Babad Tanah Djawi

prajangjian ngumpul dadi siji, perlu bebarengan nempuh Mataram. Nanging
perangé kasoran.
Ing tahun 1617 Sultan Agung mbedhah Pasuruwan, ing tahun 1618 Pajang,
lan ing tahun 1619 Tuban.
Pangepungé kutha Surabaya ing tahun 1622 ora oleh gawé, nanging bareng
ing tahun 1623 Madura kena dikalahaké, Sultan Agung ngajati mbedhah
Surabaya manèh.
Nalika iku Sultan Agung manggih akal, ora adoh saka cawangané kali
Brantas, kali Surabaya dibendung.
Banyu sethithik kang isih mili menyang Surabaya dibuwangi bathang lan
bosokaning tetuwuhan, amrih wong Surabaya padha ketaman ing lelara.
Jalaran saka réka iku wong Surabaya kepeksa nungkul, awit alané banyu
mau, miturut crita, wongé Surabaya kang kèhe 50 60.000 iku mung kari
1.000.
Wasana Tanah Jawa Wétan lan Tanah Jawa Tengah dadi kaerèh ing
Mataram.
Ing tahun 1625 Kangjeng Sultan banjur ajejuluk Susuhunan.
Tepungé VOC. karo Mataram iku molah malih. Ing wiwitané padha becik.
Sultan Agung nerusaké prajangjiané kang rama, yaiku: VOC. kena
ngedegaké loji ana ing Jepara.
Nalika iku Sultan Agung ngandika karo utusaning Compagnie: "Aku
sumurup, yèn tumekamu ing kéné ora nedya nelukaké Tanah Jawa".
Enggoné Walanda manggon ing Jepara iku mung supaya bisa ngirimaké
beras.
Nanging ing prakara iku wong Walanda tansah digawé pakéwuh déning
Baureksa, bupati ing Kendhal.
Malah baureksa lan bupati liyané padha ngréka daya, amrih wong Walanda
aja menyang Karta sapatemon karo Sang Prabu.
Awit saka iku VOC. lan para bupati padha congkrah.
Ing sawijining dina Baureksa nukup wong Walanda, ana sawatara kang
dipatèni lan ana pitulas kang dikunjara.
61