Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2010eko irailaren 4a, larunbata <strong>berria</strong> 33<br />
Kultura ‹ Plaza<br />
Artea D<br />
Merkatuaren gurpila<br />
Begiz<br />
Ismael Manterola Ispizua<br />
porretako bueltak batbatean<br />
harrapatu nau,<br />
O eta helbide elektronikoan<br />
berriz ere arteari buruzko artikulua<br />
idatzi behar nuela esateko<br />
mezua jasotzeari esker konturatu<br />
nintzen errealitatera itzuli behar<br />
nuela. Nire burua artearen munduaren<br />
errealitate gordinera bultzatzeko<br />
edo, inoiz irakurtzen ez<br />
dudan negozioei buruzko egunkari<br />
bateko gehigarrian, artearen negozioari<br />
buruzko artikulua topatu<br />
nuen. Kointzidentzia edo patua,<br />
artearen alde erromantikoena eta<br />
atseginena oporrekin batera bukatu<br />
balitz bezala, artearen merkatuan<br />
sartu ninduen egunkariko<br />
artikuluak. Arteak alderdi asko<br />
ditu, baina merkatuaren aldea<br />
hain gordin erakusteak aurreko<br />
asteko lasaitasunarekin eta isolamenduarekin<br />
berehala puskatzeko<br />
balio izan zuen.<br />
Artikuluaren arabera, arteak<br />
negozioa izaten jarraitzen du krisi<br />
garaian ere. Bi potentziek, Ameriketako<br />
Estatu Batuak eta Erresuma<br />
Batuak, arte merkatuaren %75<br />
kontrolatzen dute. Alemaniak, Italiak,<br />
Suitzak eta Txinak ehuneko<br />
puska txiki bat hartzen dute, eta<br />
munduko beste herrialde guztien<br />
artean %9 banatu behar dute.<br />
Merkatuaren errealitate horri<br />
buruz aspaldian idatzi nuen, eta<br />
ordutik aldaketa gutxi gertatu direla<br />
dirudi, Txinaren parte-hartzea<br />
ez bada behintzat. Baina artikuluko<br />
atalik deigarriena artisten<br />
kotizazioei buruzkoa zen. Arteari<br />
buruzko artikuluetan ez bezala,<br />
negozioei buruzko gehigarrian lasai<br />
asko hitz egiten zen artisten lanen<br />
salneurriak altxatzeko galeriek<br />
eta enkante etxeek erabiltzen<br />
dituzten trikimailuak. Trikimailu<br />
hitza baino gehiago erakerabili<br />
beharko genuke, artikuluak artea<br />
beste edozein negozio bezala aztertzen<br />
zuelako. Enpresetan edo<br />
diruarekin erabiltzen den espekulazioa<br />
erabiltzen da artearen negozioan<br />
ere, eta artista baten balioak<br />
gora edo behera egin dezake burtsan<br />
banketxeek edo multinazionalek<br />
egiten duten modu berean.<br />
Ezaguna da idatziak aipatzen<br />
zuen Damian Hirsten diamantezko<br />
burezurrarekin gertatutakoa.<br />
Artistaren galeristak eta artistak<br />
berak diru kopuru izugarri baten<br />
truke erosi zuten, artelanaren prezioa<br />
modu artifizialean igoarazteko.<br />
Orduan eskandalua izan bazen<br />
ere, badago artistaren performancemoduan<br />
azaldu duenik ere, baina<br />
horrelako jokaerak ez omen dira<br />
hain arraroak artearen merkatu<br />
handietan.<br />
Beraz, artistek artearen burtsan<br />
kotizatzen dute, balio artistikotik<br />
kanpo. Orduan azaltzen da gure zalantza<br />
arte garaikideko artista ezagunen<br />
aurrean. Izen handiek artelan<br />
garestiak saltzen dituzte, eta,<br />
horregatik, komunikabideek haizatzen<br />
dituzte. Ezagunak egin ondoren<br />
erosle guztiek nahi dute artista<br />
horien artelanen bat, eta ezaguna<br />
den eskaintza eta eskaera sistemak<br />
prezioak altxatzen ditu.<br />
Hortxe arte merkatuaren gurpila.<br />
Kritika<br />
Artea<br />
Prospekt ‘10.<br />
Non: Windsor galeria (Bilbo).<br />
Noiz arte: irailaren 17ra arte.<br />
Haizea Barcenilla<br />
E<br />
uskal Herrian ez da, tamalez,<br />
artista gazteenek lanak<br />
erakuts ditzaten espazio<br />
askorik. Unibertsitateak badu<br />
bere aretoa, baina 1968ko maiatzeko<br />
gertakizunen ondoren<br />
Leioako campusa mendi punta<br />
batean eraikitzea erabaki zutenez,<br />
handik pasatzen den publikoa<br />
nahiko urria da. Beraz, Windsor<br />
galeriak urtero antolatzen<br />
duen Arte Ederretako ikasleen<br />
erakusketak berritasun apur bat<br />
dakarkio panorama artistikoari.<br />
Hamar dira oraingoan agertutako<br />
artistak, joera desberdinen jarraitzaile.<br />
Hala ere, badira guztien lanetan<br />
errepikatzen diren zenbait<br />
elementu, nolabaiteko koherentzia<br />
bat ehuntzen dutenak. Horietako<br />
bat paisaiaren begirada da,<br />
habitatari eta inguruneari behatzen<br />
dion eta hura aztertzen duen<br />
begirada bat. Horri gehitzen zaio<br />
(edo agian ez da gehitzea, barnean<br />
sartzea baizik) emakumearen<br />
gorputzari eta espazioari buruzko<br />
gogoeta, hainbat artistaren lanean<br />
agertzen dena. Etxea, gotorlekua,<br />
egoitza ere presente dago.<br />
Benetako gai edo proposamen komisarialik<br />
ez dagoen arren (izena<br />
bera, Prospekt ’10, iazko Zeitgeistaren<br />
jarraipen zabal eta zehaztugabea<br />
da), suma daiteke badirela<br />
fakultatean gailentzen diren materia<br />
eta orientazioak.<br />
Erakusketa kritikatzeko elementu<br />
bakarra –galeria batean<br />
izateagatik aurreikusteko modukoa<br />
zena, hala ere– aurkeztutako<br />
lanek duten izaera materiala da.<br />
Ez dago ekintzetan oinarritzen<br />
den lanik, Alejandra Buenok<br />
inaugurazio egunean egindako<br />
Ibai Diaz Lezamaren izenbururik gabeko margoa, Windsor galeriako erakusketan. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS<br />
Gazte gara gazte<br />
performance-a izan ezik. Ez dago,<br />
orobat, bideoan eta argazkian<br />
aurkezten den lan askorik, eskulturak<br />
eta pinturak dute garrantzi<br />
handiena erakusketan. Hori<br />
Leioako fakultatearen fenomenoa<br />
ote da edo komisarioaren aukeraketaren<br />
emaitza?<br />
Lanen artean, zirrara sortzen<br />
duen lehenengoa Santiago F.<br />
Mosteyrinek egindako marrazki<br />
handia da. Pilot finez marraztuta,<br />
mendi baten gainetik zabaltzen<br />
den baso bat irudikatuz, Bilbon<br />
azken urteetan ikusitako zolitasun<br />
teknikorik handiena erakusten<br />
duela esango nuke. Lana ez da<br />
<strong>berria</strong>, Nextprogramaren barnean<br />
aurten ikusgai egon baita<br />
Montehermoson, baina behin eta<br />
berriz ikus daitekeen obra da,<br />
urrutitik sortzen duen irudi bolumetrikoa<br />
marra sinpleen bidez<br />
egina dagoela sinetsi ahal gabe.<br />
Edertasunamodaz pasatutako hitza<br />
bada ere, zaila egiten da marrazki<br />
horri aplikatzeko adjektibo<br />
aproposagorik aurkitzea.<br />
Bada aurtengo erakusketako<br />
lan anitzetan, izan ere, samurtasun<br />
berezia. Amaya Cortaireren<br />
zeramika gaineko hogeita zazpi<br />
argazkiek paisaia desertuak erakusten<br />
dizkigute, polaroidak balira<br />
legez. Askok garraio batetik<br />
ateratakoak dirudite, eta ezaugarri<br />
berezirik gabekoak dira: argizutoinak<br />
belardietan, elurrez betetako<br />
zelaiak; hondartza bat; lainoz<br />
beteriko zeruak landen gainetik.<br />
Haien momentu bateko<br />
memoriaren izaerak zeramikak<br />
igortzen dien sendotasunarekin<br />
kontraste aipagarria sortzen du.<br />
Badirudi, irudiak bata bestearen<br />
ondoan ikusita, espazioz espazio<br />
salto egiten duen zerumuga jarrai<br />
bat marrazten dutela.<br />
Zentzu desberdinean baina lan<br />
erakargarria osatuz aurkezten dira<br />
Marta Lopez Orosaren bi piezak<br />
aretoaren hondoan. Lehena, zoruan<br />
kokatzen den eraikuntza txiki<br />
bat da, egurrez eta plastikoz egi-<br />
na, argi izpi batekin. Zorutik gutxi<br />
altxatzen da, eta arkitektura modernoaren<br />
maketa eta diseinuzko<br />
altzariaren arteko abstrakzioaren<br />
antza du. Gordelekua dirudi, eta<br />
denbora berean hauskorra eta segurua<br />
izatearen inpresioa helarazten<br />
du. Eskultura modernoaren<br />
eragina argia bada ere, eskalarekin<br />
apurtu eta objektu eramangarria<br />
eta maneiagarria bihurtzen<br />
du artistak lurreko pieza txikia.<br />
Paretan zintzilikatutako panelak<br />
erreferentzia eta berritasuna nahasten<br />
ditu orobat. Konstruktibismoko<br />
diseinuko motiboak gogorarazten<br />
dituzten kolore eta formen<br />
bidez, pinturaren, ehunaren eta<br />
hiru dimentsioko objektuaren arteko<br />
elementu bat sortzen da. Dekoratiboa<br />
izan gabe, apaindu egiten<br />
du; erabilgarria izan gabe, zentzu<br />
bat du. Fakultatearen ohitura<br />
eskultorikoari bira bat ematen<br />
diote Marta Lopezen lanek.<br />
Beste lanen artean, Esther Alvarezek<br />
eta Alejandra Buenok emakumearen<br />
gorputza eta espazioaren<br />
inguruko gogoetari eskaintzen<br />
diote arreta; lehenak, bideoaren<br />
bidez; besteak, argazkia erabiliz.<br />
Aipagarria da, lehen aurreratu<br />
bezala, bi formatu horiek erakusketan<br />
duten presentzia eskasa, eta<br />
euskarri autonomo modura ulertuta<br />
beharrean, dokumentaziorako<br />
tresna gisa hartuta ageri dira,<br />
batez ere performance-aren kasuan.<br />
Pinturak ere nagusitasuna<br />
hartzen du Jose Castiella, Maria<br />
Cortina eta Ibai Diaz Lezamaren<br />
lanetan. Cortinak ere paisaiari dedikatzen<br />
dio begirada, Amaya Cortaireren<br />
lanekin bat etorriz.<br />
Oihana Goenagaren lana, Ertibilen<br />
ikusgai dagoena gogoratuz,<br />
zertxobait ahulago agertzen da<br />
oraingoan, hala nola Amaia Gracia<br />
Azketaren piezak, marrazki<br />
interesgarri eta estruktura errepikakor<br />
batzuen bidez osatua.<br />
Hala ere, guztira erakusketa erakargarri<br />
eta plurala osatzen dute,<br />
edozein gustutarako elementuak<br />
eskainiz.
Change language