Victor Vasarely - Fondation Vasarely
Victor Vasarely - Fondation Vasarely
Victor Vasarely - Fondation Vasarely
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
10<br />
Gyözö<br />
Thaitin sé riamh le mo sheanathair, nó “Gyözö”, mar a<br />
thugadh a bhean, Claire, agus a chlann mhac, André,<br />
Jean-Pierre agus mé féin, air, go grámhar, eadrainn féin,<br />
smaoineamh siar ar a ghaol leis an Ungáir agus le Pécs, a<br />
chathair dhúchais, a raibh an oiread sin dá staire ar eolas<br />
aige. D’aithris <strong>Victor</strong> <strong>Vasarely</strong>, a luaithe is a d’fhéad sé, na<br />
rudaí a rug sé leis, a bhraith sé a bhí riachtanach, ar fhágáil<br />
na hUngáire dó sa bhhliain 1930, ag triail ar Pháras, in aois<br />
a 24 agus ní a 22, mar gur rugadh é sa bhliain 1906 agus ní i<br />
1908, mar a mhaíodh sé agus é ag spallaíocht beagán...<br />
Mheabhraíodh sé go caoin a laethanta bunscoile, an<br />
t-oideachas a fuair sé i “scoil na saoránach”, arb ionann í<br />
agus meánscoil, agus an tréimhse ghearr staidéir a chaith<br />
sé i nDámh an Leighis. As sin amach b’í an Ealaín a mheall<br />
é, agus roghnaigh sé foghlaim ó Alexandre Bortnyik, an sár-<br />
Mháistir Ungáireach, a athsheachaid na príomhcheachtanna<br />
ó Scoil Weimar Bauhaus go hAcadamh Muhëly i mBúdapeist.<br />
Le linn trí bliana dianoiliúna, d’fhoghlaim sé ó Bortnyik na<br />
bunphrionsabail ar a bhunódh sé a chumadóireacht, na<br />
teicnící ar fad a shaothraigh sé go cúramach agus ba bhunús<br />
leis an rath a bhí i ndán dó in ealaín na fógraíochta, ar an<br />
gcéad dul síos, agus sna hamharcealaíona ina dhiaidh sin.<br />
Ba sa Muhëly chomh maith a chas <strong>Victor</strong> <strong>Vasarely</strong> ar Claire,<br />
dalta fíorchumasach eile, a phós é agus a thréig a cuid<br />
oibre féin chun a dúthracht a chaitheamh le saothar a fir<br />
nó gur bhásaigh sí sa bhliain 1990. Dátaíonn a cháil mar<br />
amharcealaíontóir a aithnítear go hidirnáisiúnta ón mbliain<br />
1955, agus bhronn sé sraith dá mhórshaothair ar Gordes<br />
i 1970, ar Aix-en-Provence agus ar Pécs i 1976 agus ar<br />
Bhúdapeist i 1986. Ba iad Fundúireacht Francach agus dhá<br />
cheann de mhúsaeim Ungáireacha a dearadh go speisialta<br />
dóibh a fuair na saothair seo.<br />
Ar an gcaoi seo, léirigh sé a bhuíochas don dá thír ab<br />
ansa leis; mhúscail tír amháin a mhórtas ina bhunús féin<br />
agus chuir an tír eile ar a chumas saol a chaitheamh ar<br />
son na hEalaíne. Saothar uilíoch is ea saothar <strong>Vasarely</strong>: i<br />
bhfírinne, ba é a thionscain forbairt ar an nóisean “foirm<br />
– dath” i dteanga a bhféadfadh an uile dhuine a thuiscint.<br />
Bhain sé spreagadh riamh as traidisiún béil agus teanga<br />
a thír dhúchais agus bhronn ainmneacha Ungáireacha<br />
ar mhórchuid dá shaothair; ach b’iad araíonacht agus<br />
éagsúlacht na tíre ina ndeachaigh sé chun cónaí a chuidigh<br />
leis tionchar a imirt ar an domhan mór. Sin é an rud is léir<br />
ón taispeántas taistil seo:<br />
- i Músaem Ealaíne Dhún na nGall:<br />
Iúil-Lúnasa,<br />
- i bhFundúireacht <strong>Vasarely</strong> in Aix-en-Provence:<br />
Meán Fómhair-Deireadh Fómhair,<br />
- agus ar deireadh i Músaem <strong>Vasarely</strong> i bPécs:<br />
Samhain-Nollaig.<br />
Tá ár mbuíochas ag dul do na trí ionad Eorpacha seo, go<br />
háirithe as na hiasachtaí a fuarthas ó mhúsaem na hUngáire<br />
agus ó dhream beag daoine eile. Arís eile, cuirfidh an<br />
méid a chruthaigh <strong>Vasarely</strong> draíocht ar na cuairteoirí agus<br />
saibhreoidh a dtuiscint ar dhomhan na n-amharcealaíon.<br />
Bhí sé de phribhléid agam féin agus ag mo bhean agus mo<br />
pháistí tréimhse a chaitheamh um Cháisc 2005 lenár gcairde<br />
Mireille agus John, in Ard an Rátha, a thug seans dúinn<br />
aithne a chur ar Dhún na nGall. Mar sin ócáid chorraitheach<br />
is ea í seo domsa filleadh ar an réigiún álainn cairdiúil seo<br />
agus measaim go dtaitneodh sé le <strong>Victor</strong> <strong>Vasarely</strong>, a raibh<br />
cion chomh mór sin aige ar an nádúr, mar a léiríonn an<br />
tréimhse ar a dtugtar “Belle Isle”, Oileán na mBriotánach, a<br />
Éire féin.<br />
Ba mhaith liom buíochas a ghabháil le Músaem <strong>Vasarely</strong><br />
Pécs, agus lena Stiúrthóir, Mr Jozsef Sarkany, as an gcuidiú<br />
iontach a fuarthas uathu; le Fundúireacht <strong>Vasarely</strong>, arna riar<br />
ag Mr Xavier Huertas; – gan dearmad a dhéanamh ar Mr<br />
Jacques Mandelbrojt, an t-amharcealaíontóir ó Marseilles<br />
is cara liom. Gan a spreagadh siúd ní bheinn tar éis casadh<br />
ar Adrian Kelly agus John M. Cunningham, coimeádaithe<br />
Mhúsaeim Leitir Ceanainn agus an Glebe Gallery, chomh<br />
pras sin chun na socruithe cuí a dhéanamh le go bhféadfaí<br />
ómós a thabhairt “d’athair na hEalaíne Optúla” i 2008.<br />
Pierre <strong>Vasarely</strong>