Babad Tanah Djawi

Nuli JP. Coen tékad tekadan nempuh, prajurit Jawa bubar, malah banjur
kepeksa mundur, awit wis ngancik mangsa udan tur nganggo kekurangan
pangan.
Ing sasi April tahun 1629 ana utusan saka Mataram aran Warga ketemu GG.
JP. Coen, jaréné perlu rembugan arep bedhami.
JP. Coen wis ngerti yèn Warga iku satemené telik, banjur terus dicekel.
Bareng ditakoni, prasaja yèn wong Mataram wis nglakokaké wadyabala
manèh lan murih aja nganti kekurangan pangan kaya kang uwis, ing Tegal
wis disedhiyani tandhon beras.
JP. Coen terus dhawuh ngobongi tandhon beras mau.
Wusana bareng prajurit Mataram teka ing wewengkon Betawi enggal baé
enggoné kentèkan pangan.
Wadyabala Mataram wiwit gawé larèn nganti ketug sacedhaké kutha, JP.
Coen nuli dhawuh ngrusak larèn mau.
Sarèhné bala Mataram uga ketrajang lelara, wusana kepeksa mundur.
Wiwit ing wektu iku karajan Mataram wis ora wani nempuh marang kutha
Betawi.
Ewa déné Sultan Agung sabisa bisa tansah ngarah gawé kapitunané
Compagnie, kayata wong Mataram dilarangi dagang beras menyang Betawi,
mangka Compagnie butuh banget.
Utusan saka Betawi menyang Karta padha dicekel, sarta direngkuh abdi
telukan, malah sawènèh ana kang dipatèni.
Bareng sabedhahè kutha Malaka tahun 1641, wong Jawa ora kena dagang
beras ana ing kono, dipeksa dagang menyang pelabuhan Betawi.
Senadyan Sultan Agung durung karsa rukun, éwa déné kawula Mataram
diidini lelawanan dedagangan manèh lan Compagnie ing Betawi.
Wasana ing tahun 1646 Sultan Agung séda, wiwit ing wektu iku Mataram
banjur rukun baé lan Compagnie.
Karsané Sultan Agung arep ngerèhaké Tanah Jawa kabèh iku wis akèh
kelakoné, nanging perang mau ndadèkaké karusakan ing Tanah Jawa.
Nalika utusané VOC. ing tahun 1613 padha menyang Karta, para utusan
padha éram ndeleng kèhing wong ing kutha kutha, kèhing beras pari apa
63