Babad Tanah Djawi

Kajaba iku Daendels uga gawé pranatan bab panggarapé alas pejatèn.
Murih becike koffie culture lan boschwezen banjur dianani Inspecteur
Generaal.
Bangsaning blandhong, oleh kemayaran uripé; kasangsarané dimayaraké
srana dicadhongi beras lan uyah, kejaba iku ora kena dikerigaké gugur
gunung, mangkono uga wong kang anggarap kebon kopi.
Tumekané jaman Daendels para punggawa bangsa Europa lan Pribumi isih
gedhé banget panguwasané, dadi Paréntah agung ora pati Dhamang
sumurupé marang ruwet rentenging negara, wasana para panggedhé akèh
kang sawenang wenang tindaké; ndadèkaké kasangsaraning kawula cilik.
Akalé Daendels arep nyuda panguwasaning para gedhé lan punggawa mau.
Gupermèn ing Tanah Jawa pasisir lor disowak, awit Gupermèn iku kegedhén
banget panguwasané nganti kena gawé ada dhéwé, dadi pangrehing nagara
iya sakarepé dhéwé.
Jajahan Gouverneur nuli dipérang dadi 9 Landdrostambt (paresidhènan),
kapanggedhéné ing Landdrost (résidhèn).
Panyekelé papréntahan para résidhèn mau mung manut dhawuh saka
Paréntah luhur.
Déné kang nglantaraké dhawuhing Paréntah marang kawula lestari para
Bupati dadi rumangsané wong cilik isih kaerèh ing panggedhéné dhéwé.
Kaanané owah owahan kang kaya mangkono iku para Bupati lan para
panggedhé bangsa Europa wis ora wenang netepaké punggawa andhahané
manèh; sanadyan punggawa cilik kang netepaké iya Gouverneur Generaal.
Para résidhèn ing Ngayogyakarta lan Surakarta ing mauné kabawah
Gouverneur pasisir lor, sawusing rombakan banjur macung kaparéntah
marang Paréntah ing Betawi dhéwé.
Dadi wiwit ing wektu iku sakèhing punggawa nglumpuk menyang Betawi
kabèh dicekel ing Paréntah Agung piyambak.
Ada ada mau banjur diarani Centralisatie van Bestuur.
Nalika jaman Compagnie ora ana pradata bangsa bumi kang prayoga manut
adat lan tata carané bangsa bumi dhéwé.
104