ostvaruva vo slobodnoto vreme i za<br />

vreme na vikendite.<br />

Ottamu, proizleglo deka i vojnikot na kogo mu e izre~ena disciplinska<br />

merka vojni~ka izolacija, za vreme dodeka u~estvuva vo obukata<br />

i nastavata ne mo`e da ima poseti nitu, pak, da izleguva vo grad.<br />

Disciplinskata merka vojni~ka izolacija koja sodr`i i zabrana za poseta<br />

ili izleguvawe vo grad se odnesuva samo za periodot koga vojnikot<br />

ne e na obuka ili na nastava, odnosno koga vojnikot koj storil povreda<br />

na voenata disciplina e pod zasileno vospitno vlijanie. Ottuka, e izvle~en<br />

zaklu~ok deka vospitnata cel na ovaa merka se ostvaruva i preku<br />

onevozmo`uvawe na kontakti ili izleguvawe vo grad za vreme na<br />

traeweto na ovaa merka.<br />

1046<br />

Sporni pravi pra{awa<br />

Dali upatuvaweto vo samica kako disciplinska kazna mo`e da<br />

go dovede vo pra{awe ustavno garantiraniot fizi~ki i moralen integritet<br />

na ~ovekot i dali vo sebe sodr`i oblik na ma~ewe, ne~ove~ko<br />

ili poni`uva~ko odnesuvawe?<br />

Dali disciplinskata kazna upatuvawe vo samica na osudeno<br />

lice treba da bide izre~ena od strana na sud?<br />

Pravno mislewe<br />

1. Spored ~l. 8 al. 1, 3 i 4 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto<br />

pravo i utvrdeni vo Ustavot, vladeeweto na pravoto i podelbata<br />

na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska se temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~l. 11 st. 1 od Ustavot, fizi~kiot i moralniot integritet<br />

na ~ovekot se neprikosnoveni, a spored st. 2 od istiot ~len od<br />

Ustavot, se zabranuva sekakov oblik na ma~ewe, ne~ove~ko ili poni-<br />

`uva~ko odnesuvawe i kaznuvawe.<br />

Spored ~l. 12 st. 2 od Ustavot, nikomu ne mo`e da mu bide ograni~ena<br />

slobodata, osven so odluka na sudot i vo slu~ai i vo postapka

utvrdena so zakon.<br />

Spored ~l. 51 od Ustavot, vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakonite. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~l. 54 st. 1 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot i<br />

gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

Spored st. 4 od istiot ~len od Ustavot, ograni~uvaweto na slobodite i<br />

pravata ne mo`e da se odnesuva na pravoto na `ivot, zabrana na ma~ewe,<br />

ne ne~ove~ko i poni`uva~ko postapuvawe i kaznuvawe, na pravnata<br />

odredenost na kaznivite dela i kaznite, kako i na slobodata na uveruvaweto,<br />

sovesta, mislata, javnoto izrazuvawe na mislata i veroispovesta.<br />

So t. 1 na Amandmanot XXV se zamenuva ~l. 98 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija. Spored navedeniot Amandman, sudskata vlast ja<br />

vr{at sudovite. Sudovite se samostojni i nezavisni. Sudovite sudat<br />

vrz osnova na Ustavot i zakonite i me|unarodnite dogovori ratifikuvani<br />

vo soglasnost so Ustavot. Zabraneti se vonredni sudovi. Vidovite,<br />

nadle`nosta, osnovaweto, ukinuvaweto, organizacijata i sostavot<br />

na sudovite, kako i postapkata pred niv, se ureduvaat so zakon {to<br />

se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

Zakonot za izvr{uvawe na sankciite vo Glava XI ja ureduva materijata<br />

za odr`uvawe na redot i disciplinata vo kazneno-popravnite<br />

i vospito-popravnite ustanovi.<br />

Spored ~l. 176 od Zakonot, redot i disciplinata se odr`uvaat<br />

vo interes na bezbednosta na ustanovata, za da se ovozmo`i zaedni~ki<br />

`ivot na osudenite lica i za postignuvawe na celite na tretmanot (st.<br />

1). Osudenite lica se dol`ni da se pridr`uvaat na odredbite na ovoj<br />

zakon i na ku}niot red, da gi ispolnuvaat obvrskite od programata za<br />

tretman i da se pridr`uvaat na naredbite na slu`benite lica (st. 2).<br />

Spored ~l. 177 st. 1 t. 1 od Zakonot, disciplinskite povredi<br />

mo`at da bidat pote{ki i polesni.<br />

Spored ~l. 177 st. 1 t. 2 od Zakonot, pote{ki disciplinski<br />

povredi se:<br />

- neispolnuvawe na naredba na slu`beno lice so {to bi se predizvikale<br />

pogolemi naru{uvawa vo rabotata na ustanovata,<br />

- fizi~ki napad na slu`beno ili drugo osudeno lice,<br />

- vnesuvawe ili izgotvuvawe na predmeti {to mo`at da se koristat<br />

za napad, begstvo ili za vr{ewe na krivi~no delo,<br />

- begstvo od izdr`uvawe na kaznata zatvor,<br />

- zloupotreba na dodelenite pogodnosti,<br />

- vnesuvawe ili izrabotka na alhoholni pijalaci i narkoti~ni<br />

sredstva, nivno u`ivawe ili rasturawe,<br />

- namerna povreda na propisite za za{tita pri rabota, za{tita<br />

od po`ar, eksplozija ili drugi prirodni nesre}i,<br />

1047

- predizvikuvawe na pogolema materijalna {teta, ako bila predizvikana<br />

namerno ili od golemo nevnimanie,<br />

- zanimavawe so preprodavawe,<br />

- pozajmuvawe na pari i me|usebno zadol`uvawe za lihvarska<br />

kamata,<br />

- prisiluvawe, vr{ewe na psihi~ki pritisok i fizi~ki oblik<br />

na pritisok nad drugi osudeni lica i pottiknuvawe kon toa i<br />

- povtoruvawe na polesni povredi.<br />

Spored st. 2 od istiot ~len od Zakonot, polesnite povredi na<br />

disciplinata se utvrduvaat so ku}niot red na ustanovata.<br />

Vo ~l. 178 od Zakonot se sodr`ani vidovite na disciplinski<br />

kazni, me|u koi spa|a i upatuvaweto vo samica od tri do 15 dena so ili<br />

bez pravo na rabota.<br />

Spored ~l. 179 od Zakonot, disciplinskite kazni gi izrekuva<br />

direktorot na ustanovata ili lice koe go zamenuva (st. 1). Vo disciplinskata<br />

postapka osudenoto lice mora da bide soslu{ano i negovata<br />

izjava proverena (st. 2). Pri izrekuvaweto na disciplinskata kazna }e<br />

se zeme predvid povedenieto na osudenoto lice i dali porano bilo disciplinski<br />

kaznuvano (st. 3). Pred izdr`uvaweto na disciplinskata<br />

kazna za upatuvawe vo samica }e se pribavi mislewe od lekarot za<br />

zdravstvenata sostojba na osudenoto lice (st. 4).<br />

Spored ~l. 180 od Zakonot, disciplinskite merki ograni~uvawe<br />

na dodeluvawe pogodnosti do tri meseci ako osudenoto lice gi zloupotrebilo<br />

dadenite pogodnosti i upatuvawe vo samica od 3 do 15 dena<br />

so ili bez pravo na rabota, mo`at da se izre~at za pote{ki povredi na<br />

disiplinata (st. 1). Izvr{uvaweto na disciplinskite kazni, ograni~uvawe<br />

na dodeluvawe na pogodnosti i upatuvawe vo samica mo`e uslovno<br />

da se odlo`i do {est meseci ako osnovano se o~ekuva deka i bez<br />

izvr{uvawe na izre~enata kazna }e se postigne celta na disciplinskoto<br />

kaznuvawe (st. 2).<br />

Uslovnoto odlagawe na izvr{uvaweto na disciplinskata kazna<br />

}e se otpovika ako uslovno kaznetoto osudeno lice vo rokot za koj e<br />

odlo`eno izvr{uvaweto e povtorno disciplinski kazneto. Ako se<br />

otpovika izre~enata kazna }e se izre~e edna kazna i za porane{nata i<br />

za novata disciplinska povreda, pri {to upatuvaweto vo samica mo`e<br />

da se izre~e vo traewe do 30 dena (st. 3).<br />

Spored ~l. 181 od Zakonot, pri izvr{uvaweto na disciplinskata<br />

kazna upatuvawe vo samica na osudenoto lice mu se obezbeduvaat potrebnite<br />

higienski i zdravstveni uslugi i mu se ovozmo`uva ~itawe na<br />

knigi i vesnici (st. 1). Prostorijata vo koja se izvr{uva disciplinskata<br />

kazna upatuvawe vo samica mora da e vo golemina od najmalku 9 3 ,<br />

da e osvetlena so dnevno svetlo, da ima sanitaren jazol, voda za piewe,<br />

krevet so postelnina, masa i stolica i da e zagreana (st. 2). Na disciplinski<br />

kazneniot so upatuvawe vo samica mu se obezbeduva prestojuvawe<br />

na sve` vozduh nadvor od zatvorenite prostorii eden ~as<br />

1048

dnevno (st. 3). Kaznetoto lice sekojdnevno go posetuva lekar, a direktorot<br />

na ustanovata edna{ nedelno (st. 4).<br />

Spored ~l. 182 od Zakonot, disciplinskata kazna upatuvawe vo<br />

samica nema da se izvr{i ili }e se prekine ako so izvr{uvaweto se zagrozuva<br />

zdravjeto na osudenoto lice. Pritoa, izre~enata disciplinska<br />

kazna mo`e da se zameni so druga poblaga kazna.<br />

Spored ~l. 183 od Zakonot, direktorot na ustanovata mo`e da go<br />

zapre izvr{uvaweto na disciplinskata kazna ako utvrdi deka so dotoga{noto<br />

izvr{uvawe na kaznata e postignata celta na disciplinskoto<br />

kaznuvawe.<br />

Spored ~l. 185 od Zakonot, protiv re{enieto za izre~enata disciplinska<br />

kazna, kako i protiv re{enieto od ~l. 184 na ovoj zakon so<br />

koe e odlu~eno za nadomestuvawe na {tetata, osudenoto lice ima pravo<br />

na `alba vo rok od tri dena do direktorot na Upravata (st. 1). @albata<br />

na osudenoto lice ne go zadr`uva izvr{uvaweto na kaznata (st. 2).<br />

Postapkata za re{avawe po `albata e itna (st. 3).<br />

2. Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~l. 11 st. 1 i 2 od Ustavot, proizleguva<br />

deka pravoto na za{tita na fizi~kiot i moralniot integritet<br />

e op{toprifatena li~na sloboda i pravo garantirana vo Ustavot<br />

na Republika Makedonija, a mehanizmot za obezbeduvawe na vaka<br />

predvidenata garancija e sodr`an vo zabranata za sekakov oblik na ma-<br />

~ewe, ne~ove~ko ili poni`uva~ko odnesuvawe i kaznuvawe.<br />

Ottamu, fizi~kiot i moralen integritet na ~ovekot i gra|aninot<br />

mora da bide po~ituvan vo sekoja prigoda, kako od strana na<br />

dr`avnite organi zadol`eni za reprisija, taka i od gra|anite kako<br />

edinki. Ustavot go {titi gra|aninot od sekakov vid maltretirawe,<br />

izlo`uvawe na poni`uvawe, grub tretman koj ima za cel da ja degradira<br />

negovata li~nost ili pak da bide izlo`en na namerno predizvikuvawe<br />

na fizi~ko ili duhovno stradawe, nezavisno dali se nao|a na sloboda<br />

ili pak e vo zatvor. Imeno, bilo da se nao|a na sloboda ili pak da<br />

se nao|a vo zatvor pred se stanuva zbor za gra|anin, koj gi u`iva ustavno<br />

zagarantiranite prava. Za taa cel toj ima pravo da dava zabele{ki<br />

na postapkite na dr`avnite organi i da bara po~ituvawe na negoviot<br />

integritet.<br />

Cenej}i go upatuvaweto vo samica, kako disciplinska kazna so<br />

najgolema doza na represija, spored postavenosta vo Zakonot, proizleguva<br />

deka do nejzina primena doa|a kako krajno re{enie za disciplinirawe<br />

na osudenoto lice koe pribegnalo kon kr{ewe na redot i disciplinata,<br />

za to~no zakonski definirani deluvawa (~l. 177 st. 1 t. 2).<br />

Ovaa kazna se primenuva po prethodno sprovedena zakonski propi{ana<br />

postapka od strana na zatvorskata uprava, vo koja postapka, me|u drugoto,<br />

e predvideno i zadol`itelno soslu{uvawe na osudenoto lice i<br />

proveruvawe na negovata izjava ( ~l. 179 st. 2 od Zakonot).<br />

So ogled na okolnosta {to vo primenata na ovaa kazna bi mo`elo<br />

da se o~ekuva i nastapuvawe na negativni efekti vrz fizi~koto i<br />

1049

du{evnoto zdravje na osudenoto lice, vo ~l. 179 st. 4 od Zakonot e predvideno<br />

pred upatuvaweto vo samica zadol`itelno da se pribavi mislewe<br />

od lekar za zdravstvenata sostojba, a spored ~l. 191 st. 4 od Zakonot,<br />

kaznetoto lice sekojdnevno go posetuva lekar.<br />

Ottamu, proizleguva deka upatuvaweto vo samica kako najte`ok<br />

vid na disciplinska kazna se primenuva vo slu~aj na pote{ki povredi<br />

na disciplinata, decidno opredeleni vo ~l. 177 st. 1 t. 2 od Zakonot,<br />

koja merka se izrekuva spored to~no utvrdena postapka vo koja e predvideno<br />

i pravo na `alba (~l. 185 st. 1 od Zakonot) i do nejzino izvr-<br />

{uvawe mo`e da dojde ako toa go dozvoluva zdravstvenata sostojba na<br />

osudenoto lice so vodewe na smetka za principot na individualizacija<br />

i pretpostaveniot efekt od nejzinoto izvr{uvawe.<br />

Ponatamu, spored na{e mislewe, da se utvrdi dali i od koi pri-<br />

~ini e potrebno postoewe na vakov vid disciplinska kazna neophodno<br />

e da se ima osnovni soznanija po odnos na okolnostite {to mo`at da<br />

dovedat do nejzina primena.<br />

Imeno, osudenite lica vo zatvorski uslovi treba da go prilagodat<br />

svoeto odnesuvawe na posebnite op{testveni normi i na normite<br />

na zatvorskite ustanovi, sodr`ani vo ku}nite redovi na kaznenopopravnite<br />

ustanovi vo koi ja izdr`uvaat kaznata zatvor. Dvata sistemi<br />

na normi za osudenite lica prestavuvaat sistemi na raznovidni<br />

li{uvawa i ograni~uvawa na dotoga{ u`ivanite prava i slobodi, {to<br />

vo nekoi slu~ai mo`e da dovede do ~uvstvo na depersonalizacija na li-<br />

~nosta i tie lica da pribegnat kon kr{ewe na redot i disciplinata vo<br />

kazneno-popravnata ustanova.<br />

Za odr`uvawe na redot i disciplinata vo slu~aj koga prevospitnite<br />

normi nema da dadat efekt vo primena doa|aat disciplinskite<br />

kazni koi se postaveni kako poseben metod na prevospiten tretman.<br />

Sekako tie treba vnimatelno da se primenuvaat posebno vodej}i smetka<br />

za principot na individualizacija i pretpostavenoto vlijanie {to<br />

bi go imale vrz osudenoto lice.<br />

Vakvoto disciplinirawe na osudenite lica ne smee vo sebe da<br />

sodr`i dagradirawe i poni`uvawe i treba da bide izraz na objektivnata<br />

potreba od odr`uvawe na redot i disciplinata vo soglasnost so<br />

potrebata od prevospituvawe na osudenoto lice.<br />

Ottamu, spored konceptot na Zakonot voop{to i urednosta na<br />

postapkata za izrekuvawe na ovoj vid disiplinaska kazna ne mo`e da se<br />

prifati deka osporenata zakonska odredba otstapuva od ustavnata garancija<br />

za za{tita na fizi~kiot i moralen integritet na ~ovekot,<br />

kako i toa deka vodi kon ne~ove~ko ili poni`uva~ko odnesuvawe i<br />

kaznuvawe.<br />

Ova osobeno ako se ima predvid deka prostorijata vo koja se<br />

sproveduva izre~enata disiplinska kazna upatuvawe vo samica treba<br />

da gi ispolnuva zakonski predvidenite higieno-tehni~ki uslovi, predvidenosta<br />

za sekojdneven prestoj na sve` vozduh vo traewe od 1 ~as,<br />

1050

sekojdnevnata poseta od lekar, mo`nosta za ~itawe na knigi i vesnici<br />

(~l. 181 od Zakonot), {to vo krajna linija ne prestavuva drasti~no otstapuvawe<br />

po odnos na uslovite {to gi u`ivaat ostanatite zatvoreni<br />

lica.<br />

Spored navedenoto, a poa|aj}i od pri~inite poradi koi mo`e da<br />

dojde do upatuvawe vo samica, uredenosta na postapkata za izrekuvawe<br />

na ovoj vid disciplinska kazna, nejzinoto vremetraewe (od 3 do 15<br />

dena), kako i celta {to treba da se postigne so taka izre~enata kazna<br />

(~l. 176 st. 1 od Zakonot) proizleguva deka osporenata odredba ne mo`e<br />

da bide stavena pod somnenie po odnos na nejzinata soglasnost so ~l. 11<br />

od Ustavot na Republika Makedonija. Tuka treba da se ima predvid i<br />

okolnosta {to spored celokupnata koncepcija na upatuvaweto vo samica<br />

kako discilinska kazna, istata vo realizacijata sprema konkretno<br />

lice ne prestavuva radikalna promena vo vostanoveniot sekojdneven<br />

zatvorski re`im.<br />

3. Spored na{a ocena, osporenata odredba ne mo`e da bide ocenuvana<br />

po odnos na nejzinata soglasnost so ~l. 12 od Ustavot, od ednostavna<br />

pri~ina {to ovaa ustavna odredba ne gi sublimira slu~aite<br />

koga slobodata na ~ovekot e ve}e prethodno ograni~ena vrz osnova na<br />

zakonski sprovedena postapka i donesena sudska odluka.<br />

Ponatamu vo st. 4 na ~l. 54 od Ustavot e sodr`an poseben vid<br />

za{titna klauzula za odredeni slobodi i prava i nemo`nost taa kategorija<br />

slobodi i prava da se ograni~at nitu so Ustavot. Ograni~uvaweto<br />

na slobodite i pravata ne mo`e da se odnesuva na pravoto na<br />

`ivot, zabranata na ma~ewe, na ne~ove~ko i poni`uvako postapuvawe<br />

i kaznuvawe, na pravnata odredenost na kaznivite dela i kaznite, kako<br />

i na slobodata na uveruvaweto, sovesta, mislata i javnoto izrazuvawe<br />

na mislata i veroispovesta.<br />

Smetame deka osporenata zakonska odredba ne mo`e da bide stavena<br />

pod somnenie i po odnos na nejzinata soglasnost so ~l. 54 od Ustavot,<br />

bidej}i Ustavot vo ovoj del go izrazuva principot na postoewe na<br />

slobodi i prava, decidno nabroeni vo stavot 4, {to se neprikosnoveni<br />

i nedopirlivi duri i vo voena ili vonredna sostojba, {to ne e slu~aj<br />

so karakterot na osporenata zakonska odredba.<br />

Kone~no imaj}i predvid deka disciplinskata kazna upatuvawe<br />

vo samica ima za cel osudenite lica da bidat sankcionirani zaradi<br />

storeni pote{ki disciplinski povredi i nepo~ituvawe na zakonski<br />

utvrden re`im na odnesuvawe vo zatvorskite ustavnovi, smetame deka<br />

faktot {to edna sankcija postoi vo kaznenoto zakonodavstvo vo princip<br />

ne go isklu~uva postoeweto na ista ili sli~na takva sankcija i vo<br />

disciplinskata sfera.<br />

Ottamu, spored na{e mislewe, osporenata odredbata ne mo`e da<br />

bide stavena pod somneine nitu po odnos na nejzinata soglasnost so ~l.<br />

8 st. 1 al. 3 i Amandmanot XXV na Ustavot.<br />

1051

Od iznesenite pri~ini, spored na{a ocena, osporenata odreba<br />

ne mo`e da bide stavena pod somnenie ni po odnos na nejzinata soglasnost<br />

po odnos na ~l. 8 st. 1 al. 1 i 3 i ~l. 51 od Ustavot.<br />

Sosema na kraj za odbele`uvawe e {to vo revidiraniot tekst na<br />

Evropskite zatvorski pravila e predvidena mo`nost za kaznuvawe so<br />

disciplinsko pritvorawe {to zna~i deka na po{irokoto evropskoto<br />

zakonodavstvo ne mu e nepoznat vakov vid na disciplinirawe na zatvorenicite.<br />

Imeno, spored praviloto 38.1 od Evropskite zatvorski pravilata,<br />

kaznuvaweto so disciplinsko pritvarawe, kako i sekoja druga<br />

kazna {to bi mo`ela da ima sprotiven efekt vrz fizi~koto i du{evnoto<br />

zdravje zdravje na zatvorenikot, mo`e da se primenuva samo ako<br />

lekar po izvr{eniot pregled dade pismena potvrda deka zatvorenikot<br />

e sposoben da go podnese toj vid kazna.<br />

Vrz osnova na napravenata analiza na ustavnite i zakonski<br />

odredbi, osporenata odredba kako i ustavnosudskata praktika, se p r e<br />

d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe.<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 178 t. 5 od Zakonot za izvr{uvawe na sankciite (SV RM," br. 2/<br />

2006).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 21 juni 2006 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenot 178 to~ka 5 od Zakonot za izvr{uvawe na sankciite ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br. 2/2006).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta ~len 178 to~ka 5 od Zakonot ozna~en vo to~kata 1<br />

od ova re{enie.<br />

Podnositelot na inicijativata po citirawe na osporenata<br />

odredba, naveduva deka so nea se povreduvale ~len 11 stav 1 i 2 i ~len<br />

12 stav 2 od Ustavot na Republika Makedonija, bidej}i osudenoto lice<br />

bez odluka na sud se stavalo vo celosna senzorna izolacija {to pretstavuvalo<br />

ne~ove~ko, necivilizirano i poni`uva~ko odnesuvawe i kaznuvawe.<br />

Ova zatoa {to smislata na kaznata ne bila da se obes~ove~i<br />

liceto {to do{lo vo sudir so zakon, tuku sprotivnoto. Liceto li{eno<br />

od sloboda, isto taka bilo gra|anin i subjekt na pravoto.<br />

1052

Ponatamu, podnositelot na inicijativata naveduva deka disciplinskata<br />

kazna samica se primenuvala vo starite i nenarodni re`imi<br />

i za nego bilo nesfatlivo taa da postoi i vo ova vreme.<br />

Poradi navedenoto, podnositelot na inicijativata smeta deka<br />

so osporenata zakonska odredba se povreduvale ~len 8 stav 1 alineja 1,<br />

3 i 4, ~len 11 stav 1 i 2, ~len 12 stav 2, ~len 51, ~len 54 stav 1 i 4 i ~len<br />

98 stav 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored sodr`inata na ~len<br />

178 od Zakonot za izvr{uvawe na sankciite, za povredi na redot i disciplinata<br />

sprema osudenite lica mo`at da se primenat slednite disciplinski<br />

kazni: opomena (to~ka 1), javna opomena (to~ka 2), odzemawe<br />

na del od nadomestokot za rabota vo visina do 20% (to~ka 3), ograni-<br />

~uvawe na dodeluvawe pogodnosti do tri meseci ako osudenoto lice gi<br />

zloupotrebilo dadenite pogodnosti (to~ka 4), i upatuvawe vo samica<br />

od 3 do 15 dena so ili bez pravo na rabota (osporenata to~ka 5).<br />

4. Spored ~len 8 stav 1 alinei 1, 3 i 4 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot priznati<br />

vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni vo Ustavot, vladeeweto na<br />

pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i<br />

sudska se temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija.<br />

Spored ~len 11 stav 1 od Ustavot, fizi~kiot i moralniot integritet<br />

na ~ovekot se neprikosnoveni, a spored stav 2 od istiot ~len od<br />

Ustavot, se zabranuva sekakov oblik na ma~ewe, ne~ove~ko ili poni-<br />

`uva~ko odnesuvawe i kaznuvawe.<br />

Spored ~len 12 stav 2 od Ustavot, nikomu ne mo`e da mu bide<br />

ograni~ena slobodata, osven so odluka na sudot i vo slu~ai i vo postapka<br />

utvrdena so zakon.<br />

Spored ~len 51 od Ustavot, vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakonite. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~len 54 stav 1 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so<br />

Ustavot. Spored stav 4 od istiot ~len od Ustavot, ograni~uvaweto na<br />

slobodite i pravata ne mo`e da se odnesuva na pravoto na `ivot, zabrana<br />

na ma~ewe, na ne~ove~ko i poni`uva~ko postapuvawe i kaznuvawe,<br />

na pravnata odredenost na kaznivite dela i kaznite, kako i na slobodata<br />

na uveruvaweto, sovesta, mislata, javnoto izrazuvawe na mislata<br />

i verosipovesta.<br />

So to~kata 1 na Amandmanot XXV se zamenuva ~lenot 98 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija. Spored navedeniot Amandman, sudskata<br />

vlast ja vr{at sudovite. Sudovite se samostojni i nezavisni. Sudovite<br />

sudat vrz osnova na Ustavot i zakonite i me|unarodnite dogovori ratifikuvani<br />

vo soglasnost so Ustavot. Zabraneti se vonredni sudovi.<br />

Vidovite, nadle`nosta, osnovaweto, ukinuvaweto, organizacijata i so-<br />

1053

stavot na sudovite, kako i postapkata pred niv, se ureduvaat so zakon<br />

{to se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj<br />

pratenici.<br />

Zakonot za izvr{uvawe na sankciite vo Glava XI ja ureduva<br />

materijata za odr`uvawe na redot i disciplinata vo kazneno-popravnite<br />

i vospito-popravnite ustanovi.<br />

Spored ~len 176 od Zakonot, redot i disciplinata se odr`uvaat<br />

vo interes na bezbednosta na ustanovata, za da se ovozmo`i zaedni~ki<br />

`ivot na osudenite lica i za postignuvawe na celite na tretmanot<br />

(stav 1). Osudenite lica se dol`ni da se pridr`uaat na odredbite na<br />

ovoj zakon i na ku}niot red, da gi ispolnuvaat obvrskite od programata<br />

za tretman i da se pridr`uvaat na naredbite na slu`benite lica<br />

(stav 2).<br />

Spored ~len 177 stav 1 to~ka 1 od Zakonot, disciplinskite povredi<br />

mo`at da bidat pote{ki i polesni.<br />

Spored ~len 177 stav 1 to~ka 2 od Zakonot, pote{ki disciplinski<br />

povredi se:<br />

- neispolnuvawe na naredba na slu`beno lice so {to bi se predizvikale<br />

pogolemi naru{uvawa vo rabotata na ustanovata,<br />

- fizi~ki napad na slu`beno ili drugo osudeno lice,<br />

- vnesuvawe ili izgotvuvawe na predmeti {to mo`at da se koristat<br />

za napad, begstvo ili za vr{ewe na krivi~no delo,<br />

- begstvo od izdr`uvawe na kaznata zatvor,<br />

- zloupotreba na dodelenite pogodnosti,<br />

- vnesuvawe ili izrabotka na alhoholni pijalaci i narkoti~ni<br />

sredstva, nivno u`ivawe ili rasturawe,<br />

- namerna povreda na propisite za za{tita pri rabota, za{tita<br />

od po`ar, eksplozija ili drugi prirodni nesre}i,<br />

- predizvikuvawe na pogolema materijalna {teta, ako bila predizvikana<br />

namerno ili od golemo nevnimanie,<br />

- zanimavawe so preprodavawe,<br />

- pozajmuvawe na pari i me|usebno zadol`uvawe za lihvarska<br />

kamata,<br />

- prisiluvawe, vr{ewe na psihi~ki pritisok i fizi~ki oblik<br />

na pritisok nad drugi osudeni lica i pottiknuvawe kon toa i<br />

- povtoruvawe na polesni povredi.<br />

Spored stav 2 od istiot ~len od Zakonot, polesnite povredi na<br />

disciplinata se utvrduvaat so ku}niot red na ustanovata.<br />

Vo ~lenot 178 od Zakonot se sodr`ani vidovite na disciplinski<br />

kazni, me|u koi spa|a i upatuvaweto vo samica od tri do 15 dena so<br />

ili bez pravo na rabota (osporenata to~ka 5 od ~len 178 od Zakonot).<br />

Spored ~len 179 od Zakonot, disciplinskite kazni gi izrekuva<br />

direktorot na ustanovata ili lice koe go zamenuva (stav 1). Vo disciplinskata<br />

postapka osudenoto lice mora da bide soslu{ano i negovata<br />

izjava proverena (stav 2). Pri izrekuvaweto na disciplinskata<br />

1054

kazna }e se zeme predvid povedenieto na osudenoto lice i dali porano<br />

bilo disciplinski kaznuvano (stav 3). Pred izdr`uvaweto na disciplinskata<br />

kazna za upatuvawe vo samica }e se pribavi mislewe od lekarot<br />

za zdravstvenata sostojba na osudenoto lice (stav 4).<br />

Spored ~len 180 od Zakonot, disciplinskite merki ograni~uvawe<br />

na dodeluvawe pogodnosti do tri meseci ako osudenoto lice gi<br />

zloupotrebilo dadenite pogodnosti i upatuvawe vo samica od 3 do 15<br />

dena so ili bez pravo na rabota, mo`at da se izre~at za pote{ki povredi<br />

na disiplinata (stav 1). Izvr{uvaweto na disciplinskite kazni,<br />

ograni~uvawe na dodeluvawe na pogodnosti i upatuvawe vo samica<br />

mo`e uslovno da se odlo`i do {est meseci ako osnovano se o~ekuva<br />

deka i bez izvr{uvawe na izre~enata kazna }e se postigne celta na disciplinskoto<br />

kaznuvawe (stav 2).<br />

Uslovnoto odlagawe na izvr{uvaweto na disciplinskata kazna<br />

}e se otpovika ako uslovno kaznetoto osudeno lice vo rokot za koj e<br />

odlo`eno izvr{uvaweto e povtorno disciplinski kazneto. Ako se<br />

otpovika izre~enata kazna }e se izre~e edna kazna i za porane{nata i<br />

za novata disciplinska povreda, pri {to upatuvaweto vo samica mo`e<br />

da se izre~e vo traewe do 30 dena (stav 3).<br />

Spored ~len 181 od Zakonot, pri izvr{uvaweto na disciplinskata<br />

kazna upatuvawe vo samica na osudenoto lice mu se obezbeduvaat<br />

potrebnite higienski i zdravstveni uslugi i mu se ovozmo`uva<br />

~itawe na knigi i vesnici (stav 1). Prostorijata vo koja se izvr{uva<br />

disciplinskata kazna upatuvawe vo samica mora da e vo golemina od<br />

najmalku 9 m 3 , da e osvetlena so dnevno svetlo, da ima sanitaren jazol,<br />

voda za piewe, krevet so postelnina, masa i stolica i da e zagreana<br />

(stav 2). Na disciplinski kazneniot so upatuvawe vo samica mu se obezbeduva<br />

prestojuvawe na sve` vozduh nadvor od zatvorenite prostorii<br />

eden ~as dnevno (stav 3). Kaznetoto lice sekojdnevno go posetuva lekar,<br />

a direktorot na ustanovata edna{ nedelno (stav 4).<br />

Spored ~len 182 od Zakonot, disciplinskata kazna upatuvawe<br />

vo samica nema da se izvr{i ili }e se prekine ako so izvr{uvaweto se<br />

zagrozuva zdravjeto na osudenoto lice. Pritoa, izre~enata disciplinska<br />

kazna mo`e da se zameni so druga poblaga kazna.<br />

Spored ~len 183 od Zakonot, direktorot na ustanovata mo`e da<br />

go zapre izvr{uvaweto na disciplinskata kazna ako utvrdi deka so dotoga{noto<br />

izvr{uvawe na kaznata e postignata celta na disciplinskoto<br />

kaznuvawe.<br />

Spored ~len 185 od Zakonot, protiv re{enieto za izre~enata<br />

disciplinska kazna, kako i protiv re{enieto od ~len 184 na ovoj zakon<br />

so koe e odlu~eno za nadomestuvawe na {tetata, osudenoto lice ima<br />

pravo na `alba vo rok od tri dena do direktorot na Upravata (stav 1).<br />

@albata na osudenoto lice ne go zadr`uva izvr{uvaweto na kaznata<br />

(stav 2). Postapkata za re{avawe po `albata e itna (stav 3).<br />

1055

5. Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~len 11 stav 1 i 2 od Ustavot,<br />

proizleguva deka pravoto na za{tita na fizi~kiot i moralniot integritet<br />

e op{toprifatena li~na sloboda i pravo garantirani vo Ustavot<br />

na Republika Makedonija, a mehanizmot za obezbeduvawe na vaka<br />

predvidenata garancija e sodr`an vo zabranata za sekakov oblik na ma-<br />

~ewe, ne~ove~ko ili poni`uva~ko odnesuvawe i kaznuvawe.<br />

Ottamu, fizi~kiot i moralen integritet na ~ovekot i gra|aninot<br />

mora da bide po~ituvan vo sekoja prigoda, kako od strana na dr`avnite<br />

organi zadol`eni za reprisija, taka i od gra|anite kako edinki.<br />

Ustavot go {titi gra|aninot od sekakov vid maltretirawe, izlo`uvawe<br />

na poni`uvawe, grub tretman koj ima za cel da ja degradira negovata<br />

li~nost ili pak da bide izlo`en na namerno predizvikuvawe na<br />

fizi~ko ili duhovno stradawe, nezavisno dali se nao|a na sloboda ili<br />

pak e vo zatvor. Imeno, gra|aninot bilo da se nao|a na sloboda ili pak<br />

da se nao|a vo zatvor gi u`iva ustavno zagarantiranite prava. Za taa<br />

cel toj ima pravo da dava zabele{ki na postapkite na dr`avnite organi<br />

i da bara po~ituvawe na negoviot integritet.<br />

Cenej}i go upatuvaweto vo samica, kako disciplinska kazna so<br />

najgolema doza na represija, spored postavenosta vo Zakonot, proizleguva<br />

deka do nejzina primena doa|a kako krajno re{enie za disciplinirawe<br />

na osudenoto lice koe pribegnalo kon kr{ewe na redot i disciplinata,<br />

za to~no zakonski definirani deluvawa (~len 177 stav 1<br />

to~ka 2). Ovaa kazna se primenuva po prethodno sprovedena zakonski<br />

propi{ana postapka od strana na zatvorskata uprava, vo koja postapka,<br />

me|u drugoto, e predvideno i zadol`itelno soslu{uvawe na osudenoto<br />

lice i proveruvawe na negovata izjava (~len 179 stav 2 od Zakonot).<br />

So ogled na okolnosta {to vo primenata na ovaa kazna bi mo`elo<br />

da se o~ekuva i nastapuvawe na negativni efekti vrz fizi~koto i<br />

du{evnoto zdravje na osudenoto lice, vo ~len 179 stav 4 od Zakonot e<br />

predvideno pred upatuvaweto vo samica zadol`itelno da se pribavi<br />

mislewe od lekar za zdravstvenata sostojba, a spored ~len 191 stav 4 od<br />

Zakonot, kaznetoto lice sekojdnevno go posetuva lekar.<br />

Ottamu, proizleguva deka upatuvaweto vo samica kako najte`ok<br />

vid na disciplinska kazna se primenuva vo slu~aj na pote{ki povredi<br />

na disciplinata, decidno opredeleni vo ~len 177 stav 1 to~ka 2 od Zakonot,<br />

koja merka se izrekuva spored to~no utvrdena postapka vo koja e<br />

predvideno i pravo na `alba (~len 185 stav 1 od Zakonot) i do nejzino<br />

izvr{uvawe mo`e da dojde ako toa go dozvoluva zdravstvenata sostojba<br />

na osudenoto lice so vodewe na smetka za principot na individualizacija<br />

i pretpostaveniot efekt od nejzinoto izvr{uvawe.<br />

Ponatamu, Sudot so cel da utvrdi dali i od koi pri~ini e potrebno<br />

postoewe na vakov vid disciplinska kazna gi ima{e predvid<br />

okolnostite {to mo`at da dovedat do nejzina primena.<br />

Imeno, osudenite lica vo zatvorski uslovi treba da go prilagodat<br />

svoeto odnesuvawe na posebnite op{testveni normi i na normi-<br />

1056

te na zatvorskite ustanovi, sodr`ani vo ku}nite redovi na kazneno-popravnite<br />

ustanovi vo koi ja izdr`uvaat kaznata zatvor. Dvata sistema<br />

na normi za osudenite lica prestavuvaat sistemi na raznovidni li{uvawa<br />

i ograni~uvawa na dotoga{ u`ivanite prava i slobodi, {to vo<br />

nekoi slu~ai mo`e da dovede do ~uvstvo na depersonalizacija na li~nosta<br />

i tie lica da pribegnat kon kr{ewe na redot i disciplinata vo<br />

kazneno-popravnata ustanova.<br />

Za odr`uvawe na redot i disciplinata vo slu~aj koga prevospitnite<br />

normi nema da dadat efekt vo primena doa|aat disciplinskite<br />

kazni koi se postaveni kako poseben metod na prevospiten tretman.<br />

Sekako tie treba vnimatelno da se primenuvaat posebno vodej}i smetka<br />

za principot na individualizacija i pretpostavenoto vlijanie<br />

{to bi go imale vrz osudenoto lice.<br />

Vakvoto disciplinirawe na osudenite lica ne smee vo sebe da<br />

sodr`i dagradirawe i poni`uvawe i treba da bide izraz na objektivnata<br />

potreba od odr`uvawe na redot i disciplinata vo soglasnost so<br />

potrebata od prevospituvawe na osudenoto lice.<br />

Ottamu, spored konceptot na Zakonot voop{to i urednosta na<br />

postapkata za izrekuvawe na ovoj vid disiplinaska kazna ne mo`e da se<br />

prifati deka osporenata zakonska odredba otstapuva od ustavnata garancija<br />

za za{tita na fizi~kiot i moralen integritet na ~ovekot,<br />

kako i toa deka vodi kon ne~ove~ko ili poni`uva~ko odnesuvawe i kaznuvawe.<br />

Ova osobeno ako se ima predvid deka prostorijata vo koja se<br />

sproveduva izre~enata disiplinska kazna upatuvawe vo samica treba<br />

da gi ispolnuva zakonski predvidenite higieno-tehni~ki uslovi, predvidenosta<br />

za sekojdneven prestoj na sve` vozduh vo traewe od 1 ~as,<br />

sekojdnevnata poseta od lekar, mo`nosta za ~itawe na knigi i vesnici<br />

(~len 181 od Zakonot), {to vo krajna linija ne prestavuva drasti~no<br />

odstapuvawe po odnos na uslovite {to gi u`ivaat ostanatite zatvoreni<br />

lica.<br />

Spored misleweto na Sudot ne e osnovan navodot vo inicijativata<br />

za stavawe na osudenoto lice vo pozicija na senzorna izolacija za<br />

vreme na izvr{uvaweto na izre~enata disciplinska kazna upatuvawe<br />

vo samica. Ova i od pri~ina {to ovoj termin podrazbira prestoj vo<br />

prostorija so celosna zvu~na i svetlosna izolacija {to ne e karakteristika<br />

na prostorijata vo koja se izvr{uva navedenata disciplinska<br />

merka.<br />

Kone~no poa|aj}i od pri~inite poradi koi mo`e da dojde do<br />

upatuvawe vo samica, uredenosta na postapkata za izrekuvawe na ovoj<br />

vid disciplinska kazna, nejzinoto vremetraewe (od 3 do 15 dena), kako<br />

i celta {to treba da se postigne so taka izre~enata kazna (~len 176<br />

stav 1 od Zakonot) spored Sudot osporenata odredba ne mo`e da bide<br />

stavena pod somnenie po odnos na nejzinata soglasnost so ~lenot 11 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija. Pritoa, treba da se ima predvid i<br />

1057

okolnosta {to spored celokupnata koncepcija na upatuvaweto vo samica<br />

kako discilinska kazna, istata vo realizacijata sprema konkretno<br />

lice ne prestavuva radikalna promena vo vostanoveniot sekojdneven<br />

zatvorski re`im.<br />

6. Spored Sudot osporenata odredba ne mo`e da bide predmet na<br />

ocena po odnos na nejzinata soglasnost so ~lenot 12 od Ustavot, od<br />

ednostavna pri~ina {to ovaa ustavna odredba ne gi sublimira slu~aite<br />

koga slobodata na ~ovekot e ve}e prethodno ograni~ena vrz osnova<br />

na zakonski sprovedena postapka i donesena sudska odluka.<br />

Ponatamu vo stavot 4 na ~lenot 54 od Ustavot e sodr`an poseben<br />

vid za{titna klauzula za odredeni slobodi i prava i nemo`nost<br />

taa kategorija slobodi i prava da se ograni~at nitu so Ustavot. Ograni~uvaweto<br />

na slobodite i pravata ne mo`e da se odnesuva na pravoto<br />

na `ivot, zabranata na ma~ewe, na ne~ove~ko i poni`uvako postapuvawe<br />

i kaznuvawe, na pravnata odredenost na kaznivite dela i kaznite,<br />

kako i na slobodata na uveruvaweto, sovesta, mislata i javnoto izrazuvawe<br />

na mislata i veroispovesta.<br />

Ottamu, Sudot oceni deka osporenata zakonska odredba ne mo`e<br />

da bide stavena pod somnenie i po odnos na nejzinata soglasnost so<br />

~len 54 od Ustavot, bidej}i Ustavot vo ovoj del go izrazuva principot<br />

na postoewe na slobodi i prava, decidno nabroeni vo stavot 4, {to se<br />

neprikosnoveni i nedopirlivi duri i vo voena ili vonredna sostojba,<br />

{to ne e slu~aj so karakterot na osporenata zakonska odredba.<br />

Kone~no disciplinskata kazna upatuvawe vo samica ima za cel<br />

osudenite lica da bidat sankcionirani zaradi storeni pote{ki disciplinski<br />

povredi i nepo~ituvawe na zakonski utvrden re`im na odnesuvawe<br />

vo zatvorskite ustanovi. Ottamu, toa {to edna sankcija postoi<br />

vo kaznenoto zakonodavstvo vo princip ne go isklu~uva postoeweto na<br />

ista ili sli~na takva sankcija i vo disciplinskata sfera.<br />

Sudot, isto taka, vo potkrepa na iznesenoto gledi{te konstatira{e<br />

deka vo revidiraniot tekst na Evropskite zatvorski pravila e<br />

predvidena mo`nost za kaznuvawe so disciplinsko pritvorawe {to<br />

zna~i deka na po{irokoto evropskoto zakonodavstvo ne mu e nepoznat<br />

vakov vid na disciplinirawe na zatvorenicite. Imeno, spored praviloto<br />

38.1 od Evropskite zatvorski pravilata, kaznuvaweto so disciplinsko<br />

pritvorawe, kako i sekoja druga kazna {to bi mo`ela da ima<br />

sprotiven efekt vrz fizi~koto i du{evnoto zdravje na zatvorenikot,<br />

mo`e da se primenuva samo ako lekar po izvr{eniot pregled dade<br />

pismena potvrda deka zatvorenikot e sposoben da go podnese toj vid<br />

kazna.<br />

Ottamu, spored Sudot osporenata odreba ne mo`e da bide stavena<br />

pod somnenie ni po odnos na nejzinata soglasnost so ~len 8 stav 1<br />

alineja 1 i 3, ~len 51 i Amandmanot XXV na Ustavot.<br />

7. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

1058

8. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Mahmut Jusufi i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski, Liljana<br />

Ingilizova-Ristova, Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova,<br />

Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong><br />

<strong>Sulejmanov</strong>.<br />

1059

1060

96. U. br. 210/2005 (13. 09. 2006)<br />

Osporen akt<br />

^len 15 st. 1 t. 1 od Zakonot za zdravstvenoto osiguruvawe ("SV<br />

RM," br. 25/2000, 34/2000-ispravka, 96/2000, 50/2001, 11/2002, 31/2003, 84/<br />

2005 i 119/2005 - pre~isten tekst, 37/2006).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

1. Vo inicijativata na Maria Georgieva se naveduva deka ovaa<br />

izmena vo Zakonot za zdravstveno osiguruvawe bila neustavna, nepotrebno<br />

gi ucenuvala osigurenicite, go diskriminira pravoto na nadomestok<br />

na plata za porodilnoto otsustvo i go destimulirala natalitetot.<br />

Taa uka`uva deka izmena na Zakonot so ista vakva sodr`ina, no vo<br />

blago izmeneta forma ve}e edna{ bila poni{tena od Ustavniot sud.<br />

Osporenata odredba podnositelot na inicijativata ja sprotivstavuva<br />

na ~l. 39, 40 i 42 od Ustavot. Poradi navedenite pri~ini vo inicijativata<br />

se predlaga Ustavniot sud da ja poni{ti osporenata odredba.<br />

2. Vo inicijativata od Zdru`enieto na sudski ve{taci, se naveduva<br />

deka so osporenata odredba edna pogolema grupa na rabotnici,<br />

koi prv pat se vrabotuvaat i nemaat raboten sta` od 6 meseci, ne mo-<br />

`at da gi koristat pravata od zdravstveno osiguruvawe kako drugite<br />

rabotnici so sta` pogolem od 6 meseci, so {to tie se staveni vo neramnopravna<br />

polo`ba vo odnos na drugite vraboteni po odnos na primawe<br />

na nadomestoci na plata za vreme na spre~enost poradi bolesti koi<br />

zakonodavecot ne gi predvidel vo osporenata to~ka 1, so {to osporenata<br />

odredba bila sprotivna na ~l. 9 st. 2 od Ustavot. Vo inicijativata<br />

se naveduva deka Ustavniot sud treba da ja prifati inicijativata<br />

so {to }e dade jasen signal do Vladata na Republika Makedonija<br />

deka buxetskite deficiti ne bi trebalo da se popolnuvaat so<br />

kr{ewe na osnovnite prava i slobodi na gra|anite garantirani so<br />

Ustavot i }e se onevozmo`i nekoja druga Vlada, vo zavisnost od potrebite<br />

na Buxetot, da izvr{i izmeni na ovoj ~len so toa {to brojkata od<br />

6 meseci, da ja zameni so 12, 16, 18 itn.<br />

1061

Sodr`ina na osporenata odredba<br />

^len 15<br />

Osigurenicite od ~l. 13 i 14 na ovoj zakon mo`at da ostvarat<br />

pravo na nadomestok na plata, ako gi ispolnuvaat i slednive uslovi:<br />

1) ako zdravstvenoto osiguruvawe traelo najmalku {est meseci<br />

pred nastapuvawe na slu~ajot, osven vo slu~aite na povreda na rabota i<br />

profesionalno zaboluvawe<br />

2) pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe redovno<br />

da e uplatuvan ili so zadocnuvawe od najmnogu 60 dena, i<br />

3) ocenata za privremena spre~enost za rabota da ja dal izbraniot<br />

lekar, odnosno lekarskata komisija.<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija po predmetnoto pra-<br />

{awe ve}e se ima proizneseno vo 1996 godina, koga ja ocenuval ustavnosta<br />

na odredba so identi~na sodr`ina vo Zakonot za zdravstvena za-<br />

{tita. Imeno, so Re{enie U. br. 26/1996 od 12 juni 1996 godina Ustavniot<br />

sud ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 17-a st. 1<br />

t. 1 i 2 29 od Zakonot za zdravstvena za{tita ("SV RM," br. 38/1991, 46/<br />

1993 i 55/1995) koja glasela: "Osigurenicite mo`at da ostvaruvaat<br />

pravo na pari~ni nadomestoci, ako gi ispolnuvaat slednive uslovi:<br />

1) zdravstvenoto osiguruvawe da traelo neprekinato najmalku<br />

{est meseci pred nastapuvaweto na slu~ajot za koj mo`e da se ostvari<br />

pravoto, osven vo slu~aite na povreda na rabota i profesionalno zaboluvawe,<br />

2) pridonesot za zdravstveno osiguruvawe da e redovno uplatuvan<br />

ili so zadocnuvawe od najmnogu 60 dena, i<br />

3) ocenata za privremena spre~enost za rabota da ja dal izbraniot<br />

lekar, odnosno lekarskata komisija od ~len 24 od ovoj zakon."<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto: "Trgnuvaj}i od ustavnite<br />

odredbi na ~lenovite 34, 35 i 39 od Ustavot, kako i od karakterot na<br />

Republika Makedonija kako socijalna dr`ava {to ima za cel vospostavuvawe<br />

na socijalna za{tita i prava, Republikata obezbeduva zdravstvena<br />

za{tita {to ima osnova i vo temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija - humanizmot, socijalnata pravda i<br />

solidarnosta. Pritoa, Ustavot samo utvrdil pravo na socijalno osiguruvawe<br />

i go garantiral pravoto na zdravstvena za{tita, a uslovite, na-<br />

~inot i obemot na pravata prepu{til da se uredat so zakon, vo slu~ajov<br />

so Zakonot za zdravstvena za{tita. So ovoj zakon, me|u drugoto, se<br />

29<br />

Odredbata od ~l. 17-a be{e vnesena so Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za zdravstvena za{tita ("SV RM," 55/995) i prestana da<br />

va`i so vleguvaweto vo sila na Zakonot za zdravstveno osiguruvawe.<br />

1062

utvrdeni i uslovite za ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok<br />

na plata za vreme na boleduvawe. Vo taa smisla osporenata odredba od<br />

~l. 17-a od Zakonot predvidela prethodno zdravstveno osiguruvawe<br />

najmalku neprekinato od 6 meseci pred nastapuvawe na slu~ajot i<br />

pridonesot da e redovno uplatuvan ili so zadocnuvawe od 60 dena.<br />

Me|utoa, ostvaruvaweto na pravata od zdravstvena za{tita neposredno<br />

e povrzano so pla}awe na pridones za zdravstveno osiguruvawe<br />

{to proizleguva od zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe vospostaveno<br />

so Zakonot. Ottuka i proizleguva deka vo zdravstvenoto<br />

osiguruvawe e vospostaven princip na zaemnost me|u pravata na osigurenicite<br />

i pla}aweto na pridones za zdravstveno osiguruvawe. Ova od<br />

pri~ini {to zakonska obvrska e da se obezbedat sredstva za ostvaruvawe<br />

na ustavnata garancija za pravoto na zdravstvena za{tita preku<br />

uplata na pridones za zdravstveno osiguruvawe vo Fondot za zdravstveno<br />

osiguruvawe. Spored misleweto na Sudot principot na solidarnost<br />

i zaemnost vospostaven so Zakonot se sostoi vo razli~nite vlo-<br />

`uvawa na osigurenicite vo Fondot za zdravstveno osiguruvawe, a ne i<br />

vo izedna~uvawe na pravata na osigurenicite bez ogled dali se ispolneti<br />

obvrskite za pla}awe na pridonesot."<br />

2. So Odluka na Sudot U. br. 85/2000 od 22. 11. 2000 godina, bil<br />

ukinat del od odredbata od ~l. 14 st. 1 od Zakonot za zdravstven osiguruvawe<br />

("SV RM," br. 25/2000), koja vo celost glasela: "Pravoto na nadomestok<br />

na plata za vreme na otsustvo od rabota poradi bremenost,<br />

ra|awe i maj~instvo mo`at da ostvarat osigurenicite od ~l. 5 st. 1 t. 1,<br />

2, 3 i 4 na ovoj zakon i po taa osnova bile zdravstveno osigureni neprekinato<br />

najmalku {est meseci pred zapo~nuvawe na otsustvoto."<br />

Spored obrazlo`enieto na Odlukata. So osporeniot ~len od<br />

Zakonot, pravoto na nadomestok na plata za vreme na otsustvo od rabota<br />

poradi bremenost, ra|awe i maj~instvo se uslovuva so toa zdravstvenoto<br />

osiguruvawe da bide neprekinato najmalku {est meseci pred<br />

zapo~nuvaweto na otsustvoto. So vakvoto zakonsko re{enie, o~igledno<br />

e deka osigurenicite - `eni koi koristat otsustvo od rabota poradi<br />

bremenost, ra|awe i maj~instvo se vo neramnopravna polo`ba vo odnos<br />

na drugite osigurenici za koi zakonot ne go uslovuva pravoto na nadomestok<br />

na plata so vremetraeweto na osiguruvaweto. Sudot smeta<br />

deka pravata na osigurenicite koi proizleguvaat od zdravstvenoto<br />

osiguruvawe treba da bidat ednakvi za site osigurenici. Zloupotrebite<br />

na ova pravo od strana na poedinci ({to ne e karakteristika samo<br />

na `enite - trudnici) ne mo`e da bide osnov ovaa kategorija na osigurenici<br />

da se stava vo ponepovolna polo`ba od drugite, osobeno ako<br />

se ima predvid ulogata na majkata vo biolo{kata reprodukcija i potrebata<br />

na decata da im sozdadat uslovi za normalen razvoj kako i ustavnata<br />

obvrska na Republikata da gi za{tituva maj~instvoto i decata."<br />

3. Ustavniot sud so Re{enie U. br. 66/2004 od 16. 06. 2004 godina,<br />

ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 15 t. 1 od Zakonot<br />

1063

za zdravstvenoto osiguruvawe ("SV RM," br. 25/2000, 96/2000, 50/2001,<br />

11/2002 i 31/2003).<br />

Spored ~l. 15 od Zakonot osigurenicite od ~l. 13 i 14 od ovoj zakon<br />

mo`at da go ostvarat pravoto na nadomestok na plata ako gi<br />

ispolnuvaat i slednite uslovi:<br />

1) pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe redovno<br />

da e uplatuvan ili so zadocnuvawe od najmnogu 60 dena (osporena<br />

to~ka),<br />

2) ocenata za privremena spre~enost za rabota ja dal izbraniot<br />

lekar, odnosno lekarskata komisija,<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Na~eloto na solidarnost<br />

spored Zakonot vo su{tina pretstavuva zaemen odnos pome|u site osigurenici<br />

vo zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe koj se ostvaruva<br />

preku obvrskata za kontinuirano pla}awe na pridonesot za zadol`itelno<br />

zdravstveno osiguruvawe vo odreden procent spored visinata na<br />

nivnata plata, odnosno utvrdenata osnovica i koristeweto na osnovnite<br />

zdravstveni uslugi i drugi prava utvrdeni vo Zakonot, vo slu~ai<br />

koga na osigurenicite toa im e potrebno, odnosno koga gi ispolnuvaat<br />

uslovite za toa. Vaka sfateno na~eloto na solidarnosta, spored Sudot,<br />

mo`e da se protega samo me|u osigurenicite koi ja izmiruvaat zakonskata<br />

obvrska za pla}awe na pridonesot, a ne i osigurenicite koi voop{to<br />

ili redovno ili podolgo vreme ne go pla}aat. Ova od pri~ini<br />

{to ovaa obvrska spored Zakonot se odnesuva na site osigurenici i<br />

{to od nejzinoto ispolnuvawe zavisi obezbeduvaweto na materijalnata<br />

osnova, odnosno sredstva za ostvaruvawe na pravata od zadol`itelnoto<br />

zdravstveno osiguruvawe. Vo sprotivno, sekoe izedna~uvawe na<br />

pravata na osigurenicite bez ogled dali tie ja ispolnile ili ne obvrskata<br />

za pla}awe na pridonesot bi bilo vo nesoglasnost so na~eloto<br />

na solidarnost, a bi se dovelo vo pra{awe i funkcioniraweto na sistemot<br />

na zdravstvenoto osiguruvawe, odnosno ostvaruvaweto na pravata<br />

od ova osiguruvawe.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, kako i faktot deka redovnoto<br />

uplatuvawe na pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe<br />

ili so zadocnuvawe od najmnogu 60 dena, {to kako eden od uslovite za<br />

ostvaruvawe pravo na nadomestok na plata utvrden vo osporenata odredba<br />

ednakvo se odnesuva za site osigurenici koi mo`at da go ostvaruvaat<br />

toa pravo, Sudot utvrdi deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za<br />

soglasnosta na osporenata zakonska odredba so odredbite od Ustavot<br />

vo odnos na koi se osporuva nejzinata ustavnost."<br />

4. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

171/2001 od 14. 11. 2001 godina, ne povel postapka za ocenuvawe ustavnosta<br />

na ~l. 52 od Zakonot za zdravstveno osiguruvawe ("SV RM," br. 25/<br />

2000, 96/2000 i 50/2001).<br />

^lenot 52 od Zakonot predviduva deka za osigurenicite za koi<br />

Fondot }e utvrdi deka pridonesot ne e redovno uplatuvan ili uplatata<br />

1064

zadocnila pove}e od 60 dena, pravata od zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe na osigurenite lica se skratuvaat, osven pravoto na itna<br />

medicinska pomo{.<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto: "So osporenata odredba od<br />

Zakonot ne se naru{uva ednakvosta na gra|anite zatoa {to za osigurenite<br />

lica se ednakvi i pravata, no i obvrskite za pla}awe na pridones.<br />

Naprotiv, ednakvosta na gra|anite bi bila naru{ena so stavot naveden<br />

vo inicijativata redovno da se obezbeduva zdravstvena za{tita i na<br />

onie koi ne pla}aat. So toa tie bi bile privilegirani vo odnos na<br />

onie osigurenici koi redovno go pla}aat pridonesot. Ako toa e dozvoleno<br />

i natamu }e se zgolemuva brojot na onie koi ne pla}aat pridones,<br />

a toa }e se dovede do raspa|awe na zdravstvenoto osiguruvawe.<br />

5. Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

209/2005 od 15. 03. 2006 godina ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 27 st. 1 vo delot: "i dokaz deka pridonesot za zadol`itelnoto<br />

zdravstveno osiguruvawe e platen," od Zakonot za zdravstvenoto<br />

osiguruvawe ("SV RM," br. 25/2000, 96/2000, 50/2001, 11/2002, 31/2003,<br />

84/2005).<br />

So ~l. 27 st. 1 od Zakonot za zdravstvenoto osiguruvawe se predviduva<br />

deka pravata od zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe vo<br />

ramkite na obemot na pravata utvrdeni so ovoj zakon, osigurenite lica<br />

gi ostvaruvaat vrz osnova na zdravstvena legitimacija ili karti~ka za<br />

zdravstveno osiguruvawe i dokaz deka pridonesot za zadol`itelnoto<br />

zdravstveno osiguruvawe e platen.<br />

Vo obrazlo`enieto na re{enieto. Od analizata na osporenata<br />

zakonska odredba, a vo kontekst na celinata na Zakonot, Sudot utvrdi<br />

deka taa e del od odredbite so koi se ureduvaat odnosite i pravata i<br />

obvrskite na subjektite vo sistemot na osiguruvaweto vo sferata na<br />

zdravstvoto, {to e pravo na zakonodavecot da go uredi so zakon soglasno<br />

so ~l. 34 od Ustavot. So osporenata zakonska odredba se determinira<br />

ostvaruvaweto na pravata od zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe<br />

so doka`uvawe deka liceto ima svojstvo na osigurenik, odnosno<br />

toa treba da ima dokaz deka pridonesot e platen, so {to osiguruvaweto<br />

e usloven odnos na subjektite koi gi primaat i onie koi gi<br />

davaat zdravstvenite uslugi. Preku zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe<br />

koe se zasnova vrz pla}awe na pridones i finansiska disciplina<br />

na osigurenicite zaradi realizacija na uslugite, na {to se<br />

odnesuva i osporenata zakonska odredba, se obezbeduva ednakva zdravstvena<br />

za{tita na site osigurenici bez ogled na osnovicata za u~estvoto<br />

vo pridonesot. So ogled na toa, spored Sudot, vakvata zakonska<br />

regulativa vo potpolnost gi izrazuva opredelbite na Ustavot, vo ~l. 1<br />

deka Republika Makedonija e socijalna dr`ava; vo ~l. 8 al. 8 spored<br />

koja temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija<br />

e humanizmot, socijalnata pravda i solidarnosta; vo ~l. 9 spored koj<br />

gra|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi; vo ~l. 35 koj se odnesuva<br />

1065

na toa deka Republikata se gri`i za socijalnata za{tita i socijalnata<br />

sigurnost na gra|anite soglasno so na~eloto na socijalna pravednost,<br />

i vo ~l. 39 spored koj na sekoj gra|anin mu se garantira pravoto na<br />

zdravstvena za{tita, a gra|aninot ima pravo i dol`nost da go ~uva i<br />

unapreduva sopstvenoto zdravje i zdravjeto na drugite."<br />

Me|unarodni dokumenti vo sferata na socijalnoto osiguruvawe<br />

Spored ~l. 22 od Univerzalnata deklaracija za ~ovekovite prava,<br />

sekoj, kako ~len na op{testvoto, ima pravo na socijalna sigurnost<br />

i ima pravo da gi ostvaruva svoite ekonomski, socijalni i kulturni<br />

prava, nedelivi od negovoto dostoinstvo i slobodniot razvoj na negovata<br />

li~nost, i toa preku nacionalni napori i me|unarodna sorabotka<br />

i vo soglasnost so poredokot i potencijalite na sekoja dr`ava.<br />

Spored ~l. 9 od Me|unarodniot pakt za ekonomski, socijalni i<br />

kulturni prava, dr`avite - strani na ovoj pakt na sekoe lice mu go priznavaat<br />

pravoto na socijalno obezbeduvawe, vklu~uvaj}i go tuka socijalnoto<br />

osiguruvawe.<br />

Spored ~l. 12 od Evropskata socijalna povelba, so cel da se obezbedi<br />

vistinska primena na pravoto na socijalno osiguruvawe Stranite-dogovorni~ki<br />

se obvrzuvaat:<br />

1. da vospostavat ili da odr`uvaat sistem na socijalno osiguruvawe,<br />

2. da go odr`uvaat sistemot na socijalno osiguruvawe na zadovolitelno<br />

nivo, najmalku na nivo potrebno za ratifikacija na Me|unarodnata<br />

konvencija na trudot (br. 102) za minimalnite standardi na<br />

socijalnoto osiguruvawe,<br />

3. da nastojuvaat, sistemot na socijalno osiguruvawe postepeno<br />

da se podiga na povisoko nivo,<br />

4. da prezemaat merki, preku sklu~uvawe na soodvetni bilateralni<br />

ili multilateralni dogovori ili na drug na~in, i pod uslovi predvideni<br />

vo tie dogovori, za da se obezbedi:<br />

a) ednakov tretman me|u gra|anite na sekoja od Stranite-dogovorni~ki<br />

i dr`avjanite na drugite strani vo odnos na pravata na socijalno<br />

osiguruvawe, vklu~uvaj}i gi i benificiite {to proizleguvaat<br />

od zakonite za socijalno osiguruvawe, bez ogled na toa na koja teritorija<br />

na stranite dogovorni~ki prestojuvaat socijalno osigurenite<br />

lica,<br />

b) davawe (priznavawe), za~uvuvawe ili povtorno vospostavuvawe<br />

na pravoto na socijalno osiguruvawe po pat na sobirawe na periodite<br />

na osiguruvawe ili vrabotenost soglasno propisite na sekoja od<br />

Stranite-dogovorni~ki.<br />

Konvencijata za minimalnite standardi za socijalnoto osiguruvawe,<br />

donesena vo ramkite na Me|unarodnata ogranizacija na trudot<br />

vo 1952 godina gi utvrduva minamalnite standardi za visinata na nado-<br />

1066

mestocite od socijalnoto osiguruvawe i uslovite za nivnoto dobivawe.<br />

Taa gi pokriva devette glavni oblasti na socijalnoto osiguruvawe:<br />

medicinska gri`a, nadomestoci vo slu~aj na bolest, nevrabotenost,<br />

starost, povreda na rabota, nadomestok za semejstvoto, nadomestok vo<br />

slu~aj na maj~instvo, nesposobnost za rabota.<br />

Vo delot III od Konvencijata, koj se odnesuva na nadomestokot vo<br />

slu~aj na bolest, odnosno nesposobnost za rabota poradi bolest, vo ~l.<br />

17 od Konvencijata e predvideno deka nadomestokot vo slu~aj na bolest<br />

im se obezbeduva na osigureni lica koi imaat ostvareno tolkav kvalifikacionen<br />

period {to se smeta za neophoden zaradi spre~uvawe na<br />

zloupotreba.<br />

Vo ~l. 1 od Konvencijata vo koj se definirani upotrebenite termini,<br />

terminot "kvalifikacionen period" e definiran kako period<br />

za koj se pla}ale pridonesi, ili period na vrabotenost, ili period na<br />

prestoj, ili nivna kombinacija, vo slu~aj koga se propi{ani.<br />

Vo delot VIII od Konvencijata, koj se odnesuva na beneficiite<br />

vo slu~aj na maj~instvo, vklu~uvaj}i i perodi~en pari~en nadomestok,<br />

e utvrdeno deka ovie beneficii im se obezbeduvaat na osigureni `eni<br />

koi imaat ostvareno tolkav kvalifikacionen period {to se smeta za<br />

potreben zaradi spre~uvawe na zloupotreba.<br />

Identi~ni odredbi se sodr`ani vo Evropskiot kodeks za socijalnoto<br />

osiguruvawe usvoen vo 1964 godiona vo ramkite na Sovetot na<br />

Evropa.<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

Pri izgotvuvaweto na referatot kako sporno se postavi pra-<br />

{aweto dali so propi{uvaweto na {este meseci prethodno zdravstveno<br />

osiguruvawe kako uslov za ostvaruvaweto na pravoto na nadomestok<br />

na plata za vreme na privremena spre~enost za rabota poradi<br />

bolest i povreda i otsustvo od rabota poradi bremenost, ra|awe i maj-<br />

~instvo se povreduva ustavnoto pravo na ednakvost na gra|anite, pravoto<br />

na zdravstveno osiguruvawe i zdravstvena za{tita i na ustavnata<br />

obvrska na Republikata za posebna za{tita na maj~instvoto.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 1 st. 1 od Ustavot Republika Makedonija e suverena,<br />

samostojna, demokratska i socijalna dr`ava.<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 1 i 8 od Ustavot, temelni vrednost na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija se osnovnite slobodi i prava<br />

na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni<br />

so Ustavot i humanizmot, socijalnata pravda i solidarnosta.<br />

Spored ~l. 9 st. 2 od Ustavot, gra|anite pred Ustavot i zakonite<br />

se ednakvi.<br />

1067

Spored ~l. 34 od Ustavot, gra|anite imaat pravo na socijalna<br />

sigurnost i socijalno osiguruvawe utvrdeni so zakon i so kolektiven<br />

dogovor.<br />

Spored ~l. 35 st. 1 od Ustavot, Republikata se gri`i za socijalnata<br />

za{tita i socijalnata sigurnost na gra|anite soglasno so na~eloto<br />

na socijalna pravednost.<br />

Soglasno ~l. 39 od Ustavot, na sekoj gra|anin mu se garantira<br />

pravoto na zdravstvena za{tita, a gra|aninot ima pravo i dol`nost da<br />

go ~uva i unapreduva sopstvenoto zdravje i zdravjeto na drugite.<br />

Spored ~l. 42, Republikata posebno gi za{tituva maj~instvoto,<br />

decata i maloletnite lica.<br />

Soglasno navedenite ustavni odredbi, sistemot na zdravstvenoto<br />

osiguruvawe vo Republika Makedonija, kako del od socijalnoto osiguruvawe,<br />

e ureden so Zakonot za zdravstvenoto osiguruvawe, ~ija<br />

odredba se osporuva so ovaa inicijativa.<br />

Spored ~l. 1 od Zakonot, predmet na ureduvawe na ovoj zakon e<br />

zdravstvenoto osiguruvawe na gra|anite, pravata i obvrskite od zdravstvenoto<br />

osiguruvawe, kako i na~inot na sproveduvawe na zdravstvenoto<br />

osiguruvawe.<br />

Zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe se vostanovuva, spored<br />

~l. 2 od Zakonot, za site gra|ani na Republika Makedonija zaradi<br />

obezbeduvawe na zdravsteni uslugi i pari~ni nadomestoci vrz na~elata<br />

na seopfatnost, solidarnost, ednakvost i efektivno koristewe na<br />

sredstvata pod uslovi utvrdeni so ovoj zakon, a dobrovolnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe se vostanovuva za obezbeduvawe na zdravstveni<br />

uslugi koi ne se opfateni so zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe.<br />

Vo ~l. 3 od ovoj zakon e opredelno deka zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe go sproveduva Fondot za zdravstveno osiguruvawe<br />

na Makedonija, koj soglasno ~l. 53 se osnova za taa cel, i koj vr{i dejnost<br />

od javen interes i javni ovlastuvawa utvrdeni so ovoj zakon.<br />

Vo soglasnost so na~elata na zadol`itelnost i seopfatnost, vo<br />

~l. 5 st. 1 od Zakonot, taksativno se utvrdeni licata - osigurenici koi<br />

podle`at na zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe, a vo st. 2 na<br />

ovoj ~len e utvrdena mo`nost gra|anite koi ne se opfateni so zadol-<br />

`itelno zdravstveno osiguruvawe dobrovolno da pristapat kon nego.<br />

Osven na ovie lica, spored ~l. 6 od Zakonot, zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe se obezbeduva i na ~lenovite na nivnite semejstva,<br />

ako tie li~no ne se osigureni po nekoj osnov od ~l. 5 na ovoj zakon.<br />

Pokraj pravoto na zdravstveni uslugi, vo ramkite na vospostavenoto<br />

zadol`itelno zdravstveno osiguruvawe, spored ~l. 12 od Zakonot,<br />

na osigurenicite im se obezbeduva i pravo na pari~ni nadomestoci<br />

i toa: 1) pravo na nadomestok na plata za vreme na privremena<br />

spre~enost za rabota poradi bolest i povreda i za vreme na otsustvo od<br />

rabota poradi bremenost, ra|awe i maj~instvo i 2) pravo na nadomes-<br />

1068

tok na patni tro{oci.<br />

Slu~aite koga mo`e da se ostvari pravo na nadomestok na plata<br />

za vreme na privremena spre~enost za rabota poradi bolest i povreda<br />

se propi{ani vo ~l. 13 od Zakonot (bolest i povreda nadvor od rabota;<br />

povreda na rabota i profesionalna bolest; lekuvawe i medicinsko<br />

ispituvawe; neguvawe na bolno dete do trigodi{na vozrast; neguvawe<br />

na bolen ~len na potesno semejstvo nad trigodi{na vozrast, no najmnogu<br />

do 30 dena; neophodno pridru`uvawe na bolno lice upateno na pregled<br />

ili lekuvawe nadvor od mestoto na `iveewe; neophodno pridru`uvawe<br />

na bolno dete do trigodi{na vozrast dodeka e na bolni~ko lekuvawe,<br />

no najmnogu do 30 dena; dobrovolno davawe na krv, tkivo ili<br />

organ i izoliranost zaradi spre~uvawe na zaraza.<br />

Soglasno ~l. 14 st. 1 od Zakonot, pravo na nadomestok na plata<br />

za vreme na otsustvo od rabota poradi bremenost, ra|awe i maj~instvo<br />

mo`at da ostvarat osigurenicite od ~l. 5 st. 1 t. 1, 2, 3 i 4 na ovoj zakon.<br />

Nadomestokot na plata se isplatuva za denovite za koi se ostvaruva<br />

plata i vo traewe utvrdeno so propisite za rabotnite odnosi.<br />

Uslovite za ostvaruvawe na pravoto na nadomestok na plata se<br />

utvrdeni vo ~l. 15 od Zakonot spored koj, osigurenicite od ~lenovite<br />

13 i 14 na ovoj zakon mo`at da ostvarat pravo na nadomestok na plata,<br />

ako gi ispolnuvaat i slednive uslovi: 1) ako zdravstvenoto osiguruvawe<br />

traelo najmalku {est meseci pred nastapuvawe na slu~ajot, osven<br />

vo slu~aite na povreda na rabota i profesionalno zaboluvawe (osporena<br />

odredba), 2) pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe<br />

redovno da e uplatuvan ili so zadocnuvawe od najmnogu 60 dena, i<br />

3) ocenata za privremena spre~enost za rabota da ja dal izbraniot lekar,<br />

odnosno lekarskata komisija.<br />

Soglasno ~l. 16 st. 1, osnovica za presmetuvawe na nadomestokot<br />

na plata pretstavuva prose~niot mese~en iznos na isplatena neto<br />

plata na koja e platen pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe<br />

vo poslednite {est meseci pred nastanuvaweto na slu~ajot<br />

poradi koj se steknuva pravo na nadomestokot.<br />

Vo ostanatite stavovi 2, 3 i 4 od ovoj ~len od Zakonot e predvideno<br />

deka ako za osigurenikot ne mo`e da se utvrdi osnovica za nadomestokot<br />

spored stav 1 na ovoj ~len, osnovicata za nadomestokot }e<br />

se utvrdi od platata {to ja ostvaril za denovite pominati na rabota<br />

vo periodot pred nastanuvawe na slu~ajot.<br />

Za osigurenicite od ~l. 5 st. 1 t. 4 na ovoj zakon, osnovica za<br />

presmetuvawe na nadomestok na plata pretstavuva osnovicata na koja e<br />

platen pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe.<br />

Po isklu~ok od st. 1 i 3 na ovoj ~len, dokolku vo poslednite<br />

{est meseca pred nastanuvaweto na slu~ajot poradi koj se steknuva<br />

pravoto na nadomestok na plata kaj rabotodava~ot se zgolemuva platata<br />

samo za osigurenikot koj treba da go ostvari toa pravo, vo toj slu~aj<br />

osnovica za presmetuvawe na nadomestokot pretstavuva prose~niot<br />

1069

mese~en iznos na isplatenata neto plata na koj e platen pridonesot za<br />

zdravstveno osiguruvawe vo periodot od poslednite {est meseca pred<br />

nastanuvaweto na slu~ajot.<br />

Sredstvata za zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe, vklu-<br />

~uvaj}i gi i sredstvata za nadomestokot na plata se obezbeduvaat od<br />

pridonesite.<br />

Obvrskata za pla}awe na pridonesot za zadol`itelno zdravstveno<br />

osiguruvawe e utvrdena vo ~l. 38 od Zakonot i na nea podle`at<br />

site osigurenici od ~l. 5 od Zakonot koi zadol`itelno se osiguruvaat.<br />

Spored ~l. 52 st. 1 na Zakonot, za osigurenicite za koi Fondot<br />

}e utvrdi deka pridonesot ne e redovno uplatuvan ili uplatata zadocnila<br />

pove}e od 60 dena, pravata od zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe<br />

na osigurenite lica se skratuvaat, osven pravoto na itna medicinska<br />

pomo{.<br />

Od ovie i drugite odredbi na Zakonot, proizleguva deka so<br />

zadol`itelno zdravstveno osiguruvawe, po razni osnovi, e opfaten<br />

naj{irok krug na gra|ani so toa {to za gra|anite koi ne se opfateni<br />

so ova osiguruvawe e utvrdena mo`nost tie dobrovolno da pristapat<br />

kon zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe. Na ovoj na~in, so Zakonot<br />

za zdravstveno osiguruvawe skoro na sekoj gra|anin na Republika<br />

Makedonija, vo slu~aite i pod uslovi utvrdeni so ovoj zakon, mu se obezbeduva<br />

ostvaruvawe na ustavno utvrdenoto pravo na socijalna sigurnost<br />

i socijalno, odnosno zdravstveno osiguruvawe, kako i pravoto na<br />

zdravstvena za{tita, koi se izraz na socijalniot karakter na Republika<br />

Makedonija.<br />

Vo funkcija na ostvaruvawe na navedenite ustavni prava e i<br />

pravoto na nadomestok na plata, za koe stanuva zbor vo osporenata zakonska<br />

odredba. Imeno, so utvrduvawe na ova pravo zakonodavecot,<br />

osven zdravstvena za{tita, so ovoj zakon obezbedil i socijalna, odnosno<br />

materijalna sigurnost na osigurenikot, a so toa i na negovoto semejstvo,<br />

vo slu~aj koga toj poradi bolest ili povreda ne e vo sostojba<br />

da zarabotuva. Od osporenata odredba proizleguva deka ostvaruvaweto<br />

na pravoto na nadomestok na plata vo slu~aj na privremena spre~enost<br />

na rabota poradi bolest i povreda, kako i nadomestok na plata za vreme<br />

na otsustvo od rabota poradi bremenost, ra|awe i maj~instvo e<br />

usloveno so prethodno osiguruvawe vo traewe od najmalku {est meseci<br />

pred nastapuvawe na slu~ajot.<br />

Od analizata na osporenata odredba proizleguva deka uslovot<br />

za prethodno osiguruvawe vo traewe od {est meseci za ostvaruvawe na<br />

pravo na nadomestok na plata va`i za site osigurenici i toj gi pokriva<br />

site osnovi, odnosno osigureni slu~ai: bolest, povreda i otsustvo<br />

od rabota poradi bremenost, ra|awe i maj~instvo. Isklu~ok e<br />

napraven samo vo odnos na povreda na rabota i profesionalno zaboluvawe,<br />

{to prakti~no zna~i deka vo slu~aj na povreda na rabota i<br />

profesionalno zaboluvawe osigurenicite mo`at da ostvarat pravo na<br />

1070

pari~en nadomestot i koga rabotniot odnos, odnosno osiguruvaweto<br />

traelo pomalku od {est meseci, od pri~ina {to ovie slu~ai mo`at da<br />

nastanat i prviot den od vrabotuvaweto, a pri~inite za povredata ne<br />

zavisat samo od rabotnikot, tuku i od obezbedenost na uslovite za rabota,<br />

{to pretstavuva obvrska na rabotodava~ot. Poradi toa so zakonot<br />

e predvidena obvrska za rabotodava~ite da pla}aat dopolnitelen<br />

pridones za zdravstveno osiguruvawe za povreda na rabota i profesionalno<br />

zaboluvawe, zaradi pokrivawe na zgolemeniot rizik od ovie<br />

osigureni slu~ai.<br />

Ottuka, imaj}i go predvid faktot {to ovoj uslov se odnesuva na<br />

site osigurenici i {to toj se odnesuva na site osnovi poradi koi mo`e<br />

da se ostvari pravo na pari~en nadomestok (bolest, povreda, porodilno<br />

otsustvo) smetame deka se neosnovani navodite vo inicijativata<br />

deka osporenata odredba gi stavala vo neednakva pravna polo`ba osigurenicite,<br />

kako i navodite deka so toa se diskriminirani osigurenicite<br />

`eni koi koristat porodilno otsustvo.<br />

Imeno, sistemot na zdravstveno osiguruvawe se temeli vrz principite<br />

na zaemnost i solidarnost. Na~eloto na solidarnost vo su{-<br />

tina pretstavuva zaemen odnos me|u site osigurenici vo zadol`itelnoto<br />

zdravstveno osiguruvawe koj se ostvaruva preku obvrskata za kontinuirano<br />

pla}awe na pridonesot za zadol`itelno zdravstveno osiguruvawe<br />

i koristeweto na osnovnite zdravstveni uslugi i drugi prava<br />

utvrdeni vo Zakonot, vo slu~ai koga na osigurenicite toa im e potrebno,<br />

odnosno koga gi ispolnuvaat uslovite za toa. Vaka sfateno na-<br />

~eloto na solidarnosta, mo`e da se protega samo pome|u osigurenicite<br />

koi ja izmiruvaat zakonskata obvrska za pla}awe na pridonesot, a ne i<br />

osigurenicite koi voop{to ili neredovno ili podolgo vreme ne go<br />

pla}aat. Ova od pri~ini {to ovaa obvrska spored Zakonot se odnesuva<br />

na site osigurenici i {to od nejzinoto ispolnuvawe zavisi obezbeduvaweto<br />

na materijalnata osnova, odnosno sredstva za ostvaruvawe na<br />

pravata od zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe. Vo sprotivno,<br />

sekoe izedna~uvawe na pravata na osigurenicite bez ogled dali tie ja<br />

ispolnile ili ne obvrskata za pla}awe na pridonesot bi bilo vo nesoglasnost<br />

so na~eloto na solidarnost, a bi se dovelo vo pra{awe i funkcioniraweto<br />

na sistemot na zdravstvenoto osiguruvawe, odnosno ostvaruvaweto<br />

na pravata od ova osiguruvawe. Vo taa smisla, i zdravstvenoto<br />

osiguruvawe koe bi gi opfa}alo tro{ocite za neosigureni<br />

lica i za licata koi redovno ne go pla}aat pridonesot, ne bi mo`elo<br />

ekonomski da se odr`i bidej}i ne bi se zasnovalo vrz pravni i ekonomski<br />

principi. Spored toa, principot na solidarnost i zaemnost vospostaven<br />

so Zakonot se sostoi vo razli~nite vlo`uvawa na osigurenicite<br />

vo Fondot za zdravstveno osiguruvawe, a ne i vo izedna~uvawe<br />

na pravata na osigurenicite bez ogled dali se ispolneti obvrskite za<br />

pla}awe na pridonesot.<br />

1071

So osporenata odredba od Zakonot ne se naru{uva ednakvosta<br />

na gra|anite zatoa {to za osigurenite lica se ednakvi pravata, no i<br />

obvrskite za pla}awe na pridones, a pla}aweto na pridones samo po<br />

sebe podrazbira postewe na opredelen period na prethodno osiguruvawe,<br />

vo konkretniot slu~aj, osiguruvawe vo traewe od {est meseci.<br />

Faktot {to vo konkretniot slu~aj zakonodavecot se opredelil toj period<br />

na prethodno osiguruvawe da iznesuva {est meseci, spored na{e<br />

mislewe, e pravo na zakonodavecot, {to ima svoja ustavna osnova vo<br />

odredbata od ~l. 34 spored koja gra|anite imaat pravo na socijalna sigurnost<br />

i socijalno osiguruvawe utvrdeni so zakon i so kolektiven<br />

dogovor.<br />

Opredeluvaweto na uslovite za ostvaruvaweto na pravata vo<br />

ovaa oblast, i vo toj kontekst predviduvaweto na prethodnoto osiguruvawe<br />

vo traewe od {est meseci kako uslov za ostvaruvawe na pravoto<br />

na nadomestok na plata, se pra{awa koi zakonodavecot ima pravo da<br />

gi uredi so zakon na na~in na koj toa e storeno so Zakonot za zdravstvenoto<br />

osiguruvawe, a vo koj osporenata odredba ne mo`e izolirano<br />

da se sogleduva od ostanatite odredbi od Zakonot.<br />

Imeno, vo Zakonot za zdravstvenoto osiguruvawe i pred ovaa<br />

izmena i dopolnuvawe, ostvaruvaweto na pravoto na pari~en nadomestok<br />

na opredelen na~in, indirektno bilo povrzano so period na vrabotenost,<br />

odnosno prethodno osiguruvawe vo traewe od {est meseci.<br />

Toa proizleguva od analizata na ostanatite odredbi od Zakonot, posebno<br />

onie odredbi koi se odnesuvaat na presmetuvawe na nadomestokot<br />

na plata, kade kako osnovica se zema prose~niot mese~en iznos na isplatena<br />

plata na koja e platen pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe vo poslednite {est meseci pred nastanuvaweto na<br />

slu~ajot poradi koj se steknuva pravoto na nadomestokot.<br />

Prethodnoto osiguruvawe vo opredeleno traewe kako uslov za<br />

ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok za privremena spre~enost<br />

za rabota poradi bolest i povreda i otsustvo od rabota poradi<br />

bremenost, ra|awe i maj~instvo, pretstavuva i me|unaroden standard.<br />

Imeno, Konvencijata za minimalnite standardi za socijalnoto osiguruvawe,<br />

donesena vo ramkite na Me|unarodnata ogranizacija na trudot<br />

vo 1952 godina i ~ij potpisnik e i Republika Makedonija, vo delot na<br />

nadomestocite za slu~aj na bolest, kako i za nadomestok vo slu~aj na<br />

maj~instvo predviduva t.n. kvalifikacionen period {to se smeta za<br />

neophoden zaradi spre~uvawe na zloupotreba i istiot go definira<br />

kako period za koj se pla}ale pridonesi, ili period na vrabotenost,<br />

ili period na prestoj, ili nivna kombinacija, vo slu~aj koga se propi-<br />

{ani.<br />

Ottuka i celta na osporenata odredba, analizirana vo kontekst<br />

na celinata na ~l. 15 i ostanatite odredbi od Zakonot, e vsu{nost da<br />

se spre~at zloupotrebite na pravoto na pari~en nadomestok (fiktivni<br />

vrabotuvawa zaradi steknuvawe na pravoto na pari~en nadomestok,<br />

1072

po {to sleduva prestanok na rabotniot odnos) kako i da se obezbedi<br />

finansiska disciplina so {to i sistemot na zdravstveno osiguruvawe<br />

bi bil postaven na stabilni osnovi. Ova proizleguva i ottamu {to<br />

gri`ata na Republikata za socijalnata sigurnost na gra|anite, pokraj<br />

normativnata funkcija za na~inot na ostvaruvawe na pravoto opfa}a<br />

i normirawe na sistemot na obezbeduvawe na materijalni i finansiski<br />

sredstva za{to bez ostvaruvawe na ovaa komponenta pravata bi<br />

bile kako deklaracija bez nikakva vrednost, {to ja osmisluva dr`avata<br />

kako socijalna dr`ava.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, smetame deka ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za soglasnosta na osporenata zakonska odredba so<br />

odredbite od Ustavot vo odnos na koi se osporuva nejzinata ustavnost,<br />

poradi {to se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~len 15 stav 1 to~ka 1 od Zakonot za zdravstvenoto osiguruvawe ("SV<br />

RM," br. 25/2000, 96/2000, 50/2001, 11/2002, 31/2003, 84/2005, 119/2005 -<br />

pre~isten tekst i 37/2006).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len<br />

110 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 13 septemvri<br />

2006 godina donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~len 15 stav 1 to~ka 1 od Zakonot za zdravstvenoto osiguruvawe<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 25/2000, 34/2000,<br />

96/2000, 50/2001, 11/2002, 31/2003, 84/2005 i 119/2005 - pre~isten<br />

tekst, 37/2006).<br />

2. Maria Georgieva od Skopje i Zdru`enieto na sudski ve{-<br />

taci od Skopje, pretstavuvano od pretsedatelot Dimitar Andonovski,<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija mu podnesoa inicijativi<br />

za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenot od Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Vo inicijativata na Maria Georgieva se naveduva deka ovaa<br />

izmena vo Zakonot za zdravstveno osiguruvawe bila neustavna, nepotrebno<br />

gi ucenuvala osigurenicite, go diskriminirala pravoto<br />

na nadomestok na plata za porodilnoto otsustvo i go destimulirala<br />

natalitetot. Vo inicijativata se uka`uva deka izmena na Zakonot<br />

so ista vakva sodr`ina, no vo blago izmeneta forma ve}e<br />

edna{ bila poni{tena od Ustavniot sud. Osporenata odredba pod-<br />

1073

nositelot na inicijativata ja sprotivstavuva na ~len 39 ~len 40 i<br />

~len 42 od Ustavot. Poradi navedenite pri~ini vo inicijativata<br />

se predlaga Ustavniot sud da ja poni{ti osporenata odredba.<br />

Vo inicijativata od Zdru`enieto na sudski ve{taci, se naveduva<br />

deka so osporenata odredba edna pogolema grupa na rabotnici,<br />

koi prv pat se vrabotuvaat i nemaat raboten sta` od 6 meseci,<br />

ne mo`ele da gi koristat pravata od zdravstveno osiguruvawe kako<br />

drugite rabotnici so sta` pogolem od 6 meseci, so {to tie se stavale<br />

vo neramnopravna polo`ba vo odnos na drugite vraboteni po<br />

odnos na primawe na nadomestoci na plata za vreme na spre~enost<br />

poradi bolesti koi zakonodavecot ne gi predvidel vo osporenata<br />

to~ka 1, so {to osporenata odredba bila sprotivna na ~len 9 stav 2<br />

od Ustavot. Vo inicijativata se predlaga Ustavniot sud da ja prifati<br />

inicijativata so {to }e dade jasen signal do Vladata na Republika<br />

Makedonija deka buxetskite deficiti ne bi trebalo da se<br />

popolnuvaat so kr{ewe na osnovnite prava i slobodi na gra|anite<br />

garantirani so Ustavot i }e se onevozmo`i nekoja druga Vlada, vo<br />

zavisnost od potrebite na Buxetot, da izvr{i izmeni na ovoj ~len<br />

so toa {to brojkata od 6 meseci, da ja zameni so 12, 16, 18 itn.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 15 od Zakonot<br />

za zdravstvenoto osiguruvawe, osigurenicite od ~lenovite 13 i 14<br />

na ovoj zakon mo`at da ostvarat pravo na nadomestok na plata, ako<br />

gi ispolnuvaat i slednive uslovi:<br />

1) ako zdravstvenoto osiguruvawe traelo najmalku {est meseci<br />

pred nastapuvawe na slu~ajot, osven vo slu~aite na povreda na rabota<br />

i profesionalno zaboluvawe<br />

2) pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe redovno<br />

da e uplatuvan ili so zadocnuvawe od najmnogu 60 dena, i<br />

3) ocenata za privremena spre~enost za rabota da ja dal izbraniot<br />

lekar, odnosno lekarskata komisija.<br />

4. Spored ~len 1 stav 1 od Ustavot Republika Makedonija e<br />

suverena, samostojna, demokratska i socijalna dr`ava.<br />

Spored ~len 8 stav 1 alineja 1 i 8 od Ustavot, temelni vrednost<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija se osnovnite<br />

slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto<br />

pravo i utvrdeni so Ustavot i humanizmot, socijalnata pravda i<br />

solidarnosta.<br />

Spored ~len 9 stav 2 od Ustavot, gra|anite pred Ustavot i<br />

zakonite se ednakvi.<br />

Spored ~len 34 od Ustavot, gra|anite imaat pravo na socijalna<br />

sigurnost i socijalno osiguruvawe utvrdeni so zakon i so kolektiven<br />

dogovor.<br />

Spored ~len 35 stav 1 od Ustavot, Republikata se gri`i za<br />

socijalnata za{tita i socijalnata sigurnost na gra|anite soglasno<br />

so na~eloto na socijalna pravednost.<br />

1074

Soglasno ~len 39 od Ustavot, na sekoj gra|anin mu se garantira<br />

pravoto na zdravstvena za{tita, a gra|aninot ima pravo i<br />

dol`nost da go ~uva i unapreduva sopstvenoto zdravje i zdravjeto<br />

na drugite.<br />

Spored ~len 42, Republikata posebno gi za{tituva maj~instvoto,<br />

decata i maloletnite lica.<br />

Soglasno navedenite ustavni odredbi, sistemot na zdravstvenoto<br />

osiguruvawe vo Republika Makedonija, kako del od socijalnoto osiguruvawe,<br />

e ureden so Zakonot za zdravstvenoto osiguruvawe, ~ija<br />

odredba se osporuva so ovaa inicijativa.<br />

Spored ~len 1 od Zakonot, predmet na ureduvawe na ovoj zakon<br />

e zdravstvenoto osiguruvawe na gra|anite, pravata i obvrskite<br />

od zdravstvenoto osiguruvawe, kako i na~inot na sproveduvawe na<br />

zdravstvenoto osiguruvawe.<br />

Zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe se ustanovuva,<br />

spored ~len 2 od Zakonot, za site gra|ani na Republika Makedonija<br />

zaradi obezbeduvawe na zdravsteni uslugi i pari~ni nadomestoci<br />

vrz na~elata na seopfatnost, solidarnost, ednakvost i efektivno<br />

koristewe na sredstvata pod uslovi utvrdeni so ovoj zakon, a dobrovolnoto<br />

zdravstveno osiguruvawe se ustanovuva za obezbeduvawe<br />

na zdravstveni uslugi koi ne se opfateni so zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe.<br />

Vo ~len 3 od ovoj zakon e opredelno deka zadol`itelnoto<br />

zdravstveno osiguruvawe go sproveduva Fondot za zdravstveno osiguruvawe<br />

na Makedonija, koj soglasno ~lenot 53 se osnova za taa<br />

cel, i koj vr{i dejnost od javen interes i javni ovlastuvawa utvrdeni<br />

so ovoj zakon.<br />

Vo soglasnost so na~elata na zadol∞itelnost i seopfatnost, vo<br />

~len 5 stav 1 od Zakonot, taksativno se utvrdeni licata - osigurenici<br />

koi podle∞at na zadol∞itelnoto zdravstveno osiguruvawe, a vo stavot<br />

2 na ovoj ~len e utvrdena mo∞nost gra|anite koi ne se opfateni so zadol∞itelno<br />

zdravstveno osiguruvawe dobrovolno da pristapat kon<br />

nego. Osven na ovie lica, spored ~len 6 od Zakonot, zadol∞itelnoto<br />

zdravstveno osiguruvawe se obezbeduva i na ~lenovite na nivnite semejstva,<br />

ako tie lično ne se osigureni po nekoj osnov od ~lenot 5 na<br />

ovoj zakon.<br />

Pokraj pravoto na zdravstveni uslugi, vo ramkite na vospostavenoto<br />

zadol∞itelno zdravstveno osiguruvawe, spored ~len 12 od Zakonot,<br />

na osigurenicite im se obezbeduva i pravo na pari~ni nadomestoci<br />

i toa: 1) pravo na nadomestok na plata za vreme na privremena<br />

spre~enost za rabota poradi bolest i povreda i za vreme na otsustvo od<br />

rabota poradi bremenost, ra|awe i maj~instvo i 2) pravo na nadomestok<br />

na patni tro{oci.<br />

Slu~aite koga mo`e da se ostvari pravo na nadomestok na plata<br />

za vreme na privremena spre~enost za rabota poradi bolest i povreda<br />

1075

se propi{ani vo ~len 13 od Zakonot (bolest i povreda nadvor od rabota;<br />

povreda na rabota i profesionalna bolest; lekuvawe i medicinsko<br />

ispituvawe; neguvawe na bolno dete do trigodi{na vozrast; neguvawe<br />

na bolen ~len na potesno semejstvo nad trigodi{na vozrast, no najmnogu<br />

do 30 dena; neophodno pridru`uvawe na bolno lice upateno na<br />

pregled ili lekuvawe nadvor od mestoto na `iveewe; neophodno pridru`uvawe<br />

na bolno dete do trigodi{na vozrast dodeka e na bolni~ko<br />

lekuvawe, no najmnogu do 30 dena; dobrovolno davawe na krv, tkivo ili<br />

organ i izoliranost zaradi spre~uvawe na zaraza.<br />

Soglasno ~len 14 stav 1 od Zakonot, pravo na nadomestok na plata<br />

za vreme na otsustvo od rabota poradi bremenost, ra|awe i maj~instvo<br />

mo`at da ostvarat osigurenicite od ~len 5 stav 1 to~ki 1, 2, 3 i 4<br />

na ovoj zakon. Nadomestokot na plata se isplatuva za denovite za koi<br />

se ostvaruva plata i vo traewe utvrdeno so propisite za rabotnite<br />

odnosi.<br />

Uslovite za ostvaruvawe na pravoto na nadomestok na plata se<br />

utvrdeni vo ~lenot 15 od Zakonot spored koj, osigurenicite od ~lenovite<br />

13 i 14 na ovoj zakon mo`at da ostvarat pravo na nadomestok<br />

na plata, ako gi ispolnuvaat i slednive uslovi: 1) ako zdravstvenoto<br />

osiguruvawe traelo najmalku {est meseci pred nastapuvawe na<br />

slu~ajot, osven vo slu~aite na povreda na rabota i profesionalno zaboluvawe<br />

(osporena odredba), 2) pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe redovno da e uplatuvan ili so zadocnuvawe od najmnogu<br />

60 dena, i 3) ocenata za privremena spre~enost za rabota da ja<br />

dal izbraniot lekar, odnosno lekarskata komisija.<br />

Soglasno ~len 16 stav 1, osnovica za presmetuvawe na nadomestokot<br />

na plata pretstavuva prose~niot mese~en iznos na isplatenaneto<br />

plata na koja e platen pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe vo poslednite {est meseci pred nastanuvaweto na slu~ajot<br />

poradi koj se steknuva pravo na nadomestokot.<br />

Vo ostanatite stavovi 2, 3 i 4 od ovoj ~len od Zakonot e predvideno<br />

deka ako za osigurenikot ne mo`e da se utvrdi osnovica za<br />

nadomestokot spored stav 1 na ovoj ~len, osnovicata za nadomestokot<br />

}e se utvrdi od platata {to ja ostvaril za denovite pominati<br />

na rabota vo periodot pred nastanuvawe na slu~ajot.<br />

Za osigurenicite od ~len 5 stav 1 to~ka 4 na ovoj zakon,<br />

osnovica za presmetuvawe na nadomestok na plata pretstavuva<br />

osnovicata na koja e platen pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe.<br />

Po isklu~ok od stavovite 1 i 3 na ovoj ~len, dokolku vo poslednite<br />

{est meseca pred nastanuvaweto na slu~ajot poradi koj se<br />

steknuva pravoto na nadomestok na plata kaj rabotodava~ot se zgolemuva<br />

platata samo za osigurenikot koj treba da go ostvari toa<br />

pravo, vo toj slu~aj osnovica za presmetuvawe na nadomestokot<br />

pretstavuva prose~niot mese~en iznos na isplatenata neto plata<br />

1076

na koj e platen pridonesot za zdravstveno osiguruvawe vo periodot<br />

od poslednite {est meseca pred nastanuvaweto na slu~ajot.<br />

Sredstvata za zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe, vklu-<br />

~uvaj}i gi i sredstvata za nadomestokot na plata se obezbeduvaat od<br />

pridonesite.<br />

Obvrskata za pla}awe na pridonesot za zadol∞itelno zdravstveno<br />

osiguruvawe e utvrdena vo ~lenot 38 od Zakonot i na nea podle-<br />

∞at site osigurenici od ~lenot 5 od Zakonot koi zadol∞itelno se osiguruvaat.<br />

Spored ~lenot 52 stav 1 na Zakonot, za osigurenicite za koi<br />

Fondot e utvrdi deka pridonesot ne e redovno uplatuvan ili uplatata<br />

zadocnila pove}e od 60 dena, pravata od zadol∞itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe na osigurenite lica se skratuvaat, osven pravoto na itna<br />

medicinska pomo{.<br />

5. Od ovie i drugite odredbi na Zakonot, proizleguva deka so<br />

zadol∞itelno zdravstveno osiguruvawe, po razni osnovi, e opfaten naj{irok<br />

krug na gra|ani so toa {to za gra|anite koi ne se opfateni so<br />

ova osiguruvawe e utvrdena mo∞nost tie dobrovolno da pristapat kon<br />

zadol∞itelnoto zdravstveno osiguruvawe. Na ovoj na~in, so Zakonot<br />

za zdravstveno osiguruvawe skoro na sekoj gra|anin na Republika Makedonija,<br />

vo slu~aite i pod uslovi utvrdeni so ovoj zakon, mu se obezbeduva<br />

ostvaruvawe na ustavno utvrdenoto pravo na socijalna sigurnost<br />

i socijalno, odnosno zdravstveno osiguruvawe, kako i pravoto na<br />

zdravstvena za{tita, koi se izraz na socijalniot karakter na Republika<br />

Makedonija.<br />

Vo funkcija na ostvaruvawe na navedenite ustavni prava e i<br />

pravoto na nadomestok na plata, za koe stanuva zbor vo osporenata zakonska<br />

odredba. Imeno, so utvrduvawe na ova pravo zakonodavecot,<br />

osven zdravstvena za{tita, so ovoj zakon obezbedil i socijalna, odnosno<br />

materijalna sigurnost na osigurenikot, a so toa i na negovoto semejstvo,<br />

vo slu~aj koga toj poradi bolest ili povreda ne e vo sostojba<br />

da zarabotuva. Od osporenata odredba proizleguva deka ostvaruvaweto<br />

na pravoto na nadomestok na plata vo slu~aj na privremena spre~enost<br />

na rabota poradi bolest i povreda, kako i nadomestok na plata za<br />

vreme na otsustvo od rabota poradi bremenost, ra|awe i maj~instvo e<br />

usloveno so prethodno osiguruvawe vo traewe od najmalku {est meseci<br />

pred nastapuvawe na slu~ajot.<br />

Od analizata na osporenata odredba proizleguva deka uslovot<br />

za prethodno osiguruvawe vo traewe od {est meseci za ostvaruvawe na<br />

pravo na nadomestok na plata va`i za site osigurenici i toj gi pokriva<br />

site osnovi, odnosno osigureni slu~ai: bolest, povreda i otsustvo<br />

od rabota poradi bremenost, ra|awe i maj~instvo. Isklu~ok e napraven<br />

samo vo odnos na povreda na rabota i profesionalno zaboluvawe,<br />

{to prakti~no zna~i deka vo slu~aj na povreda na rabota i profesionalno<br />

zaboluvawe osigurenicite mo`at da ostvarat pravo na<br />

1077

pari~en nadomestot i koga rabotniot odnos, odnosno osiguruvaweto<br />

traelo pomalku od {est meseci, od pri~ina {to ovie slu~ai mo`at da<br />

nastanat i prviot den od vrabotuvaweto, a pri~inite za povredata ne<br />

zavisat samo od rabotnikot, tuku i od obezbedenost na uslovite za rabota,<br />

{to pretstavuva obvrska na rabotodava~ot. Poradi toa so zakonot<br />

e predvidena obvrska za rabotodava~ite da pla}aat dopolnitelen<br />

pridones za zdravstveno osiguruvawe za povreda na rabota i<br />

profesionalno zaboluvawe, zaradi pokrivawe na zgolemeniot rizik<br />

od ovie osigureni slu~ai.<br />

Ottuka, imaj}i go predvid faktot {to ovoj uslov se odnesuva na<br />

site osigurenici i {to toj se odnesuva na site osnovi poradi koi mo`e<br />

da se ostvari pravo na pari~en nadomestok (bolest, povreda, porodilno<br />

otsustvo) spored Sudot, neosnovani se navodite vo inicijativata<br />

deka osporenata odredba gi stavala vo neednakva pravna polo`ba<br />

osigurenicite, kako i navodite deka so toa se diskriminirani osigurenicite<br />

`eni koi koristat porodilno otsustvo.<br />

Imeno, sistemot na zdravstveno osiguruvawe se temeli na principite<br />

na zaemnost i solidarnost. Na~eloto na solidarnost vo su{tina<br />

pretstavuva zaemen odnos pome|u site osigurenici vo zadol`itelnoto<br />

zdravstveno osiguruvawe koj se ostvaruva preku obvrskata za kontinuirano<br />

pla}awe na pridonesot za zadol`itelno zdravstveno osiguruvawe<br />

i koristeweto na osnovnite zdravstveni uslugi i drugi prava<br />

utvrdeni vo Zakonot, vo slu~ai koga na osigurenicite toa im e potrebno,<br />

odnosno koga gi ispolnuvaat uslovite za toa. Vaka sfateno na-<br />

~eloto na solidarnosta, mo`e da se protega samo pome|u osigurenicite<br />

koi ja izmiruvaat zakonskata obvrska za pla}awe na pridonesot, a ne i<br />

osigurenicite koi voop{to ili neredovno ili podolgo vreme ne go<br />

pla}aat. Ova od pri~ini {to ovaa obvrska spored Zakonot se odnesuva<br />

na site osigurenici i {to od nejzinoto ispolnuvawe zavisi obezbeduvaweto<br />

na materijalnata osnova, odnosno sredstva za ostvaruvawe na<br />

pravata od zadol`itelnoto zdravstveno osiguruvawe. Vo sprotivno,<br />

sekoe izedna~uvawe na pravata na osigurenicite bez ogled dali tie ja<br />

ispolnile ili ne obvrskata za pla}awe na pridonesot bi bilo vo nesoglasnost<br />

so na~eloto na solidarnost, a bi se dovelo vo pra{awe i<br />

funkcioniraweto na sistemot na zdravstvenoto osiguruvawe, odnosno<br />

ostvaruvaweto na pravata od ova osiguruvawe. Vo taa smisla, i zdravstvenoto<br />

osiguruvawe koe bi gi opfa}alo tro{ocite za neosigureni<br />

lica i za licata koi redovno ne go pla}aat pridonesot, ne bi<br />

mo`elo ekonomski da se odr`i bidej}i ne bi se zasnovalo na pravni<br />

i ekonomski principi. Spored toa, principot na solidarnost i<br />

zaemnost vospostaven so Zakonot se sostoi vo razli~nite vlo`uvawa<br />

na osigurenicite vo Fondot za zdravstveno osiguruvawe, a ne i vo izedna~uvawe<br />

na pravata na osigurenicite bez ogled dali se ispolneti<br />

obvrskite za pla}awe na pridonesot.<br />

1078

So osporenata odredba od Zakonot ne se naru{uva ednakvosta<br />

na gra|anite zatoa {to za osigurenite lica se ednakvi pravata, no i<br />

obvrskite za pla}awe na pridones, a pla}aweto na pridones samo po<br />

sebe podrazbira postewe na opredelen period na prethodno osiguruvawe,<br />

vo konkretniot slu~aj, osiguruvawe vo traewe od {est meseci.<br />

Faktot {to vo konkretniot slu~aj zakonodavecot se opredelil toj<br />

period na prethodno osiguruvawe da iznesuva {est meseci, spored<br />

Sudot, e pravo na zakonodavecot, {to ima svoja ustavna osnova vo odredbata<br />

od ~lenot 34 spored koja gra|anite imaat pravo na socijalna sigurnost<br />

i socijalno osiguruvawe utvrdeni so zakon i so kolektiven dogovor.<br />

Opredeluvaweto na uslovite za ostvaruvaweto na pravata vo<br />

ovaa oblast, i vo toj kontekst predviduvaweto na prethodnoto osiguruvawe<br />

vo traewe od {est meseci kako uslov za ostvaruvawe na<br />

pravoto na nadomestok na plata, se pra{awa koi zakonodavecot<br />

ima pravo da gi uredi so zakon na na~in na koj toa e storeno so Zakonot<br />

za zdravstvenoto osiguruvawe, a vo koj osporenata odredba<br />

ne mo`e izolirano da se sogleduva od ostanatite odredbi od Zakonot.<br />

Imeno, vo Zakonot za zdravstvenoto osiguruvawe i pred ovaa<br />

izmena i dopolnuvawe, ostvaruvaweto na pravoto na pari~en nadomestok<br />

na opredelen na~in, indirektno bilo povrzano so period na vrabotenost,<br />

odnosno prethodno osiguruvawe vo traewe od {est meseci.<br />

Toa proizleguva od analizata na ostanatite odredbi od Zakonot, posebno<br />

onie odredbi koi se odnesuvaat na presmetuvawe na nadomestokot<br />

na plata, kade kako osnovica se zema prose~niot mese~en iznos na<br />

isplatena plata na koja e platen pridonesot za zadol`itelnoto zdravstveno<br />

osiguruvawe vo poslednite {est meseci pred nastanuvaweto na<br />

slu~ajot poradi koj se steknuva pravoto na nadomestokot.<br />

Prethodnoto osiguruvawe vo opredeleno traewe kako uslov za<br />

ostvaruvawe na pravoto na pari~en nadomestok za privremena spre~enost<br />

za rabota poradi bolest i povreda i otsustvo od rabota poradi<br />

bremenost, ra|awe i maj~instvo, pretstavuva i me|unaroden standard.<br />

Imeno, Konvencijata za minimalnite standardi za socijalnoto osiguruvawe,<br />

donesena vo ramkite na Me|unarodnata ogranizacija na trudot<br />

vo 1952 godina i ~ij potpisnik e i Republika Makedonija, vo delot na<br />

nadomestocite za slu~aj na bolest, kako i za nadomestok vo slu~aj na<br />

maj~instvo predviduva t.n. kvalifikacionen period {to se smeta za<br />

neophoden zaradi spre~uvawe na zloupotreba i istiot go definira<br />

kako period za koj se pla}ale pridonesi, ili period na vrabotenost,<br />

ili period na prestoj, ili nivna kombinacija, vo slu~aj koga se propi-<br />

{ani.<br />

Ottuka i celta na osporenata odredba, analizirana vo kontekst<br />

na celinata na ~lenot 15 i ostanatite odredbi od Zakonot, e vsu{nost<br />

da se spre~at zloupotrebite na pravoto na pari~en nadomestok (fik-<br />

1079

tivni vrabotuvawa zaradi steknuvawe na pravoto na pari~en nadomestok,<br />

po {to sleduva prestanok na rabotniot odnos) kako i da se obezbedi<br />

finansiska disciplina so {to i sistemot na zdravstveno osiguruvawe<br />

bi bil postaven na stabilni osnovi. Ova proizleguva i ottamu<br />

{to gri`ata na Republikata za socijalnata sigurnost na gra-<br />

|anite, pokraj normativnata funkcija za na~inot na ostvaruvawe<br />

na pravoto opfa}a i normirawe na sistemot na obezbeduvawe na<br />

materijalni i finansiski sredstva za{to bez ostvaruvawe na ovaa<br />

komponenta pravata bi bile kako deklaracija bez nikakva vrednost,<br />

{to ja osmisluva dr`avata kako socijalna dr`ava.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, Sudot utvrdi deka ne mo`e da se<br />

postavi pra{aweto za soglasnosta na osporenata zakonska odredba so<br />

odredbite od Ustavot vo odnos na koi se osporuva nejzinata ustavnost.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1<br />

od ova re{enie.<br />

7. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot<br />

na Sudot Mahmut Jusufi i sudiite d-r Trendafil Ivanovski, Mirjana<br />

Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko Naumoski, d-r<br />

Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

1080

97. U. br. 80/2006 (20. 09. 2006)<br />

Osporen akt<br />

^len 36 st. 1 al. 6 od Zakonot za nadvore{ni raboti ("SV RM,"<br />

br. 46/2006).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata so osporenata zakonska<br />

odredba pravnite posledici od osudata se predviduvale po sila na zakon,<br />

{to bilo sprotivno na ~l. 13 st. 1 i ~l. 14 st. 1 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija. Imeno, podnositelot na inicijativata smeta<br />

deka pravnite posledici mo`ele da se utvrduvaat samo so konkretna<br />

pravosilna sudska odluka.<br />

So osporenata zakonska odredba se povreduvale temelnite vrednosti<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija - osnovnite slobodi<br />

i prava na ~ovekot i gra|aninot, vladeeweto na pravoto i podelbata<br />

na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska od ~l. 8 st.<br />

1 al. 1, 3 i 4, potoa ~l. 9, 13 st. 1, 14 st. 1, 23, 51, 54 st. 1 i ~l. 98 st. 1 i 2<br />

od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Sodr`ina na osporeniot ~len od Zakonot<br />

^len 36<br />

Za ambasador mo`e da se imenuva lice ako gi ispolnuva slednive<br />

uslovi:<br />

- da e dr`avjanin samo na Republika Makedonija,<br />

- da ima zavr{eno visoko obrazovanie,<br />

- aktivno da vladee dva od jazicite vo slu`bena upotreba vo<br />

Organizacijata na Obedinetite nacii. Dokolku slu`beniot jazik na<br />

zemjata na priemot e razli~en od jazicite vo slu`bena upotreba vo<br />

Organizacijata na Obedinetite nacii, da ima osnovni poznavawa od<br />

nego,<br />

- da ima steknato visoko diplomatsko zvawe, vo slu~aj koga kandidatot<br />

za ambasador e od sostavo na diplomatsko - konzularnite slu-<br />

`benici, odnosno da bide afirmirana li~nost vo oblasta na nadvore-<br />

{nata politika i me|unarodnite odnosi,<br />

- da ima zdravstvena i psihofizi~ka sposobnost,<br />

- da ne e osuduvan za krivi~ni dela za koi e predvidena kazna za-<br />

1081

tvor od najmalku {est meseci, za krivi~no delo vo vrska so slu`benata<br />

dol`nost ili za drugo krivi~no delo {to go pravi nedostoen za<br />

ambasador, i<br />

- da ima soodveten bezbednosen sertifikat.<br />

Najmalku dve tretini od vkupniot broj na ambasarodi se imenuvaat<br />

od sostavot na diplomatsko - konzularnite slu`benici so najvisoki<br />

diplomatski zvawa vo Ministerstvoto.<br />

Pri imenuvawe na ambasadorite se po~ituva principot na soodvetna<br />

i pravi~na zastapenost na gra|anite koi pripa|aat na site zaednici<br />

i principot na ednakvi mo`nosti na polovite.<br />

Ambasadorot koj ne e imenuvan od sostavot na diplomatsko - konzularnite<br />

slu`benici, za vremetraeweto na svojot mandat gi ostvaruva<br />

pravata i obvrskite od raboten odnos vo Ministerstvoto. Po zavr{uvaweto<br />

na mandatot na ambasadorot mu prestanuvaat site prava od<br />

rabotniot odnos vo Ministerstvoto.<br />

1082<br />

Ustavno sudska praktika<br />

Odluki na Ustavniot Sud so koi se ukinuvaat pravni posledici od<br />

osudata<br />

a) Odluki na prethodniot sostav na Ustavniot sud<br />

1. So Odluka U. br. 75/1997 od 17. 09. 1997, Sudot gi ukina ~l. 7<br />

st. 1 al. 5 od Zakonot za prevoz vo patniot soobra}aj ("SV RM," 63/<br />

1995) i ~l. 2 st. 3 od Pravilnikot za oblikot, sodr`inata na licencata<br />

za vr{ewe prevoz vo patniot soobra}aj, kako i za na~inot na vodewe<br />

evidencija za izdavawe licenci (SV RM, 3/1997), spored koi, me|u drugite<br />

uslovi za izdavawe na licenca za vr{ewe na javen prevoz, be{e<br />

prevideno "prevozninikot da ima vraboteno na neopredeleno vreme soodveten<br />

broj voza~i, soglasno propisite za bezbednost na soobra}ajot<br />

na pati{tata, koi ne bile osuduvani za krivi~no delo zagrozuvawe na<br />

bezbednosta vo soobra}ajot vo poslednite tri godini."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Spored ~l. 13 st. 1 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija liceto obvineto za kaznivo delo }e se smeta<br />

za nevino se dodeka negovata vina ne bide utvrdena so pravosilna sudska<br />

odluka, a soglasno ~l. 14 st. 1 od Ustavot nikoj ne mo`e da bide kaznet<br />

za delo koe pred da bide storeno ne bilo utvrdeno so zakon ili so<br />

drug propis kako kaznivo delo i za koe ne bila predvidena kazna.<br />

Vo ~l. 54 st. 1 od Ustavot e predvideno deka slobodite i pravata<br />

na ~ovekot i gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni<br />

so Ustavot.<br />

Soglasno ~l. 32 st. 1 i 2 od Ustavot, sekoj ima pravo na rabota,<br />

sloboden izbor na vrabotuvawe i dostapnost na sekoe rabotno mesto<br />

pod ednakvi uslovi.

Ustavniot sud na Republika Makedonija, razgleduvaj}i ja osporenata<br />

odredba od Zakonot oceni deka taa, iako formalno se odnesuva<br />

na uslovite za vr{ewe na prevozni~kata dejnost, odnosno na uslovite<br />

za vrabotuvawe na profesionalnite voza~i, pretstavuva oblik na vremeno<br />

ograni~uvawe na pravata i polo`bata na gra|anite kako posledica<br />

od osuduvanosta za krivi~ni dela, {to vo teorijata i zakonodavstvoto<br />

na Republika Makedonija e poznato pod poimot "pravni posledici<br />

od osuda." Poradi toa, Ustavniot sud smeta deka za ocena na ustavnosta<br />

na osporenata zakonska odredba, sledstveno i na osporenata<br />

odredba od Pravilnikot, ne e su{testveno da utvrdi dali neosuduvanosta<br />

za krivi~no delo protiv bezbednosta na soobra}ajot kako uslov e<br />

vo soglasnost so barawata i standardite na bezbednosta na javniot prevoz,<br />

tuku dali propi{uvaweto na ograni~uvaweto vo osporenata odredba<br />

od Zakonot kako posledica na osuda za krivi~no delo ima ustaven<br />

osnov.<br />

Trgnuvaj}i od izneseniot pristap, Sudot kako prvenstven kriterium<br />

na ustavnosta gi zede predvid ozna~enite odredbi od ~l. 13 i 14<br />

na Ustavot koi, me|u drugoto, utvrduvaat dva principi na kaznenopravniot<br />

odnos, a toa se, prvo, deka za izvr{enoto kaznivo delo na storitelot<br />

mo`e da mu se izre~e kazna {to kako takva e utvrdena so zakon<br />

ili drug propis i vtoro, deka kaznata mo`e da se izre~e samo so sudska<br />

odluka. Toa, spored misleweto na Sudot, zna~i deka kazneno pravniot<br />

odnos se iscrpuva vo relacijata na kaznivoto delo i sudski izre~ena<br />

kazna za negoviot storitel i deka natamo{ni posledici od negovoto<br />

izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo ograni-<br />

~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa ne e<br />

izre~no utvrdeno so Ustavot, soglasno ~l. 54 st. 1 od Ustavot. Imaj}i<br />

predvid deka ograni~uvaweto na pravoto na vr{ewe javen prevoz na<br />

osuduvanite profesionalni voza~i so osporenata odredba od Zakonot<br />

nastapuva kako pravna posledica od osudata po sila na zakonot, a ne<br />

kako kazna (zabrana) {to ja izrekuva sud vo ramkite na vidovite na<br />

kazni, odnosno sankcii, Sudot utvrdi deka taa ne e vo soglasnost so ~l.<br />

13 i 14, vo vrska so ~l. 54 st. 1 i ~l. 32 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

2. So Odluka U. br. 212/1997 od 30. 09. 1998, Sudot, me|u drugoto,<br />

go ukina ~l. 10 st. 2 al. 1 i 2 od Zakonot za vr{ewe na notarskite raboti<br />

("SV RM," 59/1996, 25/1998), spored koj "se smeta deka ne gi<br />

ispolnuva uslovite od st. 1 t. | od ovoj ~len liceto 1) koe e osudeno za<br />

krivi~no delo od koristoqubie ili drugo krivi~no delo koe se goni<br />

po slu`bena dol`nost, se dodeka traat pravnite posledici od osudata<br />

i, 2) na koe mu prestanala funkcijata sudija, dr`aven slu`benik,<br />

notar i advokat, zatoa {to prethodno so odluka na nadle`en organ e<br />

utvrdena negova odgovornost, dodeka ne pomiat tri godini od denot na<br />

prestanuvaweto na funkcijata."<br />

1083

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, razgleduvaj}i gi ozna~enite alinei na ~l. 10 st. 2 od Zakonot<br />

oceni deka tie pretstavuvaat oblik na ograni~uvawe na pravata i<br />

polo`bata na gra|anite, vo prviot slu~aj, kako posledica od osuduvanosta<br />

za krivi~ni dela, {to vo teorijata i zakonodavstvoto na Republika<br />

Makedonija e poznato pod poimot "pravni posledici od osudata,"<br />

a vo vtoriot kako posledica od odgovornost za prestanok na funkcijata<br />

{to liceto ja vr{elo vo minatoto, {to vo krajna linija ima ista<br />

pravna priroda. Poradi toa, Ustavniot sud smeta deka za ocena na ustavnosta<br />

na osporenite alinei, ne e su{testveno da utvrdi dali osuduvanosta<br />

za krivi~no delo ili razre{uvaweto od odredena funkcija e vo<br />

soglasnost so kriteriumite {to vo dadeno vreme se va`ni za procena<br />

na li~niot ugled kako vrednosna kategorija, tuku dali propi{uvaweto<br />

na ograni~uvaweto vo osporenite odredbi od Zakonot kako posledica<br />

na osuda za krivi~no delo, odnosno razre{uvawe ima ustaven osnov.<br />

Trgnuvaj}i od izneseniot pristap, Sudot kako prvenstven kriterium<br />

na ustavnosta gi zede predvid ozna~enite odredbi od ~l. 13 i 14<br />

na Ustavot koi, me|u drugoto, utvrduvaat dva principi na kaznenopravniot<br />

odnos, a toa se, prvo, deka za izvr{enoto kaznivo delo na storitelot<br />

mo`e da mu se izre~e kazna {to kako takva e utvrdena so zakon<br />

ili drug propis i vtoro, deka kaznata mo`e da se izre~e samo so sudska<br />

odluka. Toa, spored misleweto na Sudot, zna~i deka kazneno pravniot<br />

odnos se iscrpuva vo relacijata na kaznivoto delo i sudski izre~ena<br />

kazna za negoviot storitel i deka natamo{ni posledici od negovoto<br />

izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo ograni-<br />

~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa ne e<br />

izre~no utvrdeno so Ustavot, soglasno ~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

Imaj}i predvid deka ograni~uvaweto na dostapnosta na notarskata<br />

funkcija so osporenite odredbi od Zakonot nastapuva kako pravna<br />

posledica od osudata po sila na Zakonot, a ne kako individualizirana<br />

kazna (zabrana) {to ja izrekuva sud vo ramkite na vidovite na kazni,<br />

odnosno sankcii, utvrdi deka ne se vo soglasnost so ~l. 13 i 14, vo<br />

vrska so ~l. 54 st. 1 i ~l. 32 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

3. So Odluka U. br. 170/1999 od 19. 04. 2000, Sudot |i ukina ~l. 40<br />

st. 1 al. 2 od Zakonot za prevoz vo patniot soobra}aj ("SV RM," br. 63/<br />

1995, 51/1997 i 29/1998) i ~l. 2 st. 1 al. 2 i 3 od Pravilnikot za uslovite,<br />

na~inot i postapkata za izdavawe licenci za vr{ewe na avto-taksi<br />

prevoz vo grad Skopje, donesen od Sovetot na Gradot na 27. 05. 1999,<br />

spored koi, uslov za dobivawe odobrenie za vr{ewe avto-taksi prevoz<br />

e kandidatot da ne bil osuduvan za krivi~no delo zagrozuvawe na<br />

bezbednosta na soobra}ajot, kako i za krivi~ni dela protiv dostoinstvoto<br />

na li~nosta i moralot.<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Od sodr`inata na ~l. 13 i 14<br />

od Ustavot, pokraj drugoto, proizleguva deka za izvr{eno kaznivo delo<br />

1084

na storitelot mo`e da mu se izre~e kazna {to e utvrdena so zakon i<br />

deka kaznata mo`e da se izre~e samo so sudska odluka. Toa, spored misleweto<br />

na Sudot, zna~i deka kaznivoto delo zavr{uva so sudski izre-<br />

~enata kazna i ne se dopu{teni drugi posledici od osudata, soglasno<br />

~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

So ogled deka ~l. 40 st. 1 al. 2 od Zakonot i ~l. 2 st. 1 al. 3 od<br />

Pravilnikot opredeluvaat uslov za vr{ewe na avto-taksi prevoz da<br />

bide i neosuduvanost na kandidatot za odredeni krivi~ni dela, odnosno<br />

osudenite za nabroenite krivi~ni dela da ne mo`at da ja vr{at taa<br />

dejnost, {to zna~i deka taa dejnost tie ne mo`at da ja vr{at kako posledica<br />

od osudata po sila na zakonot, a ne kako kazna izre~ena od sud,<br />

Sudot oceni deka tie odredbi od Zakonot i Pravilnikot ne se vo soglasnost<br />

so navedenite ustavni odredbi.<br />

4. So Odluka U. br. 43/2000 od 7. 07. 2000, Sudot go ukina ~l. 16.<br />

st. 2 al. 4 od Pravilnikot za pronao|awe i uni{tuvawe na neeksplodirani<br />

ubojni sredstva ("SV RM," 74/1992), spored koj, kandidatot vo<br />

prilog na baraweto, pokraj drugoto, "treba da podnese i uverenie deka<br />

ne e pod istraga ili osuduvan."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Vo ~l. 106 st. 5 od Krivi~niot<br />

zakonik e predvideno deka nikoj nema pravo da bara od gra|anite da podnesuvaat<br />

dokazi za svojata osuduvanost ili neosuduvanost.<br />

Spored st. 6 na ovoj ~len na gra|anite po nivno barawe, mo`e da<br />

im se dadat podatoci za nivnata osuduvanost ili neosuduvanost samo<br />

ako ovie podatoci im se potrebni zaradi ostvaruvawe na nivnite prava<br />

vo stranstvo.<br />

Od sodr`inata na odredbata 13 i 14 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija proizleguva deka so niv se utvrdeni dva principi na kazneno<br />

pravniot odnos, a toa se: prvo, deka za izvr{enoto kaznivo delo<br />

na storitelot mo`e da mu se izre~e kazna {to kako takva e utvrdena so<br />

zakon ili so drug propis i vtoro, deka kaznata mo`e da se izre~e samo<br />

so sudska odluka. Spored toa, kazneno pravniot odnos se iscrpuva vo<br />

relacija kaznivo delo i sudski izre~ena kazna i deka natamo{nite posledici<br />

od negovto izvr{uvawe, odnosno osuda za toa ne se dopu{teni.<br />

So ogled na iznesenoto, Sudot smeta deka vo konkretniov slu~aj<br />

so osporenata odredba od pravilnikot se vr{i ograni~uvawe na pravata<br />

na gra|anite kako posledica od osuda, ili kako posledica na vodewe<br />

na istraga, poradi {to oceni deka toj ne e vo soglasnost so Ustavot i<br />

so zakonot.<br />

5. So Odluka U. br. 208/2000 od 21. 03. 2001, Sudot go ukina ~l. 67<br />

st. 1 al. 4, spored koj "u~itel nastavnik, stru~en rabotnik i vospituva~,<br />

mo`e da bide lice koe pokraj uslovite utvrdeni vo ~len 66 od ovoj<br />

zakon e neosuduvan so pravosilna sudska presuda za krivi~ni dela<br />

protiv dostoinstvoto i moralot" od Zakonot za osnovnoto<br />

1085

obrazovanie ("SV RM," 44/21995, 24/1996, 34/1996, 35/1997, 82/1999).<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Pra{awata {to se odnesuvaat<br />

na krivi~nite dela i krivi~nata odgovornost, merkite za bezbednost,<br />

me|u koi i zabranata za vr{ewe na profesija, dejnost ili dol`nost,<br />

pravnite posledici na osudata i rehabilitacijata, spa|aat vo krivi-<br />

~nopravnata materija i se uredeni so Krivi~niot zakonik. Pokraj drugoto,<br />

spored ~l. 66 od Zakonikot, sudot mo`e na storitelot na krivi-<br />

~no delo da mu zabrani vr{ewe na opredelena profesija i da go opredeli<br />

traeweto na merkata, koe ne mo`e da bide pokratko od edna nitu<br />

podolgo od deset godini, po izdr`uvaweto na glavnata krivi~na sankcija.<br />

So ~l. 102 st. 2 i 3 od ovoj zakonik, isto taka, e uredeno deka pravnite<br />

posledici od osudata {to se sostojat vo zabrana na steknuvawe na<br />

opredeleni prava traat najdolgo deset godini od denot na izdr`anata,<br />

prostenata ili zastarenata kazna, a so bri{eweto na osudata prestanuvaat<br />

pravnite posledici od osudata. Inaku, pravnite posledici od<br />

osudata mo`at da se predvidat samo so zakon i nastapuvaat po sila na<br />

zakonot so koj se predvideni (~l. 101 st. 2 od Zakonikot). Rehabilitacijata,<br />

pak, koja mo`e da bide zakonska ili sudska, spored ~l. 103 st. 2<br />

od ovoj zakonik, zna~i predvremen prestanok na merkite za bezbednost<br />

i pravnite posledici od osudata i bri{ewe na osudata od kaznenata<br />

evidencija.<br />

Posebno za odbele`uvawe e deka krivi~nite dela protiv dostoinstvoto<br />

i moralot za koi spored osporenata odredba od Zakonot za<br />

osnovnoto obrazovanie e uslov u~itelot, nastavnikot, stru~niot rabotnik<br />

i vospituva~ da ne e osuduvan so pravosilna sudska presuda za takvi<br />

dela, kako poseben vid na krivi~ni dela, ne se predvideni vo Krivi-<br />

~niot zakonik.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~l. 8 st. 1 al. 3, ~l. 32 st. 1 i 2 i ~l.<br />

51 od Ustavot, i navedenite zakonski odredbi, a imaj}i predvid deka<br />

pravnata posledica od osudata, vo konkretniot slu~aj so osporenata<br />

odredba, nastapuva po sila na zakonot, a ne kako posledica na izre~ena<br />

merka na bezbednost, odnosno pravna posledica od osudata {to ja izrekuva<br />

sudot za odredeno krivi~no delo, Sudot oceni deka ~l. 67 st. 1 al.<br />

4 od Zakonot za osnovnoto obrazovanie ne e vo soglasnost so Ustavot.<br />

Pokraj toa, spored misleweto na Sudot, osporenata odredba sodr`i<br />

uslov koj upatuva na krivi~ni dela koi ne postojat ili se transformirani<br />

vo drug vid na krivi~ni dela vo Krivi~niot zakonik, od<br />

koj aspekt i pokraj toa {to Ustavniot sud ne ja ocenuva me|usebnata<br />

soglasnost na zakonite, sepak so takvata odredba koja fakti~ki e neprimenliva,<br />

se povreduva principot na vladeewe na pravoto, poradi<br />

{to Sudot oceni deka taa odredba ne e vo soglasnost i so ~l. 8 st. 1 al.<br />

3 od Ustavot.<br />

6. So Odluka U. br. 210/2000 od 16. 05. 2001, Sudot go ukina ~l. 59<br />

st. 10 vo delot "i da ne e osuduvan za krivi~ni dela koi go pravat<br />

1086

nedostoen za vr{ewe na vospitno-obrazovnata dejnost," od Zakonot za<br />

sredno obrazovanie ("SV RM," 44/1995, 24/1996).<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Trgnuvaj}i od ustavnite odredbi<br />

od ~l. 9, ~l. 13 st. 1 ~l. 14 st. 1, ~l. 23, 32 st. 1 i 2, ~l. 54 st. 1 i posebno<br />

~l. 13 i 14 od Ustavot proizleguva deka na storitelot na krivi-<br />

~no delo mo`e da mu se izre~e kazna {to e utvrdena so zakon ili so<br />

drug propis i deka kaznata mo`e da se izre~e samo so sudska odluka.<br />

Spored toa, kaznenopravniot odnos se iscrpuva na relacijata kaznivo<br />

delo i izre~ena kazna so sudska odluka {to zna~i deka drugi i idni<br />

posledici od osudata za deloto Ustavot ne dopu{ta. So ogled na toa<br />

{to so osporenata odredba na ~l. 59 st. 10 od Zakonot za srednoto obrazovanie<br />

se vr{i ograni~uvawe na pravoto na gra|anite na vrabotuvawe<br />

vo vospitnoobrazovniot proces na srednoto obrazovanie i toa po sila<br />

na Zakonot i kako posledica od osudata za oddelni krivi~ni dela, a ne<br />

kako sodr`ina na opredelena sankcija {to ja izrekol sud. Sudot oceni<br />

deka ne e vo soglasnost so ozna~enite odredbi od Ustavot.<br />

7. So Odluka U. br. 212/2000 od 23. 05. 2001, Sudot go ukina ~l. 41<br />

st. 1 t. 1 od Zakonot za vnatre{ni raboti ("SV RM," 19/1995, 57/1997),<br />

spored koj: "raboten odnos vo Ministrestvoto mo`e da zasnova lice<br />

koe pokraj op{tite uslovi ispolnuva i odredeni posebni uslovi, me|u<br />

koi i da ne e osuduvan za krivi~no delo protiv ustavnoto ureduvawe i<br />

bezbednosta na Republika Makedonija, protiv stopanstvoto, slobodata<br />

i pravata na ~ovekot i gra|aninot, vooru`enite sili na Republika<br />

Makedonija, slu`benata dol`nost, te{ki dela protiv `ivotot i<br />

teloto, imotot ili krivi~no delo izvr{eno od koristoqubie ili<br />

ne~esni pobudi."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Imaj}i gi predvid ~l. 9 st. 2,<br />

~l. 13 st. 1 i ~l. 14. st. 1, a posebno odredbite 13 i 14 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija, proizleguva deka so niv se utvrdeni dva principi<br />

na kazneno pravniot odnos, a toa se, prvo, deka za izvr{enoto kaznivo<br />

delo na storitelot mo`e da mu se izre~e kazna ili sankcija {to e utvrdena<br />

so zakon ili so drug propis i, vtoro, deka kaznata, odnosno sankcijata<br />

mo`e da se izre~e samo so sudska odluka.<br />

Spored toa, kaznenopravniot odnos se iscrpuva vo relacijata<br />

kaznivo delo i sudski izre~ena kazna, odnosno sankcija i natamo{ni<br />

posledici od osudata za toa delo ne se dopu{teni.<br />

So ogled na iznesenoto, Sudot smeta deka vo konkretniot slu~aj<br />

so osporenata odredba na ~l. 48 st. 1 t. 1 od Zakonot, se vr{i ograni-<br />

~uvawe na pravoto na gra|anite po sila na Zakonot kako posledica od<br />

osuda za krivi~no delo, a ne kako sodr`ina na opredelena sankcija<br />

{to ja izrekol sud, poradi {to oceni deka toa ne e vo soglasnost so<br />

Ustavot.<br />

1087

8. So Odluka U. br. 157/2001 od 17. 04. 2002, Sudot go ukina ~l. 64<br />

st. 1 t. 5, spored koj "lokalni izbori za gradona~elnik se vr{at, me|u<br />

drugoto, ako gradona~alnikot e osuden za krivi~no delo ili drugo<br />

delo {to go pravi nedostoen za vr{ewe na funkcijata gradona~alnik,"<br />

od Zakonot za lokalnite izbori ("SV RM," 46/1996, 58/1996).<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Imaj}i gi predvid odredbite<br />

od ~l. 9, 13 st. 1, 14 st. 1 i 54 od Ustavot, Sudot, oceni deka na storitelot<br />

na krivi~noto delo mo`e da mu se izre~e kazna {to za toa delo e<br />

utvrdena so zakon ili so drug propis i deka kaznata mo`e da se izre~e<br />

samo so sudska odluka {to, vsu{nost, zna~i deka drugi i idni posledici<br />

od osudata za storenoto delo, Ustavot ne dopu{ta, poradi {to<br />

utvrdi deka osporenata odredba od Zakonot za lokalnite izbori e nesoglasna<br />

so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

9. So Odluka U. br. 159/2001 od 26. 12. 2001, Sudot go ukina ~l.<br />

276 od Zakonot za bezbednost na soobra}ajot na pati{tata ("SV RM,"<br />

14/1998), spored koj "ispit za instruktor mo`e da polaga lice koe<br />

napolnilo 23 godini vozrast i ima najmalku sredno obrazovanie ili na<br />

nego ednakvo u~ili{te, koe ima najmalku tri godini voza~ka dozvola<br />

od onaa kategorija motorni vozila za koja mu se izdava dozvolata za<br />

instruktor, koe e telesno i du{evno sposobno da upravuva so motorno<br />

vozilo od onaa kategorija za koe se izdava dozvolata za instruktor i<br />

koe za poslednite pet godini ne e pravosilno osudeno za krivi~no delo<br />

zagrozuvawe na bezbednosta na soobra}ajot."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Imaj}i gi predvid ~l. 13 st. 1,<br />

~l. 14 st. 1, ~l. 32 st. 1 i 2, i ~l. 54 st. 1 od Ustavot, kako i sodr`inata<br />

na osporenata zakonska odredba koja formalno se odnesuva na uslovite<br />

za polagawe na ispitot za instruktori, Sudot smeta deka so nea se<br />

vr{i vremeno ograni~uvawe na pravata i polo`bata na gra|anite kako<br />

posledica od osuduvanosta za krivi~no delo {to vo teorijata na zakonodavecot<br />

na Republika Makedonija e poznato kako "pravni posledici<br />

od osudata."<br />

Spored toa, za ocena na ustavnosta na osporenata zakonska odredba<br />

ne e su{testveno dali neosuduvanost za krivi~no delo protiv bezbednosta<br />

na soobra}ajot kako uslov e vo soglasnost so barawata i standardite<br />

na bezbednosta na soobra}ajot na pati{tata, tuku dali propi-<br />

{uvaweto na ograni~uvaweto vo osporenata odredba ima ustaven<br />

osnov.<br />

Trgnuvaj}i od izneseniot pristap, Sudot smeta deka kako prvenstven<br />

kriterium na ustavnosta treba da se imaat predvid ozna~enite<br />

odredbi od ~l. 13 i 14 na Ustavot, koi, me|u drugoto, utvrduvaat dva<br />

principi na kaznenopravniot odnos, a toa se, prvo, deka za izvr{enoto<br />

kaznivo delo na storitelot mo`e da mu se izre~e kazna {to kako takva<br />

e utvrdena so zakon ili drug propis i vtoro, deka kaznata mo`e da se<br />

izre~e samo so sudska odluka. Toa zna~i deka kazneno pravniot odnos<br />

1088

se iscrpuva na relacijata na kaznivoto delo i sudski izre~ena kazna za<br />

negoviot storitel i deka natamo{ni posledici od negovoto izvr{uvawe,<br />

odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo ograni~uvawe na<br />

pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa ne e izre~no utvrdeno<br />

so Ustavot, soglasno ~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniov slu~aj ograni~uvaweto na<br />

polagawe na ispitot za instruktor nastanuva kako pravna posledica<br />

od osudata po sila na zakonot, a ne kako kazna (zabrana) {to ja izrekuva<br />

sudot vo ramkite na vidovite na kazni, odnosno sankcii, Sudot<br />

oceni deka osporenata odredba od Zakonot ne e vo soglasnost so Ustavot.<br />

10. So Odluka U. br. 161/2001 od 11. 12. 2002, Sudot go ukina ~l.<br />

52 st. 2 od Zakonot za izvr{uvawe na sankciite ("SV RM," 3/1997 i<br />

22/1999), spored koj: "Raboten odnos vo ustanovata mo`e da se zasnova<br />

so lice koe ne e osuduvano za krivi~ni dela: protiv vooru`enite sili<br />

na Republika Makedonija, protiv `ivotot i teloto, protiv slobodite<br />

i pravata na ~ovekot i gra|aninot, protiv javnite finansii, platniot<br />

promet i stopanstvoto, protiv imotot ili krivi~o delo izvr{eno od<br />

koristoqubie ili ne~esni pobudi i protiv slu`benata dol`nost,<br />

protiv koe ne se vodi krivi~na postapka, na koe ne mu e izre~ena<br />

merka na bezbednost zabrana na vr{ewe na profesija, dejnost ili<br />

dol`nost dodeka trae merkata i koe e zdravstveno i psihofizi~ko<br />

sposobno za rabota vo ustanovata."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Trgnuvaj}i od sodr`inata na<br />

osporenata odredba od Zakonot za izvr{uvawe na sankciite proizleguva<br />

deka so nea se predviduvaat posebni uslovi za zasnovawe na raboten<br />

odnos vo kazneno-popravnite ustanovi. Posebnite uslovi koi treba da<br />

gi ispolni liceto {to konkurira za vrabotuvawe mo`at da se podelat<br />

na: neosuduvanost za krivi~ni dela od to~no definirani oblasti, da ne<br />

se vodi krivi~na postapka, da ne e izre~ena merka na bezbednost<br />

zabrana na vr{ewe na profesija, dejnost ili dol`nost dodeka trae<br />

merkata i zdravstvenata i psihofizi~kata sposobnost za rabota vo<br />

ustanovata.<br />

Pri analizata na posebnite uslovi: neosuduvanosta za krivi~ni<br />

dela od to~no definirani oblasti i nevodeweto na krivi~na postapka<br />

od aspekt na ustavnite odredbi, Sudot oceni deka vo ovie delovi osporenata<br />

odredba ne e vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3 i 13 st. 1 od Ustavot.<br />

Imeno, Sudot smeta deka pravnite posledici od osudata ne mo`at<br />

da nastapuvaat avtomatski po sila na zakon, tuku deka toa mo`e da se<br />

pravi samo so pravosilna sudska odluka, odnosno deka kaznenopravniot<br />

odnos se iscrpuva na relacijata na kaznivoto delo i sudski izre~enata<br />

kazna za negoviot storitel i deka natamo{nite posledici od negovoto<br />

izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo ograni-<br />

~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa ne e<br />

1089

izre~no utvrdeno vo Ustavot.<br />

Od druga strana, posebniot uslov sprema kandidatot za varabotuvawe<br />

da se vodi smetka za krivi~noto delo, doveduva do sostojba ova<br />

lice da se smeta za vinovno pred negovata vina da bide utvrdena so<br />

posebnia pravosilna odluka {to ne e vo soglasnost so na~eloto na prezumcija<br />

na nevinost od ~l. 13 st. 1 od Ustavot, {to voedno uka`uva na<br />

povreda na principot na vladeewe na pravoto kako temelna vrednost<br />

na ustavniot poredok od ~l. 8 st. 1 st 3 od Ustavot.<br />

11. So Odluka U. br. 175/2001 od 27. 02. 2002, Sudot go ukina ~l.<br />

18 st. 2 od Zakonot za javnite preprijatija ("SV RM," 38/1996), spored<br />

koj: "za pretsedatel i ~lenovi na upraven odbor ne mo`e da bide<br />

imenuvano lice na koe so pravosilna odluka mu e izre~ena kazna zatvor<br />

zaradi kra`ba, izmama, izdavawe ~ek bez pokritie, zloupotreba<br />

na doverbata, falsifikat, li~na izjava dadena pod zakletva, osven ako<br />

mu bide izbri{ana osudata" i ~l. 28 vo delot {to se odnesuva na<br />

primenata na ~l. 18 st. 2.<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Pra{awata {to se odnesuvaat<br />

na krivi~nite dela i krivi~nata odgovornost, merkite za bezbednost,<br />

me|u koi i zabranata za vr{ewe na profesija, dejnost ili dol`nost,<br />

pravnite posledici na osudata i rehabilitacijata, spa|aat vo krivi~nopravnata<br />

materija i se uredeni so Krivi~niot zakonik.<br />

So ~l. 102 st. 2 i 3 od ovoj zakonik e uredeno deka pravnite posledici<br />

od osudata {to se sostojat vo zabrana na steknuvawe na opredeleni<br />

prava traat najdolgo deset godini od denot na izdr{anata, prostenata<br />

ili zastarenata kazna, a so bri{eweto na osudata prestanuvaat<br />

pravnite posledici na osudata. Inaku, pravnite posledici od osudata<br />

mo`at da se predvidat samo so zakon i nastapuvaat po sila na zakonot<br />

so koj se predvideni (~l. 101 st. 2 od Zakonikot). Rehabilitacijata,<br />

pak, koja mo`e da bide zakonska ili sudska, spored ~l. 103 st. 2 od ovoj<br />

zakonik, zna~i predvremen prestanok na merkite za bezbednost i pravnite<br />

posledici od osudata i bri{ewe na osudata od kaznenata evidencija.<br />

Trgnuvaj}i od iznesenoto pri ocenuvawe na ustavnosta na osporenite<br />

odredbi, kako prevenstven kriterium na ustavnosta treba da se<br />

odredbite od ~l. 13 i 14 na Ustavot koi, me|u drugoto, utvrduvaat dva<br />

principi na kaznenopravniot odnos, a toa se, prvo, deka za izvr{enoto<br />

kaznivo delo na storitelot mo`e da mu se izre~e kazna {to kako takva<br />

e utvrdena so zakon ili drug propis i vtoro, deka kaznata mo`e da se<br />

izre~e samo so sudska odluka. Toa, zna~i deka kazneno pravniot odnos<br />

se iscrpuva vo relacijata na kaznivoto delo i sudski izre~ena kazna za<br />

negoviot storitel i deka natamo{ni posledici od negovoto izvr{uvawe,<br />

odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo ograni~uvawe na<br />

pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa ne e izre~no utvrdeno<br />

so Ustavot, soglasno ~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

1090

So ogled na toa {to vo konkretniov slu~aj so osporeniot del od<br />

odredbite po sila na zakonot, a ne kako kazna (zabrana) {to ja izrekuva<br />

sudot vo ramki na vidovite na krivi~nite sankcii, liceto ne<br />

mo`e da vr{i odredena funkcija, Sudot oceni deka osporenite ~lenovi<br />

ne se vo soglasnost so Ustavot, poradi {to odlu~i kako vo to~kata 1<br />

od ovaa odluka.<br />

12. So Odluka U. br. 179/2001 od 23. 04. 2003, Sudot go ukina ~l. 7<br />

al. 2, spored koj: "akcioner na banka ne mo`e da stane lice koe e osudeno<br />

za krivi~no delo protiv imotot i krivi~no delo od oblasta na<br />

finansiskoto rabotewe" i ~l. 58 st. 4 t. 3, spored koj: "~len na upraven<br />

odbor na banka ne mo`e da bide lice koe e osudeno za krivi~no delo<br />

protiv imotot od oblasta na finansiskoto rabotewe") od Zakonot za<br />

bankite ("SV RM," 63/2000, 103/2000, 37/2002).<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Od ~l. 13 st. 1 i 14 st 1 od<br />

Ustavot proizleguva deka pred donesuvaweto na pravosilna sudska<br />

odluka (so koja se utvrduva dali postoi ili ne postoi vina za nekoe<br />

delo na gra|anin), gra|aninot ne mo`e da trpi {tetna posledica. Imeno,<br />

pravnite posledici od osudata ne mo`at da se utvrduvaat so zakon i<br />

da nastapuvaat avtomatski po sila na zakon, tuku toa mo`e da se pravi<br />

samo so pravosilna sudska odluka, {to zna~i deka kaznenopopravniot<br />

odnos se iscrpuva na relacijata na kaznivoto delo i sudski izre~enata<br />

kazna za negoviot storitel i deka natamo`ni posledici od negovoto<br />

izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo ograni~uvawe<br />

na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa ne e<br />

izre~no utvrdeno so Ustavot.<br />

So ogled na toa {to, vo slu~ajov pravnite posledici od osudata<br />

nastapuvaat po sila na zakon, a ne kako kazna {to ja izrekuva sudot vo<br />

ramkite na vidovite na kazni, odnosno sankcii, Sudot utvrdi deka so<br />

osporenite oredbi od ~l. 7 i 58 st. 4 t. 3 se povredeni pravata na gra-<br />

|anite, poradi {to oceni deka se nesoglasni so Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

13. So Odluka U. br. 186/2001 od 30. 02. 2002, Sudot go ukina ~l.<br />

40 st. 3 od Zakonot za vr{ewe na zanaet~iska dejnost ("SV RM," 37/<br />

1998, 98/ 2000), spored koj" "majstorki ispit ne mo`e da polagaat lica<br />

koi so pravposilna sudska odluka se osudeni za kaznivi dela<br />

propi{ani so ovoj zakon kako i kaznivi dela protiv javnite finansii<br />

i rabotnite odnosi, kako i lica na koi im e izre~ena merka na<br />

bezbednost - zabrana na vr{ewe dejnost, odnosno zanimawe.<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Vidovite na sankcii koi mo-<br />

`at da se izre~at za kaznivi dela (krivi~no delo ili prekr{ok) se<br />

propi{ani vo Krivi~niot zakonik i Zakonot za prekr{ocite. Taka,<br />

vo ovie dva zakoni, kako posebni vidovi sankcii se utvrdeni i merkite<br />

na bezbednost, me|u koi i zabranata za vr{ewe na profesija, dejnost<br />

1091

ili dol`nost, koi mo`at da se izre~at ako na storitelot mu e izre~ena<br />

kazna zatvor, pari~na kazna ili uslovna osuda.<br />

Vo ~l. 5 od Krivi~niot zakonik utvrdeno e deka na storitelot,<br />

me|u drugoto, na krivi~no delo vo izvr{uvaweto na krivi~nata sankcija<br />

mo`at da mu bidat odzemeni ili ograni~eni prava samo vo mera<br />

koja im odgovara na prirodata i sodr`inata na taa sankcija, a spored<br />

~l. 60 od istiot Zakonik, celta na merkite na bezbednost e da se otstranat<br />

sostojbite ili uslovite {to mo`at da vlijaat storitelot vo<br />

idnina da vr{i krivi~ni dela.<br />

Od su{tinata na navedenite ustavni i zakonski odredbi proizleguva<br />

deka na storitelot na kaznivo delo mo`e da mu se izre~e sankcija<br />

odnosno kazna, {to kako takva e utvrdena so zakon i deka sankcijata,<br />

odnosno kaznata mo`e da se izre~e samo so sudska odluka. Toa, od<br />

druga strana, zna~i deka kaznenopravniot odnos se iscrpuva na relacijata<br />

na kaznivoto delo i sudski izre~enata kazna, odnosno sankcija<br />

na storitelot i deka vo izvr{uvaweto na izre~enata kazna, odnosno sankcija<br />

na storitelot na kaznivoto delo mo`at da mu bidat odzemeni<br />

ili ograni~eni opredeleni prava samo vo mera koja im odgovara na<br />

prirodata i sodr`inata na taa sankcija, odnosno kazna (~l. 5 od Krivi~niot<br />

zakonik), a site drugi natamo{ni posledici {to se sostojat vo<br />

ograni~uvawe na pravata na storitelot na kaznivoto delo {to ne proizleguvaat<br />

od osudata ne se dopu{teni, osven ako toa ne e izre~no<br />

utvrdeno so Ustavot, soglasno ~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, kako i sodr`inata na ~l. 40 st. 3<br />

od Zakonot, Sudot smeta deka ograni~uvaweto na pravoto na polagawe<br />

na majstorski ispit na licata koi so pravosilna sudska odluka se osudeni<br />

za kaznivi dela propi{ani vo ovoj zakon, kako i za kaznivi dela<br />

protiv javnite finansii i rabotnite odnosi, {to se vr{i so ovaa<br />

odredba od Zakonot, nema ustavno praven osnov so ogled na toa {to ova<br />

ograni~uvawe ne e posledica od izvr{uvawe na osuda, odnosno merka<br />

{to ja izrekol sudot, tuku e posledica {to nastapuva po sila na samiot<br />

zakon.<br />

Ova podednakvo se odnesuva i za delot od ovaa osporena odredba<br />

spored koj majstorski ispit ne mo`e da polagaat i licata na koi im e<br />

izre~ena merka na bezbednost - zabrana za vr{ewe dejnost, odnosno zanimawe.<br />

Imeno, i vo ovoj slu~aj ograni~uvaweto na pravoto na polagawe<br />

na majstorski ispit na licata na koi im e izre~ena merkata na<br />

bezbednost zabrana na vr{ewe dejnost, odnosno zanimawe ne odgovara<br />

na samata priroda i sodr`ina na ovaa merka i ne proizleguva od nejzinoto<br />

izvr{uvawe, no pretstavuva druga dopolnitelna posledica {to<br />

tie ja trpat po osnov na osuduvanosta, odnosno izre~enata merka po<br />

sila na samiot zakon {to, isto taka, ne e vo soglasnsot so ~l. 13 st. 1 i<br />

14 st. 1, a povrzano so toa i so ~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

14. So Odluka U. br. 201/2001 od 6. 02. 2002, Sudot go ukina ~l. 62<br />

1092

stav 3 t. 3 od Zakonot za bankite ("SV RM," br. 63/2000 103/2001 i 70/<br />

2001), spored koj: "rabotovoden organ na bankata ne mo`e da bide lice<br />

koe e ...osuduvano za krivi~no delo protiv imotot i od oblasta na finansiskoto<br />

rabotewe," i - Glava II. A. t. 2 st. 1d od Odlukata za<br />

potrebnata dokumentacija za izdavawe na soglasnosta i dostavuvawe na<br />

izvestuvawe spored odredbite na Zakonot za bankite, donesena od<br />

Sovetot na Narodna banka na Republika Makedonija, ("SV RM," br.<br />

111/2000), spored koja: "za dobivawe soglasnost za imenuvawe na<br />

rabotovoden organ na banka, kon baraweto se dostavuva ...potvrda od<br />

nadle`niot sud deka protiv predlo`eniot kandidat za rabotovoden<br />

organ nema obvinitelen akt koj vlegol vo pravna sila i deka ne e<br />

donesena nepravosilna osuditelna presuda."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. So Krivi~niot zakonik, na<br />

pravnite posledici od osudata im se posvetuva posebna glava, iako sodr`inata<br />

na taa glava e mo`ne skromna, vo odnos na drugite krivi~nopravni<br />

pra{awa {to se predmet na ureduvawe na Zakonikot. Pravnite<br />

posledici od osudata kako posebna kategorija, so ovoj zakonik ne<br />

se tretirat nitu kako kazni, nitu kako drugi krivi~ni sankcii. Imeno,<br />

spored ~l. 4 od Krivi~niot zakonik, krivi~ni sankcii se: kazni,<br />

uslovna osuda i sudska opomena, merki za bezbednost i vospitni merki,<br />

a spored ~l. 33 od Zakonikot, kazni se: zatvor i pari~na kazna, pri<br />

{to, kaznata zatvor mo`e da se izre~e samo kako glavna kazna, a pari-<br />

~nata kazna kako glavna i sporedna kazna, a ako za edno krivi~no delo<br />

se propi{ani dvete kazni, kako glavna mo`e da se izre~e samo ednata<br />

od niv. So ~l. 5 od Zakonikot e uredeno deka na storitelot na krivi~no<br />

delo vo izvr{uvaweto na krivi~nata sankcija mo`at da mu bidat<br />

odzemeni ili ograni~eni opredeleni prava samo vo mera koja im<br />

odgovara na prirodata i sodr`inata na taa sankcija i samo na na~in so<br />

koj se obezbeduva po~ituvawe na li~nosta na storitelot i na negovoto<br />

~ove~ko dostoinstvo. Spored toa, pravnite posledici od osudata ne se<br />

tretiraat kako kazna ili drugi krivi~ni sankcii, na {to bi sleduval<br />

i odgovor deka so niv ne mo`e na storitelot na krivi~noto delo da mu<br />

bidat odzemeni ili ograni~eni opredeleni prava. Me|utoa, od sodr`inata<br />

na ~l. 101 st. 1 od Zakonikot, proizleguva deka pravnite posledici<br />

od osudata se nadovrzuvaat na osudite za opredeleni krivi~ni<br />

dela, {to zna~i deka iako pravnite posledici od osudata ne se kazni,<br />

tie po svojata priroda, karakter i mo`nost od nivno predviduvawe so<br />

zakon, bez poblisku opredeluvawe na nivnite vidovi i uslovi za nivno<br />

propi{uvawe so samiot Krivi~en zakonik, poprimat karakter blizok<br />

na samata kazna i mo`at te{ko da go pogodat osudeniot koj ja izdr`al<br />

svojata kazna.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, ~l. 9 ~l. 13 st. 1,<br />

~l. 14 st. 1, ~l. 51, ~l. 54 st. 1, i ~l. 98 st. 1 od Ustavot, i navedenite<br />

zakonski odredbi, a imaj}i ja predvid sodr`inata na ~l. 101 st. 2 vo delot:<br />

"i nastapuvaat po sila na zakonot so koj se predvideni" od Krivi-<br />

1093

~niot zakonik, spored misleweto na Sudot, pravnite posledici od osudata<br />

ne mo`at da nastapuvaat avtomatski po sila na zakon, tuku deka<br />

toa mo`e da se pravi samo so pravosilna sudska odluka, odnosno deka<br />

kaznenopravniot odnos se iscrpuva na relacijata na kaznivoto delo i<br />

sudski izre~ena kazna za negoviot storitel i deka natamo{ni posledici<br />

od negovoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat<br />

vo ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven<br />

ako toa ne e izre~no utvrdeno so Ustavot. So ogled na toa {to spored<br />

osporeniot del od odredbata, pravnite posledici od osudata nastapuvaat<br />

po sila na zakonot, a ne kako kazna (zabrana) {to ja izrekuva sudot<br />

vo ramkite na vidovite na kazni, odnosno sankcii, Sudot oceni<br />

deka toj del od osporenata odredba ne e vo soglasnost so napred navedenite<br />

odredbi od Ustavot.<br />

15. So Odluka U. br. 210/2001 od 6. 02. 2002, Sudot go ukina ~l.<br />

101 st. 2 od Krivi~niot zakonik ("SV RM," 37/1996, 80/1999), vo delot:<br />

"i nastapuvaat po sila na zakonot so koj se predvideni."<br />

Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~l. 101 st. 1 od Krivi-<br />

~niot zakonik, pravnite posledici od osudata {to se nadovrzuvaat na<br />

osudite za opredeleni krivi~ni dela, ne mo`e da nastapat koga za krivi~noto<br />

delo na storitelot mu e izre~ena pari~na kazna, uslovna osuda,<br />

sudska opomena ili koga toj e osloboden od kazna, a spored st. 2 od<br />

ovoj ~len, pravnite posledici mo`at da se predvidat samo so zakon i<br />

nastapuvaat po sila na zakonot so koj se predvideni.<br />

So Krivi~niot zakonik, na pravnite posledici od osudata im se<br />

posvetuva posebna glava, iako sodr`inata na taa glava e mo{ne skromna,<br />

vo odnos na drugite krivi~nopravni pra{awa {to se predmet na<br />

ureduvawe na Zakonikot. Pravnite posledici od osudata kako posebna<br />

kategorija, so ovoj zakonik ne se tretirat nitu kako kazni, nitu kako<br />

drugi krivi~ni sankcii. Imeno, spored ~l. 4 od Krivi~niot zakonik,<br />

krivi~ni sankcii se: kazni, uslovna osuda i sudska opomena, merki za<br />

bezbednost i vospitni merki, a spored ~l. 33 od Zakonikot, kazni se:<br />

zatvor i pari~na kazna, pri {to, kaznata zatvor mo`e da se izre~e<br />

samo kako glavna kazna, a pari~nata kazna kako glavna i sporedna kazna,<br />

a ako za edno krivi~no delo se propi{ani dvete kazni, kako glavna<br />

mo`e da se izre~e samo ednata od niv. So ~l. 5 od Zakonikot e uredeno<br />

deka na storitelot na krivi~no delo vo izvr{uvaweto na krivi~nata<br />

sankcija mo`at da mu bidat odzemeni ili ograni~eni opredeleni prava<br />

samo vo mera koja im odgovara na prirodata i sodr`inata na taa<br />

sankcija i samo na na~in so koj se obezbeduva po~ituvawe na li~nosta<br />

na storitelot i na negovoto ~ove~ko dostoinstvo. Spored toa, pravnite<br />

posledici od osudata ne se tretiraat kako kazna ili drugi krivi~ni<br />

sankcii, na {to bi sleduval i odgovor deka so niv ne mo`e na<br />

storitelot na krivi~noto delo da mu bidat odzemeni ili ograni~eni<br />

opredeleni prava. Me|utoa, od sodr`inata na ~l. 101 st. 1 od Zakoni-<br />

1094

kot, proizleguva deka pravnite posledici od osudata se nadovrzuvaat<br />

na osudite za opredeleni krivi~ni dela, {to zna~i deka iako pravnite<br />

posledici od osudata ne se kazni, tie po svojata priroda, karakter i<br />

mo`nost od nivno predviduvawe so zakon, bez poblisku opredeluvawe<br />

na nivnite vidovi i uslovi za nivno propi{uvawe so samiot Krivi~en<br />

zakonik, poprimat karakter blizok na samata kazna i mo`at te{ko da<br />

go pogodat osudeniot koj ja izr`al svojata kazna.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4, ~l. 9, ~l. 13 st.<br />

1, ~l. 51, ~l. 54 st. 1, ~l. 98 st. 1 i 2 od Ustavot i navedenite i zakonski<br />

odredbi, a imaj}i ja predvid sodr`inata na ~l. 101 st. 2 vo delot: "i nastapuvaat<br />

po sila na zakonot so koj se predvideni" od Krivi~niot zakonik,<br />

spored misleweto na Sudot, pravnite posledici od osudata ne<br />

mo`at da nastapuvaat avtomatski po sila na zakon, tuku deka toa mo`e<br />

da se pravi samo so pravosilna sudska odluka, odnosno deka kaznenopravniot<br />

odnos se iscrpuva na relacijata na kaznivoto delo i sudski<br />

izre~ena kazna za negoviot storitel i deka natamo{ni posledici od<br />

negovoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo<br />

ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa<br />

ne e izre~no utvrdeno so Ustavot. So ogled na toa {to spored osporeniot<br />

del od odredbata, pravnite posledici od osudata nastapuvaat po<br />

sila na zakonot, a ne kako kazna (zabrana) {to ja izrekuva sudot vo ramkite<br />

na vidovite na kazni odnosno sankcii, Sudot oceni deka toj del<br />

od osporenata odredba ne e vo soglasnost so napred navedenite odredbi<br />

od Ustavot.<br />

16. So Odluka U. br. 211/2001 od 22. 05. 2002, Sudot |i ukina Glava<br />

VI "Odzemawe na odlikuvawa" i ~l. 25 i 26 od Zakonot za odlikuvawa<br />

i priznanija na Republika Makedonija ("SV RM," br. 44/1995),<br />

spored koi<br />

Sudot na sednicata utvrdi deka Glava VI od osporeniot zakon<br />

glasi "Odzemawe na odlikuvawe." Sudot, isto taka, utvrdi deka soglasno<br />

~l. 25 od Zakonot "pretsedatelot na Republikata }e go odzeme<br />

priznanieto ako: odlikuvanoto lice so pravosilna sudska presuda e<br />

osudeno na bezuslovna kazna zatvor za krivi~ni dela protiv Republika<br />

Makedonija, protiv ~ove~nosta i me|unarodnoto pravo, protiv ugledot<br />

na stranska dr`ava ili me|unarodna organizacija, kako i za krivi~ni<br />

dela protiv vooru`enite sili na Republika Makedonija i odlikuvanoto<br />

lice so pravosilna sudska presuda e osudeno na bezuslovna kazna<br />

zatvor za krivi~no delo za koe e propi{ana kazna zatvor od najmalku<br />

pet godini."<br />

Spored st. 3 na ovoj ~len od Zakonot nadle`niot sud e dol`en<br />

za pravosilnosta na presudata od st. 1 na ovoj ~len, najdocna vo rok od<br />

15 dena, da go izvesti pretsedatelot na Republikata.<br />

Stavot 5 na ovoj ~len od Zakonot predviduva pretsedatelot na<br />

Republikata da mo`e po svoja inicijativa ili po predlog od ovlaste-<br />

1095

nite inicijatori (Sobranie na Republika Makedonija, Vladata na Republika<br />

Makedonija, gra|ani na Republika Makedonija, edinici na lokalna<br />

samouprava, kulturno-umetni~ki i sportski dru{tva) da odzeme<br />

odlikuvawe i poradi povreda na odredbite od ~l. 20 od ovoj zakon.<br />

Odlukata za odzemawe na odlikuvaweto soglasno st. 6 na ovoj<br />

~len od Zakonot se objavuva vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija,"<br />

a spored st. 7 na ovoj ~len od Zakonot, odzemenoto odlikuvawe<br />

se vra}a na Komisijata za odlikuvawa i priznanija.<br />

Soglasno ~l. 26 od Zakonot: "odlikuvanoto lice {to so<br />

pravosilna sudska presuda }e bide osudeno na bezuslovna kazna zatvor,<br />

a taa kazna ne povlekuva posledica odzemawe na odlikuvawe, ne mo`e<br />

da go nosi odlikuvaweto za vreme na izdr`uvaweto na kaznata."<br />

Imaj}i gi predvid odredbi od ~l 9, ~l. 13 st. 1, ~l 14 st. 1 i ~l.<br />

54 od Ustavot, Sudot oceni deka na storitelot na krivi~noto delo<br />

mo`e da mu se izre~e kazna {to za toa delo e utvrdena so zakon ili so<br />

drug propis i deka kaznata mo`e da se izre~e samo so sudska odluka,<br />

{to vsu{nost zna~i deka drugi i idni posledici od osudata za storenoto<br />

delo, Ustavot ne dopu{ta.<br />

Vo konkretniov slu~aj, odzemaweto na odlikuvaweto koe gra|aninot<br />

go dobil od Republikata vo znak na priznanie za rabota i dela<br />

{to zaslu`uvaat op{to priznanie i istaknuvawe, so konstatacija deka<br />

toa e pravna posledica od osuda (~l. 25 od Zakonot), pa duri i predviduvaweto<br />

na kazna dokolku liceto go nosi odlikuvaweto za vreme na<br />

izdr`uvaweto na kaznata (koja kako pravna posledica od osudata ne<br />

povlekuva odzemawe na odlikuvawe - ~l. 26 vo vrska so ~l. 30 al. 2 od<br />

Zakonot), spored Sudot, pretstavuva povreda na slobodite i pravata na<br />

~ovekot i gra|aninot koi, kako takvi, ne se predvideni vo Ustavot na<br />

Republika Makedonija.<br />

17. So Odluka U. br. 212/2001 od 9. 05. 2002, Sudot, me|u drugoto,<br />

|i ukina ~l. 160 st. 1 al. 4, spored koj: "za pretsedatel i ~len na Komisijata<br />

mo`e da bide imenuvano lice koe koe go ispolnuva uslovot da ne<br />

e krivi~no osuduvano i da ne e pod istraga," i 161 st. 1 al. 3, spored koj:<br />

"mandatot na pretsedatelot i ~lenovite na Komisijata mo`e da<br />

prestane samo dokolku e krivi~no osuden," od Zakonot za hartii od<br />

vrednost ("SV RM," 63/2000, 34/2001 i 4/2002).<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Pra{awata {to se odnesuvaat<br />

na krivi~nite dela i krivi~nata odgovornost, merkite za bezbednost,<br />

me|u koi i zabranata za vr{ewe na profesija, dejnost ili dol`nost,<br />

pravnite posledici od osudata i rehabilitacijata, spa|aat vo krivi~nopravnata<br />

materija i se uredeni so Krivi~niot zakonik.<br />

So ~l. 102 st. 2 i 3 od ovoj zakonik e uredeno deka pravnite posledici<br />

od osudata {to se sostojat vo zabrana na steknuvawe na opredeleni<br />

prava traat najdolgo deset godini od denot na izdr`anata, prost-<br />

1096

enata ili zastarenata kazna, a so bri{eweto na osudata prestanuvaat<br />

pravnite posledici od osudata. Rehabilitacijata, pak, koja mo`e da<br />

bide zakonska ili sudska, spored ~l. 103 st. 2 od ovoj zakonik, zna~i<br />

predvremen prestanok na merkite za bezbednost i pravnite posledici<br />

od osudata i bri{ewe na osudata od kaznenata evidencija.<br />

Spored ~l. 106 st. 5 od Krivi~niot zakonik e predvideno deka<br />

nikoj nema pravo da bara od gra|anite da podnesuvaat dokazi za svojata<br />

osuduvanost ili neosuduvanost.<br />

Trgnuvaj}i od ~l. 13 st. 1, ~l. 14 st. 1, ~l. 31 st. 1 i 2 i ~l. 54 st. 1<br />

od Ustavot i navedenite zakonski odredbi, Sudot oceni deka osobeno<br />

bitni se odredbite od ~l. 13 i 14 na Ustavot koi, me|u drugoto, utvrduvaat<br />

dva principi na kaznenopravniot odnos, a toa se, prvo, deka za<br />

izvr{enoto kaznivo delo na storitelot mo`e da mu se izre~e kazna<br />

{to kako takva e utvrdena so zakon ili drug propis i vtoro, deka kaznata<br />

mo`e da se izre~e samo so sudska odluka. Toa, zna~i deka kazneno<br />

pravniot odnos se iscrpuva vo relacijata na kaznivoto delo i sudski<br />

izre~ena kazna za negoviot storitel i deka natamo{ni posledici od<br />

negovoto izvr{uvawe odnosno, od osudata za toa delo koi se sostojat vo<br />

ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa<br />

ne e izre~no utvrdeno so Ustavot, soglasno ~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto, proizleguva deka so osporenite odredbi<br />

od Zakonot za hartii od vrednost se ograni~uvaat pravata na gra|anite<br />

kako posledica od osuda ili kako posledica na vodewe na istraga.<br />

18. So Odluka U. br. 213/2001 od 17. 04. 2003, Sudot |i ukina ~l.<br />

29 st. 1 t. 3, spored koj: "ovlasteniot revizor mora da gi ispolnuva,<br />

pokraj drugite uslovi, i da ne e osuduvan za krivi~ni dela {to go<br />

pravat nepodoben za profesijata revizor") i ~l. 32-a vo delot: "Ministerot<br />

za finansii go odzema uverenieto za ovlasten revizor kako i<br />

nostrificiranoto zvawe na ovlasten revizor, na liceto koe ne gi po~ituva<br />

pravilata utvrdeni so kodeksot na etikata za profesionalni<br />

smetkovoditeli na Me|unarodnata federacija na smetkovoditeli,<br />

kako i na liceto koe e osudeno za krivi~no delo koe go pravi nepodoben<br />

za profesijata revizija." od Zakonot za revizija ("SV RM,"<br />

65/1997, 27/2002)<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Trgnuvaj}i od ~l. 13 st. 1, ~l.<br />

14, st. 1, ~l. 32 st. 1 i 2 i ~l. 54 st. 1 od Ustavot, pri ocenuvawe na ustavnosta<br />

na osporenata odredba, kako prevenstven kriterium na ustavnosta<br />

treba da se odredbite od ~l. 13 i 14 na Ustavot koi, me|u drugoto,<br />

utvrduvaat dva principi na kaznenopravniot odnos, a toa se, prvo, deka<br />

za izvr{enoto kaznivo delo na storitelot mo`e da mu se izre~e kazna<br />

{to kako takva e utvrdena so zakon ili drug propis i vtoro, deka kaznata<br />

mo`e da se izre~e samo so sudska odluka. Toa, zna~i deka kazneno<br />

pravniot odnos se iscrpuva na relacijata kaznivo delo i sudski izre-<br />

~ena kazna za negoviot storitel i deka natamo{ni posledici od ne-<br />

1097

govoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo<br />

ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa<br />

ne e izre~no utvrdeno so Ustavot, soglasno ~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniov slu~aj so osporenite odredbi<br />

po sila na zakonot, a ne kako kazna (zabrana) {to ja izrekuva Sudot<br />

vo ramkite na vidovite na krivi~nite sankcii bez da se navedat krivi-<br />

~ni dela koi go pravat liceto nepodobno da vr{i revizija i ne mu e<br />

izre~ena merka zabrana za vr{ewe na dejnost, liceto ne mo`e da zasnova<br />

raboten odnos, odnosno mu se odzema uverenieto za ovlasten revizor,<br />

Sudot oceni deka ~l. 29 st. 1 t. 3 i ~l. 32-a od Zakonot ne se vo soglasnost<br />

so navedenite ustavni odredbi.<br />

19. So Odluka U. br. 230/2001 od 6. 03. 2002, Sudot go ukina ~l. 36<br />

t. 4 od Zakonot za ugostitelskata i turisti~kata dejnost ("SV RM,"<br />

23/1995, 33/2000), spored koj: "turisti~kiot vodi~ mora da gi ispolnuva<br />

slednive uslovi: 1) da e dr`avjanin na Republika Makedonija, 2) da ima<br />

`iveali{te na teritorijata na Republika Makedonija, 3) da ne mu e<br />

zabraneto vr{ewe na dejnosta na turisti~ki vodi~ so pravosilna sudska<br />

presuda ili so re{enie za prekr{ok, i 4) da ne e osuduvan za krivi~no<br />

delo neovlasteno proizvodstvo i pu{tawe vo promet opojni<br />

drogi, posreduavwe vo vr{ewe na prostitucija i proizvodstvo i<br />

rasturawe na pornografski spisi."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Trgnuvaj}i od sodr`inata na<br />

~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4, ~l. 9, ~l. 13. st. 1 ~l. 14. st. 1, ~l. 32 st. 1 i 2, ~l. 54<br />

st. 1 i ~l. 98 st. 2 od Ustavot, a imaj}i ja predvid sodr`inata na osporenata<br />

odredba na ~l. 36 t. 4 od Zakonot, spored koja osuduvanosta na<br />

gra|aninot za oddelni krivi~ni dela e ograni~uva~ki faktor liceto<br />

da vr{i dejnost na turisti~ki vodi~, po sila na samiot zakon, a ne<br />

kako posledica od konkretna kazna (zabrana) {to ja izrekol sudot so<br />

pravosilna sudska odluka, spored misleweto na Sudot, so takvoto ograni~uvawe<br />

se povreduva ustavniot princip na pretpostavena nevinost i<br />

principot na zakonitost vo kaznuvaweto i se ograni~uva pravoto na<br />

rabota. Imeno, pravnite posledici od osudata ne mo`at da nastapuvaat<br />

avtomatski po sila na zakonot, tuku deka toa mo`e da se pravi samo so<br />

pravosilna sudska odluka, odnosno deka kaznenopravniot odnos se iscrpuva<br />

na relacijata na kaznivoto delo i sudski izre~ena kazna za negoviot<br />

storitel i deka natamo{ni posledici od negovoto izvr{uvawe<br />

odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo ograni~uvawe na pravata<br />

na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa ne e izre~no utvrdeno<br />

so Ustavot. Pokraj toa, so osporenata odredba se opredeluvaat krivi-<br />

~ni dela koi vo postojniot krivi~en zakonik gi nema, odnosno poprimile<br />

druga sodr`ina i forma, taka {to odredbata e prakti~no neprimenliva<br />

po toj osnov.<br />

Vrz osnova na navedenoto, Sudot oceni deka osporenata odredba<br />

na ~l. 36 t. 4 od Zakonot ne e vo soglasnost so napred navedenite odre-<br />

1098

dbi od Ustavot.<br />

20. So Odluka U. br. 233/2001 od 10. 04. 2001, Sudot go ukina 48<br />

st. 1 t. 2 od Zakonot za vnatre{ni raboti ("SV RM," 19/1995, 55/1997),<br />

spored koj: "raboten odnos vo Ministerstvoto za vnatre{ni raboti<br />

mo`e da zasnova lice koe pokraj op{tite uslovi gi ispolnuva i slednite<br />

posebni uslovi: "protiv nego da ne se vodi krivi~na postapka za<br />

krivi~no delo od stav 1 to~ka 1 na ovoj ~len,"odnosno, "1) da ne e<br />

osuduvano za krivi~no delo protiv ustavnoto ureduvawe i bezbednosta<br />

na Republika Makedonija, protiv stopanstvoto, slobodite i pravata<br />

na ~ovekot i gra|aninot, vooru`enite sili na Republika Makedonija,<br />

slu`benata dol`nost, te{ki dela protiv `ivotot i teloto, imotot i<br />

krivi~no delo izvr{eno od koristoqubie i ne~esni pobudi."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Vo ~l. 48 st. 1 od Zakonot, e<br />

opredeleno deka raboten odnos vo Ministerstvoto za vnatre{ni raboti<br />

mo`e da zasnova lice koe pokraj op{tite uslovi gi ispolnuva i posebnite<br />

uslovi podrobno opi{ani vo ~etiri posledovatelni to~ki.<br />

Posebniot uslov od t. 1, do ukinuvaweto na istata so Odlukata<br />

U. br. 212/2000 od 23. 05. 2001 godina na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, sodr`e{e pokonkreten opis spored grupite na krivi~ni<br />

dela zastapeni vo Krivi~niot zakonik za koi mo`niot kandidat za<br />

vrabotuvawe ne treba da bide osuduvan. Na sodr`inata od sega ukinatata<br />

t. 1 se zasnova i sodr`inata na osporenata t. 2 od ~l. 48 st. 1 od Zakonot,<br />

so taa razlika {to ovde se raboti za povedena postapka sprema<br />

mo`niot kandidat. Spored toa, to~no e tvrdeweto od inicijativata<br />

deka po intervencijata na ovoj sud i otstranuvaweto od pravniot poredok<br />

na t. 1 sega osporenata t. 2 nema svoja funkcija.<br />

Imeno, formulacijata "krivi~no delo" od st. 1 t. 1 od ~l. 48 od<br />

Zakonot, kakva {to e sega sodr`inata na osporenata odredba bez konkretizirawe<br />

na krivi~nite dela, ostava mo`nost za pravna nesigurnost<br />

za licata zainteresirani da stapat vo raboten odnos vo Ministerstvoto<br />

za vnatre{ni raboti i pretstavuva povreda na ustavna temelna<br />

vrednost za vladeewe na pravoto od ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot, a voedno<br />

osporenata odredba nema svoja funkcija bez konkretno poso~uvawe na<br />

vidovite krivi~ni dela za koi ne treba da se vodi postapka.<br />

Me|utoa, od su{tinsko zna~ewe vo ovoj slu~aj e povredata na<br />

ustavnoto na~elo za prezumpcija na nevinosta od ~l. 13 st. 1 od Ustavot.<br />

Trgnuvaj}i od posebniot uslov za zasnovawe na raboten odnos vo<br />

Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, sodr`an vo osporenata odredba,<br />

spored koja sprema kandidatot za vrabotuvawe ne treba da se vodi krivi~na<br />

postapka za krivi~ni dela, proizleguva deka, so vakvata zakonska<br />

formulacija, vo slu~aj sprema kandidatot da se vodi krivi~na postapka,<br />

istiot bi se smetal za vinoven pred da negovata vina bide utvrdena<br />

so pravosilna sudska odluka. Od iznesenoto Sudot oceni deka<br />

osporenata odredba e vo nesoglasnost i so na~eloto za prezumpcija na<br />

1099

nevinosta od ~l. 13 st. 1 od Ustavot.<br />

21. So Odluka U. br. 235/2001 od 6. 03. 2002, Sudot go ukina ~l. 20<br />

st. 2 t. 3 od Zakonot za ste~aj ("SV RM," 55/1997, 53/2000), spored koj:<br />

"za ste~aen upravnik mo`e da bide imenuvano fizi~ko lice pod uslov<br />

da ne e osuduvano za krivi~ni dela {to go pravat nepodoben za ste~aen<br />

upravnik."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Trgnuvaj}i od sodr`inata na<br />

~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4, ~l. 13. st. 1, ~l. 14. st. 1, ~l. 32 st. 1 i 2, ~l. 54 st. 1<br />

i ~l. 98 st. 1 od Ustavot, a imaj}i ja predvid sodr`inata na osporenata<br />

odredba na ~l. 20 st. 2 t. 3 od Zakonot, spored koja osuduvanosta na gra-<br />

|aninot za oddelni krivi~ni dela e ograni~uva~ki faktor liceto da<br />

vr{i funkcija na ste~aen upravnik, po sila na samiot zakon, a ne kako<br />

posledica od konkretna kazna (zabrana) {to ja izrekol sudot so pravosilna<br />

sudska odluka, spored misleweto na Sudot, so takvoto ograni~uvawe<br />

se povreduva ustavniot princip na pretpostavena nevinost i principot<br />

na zakonitost vo kaznuvaweto i se ograni~uva pravoto na rabota<br />

i u~estvo vo vr{ewe na javna funkcija. Imeno, pravnite posledici<br />

od osudata ne mo`at da nastapuvaat avtomatski po sila na zakonot,<br />

tuku deka toa mo`e da se pravi samo so pravosilna sudska odluka, odnosno<br />

deka kaznenopravniot odnos se iscrpuva na relacijata na kaznivoto<br />

delo i sudski izre~ena kazna za negoviot storitel i deka natamo{-<br />

ni posledici od negovoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo<br />

koi se sostojat vo ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu-<br />

{teni, osven ako toa ne e izre~no utvrdeno so Ustavot. Pokraj toa, vo<br />

osporenata odredba se povikuva na krivi~ni dela {to osuduvaniot go<br />

pravele nepodoeben za ste~aen upravnik, koi vo postojniot krivi~en<br />

zakonik gi nema, odnosno poprimile druga sodr`ina i forma, taka<br />

{to odredbata e prakti~no neprimenliva po toj osnov.<br />

Vrz osnova na navedenoto, Sudot oceni deka osporenata odredba<br />

na ~l. 20 st. 2 t. 3 od Zakonot ne e vo soglasnost so napred navedenite<br />

odredbi od Ustavot.<br />

22. So Odluka U. br. 237/2001 od 6. 03. 2002, Sudot go ukina ~l. 5<br />

st. 2 al. 3 od Pravilnikot za formirawe na ispitna komisija i na~inot<br />

za polagawe na ispit za steknuvawe zvawe ste~aen upravnik ("SV<br />

RM," br. 12/2001), spored koj, so prijavata za polagawe na ispit za<br />

steknuvawe zvawe ste~aen upravnik, me|u drugoto, se bara "da se<br />

prilo`i i uverenie za neosuduvanost."<br />

Vo ~l. 106 st. 5 od Krivi~niot zakonik e predvideno deka nikoj<br />

nema pravo da bara od gra|anite da podnesuvaat dokazi za svojata osuduvanost<br />

ili neosuduvanost. Spored st. 6 na ovoj ~len na gra|anite po nivno<br />

barawe, mo`e da im se dadat podatoci za nivnata osuduvanost ili<br />

neosuduvanost samo ako ovie podatoci im se potrebni zaradi ostvaruvawe<br />

na nivnite prava vo stranstvo.<br />

1100

Od sodr`inata na odredbata 13 i 14 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija proizleguva deka so niv se utvrdeni dva principa na kazneno<br />

pravniot odnos, deka za izvr{enoto kaznivo delo na storitelot<br />

mo`e da mu se izre~e kazna {to kako takva e utvrdena so zakon ili so<br />

drug propis i deka kaznata mo`e da se izre~e samo so sudska odluka.<br />

Spored toa, kazneno pravniot odnos se iscrpuva na relacija kaznivo<br />

delo i sudski izre~ena kazna i deka natamo{nite posledici od izvr-<br />

{enoto delo, odnosno osuda na storitelot ne se dopu{teni. So ogled<br />

na iznesenoto, Sudot oceni deka vo konkretniot slu~aj so osporenata<br />

odredba od Pravilnikot se vr{i ograni~uvawe na pravata na gra|anite<br />

kako posledica od osuda, ili kako posledica na vodewe na istraga.<br />

23. So Odluka U. br. 9/2002 od 22. 05. 2002, Sudot go ukina ~l. 5<br />

st. 4 al. 1 od Zakonot za spre~uvawe perewe pari ("SV RM," 70/2001),<br />

spored koj: "direktorot mo`e da bide otpovikan... vo slu~aj koga e<br />

osuden za krivi~no delo so pravosilna sudska presuda."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Spored sodr`inata na ~l. 101<br />

st. 1 od Krivi~niot zakonik ("SV RM," br. 37/1996), pravnite posledici<br />

od osudata {to se nadovrzuvaat na osudite za opredeleni krivi~ni<br />

dela, ne mo`at da nastapat koga za krivi~noto delo na storitelot mu e<br />

izre~ena pari~na kazna, uslovna osuda, sudska opomena ili koga toj e<br />

osloboden od kazna. Spored st. 2 od istata odredba pravnite posledici<br />

mo`at da se predvidat samo so zakon.<br />

Vo ~l. 5 st. 3 od Zakonot za spre~uvawe na perewe pari, predvideni<br />

se pove}e slu~ai koga na Direktorot na Direkcijata za spre-<br />

~uvawe na perewe pari mu zavr{uva mandatot, a vo al. 4 predvideno e<br />

na Direktorot mandatot da mu zavr{i i vo slu~aj na otpovikuvawe,<br />

kako eden od slu~aite.<br />

Osporenata al. 1 od st. 4 na ~l. 5, od Zakonot predstavuva konkretizirawe<br />

i pojasnuvawe na citiraniot st. 3 al. 4 od Zakonot za<br />

spre~uvawe na perewe pari, a spored osporenata alineja, Direktorot<br />

mo`e da bide otpovikan vo slu~aj koga e osuduvan za krivi~no delo so<br />

pravosilna sudska presuda.<br />

Trgnuvaj}i od ustavniot princip za vladeewe na pravoto, dol-<br />

`nosta za po~ituvawe na Ustavot i zakonite od sekogo i principot za<br />

stru~nost i kompetentnost vo vr{eweto na javnite funkcii, a imaj}i<br />

ja predvid i koncepcijata na Krivi~niot zakonik po odnos na pravnite<br />

posledici od osudata spored cititanite odredbi, Sudot oceni deka<br />

osnovano se postavuva pra{awe za ustavnosta na osporenata odredba.<br />

Imeno, sodr`inata na ~l. 101 od Krivi~niot zakonik ne dozvoluva<br />

pravnite posledici od osudata da nastapat avtomatski, po sila na<br />

zakon, tuku vrz osnova na pravosilna sudska odluka i kaznenopopravniot<br />

odnos se iscrpuva na relacijata kaznivo delo i sudski izre~ena<br />

kazna za negoviot storitel. Natamo{ni posledici od negovoto izvr-<br />

{uvawe, odnosno od osudata za toa delo, a koi se sostojat vo ograni~u-<br />

1101

vawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa ne e izre-<br />

{no utvrdeno so Ustavot.<br />

Od druga strana, op{tata zakonskata formulacija "krivi~no<br />

delo" vo osporenata odredba, po mislewe na Sudot dava prostor za pravna<br />

nesigurnost za liceto {to ja obavuva funkcijata Direktor na<br />

Direkcijata, pa vo slu~aj da vo negoviot mandat bide osuden za kakvo<br />

bilo krivi~no delo, po sila na zakon bi mu zavr{ila funkcijata. Sledej}i<br />

ja intencijata na zakonodavecot pri donesuvawe na Krivi~niot<br />

zakonik i zakonskata opredelba pravni posledici na osudata za opredeleni<br />

krivi~ni dela da ne mo`at da nastapat koga za krivi~noto delo<br />

e izre{ena pari~na kazna, uslovna osuda, sudska opomena ili koga liceto<br />

e oslobodeno od kazna, Sudot oceni deka osporenata odredba ne e<br />

vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3, ~l. 13 st. 1, ~l. 14 st. 1, ~l. 51 i 58 st. 2<br />

od Ustavot na Republika Makedonija. Ova u{te pove}e {to ne sekoe<br />

krivi~no delo go pravi Direktorot nedoli~en i nekompetenten za<br />

vr{ewe na funkcijata, tuku to~no opredeleni, konkretni krivi~ni<br />

dela povrzani so negovata rabota i li~nost, a osporenata odredba ne<br />

sodr`i precizen i deciden opis na takvite krivi~ni dela.<br />

24. So Odluka U. br. 100/2002 od 23. 10. 2002, Sudot, me|u drugoto,<br />

gi ukina: ~l. 23 st. 1 t. 2 od Zakonot za supervizija na osiguruvawe ("SV<br />

RM," 27/2002), spored koj: "za ~len na oragn na upravuvawe mo`e da se<br />

imenuva lice koe }e podnese potvrda za neosuduvanost za krivi~no<br />

delo protiv imotot i krivi~no delo od oblasta protiv finansiskoto<br />

rabotewe," ~l. 32 st. 1 t. 8 al. 2, "kon baraweto za dobivawe na dozvola<br />

za vr{ewe raboti na osiguruawe se prika`uva, me|u drugoto, vo odnos<br />

na akcionerite koi se imateli na kvalifikuvani udeli, dokaz za<br />

akcionerite/fizi~ki lica deka ne se osuduvani za krivi~no delo<br />

protiv imotot ili od oblasta na finansiskoto rabotewe," ~l. 112 st. 1<br />

t. 2, spored koj: "uslov za rabota kako ovlasten aktuar e liceto da ne e<br />

osuduvano za krivi~no delo protiv imotot ili krivi~no delo od<br />

oblasta na finansiskoto rabotewe," 112 st. 3 t. 2, spored koj:<br />

"ministerot za finansii }e donese re{enie za odzemawe na dozvolata<br />

za rabota kako ovlasten aktuar, dokolku liceto bilo osuduvano za<br />

krivi~no delo protiv imotot ili od oblasta na finansiskoto<br />

rabotewe," ~l. 138 st. 1 t. 3, spored koj: "za dobivawe na licenca za<br />

osiguritelen broker liceto treba da ne e osuduvano za krivi~no delo<br />

protiv imotot ili od oblasta na finansiskoto rabotewe," ~l. 138 st. 2<br />

t. 2, spored koj: "ministerot za finansii }e donese re{enie za odzemawe<br />

na licencata za osiguritelen broker dokolku na liceto mu e<br />

izre~ena osuditelna presuda za krivi~no delo protiv imotot ili od<br />

oblasta na finansiskoto rabotewe."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. So Krivi~niot zakonik se<br />

ureduvaat pra{awata {to se odnesuvaat na pravnite posledici od osudata,<br />

a so Odlukata na Ustavniot sud U. br. 210/2001 od 6. 02. 2002 go-<br />

1102

dina, e ukinata odredbata na ~l. 101 st. 2 vo delot: "i nastapuvaat po<br />

sila na zakonot so koj se predvideni." Spored ~l. 106 st. 5 od Krivi-<br />

~niot zakonik, nikoj nema pravo da bara od gra|anite da podnesuvaat<br />

dokazi za svojata osuduvanost ili neosuduvanost.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4, ~l. 9 st. 2, ~l.<br />

13. st. 1, ~l. 14. st. 1, ~l. 23, ~l. 32 st. 1 i 2, ~l. 54 st. 1 i ~l. 98 st. 2 od<br />

Ustavot i navedenite zakonski odredbi, a imaj}i ja predvid sodr`inata<br />

na ~l. 23, 32, 112 i 138 od Zakonot za supervizija na osiguruvawa, vo<br />

osporenite delovi, spored misleweto na Sudot, pravnite posledici od<br />

osudata ne mo`at da nastapuvaat avtomatski po sila na zakon, tuku<br />

deka toa mo`e da se pravi samo so pravosilna sudska odluka, odnosno<br />

deka kaznenopopravniot odnos se iscrpuva na relacijata na kaznivoto<br />

delo i sudski izre~ena kazna za negoviot staratel i deka natamo{ni<br />

posledici od negovoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo,<br />

koi se sostojat vo ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu-<br />

{teni, osven ako toa ne e izri~no utvrdeno so Ustavot.<br />

Spored odredbite vo osporenite delovi, pravnite posledici od<br />

osudata nastapuvaat po sila na zakonot, a ne kako kazna (zabrana), {to<br />

ja izrekuva sudot vo ramkite na vidovite na kazni, odnosno sankcii.<br />

Ponatamu, kako uslov za rabota na ovlasten aktuar se bara od liceto<br />

da ne e osuduvano za krivi~no delo protiv imotot ili krivi~no delo<br />

od oblasta na finansiskoto rabotewe, bez pritoa, na liceto da mu e<br />

izre~ena merka zabrana za vr{ewe na dejnost, liceto ne mo`e da zasnova<br />

raboten odnos, odnosno mu se odzema dozvolata za rabota kako<br />

ovlasten aktuar i od gra|anite se bara da podnesuvaat dokazi za svojata<br />

osuduvanost ili neosuduvanost, Sudot oceni deka odredbite na ~l. 23,<br />

32, 112 i 138 vo osporenite delovi od Zakonot za supervizija na osiguruvawe<br />

ne se vo soglasnost so napred navedenite odredbi od Ustavot.<br />

25. So Odluka U. br. 117/2002 od 11. 12. 2002, Sudot go ukina ~l. 9<br />

st. 2 al. 2 od Zakonot za tehni~ka inspekcija ("SV RM," 48/1999), spored<br />

koj: "uslov za nazna~uavwe na inspektor e protiv nego da ne se vodi<br />

krivi~na postapa i da ne e osuduva za krivi~ni dela protiv dr`avata,<br />

slu`benata dol`nost, protiv javnite finansii i stopanstvoto, kako i<br />

za krivi~no delo izvr{eno vo umisla za koe mo`e da se izre~e kazna<br />

zatvor vo traewe vo najmalku od edna godina."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Trgnuvaj}i od sodr`inata na<br />

~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4, ~l. 13. st. 1 ~l. 14. st. 1, ~l. 23, ~l. 32 st. 1 i 2, ~l. 54<br />

st. 1 i ~l. 98 st. 2 od Ustavot, a imaj}i ja predvid sodr`inata na osporenata<br />

odredba od ~l. 9 st. 2 al. 2 od Zakonot za tehni~ka inspekcija,<br />

spored koja tekot na vodeweto na krivi~na postapka ili osuduvanosta<br />

na gra|aninot za odddelni krivi~ni dela, e ograni~uva~ki faktor liceto<br />

da vr{i funkcija na inspektor vo Inspektoratot, po sila na samiot<br />

zakon, a ne kako posledica od konkretna kazna (zabrana) {to ja<br />

izrekol sudot so pravosilna sudska odluka, spored misleweto na Sudot<br />

1103

toa e povreda na ustavniot princip na pretpostavena nevinost i principot<br />

na zakonitost vo kaznuvaweto, se ograni~uva pravoto na rabota<br />

i u~estvoto na vr{ewe na javna funkcija.<br />

Imeno, pravnite posledici od osudata ne mo`at da nastapuvaat<br />

avtomatski po sila na zakon, tuku tie nastapuvaat samo so pravosilna<br />

sudska odluka. Kaznenopravniot odnos se iscrpuva na relacijata na<br />

kaznivoto delo i sudski izre~ena kazna za negoviot storitel i natamo-<br />

{ni posledici od negovoto izvr{uvawe odnosno od osudata za toa delo<br />

koi se sostojat vo ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{-<br />

teni, osven ako toa ne e izre~no utvrdeno so Ustavot.<br />

26. So Odluka U. br. 149/2002 od 12. 03. 2003, Sudot go ukina ~l.<br />

11 st. 2 t. 2 od Zakonot za finansiska policija ("SV RM," 55/2002),<br />

spored koj: "liceto koe treba da zasnova raboten odnos kako finansiski<br />

policaec treba da ne e osudeno ili da ne e amnestirano za koe<br />

bilo krivi~no delo."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Soglasno ~l. 101 st. 1 od Krivi~niot<br />

zakonik ("SV RM," br. 37/1996), pravnite posledici od osudata<br />

{to se nadovrzuvaat na osudite za opredeleni krivi~ni dela, ne mo`at<br />

da nastapat koga za krivi~noto delo na storitelot mu e izre~ena pari-<br />

~na kazna, uslovna osuda, sudska opomena ili koga toj e osloboden od<br />

kazna. Spored st. 2 od istata odredba, pravnite posledici mo`at da se<br />

predvidat samo so zakon.<br />

Vo ~l. 113 od Krivi~niot zakonik e predvideno deka: na licata<br />

koi se opfateni so akt na amnestija im se dava osloboduvawe od gonewe<br />

ili potpolno ili delumno osloboduvawe od izvr{uvaweto na kaznata,<br />

im se zamenuva izre~enata kazna so poblaga kazna, im se opredeluva<br />

bri{ewe na osudata ili im se ukinuva opredelenata pravna posledica<br />

od osudata.<br />

Trgnuvaj}i od ustavniot princip za vladeewe na pravoto i dol-<br />

`nosta za po~ituvawe na Ustavot i zakonite od sekogo, imaj}i ja predvid<br />

i koncepcijata na Krivi~niot zakonik po odnos na pravnite posledici<br />

od osudata i institutot amnestija, a spored citiranite odredbi,<br />

Sudot oceni deka podnositelot na inicijativata osnovano go postavuva<br />

pra{aweto za ustavnosta na osporenata odredba.<br />

Imeno, op{tata zakonskata formulacija "koe bilo krivi~no<br />

delo" vo osporenata odredba, po mislewe na Sudot dava prostor za pravna<br />

nesigurnost za liceto {to treba da se vraboti kako finansiski<br />

policaec, pa vo slu~aj da ova lice bilo osudeno za bilo koe krivi~no<br />

delo, avtomatski ne go ispolnuva posebniot uslov i ne mo`e da bide<br />

vraboteno. Sledej}i ja intencijata na zakonodavecot pri donesuvawe<br />

na Krivi~niot zakonik i zakonskata opredelba pravni posledici na<br />

osudata za opredeleni krivi~ni dela da ne mo`at da nastapat koga za<br />

krivi~noto delo e izre~ena pari~na kazna, uslovna osuda, sudska opomena<br />

ili koga liceto e oslobodeno od kazna, Sudot oceni deka ospore-<br />

1104

nata odredba ne e vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3 i ~l. 51 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija. Ova u{te pove}e {to ne sekoe krivi~no delo<br />

go pravi nepodoben kandidatot za finansiski policaec za vr{ewe na<br />

rabotite i rabotnite obvrski, tuku to~no opredeleni, konkretni krivi~ni<br />

dela povrzani so negovata rabota i rabotnite zada~i {to treba<br />

da gi izvr{uva, a osporenata odredba ne sodr`i precizen i deciden<br />

opis na takvite krivi~ni dela.<br />

Od druga stana, spored stanovi{teto na Sudot, izrazeno vo pove}e<br />

sudski odluki, pravnite posledici od osudata ne mo`at da nastapuvaat<br />

avtomatski po sila na zakon, tuku deka toa mo`e da se pravi<br />

samo so pravosilna sudska odluka, odnosno deka kaznenopopravniot<br />

odnos se iscrpuva na relacijata na kaznivoto delo i sudski izre~ena<br />

kazna za negoviot storitel i deka natamo{ni posledici od negovoto<br />

izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo ograni-<br />

~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa ne e<br />

izre~no utvrdeno so Ustavot. So ogled na toa {to spored osporenata<br />

odredbata, pravnite posledici od osudata nastapuvaat po sila na zakonot,<br />

a ne kako kazna (zabrana) {to ja izrekuva sudot vo ramkite na vidovite<br />

na kazni odnosno sankcii, Sudot oceni deka osporenata odredba<br />

ne e vo soglasnost so napred navedenite odredbi od Ustavot.<br />

So institutot amnestija, soglasno ~l. 113 od Krivi~niot zakonik,<br />

me|u drugite pogodnosti za amnestiranite lica, mo`e da se opredeli<br />

i osloboduvawe od gonewe, bri{ewe na osudata i ukinuvawe na<br />

pravnata posledica na osudata. Ottuka, Sudot smeta deka so ovoj del od<br />

osporenata odredba se doveduva vo pra{awe pravnata sigurnost na gra-<br />

|anite, a vo situacija koga kandidatot za finansiski policaec ja ostvaril<br />

konkretna pogodnost so aktot za amnestija. Pri vakva sostojba,<br />

so osporenata odredba, e ostaveno na rabotodavecot da ceni dali liceto<br />

gi ispolnuva posebnite uslovi za da mo`e da se vraboti na rabotnoto<br />

mesto finansiski policaec.<br />

Pritoa, Sudot ne e na stanovi{te za isklu~uvawe na vakiot poseben<br />

uslov za vrabotuvawe od predvidenite posebni uslovite vo Zakonot<br />

za finansiska policija, no spored ustavniot koncept, takov uslov<br />

mo`e da egzistira samo za konkretno definirani krivi~ni dela, za to-<br />

~no opredelen vremenski period i koga so pravosilna sudska presuda e<br />

izre~ena zabrana za steknuvawe na opredeleni prava, vo koi bi pripadnalo<br />

i pravoto osudenoto lice da se vraboti kako finansiski policaec.<br />

Sekako, bi trebalo da stane zbor za takvi krivi~ni dela koi po<br />

zakonskoto bitie predvideno vo Krivi~niot zakonik i drugi zakoni,<br />

ostavaat prostor za somnenie vo objektivnoto i sovesno vr{ewe na<br />

profesijata finansiski policaec, a za periodot dodeka trae pravnata<br />

posledica na osudata.<br />

27. So Odluka U. br. 190/2002 od 30. 04. 2003, Sudot go ukina ~l.<br />

69 vo podnaslovot "Zabrana za vr{ewe funkcii i dol`nosti," od Za-<br />

1105

konot za spre~uvawe na korupcijata ("SV RM," 28/2002), spored koj:<br />

"liceto koe so pravosilna sudska presuda e osudeno za korupcija, ne<br />

mo`e da vr{i funkcija i dol`nosti na izbran ili imenuvan funkcioner,<br />

slu`beno lice ili odgovorno lice vo javno preprijatie, vo<br />

rok od pet godini od denot na pravosilnosta na presudata."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. So osporeniot ~l. 69 od Zakonot<br />

zakonodavecot predvidel pravna posledica zabrana na vr{ewe na<br />

odredena dejnost i go opredelil rokot na zabrnata, za lice koe so pravosilna<br />

sudska presuda bilo osudeno za korupcija, koj e pet godini i<br />

nastapuva od denot na pravosilnosta na presudata, a ne od denot na izdr`anata,<br />

prostenata ili zastarenata kazna.<br />

Imeno, so osporeniot ~len po sila na samiot zakon nastapuva<br />

pravnata posledica kako ograni~uva~ki faktor liceto koe bilo osudeno<br />

za korupcija so pravosilna sudska presuda, da ne mo`e vo rok od<br />

pet godini da vr{i funkcii vo javno pretprijatie, nezavisno od faktot<br />

dali takva pravna posledica voop{to e izre~ena od strana na sudot<br />

so pravosilnata sudska odluka za toa lice, ili, pak, nezavisno od<br />

rokot i vremetraeweto na posledicata koja Sudot ja utvrdil vo samata<br />

sudska odluka.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4, ~l. 13. st. 1<br />

~l. 14. st. 1, ~l. 32 st. 1 i 2, ~l. 54 st. 1 i ~l. 98 st. 2 od Ustavot, a imaj}i<br />

ja predvid sodr`inata na osporenata odredba od Zakonot, spored koja<br />

osuduvanosta na gra|aninot za oddelno krivi~no delo na korupcija, e<br />

ograni~uva~ki faktor liceto da vr{i funkcija vo javno pretprijatie,<br />

po sila na samiot zakon, a ne kako posledica od konkretna zabrana za<br />

vr{ewe na takva dejnost {to ja izrekol sudot so pravosilna sudska<br />

odluka, spored Sudot toa e povreda na ustavniot princip na zakonitost<br />

vo kaznuvaweto i se ograni~uva pravoto na rabota i u~estvo vo<br />

vr{ewe na javna funkcija.<br />

Imeno, pravnite posledici od osudata ne mo`at da nastapuvaat<br />

avtomatski po sila na zakon, tuku tie nastapuvaaat samo so pravosilna<br />

sudska odluka. Kaznenopravniot odnos se iscrpuva na relacija na kaznivo<br />

delo i sudski izre~ena kazna za negoviot storitel i natamo{ni<br />

posledici od negovoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi<br />

se sostojat vo ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni,<br />

osven ako toa ne e izre~no utvrdeno so Ustavot.<br />

So ogled na toa, Sudot utvrdi deka postoi ustavna neusoglasenost<br />

na podnaslovot "Zabrana za vr{ewe funkcii i dol`nosti" i ~l.<br />

69 od Zakonot so napred navedenite odredbi od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

b) Odluki na aktuelniot sostav na Ustavniot sud<br />

28. So Odluka U. br. 98/2003 od 17. 12. 2003, Sudot go ukina ~l. 48<br />

st. 1 t. 4 i 6, spored koj: "Raboten odnos vo Ministerstvoto mo`e da<br />

1106

zasnova lice koe pokraj op{tite uslovi go ispolnuva i posebniot<br />

uslov: da bide dostojno za rabota vo Ministerstvoto, odnosno da u`iva<br />

ugled i so dosega{niot na~in na `ivot, odnesuvawe i rabota da garantira<br />

deka sovesno i ~esno }e gi izvr{uva doverenite raboti i zada~i,<br />

da ne bide povrzano so aktivnosti okolu izvr{uvaweto na krivi~ni<br />

dela ili prekr{oci so elementi na nasilstvo ili drugi kaznivi dela<br />

{to go pravat nedostoen za rabota vo Ministerstvoto," od Zakonot za<br />

vnatre{ni raboti ("SV RM," 19/1995, 55/1997, 38/2002 i 33/2003).<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Spored ~l. 8 od Evropskata<br />

Konvencija za za{tita na ~ovekovite prava i osnovni slobodi sekoj<br />

~ovek ima pravo na po~ituvawe na negoviot privaten i semeen `ivot,<br />

domot i prepiskata. Javnata vlast ne smee da se me{a vo ostvaruvaweto<br />

na ova pravo, osven ako toa me{awe e predvideno so zakon, i ako pretstavuva<br />

merka koja e vo interes na dr`avata i javnata bezbednost, ekonomskata<br />

blagosostojba na zemjata, za{tita na zdravjeto i moralot ili<br />

za{titata na pravata i slobodite na drugite, vo edno demokratsko<br />

op{testvo.<br />

Spored ~l. 17 od Me|unarodniot pakt za gra|anski i politi~ki<br />

prava nikoj ne mo`e da bide izlo`en na samovolno i nezakonsko me-<br />

{awe vo negoviot privaten `ivot, semejstvo, stan ili prepiski, nitu<br />

na protivzakoniti napadi na negovata ~est i ugled. Sekoj ima pravo na<br />

zakonska za{tita protiv takvoto me{awe ili napad.<br />

Spored ~l. 1 od Univerzalnata deklaracija za pravata na ~ovekot<br />

site ~ove~ki su{testva se ra|aat slobodni i ednakvi vo dostoinstvoto<br />

i pravata. Vo ~l. 12 od navedenata deklaracija, pak, e predvideno<br />

deka nikoj nema da bide izlo`en na proizvolno vme{uvawe vo<br />

privatniot `ivot, semejstvoto, domot i prepiskata, nitu pak na napadi<br />

vrz negovata ~est i ugled. Sekoj ima pravo na pravna za{tita od takvoto<br />

vme{uvawe ili napadi.<br />

Od ~l. 8 st. 1 al. 1 i 3, ~l. 25, ~l. 51, i ~l. 54 st. 1 od Ustavot, a<br />

posebno ~l. 25 od Ustavot na Republika Makedonija, kako i navedenite<br />

me|unarodni konvencii, proizleguva deka na sekoj gra|anin mu se garantira<br />

po~ituvawe i za{tita na privatnosta.<br />

Po~ituvaweto na li~niot `ivot na gra|aninot e osnova za zabrana<br />

koj i da e da se me{a vo li~noto odnesuvawe na ~ovekot i vo negovoto<br />

opredeluvawe, odnosno li~niot `ivot e privatna rabota na ~ovekot<br />

vo koja nikoj ne mo`e da se me{a, osven vo slu~ai koga izrazuvaweto<br />

na li~nosta i odnesuvaweto na li~nosta gi doveduva vo pra{awe<br />

op{toprifatenite normi vo op{testvoto. Sli~ni karakteristiki<br />

ima i privatnosta na semejniot `ivot, a toa zna~i deka nikoj nema pravo<br />

da se me{a vo odnosite vo semejstvoto, me|u bra~nite drugari me|u<br />

roditelite i decata, na~inot na `iveewe, semejniot red i drugo.<br />

Po~ituvaweto na dostoinstvoto i ugledot na gra|aninot vo<br />

sebe ne ja sodr`i samo obvrskata lu|eto vo me|usebnite odnosi da se<br />

po~ituvaat, tuku ja inkorporira i ulogata na dr`avata koja treba da<br />

1107

garantira za{tita na privatnosta poa|aj}i od faktot {to so samoto<br />

toa {to se raboti za ~ove~ko su{testvo so nego treba da se postapuva<br />

so uva`uvawe na negovoto dostoinstvo i ugled.<br />

Poa|aj}i od faktot deka principot na vladeeweto na pravoto e<br />

temelna vrednost na ustavniot poredok na Republika Makedonija, pod<br />

{to treba da se podrazbere dominacija na objektivizirana pravna norma,<br />

Sudot oceni deka nu`no mora da se utvrdat objektivni fakti povrzani<br />

so ostvaruvawe na nekoe pravo odnosno pravoto na rabota. Imeno,<br />

Sudot oceni deka osporenata odredba ne sodr`i objektivizirani merila<br />

koj e, a koj ne e dostoen da raboti vo Ministerstvoto za vnatre-<br />

{ni raboti, koe povedenie go pravi ~ovekot nedostoen, koi se kriteriumite<br />

koi treba da bidat opredeleni deka edno lice cel `ivot }e se<br />

odnesuva taka kako {to se odnesuvalo dotoga{, kako i toa {to gi pravi<br />

ovie kriteriumi sigurni.<br />

Spored toa, a trgnuvaj}i od analizata na sodr`inata na navedenite<br />

ustavni odredbi, odredbite od me|unarodnite konvencii koi se vo<br />

pravniot poredok na Republika Makedonija, a imaj}i ja predvid sodr`inata<br />

na ~l. 48 st. 1, spored koja za zasnovawe na raboten odnos vo<br />

Ministerstvoto za vnatre{ni raboti se utvrdeni posebni okolnosti<br />

kako {to se dostoinstvoto (~esta i ugledot), sovesnosta i ~esnosta,<br />

Sudot oceni deka takvata odredba e nejasna, nedovolno definirana i<br />

opredeliva, taka {to vo otsustvo na precizni i jasni kriteriumi taa<br />

sozdava prostor za arbitrernost {to go doveduva vo pra{awe na~eloto<br />

na vladeewe na pravoto.<br />

So ogled na navedenoto, Sudot oceni deka so predvidenite okolnosti<br />

se zadira vo privatnosta na li~nosta i za{titata, odnosno<br />

pravnite sredstva za za{tita na privatnosta.<br />

Za{titata na privatnosta i po~ituvawe na ~esta i ugledot doa-<br />

|aat do izraz i vo slu~aj koga edno lice bilo osudeno za krivi~no delo,<br />

a ja izdr`alo kaznata, merkata na bezbednost i pravnite posledici od<br />

osudata, odnosno koga liceto bilo rehabilitirano.<br />

Od druga strana, pak, imaj}i go predvid iznesenoto, Sudot smeta<br />

deka so zakonskata formulacija od ~l. 48 st. 1 t. 4 vo delot "da ne bide<br />

povrzano so aktivnosti okolu izvr{uvawe na krivi~ni dela {to go<br />

pravat nedostoen za rabota vo Ministerstvoto" se doveduva vo pra{awe<br />

principot na prezumpcija na nevinost.<br />

Imeno, spored ~l. 13 st. 1 od Ustavot, liceto obvineto za kaznivo<br />

delo }e se smeta za nevino se dodeka negovata vina ne bide utvrdena<br />

so pravosilna sudska odluka.<br />

Spored ~l. 14 st. 1 od Ustavot, nikoj ne mo`e da bide kaznet za<br />

delo koe pred da bide storeno ne bilo utvrdeno so zakon ili so drug<br />

propis kako kaznivo delo i za koe ne bila predvidena kazna.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite ustavni odredbi, sodr`inata na<br />

~l. 48 st. 1 t. 4 vo navedeniot del, Sudot oceni deka samite aktivnosti<br />

okolu izvr{uvaweto na krivi~no delo ili prekr{ok so elementi na<br />

1108

nasilstvo ne mo`e da pretstavuva osnov toa odnesuvawe da bide odnapred<br />

sankcionirano bez pravosilna sudska presuda i toa odnesuvawe da<br />

bide pre~ka za zasnovawe na raboten odnos.<br />

Spored misleweto na Sudot, navedenata zakonska formulacija<br />

sozdava osnov za pravna nesigurnost kako element na principot na vladeeweto<br />

na pravoto i naru{uvawe na ustavnoto na~elo na prezumpcija<br />

na nevinost, principot na zakonitost vo kaznuvaweto, a so toa se ograni~uva<br />

i pravoto na rabota, poradi {to taa ne e vo soglasnost so<br />

Ustavot.<br />

29. So Odluka U. br. 108/2003 od 11. 02. 2004, Sudot go ukina ~l.<br />

29 st. 3 od Zakonot za radiodifuznata dejnost ("SV RM, 20/1997 i<br />

70/2003), spored koj: "Mandatot na ~lenovite na Sovetot za vremeto za<br />

koe se izbrani mo`e da im prestane ako se osudeni za krivi~no delo za<br />

koe e propi{ana kazna zatvor vo traewe najmalku od {est meseci ili<br />

ako se osudeni za krivi~no delo ili drugo delo {to gi pravi nedostojni<br />

za vr{ewe na funkcijata."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Imaj}i gi predvid ~l. 8 st. 1<br />

al. 3, ~l. 9, ~l. 13. st. 1 ~l. 14. st. 1, ~l. 51 i ~l. 54 st. 1 od Ustavot, kako<br />

i sodr`inata na osporenata zakonska odredba, Sudot utvrdi deka vo<br />

konkretniot slu~aj stanuva zbor za ograni~uvawe na pravata na gra|anite<br />

kako posledica od osuda za krivi~no i drugo kaznivo delo koja nastapuva<br />

po sila na zakon.<br />

Zatoa, pri ocenuvaweto na ustavnosta na osporenata zakonska<br />

odredba kako prvenstven kriterium se imaa predvid dvata principi na<br />

kaznenopravniot odnos utvrdeni vo ~l. 13 st. 1 i 14 st. 1 od Ustavot, a<br />

toa se, prvo, deka kaznata mo`e da se izre~e samo so sudska odluka i<br />

vtoro, deka za izvr{eno kaznivo delo na storitelot mo`e da mu se<br />

izre~e kazna {to kako takva e utvrdena so zakon ili drug propis. Toa,<br />

so drugi zborovi zna~i deka soglasno navedenite ustavni odredbi kaznenopravniot<br />

odnos se iscrpuva na relacijata kaznivo delo i sudski<br />

izre~ena kazna za storitelot i deka natamo{ni posledici od negovoto<br />

izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo ograni-<br />

~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa ne e<br />

izre~no utvrdeno so Ustavot, soglasno ~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

Ottuka, ako se ima predvid deka so osporenata zakonska odredba<br />

se vr{i ograni~uvawe na pravoto na ~len na Sovetot za radiodifuzijata<br />

da ja vr{i ovaa funkcija do istekot na mandatot za koj e izbran<br />

samo poradi toa {to e osuden za krivi~no ili drugo delo, za Sudot ne e<br />

sporno deka ova ograni~uvawe ne e posledica {to proizleguva od izvr{uvaweto<br />

na pravosilno izre~enata krivi~na ili druga sankcija,<br />

odnosno kazna, tuku pretstavuva dopolnitelna posledica {to gra|anite<br />

ja trpat po osnov na osuduvanosta, a koja nastapuva po sila na Zakonot.<br />

Vakvoto ograni~uvawe ne samo {to nema ustavna, tuku nema ni zakonska<br />

osnova.<br />

1109

Osven {to se vr{i ograni~uvawe na pravata na gra|anite bez da<br />

ima za toa ustavna osnova, vo osporenata zakonska odredba ne se konkretno<br />

utvrdeni nitu krivi~nite i drugite kaznivi dela, ni izre~enata<br />

kazna za niv, {to go pravat ~lenot na Sovetot za radiodifuzija nedostoen<br />

za vr{ewe na ovaa funkcija. Ovoj nedostatok na osporenata odredba,<br />

spored misleweto na Sudot, dozvoluva potpolna diskrecija pri<br />

odlu~uvaweto za ova pra{awe pri {to poedinecot ne e za{titen od samovolno<br />

popre~uvawe da ja vr{i funkcijata - ~len na Sovetot duri i<br />

vo slu~ai koga krivi~noto ili drugoto kaznivo delo ne e vo nikakva<br />

vrska so ovaa funkcija. Zatoa, Sudot smeta deka formulacijata na<br />

osporenata zakonska odredba e nedovolno precizna i jasna i kako takva<br />

ne obezbeduva pravna sigurnost na gra|anite, kako eden od elementite<br />

na principot na vladeeweto na pravoto.<br />

Poradi toa, Sudot oceni deka osporeniot del na ~l. 29 st. 3 od<br />

Zakonot ne e vo soglasnost so napred navedenite ~lenovi od Ustavot.<br />

30. So Oduka U. br. 32/2004 od 6. 10. 2004, Sudot go ukina ~l. 66<br />

st. 2, al. 6, 7, 8 i 9 od Statutot na Advokatskata komora na Republika<br />

Makedonija ("SV RM," br. 97/2002), spored koj: "<br />

Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~l. 66 st. 1 od Statutot<br />

na Advokatskata komora na Republika Makedonija, baraweto za priem<br />

se dostavuva do Komisijata za priem, a spored st. 2, kon baraweto se<br />

prilo`uvaat: kratka biografija, dokaz za zavr{en praven fakultet,<br />

dokaz za polo`en pravosuden ispit, uverenie za dr`avjanstvo,<br />

uverenie deka ne e odzemena delovna sposobnost, uverenie deka ne se<br />

vodi krivi~na postapka, dokaz deka ne e vo raboten odnos, dokaz deka<br />

ne mu e izre~ena merka na bezbednost zabrana za vr{ewe na profesija<br />

ili dejnost, mislewe od rabotodavecot i od osnovnata advokatska zaednica.<br />

Od analizata na odredbite od ~l. 66 st. 2 al. 6, 7, 8 i 9 od Statutot<br />

na Advokatskata komora proizleguva deka pravoto na vr{ewe na<br />

advokatskata dejnost, koe se steknuva so upisot vo Imenikot na advokatite<br />

i so dobivawe na licenca za rabota od strana na Advokatskata<br />

komora, mo`e da se ostvari ako vo postapkata za priem na advokati kandidatite<br />

gi ispolnuvaat uslovite propi{ani so zakon.<br />

Imeno, toa se op{tite uslovi koi va`at za zasnovawe raboten<br />

odnos vo organite na dr`avnata uprava soglasno Zakonot za dr`avnite<br />

slu`benici i posebnite uslovi propi{ani so Zakonot za advokatura.<br />

Ottuka, nesporno e deka so statutarnite odredbi mo`e da bide<br />

ureden na~inot na pribirawe na podatoci za ispolnuvawe na zakonski<br />

utvrdenite uslovi vrz osnova na koi kandidatot se steknuva so pravo<br />

da vr{i advokatska dejnost, no so Statutot ne mo`e da se utvrduvaat<br />

novi uslovi koi ne se predvideni so zakon, nitu da se baraat podatoci<br />

koi gra|anite spored zakon ne se dol`ni da gi dostavuvaat.<br />

1110

a) Vo odnos na osporenata al. 7 od ~l. 66 st. 2 od Statutot, spored<br />

koja kon baraweto za priem vo advokati treba da se dostavi dokaz<br />

deka liceto ne e vo raboten odnos, Sudot utvrdi deka so Statutot e<br />

propi{ana obvrska koja ne proizleguva od uslovite za priem vo advokati<br />

utvrdeni vo navedenite odredbi od Zakonot za advokatura i Zakonot<br />

za dr`avnite slu`benici. Imeno, so zakon ne e regulirano deka<br />

isklu~ivo lica koi ne se vo raboten odnos mo`at da baraat priem vo<br />

advokati i deka dostapnosta za vr{ewe na advokatskata dejnost vo postapkata<br />

za priem na advokati e rezervirana samo za nevraboteni lica.<br />

So odredbite od Zakonot za advokatura od koi proizleguva deka vr{eweto<br />

na advokatskata dejnost e nespoiva so vr{eweto na druga dejnost,<br />

e zakonska obvrska za licata koi ve}e se advokati, me|utoa toa ne pretstavuva<br />

osnova za utvrduvawe na uslov so osporenata alineja od navedeniot<br />

~len od Statutot deka vo samata postapka kon baraweto za priem<br />

vo advokati treba da se dostavi dokaz deka liceto ne e vo raboten<br />

odnos.<br />

So ogled na iznesenoto Sudot utvrdi deka odredbata od ~l. 66<br />

st. 2 al. 7 od Statutot ne e vo soglasnost so ~l. 32 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

b) Poa|aj}i od navodite vo inicijativata so koi se osporuva al.<br />

8 od navedeniot ~l. od Statutot, spored koja kon baraweto za priem liceto<br />

treba da dostavi dokaz deka ne mu e izre~ena merka na bezbednost<br />

zabrana na vr{ewe na profesija ili dejnost, Sudot vo analizata na<br />

osporenata statutarna odredba pokraj iznesenite ustavni i zakonski<br />

normi gi ima{e predvid i odredbite od Krivi~niot zakonik ("SV<br />

RM," br. 37/1996, 80/1999, 4/2002, 43/2003 i 19/2004).<br />

Soglasno ~l. 62 st. 3 od ovoj zakonik, so odlukata za izrekuvawe<br />

na merkite na bezbednost, sudot mo`e da odredi privremena zabrana na<br />

vr{ewe profesija, dejnost ili dol`nost, ili zabrana na upravuvawe<br />

so motorno vozilo, koi traat dodeka trae primenata na merkite. Odlukata<br />

na sudot se dostavuva do nadle`niot organ ili pravnoto lice vo<br />

koe storitelot e vraboten, do registarskiot sud ili do organot koj e<br />

nadle`en za vr{ewe na nadzor nad sproveduvaweto na zabranata na<br />

upravuvawe so motorno vozilo.<br />

Spored ~l. 106 st. 4 od Krivi~niot zakonik, podatocite od kaznenata<br />

evidencija mo`at na obrazlo`eno barawe da im se dadat na<br />

dr`avnite organi, pravni ili fizi~ki lica ako u{te traat opredeleni<br />

pravni posledici od osudata ili kazni {to se sostojat vo zabrani<br />

ili ako postoi opravdan interes zasnovan vrz zakon. So odredbata od<br />

sta. 5 na ovoj ~len e utvrdeno deka nikoj nema pravo da bara od gra|anite<br />

da podnesuvaat dokazi za svojata osuduvanost ili neosuduvanost.<br />

Vrz osnova na iznesenite zakonski odredbi proizleguva deka i<br />

vo odnos na krivi~nata sankcija {to se sostoi od privremena zabrana<br />

za vr{ewe na odredena profesija, dejnost ili dol`nost, nikoj nema<br />

pravo da bara od gra|anite da podnesuvaat dokazi za svojata osuduva-<br />

1111

nost ili neosuduvanost, imaj}i predvid deka spored ~l. 62 st. 3 od<br />

Krivi~niot zakonik, odlukata so koja e izre~ena navedenata sankcija<br />

od strana na sudot e predvideno da se dostavuva do nadle`nite organi i<br />

pravni lica.<br />

So ogled na toa, Sudot utvrdi deka navedenata statutarna odredba<br />

ne e vo soglasnost so ~l. 106 st. 5 od Krivi~niot zakonik.<br />

v) Vo odnos na odredbata vo osporenata al. 9 od ~l. 66 st. 2 od<br />

Statutot, spored koja kon baraweto za priem vo advokati e potrebno<br />

liceto da dostavi mislewe od rabotodavecot i od osnovnata advokatska<br />

zaednica, Sudot oceni deka predvidenata obvrska e direktno uredena<br />

so Statutot, bidej}i od Zakonot za advokaturata i od Zakonot za<br />

dr`avnite slu`benici so koi se regulirani uslovite za priem vo advokati,<br />

takva obvrska ne proizleguva i takov uslov konkretno ne e predviden,<br />

poradi {to osporenata odredba nema zakonski osnov.<br />

g) Vo tekot na analizata na osporenite odredbi od Statutot na<br />

Advokatskata komora na Republika Makedonija Sudot i pokraj toa<br />

{to ne e osporena so inicijativata, isto taka go postavi pra{aweto za<br />

ustavnosta na odredbata vo al. 6 od ~l. 66 st. 2 od Statutot. Imeno, so<br />

ovaa odredba od Statutot e predvideno liceto kon baraweto za priem<br />

vo advokati da prilo`i "uverenie deka ne se vodi krivi~na postapka."<br />

Spored ~l. 13 st. 1 od Ustavot na Republika Makedonija, liceto<br />

obvineto za kaznivo deloć}e se smeta za nevino se dodeka negovata<br />

vina ne bide utvrdena so pravosilna sudska odluka.<br />

So ogled na iznesenoto spored Sudot, so odredbata vo al. 6 od<br />

navedeniot ~l. od Statutot, so koja se bara za priem vo advokati licata<br />

da dostavuvaat uverenija deka protiv niv ne se vodat krivi~ni postapki,<br />

se vr{i ograni~uvawe na pravata na gra|anite i povreda na<br />

prezumcijata na nevinost {to ne e dopu{teno spored opredelbite vo<br />

Ustavot.<br />

31. So Odluka U. br. 87/2005 od 7. 12. 2005, Sudot go ukina ~l. 1<br />

vo delot "i odzemawe," na Glava VI "Odzemawe na odlikuvawata i priznanijata"<br />

i ~l. 27 i 28 od Zakonot za odlikuvawa i priznanija na<br />

Republika Makedonija ("SV RM," br. 48/2002).<br />

Sudot na sednicata utvrdi deka Zakonot za odlikuvawa i priznanija<br />

na Republika Makedonija vo ~l. 1 opredelil deka so nego se utvrduvaat<br />

odlikuvawata i priznanijata na Republika Makedonija i se<br />

ureduva postapkata za nivno dodeluvawe i odzemawe, pravata i dol`nostite<br />

na nositelite na odlikuvawata i priznanijata, kako i drugi<br />

pra{awa od zna~ewe za odlikuvawata i priznanijata.<br />

Vo Glava VI od Zakonot, koja glasi "Odzemawe na odlikuvawata<br />

i priznanijata" se pomesteni odredbite od ~l. 27 i 28.<br />

Spored ~l. 27 st. 1 od ovoj zakon, odlikuvawata i priznanijata<br />

dodeleni na stranski dr`avjani, organizacii i misii mo`at da bidat<br />

povle~eni vo slu~aj koga nivnite nositeli }e postapat sprotivno na<br />

1112

odredbite na zakonite na Republika Makedonija i me|unarodnite<br />

akti."<br />

Vo st. 2 od ovoj ~len e opredeleno deka odlikuvawata i priznanijata<br />

se odzemaat so odluka na pretsedatelot na Republika Makedonija,<br />

a vrz osnova na prethodno izvestuvawe i predlog na ministerot za<br />

nadvore{ni raboti.<br />

Spored ~l. 28 st. 1 od ovoj zakon, po odzemaweto na odlikuvaweto<br />

ili priznanieto i po potpi{uvaweto na odlukata za odzemawe od<br />

pretsedatelot na Republika Makedonija, odlukata za odzemenoto odlikuvawe<br />

ili priznanie se bri{e od evidencijata {to se vodi vo Kabinetot<br />

na pretsedatelot na Republika Makedonija.<br />

Vo st. 2 od ovoj ~len e predvideno deka so ~inot na bri{eweto<br />

od evidencija za dodelenoto priznanie ili odlikuvawe, }e se smeta<br />

deka takvite odlikuvawa ili priznanija voop{to i ne bile dodeleni.<br />

Sudot utvrdi deka Zakonot za odlikuvawata i priznanijata na<br />

Republika Makedonija vo ~l. 2 i ~l. 3 opredelil deka odlikuvawata i<br />

priznanijata na Republika Makedonija se simboli na priznanie, {to<br />

se dodeluvaat za raboti i dela {to zaslu`uvaat op{to priznanie, po-<br />

`rtvuvanost i istaknuvawe za vreme na mir ili vojna. Niv gi dodeluva<br />

i vra~uva li~no pretsedatelot na Republikata, a po isklu~ok pretsedatelot<br />

mo`e da opredeli i drugo lice {to }e go vra~i odlikuvaweto<br />

ili priznanieto.<br />

Odlikuvawata i priznanijata na Republika Makedonija, spored<br />

Zakonot, se dodeluvaat na gra|ani na Republika Makedonija, na pravni<br />

lica, dr`avni organi, ustanovi, vladini i nevladini organizacii, na<br />

edinici, komandi, {tabovi i ustanovi na vooru`enite sili na Republika<br />

Makedonija, na edinici na policijata na Ministerstvoto za vnatre{ni<br />

raboti i na pripadnicite na Armijata na Republika Makedonija.<br />

Spored ~l. 8 od Zakonot, odlikuvawata i priznanijata mo`at da<br />

se dodelat i na stranski dr`avnici - diplomati, stranski fizi~ki i<br />

pravni lica, me|unarodni organizacii i drugi asocijacii.<br />

Glava VI od Zakonot za odlikuvawa i priznanija, koja glasi:<br />

"Odzemawe na odlikuvawata i priznanijata" ja so~inuvaat odredbite<br />

od ~l. 27 i ~l. 28 i od analizata na sodr`inata na ovie odredbi Sudot<br />

utvrdi deka opredelbata na zakonodavecot e so Zakonot da go uredi<br />

odzemaweto na odlikuvawata i priznanijata koe se odnesuva samo na<br />

stranskite dr`avjani, organizacii i misii. Toa go reguliral na na~in<br />

{to vo ~l. 27 od Zakonot predvidel deka na ovie subjekti }e im bidat<br />

povle~eni odlikuvawata i priznanijata vo slu~aj koga nivnite nositeli<br />

}e postapat sprotivno na odredbite na zakonite na Republika<br />

Makedonija, i odzemaweto se vr{i so odluka od strana na pretsedatelot<br />

na Republika Makedonija vrz osnova na prethodno izvestuvawe i<br />

predlog na ministerot za nadvore{ni raboti. So ~l. 28 e uredeno deka<br />

kako posledica na odzemaweto, dodelenite odlikuvawa i priznanija se<br />

1113

i{at od evidencijata {to se vodi vo Kabinetot na pretsedatelot na<br />

Republika Makedonija i }e se smeta deka takvite odlikuvawa i priznanija<br />

voop{to ne bile dodeleni.<br />

Spored Sudot, so navedenite zakonski odredbi, vsu{nost, se<br />

utvrduva zakonski osnov po koj dodelenite odlikuvawa i priznanija<br />

mo`ele, spored zakonot, da bidat povle~eni, odnosno odzemeni od nivnite<br />

nositeli - stranski dr`avjani, organizacii i misii, pod uslov<br />

ako nositelite, spored konstatacijata na ministerot za nadvore{ni<br />

raboti, postapuvale sprotivno na odredbi od zakonite vo Republika<br />

Makedonija. Imeno, pretsedatelot na Republika Makedonija po prethodno<br />

izvestuvawe i predlog na ministerot mo`el da donese odluka za<br />

odzemawe (povlekuvawe) na odlikuvawa i priznanija na nositelite.<br />

So osporenite zakonski odredbi se dava ovlastuvawe ve}e dadenoto<br />

odlikuvawe i priznanie na nositelot da mo`e da mu bide odzemeno<br />

vrz osnova na procena i predlog na organi na izvr{nata vlast<br />

deka nositelot nezakonito dejstvuval i postapuval.<br />

So ogled na toa {to so osporenite zakonski odredbi se dava<br />

ovlastuvawe da se odzemaat steknati prava vrz osnova na mislewe na<br />

organi na izvr{nata vlast deka postojat nezakoniti postapuvawa i<br />

odnesuvawa na nositelite na tie prava, bez utvrdena vina i kazna sprema<br />

niv so pravosilna sudska odluka, a i poradi toa {to ovlastuvaweto<br />

na ovoj na~in zna~i arbitretnost na izvr{nata vlast za materija od<br />

sudska nadle`nost i mo`nost od neednakov tretman kon subjektite,<br />

kako i poradi toa {to so ~l. 84 od Ustavot, na pretsedatelot na Republika<br />

Makedonija decidno mu se dava ovlastuvawe da dodeluva odlikuvawa<br />

i priznanija i vo tie ramki so zakonot mo`at da se ureduvaat<br />

pravata i obvrskite koi se odnesuvaat za dodeluvaweto na odlikuvawata<br />

i priznanijata, Sudot utvrdi deka osporenite odredbi od Zakonot<br />

se vo sprotivnost so iznesenite odredbi od Ustavot.<br />

32. So Odluka U. br. 95/2005 od 29. 03. 2006, Sudot go ukina ~l. 32<br />

st. 1 t. 7, spored koj: "za izvr{itel mo`e da bide imenuvano lice koe,<br />

me|u drugite uslovi, go ispolnuva uslovot da ne e krivi~no osuduvano<br />

i protiv nego da ne se vodi krivi~na postapka, i ~l. 62 st. 1 t. g),<br />

spored koj: "funkcijata na izvr{itelot mu prestanuva ako bide osuden<br />

za krivi~no delo," od Zakonot za izvr{uvawe (“SV RM," br. 35/2005).<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Trgnuvaj}i od ~l. 8 st. 1 al. 1 i<br />

3, ~l. 9, ~l. 13 st. 1, ~l. 14 st. 1, ~l. 23, ~l. 32 st. 1 i 2, ~l. 51 st. 1 i ~l. 54<br />

st. 1 od Ustavot i odredbite od Zakonot za izvr{uvawe i razgleduvaj}i<br />

gi osporenite ~l. 32 st. 1 t. 7 i 62 st. 1 t. g) od ovoj zakon od aspekt na<br />

pri~inite navedeni vo inicijativata, Sudot smeta deka tie ne se vo soglasnost<br />

so ustavnoto na~elo na vladeewe na pravoto, kako i na~elata<br />

na prezumpcija na nevinost i zakonitost vo propi{uvaweto i izrekuvaweto<br />

na krivi~nite sankcii utvrdeni so ~l. 13 st. 1 i ~l. 14 st. 1 od<br />

Ustavot.<br />

1114

Imeno, nesporno e deka so spomenatite odredbi od Zakonot za<br />

izvr{uvawe se propi{uvaat pravni posledici od osuda za krivi~no<br />

delo vo vid na zabrana na steknuvawe na opredeleno pravo (vo slu~ajot<br />

so osporeniot ~l. 32 st. 1 t. 7 - zabrana za imenuvawe na javna funkcija),<br />

odnosno pravna posledica {to se sostoi vo gubewe na ve}e steknato<br />

pravo (vo slu~ajot so osporeniot ~l. 62 st. 1 t. g) - prestanok na<br />

funkcijata izvr{itel), poradi osuda za krivi~no delo.<br />

Ocenuvaj}i gi osporenite odredbi od aspekt na principot na<br />

vladeeweto na pravoto {to e temelna vrednost na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija, Sudot smeta deka poradi nivnata nepreciznost<br />

tie ne se vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

Ova od pri~ina {to vo dvete osporeni odredbi ne se navedeni<br />

nitu krivi~nite dela, nitu pak izre~enite sankcii {to vo konkreten<br />

slu~aj bi pretstavuvale pre~ka edno lice da bide imenuvano za izvr{-<br />

itel, odnosno poradi koi na imenuvaniot izvr{itel bi mu prestanala<br />

funkcijata. Toa zna~i deka vo slu~ajot so odredbata od ~l. 32 st. 1 t. 7)<br />

vo delot “da ne e krivi~no osuduvan” zabranata edno lice da bide imenuvano<br />

za izvr{itel e generalna, odnosno taa se odnesuva na osuda za<br />

koe bilo krivi~no delo, nezavisno od negovata priroda ili te`ina,<br />

kako i na sekoja izre~ena sankcija nezavisno od nejziniot vid i visina.<br />

Od formulacijata na osporenata odredba na ~l. 62 st. 1 t. g, isto<br />

taka, proizleguva deka osudata za koe bilo krivi~no delo, na koja bilo<br />

krivi~na sankcija e pri~ina za prestanok na funkcijata izvr{itel.<br />

Ovie nepreciznosti na osporenite odredbi, spored Sudot, go<br />

ograni~uvaat pravoto edno lice da bide imenuvano za izvr{itel, odnosno<br />

pravoto da ja vr{i funkcijata izvr{itel duri i vo slu~ai koga<br />

krivi~noto delo za koe liceto e osudeno ne e vo nikakva vrska so ovaa<br />

funkcija. Od ovie pri~ini, Sudot utvrdi deka formulaciite na osporenite<br />

zakonski odredbi se nedovolno precizni i jasni i kako takvi ne<br />

obezbeduvaat pravna sigurnost na gra|anite, kako eden od elementite<br />

na principot na vladeeweto na pravoto.<br />

Spored Sudot, poradi nivnata nepreciznost, osporenite odredbi<br />

ne se vo soglasnost i so ~l. 13 st. 1 i ~l. 14 st. 1 od Ustavot. Imeno,<br />

nedostatokot vo dvete odredbi na kvalifikacijata "pravosilna" osuda,<br />

pretstavuva direktna povreda na ustavnoto na~elo na prezumpcija<br />

na nevinost, bidej}i doveduva do toa liceto da se smeta za vinovno<br />

pred negovata vina da bide utvrdena so pravosilna sudska odluka. Pokraj<br />

toa, spored Sudot, pravnite posledici od osudata ne mo`at da<br />

nastapuvaat avtomatski po sila na zakon, tuku toa mo`e da se pravi<br />

samo so pravosilna sudska odluka.<br />

Pritoa, Sudot go ima{e predvid noviot sistem na izvr{uvawe<br />

na sudskite odluki vospostaven so Zakonot za izvr{uvawe, spored koj<br />

ovaa nadle`nost preminuva od dr`aven organ - sudot, na fizi~ki lica<br />

- izvr{iteli, koj nu`no nalaga so zakon jasno i precizno da se uredi<br />

1115

statusot, odnosno pravata, obvrskite i odgovornostite na izvr{itelite<br />

kako nositeli na javni ovlastuvawa, vklu~uvaj}i gi i uslovite potrebni<br />

za vr{ewe i prestanok na ovaa funkcija. Sproveduvaweto na<br />

pravosilnite sudski odluki nesomneno pretstavuva dejnost od javen<br />

interes i zaradi negovoto ostvaruvawe, a pred se zaradi za{titata na<br />

li~nite i imotnite prava na gra|anite od eventualni zloupotrebi vo<br />

tekot na izvr{uvaweto, dr`avata ima legitimno pravo so zakon da gi<br />

propi{e potrebnite uslovi {to treba da gi ispolnuva edno lice za da<br />

mo`e da bide imenuvano za izvr{itel, so cel da se obezbedi ovaa funkcija<br />

da im bide doverena na lica koi }e ja vr{at sovesno, stru~no, nepristrasno<br />

i profesionalno.<br />

Vo taa smisla, Sudot utvrdi deka predviduvaweto na neosuduvanosta<br />

kako uslov edno lice da bide imenuvano za izvr{itel, ne e vo nesoglasnost<br />

so Ustavot. Me|utoa, toa mora da bide vo soglasnost so<br />

op{tite pravila i ramki za propi{uvawe na pravnite posledici od<br />

osudata utvrdeni vo Krivi~niot zakonik ("SV RM," br. 37/1996, 80/<br />

1999, 4/2002, 43/2003, 19/2004 i 81/2005). Taka, spored ~len 101 od Krivi-<br />

~niot zakonik, pravnite posledici od osudata {to se nadovrzuvaat na<br />

osudite za opredeleni krivi~ni dela, mo`e da nastapat samo koga za<br />

krivi~noto delo na storitelot mu e izre~ena kazna zatvor. Pravni posledici<br />

mo`at da se predvidat samo so zakon. Spored ~l. 102 od istiot<br />

zakonik, pravnite posledici od osudata nastapuvaat so denot na pravosilnosta<br />

na presudata (st. 1). Pravnite posledici od osudata {to se sostojat<br />

vo zabrana na steknuvawe na opredeleni prava traat najdolgo<br />

deset godini od denot na izdr`anata, prostenata ili zastarenata kazna<br />

(st. 2). So bri{ewe na osudata prestanuvaat pravnite posledici od<br />

osudata (st. 3).<br />

Zna~i neosuduvanosta kako uslov edno lice da bide imenuvano<br />

za izvr{itel mo`e da egzistira samo za konkretno definirani krivi-<br />

~ni dela za koi na storitelot so pravosilna sudska presuda mu e izre-<br />

~ena kazna zatvor i taa mo`e da trae to~no opredelen period, a ne<br />

kako trajna zabrana za imenuvawe na ovaa funkcija (kako {to e slu~aj<br />

so del od osporenata odredba od ~l. 32 st. 1 t. 7).<br />

Trajnata zabrana za imenuvawe izvr{itel poradi krivi~na osuda<br />

za koe bilo krivi~no delo i na koja bilo krivi~na sankcija, odnosno<br />

prestanokot na funkcijata izvr{itel od istite pri~ini, spored<br />

Sudot e neproporcionalna na celite poradi koi zakonodavecot ja utvrdil<br />

i predizvikuva prekumerno i neopravdano ograni~uvawe na pravata<br />

na gra|anite. Od ovie pri~ini Sudot utvrdi deka takvoto ograni-<br />

~uvawe na pravata na gra|anite ne e vo soglasnost so principot na vladeewe<br />

na pravoto sodr`an vo ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot.<br />

[to se odnesuva do odredbata od ~l. 32 st. 1 t. 7 vo delot "i da ne<br />

se vodi krivi~na postapka," poradi toa {to zakonskiot uslov spored<br />

koj za izvr{itel mo`e da bide imenuvano lice protiv koe ne se vodi<br />

krivi~na postapka, doveduva do sostojba liceto da se smeta za vinovno<br />

1116

pred negovata vina da bide utvrdena so pravosilna sudska odluka, Sudot<br />

utvrdi deka ovoj del od osporenata odredba ne e vo soglasnost so<br />

na~eloto na prezumpcijata na nevinost od ~l. 13 st. 1 od Ustavot.<br />

33. So Odluka U. br. 9/2006 od 10. 05. 2006, Sudot, me|u drugoto,<br />

go ukina ~l. 56 st. 3 od Zakonot za izvr{uvawe na sankciite ("SV RM,"<br />

6/2006), spored koj: "Raboten odnos vo ustanovata mo`e da se zasnova so<br />

lice koe ne e osuduvano za krivi~ni dela protiv dr`avata, protiv vooru`enite<br />

sili na Republika Makedonija, protiv `ivotot i teloto,<br />

protiv slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot, protiv javnite<br />

finansii, platniot promet i stopanstvoto, protiv imotot ili krivi~no<br />

delo od koristoqubie, protiv slu`benata dol`nost i protiv<br />

~ove~nosta i me|unarodnoto pravo, protiv koe ne se vodi krivi~na<br />

postapka na koe ne mu e izre~ena kazna zabrana na vr{ewe na<br />

profesija, dejnost ili dol`nost dodeka trae zabranata i koe e<br />

zdravstveno i psihofizi~ki sposobno za rabota vo ustanovata."<br />

Od obrazlo`enieto na Odlukata. Vo vrska so osporenata odredba<br />

od ~l. 56 st. 3 od Zakonot, Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

se proiznel po odnos na predmetnoto pra{awe i so Odluka U. br. 161/<br />

2001 od 11.12. 2002 godina, go ukinal ~l. 52 st. 2 od toga{ va`e~kiot Zakon<br />

za izvr{uvawe na sankciite ("SV RM," br. 3/1997 i 23/ 1999) vo delot<br />

"koe ne e osuduvano za krivi~ni dela: protiv dr`avata, protiv vooru`enite<br />

sili na Republika Makedonija, protiv `ivotot i teloto,<br />

protiv slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot, protiv javnite<br />

finansii, platniot promet i stopanstvoto; protiv imotot ili krivi-<br />

~no delo izvr{eno od koristoqubie i ne~esni pobudi i protiv slu-<br />

`benata dol`nost, protiv koe ne se vodi krivi~na postapka."<br />

Me|utoa, istata sodr`ina (dopolneta samo so krivi~ni dela<br />

protiv ~ove~nosta i me|unarodnoto pravo) od ukinatata odredba e prenesena<br />

i vo noviot Zakon za izvr{uvawe na sankciite vo ~l. 56 st. 3 od<br />

Zakonot.<br />

Noviot Zakon za izvr{uvawe na sankciite e donesen od Sobranieto<br />

na Republika Makedonija na sednicata odr`ana na 29. 12. 2005<br />

godina i toj e objaven vo "SV RM," br. 2/2006 na 9. 01. 2006. Zakonot<br />

vlegol vo sila na 17. 01. 2006 godina.<br />

So ogled na toa {to stanuva zbor za nov zakon, a imaj}i go predvid<br />

faktot deka ukinatata odredba od Zakonot za izvr{uvawe na sankciite<br />

koj prestanal da va`i so denot na vleguvaweto vo sila na noviot<br />

Zakon za izvr{uvawe na sankciite, povtorno e vgradena vo noviot<br />

zakon, Sudot oceni deka ~l. 56 st. 3 vo osporenite delovi od Zakonot za<br />

izvr{uvawe na sankciite ne e vo soglasnost so Ustavot.<br />

Trgnuvaj}i od ~l. 8 st. 1 al. 1 i 3, ~l. 9, ~l. 13 st. 1, ~l. 14 st. 1, ~l.<br />

32 st. 1 i 2, ~l. 51 st. 1 i ~l. 54 st. 1 od Ustavot i odredbite od Zakonot<br />

za izvr{uvawe na sankciite i razgleduvaj}i gi osporenite ~l. 56 st. 3 i<br />

58 st. 1 i 2 vo osporenite delovi, od aspekt na pri~inite navedeni vo<br />

1117

inicijativata, Sudot utvrdi deka tie ne se vo soglasnost so ustavnoto<br />

na~elo na vladeewe na pravoto, kako i na~elata na prezumpcija na nevinost<br />

i zakonitost vo propi{uvaweto i izrekuvaweto na krivi~nite<br />

sankcii utvrdeni so ~l. 13 st. 1 i ~l. 14 st. 1 od Ustavot, na~eloto na<br />

ednakvosta na gra|anite od ~l. 9, kako i pravoto na rabota i<br />

dostapnost na rabotnite mesta sekomu pod ednakvi uslovi od ~l. 32 st.<br />

1 i 2 od Ustavot.<br />

Imeno, vo osporenata odredba od ~l. 56 st. 3 od Zakonot, kako<br />

poseben uslov za vrabotuvawe vo ovie ustanovi e propi{ana neosuduvanosta<br />

za krivi~ni dela od to~no utvrdeni oblasti, kako i poseben<br />

uslov protiv liceto da ne se vodi krivi~na postapka.<br />

Vo vrska so prviot poseben uslov - neosuduvanost za opredeleni<br />

krivi~ni dela, nesporno e deka stanuva zbor za pravna posledica od<br />

osuda koja se sostoi vo zabrana na steknuvawe opredeleno pravo, vo konkretniot<br />

slu~aj pravoto na vrabotuvawe vo kazneno-popravna, odnosno<br />

vospitno-popravna ustanova. Me|utoa, vo osporenata odredba od<br />

~l. 56 st. 3, iako se navedeni krivi~nite dela za koi osuduvanosta pretstavuva<br />

pre~ka za vrabotuvawe vo kazneno-popravna, odnosno vospitnopopravna<br />

ustanova, ne e navedena sankcijata, taka {to od formulacijata<br />

na odredbata proizleguva deka osudata za nekoe od navedenite krivi~ni<br />

dela e pri~ina liceto da ne mo`e da zasnova raboten odnos vo<br />

ustanovite za izvr{uvawe na sankciite nezavisno od vidot na izre-<br />

~enata kazna. Toa zna~i deka edno lice nema da mo`e da zasnova raboten<br />

odnos vo kazneno-popravna, odnosno vospitno-popravna ustanova i<br />

vo slu~ai koga za izvr{enoto krivi~no delo od navedenite oblasti mu<br />

e izre~ena nekoja druga kazna osven kaznata zatvor. Od ovie pri~ini,<br />

spored Sudot, formulacijata na osporenata zakonska odredba na ~l. 56<br />

st. 3 od Zakonot ne e dovolno precizna i kako takva ne obezbeduva<br />

pravna sigurnost na gra|anite, kako eden od elementite na principot<br />

na vladeeweto na pravoto, poradi {to Sudot utvrdi deka taa ne e vo<br />

soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot.<br />

Spored Sudot, ovaa osporena odredba poradi nejzinata nepreciznost,<br />

ne e vo soglasnost i so ~l. 13 st. 1 i ~l. 14 st. 1 od Ustavot. Imeno,<br />

nedostatokot na kvalifikacijata "pravosilno" osuduvano, pretstavuva<br />

direktna povreda na ustavnoto na~elo na prezumpcija na nevinost,<br />

bidej}i doveduva do toa liceto da se smeta za vinovno pred negovata<br />

vina da bide utvrdena so pravosilna sudska odluka. Pokraj toa,<br />

spored Sudot, pravnite posledici od osudata ne mo`at da nastapuvaat<br />

avtomatski po sila na zakon, tuku toa mo`e da se pravi samo so pravosilna<br />

sudska odluka.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka predviduvaweto na neosuduvanosta<br />

kako uslov edno lice da zasnova raboten odnos vo kazneno-popravna,<br />

odnosno vospitno-popravna ustanova, ne e vo nesoglasnost so Ustavot.<br />

Me|utoa, toa mora da bide vo soglasnost so op{tite pravila i ramki<br />

za propi{uvawe na pravnite posledici od osudata utvrdeni vo<br />

1118

Krivi~niot zakonik ("SV RM," br. 37/1996, 80/1999, 4/2002, 43/2003, 19/<br />

2004 i 81/2005). Taka, spored ~l. 101 od Krivi~niot zakonik pravnite<br />

posledici od osudata {to se nadovrzuvaat na osudite za opredeleni<br />

krivi~ni dela, mo`e da nastapat samo koga za krivi~noto delo na storitelot<br />

mu e izre~ena kazna zatvor. Pravni posledici mo`at da se<br />

predvidat samo so zakon. Spored ~l. 102 od istiot zakonik pravnite<br />

posledici od osudata nastapuvaat so denot na pravosilnosta na presudata<br />

(st. 1). Pravnite posledici od osudata {to se sostojat vo zabrana<br />

na steknuvawe na opredeleni prava traat najdolgo deset godini od denot<br />

na izdr`anata, prostenata ili zastarenata kazna (st. 2). So bri-<br />

{ewe na osudata prestanuvaat pravnite posledici od osudata (st. 3 od<br />

ovoj ~len).<br />

Spored toa, neosuduvanosta kako poseben uslov za zasnovawe na<br />

raboten odnos mo`e da egzistira samo za konkretno definirani krivi~ni<br />

dela za koi na storitelot mu e izre~ena kazna zatvor i taa mo`e<br />

da trae to~no opredelen period, a ne kako trajna zabrana za steknuvawe<br />

na opredeleno pravo.<br />

Trajnata zabrana za zasnovawe na raboten odnos poradi osuda za<br />

opredeleno krivi~no delo, no na neopredelena krivi~na sankcija, spored<br />

misleweto na Sudot e neproporcionalna i predizvikuva prekumerno<br />

i neopravdano ograni~uvawe na pravata na gra|anite. Takvoto<br />

ograni~uvawe na pravata na gra|anite spored Sudot ne e vo soglasnost<br />

so principot na vladeewe na pravoto sodr`an vo ~l. 8 st. 1 al. 3 od<br />

Ustavot.<br />

[to se odnesuva do uslovot protiv liceto da ne se vodi krivi~na<br />

postapka sodr`an vo ovaa odredba, poradi toa {to posebniot uslov<br />

spored koj vo kazneno-popravna, odnosno vospitno-popravna ustanova<br />

mo`e da zasnova raboten odnos lice protiv koe ne se vodi krivi~na postapka,<br />

doveduva do sostojba liceto da se smeta za vinovno pred negovata<br />

vina da bide utvrdena so pravosilna sudska odluka, spored Sudot i<br />

vo ovoj del osporenata odredba ne e vo soglasnost so na~eloto na prezumpcijata<br />

na nevinost od ~l. 13 st. 1 od Ustavot.<br />

Re{enija na Ustavniot Sud so koi ne e povedena postapka za pravni<br />

posledici od osuda<br />

a) Re{enija na prethodniot sostav na Ustavniot sud<br />

1. So Re{enie U. br. 175/1995 od 1. 06. 1995, Sudot, me|u drugoto,<br />

ja otfrli inicijativata vo delot {to se odnesuva na kolizijata pome|u<br />

~l. 48 st. 2 od Zakonot za vnatre{ni raboti i ~l. 88 st. 2 od Krivi~niot<br />

zakon na Republika Makedonija-op{t i poseben del.<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Vo inicijativata se naveduva{e<br />

deka ~l. 48 st. 2 od Zakonot za vnatre{ni raboti bil vo kolizija<br />

so ~l. 88 st. 2 od Krivi~niot zakon na Republika Makedonija - op{t i<br />

1119

poseben del. Imeno, vo ~l. 88 st. 2 bilo utvrdeno deka pravni posledici<br />

ne mo`e da nastapat koga na storitelot na krivi~no dela mu e<br />

izre~ena pari~na kazna, uslovna osuda ili sudska opomena, a ~l. 48 st. 2<br />

od Zakonot za vnatre{ni raboti predviduval nastapuvawe pravna posledica<br />

prestanok na raboten odnos nezavisno od vidot na izre~enata<br />

sankcija {to bilo sprotivno na odredbite od krivi~niot zakon.<br />

Vo odnos na navodite od inicijativata deka ~l. 48 st. 2 od Zakonot<br />

za vnatre{ni raboti bil vo kolizija so ~l. 88 st. 2 od Krivi-<br />

~niot zakon na Republika Makedonija - op{t i poseben del, soglasno<br />

~l. 110 od Ustavot, Ustavniot sud ne e nadle`en da odlu~uva za me|usebnata<br />

soglasnost na zakonite.<br />

2. So Re{enie U. br. 84/2001 od 14. 11. 2001, Sudot ne povede postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 9 st. 1 t. 3, spored<br />

koj,č"odobrenie za nabavuvawe na oru`je ne mo`e da se izdade na lice<br />

koe e osudeno za krivi~no delo ili e kazneto za prekr{ok {to go<br />

pravi nepodobno za poseduvawe oru`je ili uka`uva na mo`nost za<br />

zloupotreba na oru`jeto, ili za vreme dodeka se vodi protiv toa lice<br />

krivi~na ili prekr{o~na postapka za takvo krivi~no delo ili<br />

prekr{ok," i st. 3, spored koj: "op{tinskiot organ za vnatre{ni<br />

raboti mo`e da odbie da izdade odobrenie za nabavuvawe na love~ki<br />

pu{ki i vozdu{no oru`je ako postoi osnovano somnevawe deka liceto<br />

{to podnelo barawe }e go zloupotrebi takvoto oru`je," od Zakonot za<br />

nabavuvawe, poseduvawe i nosewe oru`je ("SV SRM," br. 25/1972,<br />

30/1972, 18/1976, 25/1976, 15/1983 i 51/1988 i "SV RM " br. 26/1993).<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Razgleduvaj}i gi osporenite<br />

odredbi od Zakonot, Sudot oceni deka tie propi{uvaat tri osnovi za<br />

odbivawe na barawe za izdavawe odobrenie za poseduvawe oru`je:<br />

prvo, pravna posledica od osuda za krivi~no delo ili prekr{ok koi ne<br />

se opredeleni, tuku se osnova na ocena na organot deka tie go pravat<br />

liceto nepodobno za poseduvawe oru`je, vtoro, vodewe na krivi~na<br />

ili prekr{o~na postapka za takvo delo i treto, ocena na organot deka<br />

liceto vo idnina mo`e da go zloupotrebi oru`jeto. Site tri osnovi se<br />

odnesuvaat na diskrecionata ocena na nadle`niot organ pri<br />

odlu~uvaweto. Pritoa, Sudot smeta deka prirodata na pra{aweto za<br />

poseduvawe i nosewe na oru`je e takva {to go pravi nu`no postoeweto<br />

na opredeleno diskreciono ovlastuvawe na organot vo zavisnost od<br />

okolnostite vrzani za sekoe poedine~no barawe i od toj aspekt zakonskite<br />

ograni~uvawa za poseduvawe na oru`je istovremeno se i zakonski<br />

ograni~uva na diskrecijata na nadle`niot organ, {to vo celina<br />

vlijae na obezbeduvawe na zakonitosta pri odlu~uvaweto.<br />

Ottuka, Sudot smeta deka propi{uvaweto na okolnostite od ~l.<br />

9 st. 1 t. 3 i st. 3 od Zakonot, koi mo`e, no ne mora da vlijaat na odbivaweto<br />

na barawe za poseduvawe oru`je se legitimni osnovi vo ~ii<br />

granici mo`e da se dvi`i diskrecijata na nadle`niot organ i obezbe-<br />

1120

duvaat zakonitost vo odlu~uvaweto za toa pra{awe, so {to se ispolnuva<br />

elementarnoto barawe na principot na vladeewe na pravoto. Vo<br />

toj kontekst, porane{nata osuduvanost na gra|aninot, aktuelnoto vodewe<br />

na kaznena postapka i ocenkata na organot za mo`na zloupotreba<br />

na oru`jeto, ne mo`e da se smetaat kako osnovi so koi se povreduvaat<br />

prezumpcijata na nevinost i kredibilitetot na li~nosta.<br />

Kako posebno pra{awe, Sudot ja tretira{e prirodata na ograni~uvawata<br />

{to vo ~l. 9 st. 1 t. 3 se postavuvaat so porane{nata osuduvanost<br />

na baratelot na odobrenie za poseduvawe oru`je. Pritoa,<br />

Sudot oceni deka vo ovoj slu~aj ne se raboti za pravni posledici od<br />

osudata koi nastapuvaat po sila na zakonot, za {to nema ustaven osnov,<br />

tuku za okolnost koja vo sekoja konkretna situacija treba da bide zemena<br />

predvid od strana na nadle`niot organ pri odlu~uvaweto. Sudot<br />

smeta deka vakviot na~in na odmeruvawe na vlijanieto na porane{nata<br />

osuduvanost za opredeleni kaznivi dela e srazmeren na generalnata<br />

cel na Zakonot da se ovozmo`i poseduvawe oru`je koga za toa postoi<br />

opravdana potreba i koga nema implikacii vrz op{tata bezbednost.<br />

Poradi toa, Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za<br />

soglasnosta na osporenite odredbi od Zakonot so ozna~enite ~lenovi<br />

na Ustavot.<br />

3. So Re{enie U. br. 181/2001 od 24. 10. 2001, Sudot ne povede postapka<br />

za ocenuvawe zakonitosta na ~l. 7 st. 1 t. 5, spored koj: "Dr`avjanstvo<br />

na Republika Makedonija so priroduvawe mo`e da stekne<br />

stranec koj podnel barawe za priem vo dr`avjanstvo na Republika<br />

Makedonija, ako gi ispolnuva slednive uslovi: ...protiv nego da ne se<br />

vodi krivi~na postapka vo dr`avata ~ij dr`avjanin e ili vo Republika<br />

Makedonija," od Zakonot za dr`avjanstvoto na Republika Makedonija<br />

("SV RM," br. 67/1992).<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Spored ~l. 29 st. 1 od Ustavot,<br />

"strancite vo Republika Makedonija u`ivaat slobodi i prava garantirani<br />

so Ustavot, pod uslovi utvrdeni so zakon i me|unarodni dogovori."<br />

Od navedenata ustavna odredba proizleguva deka strancite gi<br />

imaat onie ustavni slobodi i prava koi dr`avata ednostrano gi opredelila<br />

za niv so zakon ili gi prifatila od dvostran ili pove}estran<br />

me|unaroden praven akt, a ne site slobodi i prava na gra|anite na Republika<br />

Makedonija.<br />

Ottuka, opredeluvaweto vo Zakonot za dr`avjanstvo uslovi koi<br />

stranec treba da gi ispolni za da stane dr`avjanin, odnosno gra|anin<br />

na Republika Makedonija, pa i uslov da ne e vo tek krivi~na postapka<br />

protiv nego vo odredeni dr`avi, ne e vo nesoglasnost so navedenata<br />

ustavna odredba.<br />

1121

4. So Re{enie U. br. 232/2001 od 16. 01. 2002, Sudot ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 6 spored koj: nema da mu se<br />

odobri promena na li~noto ime, odnosno samo na imeto ili prezimeto<br />

"na lice protiv koe se vodi krivi~na postapka za krivi~no delo koe se<br />

goni po slu`bena dol`nost ili na lice koe e osudeno za takvo<br />

krivi~no delo, dodeka kaznata ne e izvr{ena ili dodeka traat pravnite<br />

posledici na osudata, kako i na lice za koe }e se utvrdi deka<br />

baraweto go podnelo zaradi odbegnuvawe na so zakon utvrdeni obvrski,"<br />

od Zakonot za li~noto ime ("SV RM," br. 8/1995),<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Trgnuvaj}i od sodr`inata na<br />

~l. 8 st. 1 al. 3, ~l. 13. st. 1 ~l. 14. st. 1, ~l. 51 i ~l. 54 st. 1 od Ustavot,<br />

Sudot smeta deka so osporeniot del od odredbata ne se povreduva ustavnoto<br />

na~elo na vladeewe na pravoto od ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot,<br />

zatoa {to ovoj del od odredbata pred sî ima za{titna funkcija za nepre~eno<br />

odvivawe na krivi~nata postapka vo site nejzini fazi, {to se<br />

odrazuva preku vremenata zabrana za promena na li~noto ime, na koj<br />

na~in ne bi mo`el da se promeni identitetot na gra|aninot, so {to se<br />

ovozmo`uva funkcijata na principot na vladeeweto na pravoto.<br />

Voedno, Sudot smeta deka nema ni povreda na na~eloto na prezumpcija<br />

na nevinosta utvrdeno vo ~l. 13 st. 1 od Ustavot, bidej}i osporeniot<br />

del od odredbata po svojata su{tina ne e kaznena odredba i ne<br />

go smeta gra|aninot {to bara promena na imeto za vinoven pred negovata<br />

vina da bide utvrdena so pravosilna sudska odluka, pa so samoto<br />

toa nema ni povreda na odredbata od ~l. 14 st. 1 od Ustavot.<br />

Vo osporeniot del od odredbata, pokraj drugoto, e propi{ano<br />

deka nema da se odobri promena na li~noto ime i dodeka "traat pravnite<br />

posledici od osudata." Spored Sudot, so toa ne e propi{ana pravna<br />

posledica na osudata {to nastapuva ex lege, sprotivno na ustavniot<br />

postulat za podelbata na vlasta, zatoa {to propi{anoto gi nema elementite<br />

na pravna posledica kako {to se opredelenost na krivi~no<br />

delo i kazna {to povlekuva nastanuvawe na opredelena pravna posledica,<br />

nitu vremeto kolku {to }e trae konkretnata pravna posledica.<br />

Osporeniot del od odredbata so inicijativata, isto taka, nema pravna<br />

sila na pro{iruvawe na pravnoto dejstvo na presudata ex lege nitu vo<br />

odnos na nastanuvaweto na nekoi drugi, vo ovoj slu~aj, konkretno neopredeleni<br />

pravni posledici na osudata. Trgnuvaj}i od ovie neophodni<br />

pravni osnovi i uslovi, mo`e da se zaklu~i deka ovoj del na osporenata<br />

odredba ostanuva bez funkcija sî do eventualnoto donesuvawe na<br />

sudska odluka so koja }e se opredeli nastapuvawe na opredelena pravna<br />

posledica od osudata so opredeleno traewe, ako sudot se odlu~il takva<br />

da primeni.<br />

Osporeniot del od odredbata od ~l. 6 od Zakonot za li~noto<br />

ime, isto taka, ne e vo nesoglasnost so Ustavot kako {to nalaga sodr-<br />

`inata na ~l. 51 st. 1 od Ustavot na Republika Makedonija. Odredbata<br />

po svojata sodr`ina vo osporeniot del ne pretstavuva ograni~uvawe na<br />

1122

pravata na gra|aninot nadvor od slu~aite utvrdeni so Ustavot, pa nema<br />

ni povreda na ~l. 54 st. 1 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

b) Re{enija na aktuelniot sostav na Ustavniot sud<br />

5. So Re{enie U. br. 94/2003 od 17. 03. 2004, Sudot, me|u drugoto,<br />

ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 48 st. 2, spored<br />

koj: "na rabotnik koj e osuden za krivi~no delo na bezuslovna kazna<br />

zatvor od najmalku {est meseci, krivi~no delo vo vrska so slu`benata<br />

dol`nost ili drugo krivi~no delo koe go pravi nedostoen za rabota vo<br />

Ministerstvoto ili na kogo mu e izre~ena merka na bezbednost zabrana<br />

na vr{ewe na profesija, dejnost ili dol`nost, mu prestanuva rabotniot<br />

odnos vo Ministerstvoto so denot na vra~uvaweto na pravosilnata<br />

presuda." So istoto Re{enie, Sudot ja otfrli inicijatvata za<br />

poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 48 st. 1 t. 4 vo<br />

delot: "da ne bide povrzano so aktivnosti okolu izvr{uvawe na<br />

krivi~ni dela ili prekr{oci so elementi na nasilstvo ili drugi<br />

kaznivi dela {to go pravat nedostojno za rabota vo Ministerstvoto"<br />

od Zakonot za vnatre{ni raboti ("SV RM," 19/1995, 55/1997, 38/2002, 33/<br />

2003)<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Poa|aj}i od sodr`inata na<br />

~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4, ~l. 13. st. 1 ~l. 14. st. 1, ~l. 32 st. 1 i 2, ~l. 54 st. 1 i<br />

~l. 98 st. 2 od Ustavot i ~l. 1 i 2 od Zakonot za vnatre{ni raboti, Sudot<br />

vo ocenkata na ustavnosta na osporenata odredba od st. 2 na ~l. 48<br />

od Zakonot, oceni deka taa ne e vo nesoglasnost so Ustavot koga kako<br />

posebna pri~ina za prestanok na rabotniot odnos na rabotnikot vo<br />

Ministerstvoto za vnatre{ni raboti ja predvidel konkretnata sostojba,<br />

predizvikana od samiot vraboten vo Ministerstvoto kako storitel<br />

na krivi~no delo vo vrska so slu`benata dol`nost ili koe go pravi<br />

nedostoen za rabota vo Ministerstvoto.<br />

Ova poradi toa {to so osporenata zakonska odredba jasno e utvrden<br />

pri~inskiot odnos na zabranata na vraboteniot da prodol`i da<br />

bide vo raboten odnos vo Ministerstvoto kako rezultat od negovoto<br />

izvr{uvawe na takvo krivi~no delo so koe ja zloupotrebil svojata polo`ba<br />

vo vrska so vr{eweto na slu`benite dejnosti ili dol`nostite,<br />

ili krivi~no delo koe go pravi nedostoen za rabota vo Ministerstvoto,<br />

i toa od denot na vra~uvaweto na pravosilnata presuda na osudeniot.<br />

Poa|aj}i od osnovnite nadle`nosti na Ministerstvoto za vnatre{ni<br />

raboti koi se odnesuvaat na spre~uvaweto i otkrivaweto na<br />

krivi~nite dela, spored Sudot proizleguva i potrebata so zakon da<br />

bidat uredeni pra{awata za postoewe na personalen i moralen kredibilitet<br />

na kadarot vo ovoj dr`aven organ koj mo`e kompetentno i<br />

efikasno da gi vr{i tie nadle`nosti isklu~uvaj}i ja mo`nosta vrabotenite<br />

da imaat elementi koi gi pravat nedostojni za vr{ewe na<br />

1123

specifi~nite nadle`nosti na Ministerstvoto. Od ovoj aspekt i osporenata<br />

zakonska odredba precizno utvrduva deka za prestanok na rabotniot<br />

odnos na rabotnikot vo Ministerstvoto za vnatre{ni raboti se<br />

poa|a od postoewe na pravosilna presuda na sudot so koja toa lice e<br />

osudeno za krivi~no delo vo vrska so slu`benata dol`nost ili drugo<br />

krivi~no delo koe go pravi nedostoen za rabota Ministerstvoto, a ne<br />

se prepu{ta na pretpostavki za storeno krivi~no delo.<br />

Osporenata odredba od st. 2 na ~l. 48 od Zakonot za vnatre{ni<br />

raboti regulira odredena sostojba kako pri~ina za prestanok na rabotniot<br />

odnos vo Ministerstvoto {to e pravo na zakonodavecot so zakon<br />

da propi{e opredeleni kriteriumi inkorporirani vo profesijata na<br />

vrabotenite vo ovoj organ na izvr{nata vlast, zaradi obezbeduvawe na<br />

negovoto funkcionirawe i eliminirawe na stepenot na zagrozuvawe<br />

na specifi~noto profesionalno deluvawe na ovoj organ, naso~eno kon<br />

za{tita na temelnite vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija.<br />

Ottuka, za osporenata odredba, Sudot oceni deka ne mo`e da se<br />

postavi pra{aweto za nesoglasnost so Ustavot, od aspekt na pri~inite<br />

izneseni vo inicijativata. Vo odnos na osporeniot del od ~l. 48 st. 2<br />

od Zakonot, Sudot odlu~i so mnozinstvo glasovi.<br />

Vo odnos na osporeniot del od t. 4 na ~l. 48 st. 1 od Zakonot za<br />

vnatre{ni raboti, Sudot utvrdi deka t. 4 vo celost bila predmet na<br />

ustavnosudska ocena i so Odluka na Sudot U. br. 98/2003 od 17. 12. 2003<br />

godina e ukinata, pa poradi toa soglasno ~l. 28 st. 1 al. 3 od Delovnikot<br />

na Ustavniot sud na Republika Makedonija, inicijativata vo ovoj<br />

del se otfrla.<br />

6. So Re{enie U. br. 15/2004 od 20 i 21. 10. 2004, Sudot ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 6 t. 5 vo delot: "i da ne e<br />

izre~ena pravosilna sudska presuda za krivi~no delo od oblasta na<br />

finansiite," i ~l. 7 t. 1 spored koj trgovskite dru{tva za dobivawe<br />

dozvola za vr{ewe na usluga brz transfer na pari do Narodnata banka<br />

dostavuvaat pismeno barawe. So baraweto zadol`itelno, me|u drugoto,<br />

se dostavuvaat dokumenti, odnosno informacii so koi se potvrduvaat<br />

uslovite od ~l. 6 na ovoj zakon" od Zakonot za vr{ewe brz transfer na<br />

pari ("SV RM," 77/2003).<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Od sodr`inata na odredbite<br />

na Zakonot za vr{ewe na uslugi brz transfer na pari, proizleguva<br />

deka brziot transfer na pari pretstavuva elektronski prenos na pari<br />

uplateni od edno lice vo edna zemja i priem na parite od drugo lice vo<br />

druga zemja, nezavisno dali prenosot se vr{i od ili kon Republika<br />

Makedonija, pri {to prenosot go vr{i banka. Davatel na uslugata e<br />

trgovsko dru{tvo registrirano vo Republika Makedonija koe od Narodnata<br />

banka dobilo dozvola za vr{ewe brz transfer na pari.<br />

Za odredeno trgovsko dru{tvo da dobie dozvola od Guvernerot<br />

1124

na Narodnata banka za vr{ewe na vakov vid usluga potrebno e da gi<br />

ispolnuva uslovite opredeleni vo ~l. 6 od Zakonot.<br />

Vo osporeniot del od ~l. 6 t. 5 od Zakonot, kako uslov za dobivawe<br />

na dozvola e predvideno protiv odgovornoto lice i vrabotenite<br />

koi }e izvr{uvaat brz transfer na pari da ne e izre~ena pravosilna<br />

sudska presuda za krivi~no delo od oblasta na finansiite, {to spored<br />

podnositelot na inicijativata pretstavuva nastapuvawe na pravna posledica<br />

od osuda po sila na zakon.<br />

Analizata na celinata na ~l. 6 t. 5 od Zakonot za vr{ewe na<br />

uslugi brz transfer na pari poka`uva deka odredbata vo neosporeniot<br />

del zboruva za izre~ena merka na bezbednost, a vo osporeniot del za<br />

izre~ena pravosilna sudska presuda, {to ne se sosema identi~ni uslovi<br />

za dobivawe na dozvola kako {to gi tretira podnositelot na inicijativata.<br />

Uslovot ili kriteriumot protiv odgovornoto lice ili licata<br />

vraboteni vo trgovskite dru{tva da ne e izre~ena pravosilna sudska<br />

presuda za krivi~no delo od oblasta na finansiite proizleguva od potrebata<br />

so zakon da bidat uredeni pra{awata za postoewe na podobnost<br />

na pravnoto lice za efikasno vr{ewe na uslugi brz transfer na<br />

pari. Vaka predvideniot uslov ja isklu~uva mo`nosta da se javat elementi<br />

na somenenie {to bi go napravile pravnoto lice i vrabotenite<br />

vo nego nedostojni za vr{ewe na ovaa specifi~na usluga.<br />

Imeno, transferot na pari e specifi~na dejnost vo monetarniot<br />

sistem na dr`avata i zakonodavecot so predviduvawe na posebni<br />

uslovi za pravnite lica za vr{ewe na vakov vid na dejnost ima za cel<br />

neposredno da go {titi i odr`uva stabilen ovoj sistem. Spored Sudot,<br />

predviduvaweto na uslovot sprema odgovornoto lice vo pravnoto lice<br />

i licata vraboteni vo nego da ne e izre~ena pravosilna presuda za krivi~ni<br />

dela od oblasta na finansiite, ne mo`e da se prifati kako nekakvo<br />

ograni~uvawe na pravata i slobodite na indivuduite, tuku ima<br />

za cel odr`uvawe na stabilen monetaren sistem, {to vo krajna linija<br />

ima svoj refleks i po odnos na za{titata na sopstvenosta na gra|anite.<br />

Od ispolnuvaweto na ovoj uslov, pokraj ostanatite predvideni<br />

vo zakonskata odredba, }e zavisi dali odredeno pravno lice ima kredibilitet<br />

za vr{ewe na dejnosta brz transfer na pari. Od druga strana,<br />

nedobivaweto na dozvola za vr{ewe na vakva dejnost za ve}e registrirano<br />

trgovsko dru{tvo, ne zna~i deka toa dru{tvo voop{to ne }e mo`e<br />

da deluva na pazarot ili deka vrabotenite lica vo toa dru{tvo }e go<br />

izgubat pravoto na rabota. Ostanuva dru{tvoto i negovite vraboteni<br />

da deluvaat vo ostanatite dejnosti za koi se uredno registrirani i za<br />

koi se ispolneti zakonski predvidenite uslovi.<br />

Od ovoj aspekt i osporeniot del od zakonskata odredba precizno<br />

utvrduva {to pome|u drugoto pretstavuva uslov ili kriterium konkretno<br />

trgovsko dru{tvo da dobie dozvola od Guvernerot na Narodna-<br />

1125

ta banka za vr{ewe na usluga brz transfer na pari, a {to e vo celosna<br />

soglasnost so vladeeweto na pravoto kako temelna vrednost na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija, kako {to predvidel ~l. 8 st. 1<br />

al. 3 od Ustavot.<br />

Spored Sudot, osporeniot del od odredbata ne mo`e da se stavi<br />

pod somnenie i po odnos na negovata soglasnost so principot za ednakvost<br />

na gra|anite pred Ustavot i zakonite. Ova od pri~ina {to odredbata<br />

ne pravi razlikuvawe na gra|anite po osnov na polot, rasata,<br />

bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i<br />

verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Odredbata<br />

razlikuva odgovorno lice vo pravnoto lice i vraboteni lica vo pravnoto<br />

lice sprema koi e ili ne e izre~ena pravosilna sudska presuda za<br />

krivi~no delo od oblasta na finansiite.<br />

So osporeniot del na odredbata, isto taka, ne se povreduvaat<br />

~l. 13 st. 1 i 14 st. 1 od Ustavot. Imeno, tokmu delot od osporenata zakonska<br />

odredba se povikuva na donesena pravosilna sudska odluka, po<br />

koj moment edno lice mo`e da se smeta za vinovno za storeno krivi~no<br />

delo. Donesenata pravosilna sudska presuda sekako mo`e da se odnesuva<br />

samo za krivi~no delo utvrdeno so zakon ili drug propis kako kaznivo<br />

delo za koe e predvidena kazna.<br />

Nema povreda i na ~l. 23 od Ustavot, bidej}i spored odredbite<br />

od Zakonot za vr{ewe na uslugi brz transfer na pari ovaa usluga ne e<br />

predvidena so cel da se izvr{uva javna dejnost, a so toa i vrabotenite<br />

vo pravite lica {to vr{at brz transfer na pari ne vr{at javna funkcija.<br />

Vo kontekst na navedenoto osporeniot del od odredbata ne<br />

mo`e da se podvede pod somnenie ni po odnos na negovata soglasnost so<br />

~l. 32, ~l. 51 i ~l. 54 od Ustavot.<br />

Glava XXV od Krivi~niot zakonik e so naslov "Krivi~ni dela<br />

protiv javnite finansii, platniot promet i stopanstvoto." Spored<br />

podnositelot na inicijativata formulacijata vo osporeniot del od<br />

odredbata "krivi~no delo od oblasta na finansiite" ne soodvetstvuva<br />

so naslovot na krivi~nite dela opfateni vo Glava XXV. Ustavniot sud<br />

ne e nadle`en da ja ceni me|usebnata soglasnost na zakonite, od kade<br />

proizleguva deka vaka izneseniot navod ne e relevanten za doveduvawe<br />

pod somnenie na osporeniot del od odredbata po odnos na negovata soglasnost<br />

so ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot.<br />

Od druga strana, poimot "finansii" e op{t poim i vo sebe sekako<br />

gi apsorbira javnite finansii, platniot promet i stopanstvoto<br />

kako i drugi poimi, a poimot "finansii" se sre}ava i kaj drugi krivi-<br />

~ni dela {to ne se sostaven del na spomenatata glava od Krivi~niot<br />

zakonik, od {to ne mo`e da se prifati kako osnovan navodot za povreda<br />

na principot za vladeewe na pravoto poradi nekonzistentnost na<br />

formulacijata so spomenatata glava od Krivi~niot zakonik.<br />

Vo osporeniot del od odredbata izre~no ne e naglaseno deka<br />

1126

izre~enata sudska presuda za krivi~no delo od oblasta na finansiite<br />

bi bila vremenski opredelena pre~ka za izvr{uvawe na uslugite brz<br />

transfer na pari, me|utoa Sudot smeta deka ovoj del od odredbata pretstavuva<br />

pre~ka za vr{ewe na dejnosta brz transfer na pari do ispolnuvaweto<br />

na uslovi za bri{ewe na osudata ili za prestanuvawe na merkite<br />

na bezbednost i na pravnite posledici od osudata, spored pravilata<br />

predvideni vo Glava XXIX od Zakonot za krivi~nata postapka. Po<br />

ispolnuvawe na uslovite za bri{ewe na osudata ili za prestanuvawe<br />

na merkite na bezbednost ili na pravnite posledici od osudata izre-<br />

~enata pravosilna sudska presuda za storeno krivi~no delo od oblasta<br />

na finansiite pove}e ne bi bila pre~ka za vr{ewe na usluga brz transfer<br />

na pari.<br />

Podnositelot na inicijativata ja osporuva soglasnosta na ~l. 7<br />

t. 1 od Zakonot za vr{ewe uslugi brz transfer na pari so povikuvawe<br />

na odredba od Krivi~niot zakonik (~l. 106 t. 5), pred sî po odnos na ~l.<br />

51 st. 2 od Ustavot.<br />

Trgnuvaj}i od nadle`nosta na Ustavniot sud opredelena vo ~l.<br />

110 od Ustavot, Ustavniot sud ne se vpu{ti vo ocenuvawe na me|usebnata<br />

soglasnost na odredbite od dvata navedeni zakoni i ostana na<br />

ocenata na soglasnosta na osporenata odredba so Ustavot.<br />

Spored Sudot, baraweto podatoci od kaznenata evidencija za<br />

toa dali sprema odredeno odgovorno lice vo pravnoto lice ili vraboteno<br />

lice e izre~ena merka na bezbednost ili pak dali postoi izre~ena<br />

pravosilna presuda za krivi~no delo od oblasta na finansiite e vo<br />

neposredna vrska so sposobnosta na pravnoto lice da vr{i opredelena<br />

dejnost za koja e registrirano, odnosno e vo neposredna vrska so kredibilitetot<br />

na pravnoto lice za vr{ewe na ovaa specifi~na dejnost i<br />

ne e vo funkcija na doka`uvawe na neosuduvanosta ili osuduvanosta na<br />

od govornoto lice vo pravnoto lice i licata vraboteni vo nego.<br />

Ottuka, baraweto dokument, odnosno informacii so koi se potvrduva<br />

ispolnuvaweto na predvidenite zakonski uslovi za odgovornoto<br />

lice vo pravnoto lice i licata vraboteni vo nego vo nasoka da ne<br />

im e izre~ena merka na bezbednost, odnosno da ne im e izre~ena pravosilna<br />

sudska presuda za krivi~no delo od oblasta na finansiite e vo<br />

funkcija na pravnata sigurnost na subjektite u~esnici vo dejnosta brz<br />

transfer na pari. Ottamu, vrz osnova na iznesenata argumentacija,<br />

spored Sudot, proizleguva deka ne mo`e da se postavi pra{aweto za<br />

soglasnosta na osporenata odredba so ~l. 51 od Ustavot.<br />

7. So Re{enie U. br. 95/2004 od 20. 10. 2004, Sudot ne povede postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 81 vo delot "na dr`avniot<br />

slu`benik mu prestanuva vrabotuvaweto ako e osuden za krivi~no delo<br />

vo vrska so slu`benata dol`nost ili drugo krivi~no delo koe go pravi<br />

nedostoen za dr`aven slu`benik i za vr{ewe na slu`bata vo organot<br />

od ~l. 3 od ovoj zakon, so denot na vra~uvaweto na pravosilnata<br />

1127

presuda ako bide ocenet so ocenata "ne zadovoluva" dvapati<br />

posledovatelno ili vo poslednite pet godini najmalku tripati i vo<br />

drugi slu~ai utvrdeni so zakon," od Zakonot za dr`avnite slu`benici<br />

("SV RM," br. 59/2000, 112/2000, 34/2001, 103/2001, 43/2002, 98/2002, 17/<br />

2003, 40/2003, 85/2003, 17/2004 i 69/2004).<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Poa|aj}i od ~l. 8 st. 1 al. 3,<br />

~l. 13. st. 1 ~l. 14. st. 1, ~l. 32 st. 1 i 2 od Ustavot i zakonskite normi,<br />

vo ocenata na ustavnosta na osporenata odredba od ~l. 81 od Zakonot za<br />

dr`avnite slu`benici, Sudot utvrdi deka taa ne e vo nesoglasnost so<br />

Ustavot koga kako posebna pri~ina za prestanok na rabotniot odnos na<br />

dr`avniot slu`benik ja predvidel konkretnata sostojba predizvikana<br />

od samiot vraboten kako storitel na krivi~no delo vo vrska so slu`benata<br />

dol`nost ili drugo krivi~no delo koe go pravi nedostoen za<br />

dr`aven slu`benik i za vr{ewe na slu`bata vo organot od ~l. 3 na<br />

ovoj zakon, so denot koga na toa lice mu e vra~ena pravosilnata presuda.<br />

Ova poradi toa {to so osporenata zakonska odredba jasno e utvrden<br />

pri~inskiot odnos na zabranata na vraboteniot da prodol`i da bide<br />

vo raboten odnos poradi postoewe na pravosilna sudska presuda so koja<br />

e utvrdeno deka dr`avniot slu`benik storil takvo krivi~no delo so<br />

koe ja zloupotrebil svojata polo`ba pri vr{eweto na slu`benata<br />

dol`nost ili drugo krivi~no delo koe go pravi nedosten za dr`aven<br />

slu`benik.<br />

Imeno, osporenata zakonska odredba precizno utvrduva deka za<br />

prestanok na rabotniot odnos na dr`avniot slu`benik prvenstveno se<br />

poa|a od postoewe na pravosilna presuda na sudot so koja e osudeno liceto<br />

koe e vo raboten odnos kako dr`aven slu`benik za krivi~no delo<br />

vo vrska so slu`benata dol`nost, a ne prepu{ta na pretpostavki za<br />

storeno krivi~no delo.<br />

Sudot utvrdi deka osporenata odredba od ~l. 81 od Zakonot za<br />

dr`avnite slu`benici regulira odredena sostojba kako pri~ina za<br />

prestanok na rabotniot odnos na dr`avniot slu`benik {to e pravo na<br />

zakonodavecot so zakon da propi{e izvesni kriteriumi inkorporirani<br />

vo ovaa profesija, zaradi obezbeduvawe i za{tita na profesionalnoto<br />

funkcionirawe na organite vo koi dr`avnite slu`benici gi<br />

vr{at nadle`nostite propi{ani so zakon.<br />

Ottuka, spored Sudot, za osporenata odredba ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za nesoglasnost so Ustavot, od pri~inite koi se izneseni<br />

vo inicijativata.<br />

8. So Re{enie U. br. 169/2004 od 19. 01. 2005, Sudot ne povede postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta i zakonitosta na to~ka 6.5, spored<br />

koja: "da ne e izre~ena sudska presuda za krivi~no delo od oblasta na<br />

finansiite," od Odlukata za dobivawe na dozvola za vr{ewe uslugi<br />

brz transfer na pari, donesena od Sovetot na Narodnata banka na Republika<br />

Makedonija ("SV RM," 4/2004),<br />

1128

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Sudot na sednicata utvrdi<br />

deka Odlukata za dobivawe na dozvola za vr{ewe na uslugi brz transfer<br />

na pari, donesena od Sovetot na Narodnata banka na Republika<br />

Makedonija, vo delot II - "Vid i na~in na dostavuvawe na dokumentacija<br />

i postapka za dobivawe na dozvola," vo t. 5 opredelila deka trgovsko<br />

dru{tvo za da dobie dozvola za vr{ewe na uslugi brz transfer na<br />

pari, do Narodnata banka dostavuva kompletno barawe koe vo prilog ja<br />

sodr`i potrebnata dokumentacija za ispolnuvawe na uslovite od ~l. 6<br />

i ~l. 7 od Zakonot za vr{ewe na uslugi brz transfer na pari.<br />

Vo t. 6 od Odlukata e opredeleno {to treba da sodr`i potrebnata<br />

dokumentacija za ispolnuvawe na uslovite od ~l. 6 od Zakonot, i<br />

me|u drugoto vo osporenata t. 6.5. vo Odlukata e navedeno deka e potrebno<br />

da ima "pismen dokaz od nadle`ni organi deka protiv odgovornoto<br />

lice i vrabotenite koi }e gi izvr{uvaat uslugite brz transfer na<br />

pari ne e izre~ena merka na zabrana za vr{ewe profesija, dejnost ili<br />

dol`nost i ne e izre~ena pravosilna sudska presuda za krivi~no delo<br />

od oblasta na finansiite."<br />

Spored odredbite od Zakonot za vr{ewe na uslugi brz transfer<br />

na pari ("SV RM," br. 77/2003), brz transfer na pari e elektronski<br />

prenos na pari od edno fizi~ko lice od edna zemja na drugo fizi~ko<br />

lice vo druga zemja vo rok od 1 ~as od uplatata, nezavisno dali prenosot<br />

e od ili kon Republika Makedonija, pri {to prilivot i odlivot se<br />

vr{i preku banka.<br />

Davatel na usluga brz transfer na pari e trgovsko dru{tvo registrirano<br />

vo Republika Makedonija koe od Narodnata banka dobilo<br />

dozvola za vr{ewe brz transfer na pari vo soglasnost so ovoj zakon.<br />

Trgovskoto dru{tvo mo`e da dobie dozvola od guvernerot na Narodnata<br />

banka za vr{ewe na ovaa dejnost dokolku gi ispolnuva uslovite<br />

opredeleni vo ~l. 6 od Zakonot i toa: 1) da e registrirano vo registarot<br />

na trgovski dru{tva za vr{ewe pomo{ni aktivnosti vo finansisko<br />

posreduvawe, 2) da raspolaga so soodveten deloven prostor,<br />

tehni~ka opremenost i informativen sistem, 3) da obezbedi soodvetna<br />

za{tita i obezbeduvawe na pari~nite sredstva, imotot i vrabotenite,<br />

4) da ne e otvorena ste~ajna ili likvidaciona postapka, 5) protiv<br />

odgovornoto lice i vrabotenite koi }e gi izvr{uvaat uslugite na brz<br />

transfer na pari da ne e izre~ena merka na bezbednost zabrana za vr{-<br />

ewe profesija, dejnost ili dol`nost i da ne e izre~ena pravosilna<br />

sudska presuda za krivi~no delo od oblasta na finansiite i 6) da ima<br />

ovlastuvawe vo forma na dogovor od ovlasten globalen sistem za<br />

elektronski transfer na pari.<br />

Spored ~l. 7 t. 1 od Zakonot, trgovskoto dru{tvo za dobivawe<br />

dozvola za vr{ewe na usluga brz transfer na pari do Narodnata banka<br />

dostavuva pismeno barawe. So baraweto zadol`itelno se dostavuvaat<br />

dokumenti, odnosno informacii so koi se potvrduva ispolnuvaweto na<br />

uslovite od ~l. 6 na ovoj zakon.<br />

1129

Spored ~l. 8 od Zakonot, Narodnata banka so odluka poblisku<br />

gi propi{uva uslovite od ~l. 6 t. 2 i 3 na ovoj zakon i procedurite od<br />

~l. 7 t. 2 na ovoj zakon i gi propi{uva vidot i na~inot na dostavuvawe<br />

na dokumentacijata, informaciite i podatocite od ~l. 7 na ovoj zakon<br />

i postapkata za nivno ocenuvawe i kontrola.<br />

Vrz osnova na iznesenive zakonski odredbi, Sovetot na Narodnata<br />

banka na Republika Makedonija ja donel Odlukata za dobivawe na<br />

dozvola za vr{ewe na uslugi brz transfer na pari, vo koja e predvidena<br />

i osporenata t. 6.5.<br />

Poa|aj}i od ~l. 8 st. 1 al. 3 i ~l. 51 od Ustavot i navedenite<br />

zakonski odredbi proizleguva deka vrz osnova na ~l. 8 od Zakonot, Narodnata<br />

banka na Republika Makedonija imala praven osnov za donesuvawe<br />

na Odlukata, vo koja me|u drugoto so osporenata t. 6.5. poblisku<br />

se uredeni pra{awata propi{ani so ~l. 6 t. 5 i ~l. 7 t. 1 od Zakonot, a<br />

koi so Re{enie na Sudot U. br. 15/2004 od 20. 08. 2004 e oceneto deka se<br />

vo soglasnost so Ustavot.<br />

Osporenata t. 6.5. od Odlukata, soglasno ~l. 6 t. 5 i ~l. 7 t. 1 od<br />

Zakonot, go opredeluva konkretno navedeniot dokaz da bide sodr`an<br />

vo dokumentacijata na trgovskoto dru{tvo koe bara dozvola od Narodnata<br />

banka za vr{ewe na predmetnata dejnost, isklu~ivo kako akt na<br />

operacionalizacija na uslovite utvrdeni so Zakonot. Zakonski opredelenite<br />

uslovi diktiraat opredeleni prava i obvrski, me|utoa, osporenata<br />

odredba od Odlukata ne utvrduva prava i obvrski, tuku go ureduva<br />

nivnoto sproveduvawe.<br />

[to se odnesuva do soglasnosta na osporenata odredba od Odlukata<br />

so ~l. 106 t. 5 od Krivi~niot zakonik od koj proizleguva deka ne<br />

mo`e da se bara od gra|anite da dostavuvaat dokazi za nivnata osuduvanost,<br />

Sudot oceni deka dokazot vo osporenata odredba, koj e dol`en da<br />

go dostavi trgovskoto dru{tvo kon baraweto do Narodnata banka, e vo<br />

vrska so kredibilitetot na pravnoto lice za vr{ewe na ovaa specifi-<br />

~na dejnost i ne e vo funkcija na posebno doka`uvawe na osuduvanost<br />

ili neosuduvanost na individuite vo pravnoto lice.<br />

So ogled na toa {to so osporenata odredba od Odlukata se ureduva<br />

na~inot na realizacijata na uslovite utvrdeni so navedenite odredbi<br />

od Zakonot za vr{ewe na uslugi brz transfer na pari koi imaat<br />

ustaven osnov, Sudot utvrdi deka Odlukata e vo soglasnost so Zakonot,<br />

a so toa i vo soglasnost so ~l. 51 od Ustavot, spored koj vo Republika<br />

Makedonija zakonite moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site<br />

drugi propisi so Ustavot i so zakon.<br />

9. So Re{enie U. br. 182/2004 od 24. 11. 2004, Sudot ne povede postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 8 st. 1 t. 8, spored koj, licenca<br />

mo`e da dobie doma{no pravno ili fizi~ko lice (vo natamo{niot<br />

tekst: prevoznik), ako me|u drugite, go ispolnuva i uslovot: da ne e vo<br />

1130

sila pravosilna sudska presuda za krivi~no delo protiv imotot,<br />

stopanstvoto ili bezbednosta vo javniot soobra}aj," od Zakonot za<br />

prevoz vo patniot soobra}aj ("SV RM," br. 68/2004).<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Trgnuvaj}i od sodr`inata na<br />

~l. 8 st. 1 al. 1 i 3, ~l. 9, ~l. 13. st. 1 ~l. 14. st. 1, ~l. 32 st. 1, 2 i 5, ~l. 51,<br />

~l. 54 st. 1 i ~l. 98 st. 1 i 2 od Ustavot i iznesenite zakonski normi,<br />

Sudot utvrdi deka osporenata odredba od ~l. 8 st. 1 t. 8 od Zakonot za<br />

prevoz vo patniot soobra}aj regulira odredena sostojba kako pri~ina<br />

za odbivawe na baraweto za izdavawe na licenca, {to e pravo na zakonodavecot<br />

so zakon da propi{e opredeleni kriteriumi inkorporirani<br />

vo ovaa profesija, zaradi obezbeduvawe na negovoto funkcionirawe i<br />

eliminirawe na stepenot na zagrozuvawe na `ivotot i zdravjeto na<br />

lu|eto i imotot pri specifi~noto profesionalno deluvawe vo sferata<br />

na patniot soobra}aj.<br />

Uslovot protiv prevoznikot (doma{no pravno ili fizi~ko<br />

lice) da ne e vo sila pravosilna sudska presuda za krivi~no delo protiv<br />

imotot, stopanstvoto ili bezbednosta vo javniot soobra}aj proizleguva<br />

od potrebata so zakon da bidat uredeni pra{awata za postoewe<br />

na podobnost na licata ovlasteni so Zakon, za efikasno vr{ewe na<br />

uslugite vo patniot soobra}aj. Predviduvaweto na ovoj uslov sprema<br />

prevoznikot, ne mo`e da se prifati kako ograni~uvawe na pravata i<br />

slobodite na individuite.<br />

Spored misleweto na Sudot, osporenata zakonska odredba ne e<br />

vo nesoglasnost so Ustavot, zatoa {to so nea jasno e utvrden pri~inskiot<br />

odnos na zabranata na prevoznikot da dobie licenca poradi postoewe<br />

na pravosilna sudska presuda za krivi~no delo protiv imotot,<br />

stopanstvoto ili bezbednosta vo javniot soobra}aj. Imeno, osporenata<br />

zakonska odredba precizno utvrduva deka doma{en prevoznik mo`e da<br />

vr{i prevoz na patnici i stoka vo vnatre{niot i me|unarodniot<br />

paten soobra}aj vrz osnova na licenca koja, pak, ne mo`e da se dobie<br />

ako postoi pravosilna sudska presuda na sudot so koja prevoznikot e<br />

osuden za krivi~no delo protiv imotot, stopanstvoto ili bezbednosta<br />

vo javniot soobra}aj.<br />

Sudot utvrdi deka osporenata zakonska odredba ne e vo nesoglasnost<br />

so principot na ednakvost na gra|anite pred Ustavot i zakonite.<br />

Ova od pri~ina {to odredbata ne gi razlikuva gra|anite po osnov na<br />

polot, rasata, bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo,<br />

politi~koto i verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo-<br />

`ba.<br />

So osporenata odredba, isto taka, ne se povreduvaat ~l. 13 st. 1<br />

i 14 st. 1 od Ustavot. Imeno, tokmu osporenata zakonska odredba se povikuva<br />

na donesena pravosilna sudska odluka, po koj moment edno lice<br />

mo`e da se smeta za vinovno za storeno krivi~no delo. Donesenata pravosilna<br />

sudska presuda sekako mo`e da se odnesuva samo za krivi~no<br />

delo utvrdeno so zakon ili drug propis kako kaznivo delo za koe e pre-<br />

1131

dvidena kazna.<br />

Vo kontekst na iznesenoto, Sudot oceni deka osporenata zakonska<br />

odredba ne e vo nesoglasnost i so ~l. 32, 51, 54 i 98 od Ustavot na<br />

Republika Makedonija.<br />

10. So Re{enie U. br. 89/2005 od 21. 12. 2005, Sudot ne povede postapka<br />

za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 43 st. 2, spored koj: "za pretsedatel<br />

i ~len na organ na upravuvawe, odnosno direktor na javna<br />

ustanova ne mo`e da bide imenuvano lice na koe so pravosilna odluka<br />

mu e izre~ena kazna zatvor zaradi kra`ba, izmama, izdavawe na ~ek bez<br />

pokritie, zloupotreba na doverbata, falsifikat, la`na izjava dadena<br />

pod zakletva, osven ako mu e izbri{ana osudata, lice na koe so sudska<br />

presuda mu e zabraneto vr{ewe na javna usluga, kako i lice koe bilo<br />

~len na organ na upravuvawe ili nositel na rakovodna funkcija vo<br />

ustanova od javen interes koja prestanala so ste~aj" od Zakonot za<br />

ustanovite ("SV RM," 32/2005).<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Imaj}i gi predvid ~l. 58 od<br />

Ustavot i odredbite od ~l. 1,2 i 40 do 43 od Zakonot za ustanovite, a razgleduvaj}i<br />

go osporeniot ~l. 43 st. 2 na ovoj Zakon od aspekt na pri-<br />

~inite poradi koi se osporuva negovata soglasnost so Ustavot, Sudot<br />

oceni deka so osporeniot ~len od Zakonot ne se povreduva nieden ~len<br />

od Ustavot naveden vo inicijativata, a so toa nitu ~l. 13 st. 1 i ~l. 14<br />

st. 1 od Ustavot, vrz osnova na koi vsu{nost se temelat pri~inite za<br />

osporuvawe na negovata ustavnost.<br />

Imeno, spored Sudot, vo konkretniot slu~aj ne stanuva zbor za<br />

povreda nitu na principot na prezumcija na nevinosta na liceto utvrden<br />

vo ~l. 13 st. 1 od Ustavot, ni na na~eloto na zakonitost vo kaznenoto<br />

pravo izrazeno preku zabranata za kazanuvawe utvrdena vo ~l. 14<br />

st. 1 od Ustavot. Ova od pri~ini {to osporeniot ~l. 43 st. 2 od Zakonot<br />

ne se odnesuva za lice ~ija vina ne e utvrdena so pravosilna sudska<br />

odluka, za kakvo {to stanuva zbor vo ~l. 13 st. 1 od Ustavot, tuku naprotiv,<br />

se odnesuva za lice ~ija vina za opredeleno kaznivo delo koe<br />

pred storuvawe bilo utvrdeno so zakon e utvrdena so pravosilna sudska<br />

odluka i mu e izre~ena kazna zatvor koja, isto taka, bila predvidena<br />

so zakon. Ottuka, a so ogled i na faktot deka ~l. 13 st. 1 i ~l. 14 st. 1 od<br />

Ustavot voop{to ne tretiraat pra{awa vo vrska so pravnite posledici<br />

od osudata, a ~ija zabrana podnositelot o~igledno ja povrzuva so<br />

ovie ~lenovi od Ustavot pri iznesuvawe na pri~inite za osporuvawe<br />

na ustavnosta na ~l. 43 st. 2 od Zakonot, spored Sudot ne mo`e osnovano<br />

da se postavi pra{aweto za soglasnosta na ovoj ~len od Zakonot so<br />

tie ~lenovi od Ustavot.<br />

[to se odnesuva do ustavniot tretman na pravnite posledici od<br />

osudata, od koj aspekt edinstveno i se osporuva ustavnosta na ~l. 43 st.<br />

2 od Zakonot, a koi kako poseben praven institut se poznati i vo pravnata<br />

nauka i pravnite sistemi na nekoi drugi zemji, Ustavot niv ne gi<br />

1132

ureduva na ekspliciten na~in, odnosno so ni edna odredba izre~no<br />

nitu gi dozvoluva nitu gi zabranuva.<br />

Me|utoa, toa ne zna~i deka Ustavot na Republika Makedonija<br />

voop{to ne gi poznava pravnite posledici i ne gi dozvoluva. Naprotiv,<br />

vo samiot Ustav se sodr`ani konkretni re{enija koi posredno<br />

upatuvaat tokmu na sprotivnoto, a toa se re{enijata na ~l. 65 st. 2 i 3,<br />

~l. 99 st. 3 al. 4, odnosno na Amandman XXVI na Ustavot na Republika<br />

Makedonija, so ~ija to~ka se zamenuva st. 3 na ovoj ~len od Ustavot,<br />

kako i ~l. 111 st. 4 od Ustavot. Imeno, od ovie odredbi na Ustavot proizleguva<br />

deka, vsu{nost, vo niv so samiot Ustav se propi{ani pravni<br />

posledici od osudata zatoa {to prestanuvaweto na mandatot na pratenikot<br />

ili odzemaweto na negoviot mandat koga toj e osuden za krivi-<br />

~no delo predvideno vo ~l. 65 st. 2 i 3, kako i razre{uvaweto na sudija<br />

na Ustavniot sud ili na drug sud ako e osuden za krivi~no delo predvideno<br />

vo ~l. 99 st. 3 al. 4, odnosno ~l. 111 st. 3 od Ustavot, i po vid i<br />

po karakter se pravni posledici od osudata {to nastapuvaat po sila<br />

na Ustavot.<br />

Trgnuvaj}i od toa deka pravnite posledici od osudata ne se zabraneti<br />

so Ustavot na Republika Makedonija, zakonodavecot op{tite<br />

pravila i ramki za nivno propi{uvawe gi utvrdil vo Krivi~niot zakonik<br />

("SV RM," br. 37/1996, 80/1999, 4/2002, 43/2003, 19/2004 i 81/2005)<br />

vo koj vo posebna glava e uredeno nastapuvaweto, po~etokot i traeweto<br />

na pravnite posledici. Taka, vo ~l. 101 st. 1 od Krivi~niot zakonik<br />

e utvrdeno deka pravnite posledici od osudata {to se nadovrzuvaat na<br />

osudite za opredeleni krivi~ni dela, mo`e da nastapat samo koga za<br />

krivi~no delo na storitelot mu e izre~ena kazna zatvor. Spored stavot<br />

2 na ovoj ~len, pravni posledici mo`at da se predvidat samo so<br />

zakon.<br />

Spored ~l. 102 od Krivi~niot zakonik pravnite posledici od<br />

osudata nastapuvaat so denot na pravosilnosta na presudata (st. 1),<br />

pravnite posledici od osudata {to se sostojat vo zabrana na steknuvawe<br />

na opredeleni prava traat najdolgo deset godini od denot na izdr`anata,<br />

prostenata ili zastarenata kazna (st. 2) i pravnite posledici<br />

od osudata prestanuvaat so bri{ewe na osudata (st. 3).<br />

Od navedenite odredbi na Krivi~niot zakonik jasno proizleguva<br />

deka pravnite posledici od osudata se predviduvaat so zakon, deka<br />

tie se sostojat vo zabrana na steknuvawe na opredeleni prava i deka<br />

eden od osnovite za nivno prestanuvawe e bri{eweto na osudata od<br />

kaznenata evidencija.<br />

Od navedenite zakonski odredbi, kako i od ozna~enite odredbi<br />

na ~l. 65 i 99 ~ij st. 1 e zamenet so Amandman XXVI na Ustavot, kako i<br />

~l. 111 od Ustavot, isto taka, proizleguva deka pravnite posledici<br />

bilo vo vid na gubewe na opredeleni prava ili zabrana na steknuvawe<br />

opredeleni prava, nastapuvaat so denot na pravosilnosta na presudata.<br />

1133

Ottuka, iako pravnite posledici od osudata spored svoeto dejstvo<br />

imaat isti efekti kako i kaznite {to gi izrekuva sudot, osobeno<br />

onie {to se sostojat vo zabrana na vr{ewe opredeleni prava (profesija,<br />

dejnost ili dol`nost, upravuvawe so motorno vozilo), sepak nivnata<br />

sistemska postavenost vo odnos na kaznite e sosema poinakva. Zatoa,<br />

podnositelot na inicijativata pogre{no smeta deka pravnite posledici<br />

od osudata se utvrduvaat so pravosilna sudska odluka i deka tie<br />

se vsu{nost kazni odnosno sporedni kazni (porano tn. merki na bezbednost)<br />

koi traat i po izdr`anata kazna zatvor, a se sostojat vo zabrana<br />

na vr{ewe profesija, dejnost ili dol`nost.<br />

Analiziraj}i ja sodr`inata na osporeniot ~l. 43 st. 2 od Zakonot<br />

za ustanovite vo kontekst na navedenite odredbi od Krivi~niot<br />

zakonik, spored Sudot ne e sporno deka samo vo del, a ne vo celiot st.<br />

2, kako {to se naveduva vo inicijativata, se propi{uva pravna posledica<br />

od osudata vo smisla na zna~eweto {to ovoj institut go ima soglasno<br />

navedenite odredbi od Krivi~niot zakonik, a i po{iroko.<br />

Pravnite posledici od osudata {to se sostojat vo ograni~uvawe,<br />

odnosno zabrana na steknuvawe na opredeleni prava ili gubewe na<br />

ve}e steknato pravo, kaj nas, kako i vo nekoi drugi zemji, voobi~aeno<br />

se predviduvaat vo rabotnoto zakonodavstvo, odnosno vo zakonite so<br />

koi se utvrduvaat uslovi za zasnovawe i prestanok na rabotniot odnos,<br />

kako i vo zakonite so koi se utvrduvaat uslovi za vr{ewe opredeleni<br />

dejnosti, profesii ili funkcii, od koj vid e i osporenata odredba.<br />

Imeno, vo konkretniot slu~aj kako {to i napred e ka`ano,<br />

osporenata zakonska odredba e pomestena vo Glava ~etvrta na Zakonot<br />

za ustanovite, vo koja se ureduvaat pra{awa vo vrska so upravuvaweto<br />

i odlu~uvaweto vo ustanovite, a posebno vo javnite ustanovi.<br />

Soglasno ~l. 4 od Zakonot ustanovata mo`e da bide javna, privatna<br />

i me{ovita. Javna ustanova mo`e da osnova Republika Makedonija<br />

so sredstva vo dr`avna sopstvenost kako dr`avna (nacionalna) ustanova,<br />

op{tina ili gradot Skopje so sredstva vo sopstvenost na op{tinata,<br />

odnosno gradot Skopje kako op{tinska javna ustanova, odnosno<br />

javna ustanova na gradot Skopje.<br />

So ogled na toa {to soglasno ~l. 58 st. 2 od Ustavot upravuvaweto<br />

i odlu~uvaweto vo javnite ustanovi i slu`bi se ureduva so zakon,<br />

nesomneno proizleguva deka ovoj ~l. od Ustavot mu dava pravo na zakonodavecot,<br />

vo ramkite na ureduvawe na ovie pra{awa, me|u drugoto, da<br />

gi utvrdi i uslovite za vr{ewe na funkciite pretsedatel i ~len na<br />

organot na upravuvawe i direktor na javnata ustanova, kako {to vpro-<br />

~em toa i go napravil vo osporenata zakonska odredba.<br />

Opravdanosta na zabranata na ovie funkcii da se imenuvaat i<br />

lica na koi so pravosilna sudska odluka im e izre~ena kazna zatvor za<br />

oddelni krivi~ni dela, spored Sudot proizleguva i od karakterot na<br />

dejnosta za koi se osnovaat ustanovite voop{to, pa i javnite ustanovi.<br />

Imeno, soglasno Zakonot ustanovite se osnovaat za vr{ewe na javni<br />

1134

uslugi odnosno dejnosti od javen interes, a takvi spored Zakonot se<br />

dejnosta vo oblasta na obrazovanieto, naukata, kulturata, zdravstvoto,<br />

socijalnata za{tita, detskata za{tita, za{tita na lica so intelektualna<br />

ili telesna popre~enost, kako i drugi dejnosti koi so zakon se<br />

utvrdeni kako javna usluga.<br />

Od druga strana, ne e sporno deka vo javnite ustanovi kapitalot,<br />

odnosno sredstvata se sopstvenost na dr`avata i deka sredstvata<br />

za zadovoluvawe na potrebite i interesite od ovie oblasti vo najgolem<br />

broj slu~ai se alimentiraat od Buxetot na Republikata, a se obezbeduvaat<br />

so javni dava~ki {to gi pla}aat site gra|ani.<br />

Od navedenoto proizleguva deka zakonodavecot, tokmu zaradi<br />

obezbeduvawe na javniot interes vo osporenata zakonska odredba utvrdil<br />

za pretsedatel i ~len na organot na upravuvawe i za direktor na<br />

javna ustanova da ne mo`e da se imenuva lice na koe so pravosilna sudska<br />

odluka za opredeleni krivi~ni dela mu e izre~ena kazna zatvor,<br />

osven ako mu bide izbri{ana osudata, kako eden vid garancija za spre-<br />

~uvawe na mo`nite zloupotrebi na {teta na vr{ewe na dejnosta od javen<br />

interes, odnosno na javnite uslugi na korisnicite.<br />

Ottuka, a imaj}i predvid deka zabranata za imenuvawe na ovie<br />

funkcii ne e trajna i se odnesuva ne za bilo koi, tuku samo za konkretno<br />

opredeleni krivi~ni dela, Sudot smeta deka ovaa zabrana predvidena<br />

kako pravna posledica od osudata e proporcionalna, odnosno<br />

srazmerna na navedenata cel poradi koja zakonodavecot i ja utvrdil i<br />

istata ne e prekumerna za da predizvika neopravdano ograni~uvawe na<br />

pravata na licata na koi so pravosilna sudska odluka im e izre~ena<br />

kazna zatvor za krivi~nite dela utvrdeni vo samata osporena zakonska<br />

odredba. Od navedenite pri~ini delot od osporenata zakonska odredba<br />

vo koj e utvrdeno deka za pretsedatel i ~len na organot na upravuvawe<br />

i za direktor na javna ustanova ne mo`e da se imenuva lice na koe so<br />

pravosilna sudska odluka za opredeleni krivi~ni dela mu e izre~ena<br />

kazna zatvor, osven ako mu bide izbri{ana osudata, e kompatibilen,<br />

odnosno e vo soglasnost kako so principot na vladeeweto na pravoto,<br />

taka i so ~l. 54 st. 1 od Ustavot. Istovremeno, ovoj del na ~l. 43 st. 2 od<br />

Zakonot e vo soglasnost i so ~l. 9 od Ustavot so ogled na toa {to so<br />

nego ne se vr{i diskriminacija na gra|anite po nieden osnov utvrden<br />

vo ovoj ~len na Ustavot, vo odnos na koj, isto taka se osporuva negovata<br />

ustavnost.<br />

[to se odnesuva do ostanatiot del na osporenata zakonska odredba<br />

spored koj na ovie funkcii ne mo`e da se imenuva lice na koe so<br />

sudska presuda mu e zabraneto vr{ewe na javna usluga i lice koe bilo<br />

~len na organ na upravuvawe ili nositel na rakovodna funkcija vo<br />

ustanova so javen interes koja prestanala so ste~aj, Sudot utvrdi deka<br />

i vo edniot i vo drugiot slu~aj ne se raboti za pravni posledici od<br />

osudata koi nastapuvaat po sila na zakonot, od koja pretpostavka se<br />

rakovodel podnositelot na inicijativata osporuvaj}i go i ovoj del od<br />

1135

odredbata od istite pri~ini kako i ostanatiot.<br />

Imeno, spored Sudot ograni~uvaweto na ova pravo vo slu~aj<br />

koga so pravosilna sudska presuda na liceto mu e zabraneto vr{ewe na<br />

javna usluga ne se vr{i neposredno so ovoj zakon, tuku toa ograni~uvawe,<br />

vsu{nost, proizleguva od pravnoto dejstvo na samata pravosilna<br />

sudska odluka so koja e izre~ena ovaa kazna, odnosno zabrana. Toa so<br />

drugi zborovi zna~i deka liceto vo ovoj slu~aj navedenite funkcii ne<br />

mo`e da gi vr{i ne kako pravna posledica od osudata po sila na zakonot,<br />

tuku kako posledica od kaznata {to so pravosilna sudska odluka ja<br />

izrekol sudot.<br />

I vo drugiot del na osporenata zakonska odredba vo koj se utvrduva<br />

deka na ovie funkcii ne mo`e da bide imenuvano lice koe bilo<br />

~len na organ na upravuvawe ili nositel na rakovodna funkcija vo<br />

ustanova so javen interes koja prestanala so ste~aj, spored Sudot, isto<br />

taka ne stanuva zbor za pravna posledica od osuda, tuku za utvrduvawe<br />

na eden od uslovite za imenuvawe na navedenite funkcii, koi zakonodavecot<br />

gi utvrdil vo ramkite na pra{awata {to soglasno Ustavot<br />

se ureduvaat so zakon, poradi {to Sudot ne izrazi somnevawe vo soglasnosta<br />

i na ovoj del od osporenata zakonska odredba so napred<br />

ozna~enite odredbi od Ustavot, od aspekt na pri~inite poradi koi se<br />

osporuva nejzinata ustavnost.<br />

Kone~no, imaj}i predvid deka spored navodite vo inicijativata<br />

so osporeniot ~l. 43 st. 2 od Zakonot posebno se povreduval i ~lenot<br />

23 od Ustavot, Sudot ne izrazi somnevawe, odnosno ne go postavi pra-<br />

{aweto za negovata soglasnost i vo odnos na ovoj ~len od Ustavot, zatoa<br />

{to funkcijata pretsedatel i ~len na organot na upravuvawe i<br />

direktor na javnata ustanova nitu vo Zakonot za ustanovite ni vo drug<br />

zakon ili drug propis se utvrdeni kako javni funkcii na koi se odnesuva<br />

~l. 23 od Ustavot. Me|utoa, ni ovoj ~len, isto kako i drugite ~lenovi<br />

od Ustavot ne e pre~ka so zakon da se utvrdat uslovi pod koi }e se<br />

vr{at javnite i drugite funkcii, kakvi {to se vsu{nost i funkciite<br />

za ~ie vr{ewe vo osporenata zakonska odredba, kako negativen uslov e<br />

utvrdena osuduvanosta za opredeleni krivi~ni dela, potoa, sudsko<br />

izre~enata zabrana za vr{ewe na javna usluga, kako i vr{eweto na<br />

ovie funkcii vo ustanova od javen interes koja prestanala so ste~aj.<br />

11. So Re{enie U. br. 119/2005 od 26. 10. 2005, Sudot ne povede<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 12 st. 1 t. 2 i 3 i st. 2 od Zakonot<br />

za oru`jeto ("SV RM" br. 7/2005). So istoto Re{enie, Sudot ja<br />

otfrli inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 9 st. 1 t. 4, spored koj, odobrenie za nabavuvawe na oru`je<br />

na fizi~ko lice se izdava vrz osnova na prethodno podneseno pismeno<br />

li~no barawe za izdavawe odobrenie za nabavuvawe na oru`je, ako fizi~koto<br />

lice go ispolnuva me|u drugoto i uslovot vo t. 4 - da ne pretstavuva<br />

opasnost za javniot red, i ~l. 12 st. 1 t. 1, spored koj, se smeta<br />

deka postoi opasnost za javniot red spored ~l. 9 st. 1 t. 4 od ovoj zakon,<br />

1136

ako: fizi~koto lice pravosilno e osudeno za krivi~no delo storeno so<br />

umisla, koe se goni po slu`bena dol`nost; fizi~koto lice pravosilno<br />

e osudeno za prekr{ok protiv javniot red i mir so elementi na nasilstvo<br />

i postojat drugi okolnosti koi uka`uvaat deka oru`jeto mo`e da<br />

bide zloupotrebeno, a osobeno koga liceto e registrirano vo evidencijata<br />

na nadle`nite organi za ~esto i prekumerno konsumirawe<br />

alkohol ili upotreba na narkoti~ni drogi i psihotropni supstanci;<br />

pote{ko naru{uvawe na odnosite vo semejstvoto, obrazovnata ustanova<br />

ili na rabotnoto mesto i sli~no. Ako protiv fizi~koto lice e vo<br />

tek postapka za krivi~no delo, odnosno za prekr{ok od stavot 1 al. 1 i<br />

2 na ovoj ~len, a liceto gi ispolnuva drugite uslovi za izdavawe na<br />

odobrenie za nabavuvawe na oru`je, nadle`niot organ }e ja prekine<br />

postapkata za izdavawe na odobrenie do donesuvawe na pravosilna<br />

odluka vo krivi~nata, odnosno prekr{o~nata postapka, od Zakonot za<br />

oru`jeto.<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Spored osporeniot ~l. 9 st. 1<br />

od Zakonot, odobrenie za nabavuvawe na oru`je na fizi~ko lice se<br />

izdava vrz osnova na prethodno podneseno pismeno li~no barawe za<br />

izdavawe odobrenie za nabavuvawe na oru`je, ako fizi~koto lice gi<br />

ispolnuva slednive uslovi: 1) ima napolneto 18 godini `ivot; 2) da ne<br />

mu e odzemena ili ograni~ena delovnata sposobnost; 3) zdravstveno e<br />

sposobno da poseduva i nosi oru`je; 4) ne pretstavuva opasnost za<br />

javniot red; 5) ima opravdana pri~ina za nabavuvawe na oru`je; 6) raspolaga<br />

so tehni~ko znaewe za pravilna upotreba, ~uvawe i odr`uvawe<br />

na oru`jeto i poznavawe na propisite za oru`je i 7) ima `iveali{te<br />

na teritorijata na Republika Makedonija, a dokolku e stranec da ima<br />

odobren postojan prestoj na teritorijata na Republika Makedonija,<br />

osven ako so ratifikuvan me|unaroden dogovor poinaku ne e opredeleno.<br />

Odobrenie za nabavuvawe na oru`jeto od kategorijata C se<br />

izdava na fizi~ko lice koe pokraj uslovite od st. 1 t. 1, 2, 3, 4, 6 i 7 na<br />

ovoj ~len, potrebno e da bide aktiven ~len na love~ko ili strela~ko<br />

dru{tvo i da ima potvrda za polo`en love~ki ispit, odnosno potvrda<br />

deka e aktiven ~len na strela~ko dru{tvo.<br />

Po odnos na navodite vo inicijativata deka osporenata odredba<br />

od ~l. 12 st. 1 t. 2 od Zakonot e nejasna zatoa {to od istata ne mo`elo<br />

da se razbere na koja kazna fizi~koto lice pravosilno e osudeno, Sudot<br />

utvrdi deka ovie navodi ne se to~ni od pri~ina {to od analizata<br />

na ovaa osporena odredba proizleguva deka stanuva zbor za pravosilna<br />

presuda, odnosno za presuda protiv koja ne mo`e da se upotrebi redoven<br />

praven lek, poradi {to ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnosta<br />

na osporenata zakonska odredba od ~l. 12 st. 1 t. 2 so Ustavot na<br />

Republika Makedonija.<br />

[to se odnesuva pak, do navodite vo inicijativata po odnos na<br />

~l. 12 st. 1 t. 3 od Zakonot, deka ovaa odredba bila nejasna i nepotpo-<br />

1137

lna, zatoa {to ne bilo precizirano koi se tie drugi okolnosti koi<br />

uka`uvaat deka oru`jeto mo`e da bide zloupotrebeno, Sudot oceni<br />

deka postoeweto na potrebata so zakon da bidat uredeni pra{awa za<br />

kredibilitetot na fizi~koto lice da poseduva i nosi oru`je }e ja namali<br />

mo`nosta od {tetni posledici po `ivotot i imotot na gra|anite,<br />

poradi {to t. 3 od st. 1 na ~l. 12 od Zakonot ne e vo nesoglasnost so<br />

Ustavot.<br />

Imeno, propi{uvaweto na okolnostite od ~l. 12 st. 1 t. 2 i 3 i<br />

st. 2 od Zakonot se legitimni osnovi vo ~ii granici se dvi`i nadle`niot<br />

organ i tie obezbeduvaat zakonitost vo odlu~uvaweto za toa pra-<br />

{awe, so {to se ispolnuva elementarnoto barawe na principot na<br />

vladeewe na pravoto. Vo toj kontekst, porane{nata osuduvanost na<br />

gra|aninot za krivi~no delo storeno so umisla, koe se goni po slu`bena<br />

dol`nost ili za prekr{ok protiv javniot red i mir so elementi<br />

na nasilstvo, kako i ocenata na organot za mo`na zloupotreba na<br />

oru`jeto (koi okolnosti se potvrduvaat so validni dokumenti od nadle`nite<br />

organi), ne mo`e da se smetaat kako osnovi so koi se povreduvaat<br />

prezumcijata na nevinost i kredibilitetot na li~nosta.<br />

Sudot, isto taka, oceni deka vo ovie slu~ai ne se raboti za pravni<br />

posledici od osudata koi nastapuvaat po sila na zakonot, za {to<br />

nema ustaven osnov, tuku za okolnost koja vo sekoja konkretna situacija<br />

treba da bide zemena predvid od strana na nadle`niot organ pri<br />

odlu~uvaweto. Sudot smeta deka vakviot na~in na odmeruvawe na vlijanieto<br />

na porane{nata osuduvanost za opredeleni kaznivi dela e srazmeren<br />

na generalnata cel na Zakonot da se ovozmo`i poseduvawe<br />

oru`je koga za toa postoi opravdana potreba i koga nema implikacii<br />

vrz op{tata bezbednost. Samata priroda na oru`jeto e takva {to toa<br />

ne e stoka vo slobodniot promet {to mo`e da go nabavi sekoj gra|anin,<br />

tuku e pod poseben re`im na pravniot promet, pa ottuka i pravoto na<br />

zakonodavecot da predviduva i uslovi za negovoto nabavuvawe, odnosno<br />

poseduvawe.<br />

Vrz osnova na iznesenoto Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi<br />

pra{aweto za soglasnosta na ozna~enite osporeni odredbi od Zakonot<br />

so Ustavot.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija postapuvaj}i po inicijativa<br />

po odnos na ovie pra{awa ve}e edna{ se proiznel i so Re{enie<br />

U. br. 84/2001 od 14. 11. 2001 godina ne povel postapka za ocenuvawe na<br />

ustavnosta na ~l. 9 st. 1 t. 3 i st. 3 od Zakonot za nabavuvawe, poseduvawe<br />

i nosewe oru`je ("SV SRM," br. 25/1972, 30/1972, 18/1976, 25/1976,<br />

15/1983 i 51/1988 i "SV RM," br. 26/1993).<br />

Ovie osporeni odredbi od stariot zakon su{tinski nemaat nekoja<br />

posebna razlika so sega{nite osporeni odredbi od Zakonot za<br />

oru`jeto, poradi {to stavot na Sudot po odnos na ovie pravni pra{awa<br />

na podnositelot na inicijativata ve}e mu e poznat.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Repu-<br />

1138

lika Makedonija, Sudot }e ja otfrli inicijativata ako za istata rabota<br />

ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija so Re{enie U. br.<br />

54/2005 od 7. 09. 2005 godina, ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na ~l. 12 st. 1 t. 1 od Zakonot za oru`je ("SV RM" br. 7/2005), zatoa<br />

{to spored Sudot, postoeweto na potrebata so zakon da bidat uredeni<br />

pra{awa za kredibilitetot na fizi~koto lice da poseduva i nosi<br />

oru`je }e ja namali mo`nosta od {tetni posledici po `ivotot i imotot<br />

na gra|anite.<br />

So ogled na toa {to Sudot ve}e ja ocenuval ustavnosta na ~l. 12<br />

st. 1 t. 1, a imaj}i go predvid faktot deka ~l. 12 st. 1 zboruva za osporeniot<br />

~l. 9 st. 1 t. 4 od Zakonot, Sudot utvrdi deka inicijativata vo<br />

ovoj del soglasno citiranata odredba od Delovnikot treba da se<br />

otfrli.<br />

12. So Re{enie U. br. 74/2006 od 17 i 18. 05. 2006, Sudot, me|u<br />

drugoto, ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 18 st. 1<br />

al. 1, spored koj "~len na izboren organ ne mo`e da bide, lice osudeno<br />

za kaznivo delo povrzano so izborite" od Izborniot zakonik ("SV<br />

RM," br. 40/2006).<br />

Od obrazlo`enieto na Re{enieto. Spored ~l. 38 od Izborniot<br />

zakonik, izbira~kiot odbor se formira za sekoe izbira~ko mesto, toj<br />

e sostaven od pretsedatel, ~etiri ~lena i nivni zamenici. Pretsedatelite<br />

na izbira~kite odbori i nivnite zamenici, se izbiraat od redot<br />

na dr`avnata, op{tinskata i administracijata na gradot Skopje, a<br />

~etirite ~lena i nivnite zamenici se izbiraat od redot na javnata<br />

administracija po slu~aen izbor za vreme od ~etiri godini i po pravilo<br />

tie imaat `iveali{te vo op{tinata na koja pripa|a izbira~koto<br />

mesto.<br />

Koga stanuva zbor za Dr`avnata izborna komisija soglasno ~l.<br />

27 st. 5 i 6 nejziniot pretsedatel, zamenik i ~lenovite gi izbira Sobranieto<br />

so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.<br />

Na pretsedatelot i ~lenovite na Dr`avnata izborna koimsija od<br />

denot na izborot im miruva rabotnoto mesto. [to se odnesuva do op{-<br />

tinskite izborni komisii i do izbira~kite odbori, so ~l. 35 st. 2 i ~l.<br />

39 st. 3 od Izborniot zakonik, e utvrdeno deka na~inot i postapkata za<br />

imenuvawe na pretsedatelot, negoviot zamenik, ~lenovite i nivnite<br />

zamenici, se ureduvaat so akt na Dr`avnata izborna komisija.<br />

Od iznesenite zakonski normi proizleguva deka svojstvoto na<br />

~len na izboren organ, vo Dr`avnata izborna komisija e decidno opredeleno<br />

i toa svojstvo go imaat edinstveno pretsedatelot, zamenikot i<br />

pette ~lena na Dr`avnata izborna komisija (~l. 26). Odnosno, nadvor<br />

od toj krug na lica ne se smetat za ~lenovi na Dr`avnata izborna komisija<br />

drugi lica kako {to se generalen sekretar na DIK i negov zamenik,<br />

lica vo stru~na slu`ba na DIK za vr{ewe na stru~no-administ-<br />

1139

ativnite i organizaciono-tehni~ki raboti, koi se opfateni so zakonikot.<br />

Svojstvoto na ~len na izboren organ, vo op{tinskite izborni<br />

komisii i izbira~kite odbori, go imaat site lica vo nivniot sostav.<br />

Imeno, pretsedatelot, ~etirite ~lena i nivnite zamenici vo op{tinskite<br />

izborni komisii, kako i pretsedatelot, ~etirite ~lena i nivnite<br />

zamenici vo izbira~kite odbori, se lica so svojstvo na ~len na izboren<br />

organ.<br />

Ottuka, od analizata na osporenata odredba od ~l. 18 st. 1 al. 1<br />

od Izborniot zakonik proizleguva deka so nea ne se dozvoluva odredeno<br />

lice da se stekne so svojstvo na ~len na izboren organ, soglasno<br />

odredbite od ovoj zakonik, dokolku bilo osudeno za kaznivo delo povrzano<br />

so izborite.<br />

Zna~i, so osporenata odredba se postavuva uslov i kriterium za<br />

steknuvawe na opredelenata funkcija (~len na izboren organ).<br />

Imeno, zakonodavecot ne dozvolil sproveduvaweto na izborite<br />

kako javna funkcija da ja vr{at ~lenovi na izborni organi koi bile<br />

osuduvani za kaznivo delo povrzano so izborite.<br />

Delot od osporenata zakonska odredba koj se povikuva na lice<br />

osudeno za kaznivo delo povrzano so izborite, jasno opredeluva deka se<br />

odnesuva na donesena pravosilna sudska odluka po koj moment edno<br />

lice mo`e da se smeta kako osudeno za vinovno za storeno krivi~no<br />

delo utvrdeno so zakon kako kaznivo delo za koe e predvidena kazna.<br />

Poradi toa ne stanuva zbor za pretpostavena vina i povreda na na~eloto<br />

na prezumcija na nevinost.<br />

Osporenata zakonska odredba voedno ne se odnesuva za bilo koe<br />

kaznivo delo tuku, za ona koe e povrzano so izborite, a so toa osuduvanosta<br />

na liceto ja povrzuva za kaznivite dela posebno opredeleni vo<br />

glava ~etrnaesetta od Izborniot zakonik i za krivi~ni dela protiv<br />

izborite i glasaweto koi se posebno regulirani so odredbite vo glava<br />

{esnaesetta vo Krivi~niot zakonik.<br />

Vo kontekst na navedenoto, treba da se ima predvid deka soglasno<br />

~l. 88 od Izborniot zakonik, izbornite organi, a so toa nivnite<br />

~lenovi, imaat nadle`nost da raspolagaat i koristat finansiski sredstva<br />

sopstvenost na dr`avata koi se alimentiraaat od Buxetot na Republikata<br />

i od lokalnata samouprava, {to se obezbeduvaat od javnite<br />

dava~ki koi gi pla}aat gra|anite. Poradi toa, pravo na zakonodavecot<br />

e so zakon da go obezbedi ostvaruvaweto i sproveduvaweto na izborite<br />

preku izdigawe na kredibilitetot na izbornite organi so sostav na<br />

~lenovi koi bi mo`ele zakonito i kvalitetno da gi izvr{uvaat funkciite<br />

vo izborniot proces, ureduvaj}i gi za taa cel uslovite poradi<br />

koi ne mo`e edno lice da bide ~len na izboren organ, kako {to e toa<br />

slu~aj so osporenata zakonska odredba. Vakvata zakonska opredelba<br />

spored Sudot e vo soglasnost so odredbite od Ustavot na koi se povikuva<br />

podnositelot na inicijativata i ustavno opredelenite vrednosti<br />

1140

i na~ela.<br />

Ova osobeno i poradi toa {to soglasno ~l. 2 st. 1 od Ustavot, vo<br />

Republika Makedonija suverenitetot proizleguva od gra|anite i im<br />

pripa|a na gra|anite, a spored st. 2 gra|anite na Republika Makedonija<br />

vlasta ja ostvaruvaat preku demokratski izbrani pretstavnici.<br />

Izbornite organi treba da gi obezbedat tokmu ovie ustavni vrednosti<br />

i izborot na pretstavnicite da proizleguva od gra|anite na koi so<br />

Ustavot im e dadeno vr{eweto na vlasta, a ne nivniot izbor da proizleguva<br />

od manlivi izborni postapki nadvor od voljata na gra|anite,<br />

{to bi bilo sprotivno na Ustavot.<br />

Ottuka, me|u drugoto, postoi i odgovornosta na izbornite organi<br />

da funkcioniraat so ~lenovi vo svojot sostav koi ispolnuvaat<br />

opredeleni uslovi, me|u koi toa da se lica koi ne se osuduvani za kaznivo<br />

delo povrzano so izborite.<br />

Pravno mislewe<br />

Soglasno ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4 od Ustavot, temelni vrednosti na<br />

ustavniot poredok na Republika Makedonija se osnovnite slobodi i<br />

prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni<br />

so Ustavot, vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata<br />

vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

Soglasno ~l. 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata na<br />

ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite pred Ustavot<br />

i zakonite se ednakvi.<br />

So odredbata od ~l. 13 st. 1 od Ustavot e opredeleno deka liceto<br />

obvineto za kaznivo delo }e se smeta za nevino se dodeka negovata<br />

vina ne bide utvrdena so pravosilna sudska odluka.<br />

So ~l. 14 st. 1, pak, e opredeleno deka nikoj ne mo`e da bide kaznet<br />

za delo koe pred da bide storeno ne bilo utvrdeno so zakon ili so<br />

drug propis kako kaznivo delo i za koe ne bila predvidena kazna.<br />

Spored ~l. 23 od Ustavot, sekoj gra|anin ima pravo da u~estvuva<br />

vo vr{eweto na javni funkcii.<br />

Spored ~l. 25 od Ustavot na sekoj gra|anin mu se garantira po-<br />

~ituvawe i za{tita na privatnosta na negoviot li~en i semeen `ivot,<br />

na dostoinstvoto i ugledot.<br />

Spored ~l. 51 od Ustavot vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakon. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~l. 54 st. 1 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot i<br />

gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

Imaj}i gi predvid navedenite ustavni odredbi, kako i sodr`inata<br />

na osporenata zakonska odredba, smetame deka vo konkretniot<br />

1141

slu~aj stanuva zbor za ograni~uvawe na pravata na gra|anite kako posledica<br />

od osuda za krivi~no delo koja nastapuva po sila na zakon.<br />

Od ovie pri~ini, pri ocenuvawe na ustavnosta na osporenata<br />

zakonska odredba kako osnoven kriterium go imavme vo vid postoeweto<br />

na dvata principi na kaznenopravniot odnos utvrdeni vo ~lenovite<br />

13 st. 1 i 14 st. 1 od Ustavot, a toa se prvo, deka kaznata mo`e da se<br />

izre~e samo so sudska odluka i vtoro, deka za izvr{eno kaznivo delo na<br />

storitelot mo`e da mu se izre~e kazna {to kako takva e utvrdena so<br />

zakon ili drug propis. Toa, so drugi zborovi zna~i deka soglasno navedenite<br />

ustavni odredbi kaznenopravniot odnos se iscrpuva na relacijata<br />

kaznivo delo i sudski izre~enata kazna za storitelot i deka natamo{ni<br />

posledici od negovoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa<br />

delo koi se sostojat vo ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni,<br />

osven ako toa ne e izre~no utvrdeno so Ustavot.<br />

Ottuka, ako se ima vo vid faktot deka so osporenata zakonska<br />

odredba se vr{i ograni~uvawe na pravoto za ambasador da mo`e da<br />

bide imenuvano lice koe bilo osuduvano za krivi~no delo za koe e<br />

predvidena kazna zatvor od najmalku {est meseci, za krivi~no delo vo<br />

vrska so slu`benata dol`nost ili za drugo krivi~no delo {to go pravi<br />

nedostoen za ambasador, spored na{e mislewe, ova ograni~uvawe ne<br />

e posledica {to proizleguva od izvr{uvaweto na izre~enata krivi~na<br />

sankcija, odnosno kazna, tuku pretstavuva dopolnitelna posledica {to<br />

gra|anite ja trpat po osnov na osuduvanosta, a koja nastapuva po sila na<br />

zakon.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniov slu~aj so osporeniot del od<br />

zakonskata odredba, po sila na Zakonot, a ne kako kazna (po zabrana)<br />

{to ja izrekuva sudot vo ramkite na vidovite na krivi~nite sankcii,<br />

liceto ne mo`e da vr{i odredena funkcija (ambasador), smetame deka<br />

osporeniot del od zakonskata odredba na ~l. 36 od Zakonot za nadvore{ni<br />

raboti ne e vo soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Vo konkretniot slu~aj, osven {to se vr{i ograni~uvawe na pravata<br />

na gra|anite bez da se ima ustavna osnova za toa, vo osporenata zakonska<br />

odredba ne se konkretno navedeni krivi~nite dela, nitu izre-<br />

~enata kazna za niv, {to liceto go pravi nedostojno za vr{ewe na funkcijata<br />

ambasador. Ovoj nedostatok na osporenata zakonska odredba,<br />

spored na{e mislewe, dozvoluva celosna diskrecija pri odlu~uvaweto<br />

za ova pra{awe pri {to poedinecot ne e za{titen od samovolno popre~uvawe<br />

da ja vr{i funkcijata – ambasador duri i vo slu~ai koga<br />

krivi~noto delo ne e vo nikakva vrska so ovaa funkcija. Zatoa, smetame<br />

deka vo ovoj del formulacijata na osporenata zakonska odredba e<br />

nedovolno precizna i jasna i ne obezbeduva pravna sigurnost na gra|anite.<br />

Imaj}i vo vid deka so osporenata zakonskata odredba, ograni~uvaweto<br />

na dostapnosta na ambasadorskata funkcija nastapuva<br />

kako pravna posledica od osuda po sila na Zakonot, a ne kako indivi-<br />

1142

dualizirana kazna (zabrana) {to ja izrekuva sud vo ramkite na vidovite<br />

kazni, odnosno sankcii, smetame deka mo`e da se dovede pod somnenie<br />

nejzinata ustavnost po odnos na ~lenovite 8 st. 1 al. 1, 3 i 4, 13 st.<br />

1, 14 st. 1, 9, 23, 25 i 51, vo vrska so ~l. 54 od Ustavot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 36<br />

st. 1 al. 6 od Zakonot za nadvore{ni raboti ("SV RM," br. 46/2006).<br />

*<br />

Predlog za zaka`uvawe podgotvitelna sednica po predmetot<br />

U. br. 80/2006<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija na XXVII sednica na<br />

Sudot odr`ana na 20 septemvri 2006 godina rasprava{e za ustavnosta<br />

na ~len 36 stav 1 alineja 6 od Zakonot za nadvore{ni raboti ("SV RM,"<br />

br. 46/2006) i zaklu~i da se odr`i podgotvitelna sednica zaradi razjasnuvawe<br />

na spornite pravni pra{awa izneseni po povod ovaa rasprava.<br />

Soglasno ~l. 29 i 30 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija vo prilog Vi dostavuvame referat za podgotvitelna<br />

sednica po predmetot U. br. 80/2006, so predlog podgotvitelnata sednica<br />

da ja zaka`ete za 21 dekemvri (~etvrtok) 2006 godina so po~etok<br />

vo 10.00 ~asot.<br />

Na podgotvitelnata sednica predlagame da bidat pokaneti:<br />

1. Podnositelot na inicijativata Stamen Filipov od Skopje,<br />

2. Pretstavnik na Sobranieto na Republika Makedonija, kako<br />

donositel na aktot,<br />

3. Pretstavnik na Vladata na Republika Makedonija, kako predlaga~<br />

na Zakonot,<br />

4. Pretstavnik na Ministerstvoto za nadvore{ni raboti;<br />

5. Akademik prof. d-r Vlado Kambovski - Makedonska akademija<br />

na naukite i umetnostite – Skopje,<br />

6. Prof. d-r Metodija Kanev~ev - Praven fakultet Skopje,<br />

7. Prof. d-r Gordan Kalajxiev - Praven fakultet Skopje,<br />

8. Prof. d-r Nikola Tupan~evski - Praven fakultet Skopje,<br />

9. Prof. d-r Svetomir [kari} - Praven fakultet Skopje, i<br />

10. Prof. d-r Savo Klimovski - Praven fakultet Skopje.<br />

1143

R E F E R A T<br />

za podgotvitelna sednica po predmetot U. br. 80/2006<br />

I<br />

Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~l. 36 st. 1 al. 6 od Zakonot za nadvore{ni raboti<br />

("SV RM," br. 46/2006).<br />

Vo inicijativata se naveduva deka so zakonskata odredba vo<br />

osporeniot del se predviduvale pravni posledici od osuda po sila na<br />

zakon. Me|utoa, spored navodite vo inicijativata, pravnite posledici<br />

od osudata ne mo`ele da se predviduvaat po sila na zakon, kako {to toa<br />

e storeno so osporenata alineja od Zakonot, tuku deka, soglasno ~l. 13<br />

st. 1 i 14 st. 1 od Ustavot na Repubika Makedonija tie mo`ele da se<br />

utvrduvaat samo so konkretna pravosilna sudska odluka. Vo prilog na<br />

toa se istaknuva deka toa mo`e da se zaklu~i od Odlukata na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija U. br. 210/2001 od 6. 02. 2002 godina.<br />

Spored podnositelot na inicijativata, osporenata zakonska<br />

odredba ne bila vo soglasnost i so ~l. 54 st. 1 od Ustavot, bidej}i slobodite<br />

i pravata na ~ovekot i gra|aninot mo`at da se ograni~uvaat<br />

samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot, a ne so zakon, kako {to bilo vo<br />

konkretniov slu~aj. Imeno, vo Ustavot ne bila predvidena mo`nost so<br />

zakon da se ograni~uva pravoto na vr{eweto na javni funkcii, kako<br />

{to e funkcijata ambasador.<br />

Spored toa, so osporenata alineja od ~l. 36 od Zakonot za nadvore{ni<br />

raboti se povreduvale temelnite vrednosti na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija - osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i<br />

gra|aninot priznati vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni so Ustavot,<br />

vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna,<br />

izvr{na i sudska od ~l. 8 st. 1, 3 i 4, kako i ~l. 9, ~l. 13 st. 1, ~l. 14 st. 1,<br />

~l. 23, ~l. 51, ~l. 54 st. 1 i ~l. 98 st. 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

II<br />

Spored osporeniot ~l. 36 od Zakonot za nadvore{ni raboti, za<br />

ambasador mo`e da se imenuva lice ako gi ispolnuva slednive uslovi:<br />

- da e dr`avjanin samo na Republika Makedonija;<br />

- da ima zavr{eno visoko obrazovanie;<br />

- aktivno da vladee dva od jazicite vo slu`bena upotreba vo<br />

Organizacijata na Obedinetite nacii. Dokolku slu`beniot jazik na<br />

zemjata na priemot e razli~en od jazicite vo slu`bena upotreba vo<br />

1144

Organizacijata na Obedinetite nacii, da ima osnovni poznavawa od<br />

nego,<br />

- da ima steknato visoko diplomatsko zvawe, vo slu~aj koga kandidatot<br />

za ambasador e od sostavot na diplomatsko-konzularnite slu-<br />

`benici, odnosno da bide afirmirana li~nost vo oblasta na nadvore-<br />

{nata politika i me|unarodnite odnosi,<br />

- da ima zdravstvena i psihofizi~ka sposobnost,<br />

- da ne e osuduvan za krivi~ni dela za koi e predvidena kazna zatvor<br />

od najmalku {est meseci, za krivi~no delo vo vrska so slu`benata<br />

dol`nost ili za drugo krivi~no delo {to go pravi nedostoen za ambasador<br />

(osporen del), i<br />

- da ima soodveten bezbednosen sertifikat.<br />

Najmalku dve tretini od vkupniot broj na ambasarodi se imenuvaat<br />

od sostavot na diplomatsko-konzularnite slu`benici so najvisoki<br />

diplomatski zvawa vo Ministerstvoto.<br />

Pri imenuvawe na ambasadorite se po~ituva principot na soodvetna<br />

i pravi~na zastapenost na gra|anite koi pripa|aat na site zaednici<br />

i principot na ednakvi mo`nosti na polovite.<br />

Ambasadorot koj ne e imenuvan od sostavot na diplomatsko-konzularnite<br />

slu`benici, za vremetraeweto na svojot mandat gi ostvaruva<br />

pravata i obvrskite od raboten odnos vo Ministerstvoto. Po zavr-<br />

{uvaweto na mandatot na ambasadorot mu prestanuvaat site prava od<br />

rabotniot odnos vo Ministerstvoto.<br />

III<br />

Vo vrska so navodite vo inicijativata Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija vo prethodnata postapka pobara mislewa od Vladata<br />

na Republika Makedonija i Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, no<br />

takvi mislewa ne bea dobieni. Ottamu, vo prilog na ovoj referat se<br />

dostavuva samo obrazlo`enieto na Predlogot na Zakonot za nadvore{ni<br />

raboti.<br />

IV<br />

Pri razgleduvawe na inicijativata pred Sudot kako sporno se<br />

postavi slednovo pravno pra{awe:<br />

- dali so osporenata odredba od Zakonot (~l. 36 st. 1 al. 6) na licata<br />

na koi se odnesuva ovaa odredba im se odzema ili ograni~uva pravo<br />

- pravoto na vr{ewe na funkcijata ambasador i ottamu dali vo navedenata<br />

odredba stanuva zbor za pravna posledica od osuda ili ovde<br />

ednostavno se raboti za uslov za steknuvawe na navedenata funkcija so<br />

koj voop{to ne se zadira vo toa pravo.<br />

1145

1146<br />

V<br />

Razgleduvaj}i ja osporenata zakonska odredba vo kontekst na<br />

sodr`inata na celiot Zakon za nadvore{ni raboti od aspekt na odredbite<br />

na Ustavot vo odnos na koi se osporuva nejzinata ustavnost, vo<br />

raspravata {to se vode{e po podnesenata inicijativa po postavenoto<br />

sporno pra{awe se razvija dve stanovi{ta.<br />

1) Spored prvoto stanovi{te vo odredbata od ~l. 36 st. 1 al. 6 od<br />

Zakonot za nadvore{ni raboti stanuva zbor za pravna posledica od<br />

osuda. Ova stojali{te e vo soglasnost so najgolem broj odluki na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija.<br />

Imeno, vo 27 odluki (U. br. 75/1997, U. br. 212/1997, U. br. 170/<br />

1999, U. br. 43/2000, U. br. 208/2000, U. br. 210/2000, U. br. 212/2000, U.<br />

br. 157/2001, U. br. 159/2001, U. br. 161/2001, U. br. 175/2001, U. br. 179/<br />

2001, U. br. 186/2001, U. br. 201/2001, U. br. 210/2001, U. br. 211/2001, U.<br />

br. 212/2001, U. br. 213/2001, U. br. 230/2001, U. br. 233/2001, U. br. 235/<br />

2001, U. br. 237/2001, U. br. 9/2002, U. br. 100/2002, U. br. 117/2002, U. br.<br />

149/2002 i U. br. 190/2002) na prethodniot sostav na Ustavniot sud,<br />

odredbite od vakov vid redovno bea kvalifikuvani kako pravni posledici<br />

od osudata.<br />

Vo ovie predmeti Ustavniot sud kako dominanten kriterium na<br />

ustavnosta gi zel predvid ~l. 13 i 14 od Ustavot koi, me|u drugoto,<br />

utvrduvaat dva principi na kaznenopravniot odnos: prvo, deka za izvr-<br />

{enoto kaznivo delo na storitelot mo`e da mu se izre~e kazna {to<br />

kako takva e utvrdena so zakon ili drug propis i vtoro, deka kaznata<br />

mo`e da se izre~e samo so sudska odluka. Ottuka, spored Sudot, kazneno<br />

pravniot odnos se iscrpuva vo relacijata na kaznivoto delo i sudski<br />

izre~enata kazna za negoviot storitel i deka natamo{ni posledici<br />

od negovoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat<br />

vo ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven<br />

ako toa ne e izre~no utvrdeni so Ustavot, soglasno ~l. 54 st. 1 od Ustavot.<br />

Smetaj}i deka ograni~uvaweto na nekoe pravo so osporenata zakonska<br />

formulacija nastapuva kako pravna posledica od osuda po sila na<br />

zakonot, a ne kako kazna (zabrana) {to ja izrekuva sud vo ramkite na<br />

vidovite na kazni, odnosno sankcii, Sudot utvrduval deka takvite formulacii<br />

ne se vo soglasnost so ~l. 13 i 14, ~l. 54 st. 1 i ~l. 32 od<br />

Ustavot na Republika Makedonija. Imeno, Sudot zazel stav deka so toa<br />

se vr{i ograni~uvawe na pravoto na gra|anite i toa po sila na Zakonot<br />

i kako posledica od osuda za oddelni krivi~ni dela, a ne kako sodr`ina<br />

na opredelena sankcija {to ja izrekol sud, odnosno na storitelot<br />

na krivi~noto delo mo`e da mu se izre~e kazna {to za toa delo e<br />

utvrdena so zakon ili so drug propis i deka kaznata mo`e da se ire~e<br />

samo so sudska odluka {to vsu{nost, zna~i deka drugi i idni posledici<br />

od osudata za storenoto delo, Ustavot (~l. 13 st. 1, 14 st. 1 i 54) ne dopu{ta.

Takvoto stanovi{te Ustavniot sud go potvrdil osobeno vo<br />

Odlukata U. br. 210/2001 so koja go ukinal ~l. 101 st. 2 od Krivi~niot<br />

zakonik vo delot: "i nastanuvaat po sila na zakonot so koj se predvideni."<br />

Vo vrska so ovaa odluka, na koja se povikuva i podnositelot na<br />

inicijativata, Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~l. 101 st. 1 od<br />

Krivi~niot zakonik pravnite posledici od osudata {to se nadovrzuvaat<br />

na osudata za opredeleni krivi~ni dela, ne mo`e da nastapat koga<br />

za krivi~noto delo na storitelot mu e izre~ena pari~na kazna, uslovna<br />

osuda, sudska opomena ili koga toj e osloboden od kazna, a spored<br />

st. 2 od ovoj ~len, pravnite posledici mo`e da se predvidat samo so zakon<br />

i nastapuvaat po sila na zakonot so koj se predvideni.<br />

So Krivi~niot zakonik, na pravnite posledici od osudata im se<br />

posvetuva posebna glava, iako sodr`inata na taa glava e mo{ne skromna,<br />

vo odnos na drugite krivi~nopravni pra{awa {to se predmet na<br />

ureduvawe na Zakonikot. Pravnite posledici od osudata kako posebna<br />

kategorija, so ovoj zakonik ne se tretirat nitu kako kazni, nitu kako<br />

drugi krivi~ni sankcii. Imeno, spored ~l. 4 od Krivi~niot zakonik,<br />

krivi~ni sankcii se: kazni, uslovna osuda i sudska opomena, merki za<br />

bezbednost i vospitni merki, a spored ~l. 33 od Zakonikot, kazni se:<br />

zatvor i pari~na kazna, pri {to, kaznata zatvor mo`e da se izre~e<br />

samo kako glavna kazna, a pari~nata kazna kako glavna i sporedna kazna,<br />

a ako za edno krivi~no delo se propi{ani dvete kazni, kako glavna<br />

mo`e da se izre~e samo ednata od niv. So ~l. 5 od Zakonikot e uredeno<br />

deka na storitelot na krivi~no delo vo izvr{uvaweto na krivi~nata<br />

sankcija mo`at da mu bidat odzemeni ili ograni~eni opredeleni prava<br />

samo vo mera koja im odgovara na prirodata i sodr`inata na taa sankcija<br />

i samo na na~in so koj se obezbeduva po~ituvawe na li~nosta na<br />

storitelot i na negovoto ~ove~ko dostoinstvo. Spored toa, pravnite<br />

posledici od osudata ne se tretiraat kako kazna ili drugi krivi~ni<br />

sankcii, na {to bi sleduval i odgovor deka so niv ne mo`e na storitelot<br />

na krivi~noto delo da mu bidat odzemeni ili ograni~eni opredeleni<br />

prava. Me|utoa, od sodr`inata na ~l. 101 st. 1 od Zakonikot, proizleguva<br />

deka pravnite posledici od osudata se nadovrzuvaat na osudite<br />

za opredeleni krivi~ni dela, {to zna~i deka iako pravnite posledici<br />

od osudata ne se kazni, tie po svojata priroda, karakter i mo-<br />

`nost od nivno predviduvawe so zakon, bez poblisku opredeluvawe na<br />

nivnite vidovi i uslovi za nivno propi{uvawe so samiot Krivi~en<br />

zakonik, poprimat karakter blizok na samata kazna i mo`at te{ko da<br />

go pogodat osudeniot koj ja izr`al svojata kazna.<br />

Trgnuvaj}i od sodr`inata na navedenite ustavni i zakonski<br />

odredbi, a imaj}i ja predvid sodr`inata na ~l. 101 st. 2 vo delot: "i nastapuvaat<br />

po sila na zakonot so koj se predvideni" od Krivi~niot<br />

1147

zakonik, spored misleweto na Sudot, pravnite posledici od osudata ne<br />

mo`at da nastapuvaat avtomatski po sila na zakon, tuku deka toa mo`e<br />

da se pravi samo so pravosilna sudska odluka, odnosno deka kaznenopopravniot<br />

odnos se iscrpuva na relacijata na kaznivoto delo i sudski<br />

izre~ena kazna za negoviot storitel i deka natamo{ni posledici od<br />

negovoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo<br />

ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa<br />

ne e izre~no utvrdeno so Ustavot. So ogled na toa {to spored osporeniot<br />

del od odredbata, pravnite posledici od osudata nastapuvaat po<br />

sila na zakonot, a ne kako kazna (zabrana) {to ja izrekuva sudot vo ramkite<br />

na vidovite na kazni odnosno sankcii, Sudot oceni deka toj del<br />

od osporenata odredba ne e vo soglasnost so napred navedenite odredbi<br />

od Ustavot.<br />

Vo konkretniot slu~aj {to e predmet na ustavnosudska analiza,<br />

odnosno vo izgotveniot referat za sednicata na Sudot se pojde tokmu<br />

od ova stojali{te. Imeno, pri ocenuvawe na ustavnosta na osporenata<br />

zakonska odredba kako osnoven kriterium se ima{e vo vid postoeweto<br />

na dvata principi na kaznenopravniot odnos utvrdeni vo ~l. 13 st. 1 i<br />

14 st. 1 od Ustavot, deka kaznata mo`e da se izre~e samo so sudska odluka<br />

i deka za izvr{eno kaznivo delo na storitelot mo`e da mu se izre~e<br />

kazna {to kako takva e utvrdena so zakon ili drug propis. Toa, so drugi<br />

zborovi zna~i deka soglasno navedenite ustavni odredbi kaznenopravniot<br />

odnos se iscrpuva na relacijata kaznivo delo i sudski izre-<br />

~enata kazna za storitelot i deka natamo{ni posledici od negovoto<br />

izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa delo koi se sostojat vo ograni-<br />

~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni, osven ako toa ne e<br />

izre~no utvrdeno so Ustavot.<br />

Nakratko, imaj}i gi predvid odredbite od ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4,<br />

~l. 9, ~l. 13 st. 1, ~l. 14 st. 1, ~l. 23, ~l. 25, ~l. 51 i ~l. 54 od Ustavot<br />

kako i sodr`inata na osporenata zakonska odredba smetavme deka vo<br />

konkretniot slu~aj stanuva zbor za ograni~uvawe na pravata na gra|anite<br />

kako posledica od osuda za krivi~no delo koja nastanuva avtomatski,<br />

po sila na zakon.<br />

Ottuka, kako i od faktot deka so osporenata zakonska odredba<br />

se vr{i ograni~uvawe na pravoto za ambasador da mo`e da bide imenuvano<br />

lice koe bilo osuduvano za krivi~no delo za koe e predvidena<br />

kazna zatvor od najmalku {est meseci, za krivi~no delo vo vrska so<br />

slu`benata dol`nost ili za drugo krivi~no delo {to go pravi nedostoen<br />

za ambasador, spored na{e mislewe, ova ograni~uvawe ne e posledica<br />

{to proizleguva od izvr{uvaweto na izre~enata krivi~na sankcija,<br />

odnosno kazna, tuku pretstavuva dopolnitelna posledica {to<br />

gra|anite ja trpat po osnov na osuduvanosta, a koja nastapuva po sila na<br />

zakon.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniov slu~aj so osporeniot del od<br />

zakonskata odredba, po sila na zakonot, a ne kako kazna (po zabrana)<br />

1148

{to ja izrekuva sudot vo ramkite na vidovite na krivi~nite sankcii,<br />

liceto ne mo`e da vr{i odredena funkcija (ambasador), smetame deka<br />

osporeniot del od zakonskata odredba na ~l. 36 od Zakonot za nadvore-<br />

{ni raboti ne e vo soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Vo konkretniot slu~aj, osven {to se vr{i ograni~uvawe na pravata<br />

na gra|anite bez da se ima ustavna osnova za toa, vo osporenata zakonska<br />

odredba ne se konkretno navedeni krivi~nite dela, nitu izre-<br />

~enata kazna za niv, {to liceto go pravat nedostojno za vr{ewe na funkcijata<br />

ambasador. Ovoj nedostatok na osporenata zakonska odredba,<br />

spored na{e mislewe, dozvoluva celosna diskrecija pri odlu~uvaweto<br />

za ova pra{awe, pri {to poedinecot ne e za{titen od samovolno popre~uvawe<br />

da ja vr{i funkcijata - ambasador duri i vo slu~ai koga<br />

krivi~noto delo ne e vo nikakva vrska so ovaa funkcija. Zatoa, smetame<br />

deka vo ovoj del formulacijata na osporenata zakonska odredba e<br />

i nedovolno precizna i jasna i ne obezbeduva pravna sigurnost na gra-<br />

|anite.<br />

Imaj}i vo vid deka so osporenata zakonska odredba ograni~uvaweto<br />

na dostapnosta na ambasadorskata funkcija, nastapuva kako pravna<br />

posledica od osuda po sila na Zakonot, a ne kako individualizirana<br />

kazna (zabrana) {to ja izrekuva sud vo ramkite na vidovite kazni,<br />

odnosno sankcii, ova stanovi{te upatuva kon toa deka mo`e da se dovede<br />

pod somnenie nejzinata ustavnost po odnos na ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4;<br />

9; 13 st. 1; 14 st. 1; 23; 25 i 51, a vo vrska so ~l. 54 od Ustavot.<br />

2. Spored vtoroto stojali{te izrazeno vo zna~itelno pomal<br />

broj predmeti na Sudot vo konkretniot slu~aj ne se raboti za pravna<br />

posledica od osudata, tuku stanuva zbor za uslov za vr{ewe na funkcijata<br />

ambasador so koj ne im se ograni~uvaat nikakvi prava na gra|anite,<br />

tuku naprotiv vo vakvi slu~ai su{testveno e deka Republika Makedonija<br />

se gri`i za kredibilitetot na funkcijata i celite {to se<br />

saka da se postignat so Zakonot za nadvore{ni raboti.<br />

Vakvo stojali{te Sudot ima zazemeno vo re{enijata so koi ne<br />

povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta na odredbi od zakoni za koi<br />

podnositelite na inicijativite tvrdele deka pretstavuvaat pravni<br />

posledici od osuda. Taka, vo obrazlo`enieto na Re{enieto U. br. 15/<br />

2004, me|u drugoto, se naveduva deka od sodr`inata na odredbite na Zakonot<br />

za vr{ewe na uslugi brz transfer na pari, proizleguva deka<br />

brziot transfer na pari pretstavuva elektronski prenos na pari<br />

uplateni od edno lice vo edna zemja i priem na parite od drugo lice vo<br />

druga zemja, nezavisno dali prenosot se vr{i od ili kon Republika<br />

Makedonija, pri {to prenosot go vr{i banka. Davatel na uslugata e<br />

trgovsko dru{tvo registrirano vo Republika Makedonija koe od Narodnata<br />

banka dobilo dozvola za vr{ewe brz transfer na pari.<br />

1149

Za odredeno trgovsko dru{tvo da dobie dozvola od guvernerot<br />

na Narodnata banka za vr{ewe vakov vid usluga potrebno e da gi ispolnuva<br />

uslovite opredeleni vo ~lenot 6 od Zakonot.<br />

Vo osporeniot del od ~lenot 6 to~ka 5 od Zakonot, kako uslov<br />

za dobivawe na dozvola e predvideno protiv odgovornoto lice i vrabotenite<br />

koi }e izvr{uvaat brz transfer na pari da ne e izre~ena pravosilna<br />

sudska presuda za krivi~no delo od oblasta na finansiite,<br />

{to spored podnositelot na inicijativata pretstavuva nastapuvawe na<br />

pravna posledica od osuda po sila na zakon.<br />

Analizata na celinata na ~l. 6 t. 5 od Zakonot za vr{ewe na<br />

uslugi brz transfer na pari poka`uva deka odredbata vo neosporeniot<br />

del zboruva za izre~ena merka na bezbednost, a vo osporeniot del za<br />

izre~ena pravosilna sudska presuda, {to ne se sosema identi~ni uslovi<br />

za dobivawe na dozvola kako {to gi tretira podnositelot na inicijativata.<br />

Uslovot ili kriteriumot protiv odgovornoto lice ili licata<br />

vraboteni vo trgovskite dru{tva da ne e izre~ena pravosilna sudska<br />

presuda za krivi~no delo od oblasta na finansiite proizleguva od potrebata<br />

so zakon da bidat uredeni pra{awata za postoewe na podobnost<br />

na pravnoto lice za efikasno vr{ewe na uslugi brz transfer na<br />

pari. Vaka predvideniot uslov ja isklu~uva mo`nosta da se javat elementi<br />

na somenenie {to bi go napravile pravnoto lice i vrabotenite<br />

vo nego nedostojni za vr{ewe na ovaa specifi~na usluga.<br />

Imeno, transferot na pari e specifi~na dejnost vo monetarniot<br />

sistem na dr`avata i zakonodavecot so predviduvawe na posebni<br />

uslovi za pravnite lica za vr{ewe na vakov vid na dejnost ima za cel<br />

neposredno da go {titi i odr`uva stabilen ovoj sistem. Spored Sudot,<br />

predviduvaweto na uslovot sprema odgovornoto lice vo pravnoto lice<br />

i licata vraboteni vo nego da ne e izre~ena pravosilna presuda za krivi~ni<br />

dela od oblasta na finansiite, ne mo`e da se prifati kako nekakvo<br />

ograni~uvawe na pravata i slobodite na indivuduite, tuku ima<br />

za cel odr`uvawe na stabilen monetaren sistem, {to vo krajna linija<br />

ima svoj refleks i po odnos na za{titata na sopstvenosta na gra|anite.<br />

Od ispolnuvaweto na ovoj uslov, pokraj ostanatite predvideni<br />

vo zakonskata odredba, }e zavisi dali odredeno pravno lice ima kredibilitet<br />

za vr{ewe na dejnosta brz transfer na pari. Od druga strana,<br />

nedobivaweto na dozvola za vr{ewe vakva dejnost za ve}e registrirano<br />

trgovsko dru{tvo, ne zna~i deka toa dru{tvo voop{to ne }e mo`e<br />

da deluva na pazarot ili deka vrabotenite lica vo toa dru{tvo }e go<br />

izgubat pravoto na rabota. Ostanuva dru{tvoto i negovite vraboteni<br />

1150

da deluvaat vo ostanatite dejnosti za koi se uredno registrirani i za<br />

koi se ispolneti zakonski predvidenite uslovi.<br />

Od ovoj aspekt i osporeniot del od zakonskata odredba precizno<br />

utvrduva {to pome|u drugoto pretstavuva uslov ili kriterium konkretno<br />

trgovsko dru{tvo da dobie dozvola od guvernerot na Narodnata<br />

banka za vr{ewe na usluga brz transfer na pari, a {to e vo celosna soglasnost<br />

so vladeeweto na pravoto kako temelna vrednost na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija, kako {to predvidel ~l. 8 st. 1 al. 3<br />

od Ustavot.<br />

Spored Sudot osporeniot del od odredbata ne mo`e da se stavi<br />

pod somnenie i po odnos na negovata soglasnost so principot za ednakvost<br />

na gra|anite pred Ustavot i zakonite. Ova od pri~ina {to odredbata<br />

ne pravi razlikuvawe na gra|anite po osnov na polot, rasata,<br />

bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i<br />

verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Odredbata<br />

razlikuva odgovorno lice vo pravnoto lice i vraboteni lica vo pravnoto<br />

lice sprema koi e ili ne e izre~ena pravosilna sudska presuda<br />

za krivi~no delo od oblasta na finansiite.<br />

So osporeniot del na odredbata ne se povreduvaat nitu ~l. 13<br />

st. 1 i 14 st. 1 od Ustavot. Imeno, tokmu delot od osporenata akonska<br />

odredba se povikuva na donesena pravosilna sudska odluka, po koj moment<br />

edno lice mo`e da se smeta za vinovno za storeno krivi~no delo.<br />

Donesenata pravosilna sudska presuda sekako mo`e da se odnesuva samo<br />

za krivi~no delo utvrdeno so zakon ili drug propis kako kaznivo delo<br />

za koe e predvidena kazna.<br />

Nema povreda i na ~l. 23 od Ustavot, bidej}i spored odredbite<br />

od Zakonot za vr{ewe na uslugi brz transfer na pari ovaa usluga ne e<br />

predvidena so cel da se izvr{uva javna dejnost, a so toa i vrabotenite<br />

vo pravite lica {to vr{at brz transfer na pari ne vr{at javna funkcija.<br />

Vo kontekst na navedenoto osporeniot del od odredbata ne<br />

mo`e da se podvede pod somnenie ni po odnos na negovata soglasnost so<br />

~l. 32, ~l. 51 i ~l. 54 od Ustavot.<br />

Vo prilog na ovaa ustavnosudska praktika e i Odlukata na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija U. br. 182/2004.<br />

Spored ova stojali{te na Ustavniot sud na Republika Makedonija<br />

se trgnuva od pretpostavkata deka vo slu~ajov ne stanuva zbor za<br />

pravna posledica od osuda, tuku deka so osporenata odredba se postavuva<br />

uslov i kriterium za steknuvawe na opredelena funkcija (ambasador).<br />

Uslovot ili kriteriumot liceto koe se imenuva za ambasador<br />

da ne e osuduvano za krivi~no delo za koe e predviden kazna zatvor do<br />

{est meseci ili za krivi~no delo vo vrska so slu`benata dol`nost,<br />

1151

proizleguva od potrebata so zakon da bidat uredeni pra{awata za postoewe<br />

na podobnost na liceto za efikasno vr{ewe na funkcijata<br />

ambasador. Ottuka, predvideniot uslov ja isklu~uva mo`nosta da se<br />

javat elementi na somnenie {to bi go napravile imenuvanoto lice<br />

kako i diplomatstkoto pretstavni{tvo nedostojno za vr{ewe, odnosno<br />

pretstavuvawe i zastapuvawe na Republika Makedonija vo dr`avata na<br />

priemot.<br />

Tokmu od ispolnuvaweto na ovoj uslov, pokraj osobinite predvideni<br />

vo zakonskata odredba, vsu{nost zavisi dali odredeno lice ima<br />

kredibilitet za vr{ewe na funkcijata ambasador.<br />

3) Pokraj navedenite dve dijametralno sprotivstaveni stanovi-<br />

{ta, pred Sudot se pojavi i treto spored koe kaj vakvi zakonski formulacii<br />

kako {to e i sega osporenata, postoi ograni~uvawe na nekoe<br />

pravo na gra|anite, odnosno se raboti za pravni posledici od osuda, no<br />

za niv Ustavniot sud i pokraj toa {to se izjasnuval deka ne se protivustavni,<br />

sepak donesuval interventni odluki, odnosno osporenite<br />

odredbi od Zakonot gi ukinuval od pri~ina {to ocenuval deka tie ne<br />

gi zadovoluvaat osnovnite kriteriumi od ~lenovite 101 i 102 od Krivi~niot<br />

zakonik.<br />

Vakviot stav Sudot go izrazil vo svoite odluki U. br. 108/2003,<br />

U. br. 95/2005, U. br. 9/2006.<br />

Taka vo obrazlo`enieto na Odlukata U. br. 9/2006, Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija naveduva deka vo vrska so prviot poseben<br />

uslov - neosuduvanost za opredeleni krivi~ni dela, nesporno e deka<br />

stanuva zbor za pravna posledica od osuda koja se sostoi vo zabrana na<br />

steknuvawe opredeleno pravo, vo konkretniot slu~aj pravoto na vrabotuvawe<br />

vo kazneno-popravna, odnosno vospitno-popravna ustanova. Me-<br />

|utoa, vo osporenata odredba od ~l. 56 st. 3, iako se navedeni krivi-<br />

~nite dela za koi osuduvanosta pretstavuva pre~ka za vrabotuvawe vo<br />

kazneno-popravna, odnosno vospitno-popravna ustanova, ne e navedena<br />

sankcijata, taka {to od formulacijata na odredbata proizleguva deka<br />

osudata za nekoe od navedenite krivi~ni dela, e pri~ina liceto da ne<br />

mo`e da zasnova raboten odnos vo ustanovite za izvr{uvawe na sankciite,<br />

nezavisno od izre~enata kazna. Toa zna~i deka edno lice nema da<br />

mo`e da zasnova raboten odnos vo kazneno-popravna, odnosno vospitnopopravna<br />

ustanova i vo slu~ai koga za izvr{enoto krivi~no delo od<br />

navedenite oblasti mu e izre~ena nekoja druga kazna osven kaznata zatvor.<br />

Od ovie pri~ini, spored Sudot, formulacijata na osporenata zakonska<br />

odredba na ~l. 56 st. 3 od Zakonot ne e dovolno precizna i kako<br />

takva ne obezbeduva pravna sigurnost na gra|anite, kako eden od elementite<br />

na principot na vladeeweto na pravoto, poradi {to Sudot<br />

utvrdi deka taa ne e vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3 od Ustavot.<br />

1152

Spored Sudot, ovaa osporena odredba poradi nejzinata nepreciznost,<br />

ne e vo soglasnost i so ~l. 13 st. 1 i ~l. 14 st. 1 od Ustavot.<br />

Imeno, nedostatokot na kvalifikacijata “pravosilno” osuduvano,<br />

pretstavuva direktna povreda na ustavnoto na~elo na prezumpcija na<br />

nevinost, bidej}i doveduva do toa liceto da se smeta za vinovno pred<br />

negovata vina da bide utvrdena so pravosilna sudska odluka. Pokraj<br />

toa, spored Sudot, pravnite posledici od osudata ne mo`at da nastapuvaat<br />

avtomatski po sila na zakon, tuku toa mo`e da se pravi samo<br />

so pravosilna sudska odluka.<br />

Sudot, isto taka, utvrdi deka predviduvaweto na neosuduvanosta<br />

kako uslov edno lice da zasnova raboten odnos vo kazneno - popravna,<br />

odnosno vospitno-popravna ustanova, ne e vo nesoglasnost so Ustavot.<br />

Me|utoa, toa mora da bide vo soglasnost so op{tite pravila i<br />

ramki za propi{uvawe na pravnite posledici od osudata utvrdeni vo<br />

Krivi~niot zakonik ("SV RM," br. 37/1996, 80/1999, 4/2002, 43/2003, 19/<br />

2004 i 81/2005). Taka, spored ~l. 101 od Krivi~niot zakonik pravnite<br />

posledici od osudata {to se nadovrzuvaat na osudite za opredeleni<br />

krivi~ni dela, mo`e da nastapat samo koga za krivi~noto delo na storitelot<br />

mu e izre~ena kazna zatvor. Pravni posledici mo`at da se<br />

predvidat samo so zakon. Spored ~l. 102 od istiot zakonik pravnite<br />

posledici od osudata nastapuvaat so denot na pravosilnosta na presudata<br />

(st. 1). Pravnite posledici od osudata {to se sostojat vo zabrana<br />

na steknuvawe na opredeleni prava traat najdolgo deset godini od denot<br />

na izdr`anata, prostenata ili zastarenata kazna (st. 2). So bri{ewe<br />

na osudata prestanuvaat pravnite posledici od osudata (st. 3).<br />

Spored toa, neosuduvanosta kako poseben uslov za zasnovawe na<br />

raboten odnos mo`e da egzistira samo za konkretno definirani krivi~ni<br />

dela za koi na storitelot mu e izre~ena kazna zatvor i taa mo`e<br />

da trae to~no opredelen period, a ne kako trajna zabrana za steknuvawe<br />

na opredeleno pravo.<br />

Trajnata zabrana za zasnovawe na raboten odnos poradi osuda za<br />

opredeleno krivi~no delo, no na neopredelena krivi~na sankcija, spored<br />

misleweto na Sudot e neproporcionalna i predizvikuva prekumerno<br />

i neopravdano ograni~uvawe na pravata na gra|anite. Takvoto<br />

ograni~uvawe na pravata na gra|anite spored Sudot ne e vo soglasnost<br />

so principot na vladeewe na pravoto sodr`an vo ~l. 8 st. 1 al. 3 od<br />

Ustavot.<br />

1153

*<br />

REFERAT<br />

za sednica po odr`ana podgotvitelna sednica po predmetot<br />

U. br. 80/2006<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija na 1. 03. 2007 godina<br />

odr`a podgotvitelna sednica po predmetot U. br. 80/2006 na koja be{e<br />

ocenuvana ustavnosta ~l. 36 st. 1 al. 6 od Zakonot za nadvore{ni raboti<br />

("SV RM," br. 46/2006).<br />

Za podgotvitelnata sednica bea pokaneti podnositelot na inicijativata,<br />

pretstavnik na Sobranieto na Republika Makedonija, kako<br />

donositel na aktot, pretstavnik na Vladata na Republika Makedonija,<br />

kako predlaga~ na zakonot, pretstavnik na Ministerstvoto za nadvore-<br />

{ni raboti, kako i: d-r Vlado Kambovski, d-r Metodija Kanev~ev, d-r<br />

Gordan Kalajxiev, d-r Nikola Tupan~evski, d-r \or|i Marjanovi}, d-r<br />

Svetomir [kari}, d-r Savo Klimovski, d-r Gordana Siljanovska, d-r<br />

Renata Trenevska-Deskovska i Rafail ^erepnalkovski.<br />

Pretsedatelot na Sudot Mahmut Jusufi ja otvori podgotvitelnata<br />

sednica i konstatira deka na sednicata se prisutni site sudii na<br />

Ustavniot sud, osven sudijata Mirjana Lazarova Trajkovska.<br />

Pretsedatelot na Sudot, isto taka, konstatira deka od pokanetite<br />

za u~estvo na podgotvitelnata sednica se prisutni: Stamen Filipov<br />

- podnositelot na inicijativata, Antoaneta Ru{kova - pretstavnik<br />

od Ministerstvoto za nadvore{ni raboti i Rafail ^erepnalokovski.<br />

2. <strong>Sudija</strong>ta izvestitel d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong> vo vovednoto izlagawe<br />

po predmetot go iznese slednoto sporno pravno pra{awe:<br />

- dali so osporenata odredba od Zakonot na licata na koi se<br />

odnesuva ovaa odredba im se odzema ili ograni~uva pravo - pravoto na<br />

vr{ewe na funkcijata ambasador i ottamu dali vo navedenata odredba<br />

stanuva zbor za pravna posledica od osuda ili za uslov za steknuvawe<br />

na navedenata funkcija so koj voop{to ne se zadira vo toa pravo?<br />

Stamen Filipov, kako podnositel na inicijativata vo svojata<br />

diskusija istakna deka so osporenata odredba krajno se ograni~uvalo<br />

pravoto na vr{ewe na funkcijata ambasador, bidej}i vo navedenata<br />

odredba stanuvalo zbor za pravna posledica od osudata za krivi~noto<br />

delo koja nastapuva avtomatski po sila na zakon, a ne kako konkretna<br />

kazna "zabrana" {to ja izrekuva Sudot vo ramkite na vidovite na kazni,<br />

odnosno sankcii. Vakvoto ograni~uvawe ne proizleguvalo kako posledica<br />

od izvr{uvaweto na pravosilno izre~ena krivi~na sankcija,<br />

tuku pretstavuvalo dopolnitelna posledica {to gra|anite ja trpat<br />

trajno po osnov na osuduvanosta po sila na zakon.<br />

Pretstavnikot na Ministerstvoto za nadvore{ni raboti -<br />

Antoaneta Ru{kova, istakna deka osporenata odredba ne pretstavuva<br />

1154

pravna posledica od osuda, tuku uslov i kriterium za steknuvawe na<br />

opredelena funkcija, {to zna~i deka se raboti za podobnost na odredeno<br />

lice da mo`e da ja vr{i funkcijata ambasador. Soglasno Vienskata<br />

konvencija za diplomatski odnosi ima edna postapka koja {to se<br />

sproveduva pri dobivawe agreman. Postojat izvesni kriteriumi, standardi<br />

na Evropskata unija koi bi trebalo i nie da gi primenuvame.<br />

Pretstavnikot na Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, isto taka,<br />

istakna deka ovoj ~len e staven vo Zakonot zaradi izbegnuvawe na natamo{no<br />

omalova`uvawe na dr`avata i namaluvawe na nejziniot imix<br />

koga }e dojde do odbivawe na eden vakov agreman. Imeno, stanuva zbor<br />

za odreden kredibilitet za vr{ewe na odredena funkcija ambasador.<br />

Eden od osnovnite standardi i direktivi na Evropskata unija i NATO<br />

e i postoewe na odreden bezbednosen sertifikat koj go izdava DBK vo<br />

Makedonija, zna~i povrzani so Ministerstvoto za vnatre{ni raboti,<br />

koi imaat posebni i mnogu strogi kriteriumi.<br />

Rafail ^erepnalkovski go postavi pra{aweto za pravnata<br />

priroda na pravnite posledici. Spored nego najdobar odgovor na ova<br />

pra{awe i istovremeno obrazlo`enie daval terminot {to e upotreben<br />

vo ~lenot 101 stav 1 od Krivi~niot zakonik kade stoi: "pravnite<br />

posledici se nadovrzuvaat na presudata." Ottuka, spored Rafail ^erepnalkovski,<br />

proizleguva deka izvorot na pravnata posledica e presudata.<br />

Na toj na~in pravnite posledici od osudata ne mo`ele da se<br />

izrekuvaat po sila na zakon, tuku istite mora da bidat sodr`ani vo<br />

sudskata odluka.<br />

Ottamu, ^erepnalkovski gi otvori problemite za povratnoto<br />

dejstvo na pravnite posledici od osudata, za intervencijata na zakonodavnata<br />

i izvr{nata vlast vo sudskite odluki (pravnite posledici od<br />

osudata se sprotivni na na~eloto na podelbata na vlasta) i za toa deka<br />

pravnite posledici od osudata ne se merilo na krivi~nopravnata odgovornost.<br />

Vo vrska so povratnoto dejstvo na pravnite posledici toj<br />

istakna deka nemo`e pravna norma so koja vo Zakon se stipulira opredelena<br />

pravna posledica da nema povratno dejstvo. No, povratnoto dejstvo<br />

so Ustavot e zabraneto. Ottuka, ako Zakonot dejstvuva od stapuvaweto<br />

vo sila, odnosno od negovata primena, toga{ kandidatite se doveduvaat<br />

vo neramnopravna polo`ba vo odnos na tie {to se osudeni po<br />

stapuvawe vo sila na Zakonot i trpat pravna posledica, za razlika od<br />

onie koi se osudeni pred stapuvaweto vo sila na Zakonot koi ne trpat<br />

pravni posledici so cel da se izbegne povratnoto dejstvo. I vo edniot<br />

i vo drugiot slu~aj, spored nego, pravnata posledica od osuda ne mo`ela<br />

da se usoglasi so Ustavot, odnosno so ustavnata zabrana za povratno<br />

dejstvo.<br />

[to se odnesuva do vtoriot problem, izrazen kako intervencija<br />

na zakonodavnata i izvr{nata vlast vo sudskite odluki, g-dinot ^erepnalkovski<br />

izrazi mislewe deka nemo`e so intervencija vo zakon da se<br />

menuva odluka donesena vo sudska postapka, bidej}i toa bi zna~elo po-<br />

1155

vreda na na~eloto na podelba na vlasta na zakonodavna, izvr{na i sudska<br />

so {to se povreduva eden od temelnite principi na ustavniot poredok<br />

na Republika Makedonija predviden vo ~l. 8 st. 1 al. 4. Pra{aweto<br />

za na~eloto na podelba na vlasta i odredbata od Ustavot deka<br />

samo sudovite ja vr{at sudskata vlast, spored g-din ^erepnalkovski se<br />

seriozno dovedeni vo pra{awe. Imeno, vo taa smisla se nametnuva pra-<br />

{aweto dali voop{to mo`e so zakon da se intervenira vo edna sudska<br />

odluka, iako strogo formalno pravno Zakonot so osporenata odredba<br />

ne ja menuva presudata, no su{tinski ja menuva i dodava, inkorporira<br />

odredena posledica {to vo presudata ne e sodr`ana.<br />

Vo vrska so tretiot problem g-dinot Rafail ^erepnalkovski<br />

izrazi mislewe deka pravnata posledica od osudata ne e ni merilo na<br />

krivi~nopravnata odgovornost; nitu merilo za opredeluvawe na visinata<br />

na kaznata, tuku deluva sprema presudata, odnosno storitelot na<br />

koj mu e izre~ena osuda.<br />

Ponatamu be{e istaknato deka osporenata odredba predviduva<br />

pravnata posledica da nastapi ako kandidatot za ambasador e osuden za<br />

krivi~no delo za koe e predvidena zakonska kazna od minimum {est meseci<br />

zatvor, {to zna~i minimumot na kaznata se zema kako uslov za nastapuvawe<br />

na pravnata posledica, {to ne e pravno odr`ano, bidej}i vo<br />

toj slu~aj pravnata posledica mo`e da nastapi i vo slu~aj na izrekuvawe<br />

na pari~na kazna, sudska opomena ili uslovna osuda, a toa Krivi~niot<br />

zakonik ne go dopu{ta.<br />

Dadenata formulacija vo osporenata odredba koja se odnesuva<br />

na "krivi~no delo vo vrska so slu`benata dol`nost" spored ^erepnalkovski<br />

e mnogu {irok poim. Imeno, vo Krivi~niot zakonik ima posebna<br />

glava koja gi sankcionira krivi~nite dela protiv slu`benata dol`nost,<br />

a ne i vo vrska so slu`benata dol`nost.<br />

Osporenata odredba, spored Rafail ^erepnalkovski, ne e vo<br />

soglasnost so Ustavot i vo delot vo koj se predviduva uslovot "drugo<br />

krivi~no delo koe go pravi nedostoen za vr{ewe na funkcijata ambasador"<br />

od pri~ina {to ovoj izraz e neprecizen, a pravoto bara jasni i<br />

precizni izrazi.<br />

<strong>Sudija</strong>ta d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong> na sednicata ja otvori dilemata<br />

dali so Odlukata na Ustavniot sud U. br. 210/2001 so koja e ukinat del<br />

od Krivi~niot zakonik, odnosno ~len 101 stav 2 vo delot: "i nastapuvaat<br />

po sila na zakonot so koj se predvideni", se poni{tuva su{tinata<br />

na pravnata posledica na osudata. Ustavniot sud vo svojata odluka<br />

iska`al mislewe deka pravna posledica na osudata ne mo`e da nastane<br />

po sila na zakon, no zakonodavecot sî u{te vo svoite zakoni predviduva<br />

deka tie mo`at da nastanat po sila na zakon. Vo toj kontekst, sudijata<br />

d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong> upati pra{awe do ^erepnalkovski, kako bi<br />

mo`ele da nastapat ovie pravni posledici od osudata, ako Ustavniot<br />

sud se izjasnil deka tie ne mo`at da nastapat avtomatski po sila na<br />

zakon.<br />

1156

<strong>Sudija</strong>ta d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong> na sednicata ja otvori dilemata<br />

dali so Odlukata na Ustavniot sud U.br.210/2001 so koja e ukinat del<br />

od Krivi~niot zakonik, odnosno ~len 101 stav 2 vo delot: "i nastapuvaat<br />

po sila na zakonot so koj se predvideni", se poni{tuva su{tinata<br />

na pravnata posledica na osudata. Ustavniot sud vo svojata odluka<br />

iska`al mislewe deka pravna posledica na osudata ne mo`e da nastane<br />

po sila na zakon, no zakonodavecot se u{te vo svoite zakoni predviduva<br />

deka tie mo`at da nastanat po sila na zakon. Vo toj kontekst, sudijata<br />

d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong> upati pra{awe do ^erepnalkovski, kako<br />

bi mo`ele da nastapat ovie pravni posledici od osudata, ako Ustavniot<br />

sud se izjasnil deka tie ne mo`at da nastapat avtomatski po sila<br />

na zakon.<br />

Vo odgovor na postavenoto pra{awe od sudijata d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>,<br />

Rafail ^erepnalkovski istakna deka pravnata posledica se<br />

temeli na Krivi~niot zakonik, bidej}i temel vo Ustavot nema, a koga<br />

se temeli na Krivi~niot zakonik, taa se primenuva vrz osnova na Krivi~niot<br />

zakonik. Vo konkretniov slu~aj odredbata se primenuva vrz<br />

osnova na ~len 101 od Krivi~niot zakonik.<br />

3. Vrz osnova na raspravata {to se vode{e po referatot razgleduvan<br />

na sednica na Sudot odr`ana na 20. 09. 2006 godina, referatot<br />

za podgotvitelna sednica i raspravata koja se vode{e na podgotvitelnata<br />

sednica na Sudot koja se odr`a na 1. 03. 2007 godina, smetame<br />

deka ima dovolno argumenti za gradewe na pravnoto mislewe po ovaa<br />

pravna situacija, so predlog za odlu~uvawe koj soodvetstvuva na predlogot<br />

vo osnovniot referat.<br />

4. Soglasno ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4 od Ustavot, temelni vrednosti<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija se osnovnite slobodi i<br />

prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto pravo i<br />

utvrdeni so Ustavot, vladeeweto na pravoto i podelbata na dr`avnata<br />

vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

Soglasno ~l. 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata na<br />

ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite pred Ustavot<br />

i zakonite se ednakvi.<br />

So odredbata od ~l. 13 st. 1 od Ustavot e opredeleno deka liceto<br />

obvineto za kaznivo delo }e se smeta za nevino se dodeka negovata<br />

vina ne bide utvrdena so pravosilna sudska odluka.<br />

So ~l. 14 st. 1 od Ustavot e opredeleno deka nikoj ne mo`e da<br />

bide kaznet za delo koe pred da bide storeno ne bilo utvrdeno so zakon<br />

ili so drug propis kako kaznivo delo i za koe ne bila predvidena<br />

kazna.<br />

Spored ~l. 23 od Ustavot, sekoj gra|anin ima pravo da u~estvuva<br />

vo vr{eweto na javni funkcii.<br />

1157

Spored ~l. 25 od Ustavot na sekoj gra|anin mu se garantira po-<br />

~ituvawe i za{tita na privatnosta na negoviot li~en i semeen `ivot,<br />

na dostoinstvoto i ugledot.<br />

Spored ~l. 51 od Ustavot vo Republika Makedonija zakonite<br />

mora da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot<br />

i so zakon. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~l. 54 st. 1 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot i<br />

gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.<br />

Soglasno osporeniot ~l. 36 od Zakonot za nadvore{ni raboti za<br />

ambasador mo`e da se imenuva lice ako gi ispolnuva slednive uslovi:<br />

- da e dr`avjanin samo na Republika Makedonija;<br />

- da ima zavr{eno visoko obrazovanie;<br />

- aktivno da vladee dva stranski jazici, od koi zadol`itelno<br />

eden od jazicite vo slu`bena upotreba vo Organizacijata na Obedinetite<br />

nacii. Dokolku slu`beniot jazik na zemjata na priemot e razli~en<br />

od jazicite vo slu`bena upotreba vo Organizacijata na Obedinetite<br />

nacii, da ima osnovni poznavawa od nego;<br />

- da ima steknato visoko diplomatsko zvawe, vo slu~aj koga kandidatot<br />

za ambasador e od sostavo na diplomatsko-konzularnite slu`benici,<br />

odnosnok da bide afirmirana li~nost vo oblasta na nadvore{nata<br />

politika i me|unarodnite odnosi;<br />

- da ima zdravstvena i psihofizi~ka sposobnost;<br />

- da ne osuduvan za krivi~ni dela za koi e predvidena kazna zatvor<br />

od najmalku {est meseca, za krivi~no delo vo vrska so slu`benata<br />

dol`nost, ili za drugo krivi~no delo {to go pravi nedostoen za ambasador<br />

i<br />

- da ima soodveten bezbednosen sertifikat.<br />

Najmalku dve tretini od vkupniot broj na ambasadori se imenuvaat<br />

od sostavot na diplomatsko-konzularnite slu`benici so najvisoki<br />

diplomatski zvawa vo Ministerstvoto.<br />

Pri imenuvawe na ambasadorite se po~ituva principot na soodvetna<br />

pravi~na zastapenost na gra|anite koi pripa|aat na site zaednici<br />

i principot na ednakvi mo`nosti na polovite.<br />

Ambasadorot koj ne e imenuva od sostavo na diplomatsko-konzularnite<br />

slu`benici, za vremetraeweto na svojot mandat gi ostvaruva<br />

pravata i obvrskite od raboten odnos vo Ministerstvoto. Po zavr{uvaweto<br />

na mandatot na ambasadorot mu prestanuvaat site prava od<br />

rabotniot odnos vo Ministerstvoto.<br />

Spored ~l. 101 st. 1 od Krivi~niot zakonik ("SV RM," br. 37/<br />

1996, 80/1999, 4/2007, 43/2003, 19/2004 i 81/2005) pravnite posledici od<br />

osudata {to se nadovrzuvaat na osudata za krivi~nite dela, mo`e da<br />

nastapat samo koga za krivi~noto delo na storitelot mu e izre~ena<br />

kazna zatvor. Spored st. 2 na istiot ~len od Krivi~niot zakonik, pravni<br />

posledici mo`at da se predvidat samo so zakon. (Delot od odredbata<br />

na ~l. 101 st. 2 od Zakonot vo koj e predvideno "i nastapuvaat po<br />

1158

sila na zakonot so koj se predvideni" e ukinat so Odluka na Ustavniot<br />

sud U. br. 210/ 2001).<br />

Imaj}i gi predvid navedenite ustavni odredbi, kako i sodr`inata<br />

na osporenata zakonska odredba, smetame deka vo konkretniot<br />

slu~aj stanuva zbor za ograni~uvawe na pravata na gra|anite kako posledica<br />

od osuda za krivi~no delo koja nastapuva po sila na zakon.<br />

Od ovie pri~ini, pri ocenuvawe na ustavnosta na osporenata<br />

zakonska odredba kako osnoven kriterium go imavme vo vid postoeweto<br />

na dvata principi na kaznenopravniot odnos utvrdeni vo ~lenovite<br />

13 st. 1 i 14 st. 1 od Ustavot, a toa se prvo, deka kaznata mo`e da se<br />

izre~e samo so sudska odluka i vtoro, deka za izvr{eno kaznivo delo na<br />

storitelot mo`e da mu se izre~e kazna {to kako takva e utvrdena so<br />

zakon ili drug propis. Toa, so drugi zborovi zna~i deka soglasno navedenite<br />

ustavni odredbi kaznenopravniot odnos se iscrpuva na relacijata<br />

kaznivo delo i sudski izre~enata kazna za storitelot i deka natamo{ni<br />

posledici od negovoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa<br />

delo koi se sostojat vo ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni,<br />

osven ako toa ne e izre~no utvrdeno so Ustavot.<br />

Ottuka, ako se ima vo vid faktot deka so osporenata zakonska<br />

odredba se vr{i ograni~uvawe na pravoto za ambasador da mo`e da<br />

bide imenuvano lice koe bilo osuduvano za krivi~no delo za koe e predvidena<br />

kazna zatvor od najmalku {est meseci, za krivi~no delo vo<br />

vrska so slu`benata dol`nost ili za drugo krivi~no delo {to go pravi<br />

nedostoen za ambasador, spored na{e mislewe, ova ograni~uvawe ne<br />

e posledica {to proizleguva od izvr{uvaweto na izre~enata krivi~na<br />

sankcija, odnosno kazna, tuku pretstavuva dopolnitelna posledica {to<br />

gra|anite ja trpat po osnov na osuduvanosta, a koja nastapuva po sila na<br />

zakon.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniov slu~aj so osporeniot del od<br />

zakonskata odredba, po sila na Zakonot, a ne kako kazna (po zabrana)<br />

{to ja izrekuva sudot vo ramkite na vidovite na krivi~nite sankcii,<br />

lceto ne mo`e da vr{i odredena funkcija (ambasador), smetame deka<br />

osporeniot del od zakonskata odredba na ~l. 36 od Zakonot za nadvore-<br />

{ni raboti ne e vo soglasnost so Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Vo konkretniot slu~aj, osven {to se vr{i ograni~uvawe na pravata<br />

na gra|anite bez da se ima ustavna osnova za toa, vo osporenata zakonska<br />

odredba ne se konkretno navedeni krivi~nite dela, nitu izre-<br />

~enata kazna za niv, {to liceto go pravi nedostojno za vr{ewe na funkcijata<br />

ambasador. Ovoj nedostatok na osporenata zakonska odredba,<br />

spored na{e mislewe, dozvoluva celosna diskrecija pri odlu~uvaweto<br />

za ova pra{awe pri {to poedinecot ne e za{titen od samovolno popre~uvawe<br />

da ja vr{i funkcijata - ambasador duri i vo slu~ai koga krivi~noto<br />

delo ne e vo nikakva vrska so ovaa funkcija. Zatoa, smetame<br />

deka vo ovoj del formulacijata na osporenata zakonska odredba e nedovolno<br />

precizna i jasna i ne obezbeduva pravna sigurnost na gra|anite.<br />

1159

Imaj}i vo vid deka so osporenata zakonskata odredba, ograni-<br />

~uvaweto na dostapnosta na ambasadorskata funkcija nastapuva kako<br />

pravna posledica od osuda po sila na Zakonot, a ne kako individualizirana<br />

kazna (zabrana) {to ja izrekuva sud vo ramkite na vidovite kazni,<br />

odnosno sankcii, smetame deka mo`e da se dovede pod somnenie nejzinata<br />

ustavnost po odnos na ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i 4, ~l. 13 st. 1, ~l. 14 st.<br />

1, ~l. 9, ~l. 23, ~l. 25 i ~l. 51, vo vrska so ~l. 54 od Ustavot.<br />

Vrz osnova na iznesenoto se p r e d l a g a:<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe, i<br />

2. Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 36<br />

st. 1 al. 6 od Zakonot za nadvore{ni raboti ("SV RM," br. 46/2006).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 27 juni 2007 godina,<br />

donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~len<br />

36 stav 1 alineja 6 od Zakonot za nadvore{ni raboti ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija," br. 46/2006).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje, na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenot od Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od ova<br />

re{enie.<br />

Spored podnositelot na inicijativata so osporenata zakonska<br />

odredba pravnite posledici od osudata se predviduvale po sila na zakon,<br />

koe bilo sprotivno na ~len 13 stav 1 i ~len 14 stav 1 od Ustavot<br />

na Republika Makedonija. Imeno, podnositelot na inicijativata smeta<br />

deka tie pravni posledici mo`ele da se utvrduvaat samo so konkretna<br />

pravosilna sudska odluka.<br />

So osporenata zakonska odredba se povreduvale temelnite vrednosti<br />

na ustavniot poredok na Republika Makedonija - osnovnite slobodi<br />

i prava na ~ovekot i gra|aninot, vladeeweto na pravoto i podelbata<br />

na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska od ~len 8<br />

stav 1 alineja 1, 3 i 4, potoa ~lenot 9, 13 stav 1, 14 stav 1, 23, 51, 54 stav<br />

1 i ~len 98 stav 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka soglasno ~len 36 od Zakonot<br />

za nadvore{ni raboti za ambasador mo`e da se imenuva lice ako gi<br />

ispolnuva slednive uslovi:<br />

- da e dr`avjanin samo na Republika Makedonija,<br />

- da ima zavr{eno visoko obrazovanie,<br />

1160

- aktivno da vladee dva od jazicite vo slu`bena upotreba vo<br />

Organizacijata na Obedinetite nacii. Dokolku slu`beniot jazik na<br />

zemjata na priemot e razli~en od jazicite vo slu`bena upotreba vo<br />

Organizacijata na Obedinetite nacii, da ima osnovni poznavawa od<br />

nego,<br />

- da ima steknato visoko diplomatsko zvawe, vo slu~aj koga kandidatot<br />

za ambasador e od sostavo na diplomatsko-konzularnite slu`benici,<br />

odnosno da bide afirmirana li~nost vo oblasta na nadvore{-<br />

nata politika i me|unarodnite odnosi,<br />

- da ima zdravstvena i psihofizi~ka sposobnost;<br />

- da ne e osuduvan za krivi~ni dela za koi e predvidena kazna zatvor<br />

od najmalku {est meseci, za krivi~no delo vo vrska so slu`benata<br />

dol`nost ili za drugo krivi~no delo {to go pravi nedostoen za ambasador,<br />

i<br />

- da ima soodveten bezbednosen sertifikat.<br />

Najmalku dve tretini od vkupniot broj na ambasarodi se imenuvaat<br />

od sostavot na diplomatsko-konzularnite slu`benici so najvisoki<br />

diplomatski zvawa vo Ministerstvoto.<br />

Pri imenuvawe na ambasadorite se po~ituva principot na soodvetna<br />

i pravi~na zastapenost na gra|anite koi pripa|aat na site zaednici<br />

i principot na ednakvi mo`nosti na polovite.<br />

Ambasadorot koj ne e imenuvan od sostavot na diplomatskokonzularnite<br />

slu`benici, za vremetraeweto na svojot mandat gi ostvaruva<br />

pravata i obvrskite od raboten odnos vo Ministerstvoto. Po<br />

zavr{uvaweto na mandatot na ambasadorot mu prestanuvaat site prava<br />

od rabotniot odnos vo Ministerstvoto.<br />

4. Soglasno ~lenot 8 stav 1 alinei 1, 3 i 4 od Ustavot, temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija se osnovnite<br />

slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto<br />

pravo i utvrdeni so Ustavot, vladeeweto na pravoto i podelbata na<br />

dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

Soglasno ~lenot 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata,<br />

bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i<br />

verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite<br />

pred Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

So odredbata od ~lenot 13 stav 1 od Ustavot e opredeleno deka<br />

liceto obvineto za kaznivo delo }e se smeta za nevino se dodeka negovata<br />

vina ne bide utvrdena so pravosilna sudska odluka.<br />

So ~lenot 14 stav 1 od Ustavot e opredeleno deka nikoj ne mo`e<br />

da bide kaznet za delo koe pred da bide storeno ne bilo utvrdeno so<br />

zakon ili so drug propis kako kaznivo delo i za koe ne bila predvidena<br />

kazna.<br />

Spored ~lenot 23 od Ustavot, sekoj gra|anin ima pravo da u~estvuva<br />

vo vr{eweto na javni funkcii.<br />

1161

Spored ~len 25 od Ustavot na sekoj gra|anin mu se garantira po-<br />

~ituvawe i za{tita na privatnosta na negoviot li~en i semeen `ivot,<br />

na dostoinstvoto i ugledot.<br />

Spored ~lenot 51 od Ustavot vo Republika Makedonija zakonite<br />

moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so<br />

Ustavot i so zakon. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~len 54 stav 1 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so<br />

Ustavot.<br />

Spored Sudot, imaj}i gi predvid navedenite ustavni odredbi,<br />

kako i sodr`inata na osporenata zakonska odredba, vo konkretniot<br />

slu~aj stanuva zbor za ograni~uvawe na pravata na gra|anite kako<br />

posledica od osuda za krivi~no delo koja nastapuva po sila na zakon.<br />

Od ovie pri~ini, pri ocenuvawe na ustavnosta na osporenata<br />

zakonska odredba kako osnoven kriterium se ima{e vo vid postoeweto<br />

na dvata principi na kaznenopravniot odnos utvrdeni vo ~lenovite 13<br />

stav 1 i 14 stav 1 od Ustavot, a toa se prvo, deka kaznata mo`e da se<br />

izre~e samo so sudska odluka i vtoro, deka za izvr{eno kaznivo delo na<br />

storitelot mo`e da mu se izre~e kazna {to kako takva e utvrdena so<br />

zakon ili drug propis. Toa, so drugi zborovi zna~i deka soglasno navedenite<br />

ustavni odredbi kaznenopravniot odnos se iscrpuva na relacijata<br />

kaznivo delo i sudski izre~enata kazna za storitelot i deka<br />

natamo{ni posledici od negovoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za<br />

toa delo koi se sostojat vo ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se<br />

dopu{teni, osven ako toa ne e izre~no utvrdeno so Ustavot.<br />

Ottuka, ako se ima vo vid faktot deka so osporenata zakonska<br />

odredba se vr{i ograni~uvawe na pravoto za ambasador da mo`e da<br />

bide imenuvano lice koe bilo osuduvano za krivi~no delo za koe e predvidena<br />

kazna zatvor od najmalku {est meseci, za krivi~no delo vo<br />

vrska so slu`benata dol`nost ili za drugo krivi~no delo {to go pravi<br />

nedostoen za ambasador, spored Sudot, ova ograni~uvawe ne e posledica<br />

{to proizleguva od izvr{uvaweto na izre~enata krivi~na sankcija,<br />

odnosno kazna, tuku pretstavuva dopolnitelna posledica {to<br />

gra|anite ja trpat po osnov na osuduvanosta, a koja nastapuva po sila na<br />

zakon.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniov slu~aj proizleguva deka so<br />

osporeniot del od zakonskata odredba, po sila na zakonot, a ne kako<br />

kazna (po zabrana) {to ja izrekuva sudot vo ramkite na vidovite na<br />

krivi~nite sankcii, liceto ne mo`e da vr{i odredena funkcija (ambasador),<br />

toga{ osporeniot del od zakonskata odredba na ~lenot 36 od<br />

Zakonot za nadvore{ni raboti se povreduvaat oddelni ustavni principi.<br />

Vo konkretniot slu~aj, osven {to se vr{i ograni~uvawe na pravata<br />

na gra|anite bez da se ima ustavna osnova za toa, vo osporenata zakonska<br />

odredba ne se konkretno navedeni krivi~nite dela, nitu izre-<br />

1162

~enata kazna za niv, {to liceto go pravat nedostojno za vr{ewe na funkcijata<br />

ambasador. Ovoj nedostatok na osporenata zakonska odredba,<br />

spored Sudot, dozvoluva celosna diskrecija pri odlu~uvaweto za ova<br />

pra{awe, pri {to poedinecot ne e za{titen od samovolno popre-<br />

~uvawe da ja vr{i funkcijata - ambasador duri i vo slu~ai koga krivi~noto<br />

delo ne e vo nikakva vrska so ovaa funkcija. Zatoa, spored<br />

Sudot ovoj del od formulacijata na osporenata zakonska odredba e nedovolno<br />

precizna i jasna i ne obezbeduva pravna sigurnost na gra-<br />

|anite.<br />

Imaj}i vo vid deka so osporenata zakonska odredba ograni~uvaweto<br />

na dostapnosta na ambasadorskata funkcija, nastapuva kako pravna<br />

posledica od osuda po sila na Zakonot, a ne kako individualizirana<br />

kazna (zabrana) {to ja izrekuva sud vo ramkite na vidovite kazni,<br />

odnosno sankcii, Sudot oceni deka mo`e da se dovede pod somnenie<br />

nejzinata ustavnost po odnos na ~lenovite 8 stav 1 alineja 1, 3 i 4, 13<br />

stav 1, 14 stav 1, 9, 23, 25 i 51, a vo vrska so ~len 54 od Ustavot.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot Mahmut Jusufi i sudiite d-r Trendafil<br />

Ivanovski, Liljana Ingilizova-Ristova, Mirjana Lazarova Trajkovska,<br />

Vera Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor<br />

Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

*<br />

Predlog za odlu~uvawe po predmetot U. br. 80/2006 so Nacrt - odluka<br />

1. Ustavniot sud na Republika Makedonija po inicijativa na<br />

Stamen Filipov od Skopje, so Re{enie U. br. 80/2006 od 27. 06. 2007 godina,<br />

povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 36 st. 1 al. 6 od<br />

Zakonot za nadvore{ni raboti ("SV RM," br. 46/2006), zatoa {to osnovano<br />

se postavi pra{aweto za negovata soglasnost so Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

2. Sobranieto na Republika Makedonija, kako donositel na<br />

osporeniot akt, vo opredeleniot rok ne dostavi odgovor vo vrska so<br />

navodite sodr`ani vo Re{enieto za poveduvawe na postapkata.<br />

3. So ogled na toa {to pravnata i fakti~kata sostojba po predmetot<br />

se nepromeneti, se p r e d l a g a<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da go ukine ~l. 36 st. 1 t. 6 od Zakonot za nadvore{ni<br />

raboti ("SV RM," br. 46/2006).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

i 112 od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 70 od Delovnikot na<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Repu-<br />

1163

lika Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 7 noemvri<br />

2007 godina, donese<br />

O D L U K A<br />

1. SE UKINUVA ~lenot 36 stav 1 alineja 6 od Zakonot za nadvore{ni<br />

raboti ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," br. 46/<br />

2006).<br />

2. Ovaa odluka proizveduva pravno dejstvo od denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija."<br />

3. Ustavniot sud na Republika Makedonija, po inicijativa na<br />

Stamen Filipov od Skopje so Re{enie U. br. 80/2006 od 27 juni 2007 godina<br />

povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~lenot 36 stav 1<br />

to~ka 6 od Zakonot za nadvore{ni raboti, zatoa {to osnovano se postavi<br />

pra{aweto za negovata soglasnost so odredbite od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

4. Sudot na sednicata utvrdi deka soglasno ~len 36 od Zakonot<br />

za nadvore{ni raboti za ambasador mo`e da se imenuva lice ako gi<br />

ispolnuva slednive uslovi:<br />

- da e dr`avjanin samo na Republika Makedonija;<br />

- da ima zavr{eno visoko obrazovanie;<br />

- aktivno da vladee dva od jazicite vo slu`bena upotreba vo<br />

Organizacijata na Obedinetite nacii. Dokolku slu`beniot jazik na<br />

zemjata na priemot e razli~en od jazicite vo slu`bena upotreba vo<br />

Organizacijata na Obedinetite nacii, da ima osnovni poznavawa od<br />

nego;<br />

- da ima steknato visoko diplomatsko zvawe, vo slu~aj koga kandidatot<br />

za ambasador e od sostavo na diplomatsko-konzularnite slu`benici,<br />

odnosno da bide afirmirana li~nost vo oblasta na nadvore{-<br />

nata politika i me|unarodnite odnosi;<br />

- da ima zdravstvena i psihofizi~ka sposobnost;<br />

- da ne e osuduvan za krivi~ni dela za koi e predvidena kazna<br />

zatvor od najmalku {est meseci, za krivi~no delo vo vrska so slu`benata<br />

dol`nost ili za drugo krivi~no delo {to go pravi nedostoen za<br />

ambasador i<br />

- da ima soodveten bezbednosen sertifikat.<br />

Najmalku dve tretini od vkupniot broj na ambasarodi se imenuvaat<br />

od sostavot na diplomatsko-konzularnite slu`benici so najvisoki<br />

diplomatski zvawa vo Ministerstvoto.<br />

Pri imenuvawe na ambasadorite se po~ituva principot na soodvetna<br />

i pravi~na zastapenost na gra|anite koi pripa|aat na site zaednici<br />

i principot na ednakvi mo`nosti na polovite.<br />

Ambasadorot koj ne e imenuvan od sostavot na diplomatsko - konzularnite<br />

slu`benici, za vremetraeweto na svojot mandat gi ostvaruva<br />

pravata i obvrskite od raboten odnos vo Ministerstvoto. Po zav-<br />

1164

{uvaweto na mandatot na ambasadorot mu prestanuvaat site prava od<br />

rabotniot odnos vo Ministerstvoto.<br />

5. Soglasno ~lenot 8 stav 1 alinei 1, 3 i 4 od Ustavot, temelni<br />

vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija se osnovnite<br />

slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot priznati vo me|unarodnoto<br />

pravo i utvrdeni so Ustavot, vladeeweto na pravoto i podelbata na<br />

dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

Soglasno ~lenot 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od polot, rasata, bojata<br />

na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite pred<br />

Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

So odredbata od ~lenot 13 stav 1 od Ustavot e opredeleno deka<br />

liceto obvineto za kaznivo delo }e se smeta za nevino se dodeka negovata<br />

vina ne bide utvrdena so pravosilna sudska odluka.<br />

So ~lenot 14 stav 1 od Ustavot e opredeleno deka nikoj ne mo`e<br />

da bide kaznet za delo koe pred da bide storeno ne bilo utvrdeno so zakon<br />

ili so drug propis kako kaznivo delo i za koe ne bila predvidena<br />

kazna.<br />

Spored ~lenot 23 od Ustavot, sekoj gra|anin ima pravo da u~estvuva<br />

vo vr{eweto na javni funkcii.<br />

Spored ~len 25 od Ustavot na sekoj gra|anin mu se garantira po-<br />

~ituvawe i za{tita na privatnosta na negoviot li~en i semeen `ivot,<br />

na dostoinstvoto i ugledot.<br />

Spored ~lenot 51 od Ustavot vo Republika Makedonija zakonite<br />

moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a site drugi propisi so<br />

Ustavot i so zakon. Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.<br />

Spored ~len 54 stav 1 od Ustavot, slobodite i pravata na ~ovekot<br />

i gra|aninot mo`at da se ograni~at samo vo slu~ai utvrdeni so<br />

Ustavot.<br />

Spored Sudot imaj}i gi predvid navedenite ustavni odredbi,<br />

kako i sodr`inata na osporenata zakonska odredba, vo konkretniot<br />

slu~aj stanuva zbor za ograni~uvawe na pravata na gra|anite kako posledica<br />

od osuda za krivi~no delo koja nastapuva po sila na zakon.<br />

Od ovie pri~ini, pri ocenuvawe na ustavnosta na osporenata<br />

zakonska odredba kako osnoven kriterium se ima{e vo vid postoeweto<br />

na dvata principi na kazneno-pravniot odnos utvrdeni vo ~lenovite 13<br />

stav 1 i 14 stav 1 od Ustavot, a toa se prvo, deka kaznata mo`e da se<br />

izre~e samo so sudska odluka i vtoro, deka za izvr{eno kaznivo delo na<br />

storitelot mo`e da mu se izre~e kazna {to kako takva e utvrdena so<br />

zakon ili drug propis. Toa, so drugi zborovi zna~i deka soglasno navedenite<br />

ustavni odredbi kazneno-pravniot odnos se iscrpuva na relacijata<br />

kaznivo delo i sudski izre~enata kazna za storitelot i deka natamo{ni<br />

posledici od negovoto izvr{uvawe, odnosno od osudata za toa<br />

1165

delo koi se sostojat vo ograni~uvawe na pravata na gra|anite ne se dopu{teni,<br />

osven ako toa ne e izre~no utvrdeno so Ustavot.<br />

Ottuka, ako se ima vo vid faktot deka so osporenata zakonska<br />

odredba se vr{i ograni~uvawe na pravoto za ambasador da mo`e da<br />

bide imenuvano lice koe bilo osuduvano za krivi~no delo za koe e predvidena<br />

kazna zatvor od najmalku {est meseci, za krivi~no delo vo<br />

vrska so slu`benata dol`nost ili za drugo krivi~no delo {to go pravi<br />

nedostoen za ambasador, spored Sudot, ova ograni~uvawe ne e posledica<br />

{to proizleguva od izvr{uvaweto na izre~enata krivi~na sankcija,<br />

odnosno kazna, tuku pretstavuva dopolnitelna posledica {to gra-<br />

|anite ja trpat po osnov na osuduvanosta, a koja nastapuva po sila na<br />

zakon.<br />

So ogled na toa {to vo konkretniov slu~aj proizleguva deka so<br />

osporeniot del od zakonskata odredba, po sila na zakonot, a ne kako<br />

kazna (po zabrana) {to ja izrekuva sudot vo ramkite na vidovite na<br />

krivi~nite sankcii, liceto ne mo`e da vr{i odredena funkcija (ambasador),<br />

toga{ so osporeniot del od zakonskata odredba na ~lenot 36 od<br />

Zakonot za nadvore{ni raboti se povreduvaat oddelni ustavni principi.<br />

Vo konkretniot slu~aj, osven {to se vr{i ograni~uvawe na pravata<br />

na gra|anite bez da se ima ustavna osnova za toa, vo osporenata zakonska<br />

odredba ne se konkretno navedeni krivi~nite dela, nitu izre-<br />

~enata kazna za niv, {to liceto go pravat nedostojno za vr{ewe na funkcijata<br />

ambasador. Ovoj nedostatok na osporenata zakonska odredba,<br />

spored Sudot, dozvoluva celosna diskrecija pri odlu~uvaweto za ova<br />

pra{awe, pri{to poedinecot ne e za{titen od samovolno popre~uvawe<br />

da ja vr{i funkcijata - ambasador duri i vo slu~ai koga krivi~noto<br />

delo ne e vo nikakva vrska so ovaa funkcija. Zatoa, spored Sudot ovoj<br />

del od formulacijata na osporenata zakonska odredba e nedovolno precizna<br />

i jasna i ne obezbeduva pravna sigurnost na gra|anite.<br />

Imaj}i vo vid deka so osporenata zakonska odredba ograni~uvaweto<br />

na dostapnosta na ambasadorskata funkcija, nastapuva kako pravna<br />

posledica od osuda po sila na zakonot, a ne kako individualizirana<br />

kazna (zabrana) {to ja izrekuva sud vo ramkite na vidovite kazni,<br />

odnosno sankcii, Sudot oceni deka istata ne e vo soglasnost so ~len 8<br />

stav 1 alineja 1, 3 i 4, ~len 13 stav 1, ~len 14 stav 1, ~len 9, ~len 23,<br />

~len 25 i ~len 51, a vo vrska so ~len 54 od Ustavot.<br />

6. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ovaa odluka.<br />

6. Ovaa odluka Sudot ja donese so mnozinstvo glasovi vo sostav<br />

od pretsedatelot na Sudot d-r Trendafil Ivanovski, i sudiite m-r<br />

Mirjana Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko Naumoski, Igor<br />

Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

1166

98. U. br. 120/2006 (28. 09. 2006)<br />

Akt {to se osporuva<br />

^len 8 st. 1 vo delot "i sudskata vlast" od Zakonot za ednakvi<br />

mo`nosti na `enite i ma`ite ("SV RM," br. 66/2006).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata so delot od osporenata<br />

odredba se povreduvaat temelnite vrednosti na ustavniot poredok na<br />

Republika Makedonija vladeewe na pravoto i podelba na dr`avnata<br />

vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska od ~l. 8 st. 1 al. 3 i 4 i se povreduvaat<br />

odredbi od ~l. 51 i 98 st. 1 i 2 od Ustavot.<br />

Ova zatoa {to sudskata vlast sudi vrz osnova na Ustavot, zakonite<br />

i me|unarodnite dogovori ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot,<br />

a ne usvojuva ili donesuva kakvi bilo merki. Ottuka, pozitivnite<br />

merki od ~l. 6 od navedeniot zakon ne mo`e da gi usvojuva i sudskata<br />

vlast, bidej}i za toa ne e ovlastena so Ustavot, odnosno Ustavot ne dopu{ta<br />

sudskata vlast da ja vodi politikata i raboti od ~l. 6 {to mo`e<br />

da se zaklu~i i od Glava 4 od Zakonot. Subjektite odgovorni za usvojuvawe<br />

i sproveduvawe na merkite za vospostavuvawe na ednakvi mo`nosti<br />

i nivni obvrski vo koja ne se posebno predvideni nikakvi obvrski<br />

za sudskata vlast.<br />

Sodr`ina na osporeniot ~len od Zakonot<br />

Vo ~l. 8 st. 1 od Zakonot za ednakvi mo`nosti na `enite i ma-<br />

`ite pomesten vo Glava III "Usvojuvawe na posebni merki za vospostavuvawe<br />

na ednakvi mo`nosti" e predvideno deka pozitivnite merki od<br />

~l. 6 na ovoj zakon se usvojuvaat "od organi na zakonodavnata, izvr-<br />

{nata i sudskata vlast" (osporen del) vo soglasnost so organizacionata<br />

postavenost i na~inot na rabota, drugo telo vo javniot sektor, javni<br />

pretprijatija, politi~ki partii i gra|anskiot sektor.<br />

Sporno pravno pra{awe<br />

- Dali so predviduvaweto na obvrskata organite na sudskata<br />

vlast vo soglasnost so organizacionata postavenost i na~inot na rabota<br />

da gi usvojat pozitivnite merki za vospostavuvawe na ednakvi mo`-<br />

1167

nosti na `enite i ma`ite se doveduva vo pra{awe na~eloto na vladeewe<br />

na pravoto, na~eloto na podelba na dr`avnata vlast na zakonodavna,<br />

izvr{na i sudska i drugi odredbi od Ustavot.<br />

1168<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 8 st. 1 al. 1, 3, 4 i 11 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonijja<br />

se osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot priznati<br />

vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni so Ustavot, vladeeweto na pravoto,<br />

podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska kako i<br />

po~ituvaweto na op{to prifatenite normi na me|unarodnoto pravo.<br />

Spored ~l. 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija se<br />

ednakvi vo slobodite i pravata, nezavisno od polot, rasata, bojata na<br />

ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i versko<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite pred Ustavot<br />

i zakonite se ednakvi.<br />

Spored ~l. 1 od Univerzlanata deklaracija za pravata na ~ovekot<br />

("SV RM," br. 57/1993) site ~ove~ki su{testva se ra|aat slobodni<br />

i ednakvi vo dostoinstvoto i pravata. Tie se obdareni so razum i svest<br />

i edni sprema drugi treba da se odnesuvaat vo duhot na op{to ~ovekovata<br />

pripadnost.<br />

Spored ~l. 2 st. 1 od navedenata deklaracija sekomu mu pripa|aat<br />

site prava i slobodi navedeni vo ova deklaracija bez ogled na<br />

nivnite razliki vo pogled na rasata, bojata, polot, jazikot, religijata,<br />

politi~koto i drugo mislewe, nacionalnoto ili op{testvenoto<br />

poteklo, sopstvenosta, ra|aweto ili drugi okolnosti.<br />

Vo ~l. 7 od Deklaracijata e predvidno deka site lu|e se ednakvi<br />

pred zakonot i na site, bez kakva i da e diskriminacija, im pripa|a<br />

ednakva za{tita so zakon. Na site im pripa|a ednakva za{tita od<br />

kakva i da e diskriminacija {to e vo sprotivnost na ovaa Deklaracija<br />

i od kakvo i da e pottiknuvawe na takva diskriminacija.<br />

Vo ~l. 1 pod a) od Konvencijata za eliminirawe na site formi<br />

na diskriminacija na `enite e predvideno deka dr`avite ~lenki ja<br />

osuduvaat diskriminacijata na `enata i pokraj drugoto, dokolku toa<br />

ve}e ne go storile, se obvrzuvat da go vnesat principot na ramnopravnost<br />

na ma`ite i `enite vo svoite nacionalni ustavi ili vo soodvetnite<br />

zakoni, kako i so zakonski ili drugi soodvetni merki da obezbedat<br />

prakti~na primena na toj princip.<br />

Spored ~l. 3 od navedenata konvencija dr`avite ~lenki vo site<br />

oblasti, posebno vo politi~kata, op{testvenata, ekonomskata i kulturnata<br />

gi prezemaat site pogodni merki vklu~uvaj}i gi i zakonodavnite,<br />

zaradi obezbeduvawe celosen razvoj i napredok na `enite za, ramnopravno<br />

so ma`ot, da im se garantira ostvaruvawe i u`ivawe na<br />

pravata na ~ovekot i na osnovnite slobodi.

Spored ~l. 4, pak, usvojuvaweto na posebni privremeni merki od<br />

strana na dr`avite ~lenki {to imaat za cel da se zabrza ostvaruvawe<br />

na ramnopravnosta na ma`ite i `enite de fakto ne se smeta za diskriminacija,<br />

no na koj i da e na~in ne smee da ima za posledica neednakvi<br />

ili razli~ni merila, a ovie merki }e prestanata da va`at koga<br />

}e se ostvari celta na site da im se dadat ednakvi mo`nosti i<br />

tretmani.<br />

Vo ~l. 5 pod a) od navedenata konvencija e predvideno deka dr`avite<br />

~lenki gi prezemaat site pogodni merki zaradi izmena na op{testvenite<br />

i kulturnite obi~ai vo pogled na odnesuvaweto na ma`ite i<br />

`enite za da se otstranat predrasudite kako i voobi~aenata i sekoja<br />

druga praktika zasnovana vrz sfa}aweto za inferiornost ili superiornosta<br />

na edniot ili drugiot pol ili za tradicionalnata uloga na<br />

ma`ite, odnosno `enite.<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na Univerzalnata deklaracija za<br />

pravata na ~ovekot koja pretstavuva zaedni~ki standard kon koj se<br />

stremat site narodi vo ostvaruvaweto na osnovnite ~ovekovi prava i<br />

slobodi, kako i drugite me|unarodni dokumenit koi Republika Makedonija<br />

gi prifatila i koi stanale del od vnatre{niot praven poredok,<br />

donesen e Zakonot za ednakvi mo`nosti na ma`ite i `enite.<br />

So ovoj zakon se ureduvaat osnovnite i posebnite merki za vospostavuvawe<br />

na ednakvi mo`nosti na `enite i ma`ite, nadle`nostite,<br />

zada~ite i obvrskite na odgovornite subjekti za obezbeduvawe<br />

na ednakvi mo`nosti, postapka za utvrduvawe neednakov tretman na<br />

`enite i ma`ite, pravata i dol`nostite na zastapenost, kako i pravata<br />

i obvrskite na subjektite koi u~estvuvaat vo taa postapka.<br />

Pra{awata od zna~ewe za vospostavuvawe na ednakvi mo`nosti<br />

na `enite i ma`ite se ureduvaat so ovoj i drug zakon.<br />

Celta na donesuvawe na navedeniot zakon e promovirawe na<br />

principot za vospostavuvawe ednakvi mo`nosti za `enite i ma`ite vo<br />

politi~kata, ekonomskata, socijalnata, obrazovnata oblast, kako i vo<br />

drugite oblasti na op{testveniot `ivot.<br />

Za promovirawe na navedeniot princip i vospostavuvawe na<br />

ednakvi mo`nosti, {to e obvrska na celoto op{testvo, so navedeniot<br />

zakon se predvideni osnovni i posebni merki.<br />

Spored ~l. 5 od Zakonot osnovni merki za ostvaruvawe na principot<br />

na ednakvi mo`nosti se normativni merki od razli~ni oblasti<br />

so koi se zabranuva diskriminacija vrz osnova na pol i se predviduva<br />

obvrska za subjektite utvrdeni so ovoj zakon za gri`a i sozdava uslovi<br />

za obezbeduvawe na ednakov tretman vo ostvaruvaweto i za{tita na<br />

pravata i slobodite i so koi se predviduvaat sankcii za nepo~ituvawe<br />

na barawata i prekr{uvawe na zabranite.<br />

Spored st. 2 na navedeniot ~len, pokraj normativnite merki od<br />

razli~ni oblasti, osnovni se i merkite povrzani so kreirawe i ostvaruvawe<br />

na politikite, funkciite i nadle`nostite na organite na za-<br />

1169

konodavnata, izvr{nata i sudskata vlast, organite na edinicite na lokalnata<br />

samouprava, pravnite lica na koi so zakon im e dovereno<br />

vr{ewe dejnosti od javen interes, zdru`enija na gra|ani i fondacii,<br />

obrazovnite ustanovi, ustanovite vo oblasta na socijalnata za{tita,<br />

zdravstvenite ustanovi, nau~ni, kulturni ustanovi, politi~kite partii<br />

i sredstvata za javno informirawe, naso~eni kon vospostavuvawe<br />

na ednakvi mo`nosti od aspekt na informirawe na individuata i javnite<br />

programi na aktivnosti i razvojni strategii za posebnite oblasti<br />

na op{testveniot `ivot.<br />

Vo ~l. 7 od Zakonot e predvideno deka posebnite merki se usvojuvaat<br />

vo oblasta na obrazovanieto, vrabotuvaweto, profesionalniot<br />

`ivot, javnata i politi~kata aktivnost i na drugi mesta vo ramkite na<br />

posebnite oblasti na op{testveniot `ivot.<br />

Vo ~l. 6 st. 1 i 2, pak, od Zakonot e predvideno deka posebni merki<br />

se naso~eni kon vospostavuvawe na ednakvi mo`nosti kako i promovirawe<br />

i unapreduvawe na ednakvi mo`nosti vo posebni oblasti na<br />

op{testveniot `ivot.<br />

Vo st. 3 al. 1 na ~l. 6 od Zakonot e predvideno deka posebnite<br />

merki od st. 1, pred sî, vklu~uvaat pozitivni merki so koi se dava prioritet,<br />

vo slu~aj na neednakvo u~estvo na `enite i ma`ite vo teloto<br />

na vlasta na site ramni{ta, vklu~uvaj}i ja sudskata, zakonodavnata i<br />

izvr{nata vlast, lokalnata samouprava kako i site drugi javni ustanovi<br />

i slu`bi, politi~kite funkcii, komisii i odbori, vklu~uvaj}i i<br />

u~estvuvawe vo telata {to ja pretstavuvaat dr`avata na me|unarodno<br />

rami{te dodeka ednakvoto u~estvo ne bide postignato. Neednakvoto<br />

u~estvo na `enite i ma`ite postoi koga zastapenosta na `enite i<br />

ma`ite vo telata na vlasta na site ramni{ta, vklu~uvaj}i ja sudskata,<br />

zakonodavnata i izvr{nata vlast, lokalnata vlast kako i site drugi<br />

javni ustanovi i slu`bi, politi~kata funkcija, komisii i odbori,<br />

vklu~uvaj}i i u~estvuvawe vo telata {to ja pretstavuvaat dr`avata na<br />

me|unarodno ramni{te e pomalo od 40%.<br />

Vo st. 3 al. 2 i 3 od Zakonot se predvideni posebni ohrabruva-<br />

~ki i programski merki.<br />

Vo ~l. 8 st. 1 od Zakonot e predvideno deka pozitivni merki od<br />

~l. 6 na ovoj Zakon se usvojuvaat od organite na zakonodavnata, izvr-<br />

{nata i sudskata vlast vo soglasnost so organizacionata postavenost i<br />

na~inot na rabota, drugi tela vo javniot sektor, javni pretprijatija,<br />

politi~ki partii i gra|anskiot sektor.<br />

Subjektite od st. 1 na ovoj ~len se dol`ni da prezemat pozitivni<br />

merki vo ramkite na periodi~nite planovi za unapreduvawe na<br />

rodovata ednakvost i vospostavuvawe na ednakvi mo`nosti zasnovani<br />

vrz analiza za statusot na `enite i ma`ite vo ramkite na nivnoto<br />

pole na dejstvuvawe.<br />

Od analizata na celinata kako i navedenite odredbi od Zakonot<br />

proizleguva deka, za vospostavuvawe na ednakvi mo`nosti na `e-<br />

1170

nite i ma`ite, kako i za nivno unapreduvawe vo posebnite oblasti na<br />

op{testveniot `ivot vo koi e utvrdeno neednakva zastapenost na dvata<br />

pola ili neednakov status se propi{uvaat posebni merki koi{to<br />

vklu~uvaat pozitivni, ohrabruva~ki i programski merki koi vo soglasnost<br />

so organizacionata postavenost i na~inot na rabota se usvojuvaat<br />

od organite na zakonodavnata, izvr{nata i sudskata vlast.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto smetame deka navodite vo inicijativata<br />

poradi koi se osporuva ~l. 8 st. 1 vo delot "i sudska vlast" se<br />

neosnovani i neargumentirani. Toa o~igledno poka`uva deka podnositelot<br />

na inicijativata ne ja sogledal su{tinata i celta na Zakonot,<br />

odnosno navedeniot del go osporuva strogo formalno<br />

Ili poto~no, spored na{e mislewe, osporeniot del od odredbata<br />

ne mo`e da bide doveden vo korelacija so ustavnite odredbi na<br />

koi se povikuva podnositelot, a spored koi se doveduva vo pra{awe<br />

na~eloto na vladeewe na pravoto kako i na~eloto na podelba na vlasta<br />

na zakonodavna, izvr{na i sudska.<br />

Ova ottamu {to so osporenata odredba ne se navleguva vo nadle-<br />

`nost na sudska vlast, odnosno vo izvr{uvawe na nadle`nost na sudovite<br />

utvrdeni so zakon, tuku naprotiv kako {to proizleguva i od samiot<br />

zakon, usvojuvaweto na posebni merki koi vo sebe vklu~uvaat pozitivni,<br />

ohrabruva~ki i programski merki, utvrdeni so ovoj zakon i<br />

drugi zakoni vo posebnite oblasti na op{testveniot `ivot treba da<br />

pridonese vo otstranuvaweto na objektivnite pre~ki koi doveduvaat<br />

do neednakva zastapenost na `enite i ma`ite i merki so koi se dava<br />

prioritet vo slu~aj na neednakvo ispolnuvawe na propi{anite standardi<br />

i uslovi na licata od polot {to e pomalku zastapen ili koi<br />

imaat neednakov status.<br />

So usvojuvawe na pozitivni merki pokraj drugite i od strana na<br />

sudskata vlast, a vo soglasnost so organizacionata postavnost i na~inot<br />

na rabota se ovozmo`uva promovirawe i vospostavuvawe na principot<br />

na ednakvosta me|u ma`ite i `enite pri vrabotuvaweto, profesionalnoto<br />

anga`irawe, edukacijata i drugite aktivnosti na licata<br />

koi se vklu~eni vo izvr{uvawe na sudskata vlast bez ogled na polot.<br />

So ogled na iznesenoto, smetame deka osporeniot ~l. 8 st. 1 vo<br />

delot "i sudskata vlast" ne mo`e da bide doveden pod somnenie vo<br />

odnos na navedenite ustavni odredbi poradi {to se p r e d l a g a<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot za razgleduvawe i<br />

odlu~uvawe,<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~l. 8 st. 1 vo delot "i sudskata vlast" od Zakonot za ednakvi mo`nosti<br />

na `enite i ma`ite (SV RM," br. 66/2006).<br />

*<br />

1171

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992) na sednicata odr`ana na 28 septemvri 2006<br />

godina, donese<br />

1172<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe ustavnosta na<br />

~len 8 stav 1 vo delot "i sudskata vlast" od Zakonot za ednakvi mo`nosti<br />

na `enite i ma`ite ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

br. 66/2006).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~len 8 stav 1 vo delot "i sudskata vlast" od zakonot<br />

ozna~en vo to~kata 1 od ova re{enie.<br />

Spored navodite na podnositelot na inicijativata so osporeniot<br />

del od odredbata se povreduvaat temelnite vrednosti na ustavniot<br />

poredok na Republika Makedonija vladeewe na pravoto i podelba<br />

na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska od ~len 8 stav 1<br />

alineja 3 i 4 i se povreduvaat odredbi od ~len 51 i 98 stav 1 i 2 od<br />

Ustavot.<br />

Ova zatoa {to sudskata vlast sudi vrz osnova na Ustavot, zakonite<br />

i me|unarodnite dogovori ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot,<br />

a ne usvojuva ili donesuva kakvi bilo merki. Ottuka, pozitivnite<br />

merki od ~len 6 od navedeniot zakon ne mo`e da gi usvojuva i sudskata<br />

vlast, bidej}i za toa ne e ovlastena so Ustavot, odnosno Ustavot ne dopu{ta<br />

sudskata vlast da ja vodi politikata i raboti od ~len 6 {to<br />

mo`e da se zaklu~i i od Glava 4 od Zakonot.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka vo ~lenot 8 stav 1 od Zakonot<br />

za ednakvi mo`nosti na `enite i ma`ite pomesten vo Glava III "Usvojuvawe<br />

na posebni merki za vospostavuvawe na ednakvi mo`nosti" e<br />

predvideno deka pozitivnite merki od ~lenot 6 na ovoj zakon se usvojuvaat<br />

"od organi na zakonodavnata, izvr{nata i sudskata vlast" (osporen<br />

del) vo soglasnost so organizacionata postavenost i na~inot na<br />

rabota, drugo telo vo javniot sektor, javni pretprijatija, politi~ki<br />

partii i gra|anskiot sektor.<br />

4. Spored ~len 8 stav 1 alineja 1, 3, 4 i 11 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika<br />

Makedonija se osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot<br />

priznati vo me|unarodnoto pravo i utvrdeni so Ustavot, vladeeweto<br />

na pravoto, podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i<br />

sudska kako i po~ituvaweto na op{to prifatenite normi na me|unarodnoto<br />

pravo.

Spored ~len 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija<br />

se ednakvi vo slobodite i pravata, nezavisno od polot, rasata, bojata<br />

na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i versko<br />

uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite pred Ustavot<br />

i zakonite se ednakvi.<br />

Spored ~len 1 od Univerzlanata deklaracija za pravata na ~ovekot<br />

("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija“ br. 57/1993) site<br />

~ove~ki su{testva se ra|aat slobodni i ednakvi vo dostoinstvoto i<br />

pravata. Tie se obdareni so razum i svest i edni sprema drugi treba da<br />

se odnesuvaat vo duhot na op{to ~ovekovata pripadnost.<br />

Spored ~len 2 stav 1 od navedenata deklaracija, sekomu mu pripa|aat<br />

site prava i slobodi navedeni vo ova deklaracija bez ogled na<br />

nivnite razliki vo pogled na rasata, bojata, polot, jazikot, religijata,<br />

politi~koto i drugo mislewe, nacionalnoto ili op{testvenoto poteklo,<br />

sopstvenosta, ra|aweto ili drugi okolnosti.<br />

Vo ~lenot 7 od Deklaracijata e predvidno deka site lu|e se<br />

ednakvi pred zakonot i na site bez kakva i da e diskriminacija im pripa|a<br />

ednakva za{tita so zakon. Na site im pripa|a ednakva za{tita od<br />

kakva i da e diskriminacija {to e vo sprotivnost na ovaa Deklaracija<br />

i od kakvo i da e pottiknuvawe na takva diskriminacija.<br />

Vo ~lenot 1 pod a) od Konvencijata za eliminirawe na site formi<br />

na diskriminacija na `enite e predvideno deka dr`avite ~lenki<br />

ja osuduvaat diskriminacijata na `enata i, pokraj drugoto, dokolku<br />

toa ve}e ne go storile, se obvrzuvat da go vnesat principot na ramnopravnost<br />

na ma`ite i `enite vo svoite nacionalni ustavi ili vo soodvetnite<br />

zakoni, kako i so zakonski ili drugi soodvetni merki da<br />

obezbedat, prakti~na primena na toj princip.<br />

Spored ~len 3 od navedenata konvencija dr`avite ~lenki vo<br />

site oblasti, posebno vo politi~kata, op{testvenata, ekonomskata i<br />

kulturnata gi prezemaat site pogodni merki vklu~uvaj}i gi i zakonodavnite<br />

zaradi obezbeduvawe celosen razvoj i napredok na `enite za<br />

ramnopravno so ma`ot da im se garantira ostvaruvawe i u`ivawe na<br />

pravata na ~ovekot i na osnovnite slobodi.<br />

Spored ~len 4, pak, usvojuvaweto na posebni privremeni merki<br />

od strana na dr`avite ~lenki {to imaat za cel da se zabrza ostvaruvawe<br />

na ramnopravnosta na ma`ite i `enite de facto ne se smeta za diskriminacija,<br />

no na koj i da e na~in ne smee da ima za posledica neednakvi<br />

ili razli~ni merila, a ovie merki }e prestanat da va`at koga }e<br />

se ostvari celta na site da im se dadat ednakvi mo`nosti i tretmani.<br />

Vo ~len 5 pod a) od navedenata konvencija e predvideno deka<br />

dr`avite ~lenki gi prezemaat site pogodni merki zaradi izmena na<br />

op{testvenite i kulturnite obi~ai vo pogled na odnesuvaweto na ma-<br />

`ite i `enite za da se otstranat predrasudite kako i voobi~aenata i<br />

sekoja druga praktika zasnovana vrz sfa}aweto za inferiornost ili<br />

superiornosta na edniot ili drugiot pol ili za tradicionalnata ulo-<br />

1173

ga na ma`ite, odnosno `enite.<br />

Imaj}i ja predvid sodr`inata na Univerzalnata deklaracija za<br />

pravata na ~ovekot, koja pretstavuva zaedni~ki standard kon koj se<br />

stremat site narodi vo ostvaruvaweto na osnovnite ~ovekovi prava i<br />

slobodi, kako i drugite me|unarodni dokumenit koi Republika Makedonija<br />

gi prifatila i koi stanale del od vnatre{niot praven poredok,<br />

donesen e Zakonot za ednakvi mo`nosti na ma`ite i `enite.<br />

So ovoj zakon se ureduvaat osnovnite i posebnite merki za vospostavuvawe<br />

na ednakvi mo`nosti na `enite i ma`ite, nadle`nostite,<br />

zada~ite i obvrskite na odgovornite subjekti za obezbeduvawe na ednakvi<br />

mo`nosti, postapka za utvrduvawe neednakov tretma na `enite i<br />

ma`ite, pravata i dol`nostite na zastapenost, kako i pravata i obvrskite<br />

na subjektite koi u~estvuvaat vo taa postapka.<br />

Pra{awata od zna~ewe za vospostavuvawe na ednakvi mo`nosti<br />

na `enite i ma`ite se ureduvaat so ovoj i drug zakon.<br />

Celta na donesuvawe na navedeniot zakon e promovirawe na<br />

principot za vospostavuvawe ednakvi mo`nosti za `enite i ma`ite vo<br />

politi~koto, ekonomskoto, socijalnoto, obrazovnata oblast, kako i vo<br />

drugite oblasti na op{testveniot `ivot.<br />

Za promovirawe na navedeniot princip i vospostavuvawe na<br />

ednakvi mo`nosti, {to e obvrska na celoto op{testvo, so navedeniot<br />

zakon se predvideni osnovni i posebni merki.<br />

Spored ~len 5 od Zakonot osnovni merki za ostvaruvawe na principot<br />

na ednakvi mo`nosti se normativni merki od razli~ni oblasti<br />

so koi se zabranuva diskriminacija vrz osnova na pol i se predviduva<br />

obvrska za subjektite utvrdeni so ovoj zakon za gri`a i sozdava uslovi<br />

za obezbeduvawe na ednakov tretman vo ostvaruvaweto i za{tita na<br />

pravata i slobodite i so koi se predviduvaat sankcii za nepo~ituvawe<br />

na barawata i prekr{uvawe na zabranite.<br />

Spored stav 2 na navedeniot ~len, pokraj normativnite merki<br />

od razli~ni oblasti osnovni merki, se i merkite povrzani so kreirawe<br />

i ostvaruvawe na politikite, funkciite i nadle`nostite na organite<br />

na zakonodavnata, izvr{nata i sudskata vlast, organite na edinicite<br />

na lokalnata samouprava, pravnite lica na koi so zakon im e dovereno<br />

vr{ewe dejnosti od javen interes, zdru`enija na gra|ani i fondacii,<br />

obrazovnite ustanovi, ustanovite vo oblasta na socijalnata za-<br />

{tita, zdravstvenite ustanovi, nau~ni, kulturni ustanovi, politi~kite<br />

partii i sredstvata za javno informirawe, naso~eni kon vospostavuvawe<br />

na ednakvi mo`nosti od aspekt na informirawe na individuata<br />

i javnite programi na aktivnosti i razvojni strategii za posebnite<br />

oblasti na op{testveniot `ivot.<br />

Vo ~lenot 7 od Zakonot e predvideno deka posebnite merki se<br />

usvojuvaat vo oblasta na obrazovanieto, vrabotuvaweto, profesionalniot<br />

`ivot, javnata i politi~kata aktivnost i na drugi mesta vo ramkite<br />

na posebnite oblasti na op{testveniot `ivot.<br />

1174

Vo ~lenot 6 stav 1 i 2, pak, od Zakonot e predvideno deka posebni<br />

merki se naso~eni kon vospostavuvawe na ednakvi mo`nosti kako i<br />

promovirawe i unapreduvawe na ednakvi mo`nosti vo posebni oblasti<br />

na op{testveniot `ivot.<br />

Vo stavot 3 alineja 1 na ~len 6 od Zakonot e predvideno deka posebnite<br />

merki od stavot 1 pred se vklu~uvaat pozitivni merki so koi<br />

se dava prioritet, vo slu~aj na neednakvo u~estvo na `enite i ma`ite<br />

vo teloto na vlasta na site ramni{ta, vklu~uvaj}i ja sudskata, zakonodavnata<br />

i izvr{nata vlast, lokalnata samouprava kako i site drugi<br />

javni ustanovi i slu`bi, politi~kite funkcii, komisii i odbori,<br />

vklu~uvaj}i i u~estvuvawe vo telata {to ja pretstavuvaat dr`avata na<br />

me|unarodno ramni{te dodeka ednakvoto u~estvo ne bide postignato.<br />

Neednakvoto u~esto na `enite i ma`ite postoi koga zastapenosta na<br />

`enite i ma`ite vo telata na vlasta na site ramni{ta, vklu~uvaj}i ja<br />

sudskata, zakonodavnata i izvr{nata vlast, lokalnata vlast kako i<br />

site drugi javni ustanovi i slu`bi, politi~kata funkcija, komisii i<br />

odbori, vklu~uvaj}i i u~estvuvawe vo telata {to ja pretstavuvaat<br />

dr`avata na me|unarodno ramni{te e pomalo od 40%.<br />

Vo stavot 3 alineja 2 i 3 od Zakonot se predvideni posebni<br />

ohrabruva~ki i programski merki.<br />

Vo ~lenot 8 stav 1 od Zakonot e predvideno deka pozitivni merki<br />

od ~len 6 na ovoj Zakon se usvojuvaat od organite na zakonodavnata,<br />

izvr{nata i sudskata vlast vo soglasnost so organizacionata postavenost<br />

i na~inot na rabota, drugi tela vo javniot sektor, javni pretprijatija,<br />

politi~ki partii i gra|anskiot sektor.<br />

Subjektite od stavot 1 na ovoj ~len se dol`ni da prezemat pozitivni<br />

merki vo ramkite na periodi~nite planovi za unapreduvawe na<br />

rodovata ednakvost i vospostavuvawe na ednakvi mo`nosti zasnovani<br />

vrz analiza za statusot na `enite i ma`ite vo ramkite na nivnoto<br />

pole na dejstvuvawe.<br />

Od analizata na celinata kako i navedenite odredbi od Zakonot<br />

proizleguva deka, za vospostavuvawe na ednakvi mo`nosti na `enite<br />

i ma`ite kako i za nivno unapreduvawe vo posebnite oblasti na<br />

op{testveniot `ivot vo koi e utvrdeno neednakva zastapenost na dvata<br />

pola ili neednakov status, se propi{uvaat posebni merki koi{to<br />

vklu~uvaat pozitivni, ohrabruva~ki i programski merki koi vo soglasnost<br />

so organizacionata postavenost i na~inot na rabota se usvojuvaat<br />

od organite na zakonodavnata, izvr{nata i sudskata vlast.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, Sudot smeta deka navodite vo<br />

inicijativata poradi koi se osporuva ~len 8 stav 1 vo delot "i sudska<br />

vlast" se neosnovani i neargumentirani, odnosno osporeniot del od<br />

odredbata ne mo`e da bide doveden vo korelacija so ustavnite odredbi<br />

na koi se povikuva podnositelot, a spored koi se doveduva vo pra{awe<br />

na~eloto na vladeewe na pravoto kako i na~eloto na podelba na vlasta<br />

na zakonodavna, izvr{na i sudska. Imeno, so osporenata odredba ne se<br />

1175

navleguva vo nadle`nost na sudska vlast, odnosno vo izvr{uvawe na<br />

nadle`nost na sudovite utvrdeni so zakon, tuku naprotiv kako {to<br />

proizleguva i od samiot zakon, usvojuvaweto na posebni merki koi vo<br />

sebe vklu~uvaat pozitivni, ohrabruva~ki i programski merki, utvrdeni<br />

so ovoj zakon i drugi zakoni vo posebnite oblasti na op{testveniot<br />

`ivot treba da pridonese vo otstranuvaweto na objektivnite pre~ki<br />

koi doveduvaat do neednakva zastapenost na `enite i ma`ite i merki<br />

so koi se dava prioritet vo slu~aj na neednakvo ispolnuvawe na<br />

propi{anite standardi i uslovi na licata od polot {to e pomalku<br />

zastapen ili koi imaat neednakov status.<br />

So usvojuvawe na pozitivni merki pokraj drugite i od strana na<br />

sudskata vlast, a vo soglasnost so organizacionata postavenost i na-<br />

~inot na rabota se ovozmo`uva promovirawe i vospostavuvawe na principot<br />

na ednakvosta me|u ma`ite i `enite pri vrabotuvaweto, profesionalnoto<br />

anga`irawe, edukacijata i drugite aktivnosti na licata<br />

koi se vklu~eni vo izvr{uvawe na sudskata vlast bez ogled na polot.<br />

So ogled na iznesenoto, Sudot oceni deka osporeniot ~len 8<br />

stav 1 vo delot "i sudskata vlast" ne mo`e da bide doveden pod somnenie<br />

vo odnos na ustavnite odredbi na koi se povikuva podnositelot na<br />

inicijativata poradi {to odlu~i ne se postavi pra{aweto za soglasnosta<br />

na osporeniot del na odredbata so Ustavot.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Mahmut Jusufi i sudiite d-r Trendafil Ivanovski, Mirjana<br />

Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani,<br />

Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

1176

99. U. br. 96/2006 (2. 10. 2006)<br />

Osporena odredba<br />

^len 22 od Zakonot za objavuvawe na zakonite i drugite propisi<br />

i akti vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" ("SV RM,"<br />

br. 56/1999 i 43/2002).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata, so osporenata odredba<br />

na neustaven na~in bil proglasen za dr`avna sopstvenost imotot {to<br />

go steknala i so koj raspolagala Novinsko-izdava~kata rabotna organizacija<br />

Slu`ben vesnik na Republika Makedonija. Ova od pri~ina<br />

{to vo ~l. 8 st. 1 al. 6 i ~l. 30 od Ustavot ne postoela dr`avna sopstvenost,<br />

tuku pravo na sopstvenost, a toa pravo vrz osnova na celosno<br />

samofinansirawe vo periodot 1950 do 1999 godina go imala navedenata<br />

organizacija i nejzinite vraboteni. Vo prilog na navedenoto bil i ~l.<br />

1 st. 1 od Protokolot kon Konvencijata za za{tita na ~ovekovite prava<br />

i osnovnite slobodi od 1952 godina.<br />

Vrz osnova na navedenoto podnositelot na inicijativata, smeta<br />

deka osobeno bil povreden ~l. 30 od Ustavot od pri~ina {to na navedenata<br />

organizacija i bila odzemena sopstvenosta i pravata {to proizleguvaat<br />

od nea i pritoa, soglasno ustavnite odredbi, ne i bil isplaten<br />

praveden nadomest.<br />

Vo inicijativata voedno se naveduva deka so Zakonot za objavuvawe<br />

na zakonite i drugite propisi i akti vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" ne mo`elo da se odlu~uva za pravoto na sopstvenost<br />

kako {to bilo napraveno so osporenata odredba.<br />

Vrz osnova na iznesenite navodi, podnositelot na inicijativata<br />

smeta deka so osporenata odredba se povreduvale ~l. 8 st. 1 al. 1, 3 i<br />

6, ~l. 9, ~l. 30 i ~l. 51 od Ustavot na Republika Makedonija.<br />

Sodr`ina na odredbata<br />

Spored ~l. 22 od Zakonot, so denot na vleguvaweto vo sila na<br />

ovoj zakon, imotot so koj raspolaga postojnata Novinsko izdava~kata<br />

rabotna organizacija Slu`ben vesnik na Republika Makedonija-Skopje<br />

stanuva dr`avna sopstvenost.<br />

1177

1178<br />

Ustavnosudska praktika<br />

So Re{enie U. br. 12/2003 od 12. 02. 2003 godina, Sudot ne povel<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 22 od Zakonot za objavuvawe<br />

na zakonite i drugite propisi i akti vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija," objaven vo "SV RM," br. 56/1999 i 43/2002).<br />

Imeno, Du{an Topalovski od Skopje smetal deka so osporenata<br />

odredba se naru{uvale pravata na vrabotenite vo Javnoto pretprijatie<br />

Slu`ben vesnik na Republika Makedonija - Skopje, koi bi proizlegle<br />

od pravata na privatizacija, {to ne bilo vo soglasnost so ~l.<br />

30 od Ustavot.<br />

Trgnuvaj}i od analiza na ~l. 30 od Ustavot i sodr`inata na pove}e<br />

odredbi od Zakonot, jasno proizleglo deka objavuvaweto na zakonite,<br />

drugite propisi i akti i izdavaweto na slu`benoto glasilo na<br />

dr`avata e od javen interes i deka toa se vr{i preku posebno javno<br />

pretprijatie ~ij status i polo`ba e utvrden so samiot zakon i sprema<br />

koe osnova~kite prava gi ima Republikata. Sudot pritoa imal predvid<br />

deka Novinsko izdava~kata rabotna organizacija Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija–Skopje, do donesuvawe na Zakonot od 1999 godina<br />

imala status i deluvala kako organizacija od poseben op{testven<br />

interes, kakvi {to bile i drugite organizacii od informativno –<br />

izdava~kata dejnost. Pritoa, spored Zakonot za transformacija na<br />

pretprijatijata so op{testven kapital, transformacijata spored ovoj<br />

zakon, ne se vr{i na pretprijatija i organizacii koi so zakon e utvrdeno<br />

deka vr{at raboti i dejnosti od poseben op{testven interes,<br />

prepu{taj}i ja mo`nosta tie da se transformiraat so drug zakon. So<br />

donesuvaweto na Zakonot za objavuvaweto na zakonite i drugite propisi<br />

i akti vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," zakonodavniot<br />

organ, poa|aj}i od dotoga{niot status i polo`ba, se<br />

opredelil NIRO so imot vo op{testvena sopstvenost, da ja organizira,<br />

odnosno da prodol`i so rabota kako Javno pretprijatie, sprema<br />

koe osnova~kite prava vo nego gi prezema Vladata na Republika<br />

Makedonija.<br />

Spored toa, so sodr`inata na osporenata odredba, spored koja<br />

imotot na porane{nata NIRO stanuva dr`avna sopstvenost, spored<br />

misleweto na Sudot, ne se naru{uvale pravata na vrabotenite vo<br />

Javnoto pretprijatie i taa odredba ne e vo nesoglasnot so ustavnite<br />

principi na pravoto na sopstvenost, poradi {to pred Sudot ne se<br />

postavilo pra{aweto za soglasnosta na osporeniot ~l. 22 od Zakonot<br />

so odredbata na ~l. 30 od Ustavot.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 110 al. 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija odlu~uva za soglasnosta na

zakonite so Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i kolektivnite<br />

dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Soglasno ~l. 28 al. 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako za<br />

istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

Vo konkretniot slu~aj, vo prethodnata postapka utvrdivme deka<br />

po povod inicijativa na Du{an Topalovski od Skopje, koja sodr`ela<br />

sli~ni navodi kako predmetnata inicijativa e doneseno Re{enie U.<br />

br. 12/2003 od 2 02. 2003 godina, so koe Sudot ne povel postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~l. 22 od Zakonot za objavuvawe na zakonite i<br />

drugite propisi i akti vo Slu`ben vesnik na Republika Makedonija,<br />

objaven vo "SV RM," br. 56/1999 i 43/2002).<br />

Vo postapkata po predmetot U. br. 12/2003, Sudot trgnal od ~l.<br />

30 od Ustavot, spored koj se garantira pravoto na sopstvenost i pravoto<br />

na nasleduvawe (st. 1), sopstvenosta sozdava prava i obvrski i<br />

treba da slu`i za dobroto na poedinecot i na zaednicata (st. 2) i nikomu<br />

ne mo`at da mu bidat odzemeni ili ograni~eni sopstvenosta i<br />

pravata koi proizleguvaat od nea, osven koga se raboti za javen interes<br />

utvrden so zakon (st. 3).<br />

Sudot analiziral i pove}e odredbi od Zakonot i utvrdil deka:<br />

Spored ~l. 2 od Zakonot za objavuvawe na zakonite i drugite propisi i<br />

akti vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," objavuvaweto na<br />

zakonite i drugite propisi, akti i izdavaweto na slu`benoto glasilo<br />

"Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" e od javen interes.<br />

Spored ~l. 11 st. 1 od Zakonot, rabotite od javen interes od ~l.<br />

2 od ovoj zakon gi vr{i Javnoto pretprijatie Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija - Skopje, a spored ~l. 21 od Zakonot, so denot na vleguvawe<br />

vo sila na ovoj zakon (8 09. 1999 godina) postojnata Novinsko<br />

izdava~ka rabotna organizacija Slu`ben vesnik na Republika Makedonija<br />

- Skopje prodol`uva da raboti kako javno pretprijatie od ~l. 11<br />

na ovoj zakon, a Vladata na Republika Makedonija gi prezema osnova~kite<br />

prava vo nego.<br />

Soglasno ~l. 23 od Zakonot, vrabotenite, sredstvata, pravata i<br />

obvrskite na postojnata Novinsko izdava~ka rabotna organizacija<br />

Slu`ben vesnik na Republika Makedonija - Skopje gi prezema Javnoto<br />

pretprijatie.<br />

Vrz osnova na napravenata analiza, Sudot zastanal na gledi{te<br />

deka od citiranite ustavni i zakonski odredbi, jasno proizleguva deka<br />

objavuvaweto na zakonite, drugite propisi i akti i izdavaweto na slu-<br />

`benoto glasilo na dr`avata e dejnost od javen interes i deka toa se<br />

vr{i preku posebno javno pretprijatie ~ij status i polo`ba e utvrden<br />

so samiot zakon i sprema koe osnova~kite prava gi ima Republikata.<br />

Pritoa, Sudot imal predvid deka Novinsko izdava~kata rabotna<br />

organizacija Slu`ben vesnik na Republika Makedonija - Skopje,<br />

do donesuvawe na Zakonot od 1999 godina imala status i deluvala kako<br />

1179

organizacija od poseben op{testven interes, kakvi {to bile i drugite<br />

organizacii od informativno - izdava~kata dejnost.<br />

Ponatamu, Sudot imal predvid deka, spored Zakonot za transformacija<br />

na pretprijatijata so op{testven kapital ("SV RM," br.<br />

38/1993, 48/1993, 21/1998, 25/1999, 81/1999, 49/2000 i 6/2002) transformacijata<br />

spored ovoj zakon, ne se vr{i na pretprijatija i organizacii<br />

koi so zakon e utvrdeno deka vr{at raboti i dejnosti od poseben op{-<br />

testven interes, prepu{taj}i ja mo`nosta tie da se transformiraat so<br />

drug zakon.<br />

So donesuvaweto na Zakonot za objavuvaweto na zakonite i drugite<br />

propisi i akti vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," zakonodavniot<br />

organ, poa|aj}i od dotoga{niot status i polo`ba, se<br />

opredelil Novinsko-izdava~kata rabotna organizacija so imot vo<br />

op{testvena sopstvenost, da ja organizira, odnosno da prodol`i so rabota<br />

kako Javno pretprijatie, sprema koe osnova~kite prava vo nego gi<br />

prezema Vladata na Republika Makedonija.<br />

Ottamu, Sudot zastanal na gledi{te deka so osporenata odredba,<br />

spored koja imotot na porane{nata Novinsko - izdava~kata rabotna<br />

organizacija stanuva dr`avna sopstvenost, ne se naru{uvaat pravata<br />

na vrabotenite vo Javnoto pretprijatie i taa odredba ne e vo nesoglasnot<br />

so ustavnite principi na pravoto na sopstvenost, poradi<br />

{to pred Sudot ne se postavilo pra{aweto za soglasnosta na osporeniot<br />

~l. 22 od Zakonot so odredbata na ~l. 30 od Ustavot.<br />

Vo odnos na navodite vo inicijativata deka slu`benoto glasilo<br />

na Republikata trebalo da se privatizira kako i drugite novinsko -<br />

izdava~ki organizacii, Ustavniot sud zastanal na gledi{te deka ne e<br />

nadle`en da odlu~uva.<br />

Vrz osnova na iznesenoto, proizleguva deka vo postapkata po<br />

predmetot U. br. 12/2003 Sudot se proiznel po odnos na identi~ni<br />

navodi kako po predmetnata inicijativa koi se odnesuvaat na soglasnosta<br />

na odredbata so ~l. 30 od Ustavot i po odnos na nemo`nosta so<br />

navedeniot Zakon da se odlu~uva za pravoto na sopstvenost.<br />

Ponatamu, vo inicijativata na Stamen Filipov od Skopje, se<br />

naveduva deka odredbata se osporuva i po odnos na ~l. 8 st. 1 al. 1 i 3,<br />

kako i po odnos na ~l. 9 i 51 od Ustavot, me|utoa konkretni navodi za<br />

nesoglasnosta so ovie ustavni odredbi ne se sodr`ani.<br />

Ottamu, proizleguva deka Sudot ve}e odlu~uval za istata rabota<br />

i nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe vrz osnova na {to ocenuvame<br />

deka vo ovoj slu~aj inicijativata treba da se otfrli soglasno ~l.<br />

28 al. 2 od Delovnikot.<br />

Vrz osnova na napravenata analiza, a imaj}i ja predvid ustavno<br />

sudskata praktika izrazena vo predmetot U. br. 12/2003, se p r e d l a g a<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

1180

2. Sudot da ja otfli inicijativata za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 22 od Zakonot za objavuvawe na zakonite<br />

i drugite propisi i akti vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija"<br />

("SV RM," br. 56/1999 i 43/2002).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~lenovite 28 alineja 2 i 71 od<br />

Delovnikot na Ustavniot sud na Republika Makedonija ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija" br.70/1992), na sednicata odr`ana na<br />

3 oktomvri 2006 godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. SE OTFRLA inicijativata za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenot 22 od Zakonot za objavuvawe na zakonite<br />

i drugite propisi i akti vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 56/1999 i<br />

43/2002).<br />

2. Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za ocenuvawe<br />

na ustavnosta na ~lenot 22 od Zakonot ozna~en vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

Spored podnositelot na inicijativata, so osporenata odredba<br />

na neustaven na~in bil proglasen za dr`avna sopstvenost imotot {to<br />

go steknala i so koj raspolagala Novinsko - izdava~kata rabotna organizacija<br />

Slu`ben vesnik na Republika Makedonija. Ova od pri~ina<br />

{to vo ~len 8 stav 1 alineja 6 i ~len 30 od Ustavot ne postoela<br />

dr`avna sopstvenost, tuku pravo na sopstvenost, a toa pravo vrz osnova<br />

na celosno samofinansirawe vo periodot 1950 do 1999 godina go imala<br />

navedenata organizacija i nejzinite vraboteni. Vo prilog na navedenoto<br />

bil i ~lenot 1 stav 1 od Protokolot kon Konvencijata za<br />

za{tita na ~ovekovite prava i osnovnite slobodi od 1952 godina.<br />

Vrz osnova na navedenoto podnositelot na inicijativata, smeta<br />

deka osobeno bil povreden ~lenot 30 od Ustavot, a od pri~ina {to na<br />

navedenata organizacija i bila odzemena sopstvenosta i pravata {to<br />

proizleguvaat od nea i pritoa ne i bil isplaten praveden nadomest,<br />

soglasno ustavnite odredbi.<br />

Voedno vo inicijativata se naveduva deka so Zakonot za objavuvawe<br />

na zakonite i drugite propisi i akti vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" ne mo`elo da se odlu~uva za pravoto na sopstvenost<br />

kako {to bilo napraveno so osporenata odredba.<br />

Vrz osnova na vaka iznesenite navodi, podnositelot na inicijativata<br />

smeta deka so osporenata odredba se povreduvale ~len 8 stav 1<br />

alineja 1, 3 i 6, ~len 9, ~len 30 i ~len 51 od Ustavot na Republika<br />

Makedonija.<br />

1181

3. Sudot na sednicata utvrdi spored ~len 22 od Zakonot, so<br />

denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, imotot so koj raspolaga<br />

postojnata Novinsko izdava~kata rabotna organizacija Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija-Skopje stanuva dr`avna sopstvenost.<br />

4. Spored ~len 110 alinei 1 i 2 od Ustavot na Republika Makedonija,<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija odlu~uva za soglasnosta<br />

na zakonite so Ustavot i za soglasnosta na drugite propisi i<br />

kolektivnite dogovori so Ustavot i so zakonite.<br />

Soglasno ~len 28 alineja 2 od Delovnikot na Ustavniot sud na<br />

Republika Makedonija, Ustavniot sud }e ja otfrli inicijativata ako<br />

za istata rabota ve}e odlu~uval, a nema osnovi za poinakvo odlu-<br />

~uvawe.<br />

Vo konkretniot slu~aj, Sudot vo prethodna postapka utvrdi<br />

deka po povod inicijativa na Du{an Topalovski od Skopje, koja sodr-<br />

`ela sli~ni navodi kako predmetnata inicijativa bilo doneseno Re-<br />

{enie U. br. 12/2003 od 2 fevruari 2003 godina, so koe ne e povedena<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~lenot 22 od Zakonot za objavuvawe<br />

na zakonite i drugite propisi i akti vo Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija, objaven vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 56/1999 i 43/2002).<br />

Vo postapkata po predmetot U. br. 12/2003, Sudot trgnal od ~lenot<br />

30 od Ustavot, spored koj se garantira pravoto na sopstvenost i<br />

pravoto na nasleduvawe (stav 1), sopstvenosta sozdava prava i obvrski<br />

i treba da slu`i za dobroto na poedinecot i na zaednicata (stav 2) i<br />

nikomu ne mo`at da mu bidat odzemeni ili ograni~eni sopstvenosta i<br />

pravata koi proizleguvaat od nea, osven koga se raboti za javen interes<br />

utvrden so zakon (stav 3).<br />

Sudot analiziral i pove}e odredbi od Zakonot i utvrdil deka:<br />

Spored ~len 2 od Zakonot za objavuvawe na zakonite i drugite propisi<br />

i akti vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," objavuvaweto na<br />

zakonite i drugite propisi, akti i izdavaweto na slu`benoto glasilo<br />

"Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" e od javen interes.<br />

Spored ~len 11 stav 1 od Zakonot, rabotite od javen interes od<br />

~len 2 od ovoj zakon gi vr{i Javnoto pretprijatie Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija-Skopje, a spored ~len 21 od Zakonot, so denot na<br />

vleguvawe vo sila na ovoj zakon (8 septemvri 1999 godina) postojnata<br />

Novinsko izdava~ka rabotna organizacija Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija - Skopje prodol`uva da raboti kako javno pretprijatie<br />

od ~len 11 na ovoj zakon, a Vladata na Republika Makedonija gi<br />

prezema osnova~kite prava vo nego.<br />

Soglasno ~len 23 od Zakonot, vrabotenite, sredstvata, pravata<br />

i obvrskite na postojnata Novinsko izdava~ka rabotna organizacija<br />

Slu`ben vesnik na Republika Makedonija - Skopje gi prezema Javnoto<br />

pretprijatie.<br />

1182

Vrz osnova na napravenata analiza, Sudot zastanal na gledi{te<br />

deka od citiranite ustavni i zakonski odredbi, jasno proizleguva deka<br />

objavuvaweto na zakonite, drugite propisi i akti i izdavaweto na slu-<br />

`benoto glasilo na dr`avata e dejnost od javen interes i deka toa se<br />

vr{i preku posebno javno pretprijatie ~ij status i polo`ba e utvrden<br />

so samiot zakon i sprema koe osnova~kite prava gi ima Republikata.<br />

Pritoa, Sudot imal predvid deka Novinsko izdava~kata rabotna<br />

organizacija Slu`ben vesnik na Republika Makedonija - Skopje,<br />

do donesuvawe na Zakonot od 1999 godina imala status i deluvala kako<br />

organizacija od poseben op{testven interes, kakvi {to bile i drugite<br />

organizacii od informativno - izdava~kata dejnost.<br />

Ponatamu, Sudot imal predvid deka, spored Zakonot za transformacija<br />

na pretprijatijata so op{testven kapital ("Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija" br.38/1993, 48/1993, 21/1998, 25/1999, 81/<br />

1999, 49/2000 i 6/2002) transformacijata spored ovoj zakon, ne se vr{i<br />

na pretprijatija i organizacii koi so zakon e utvrdeno deka vr{at raboti<br />

i dejnosti od poseben op{testven interes, prepu{taj}i ja mo`nosta<br />

tie da se transformiraat so drug zakon.<br />

So donesuvaweto na Zakonot za objavuvaweto na zakonite i drugite<br />

propisi i akti vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," zakonodavniot<br />

organ, poa|aj}i od dotoga{niot status i polo`ba, se<br />

opredelil Novinsko - izdava~kata rabotna organizacija so imot vo<br />

op{testvena sopstvenost, da ja organizira, odnosno da prodol`i so rabota<br />

kako Javno pretprijatie, sprema koe osnova~kite prava vo nego gi<br />

prezema Vladata na Republika Makedonija.<br />

Ottamu, Sudot zastanal na gledi{te deka so osporenata odredba,<br />

spored koja imotot na porane{nata Novinsko - izdava~kata rabotna<br />

organizacija stanuva dr`avna sopstvenost, ne se naru{uvaat pravata<br />

na vrabotenite vo Javnoto pretprijatie i taa odredba ne e vo nesoglasnot<br />

so ustavnite principi na pravoto na sopstvenost, poradi {to<br />

pred Sudot ne se postavilo pra{aweto za soglasnosta na osporeniot<br />

~len 22 od Zakonot so odredbata na ~len 30 od Ustavot.<br />

Vo odnos na navodite vo inicijativata deka slu`benoto glasilo<br />

na Republikata trebalo da se privatizira kako i drugite novinskoizdava~ki<br />

organizacii, Ustavniot sud zastanal na gledi{te deka ne e<br />

nadle`en da odlu~uva.<br />

Vrz osnova na iznesenoto, proizleguva deka vo postapkata po<br />

predmetot U. br. 12/2003 Sudot se proiznel po odnos na identi~ni navodi<br />

kako po predmetnata inicijativa koi se odnesuvaat na soglasnosta<br />

na odredbata so ~lenot 30 od Ustavot i po odnos na nemo`nosta<br />

so navedeniot Zakon da se odlu~uva za pravoto na sopstvenost.<br />

Ponatamu, vo inicijativata na Stamen Filipov od Skopje, se<br />

naveduva deka odredbata se osporuva i po odnos na ~len 8 stav 1 alineja<br />

1 i 3, kako i po odnos na 9 i 51 od Ustavot, me|utoa konkretni navodi za<br />

nesoglasnosta so ovie ustavni odredbi ne se sodr`ani.<br />

1183

Ottamu, proizleguva deka Sudot ve}e odlu~uval za istata rabota<br />

i nema osnovi za poinakvo odlu~uvawe.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Mahmut Jusufi i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski, Vera<br />

Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani, Igor Spirovski i<br />

d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

1184

100. U. br. 128/2006 (18. 10. 2006)<br />

Osporena odredba<br />

^len 11 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za<br />

vrabotuvawe i osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost ("SV RM," br.<br />

4/2005).<br />

Pri~ini za osporuvawe<br />

Spored podnositelot na inicijativata, so osporenata odredba<br />

bilo predvideno navedeniot Zakon da vleze vo sila so denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," za {to ne postoela<br />

ustavna osnova.<br />

Imeno, podnositelot na inicijativata trgnuvaj}i od ~l. 52 od<br />

Ustavot, smeta deka ne bile ispolneti uslovite konretniot zakon da<br />

vleze vo sila so denot na objavuvaweto, dotolku pove}e {to site prethodno<br />

doneseni izmeni i dopolnuvawa na ovoj zakon vleguvale vo sila<br />

osmiot den od denot na objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija," od kade smeta deka e povredena navedenata ustavna odredba.<br />

Spored podnositelot na inicijativata postoela i povreda na<br />

na~eloto na ramnopravnost na gra|anite pred Ustavot i zakonite (~l.<br />

9), od pri~ina {to toj }e mo`el da ostvari pravo na pari~en nadomestok<br />

vo slu~aj na nevrabotenost, dokolku bilo predvideno ovoj zakon da<br />

vleze vo sila osmiot den od denot na objavuvaweto, {to sega ne bilo<br />

slu~aj, iako so primena na prethodnite izmeni i dopolnuvawa rabotnicite<br />

ostvaruvale takvi prava.<br />

So vakovoto zakonsko re{enie, spored podnositelot na inicijativata,<br />

osven nemu i na neograni~en broj drugi gra|ani, koi se borele<br />

za par~e leb i bile na vozrast od 59 ili 60 godini, im bile povredeni<br />

pravata.<br />

Vrz osnova na site izneseni pri~ini podnositelot na inicijativata<br />

predlaga Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na odredbata, a potoa istata da ja poni{ti.<br />

1185

1186<br />

Sodr`ina na osporenata odredba<br />

Spored ~l. 11 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot<br />

za vrabotuvawe i osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost, ovoj zakon<br />

vleguva vo sila so denot na objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija," (17. 01. 2005 godina).<br />

Ustavnosudska praktika<br />

1. So Re{enie U. br. 154/2001 od 28. 11. 2001 godina, Sudot ne<br />

povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 5 vo delot "a }e se<br />

primenuva od 1 07. 2001 godina" od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe<br />

na Zakonot za vrabotuvaweto i osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost<br />

("SV RM," br. 50/2001). So istoto re{enie Sudot ne povel<br />

postapka za ocenuvawe na ustavnosta na Zakonot vo celina.<br />

Imeno, vo inicijativa na Stamen Filipov od Skopje na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija Zakonot bil osporuvan, zatoa {to<br />

istiot ne bil vo soglasnost so ~l. 8 st. 1 al. 3, 51 i 52 od Ustavot, a<br />

kako vo ~l. 5 od Zakonot bilo predvideno ovoj zakon da se primenuva od<br />

1. 07. 2001 godina, i so ogled deka istiot bil objaven vo "SV RM," br.<br />

50/2001 od 2. 07 2001 godina toa zna~elo deka osporeniot zakon se primenuval,<br />

odnosno vlegol vo sila pred negovoto objavuvawe, {to bilo<br />

vo sprotivnost so ~l. 52 od Ustavot. Pritoa, podnositelot ne go osporuval<br />

Zakonot poradi negovoto povratno dejstvo.<br />

Sudot na sednicata utvrdil deka osporeniot zakon ima pet<br />

~lena, so toa {to vo ~l. 1 do ~l. 4 se izvr{eni izmenuvawa i dopolnuvawa<br />

na odredbite od istoimeniot zakon, {to se odnesuvaat na naplatata<br />

na pridonesot za vrabotuvawe i visinata na pari~nite kazni<br />

za prekr{ocite predvideni so toj zakon. Vo ~lenot 5, koj e i posleden,<br />

predvideno e deka ovoj zakon vleguva vo sila so denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," a }e se primenuva od 1.<br />

07. 2001 godina.<br />

Imaj}i gi predvid ~l. 52 od Ustavot, kako i delot na odredbata<br />

na ~l. 5 od Zakonot, spored koj ovoj zakon vleguva vo sila so denot na<br />

objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," Sudot<br />

utvrdil deka so vakvata odredba od Zakonot ne e povredeno ustavnoto<br />

na~elo za vleguvawe vo sila na zakonite utvrdeni vo ~l. 52 st. 1 i 3 od<br />

Ustavot, bidej}i vo konkretniot slu~aj formalno pravno bil ispo-<br />

~ituvan principot za objavuvawe na zakonite pred nivnoto vleguvawe<br />

vo sila, poradi {to ne go postavi pra{aweto za soglasnosta na<br />

osporeniot Zakon vo celina so Ustavot.<br />

2. So Odluka U. br. 154/2001 od 16. 01 2002 godina, Sudot go ukinal<br />

~l. 5 vo delot "a }e se primenuva od 1 juli 2001 godina" od Zakonot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za vrabotuvaweto i osiguruvawe<br />

vo slu~aj na nevrabotenost ("SV RM," br. 50/2001).

Sudot utvrdil deka iako vo konkretniot slu~aj formalnopravno<br />

e ispo~ituvan principot za objavuvawe na zakonite pred nivnoto<br />

vleguvawe vo sila sepak, so samoto predviduvawe deka ovoj zakon }e se<br />

primenuva od 1. 07 2001 godina, a so ogled na faktot {to istiot e objaven<br />

na 2. 07 2001 godina, (poradi koi fakti i se osporuva negovata<br />

ustavnost), e sozdadena pravna situacija, odnosno mo`nost istiot da se<br />

primenuva i nanazad, pred negovoto objavuvawe, odnosno vleguvawe vo<br />

sila, {to, od druga strana, zna~i deka ovoj zakon ima i povratno dejstvo.<br />

Sudot utvrdil deka novite pari~ni kazni {to se predvideni za<br />

prekr{ocite utvrdeni so ovoj zakon se povisoki i kako takvi se ponepovolni<br />

od prethodnite za subjektite (rabotodavecite i odgovornoto<br />

lice vo Zavodot za vrabotuvawe) na koi se odnesuvaat kaznenite<br />

odredbi. Poradi toa, Sudot ocenil deka ~l. 5 vo delot "a }e se primenuva<br />

od 1. 07. 2001 godina" od Zakonot ne e vo soglasnost so na~eloto za<br />

zabrana na povratnoto dejstvo na zakonite utvrdeno vo ~l. 52 st. 4 od<br />

Ustavot.<br />

3. So Re{enie U. br. 20/1999 od 5. 04. 2000 godina, Sudot, me|u<br />

drugoto, ne povel postapka za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 10 od Zakonot<br />

za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za eksproprijacija<br />

("SV RM," br. 40/1999).<br />

Spored podnositelite na inicijativata osporenata odredba ne<br />

bila vo soglasnost so Ustavot, zatoa {to vo nea bilo predvideno Zakonot<br />

da stapi vo sila so denot na negovoto objavuvawe.<br />

Za Sudot ne bilo sporno deka ustavniot princip od ~l. 52 od<br />

Ustavot nalaga zakonite da vleguvaat vo sila najrano osmiot den od<br />

denot na objavuvaweto, no Ustavot, isto taka, predvidel po isklu~ok<br />

{to go utvrduva Sobranieto, da stapat vo sila so denot na objavuvaweto.<br />

Me|utoa, potrebata - isklu~okot zakonite da vlezat vo sila so<br />

denot na objavuvaweto e ocena na Sobranieto, odnosno Ustavniot sud<br />

ne e nadle`en da ja utvrduva potrebata za toa dali zakonot }e stapi vo<br />

sila so denot na objavuvaweto. Spored toa Sudot ocenil deka ne mo`e<br />

da se postavi pra{aweto za soglasnosta na ~l. 10 od Zakonot za izmenuvawe<br />

i dopolnuvawe na Zakonot za eksproprijacija so ~l. 52 od<br />

Ustavot.<br />

Pravno mislewe<br />

Spored ~l. 9 od Ustavot na Republika Makedonija, gra|anite na<br />

Republika Makedonija se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno od<br />

polot, rasata, bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo,<br />

politi~koto i verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo-<br />

`ba. Gra|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

Spored ~l. 52 od Ustavot, zakonite i drugite propisi se objavuvaat<br />

pred da vlezat vo sila (st. 1). Zakonite i drugite propisi se<br />

objavuvaat vo „Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" najdocna vo<br />

1187

ok od sedum dena od denot na nivnoto objavuvawe (st. 2). Zakonite vleguvaat<br />

vo sila najrano osmiot den od objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija," a po isklu~ok, {to go utvrduva Sobranieto,<br />

so denot na objavuvaweto (st. 3). Zakonite i drugite propisi ne<br />

mo`at da imaat povratno dejstvo, osven po isklu~ok, vo slu~ai koga<br />

toa e popovolno za gra|anite (st. 4).<br />

Od sodr`inata na ~l. 52 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

proizleguva deka istiot e pomesten vo Glava za osnovnite slobodi i<br />

prava na ~ovekot i gra|aninot i toa vo delot za garancii na osnovnite<br />

slobodi i prava. Samiot ovoj fakt uka`uva deka Ustavot na Republika<br />

Makedonija ne prio|a na objavuvaweto na zakonite i drugite propisi<br />

kako na tehni~ko pra{awe, tuku kako na pra{awe koe dlaboko navleguva<br />

vo ustavnite garancii na osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i<br />

gra|aninot. Voedno Ustavot vo ovaa odredba go utvrduva vremenskiot<br />

period vo koj zakonite i drugite propisi treba da bidat objaveni po<br />

nivnoto donesuvawe i go utvrduva vacatio legis.<br />

Ponatamu, od navedenata ustavna odredba proizleguva deka objavuvaweto<br />

na zakonite i drugite propisi e vo funkcija na obezbeduvawe<br />

na principot na vladeewe na pravoto i ostvaruvaweto na slobodite i<br />

pravata na ~ovekot i gra|aninot, kako pretpostavka za pravnata sigurnost<br />

na gra|anite i drugite pravni subjekti. Objavuvaweto, pak, na<br />

zakonite i drugite propisi pretstavuva akt na obnaroduvawe na tie<br />

akti i nivno stavawe na uvid na javnosta. Imeno, so negovoto donesuvawe,<br />

promulgirawe, odnosno potpi{uvawe i objavuvawe, zakonot,<br />

odnosno drugiot propis stanuva perfekten, odnosno primenliv akt.<br />

Imaj}i go predvid karakterot i zna~eweto na objavuvaweto na zakonite<br />

i drugite propisi, Ustavot utvrdil obvrska tie da se objavuvaat<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija", kako slu`beno glasilo<br />

na Republikata.<br />

Od analizata na navedenata ustavna odredba, isto taka, proizleguva<br />

deka osnovno ustavno pravilo e zakonite da vleguvaat vo sila,<br />

odnosno da se primenuvaat najrano osmiot den od denot na nivnoto<br />

objavuvawe vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," a po isklu-<br />

~ok {to go utvrduva Sobranieto, so denot na objavuvaweto. Vtoriot<br />

isklu~ok se sostoi vo toa zakonite i drugite propisi da nemo`at da<br />

imaat povratno dejstvo, osven vo slu~ai koga toa e popovolno za<br />

gra|anite.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, kako i sodr`inata na osporeniot<br />

~l. 11 od Zakonot, smetame deka vo konkretniot slu~aj stanuva<br />

zbor za predvideniot isklu~ok od ~l. 52 st. 3 od Ustavot, koj mu dozvoluva<br />

na Sobranieto na Republika Makedonija da utvrdi vo koi<br />

slu~ai odreden zakon }e vleze vo sila so denot na objavuvaweto, namesto<br />

najrano osmiot den od denot na objavuvaweto.<br />

Ottamu, osporenata odredba ne bi mo`ela da bide dovedena pod<br />

somnenie po odnos na nejzinata siglasnost so ~l. 52 st. 3 od Ustavot.<br />

1188

Od druga strana zakonskite re{enija {to se propi{uvaat so<br />

Zakonot vo koj e sodr`ana osporenata odredba va`at za vo idnina, smetano<br />

od denot na objavuvaweto, za idni pravni sostojbi, {to i mu e poznato<br />

na podnositelot na inicijativata, i istiot ne go osporuva zakonot<br />

od aspekt na ponepovolno retroaktivno dejstvo za nego ili za neograni~en<br />

broj na gra|ani. Naprotiv spored podnositelot na inicijativata<br />

se raboti za idno ponepovolno dejstvo na Zakonot, se poradi<br />

okolnosta {to istiot stapil vo sila so denot na objavuvaweto, a ne<br />

osum dena po negovoto objavuvawe.<br />

Zna~i vo konkretniot slu~aj formalno pravno e ispo~ituvan<br />

principot za objavuvawe na zakonite pred nivnoto vleguvawe vo sila i<br />

voedno e napraven isklu~ok po odnos na vacatio legis, kako ustavno predvidena<br />

mo`nost za Sobranieto na Republika Makedonija, po isklu~ok,<br />

da opredeli odreden zakon da stapi vo sila so denot na objavuvaweto,<br />

od kade ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnost na osporenata<br />

odredba so ~l. 52 od Ustavot.<br />

[to se odnesuva do navodot za povreda na ~l. 9 od Ustavot,<br />

ocenuvame deka e neosnovan. Imeno, trgnuvaj}i od faktot {to na denot<br />

na vleguvaweto vo sila na sekoja poedine~na izmena i dopolnuvawe na<br />

Zakonot, vklu~uvaj}i ja i poslednata, gra|anite {to pretendirale ili<br />

pretendiraat za ostvaruvawe na pari~en nadomestok za slu~aj na nevrabotenost<br />

ne se nao|ale vo ista fakti~ka polo`ba i ist praven re-<br />

`im, cenime deka ne mo`e da se postavi i pra{aweto za stavawe pod<br />

somnenie na osporenata zakonska odredba po odnos na nejzinata soglasnost<br />

so ~l. 9 od Ustavot.<br />

Vrz osnova na napravenata analiza, a imaj}i ja predvid i iznesenata<br />

ustavno sudskata praktika, se p r e d l a g a<br />

1. Predmetot da se iznese na sednica na Sudot zaradi razgleduvawe<br />

i odlu~uvawe i<br />

2. Sudot da ne povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenot 11 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za vrabotuvawe<br />

i osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost ("SV RM," br.<br />

4/2005).<br />

*<br />

Ustavniot sud na Republika Makedonija, vrz osnova na ~len 110<br />

od Ustavot na Republika Makedonija i ~len 71 od Delovnikot na Ustavniot<br />

sud na Republika Makedonija ("Slu`ben vesnik na Republika<br />

Makedonija" br. 70/1992), na sednicata odr`ana na 18 oktomvri 2006<br />

godina, donese<br />

R E [ E N I E<br />

1. NE SE POVEDUVA postapka za ocenuvawe na ustavnosta na<br />

~lenot 11 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za<br />

1189

vrabotuvawe i osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost ("Slu`ben<br />

vesnik na Republika Makedonija“ br. 4/2005).<br />

2. Rade Stojkovski od Kriva Palanka na Ustavniot sud na Republika<br />

Makedonija mu podnese inicijativa za poveduvawe postapka za<br />

ocenuvawe na ustavnosta na ~lenot 11 od Zakonot ozna~en vo to~kata 1<br />

od ova re{enie.<br />

Spored podnositelot na inicijativata, so osporenata odredba<br />

bilo predvideno navedeniot zakon da vleze vo sila so denot na objavuvaweto<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija", za {to ne postoela<br />

ustavna osnova, od kade smeta deka e povreden ~lenot 52 od<br />

Ustavot. Ova od pri~ina {to ne bile ispolneti uslovite konretniot<br />

zakon da vleze vo sila so denot na objavuvaweto, dotolku pove}e {to<br />

site prethodno doneseni izmeni i dopolnuvawa na ovoj zakon vleguvale<br />

vo sila osmiot den od denot na objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik na<br />

Republika Makedonija."<br />

Voedno, spored podnositelot na inicijativata postoela i povreda<br />

na na~eloto na ramnopravnost na gra|anite pred Ustavot i zakonite<br />

(~len 9), od pri~ina {to toj }e mo`el da ostvari pravo na pari-<br />

~en nadomestok vo slu~aj na nevrabotenost, dokolku bilo predvideno<br />

ovoj zakon da vleze vo sila osmiot den od denot na objavuvaweto, {to<br />

sega ne bilo slu~aj, iako so primena na prethodnite izmeni i dopolnuvawa<br />

rabotnicite ostvaruvale takvi prava.<br />

So vakovoto zakonsko re{enie, osven na podnositelot na inicijativata,<br />

im bile povredeni pravata i na neograni~en broj drugi<br />

gra|ani, koi se borele za par~e leb i bile na vozrast od 59 ili 60 godini.<br />

Vrz osnova na site izneseni pri~ini podnositelot na inicijativata<br />

predlaga Sudot da povede postapka za ocenuvawe na ustavnosta<br />

na odredbata, a potoa istata da ja poni{ti.<br />

3. Sudot na sednicata utvrdi deka spored ~len 11 od Zakonot za<br />

izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za vrabotuvawe i osiguruvawe<br />

vo slu~aj na nevrabotenost, ovoj zakon vleguva vo sila so denot na<br />

objavuvaweto vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" (17 januari<br />

2005 godina).<br />

4. Spored ~len 9 od Ustavot na Republika Makedonija, gra|anite<br />

na Republika Makedonija se ednakvi vo slobodite i pravata nezavisno<br />

od polot, rasata, bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto<br />

poteklo, politi~koto i verskoto uveruvawe, imotnata i op{testvenata<br />

polo`ba. Gra|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi.<br />

Spored ~len 52 od Ustavot, zakonite i drugite propisi se objavuvaat<br />

pred da vlezat vo sila (stav 1). Zakonite i drugite propisi se<br />

objavuvaat vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" najdocna vo<br />

rok od sedum dena od denot na nivnoto objavuvawe (stav 2). Zakonite<br />

vleguvaat vo sila najrano osmiot den od objavuvaweto vo Slu`ben vesnik<br />

na Republika Makedonija, a po isklu~ok, {to go utvrduva Sobrani-<br />

1190

eto, so denot na objavuvaweto (stav 3). Zakonite i drugite propisi ne<br />

mo`at da imaat povratno dejstvo, osven po isklu~ok, vo slu~ai koga<br />

toa e popovolno za gra|anite (stav 4).<br />

Od sodr`inata na ~lenot 52 od Ustavot na Republika Makedonija<br />

proizleguva deka istiot e pomesten vo Glava za osnovnite slobodi<br />

i prava na ~ovekot i gra|aninot i toa vo delot za garancii na<br />

osnovnite slobodi i prava. Samiot ovoj fakt uka`uva deka Ustavot na<br />

Republika Makedonija ne prio|a na objavuvaweto na zakonite i drugite<br />

propisi kako na tehni~ko pra{awe, tuku kako na pra{awe koe dlaboko<br />

navleguva vo ustavnite garancii na osnovnite slobodi i prava na<br />

~ovekot i gra|aninot. Voedno Ustavot vo ovaa odredba go utvrduva<br />

vremenskiot period vo koj zakonite i drugite propisi treba da bidat<br />

objaveni po nivnoto donesuvawe i go utvrduva vacatio legis.<br />

Ponatamu, od navedenata ustavna odredba proizleguva deka objavuvaweto<br />

na zakonite i drugite propisi e vo funkcija na obezbeduvawe<br />

na principot na vladeewe na pravoto i ostvaruvaweto na slobodite i<br />

pravata na ~ovekot i gra|aninot, kako pretpostavka za pravnata sigurnost<br />

na gra|anite i drugite pravni subjekti. Objavuvaweto, pak, na<br />

zakonite i drugite propisi pretstavuva akt na obnaroduvawe na tie<br />

akti i nivno stavawe na uvid na javnosta. Imeno, so negovoto donesuvawe,<br />

promulgirawe, odnosno potpi{uvawe i objavuvawe, zakonot,<br />

odnosno drugiot propis stanuva perfekten, odnosno primenliv akt.<br />

Imaj}i go predvid karakterot i zna~eweto na objavuvaweto na zakonite<br />

i drugite propisi, Ustavot utvrdil obvrska tie da se objavuvaat<br />

vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," kako slu`beno glasilo<br />

na Republikata.<br />

Od analizata na navedenata ustavna odredba, isto taka, proizleguva<br />

deka osnovno ustavno pravilo e zakonite da vleguvaat vo sila,<br />

odnosno da se primenuvaat najrano osmiot den od denot na nivnoto<br />

objavuvawe vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," a po isklu-<br />

~ok {to go utvrduva Sobranieto, so denot na objavuvaweto. Vtoriot<br />

isklu~ok se sostoi vo toa zakonite i drugite propisi da nemo`at da<br />

imaat povratno dejstvo, osven vo slu~ai koga toa e popovolno za gra-<br />

|anite.<br />

Imaj}i go predvid navedenoto, kako i sodr`inata na osporeniot<br />

~len 11 od Zakonot, Sudot oceni deka vo konkretniot slu~aj stanuva<br />

zbor za predvideniot isklu~ok od ~lenot 52 stav 3 od Ustavot, koj mu<br />

dozvoluva na Sobranieto na Republika Makedonija da utvrdi vo koi<br />

slu~ai odreden zakon }e vleze vo sila so denot na objavuvaweto, namesto<br />

najrano osmiot den od denot na objavuvaweto.<br />

Ottamu, osporenata odredba ne bi mo`ela da bide dovedena pod<br />

somnenie po odnos na nejzinata soglasnost so ~lenot 52 stav 3 od Ustavot.<br />

Od druga strana zakonskite re{enija {to se propi{uvaat so<br />

Zakonot vo koj e sodr`ana osporenata odredba va`at za vo idnina, sme-<br />

1191

tano od denot na objavuvaweto, za idni pravni sostojbi, koe ne{to i mu<br />

e poznato na podnositelot na inicijativata, i istiot ne go osporuva<br />

zakonot od aspekt na ponepovolno, retroaktivno dejstvo za nego ili za<br />

neograni~en broj na gra|ani. Naprotiv, spored podnositelot na inicijativata<br />

se raboti za idno ponepovolno dejstvo na Zakonot, se poradi<br />

okolnosta {to istiot stapil vo sila so denot na objavuvaweto, a ne<br />

osum dena po negovoto objavuvawe.<br />

Zna~i vo konkretniot slu~aj formalno pravno e ispo~ituvan<br />

principot za objavuvawe na zakonite pred nivnoto vleguvawe vo sila i<br />

voedno e napraven isklu~ok po odnos na vacatio legis, kako ustavno predvidena<br />

mo`nost za Sobranieto na Republika Makedonija, po isklu-<br />

~ok, da opredeli odreden zakon da stapi vo sila so denot na objavuvaweto,<br />

od kade ne mo`e da se postavi pra{aweto za soglasnost na<br />

osporenata odredba so ~lenot 52 od Ustavot.<br />

[to se odnesuva do navodot za povreda na ~lenot 9 od Ustavot,<br />

takviot naod spored Sudot e neosnovan. Imeno, trgnuvaj}i od faktot<br />

{to na denot na vleguvaweto vo sila na sekoja poedine~na izmena i<br />

dopolnuvawe na Zakonot, vklu~uvaj}i ja i poslednata, gra|anite {to<br />

pretendirale ili pretendiraat za ostvaruvawe na pari~en nadomestok<br />

za slu~aj na nevrabotenost ne se nao|ale vo ista fakti~ka polo`ba i<br />

ist praven re`im, Sudot oceni deka ne mo`e da se postavi i pra-<br />

{aweto za stavawe pod somnenie na soglasnosta na osporenata zakonska<br />

osporenata po odnos na nejzinata soglasnost so ~lenot 9 od<br />

Ustavot.<br />

5. Vrz osnova na iznesenoto, Sudot odlu~i kako vo to~kata 1 od<br />

ova re{enie.<br />

6. Ova re{enie Sudot go donese vo sostav od pretsedatelot na<br />

Sudot Mahmut Jusufi i sudiite: d-r Trendafil Ivanovski, Mirjana<br />

Lazarova Trajkovska, Vera Markova, Branko Naumoski, d-r Bajram Polo`ani,<br />

Igor Spirovski i d-r <strong>Zoran</strong> <strong>Sulejmanov</strong>.<br />

1192

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!