Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2010eko irailaren 4a, larunbata <strong>berria</strong> 39<br />
Bizia ‹ Plaza<br />
Ezarian DErreskateak<br />
Maite Elizondo q Psikologoa<br />
Omayra Sanchez 13 urteko neska kolonbiarra, hil aurreko irudian. WORDPRESS<br />
Txileko meatzariek aurki hilabete beteko dute lurpean harrapatuta.<br />
Maite Elizondo psikologoaren iritziz, «ziurrenik, emozionalki<br />
indartsuagoa denak ondorio gutxiago izango ditu».<br />
«Garrantzitsuena da<br />
meatzariek jakitea kanpoan<br />
zerbait egiten ari direla»<br />
M.Rodriguez Irun<br />
Kursk itsaspekoa, urpetik berreskuratu ondoren. BERRIA<br />
‘Kursk’ itsaspekoaren<br />
eskifaiako 23 kide<br />
ez ziren hil ezbeharra<br />
gertatu eta berehala<br />
unibertsalena da Daniel Defoeren<br />
Robinson Crusoe ele<strong>berria</strong>. Istorioa<br />
idazteko orduan, bi kasu<br />
errealetan oinarritu zen Defoe.<br />
Alde batetik, Pedro Serrano kapitain<br />
espainiarrarenean. Serranoren<br />
ontziak 1526an hondoa jo<br />
zuen Karibe itsasoan, eta bertze<br />
marinel batekin batera, zortzi urtez<br />
iraun zuen bizirik hondarpe<br />
txiki batean. Azkenean, galeoi batek<br />
salbatu zituen, baina Serranoren<br />
kidea ez zen bizirik ailegatu<br />
lurrera. Bertzalde, Defoeri hurbilagokoa<br />
eginen zitzaion Alexander<br />
Selkirk marinel eskoziarraren<br />
bizipena. 1704an, Ozeano Bareko<br />
Juan Fernandez<br />
artxipelagoko irla batean gelditu<br />
zen Selkirk —Txileko kostatik<br />
gertu—, ez baitzen fio bidaiatzen<br />
zihoan ontziaren segurtasunaz.<br />
Denborak arrazoi eman zion, ontzi<br />
hura hondoratu egin baitzen<br />
handik gutxira, baina Selkirkek<br />
lau urte eta lau hilabete igaro zituen<br />
uhartean, Ingalaterrako<br />
Duke ontziak topatu zuen arte.<br />
Historian hurbilago, itsasoan<br />
gertatu diren salbamendu dramatikoenetakoak<br />
izan dira AEBetako<br />
USS Indianapolis gerraontziarena,<br />
eta Errusiako Kursk<br />
itsaspekoarena. Lehena 1945eko<br />
uztailaren 30ean gertatu zen, Bigarren<br />
Mundu Gerran. USS Indianapolis-ek<br />
bere misioa egin berri<br />
zuen —Hiroshiman jaurti zuten<br />
bonba atomikoa garraiatzea—,<br />
eta Ozeano Baretik Filipinetarantz<br />
zihoan, Japoniako<br />
itsaspeko batek torpedoa jaurti<br />
eta hondoratu zuen arte. Gauerdia<br />
zen. 1.196 marineletatik 300 inguru<br />
ontziarekin batera hondoratu<br />
ziren; 880 inguruk, berriz, itsasora<br />
jauzi egitea lortu zuten. Salbamendu<br />
jakekin ur azalean<br />
iraun zuten gehienek, baina ez zuten<br />
ez urik, ez janaririk, eta ehunka<br />
marrazok inguratu zituzten.<br />
Salbamendu taldearen zain zeuden,<br />
baina inork ez zuen hondoratzearen<br />
berririk jaso. Abuztuaren<br />
2an, AEBetako Armadako hegazkin<br />
batek atzeman zituen, eta hurrengo<br />
egunean ontzi bat bidali<br />
zuten marinelen bila. 316 atera zituzten<br />
uretatik. Gainerakoak marrazoen<br />
erasopean, egarriz eta itota<br />
hil ziren.<br />
Kursk itsaspekoa hondoratu<br />
zenetik hamar urte bete ziren<br />
abuztuaren 12an. Barentseko<br />
itsasoan hondoratu zen, Eskandinaviatik<br />
iparraldera, 108 metroko<br />
sakoneran. Bertsio ofizialaren<br />
arabera, istripua izan zen, baina<br />
Errusiako Armadako zenbait goi<br />
kargudunek AEBen bertze itsaspeko<br />
bati egotzi zioten erantzukizuna.<br />
Tripulazioko 118 kideak<br />
zendu ziren, baina denak ez ziren<br />
berehalakoan hil. Errusiako Itsas<br />
Armadako salbamendu taldeek<br />
baieztatu zuten itsaspekoaren popan<br />
norbait kolpeak jotzen ari<br />
zela, laguntza eske. Ez zuten lortu<br />
itsaspekoa azaleratzerik; hondoratzea<br />
gertatu eta bortz egunera<br />
jada ez zen kolpe gehiago aditu.<br />
Azkenean, Norvegiako eta Erresuma<br />
Batuko salbamendu taldeek<br />
berreskuratu zuten ontzia. Barrenean<br />
aurkitu zituzten zenbait<br />
eskuizkribuk frogatu zuten istripuaren<br />
ondotik 23 marinelek bizirik<br />
iraun zutela, garaiz ailegatu ez<br />
zen salbamendu taldearen zain.<br />
Joan den abuztuaren 5ean gertatu<br />
zen istripua Txileko San Jose<br />
de Copiapo meatzean, eta harrapatuta<br />
gelditutako 33 meatzariek<br />
handik hamazazpi egunera lortu<br />
zuten salbamendu taldeekin lehen<br />
aldiz harremanetan paratzea.<br />
Behin oinarrizko elikagai<br />
eta sendagaiak helarazita, salbamendu<br />
egunera arte, erronka nagusiena<br />
psikologikoa dela uste du<br />
Maite Elizondo psikologoak.<br />
Txileko meatzarien gisako muturreko<br />
iraupen egoera batean, zein izan<br />
ohi da lehen erreakzioa?<br />
Gizaki guztiok ez dugu berdin<br />
erreakzionatzen egoera berean,<br />
baina oro har hiru fase agertu ohi<br />
dira. Lehenengoa, shock egoera<br />
da. Erreakzio katastrofikoa etortzen<br />
da hasieran, izua eta ezjakintasuna,<br />
eta, norberaren nortasunaren<br />
arabera, luzeago edo motzago<br />
jo dezake shock egoerak.<br />
Bigarren fasean, berriz, egoerara<br />
egokitzea dator. Arrazionaltasuna<br />
sartzen da, egoera onartzen<br />
da, eta testuingurura eta elkarbizitzara<br />
moldatzen hasten da gizakia.<br />
Azkenik, hirugarren fasea,<br />
askotan kontuan hartzen ez<br />
dena, salbamenduaren ondorena<br />
da, eguneroko bizitzara egokitzea.<br />
Aurreko bi faseen garapenaren<br />
arabera, ondorioak txikiagoak<br />
edo handiagoak izan daitezke.<br />
Zein da komunikazioaren eragina?<br />
Txileko kasuan, hamazazpi egunen<br />
ondotik lortu zuten harreman zuzena<br />
ezartzea salbamendu taldeekin.<br />
Garrantzitsuena da meatzariek<br />
jakitea kanpoan zerbait egiten ari<br />
direla. Horrelako egoeratan, zer<br />
gertatuko den ez jakitea da gogorrena.<br />
Kanpoko aldearekin komunikatzeak<br />
itxaropena helarazi<br />
die meatzariei.<br />
Zer ezberdintasun dago bakarka edo<br />
taldean bizirik iraun behar izatearen<br />
artean?<br />
Betiere, kontuan hartu behar da<br />
norberaren gaitasunen araberakoa<br />
dela erantzuna, baina, oro<br />
har, oso garrantzitsua da mentalki<br />
aktibo mantentzea, irteterako<br />
proiektuak izatea... Taldean egoteak<br />
hori errazago bilakatzen du.<br />
Denbora egituratzea ere errazagoa<br />
da taldean egonda. Bestalde,<br />
gizabanakoak beti hartu behar<br />
du tartetxo bat multzotik aldendu<br />
eta bakarrik egoteko. Norberak<br />
aukeratutako jendearekin elkarbizitza<br />
zaila bada, pentsa kanpotik<br />
ezarritako testuinguru<br />
batean.<br />
Alde txarrik badu taldean egoteak?<br />
Normalena liskarrak sortzea da,<br />
askotan besteengan proiektatzen<br />
baititugu gure frustrazioak. Haserrealdiak<br />
izatea normala da,<br />
baina elkarren kontrako indarkeriara<br />
iristeko denboran eta intentsitatean<br />
oso gogorra izan behar<br />
du esperientziak.<br />
Nola antolatzen da taldea?<br />
Lider bat egotea oso garrantzitsua<br />
da, baina ez du autoritarioa<br />
izan behar, baizik eta naturalki<br />
hautatutakoa, gainerakoek onartu<br />
dutena. Taldearen egiturak ez<br />
du piramidala izan behar, eta bakoitzak<br />
zeregin zehatz bat eduki<br />
behar du, eta horrekin gustura<br />
sentitu. Oso garrantzitsua da denek<br />
sentitzea baliagarriak direla.<br />
Komunikazioa berreskuratzerakoan<br />
euforia lehertu zen meatzari gehienen<br />
artean, baina batzuk depresioan<br />
erori direla diote Txileko hedabideek.<br />
Sentimenduak nola garatzen<br />
dira egoera horretan?<br />
Klinikoki depresio diagnosia egiteko,<br />
behintzat, sei hilabeteko<br />
JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS<br />
epeak igaro behar du. Egoera<br />
horretan normala da gaizki pasatzea<br />
eta egoera depresiboak edukitzea,<br />
baina depresioa dutela<br />
baieztatzea gehiegi litzateke. Bestalde,<br />
normala da inkomunikazio<br />
luzearen ondotik euforiko sentitzea,<br />
baina errealitatea perspektibatik<br />
ez galtzea oso garrantzitsua<br />
da. Ezustekoren bat<br />
gertatuz gero —komunikazioa<br />
etetea, adibidez—, frustrazioa<br />
sortu bailiteke.<br />
Zer garrantzi du erloju biologikoak?<br />
Oso garrantzitsua da oreka emozionalarentzat<br />
eta psikologikoarentzat.<br />
Eguna eta gaua ez bereizteak<br />
eragina du loan, gosean...<br />
Kanpoan gaudenok bidaia baten<br />
ondoren jet lag-a nabaritzen badugu,<br />
pentsa horrelako leku batean<br />
eguneko erreferentzia horiek<br />
eduki gabe.<br />
Indartsuenek bizirik auten dute?<br />
Kasu honetan, badirudi alderdi fisikoa<br />
ez dela hain erabakigarria,<br />
elikagaiak eta sendagaiak helarazi<br />
baitizkiete. Ziurrenik, emozionalki<br />
indartsuagoa denak ondorio<br />
gutxiago izango ditu, eta esperientzia<br />
produktiboagotzat har<br />
dezake.<br />
Salbatu ondoren, zer?<br />
Kasu hau hain mediatikoa denez,<br />
baliteke hasieran oso babestuta<br />
sentitzea. Arreta jaisten denean,<br />
beldurrak azaleratu litezke.
Change language